Modellenbureaus en oneerlijke gang van zaken De titel van dit bericht, “oneerlijke gang van zaken”, heeft waarschijnlijk meteen je aandacht getrokken. Het zou mooi wezen als dit voor niets was geweest en dit artikel nergens op sloeg, helaas is niets van dit minder waar. Het lijkt wel alsof modellenbureaus op de één of andere manier samenhangen en samengaan met een oneerlijke gang van zaken. De reden waarom ik dit artikel schrijf, is vanwege het feit dat ik, als modelfotograaf, onlangs geconfronteerd ben met firma’s die net zo goed onder de noemer “list en bedrog” zouden kunnen doorgaan. Foto’s die ik van modellen heb gemaakt werden door deze zogenaamde modellenbureaus bijgesneden op hun websites geplaatst, zodat mijn naam wegviel. Dit is tegen alle regels van Auteursrecht, Portretrecht en Persoonsrecht in, en ik besloot dan ook om dit probleem met beide handen aan te pakken. In dit artikel leg ik je uit hoe dit is gegaan. Het begon allemaal enkele maanden geleden. Via MSN stelde een model waarmee ik een fotoshoot had gedaan aan mij de vraag of mijn foto’s “copyright vrij” zijn. Vertaald naar normaal Nederlands betekent dit dus, dat ze vroeg of mijn foto’s vrij zijn van auteursrechten. Ik vond dit een vreemde vraag, en vroeg haar dan ook om het hoe en waarom. Vooral vanwege het feit dat ik in mijn achterhoofd had, dat foto’s nooit vrij van auteursrechten zijn. Pas als ik als fotograaf de rechten zou verkopen zouden ze vrij zijn van auteursrechten, maar nog steeds persoonsrechten hebben. Ik vroeg haar dus om opheldering. Wat bleek: het model had zich ingeschreven bij een modellenbureau. Dat bureau wist haar vervolgens doodleuk te feliciteren met het feit, dat haar foto’s geschikt waren om op hun website te kunnen zetten. Wauw. Maar daar moest ze dan wel een kanttekening bij zetten: ze kon pas van alle eer gaan genieten (de foto’s zouden dus pas geplaatst worden) als dat modellenbureau zeker zou weten dat de foto’s copyrightvrij zijn, dus vrij van auteursrechten. Het model zou dat moeten regelen met de desbetreffende fotograaf… ik dus. En ze zou zelf voor alle eventuele boetes moeten opdraaien, volgens dat modellenbureau. Ze hoefde alleen maar na de eerste opdracht een bedrag te betalen en als ze geen opdrachten zou krijgen zou ze ook niets aan het bureau hoeven te betalen. Ik vond dit allemaal erg vreemd, en heb eens zitten zoeken hoe ik dat zou moeten aanpakken… het auteursrecht op mijn foto’s weggeven, dat klonk mij helemaal nieuw in de oren. En wilde ik dat wel? Was dat verantwoord? Ik pakte de prijslijst op www.richtprijzen.org er eens bij en zag daar prijzen staan die ik dan aan het model zou moeten doorberekenen, waarvan ik zowat een beroerte kreeg. Dat kon ik dat meisje niet aandoen! Ik besloot het over een andere boeg te gooien, en voorlopig gewoon af te wachten. Ik liet het model weten dat mijn foto’s gebruikt mochten worden, mits mijn naam er gewoon in zou blijven staan, zoals het auteursrecht voorschrijft. Ik heb haar daar dan ook via een link nogmaals op gewezen, en dat was duidelijk en natuurlijk prima. Afgelopen week was het dan zover. Het avontuur ging vrolijk verder, want er was alweer een model wat bij me kwam om raad. Ze vertelde me dat ze zich wou laten inschrijven bij een castingbureau, en ze had wat foto’s van me naar ze opgestuurd. Prima en geweldig natuurlijk. Het bureau was super onder de indruk, het model was het helemaal, en ze moest zich toch echt beslist laten inschrijven. Echter.. ze kreeg te horen van het bureau, dat ze géén foto’s plaatsen met portretrecht erop. Op zich al vreemd, aangezien op elke foto van een persoon portretrecht zit! En dat moest dit model, als studente Rechten, toch ook zeker weten. Ze vond het dus vreemd en klopte bij me aan. Ze vroeg me of het bureau, zoals het bureau aan haar gevraagd had, haar foto’s mocht plaatsen zonder mijn naam erin, erbij of erop.
Helemaal een supernette mail, met alles erop en eraan, kon niet beter. Ik heb haar toen teruggemaild dat ik het een wel heel vreemde gang van zaken vond, dat een modellenbureau alleen foto’s wil zonder bronvermelding. Dit is net zoiets als zelf met alle eer strijken. Ik heb haar ook gemaild dat ze waarschijnlijk geen inschrijfgeld vragen en dat bleek dus ook inderdaad het geval te zijn. Met de inkomsten van zogenaamd ‘hun’ foto’s kunnen ze zich dan bekostigen en de boetes? Die schuiven ze dan af op de modellen, omdat die hebben getekend ervoor en de kleine lettertjes niet goed hebben kunnen interpreteren. Ik heb het model attent gemaakt op het Portretrecht: http://nl.wikipedia.org/wiki/Portretrecht en op het Auteursrecht: http://nl.wikipedia.org/wiki/Auteursrecht welk altijd bij de fotograaf ligt, tenzij het verkocht is: dan blijft alleen het Persoonlijk Recht over, waarmee de fotograaf alsnog naamsvermelding kan eisen. De enige manier om legaal foto’s te kunnen publiceren zonder naamsvermelding is om een licentie te kopen van de fotograaf, je moet dan denken aan richtprijzen volgens www.richtprijzen.org. Dit is echter aan het bureau om te betalen, en dus niet aan het model! Ineens schoot mij die website van dat andere eerdere model te binnen, die haar hadden gevraagd om foto’s zonder bronvermelding te plaatsen, zoals ik hierboven had uitgelegd. Ik besloot die site eens aan een bezoekje te wagen, en ontdekte tot mijn verbazing… dat mijn foto’s die ik van haar had gemaakt in vol ornaat stonden te pronken op die website.. keurig afgesneden en nergens meer mijn naam te bekennen. En dit samen met talloze foto’s van andere (voor mij bekende) fotografen van veel modellen. Allemaal zonder naam… Ik besloot om deze twee bedrijven, samen met nog enkele andere gevallen, maar eens te benaderen. Ik ging eerst bij mezelf te raden: zou ik het fijn vinden om ineens een factuur op de deurmat te hebben, of ik even onkosten voor de geleden schade wilde betalen? Of zou ik liever eerst een waarschuwing hebben gekregen? Ik besloot om voor het laatste te gaan, en stuurde alle bureaus een mail. Daarin benadrukte ik eerst de positieve punten in hun website, om vervolgens tot het doel van de mail over te gaan: misbruik van mijn foto’s op hun site. Hier volgt mijn mail: Beste …-Models, Allereerst mijn complimenten voor uw website. Ik mis een zoekfunctie op naam, maar verder ziet deze er aardig overzichtelijk uit. Echter, tot mijn grote verbazing bereiken mij steeds vaker mails met vragen van modellen of hun foto’s op uw website mogen, waarbij copyright volledig aan u wordt overgedragen en waarbij mijn naam dan zal worden weggelaten. Ik wijs de modellen dan altijd op het Portretrecht en Auteursrecht: http://nl.wikipedia.org/wiki/Portretrecht en http://nl.wikipedia.org/wiki/Auteursrecht. Het Portretrecht benadrukt bovendien nog eens extra, dat er ten aller tijde een bron- of naamsvermelding van de fotograaf vermeld dient te worden. Echter, tot mijn grote verbazing zie ik bij u de foto’s die ik van … heb gemaakt, keurig netjes afgesneden, bij ‘…’ staan. Ik heb nog gezocht of ik mijn naam ergens zag staan, maar helemaal niets. Tevens heb ik de broncode van de site doorlopen: weer niets wat ook maar op een verwijzing richting mij leek. Is het dan echt zo lastig om een klein beetje respect voor de fotograaf te tonen, of om dit van de modellen te vragen? Of is dit per ongeluk gebeurd? Ik spendeer een groot deel van mijn tijd aan de shoots. Als zelfs het kleine beetje wat ik ervoor vraag, teniet gedaan wordt, dan is wat mij betreft het eind gewoon zoek.
Bij deze wil ik u dan ook vragen, om in ieder geval mijn naam en/of mailadres en/of website bij de foto’s waarvan ik het auteursrecht heb, te plaatsen. Ik heb het de modellen zelfs gemakkelijk gemaakt door voor hun al kant-en-klare foto’s met fatsoenlijk m’n naam erin te maken, zoals u wellicht weet. Indien u mijn foto’s met commerciële doeleinden plaatsen wilt, dan is dit ook mogelijk voor de door u gewenste periode, resolutie en medium. Ik hanteer dezelfde vergoedingen als mijn andere collega’s, te vinden op http://www.richtprijzen.org/1/1.html en dan het document met de richtprijzen van 2007. Ik neem aan dat dit alles op een misverstandje berust, en u het alsnog binnen 4 werkdagen op uw website www….-models.nl in orde zal maken. Een BCC van deze mail stuur ik bij deze naar desbetreffende modellen en zakelijke relaties die mij over u benaderd hebben en wiens foto’s dit aan gaat; dit om misverstanden te voorkomen. Hopende op uw medewerking, alvast bedankt, Met vriendelijke groet, Hans van Eijsden www.hansheino.nl
Echt waar.. het voelde gewoon goed, toen ik deze mails de deur uit deed. Op de plek van … horen natuurlijk de namen te staan van modellen/websites, deze heb ik hier uit fatsoen weggelaten. De volgende dag had ik van 2 bureaus reacties terug. Bureau 1: begreep mijn standpunt volkomen. Het liet mij weten dat inderdaad mijn naam bij de foto’s stond tijdens de aanmelding. Ze waren er dus van op de hoogte. Echter hebben ze destijds besloten, geen foto’s van andere fotografen meer te plaatsen, en ze zouden een huisfotograaf hebben inmiddels. Het model zou destijds mijn foto’s hebben bijgeknipt, en opnieuw naar ze hebben opgestuurd. Een toevallige stagiaire zou het model toen hebben ingeschreven. Ze zouden wel gezien hebben dat de foto’s gelijk waren aan de foto’s die niet waren bijgesneden, maar ze hebben er verder géén actie op ondernomen. Maar.. het model hebben ze van de site verwijderd, en ik kreeg excuses voor het ongemak te horen. Een snelle blik op de site leerde mij, dat er nog veel meer foto’s van fotografen op staan, die waren bijgesneden. Eigenlijk… alles. Tevens was dit bureau beslist niet rechtdoorzee tegen mij, vanwege het feit dat ik juist de laatste dagen steeds meer vragen van modellen kreeg, of ze mijn naam voor die website bij de foto’s mochten weglaten. Ook zag ik dat bevestigd op die site: alle copyrights op alle op foto’s zouden bij dat bureau berusten. Nu nog steeds! Bureau 2: beantwoordde eerst niet mijn mail, maar had toen al wel snel de betreffende foto’s van de site verwijderd. Later op de middag kreeg ik een mailtje, met daarin dat het een misverstandje was, dat mijn naam niet vermeld was op die pagina. Ze zouden het meteen hebben aangepast. Toen ik op de site keek, zag ik dat mijn foto’s nog steeds verwijderd waren, maar dat er nog wel de afgesneden foto’s van mijn collega-fotografen stonden… met nu mijn naam, en website erbij! Met de andere modellen was het al even droevig gesteld: nergens de namen van fotografen, en ook niet van visagisten. Erg, heel erg. Ik besloot het er maar bij te laten voorlopig, het kost namelijk zóveel energie, en het moet wel leuk blijven. De twee mails met de reacties van de bureaus stuurde ik naar de desbetreffende modellen door, en nadat ik hen dit in een keurige mail had gestuurd, kreeg ik een minstens zo keurige mail terug van model #2.
Ze vertelde me dat ze het zelf ook al raar vond en ze vroeg zich ook al af wat het voor een modellenbureau nou zou uitmaken of mijn naam erbij zou staan. Tevens had ze ook al gezien dat er meer foto’s van mij zomaar afgesneden waren zodat mijn naam eraf was, en waren geplaatst. Ze dacht dat ik daar wel toestemming voor zou hebben gegeven: niet dus! Ze vond het belachelijk en onprofessioneel van het bureau. Ik had hen een goeie mail gestuurd, en de bureaus zouden blij moeten zijn geweest dat ik hen nog een waarschuwing zou hebben gestuurd, in plaats van direct een factuur. Achteraf heb ik daar spijt van, maar ja, ik doe een ander niet graag aan wat ik zelf ook niet mee wil maken. Ze bedankte me hartelijk en wist meteen met wat voor bureau ze te maken had. Ondertussen had ik deze hele gang van zaken naar een aantal partijen op de mail gezet, en heb alleen maar steunende reacties teruggekregen, tevens van een recherchekantoor wat met alle plezier de kastanjes voor mij uit het vuur wil halen in de toekomst. Goede bekenden van me dus dat hulpaanbod was natuurlijk zeer welkom voor mij. Ik besloot het hierbij voorlopig even te laten, en de andere websites die ook in de fout zijn gegaan, in de gaten te blijven houden. Ik baalde er wel van, want in al die tijd kon ik wel wat beters doen! Ik had en heb nog een aantal shoots die ik moet afmaken (qua foto’s klaarmaken), en daar ben ik nog niet aan toegekomen. Na een drukke vermoeiende werkdag hoopte ik hiermee deze avond verder te kunnen.. maar wéér bereikte me een bijzonder bericht, en wel het volgende. Een model waarmee ik een fotoshoot had gedaan, vroeg me via MSN of ik voor haar een website kon traceren. Ik had dat haar als internet-guru eens laten zien, en dit had ze onthouden. Ze vroeg me of ik voor haar gegevens over de eigenaar van die website kon opscharrelen, het betrof, geen verrassing, weer een site van een modellenbureau. Ik heb er een heel onderzoekje aan gedaan, hier de mail terug naar haar omdat ze al offline was: Jazeker kan ik dat, en ik heb dan ook een beknopt snel onderzoekje opgezet. Degene die erachter zit is …. Zijn telefoonnummer is 010-…. Hij woont aan de … ….. … Rotterdam. Zijn mailadres is …
[email protected] Ga ik op zoek naar …...nl dan vind ik dezelfde …, met mailadres ….. (anders). Ik heb vervolgens rondgebeld, her en der gevraagd of mensen het bekend voorkwam. Ik kreeg via een kennis toen te horen dat … iemand is die steeds uit hoop om geld achterover te drukken bedrijfjes uit de grond stampt, als er maar geld aan te verdienen viel. … treedt zelf nooit op de voorgrond, spant mensen voor het karretje om ze vervolgens niet of slecht te betalen. De KvK liet me zelfs zien dat die meneer … nogal veel dingetjes heeft laten floppen en failliet heeft laten gaan. Ik ben vervolgens op onderzoek uitgegaan of dit inderdaad klopt, en ben het één en ander tegengekomen. Ik weet zeker dat als ik langer zoek, ik veel meer ga vinden. Hij heeft http://www........ ooit opgericht om geld te kunnen verdienen aan mensen die hun stambomen wilden laten uitpluizen. Helaas is dit een fiasco geworden vanwege het feit dat hij de mensen die hij in dienst had niet kon betalen en fictieve gegevens aan de mensen gaf, aldus o.a. archive.org. Een recent projectje van hem is http://www....... wat tot op heden een vaag en louche bedrijf blijkt te zijn, wat hij er maar een beetje bij doet. Verder heeft dat …. dit als domein-creatiedatum: Creation date: 15 Feb 2006 04:49:24 en het verloopt: Expiration date: 15 Feb 2007 04:49:24. Dit correspondeert weer met de andere berichten: het zogenaamde bureau lijkt een dekmantel voor andere bezigheden (externe fotografen worden ingeschakeld, meneer … eigent zich auteursrechten toe van die foto’s en gaat ermee aan de haal om eraan te kunnen verdienen). En.. de paar daar nu geplaatste foto’s komen onder meer van Gettyimages af…
Bovendien is de site snel snel in mekaar geflanst, zelfs vergeten om een titel eraan te geven: Untitled Document staat er bovenin. Wat verder leuk is om te weten, is dat zijn pseudoniem “… …” niet op Google en niet op Hyves te vinden is. Normaal is IEDEREEN te Googlen, sowieso iedereen die in het mode(l)wereldje zit, maar de naam “… …” dus niet. Hier zit dus ook al een luchtje aan. Ik heb vervolgens met diverse mensen in het modellenwereldje gebeld, fotografen die alle ins en outs weten en zelf meer dan 10 jaar op de hoogte van alles zijn. Daaruit kwam één ding ook naar voren: die … is een lachertje, en bestaan zeker geen 11 jaar zoals ze beweren. Niemand had er verder van gehoord en die enkeling zei ook al dat het weinig soeps kan zijn. Mijn advies is dus: niet doen. Doe je het wel, neem dan altijd minstens 2 mensen mee. Indien ze dit niet toestaan, dan helaas. Succes ermee! Groetjes, Hans van Eijsden www.hansheino.nl
Vervolgens kreeg ik via MSN van een ander model wat ook benaderd was en haar vraagtekens erbij had de bevestiging dat alles inderdaad klopt en dat hij al eigenaar was geweest van een ander modellenbureau wat ineens was gestopt. Het was dus bye bye en zwaai zwaai.. weg met dat bureau, de groeten. Nadat je dit alles hebt gelezen weet je denk ik niet meer wie je nou wel en niet kan vertrouwen. Ik erken dat dit een groot probleem is. Niet iedereen is handig om informatie over mensen en dingen op te zoeken. Je kunt moeilijk van ieder model verwachten dat zij zelf onderzoek doet. Sterker nog: veel jonge meisjes hebben modellendromen en die worden vaak sneller verblind door de realiteit. Ik heb echter wel wat tips voor je, die van pas kunnen komen bij het herkennen van dit soort bureaus. •
•
•
•
•
•
Kijk op de site van het bureau of alle foto’s voorzien zijn van naam van de fotograaf en eventueel naam van de visagist. Dit getuigt van waardering voor alle mensen die energie in een shoot steken, en het weerspiegelt open- en eerlijkheid van het desbetreffende bureau. Als een modellenbureau een eigen huisfotograaf heeft, dient dit ook duidelijk op hun website vermeld te staan. Zijn/haar naam hoort dan ook bij de shoots te staan en de foto’s lijken dan allemaal op de stijl van de fotograaf/fotografen. Modellenbureaus zie op hun site beginnen over het feit dat er veel onbetrouwbare modellenbureaus zijn en dat zij dat dus absoluut niet zijn, kun je meteen overslaan. Ze proberen daarmee juist hun zwakke punt te verbloemen, terwijl een professionele site dit subtiel uitstraalt. Kijk of er naam- en adresgegevens op de site staan. Typ deze in op Google “Voornaam Achternaam” dus tussen “ en kijk of er resultaten zijn. Dit kun je ook met de naam van het bureau zelf doen. Indien er dan negatieve dingen over dat bureau bekend zijn, komt dat meteen naar voren. Indien je veel oude pagina’s vindt die na klikken op de Google-link niet meer werken, klik dan op de Cache-link in Google. Zo vind je de oude versie nog terug! Kijk altijd of de algemene voorwaarden die elk modellenbureau dient te hebben, voor iedereen publiekelijk toegankelijk zijn. Sommige bureaus hebben dat pas beschikbaar als je bent ingelogd, zodat buitenstaanders niet de kleine lettertjes zien die je als enthousiast model vaak over het hoofd ziet. Check de site voor spelfouten. Non-professionaliteit van een zakelijke website uit zich vaak in het niet goed beheersen van de Nederlandse taal.
•
•
•
•
Laat je niet verleiden door het feit, dat je een modellenbureau altijd kunt bellen. Vaak zijn bureaus niet op hun mondje gevallen en kunnen ze je makkelijk met mooie praatjes overtuigen. Probeer zoveel mogelijk communicatie per mail te doen, en geef alleen je mobiele nummer als je daadwerkelijk een concrete afspraak met ze gaat maken, eerder niet. Deel je slechte ervaringen in forums op internet. Je kan dat niet genoeg doen!! Zodra Google het oppakt en anderen op de naam van het bureau gaan zoeken, vinden ze niet alleen eventuele positieve, maar dus ook de negatieve reacties. Zo help je je medemodel en fotograaf met keuzes maken. Voor de fotografen: licht je collega’s in wanneer je foto’s van ze op andere sites ziet zonder naamsvermelding. Vervolgens kan de fotograaf actie ondernemen. Neem het niet op voor andere fotografen richting die website, houd het puur bij je eigen foto’s. Zorg dat je als fotograaf je originelen bewaart, en zorg dat IPTC en EXIF-info in de foto’s is opgenomen. Dit helpt het traceren van de foto’s.
Er zijn nog erg veel meer punten te bedenken, maar dit zijn even de belangrijkste. Één ding weet ik als fotograaf wel: ik hoef geen enkel medelijden te hebben met modellenbureaus die per ongeluk naamsvermelding hebben vergeten. In het vervolg mag, moet en kan ik direct een factuur sturen in plaats van een vriendelijke waarschuwingsmail. De wereld van die bureaus is keihard, en als fotograaf en als model staan we absoluut sterk. Ik hoop dat dit artikel duidelijk genoeg is en dat ik een beetje duidelijkheid heb kunnen scheppen in wat mij is overkomen. Ik wens iedereen veel plezier in deze mooie fotowereld, en toon respect voor iedereen. Zo blijven alleen de goede partijen over. Hans van Eijsden www.hansheino.nl
