EUROPEAN ENTREPRENEURSHIP COLLOQUIUM 2015 Een week vol informatie, inspiratie en fijne mensen bij TUM en UTUM Entrepreneurship Center. We hebben genoten van de presentaties en interactieve workshops. In dit verslag kort wat highlights, omdat we dit niet voor onszelf willen houden en we ons enthousiasme willen delen.
1
Zondag 19 juli
Foto genomen tijdens EC Entrepreneurship presentatie. Hier te zien zijn welke vaardigheden een ondernemer volgens de Commissie nodig heeft om te kunnen overleven binnen de huidige en toekomstige markten.
Intro Na enige voorbereiding (we hadden huiswerk) werd op zondag 19 juli afgetrapt door Oliver Bueken (Head of Entrepreneuship Education UnthernehmerTUM) en János Vecsenyi (Executive Director, EFER). Het beloofde nu al een inhoudelijk mooie week te worden. Echter ook een warme, aangezien Duitse Universiteiten met staatsfinanciering geen airconditioning mogen hebben en het kwik toen al liefst 34 graden tikte…
EU Entrepreneurship Support Initiatives Christian Weinberger (Senior Adviser, Entrepreneurship and SME Policy, Directorate-General for Enterprise and Industry, European Commission) gaf een presentatie over de ondernemende houding en ambitie binnen de EU. Hij weidt uit over hoe The Entrepreneurship 2020 Action Plan van de Commissie ondernemers moet gaat ondersteunen door: (i) ondernemerschapsonderwijs en training te ontwikkelen, (ii) ondernemers te ondersteunen o.m. door het bieden van een “tweede kans” bij een faillissement en (iii) voorbeelden c.q. rolmodellen te gebruiken van ondernemers. Naast het Actieplan is ook de nadruk gelegd op verschillende fondsen zoals het ESF, ERDF en het Erasmus+ Program, met als doel het ondersteunen van ondernemers (in spé).
2
Materiaal ter verboordering gebruikt. 1. 2. 3.
4.
5.
6.
7. 8.
“Building Entrepreneurial Mindsets and Skills in the EU: How to Support SME Policy Using Structural Funds” Guidebook Series, European Commission “Entrepreneurship 2020 Action Plan” European Commission "Entrepreneurship Education: A road to success", European Commission 2015: http://ec.europa.eu/growth/smes/promoting entrepreneurship/support/education/projectsstudies/index_en.htm “The Virtual Guide to Entrepreneurial Learning” (ongoing) - A practical tool for teachers in primary, secondary and vocational schools who want to mainstream entrepreneurial education in teaching methods: http://www.tesguide.eu “HEInnovate” - A self-assessment tool that helps higher education institutions diagnose their current state and identify areas for improvement and development on the road to being a fully entrepreneurial institution. The framework can be used to design a tailored strategy and for institutional change. Resources and training materials are provided online: https://heinnovate.eu “Case Studies” - In 2010-2011 the EU cofunded the drafting of 64 new case studies based on European businesses. Case studies are available (after on-line registration): http://www.thecasecentre.org/educators/casemethod/resources/freecases/eforcefreecases http://eecsrc.eu/ http://www.startent.eu/pages/publications/case_studies/
Technology & High Growth Entrepreneurship Na het college van Christian Weinsberger was de beurt aan Marc Gruber1. Marc Gruber startte met een verhaal over technologie & High growth ondernemerschap. Langs de revue kwamen de ultra high growth unicorns, ongekende technologische veranderingen en veranderingen in klantgedrag en het behalen van groei in “kleine” onderneming. Met ultra High Growth Unicorns doelde Marc Gruber op startups met een marktaandeel van 1 miljard US dollar of meer. De kans om een dergelijke startup te hebben is overigens erg klein: slechts 1 op 500.000. Daarnaast lukt het slechts 2% van alle startups om venture capital financiering te behalen. Interessanter waren zijn observaties betreffende de (huidige) unicorns. Marc Gruber identifceert drie zaken: 1) goede markt geïdentificeerd, goede producten die passen bij deze markt, 2) extreem schaalbaar: de unicorns zijn door hun lean organisatiecultuur ontworpen voor groei en 3) gebruiken de klantrelatie als een hefboom om meer groei te creëren. Meer belangrijk voor onze studenten waren wellicht de laatste twee agendapunten van zijn presentatie. Door de ongekende technologische veranderingen en veranderingen in klantgedrag, ontstaan er waardeverschuivingen van het ene bedrijf naar het andere bedrijf. Denk bijvoorbeeld aan Blackberry die thans waarde verliest en andere bedrijven die dit opslokken bijvoorbeeld Google en Apple. Maar ook kleine bedrijven maken hier dankbaar gebruik van. Dit komt, althans zo stelt Marc Gruber, doordat deze bedrijven nieuwe logica toevoegen binnen de huidige industrie. Wel, zo relativeert Marc Gruber, is het voor kleine ondernemingen lastig om nieuwe technologieën en goede markten te identificeren. Vaak is het product idee goed maar heeft men de juiste markt niet goed geïdentificeerd. Zo kwam hij met een voorbeeld van hitte schilden voor een NASA raket. Een bedrijf kan dan enkel aan NASA leveren en met zo’n dure technologie is dat (vaak)een lastige zaak. Kijkt een bedrijf verder dan haar neus lang is, oftewel
1
Chair of Entrepreneurship and Technology Commercialization (ENTC), École Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL)
3
gaat zij kijken naar additionele markten dan worden de vooruitzichten beter: koelkasten, katalysatoren, schoorstenen enzovoorts.
Bron: sheets Marc Gruber. Duidelijk zichtbaar dat in het verleden om een marktaandeel van 1 miljard dollars te verwerven had een fortune 500 bedrijf bijna 20 jaar nodig. Thans lukt het een unicorn al binnen 2 jaar.
Maandag 20 juli Iedere ochtend om 08:00 uur starten we met een groepsdiscussie over het voor te bereiden materiaal van deze dag in groepjes van 5 – 6 personen. We merken al snel dat we allemaal nog studentikoos gedrag kennen . Daarna een kwartier plenair over wat we de dag daarvoor hebben geleerd.
Starting Fast-Growing High-Tech Companies
Foto: EFER. Walter Kuemmerle start met een intro HBC casestudy teaching. Walter Kuemmerle (Kuemmerle Research Group) behandelt met ons een Harvard Business Case: Spotfire: een jong software bedrijf dat deels in de U.S. vestigt. Inhoudelijk gaan we verder in op het snel groeien van een start-up en het nodige kapitaal (onderwerpen in deze casus: (i) opportunity, (ii) expand, (iii) international, (iv) valuation). Als werkvorm maken wij ‘als student’ mee hoe je van een case kunt 4
leren. Walter zet tussendoor zijn ‘docenten-pet’ af en legt ons uit hoe je een case kunt behandelen in de les, waarom hij bepaalde keuzes maakt. Tip 1: start de bespreken met een vraag zoals: “zou jij investeren in Spotfire bij een bedrijfswaarde van …(invullen)..? Vraag om handen (stemmen). Waarom stemmen? Je krijgt zo een idee van de groep, je wilt deelname, de docent kent zo de mening van enkele studenten die je onthoudt zodat je er later tijdens de discussie op terug kunt komen bij die studenten. Tip 2: gebruik in de bespreking een simpele kwantitatieve analyse: (i) niet iedere student heeft dit voorbereid, (ii) iedere student zit nu weer op hetzelfde punt in de casus, (iii) geeft signaal voor volgende casus dat ze dit dus voor moeten bereiden. Stel dat niemand deze berekening heeft voorbereid, dan studenten meenemen in de casus en even samen ter plekke doen. Je kunt hierbij iemand aanwijzen maar let op wie je daarvoor uitzoekt. Tip 3: Echte leermomenten heb je wanneer je 2 exhibits met elkaar moet verbinden om tot een juiste conclusie te komen. Dat doet (bijna) niemand en levert nieuwe inzichten. Tip 4: We kregen na de bespreking een hand-out met daarop puntsgewijs wat we van de casus hadden kunnen leren. Materiaal 1. 2.
“ Spotfire Case” – Managing a Multinational Start-up “Spotfire Case – Teaching note”
Case Teaching Tools and Techniques Walter Kuemmerle (Kuemmerle Research Group) bediscussieert verschillende tools en technieken die nuttig kunnen zijn bij het doceren met cases.
5
Prototyping
Een discussie over het prototype. Foto gemaakt door EFER. Waarom slagen veel ondernemingen niet? Ze pakken het verkeerde probleem aan of ze komen met de verkeerde oplossing. Sheri D. Sheppard (Professor of Mechanical Engineering at Stanford University) en Edward Carryer (Director of the Smart Product Design Laboratory (SPDL) in the Design Division of Mechanical Engineering at Stanford University) doen een workshop over prototyping met ons. Prototyping speelt een grote rol bij Design Thinking en Problem Solving. Wij als deelnemer ervaren dit in 2 loops van implementeren en reflecteren. Na een korte presentatie gingen we aan de slag: binnen een uur dienden we met een product te komen waar in ieder geval een lampje in verwerkt zat. Dit lampje + knutselmateriaal lag voor ons klaar. Er moest een doelgroep zijn (testmarkt was in het gebouw) en we dienden een eerste prototype te maken (van karton). Daarna testen, reflecteren en het prototype aanpassen.
We kwamen zelf met een tas met het koelkasteffect: zodat dames in het donker snel hun autosleutels kunnen vinden. Super leuk om te zien hoe een groep docenten en engineers met elkaar aan de slag gingen en hilarische maar soms ook ontroerende producten ontwikkelden in heel korte tijd. En het was vooral erg lollig en leuk om te doen. s
6
“Bag Me UP”: de tas met koelkasteffect. Dat laatste bleek nogal lastig te realiseren met slechts een aan/uit-schuifschakelaar. Dit probleem wisten we gelukkig te tackelen door het creëren van kortsluiting. Anders gesteld zodra de tas dicht ging werd er kortsluiting veroorzaakt en als gevolg daarvan doofde het lampje. Wanneer de tas werd opengetrokken was er geen kortsluiting meer en ging het lampje branden. Materiaal 1. 2.
“What do Prototypes Prototype?” Stephanie Houde and Charles Hill “Experience Prototyping” Marion Buchenau, Jane Fulton Suri, IDEO San Francisco
Experiential Learning Course Development Thomas Eisenman2 werpt een licht op de rol van het learning-by-doing in het ondernemerschapsonderwijs. Iedere dag gaan kleine groepjes aan de slag met een onderdeel van hun curriculum en implementeren inzichten die zijn opgedaan gedurende deze week. We leren hierbij ook van andere deelnemers (andere groepjes) en van interviews die we later deze week mogen afnemen. Wij zijn aan de slag gegaan met het 2e jaar van SB (stuco).
2
Professor of Business Administration, Harvard Business School
. 7
Onze output voor het 2e jaar SB.
Dinner Speech Jerome S. Engel3 had een speech voorbereid over zijn onderzoek betreffende global clusters of innovation. Silicon Valley werd hier gebruikt als lichtend voorbeeld van een succesvol epicenter voor Hightech innovatie en ontwikkeling. Maar wat maakt Silicon Valley nou tot zo’n succesvol epicenter? Een aantal componenten en gedragingen werden hierbij door Jeremo S. Engel geïdentificeerd. Meer specifiek betroffen de succesvolle componenten: universiteiten, overheid, ondernemers, venture capital financiering, volwassen organisaties, onderzoeksinstellingen en service providers. Tevens werden de gedragingen geïdentificeerd: de mobiliteit van (hulp)middelen, alignment of interest, beweegredenen en doelen, ondernemerschap processen, global strategic prospective, ties & bonds, covalent bonds en super clusters. Echter uit de praktijk blijkt dat het kopiëren van deze gedragingen en componenten niet leidt tot een succesvolle formule elders. Anders gesteld wil men volgens Jerome S. Engel tot een succesvolle formule komen zal er toch een soort tailormade kopie moeten volgen.
Materiaal 1.
“Global Clusters of Innovation – Introduction” Jerome S. Engel
Dinsdag 21 juli Sustaining Dynamic Growth Walter Kuemmerle (Kuemmerle Research Group) behandelt met ons de Airbnb-case. In de tijd van deze case (2009) kent Airbnb nog verschillende ups en downs en onzekerheden en besluit vervolgens aan de sluiten bij een Incubator. Airbnb ontvangt vervolgens een, zo lijkt, ongunstig voorstel voor funding. Het nut van werken met cases: -
Een gedetailleerde ervaring van een ander Toegepaste theorieën/concepten die je eerder al in theorie hebt gezien in de les Meerdere scenario’s in 1 case Role models! Daarom zijn failure cases ook erg belangrijk
3
(National Faculty Director, National Science Foundation ICorps, Founding Executive Director Emeritus and Senior Fellow Lester Center for Entrepreneurship, Adjunct Professor Emeritus Haas School of Business, University of California at Berkeley) 8
!! Echte ervaringen zijn belangrijker dan case: laat de studenten onderdeel zijn van een echt bedrijf, handel vuil maken, leren van eigen fouten laat ze hun eye openers delen! Begonnen met een vraag: “Should the entrepreneurs accept Sequoia’s offer?” Stemmen: handen tellen. Kom je bij een yes/no vraag op een 100% score uit, dan creëer je een verdeling door te vragen naar de twijfelaars en deze bij de andere groep te zetten. Materiaal 1.
“Airbnb Case”
Panel: The Role of Universities in the Entrepreneurial Ecosystem Facilitator: Karen Wilson (Advisor & Board Member, EFER) Panelists: Martin Kern (Interim Director and Chief Operating Officer, European Institute of Innovation & Technology (EIT)), Thomas Cooney (Entrepreneurship at the Dublin Institute of Technology (DIT)) In deze sessie staan de trends en ontwikkelingen binnen ondernemerschapsonderwijs in Europa centraal. We krijgen de site www.eecsrc.eu mee. Daar staan 15 cases die je gratis kunt downloaden. De TN kunnen we via de webmaster opvragen (zodat studenten ze niet al zien). Martin Kern en Thomas Cooney leggen uit hoe zij hun studenten opdrachten geven. Ze geven bijv. aan dat ze groepjes van 3 studenten een event laten organiseren met een sociaal karakter (goed doel). Het stukje ‘social entrepreneurship’ wordt hiermee direct afgetoetst. Daarnaast leggen ze uit dat Entrepreneurship Centers geen onderdeel van de school uitmaken, maar dat ze bestaande Entrepreneurship Centers vragen de school te faciliteren. We krijgen de tool: HEI innovatie Ze betrekken hun alumni veel bij het onderwijs. Wat zouden we van onze alumni kunnen vragen? -
Hebben ze een eigen bedrijf? Wat is hun omzet/inkomen? Hebben ze medewerkers in dienst? Wat hebben ze gemist in onze opleiding? Zouden we een case mogen/kunnen maken op basis van hun ervaringen? Zouden ze onze stuco’s willen funden/begeleiden?
Materiaal 1. 2.
“MIT Kauffman Entrepreneurship Report Executive Summary” “EIT at a Glance”
9
Company visits
Foto: EFER. Thomas bespreekt waarom bedrijfsbezoeken zo belangrijk zijn. Thomas Eisenmann, bespreekt het belang van bedrijfsbezoeken binnen een course. Bedrijfsbezoeken geven immers een beeld van de cultuur en work flows van een onderneming. Daarnaast kunnen studenten door een bedrijfsbezoek kernprocessen en operaties (zoals pakhuis en fabrikage) observeren. Ook geeft hij tips om veel uit de bedrijfsbezoeken te kunnen halen en geeft verschillende voorbeelden. “Learning by observing” Vragen: (i) (ii) (iii)
Wat is opvallend/typisch aan een bedrijf in deze branche? Welke problemen kom je tegen; hoe overleef je ze? …..We hebben een set aan vragen ontvangen die je kunt stellen tijdens een bedrijfsbezoek…..
Maak op voorhand regels omtrent social media/confidentiality. Na bedrijfsbezoek doet de docent een wrap up (niet zomaar laten weglopen zonder ‘staartje’). Je zou er evt alumni bij kunnen betrekken (studenten coachen bij vervolgopdracht, vragen stellen wanneer studenten het niet doen (role model), goed voor hun eigen netwerk).
10
Scenario Based Learning
En opeens waren we bezig met de wetten van Newton. Dat was even schrikken en zorgde voor de nodige ophef. Foto: EFER.
Sheri D. Sheppard (Professor of Mechanical Engineering at Stanford University) en Edward Carryer (Director of the Smart Product Design Laboratory (SPDL) in the Design Division of Mechanical Engineering at Stanford University) geven een presentatie waarin ze uitweiden over de veranderingen van het carrière pad van een engineering student. The Engineer of 2020 zal meer te maken krijgen met een range aan skills die buiten het ‘standaard’ engineering curriculum liggen: teamwork, communicatie en netwerken, business skills en ondernemerschap, budget management, customer knowledge en marketing. We nemen deel aan een interactieve workshop bestaand uit een rollenspel, waarin een engineer en een ondernemer samen tot een optimaal product komen (in dit geval een skateboard), rekening houdend met de technische vereisten aan het product, maar ook met de gebruikers en de kosten. Materiaal 1. 2. 3. 4. 5. 6.
“Scenario Based Learning Homework” “ML Choosing a Truck Scenario Case” “From The Bridge: Linking Engineering and Society” (Summer, 2013) “Notes from Bridge Editor in Chief” (R. Latanisa) “Innovation and Opportunities in Engineering Education” (D. Apelian) “Entrepreneurship: Its Role in Engineering Eduation” (T. Byers, T. Seelig, S. Sheppard, P. Weilerstein)
11
Woensdag 22 juli The Entrepreneurial Ecosystem of Munich Helmut Schoenenberger (CEO, UnternehmerTUM) Materiaal 1. 2. 3.
“Global Clusters of Innovation” “Entrepreneurial Engines of Economic Growth around the World” “Startup Communities: Building an Entrepreneurial Ecosystem in Your City (Brad Feld)
Technology to Biz – Curriculum Design Oliver Alexy, Professor of Strategic Entrepreneurship at Technische Universität München (TUM) Veel business schools becommentariëren het opleiden van technologie studenten omdat er te weinig aandacht wordt besteed aan business opportunities. Daar tegenover staat dat business studenten geen technologie experts zouden hoeven worden en de technische details in hoeven gaan. We ontvangen een aantal course designs (syllabussen) waarin tech-studenten ook leren over business opportunities. Benadrukt werd het idee om business students een collaboration partner te laten zoeken/aanbieden, bijv. een technische opleiding erbij betrekken. Ze leveren dan een joyned canvas op + prototype gebaseerd op interviews en willingness to pay (potentiële afnemers). Altijd laten werken in teams zodat ze een verantwoordelijkheid naar elkaar voelen, teambuilding en softskills ontwikkeling. Evt. stuk social entrepreneurship erbij in samenwerking met andere partijen en dit laten beschrijven door de Punt (of andere media). Oliver Alexy beschrijft verschillende manieren om een stuco aan te bieden: (i) start from scratch (dat doen wij nu), (ii) geïnspireerd worden (korte oefening), (iii) startproduct staat ter beschikking. Hierbij altijd teaching goal helder houden. (i)
(ii)
(iii)
Start from scratch evt samenwerking met incubators en funding. Maken van teams, komen tot een idee, het gaan doen. Leren: Hoe bouw je een bedrijf? Mede-boordelaars: ervaringsdeskundigen zoals investeerders, andere ondernemers). Rol docent: hulp regelen vanuit werkveld, lessen erom heen verzorgen (bijv. hele dag lessen met onderwerp per dag, i.p.v. versnipperd les), coachen samen met werkveld en alumni, evalueren, medebeoordelen. Take inspiration “group exercises” bijv. Naar museum. Duo/groepje neemt 1 ding uit het museum als inspiratie en bouwt er een product/service bij. Doel: docent overtuigen dat dit product/dienst over 5 jaar kan worden verkocht (al is het maar 1 verkoop) aan B2B (B2C is te gemakkelijk). Leren: probleem beschrijven, oplossing beschrijven, product ontwikkelen/technisch concept/mogelijkheden, markt onderzoeken, prototyping, interviewen, finance/prijs, reclame. Het winnende team wordt mee uit lunchen genomen door docent(en). Piggy-back “The Venture” er bestaat al een product (ontwerp andere student andere studie). Hier wordt een plan voor gemaakt. Na een succesvol bedrijf of x aantal verkopen 12
ontvangt het groepje studenten een gratis licentie op het product. Er bestaat een contract tussen bedrijf en uitvinder. % winst gaat naar de uitvinder. Materiaal 1. 2. 3. 4.
“Innovation & Marketing - Group Case Info” “Syllabus Strategic Entrepreneurship through OI 14-15 “Innovation and Marketing “Strategic Entrepreneurship Through Open Innovation (Course Mechanics and the Case Method)”
Lean Launchpad (LLP) Jolien Coenraets (
[email protected]) neemt ons mee in een curriculum design waarin de Lean Start-up is verwerkt op basis van de theorie van Steve Blanks. In plaats van de hypotheses verzamelen worden hypotheses uitgeprobeerd en worden conclusies getrokken. Daarbij wordt duidelijk aangegeven dat start-ups geen kleine versies zijn van grote bedrijven. Daar waar grote bedrijven werken met hypotheses en executioin werken start-ups met search customer discovery customer validation pivot customer discovery enz. Voorbeeld Customer Discovery: Loop Test problem test solution verify or pivot draw BMC & state hypotheses test problem test solution verify or pivot tevreden? Dan door naar Customer Validation. Niet? Dan loop nog eens maken. In de klas gebruikt ze mook video’s van Steve Banks (deze zijn gratis) Studenten doen interviews (hierbij Lean Launchpad gebruiken) Dat wat ze leren van de interviews wordt verwerkt in de BMC In de klas worden procesmatige ontwikkelingen gepresenteerd. Dus de presentaties gaan niet over het idee/product, maar over datgene wat ze hebben geleerd procesmatig en wat ze gaan doen. Toets: 15% individuele participatie 40% customer discovery progress 20% weekly lessons learned presentation 25% final lessons learned presentative/video Materialen: Value proposition design (boek) (Lean) Launchpad Central (Tool) LLP seminar for educators 13
How to build a Start-up (Mook)
Interviewing Start-ups and technology spin offs in Munich tech clusters
Het interviewen van startupsen hightech companies was een interessant proces waarbij ondermeer, maar niet alleen, de mogelijkheid werd geboden om te vragen naar de benodigde vaardigheden van een student. We zijn gestart met een korte presentatie over interviewing. We ontvingen de volgende tips: DON’T niet het idee pitchen en vragen of de bevraagde het iets vindt. Mensen die worden aangesproken willen aardig zijn en reageren vooral positief. Dit geeft een vertekend beeld. Bevraagden moeten er vervolgens geld voor over hebben als ze het kopen. Hebben ze dat? DO
Vragen om een payment in advance op basis van een prototype/minimum viable product.
DON’T Niet vragen wat de klant wil. Ze zullen zeggen: “a faster horse” DO Vragen naar het laatste gedrag (“Wanneer heb je voor het laatst een nieuw recept uitgeprobeerd”) Voor deze middag zijn 40 ondernemers uitgenodigd. Alle deelnemers hebben de mogelijkheid om 2 ondernemers te interviewen (1,5 uur per ondernemer). Door ons zijn dus 6 ondernemers geïnterviewd. Een super mooie ervaring want het waren niet de minste:
United Digital Group – Christian Böhme Founding Partner of the second largest digital agency in Germany with 650 employees and sales of 60 Mill. Het ondernemerschap startte bij wijze van toeval. Gestart met 1 vriend in de garage (advertising met Google). Begonnen met kleine klanten in kleine bars, vrienden en lokale bedrijven. Geleerd door met veel klanten te praten. Tip 1: er wordt vaak gedoceerd over producten, terwijl diensten worden vergeten. Bij diensten kun je vooral groeien met mensen, niet door technologie.
14
Tip 2: na verkoop 1e bedrijf als ondernemer in een gat. Besteed in de opleiding ook aandacht aan de exit en wat dit kan betekenen (voorbeelden, cases). Tip 3: Hoe kun je groeien als ondernemer en als persoon (geld, ervaring, persoonlijke groei, sociaal). Door een bedrijf te verkopen is er een kans dat het bedrijf in stukken verkocht wordt. Wil je dat? Wat voor ondernemer ben je? Tip 4: Iedere week pitchen met in gedachte voor wie je uiteindelijk de pitch gaat doen (dus niet voor de docent). In de klas kritisch naar de slides kijken tot in detail. Het beter worden in pitchen is belangrijk en dat kan alleen door herhaling. Maak gebruik van platforms zoals businessplan-wedstrijden. Tip 5: Het starten van een onderneming met vrienden: elkaar opnieuw leren kennen nu als ondernemer. Alles moet transparant en in het voordeel van de onderneming. Er moeten regels komen + elkaar ruimte geven op te groeien (decisionmaking loops). Tip 6: ontwikkel positive habits, bijv. een terugkomend gebeuren zoals wekelijks even samenvatten, terugkijken, dagelijks een 5 min journal, wat zou deze dag gaaf maken, wie wil ik zijn vandaag, wat is er daadwerkelijk gebeurd en hoe had ik dit anders kunnen doen? Tip 7: Het maken van een 3 jaren plan hoeft niet realistisch te zijn maar is wel nuttig: wanneer heb je investeerders nodig? In wat voor business model zit je? Wat voor business decisions moet je maken? Tip 8: Leren van fouten: niet alleen mensen aannemen die binnen de value proposition vallen, maar bekijken wat je binnen de onderneming mist (een marketingman bijv.) Tip 9: Leer studenten hoe een developer aan te nemen (business students zijn geen ontwikkelaars) Tip 10: Belangrijk! De student moet in een stuco echt staan achter het idee! Is dit niet zo, dan wordt het niets. Andere opties zouden dan zijn: -
Gebruik bestaande businessmodellen (bijv. 10) en kies er 1 Eigen idee maar bij stagnatie aannames doen zodat het idee goed blijft Belangrijk dat er na de pitch ook nog momenten zijn met funders/investors (goede vragen leren stellen voor de juiste feedback) Keep them going: niet iedere week dezelfde pitch/presentatie, maar wat heb je deze week echt geleerd en wat vond je echt heel leuk (waar werd je enthousiast van)
KontextR – Chris Eberl Founder and CEO of a technology company that offers a SaaS and tools for web & mobile publishers. The business model is being an ad-network with currently 50 Mio unique users per month. De tool herkent de inhoud van artikelen op basis van kernwoorden en zoekt relevante artikelen over dit onderwerp voor de gebruiker. Tip 1: B2C is makkelijk op te starten, maar is lastig scalen zonder geld. B2B is moeilijker te starten (hebt netwerk nodig), maar is gemakkelijker wanneer je al in een B2B situatie werkt. Je hebt een 15
goed beeld van de markt nodig door er bijv. een aantal jaren te werken. Voor studenten zou het goed zijn om eerst een aantal jaren werk ervaring op te doen in een bepaalde markt. Tip 2: tijdens een studie is het erg belangrijk te reflecteren en er zo achter te komen of je een entrepreneur bent of een intrapreneur (corporate entrepreneur) of geen van beiden. Tip 3: uit het gebouw gaan en met target groups praten. Daarna zelf team kiezen, 2e team bouwen. Een bedrijf om jezelf heen bouwen zodat jouw sterktes verhoogd worden en de zwaktes verlaagd. Tip 4: een goed business idee ontstaat doordat de ondernemer ergens een passie voor heeft of iets haat. Hoe complexer je brein werkt, hoe succesvoller je zult worden als ondernemer. Tip 5: team beginnen met iemand die je kent, ook in moeilijke tijden. De verschillende rollen in een team komen vanzelf. Tip 6: belangrijk aan de start van een stuco: target group, market, prototypes business development. Niet belangrijk aan de start van een stuco: accounting, taks, investers. Investers staan teveel op de voorgrond. 85% van de start ups worden gebouwd zonder invester. Op basis van het business model kan funding nodig zijn. mentaliteit: doe het zo lang mogelijk zelf, zonder hulp van investers. Pas bij groei. Bijv. Machine nodig? Ga maar vragen of je ‘s nachts gebruik mag maken van een machine bij ander bedrijf ipv zelf aanschaffen. Lean aanpakken! Heb je geen recourses, ga maar sponsoren zoeken, is veel leerzamer, want dan moet je over je plan/product/dienst praten. Tip 7: met een klein product in een kleine markt successen pakken. Daarna groeien en daarmee succesvol blijven. Er moeten successen in relatie tot klanten komen, keer op keer, anders blijf je als bedrijf niet overeind. Tip 8: de ondernemers met het idee, die bouwen, zijn uiteindelijk ook vaak de mensen die het bedrijf weer om zeep helpen op tijd een CEO aannemen Tip 9: als je 3x dezelfde feedback krijgt van klanten, neem het dan serieus. Accepteer externe feedback. Tip 10: Maak wat de klant wil hebben. Los het echte probleem op. Tip 11: aan de start heb je business development nodig, geen sales. Sales: selling standardised products. Die heb je als een start up nog niet (behalve als je alleen maar inkoop-verkoop doet, handel). Start met selling small prototypes. Samenwerken aan een product met partners (dit kunnen klanten zijn). Net zolang totdat je het standardized product hebt. Dan pas heb je sales nodig. Dan een salesperson toevoegen aan het team. Heb je een goede salesperson, dan weet je dat je een goed standardized product hebt, want ze willen geld verdienen.
16
Donderdag 23 juli Entrepreneurial identity and firm growth Marc Gruber, Chair of Entrepreneurship and Technology Commercialization (ENTC), École Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL) Een presentatie over de Identity Theory en wat deze theorie kan betekenen voor ondernemerschap en ondernemerschapsonderwijs. We hebben geleerd over 3 verschillende identity dimensions (3 verschillende manieren om business te voeren): (i) Darwinians (geld verdienen, je hebt market size nodig), (ii) Communitarions (starten op basis van hun eigen behoefte, bijv. door een product voor eigen gebruik. Willen authentiek zijn, gaat niet per se om het geld. Maar wat als hun product een succes wordt? Dan kan het verstandig zijn er een Darwinian bij te halen Hybrid. (iii) Missionaries (willen impact hebben op het leven van anderen, goede doelen).
Foto: de 3 verschillende type ondernemers. Sheets: Marc Gruber Deze 3 type ondernemers willen alle 3 groeien, maar zullen dat op een andere manier willen bereiken, andere doelen, andere successen. Wanneer we in ons onderwijs praten over ‘groei’, dienen we rekening te houden met de identity van de companies en de ondernemers. Wat betekent dit voor onze rol als educator, als coach van een stuco en voor ons curriculum? Idee: Verschillende type ondernemers uitnodigen en laten interviewen. Activiteit: bewustwording van wat voor ondernemer ze zelf zijn (in propedeuse). In jaar 1 verschillende types bij elkaar. Waarom loopt het niet? Past het op de doelstelling van het bedrijf? In jaar 2 studenten zelf groepen laten vormen rekening houdend met eigen identity. Idee: type docent op type course en stuco. 17
NB! Mark Gruber publiceert (waarschijnlijk) in sept/okt een document met daarin 15 vragen die je jezelf kunt stellen om erachter te komen welk type je bent. Materiaal 1.
“Darwinians, Communitarians, And Missionaries: The Role Of Founder Identity In Entrepreneurship” by Emmanuelle Fauchart and Marc Gruber
How to create a Paradise for Makers, TechTalents and Accelerators? Oliver Buecken, Head of Entrepreneurship Education, UnternehmerTUM Een sessie over de recente (2015) ontwikkelingen binnen UnternehmerTUM van Technology Education voor tech-students en de eerste ervaringen, kansen en uitdagingen voor Entrepreneurship Education. Hiernaast de ondersteuning voor high-tech start-ups met hun accelerator TechFounders en de workshop MakerSpace. Andere studenten (ook onze studenten) kunnen zich hierop inschrijven. Oliver legt ons uit hoe zij “Maker-Space GmbH” inzetten. Ze starten met een prototyping seminar dat wordt gehost door een innovatief bedrijf. Studenten kunnen daarna aan de slag met het prototyping van hun eigen product. Het is daarbij van belang dat ze op zoek gaan naar sponsoren (voor geld en materialen). Ze dienen echt geld te verdienen en ze dienen ook echte kosten te maken (pijn laten lijden). Oliver gaat vervolgens verder over TechFounders (accelerator): connecting start-ups met top industry partners. Start-ups krijgen €25.000 zonder equity trade. Dit kan omdat de accelerator zelf ook gesponsord wordt. Nederlandse start-ups kunnen ook aansluiten! Ideaal: flexibele curriculum modules (want iedere start up is anders, andere producten, andere marktbenadering, ander tempo). Lastig te roosteren uiteraard.
How should we divide the pie – Equity splits in entrepreneurial teams Hana Milanov, Senior Vice President for International Alliances and Alumni, Professor of International Entrepreneurship, Technische Universität München (TUM) en Nicola Breugst, Professor of Entrepreneurial Behavior, Technische Universität München (TUM) Een workshop over ‘equity splits’. De opdracht verschaft inzicht in verschillende factoren waarop een equity split is gebaseerd en de consequenties. De workshop bevat de volgende elementen: negotiation 18
skills, thinking through team-roles, and contribute to a mindset of understanding valuation of early ideas (e.g. "building a bigger pie for everyone” vs. getting a big piece now). Het betreft een rollenspel. We hebben de opdracht voor partij A en partij B meegenomen, leuk om eens met onze eigen studenten te doen! Kan ook heel goed gebruikt worden in een les Engels.
Financing Growth
Reiner Braun, Chair in Entrepreneurial Finance, Technische Universität München (TUM) Reiner Braun behandelt met ons de Optos-case. De case gaat over uitdagingen in het financieren van tech-companies aan de start van de groei van het bedrijf. Verschillende manieren van financing worden besproken: business angels, venture capital and IPO). Het ging ons vooral om de werkvorm. Deze case werd behandeld als lesmateriaal. De Reiner Braun was aan het werk (lesgeven, theorieën behandelen) en de deelnemers (studenten) leunden achterover en waren al snel met andere zaken bezig (laptop, whatsapp, gapen, naar buiten staren). Voor ons een mooi voorbeeld van de inzet van een case die niet onze voorkeur had. Materiaal 1.
“Optos: A sight worth seeing - case study” Talmor, E. / Vasvari, F. (2011), International Private Equity, pp. 641-662
19
Vrijdag 24 juli Beyond Success Stories: Leadership Challenges and Lessons from Entrepreneurs Facilitator: Thomas Eisenmann, Howard H. Stevenson Professor of Business Administration, Harvard Business School Panelists: Brigitte Baumann, CEO, Go Beyond Early Stage Investing, Switzerland Ernő Duda, Founder and CEO, SOLVO Biotechnology, Hungary Javier Relats, Managing Director, Tous & Tous Complements, Spain In deze paneldiscussie zullen ervaren ondernemers inzichten delen over persoonlijke en zakelijke uitdagingen van scaling en de factoren achter de succesvolle groei in hun start up fase.
Scaling Beyond Start-up, Cross Border! Sylwia Sysko-Romańczuk, Associate Professor, Business School of the Warsaw University of Technology Materiaal 1. 2.
“Selena” - study case “Learning from the Entrepreneurial Icebreakers” IESEinsight issue 22, by M. Julia Prats, Marc Sosna and Sylwia SyskoRomańczuk
Using Technology in Education Peter Bryant, Assistant Professor of Entrepreneurship, Instituto de Empresa (IE) Business School Een interactieve presentatie over nieuwe technieken die je als docent kunt gebruiken bij het lesgeven. Er wordt ingegaan op het face-toface leren, als ook virtual learning en distance learning. Tevens gesproken over MOOC’s, andere vergelijkbare platforms, games, enz. Materiaal 1. Welcome Video: https://www.youtube.com/watch?v=3oXSSiNqVc0 2. Online Survey: https://www.surveymonkey.com/s/Technology_Education
Experiential Learning Course Development We hebben nu een aantal sessies in kleine groepjes besteed aan een onderdeel van het eigen curriculum. Wij zijn aan de slag gegaan met het 2e jaar van SB&RM. We hebben in de bestaande situatie onze inzichten van deze week verwerkt en in een aantal slides samengevat. In teams delen we onze inzichten met andere teams zodat we van elkaar kunnen leren en ook hier weer nieuwe inzichten kunnen opdoen. Heel leuk om eens in de keuken van zoveel verschillende opleidingen te kunnen kijken en samen creatief te zijn. Andere teams nemen ook de moeite om met ons onderdeel van het curriculum mee te denken en we ontvangen bruikbare tips (starten met een research plan, hypotheses 20
(aannames) en bewijzen/hoe onderzoeken? --> loops, wat naar 1e jaar (prop), wat in 2e jaar, welke vakken relevant/missen we, hoe omgaan met stuco’s die na 1 semester al afhaken, video’s maken van productvoortgang, prototyping, eindpresentaties in auditorium + borrel + Punt, door studenten aan te tonen dat klanten geld over hebben voor het producten en het niet alleen maar ‘een leuk idee’ vinden, serie van mini-crisis/stress + terugkoppeling, enz.)
Celebration Dinner & Awarding of Certificates At the Chinese Tower in the English garden With Holger Patzelt, Vice Dean of Academic Affairs TUM School of Management, Chair of Management Accounting, Technische Universität München (TUM)
Zaterdag 25 juli Final presentations by Experiential Learning project groups Facilitator: Thomas Eisenmann, Howard H. Stevenson Professor of Business Administration, Harvard Business School
New Challenges of Entrepreneurship: Business-HEI cooperation Karen Maex, Dean of the Faculty of Science at the University of Amsterdam and both at the Faculty of Sciences and the Faculty of Earth and Life Sciences at the VU University of Amsterdam Innovatieve samenwerkingsverbanden tussen academies en het werkveld is de sleutel tot succes. In deze sessie worden verschillende cases besproken over de brug tussen het doceren en hebben van kennis en business opportunities, tussen macroeconomische trends en onderzoek.
-*-*We zijn deze week ontzettend gevoed met nieuwe inzichten en fijne materialen voor ons eigen curriculum. We hebben ervan genoten!! Inge van der Heijden Bart van Mulken Marlieke van der Rijt
21
