'Echt contact is niet de bedoeling' Over de essentie van contact in de psychotherapeutische relatie
Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische
Psychotherapie
STUDIEDAG vrijdag 6 november 2015
Debatcentrum DE RODE HOED Keizersgracht 102 1015 CV AMSTERDAM
'Echt contact is niet de bedoeling' Over de essentie van contact in de psychotherapeutische relatie ‘Echt contact is niet de bedoeling.’ Zo beantwoordde Connie Palmen eens een verzoek om een persoonlijk onderhoud van een lezer, en sloot af met: ‘uw zeer toegenegen…’. Toen zij op onze vorige studiedag deze anekdote vertelde, werd ons daarmee het thema voor dit jaar in de schoot geworpen. Het belicht prachtig hoe gewenst contact kan zijn, maar ook hoe beangstigend het is om ècht met elkaar in contact te komen. In deze tijden van verregaande protocollaire behandelingen, internet therapie en het vijfgesprekken model, kan men zich afvragen of contact in de therapeutische relatie er nog toe doet. Of gaat het in behandelingen alleen nog over het aanleren van vaardigheden? Verliezen we daarin niet contact als het wezenlijke element van therapie uit het oog? Wat gebeurt er in de onderstroom van het contact, dat zo moeilijk in woorden te vatten, maar tegelijk zo essentieel is? Wat doen we eigenlijk als we contact leggen en het contact gebruiken? Wat weten we over wat behulpzaam is? Op deze studiedag zullen de sprekers op zoek gaan naar wat het psychoanalytische gedachtengoed ons leert over contact als het ’centrale middel’ in therapie. Met begrippen van Bion, Winnicot, Stern en Ogden, over de interpersoonlijke ruimte, over ’transitional space’ en ’reverie' willen we de aandacht richten op wat er gebeurt, niet gebeurt of zou kunnen gebeuren tussen therapeut en patiënt. Vanuit de kinder- en jeugd psychoanalyse worden implicaties besproken over contact met bijvoorbeeld autistische kinderen, die niet in staat zijn tot spatieel en causaal denken. De volgende spreker zal, in een poging de ‘klassieke’ en ‘post-klassieke’ psychoanalytische opvattingen te integreren, ingaan op de persoon van de therapeut, en daarbij paradoxen en complexiteiten van de ‘echtheid’ van de therapeut belichten. In het middagprogramma verschuift het accent naar de spreekkamer, de ‘Arena van het Contact’, met sprekers die zich richten op specifieke doelgroepen van patiënten waarmee het contact moeilijk verloopt. Over ogenschijnlijk niet gemotiveerde, onthechte delinquente jongeren, bij wie de eerste seconden en minuten van het contact cruciaal zijn, een test van waarachtigheid. Over getraumatiseerde volwassenen bij wie de intersubjectieve ruimte instort door schaamte, schuld en haat. En in de overdracht/tegenoverdracht de behoefte aan contact òf aan de ander wordt weggemaakt, waarbij de kans bestaat dat de eenzaamheid die het gevolg kan zijn van een traumatische levensgeschiedenis miskend wordt. In de ‘Arena van het Contact’ zijn bovendien de grenzen van het therapeutisch contact niet altijd eenvoudig te bepalen. Met hulp van ethische theorieën en methodieken worden ons zienswijzen gepresenteerd die ons kunnen helpen hier vanuit psychoanalytischfilosofisch perspectief naar te kijken. Zoals u van ons gewend bent wordt het programma opgesierd door presentaties uit de wereld van beeldende kunst, literatuur en muziek. De studiedag is bedoeld voor psychotherapeuten, psychiaters, klinisch psychologen en GZpsychologen, allen die daarvoor in opleiding zijn en andere geïnteresseerden. We verheugen ons u weer in groten getale te mogen begroeten op deze vierentwintigste studiedag van de NVPP.
PROGRAMMA 9.00-09.45
Ontvangst en koffie
9.45-10.00
Inleiding door de dagvoorzitter, Gerben de Boer
10.00-10.40
Over contact en ontmoeting. Enkele psychoanalytische reflecties door Marc Hebbrecht
10.40-11.20
Levels of Analytic Work and Levels of Psychopathology: Problems in Reaching Fragmented, Dissociated and Empty Patients door Anne Alvarez
11.20-11.45
KOFFIE/THEE
11.45-12.00
Entr’acte
12.00-12.40
Is echt contact echt niet nodig? door Frans de Jonghe
12.40-12.50
vragen en discussie
12.50-13.50
LUNCH
13.50-14.30
Kom hier DAT IK U KUS door Griet Op de Beeck
14.30-15.00
Het 'raken' van onthechte jongeren door Erik Jongman
15.00-15.30
THEE/KOFFIE
15.30-16.00
‘Kunst begint bij de lijst’ Denken over grenzen van psychotherapeutisch contact vanuit een wijsgerig ethisch kader door Esther Spuijbroek
16.00-16.30
‘Overkomst dringend gewenst’ door Nelleke Nicolai
16.30-16.40
vragen en discussie
16.40-16.50
Finale door de dagvoorzitter en het bestuur van de NVPP
16.50-18.30
BORREL
Het Bestuur van de NVPP nodigt u uit om na de Studiedag met hen te dineren. Tijdens de studiedag kunt u genieten van een expositie van kunstuitleen Beeldend Gesproken. Beeldend Gesproken is gespecialiseerd in kunst van professionele kunstenaars met een psychiatrische achtergrond. In de middagpauze zal er een rondleiding zijn langs de geëxposeerde werken. Meer informatie: www.beeldendgesproken.nl. De studiedag wordt georganiseerd door de Commissie Wetenschap van de NVPP bestaande uit Gerben de Boer, Anne van Broekhuyzen en Janneke Brogtrop.
INSCHRIJVING U kunt zich tot 29 oktober aanmelden via de website: www.nvpp.nl, of door een email met uw gegevens te sturen naar
[email protected]. Uw inschrijving is definitief als de kosten (dagprogramma en/of diner) overgemaakt zijn op het rekeningnummer van de Stichting Wetenschappelijke Activiteiten te Utrecht: IBAN: NL20 FVLB 0260 3828 68, BIC: FVLBNL22, onder vermelding van: Studiedag NVPP 2015. Kosten: De kosten van het dagprogramma zijn € 185 (inclusief lunch en borrel na afloop). Nota bene: Voor arts-assistenten, klinisch- en GZ-psychologen in opleiding en psychotherapeuten in opleiding bedragen de kosten € 75. Een verklaring waaruit blijkt dat men in opleiding is dient per email te worden toegestuurd. Voor studenten bedragen de kosten € 35 bij tonen van de collegekaart. Diner: Goesting in samen dineren? Na afloop van de borrel bent u van harte welkom om deel te nemen aan een diner bij restaurant Lieve, Herengracht 88 (op loopafstand van De Rode Hoed). Om kennis te maken met onze vereniging, collega’s, vrienden en bekenden te ontmoeten en plannen te maken voor de toekomst. Het diner wordt georganiseerd door het Bestuur van de NVPP. U kunt hiervoor reserveren via de website van de NVPP www.nvpp.nl of door een email met uw gegevens te sturen naar
[email protected] o.v.v. ‘Diner 6 november 2015’. De kosten voor het diner zullen € 40 bedragen. Annulering: Is mogelijk tot 6 oktober 2015. Reeds betaald inschrijfgeld wordt dan gerestitueerd na aftrek van € 20.- administratiekosten. Het entreebewijs wordt enkele weken voor de studiedag toegezonden, evenals een routebeschrijving. Voor nadere informatie kunt u zich wenden tot de NVPP, Mw. C.A. Wolff-Pak, tel. 06 579 85 390, email:
[email protected]. Plaats: Debatcentrum De Rode Hoed Keizersgracht 102 1015 CV Amsterdam Tel.: 020-6385606 Accreditatie: Deze wordt aangevraagd bij de NVvP en bij de FGzP.
Personalia Mw. Dr. A. Alvarez, Phd, clinical psychologist, child and adolescent psychoanalytic psychotherapist and psychoanalyst. She is author of Live Company: Psychotherapy with Autistic, Borderline, Deprived and Abused Children. Dhr. Dr. M. Hebbrecht, psychiater, psychotherapeut en psychoanalyticus, werkzaam in ASSTER Sint-Truiden en in de ambulante psychoanalytische dienst van het Universitair Centrum KU Leuven, campus Kortenberg. Tevens hoofdredacteur van het Tijdschrift voor Psychoanalyse en opleider bij de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse. Daarnaast verbonden aan de postgraduate opleiding in de psychoanalytische psychotherapie van de KU Leuven en aan de opleiding integratieve psychotherapie van de Universiteit Antwerpen. Prof. Dr. F. de Jonghe, psychiater, lid van de NVPA en NVPP. Emeritus hoogleraar in de psychiatrie aan de UvA en auteur van diverse wetenschappelijke werken over o.a. Kortdurende Steungevende Psychoanalytische Psychotherapie. Dhr. E.J. Jongman, Gz-psycholoog, psychotherapeut, werkzaam bij de Bascule en Spirit, forensische jeugdpsychiatrie. Tevens supervisor VGCT en hoofddocent adolescentie van de opleiding tot klinisch psycholoog. Mw. N.J. Nicolai, psychiater, psychoanalytisch psychotherapeut, psychoanalyticus, leeranalyticus en supervisor, werkzaam in eigen praktijk te Rotterdam. Tevens auteur van diverse wetenschappelijke werken over o.a. trauma. Mw. G. Op de Beeck, schrijver. Zij werkte tevens als dramaturg en journalist voor o.a. HUMO en De Morgen. Als romanschrijver debuteerde ze in 2013 met Vele hemels boven de zevende. Haar tweede roman, Kom hier DAT IK U KUS ( 2014), een met humor, scherpte en veel schaamteloze eerlijkheid geschreven verhaal over waarom we worden wie we zijn, werd in De Wereld Draait Door verkozen tot boek van de maand en is een ware bestseller. Mw. E.J. Spuijbroek, psychiater, psychoanalytisch psychotherapeut i.o. en filosoof, werkzaam bij GGZ Altrecht en in eigen praktijk te Nieuwerkerk a/d IJssel. De Commissie Wetenschap van de NVPP bestaat uit: Dhr. G.A. De Boer, psychiater, psychoanalytisch psychotherapeut i.o. werkzaam bij Mentrum, onderdeel van Arkin, en in eigen praktijk te Amsterdam. Mw. A.J. van Broekhuyzen, (groeps)psychotherapeut en psychoanalytisch psychotherapeut i.o., werkzaam bij De Viersprong en bij Expertisecentrum MBT Nederland. Mw. J. Brogtrop, klinisch psycholoog en psychoanalytisch psychotherapeut, werkzaam bij het NPI, onderdeel van Arkin, tevens praktijkopleider binnen de P-opleiding van het NPI.
