Doven nieuws Tijdschrift van Fevlado vzw Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties Stropkaai Gent

D oven nieuws

België - Belgique P.B. 9000 Gent X P702024 3/6148

afgiftekantoor GENT X

jaargang 86 - nummer 3 tweemaandelijks mei-juni 2011

Tijdschrift van Fevlado vzw Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties Stropkaai 38 - 9000 Gent

Thema: DEAFHOOD

FEVLADO Federatie van Vlaamse DovenOrganisaties vzw AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’ Contact : Roger Van Impe – Calloystraat 32 – 1790 Teralfene, fax 053/68.20.36

NATIONAAL SECRETARIAAT Fevlado vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] www.fevlado.be Fevlado-Diversus vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: [email protected] Fevlado-Passage vzw Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel. 09/329.63.36 - Fax: 09/234.14.55 E-mail: [email protected] Oovoo ID: fevlado-passage





FEVLADO - LEDENBEWEGING: AFDELINGEN EN AANGESLOTEN ORGANISATIES • Vlaamse DovenVerenigingen E-mail: [email protected] • Jong-Fevlado E-mail: [email protected] • Fevlado-senioren E-mail: [email protected] • Fevlado “Helen Kellerclub” (HKC) E-mail: [email protected] [email protected] • Fevlado-Ontspanning E-mail: [email protected] Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224 46 76 Fax: 09/329 07 47 • Vlaamse Doven Sportbond vzw (VDSB) E-mail: [email protected] Noorderbiesten 32 9810 Eke (Nazareth) GSM 0478-65 36 96

Binnenkant kaft voor DN 2011.ind1 1

ANTWERPEN – ‘MADOSA’ Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – [email protected] – Tel/Fax: 03.238.56.77 - www.madosavzw.be Afdelingen: Sportafdeling ‘Dosporta’ – Jeugdclub ‘De Vlinder’ – Damesclub ‘Dodocan’ – Ontspanningsclub ‘Dovca’ – 50-plussers ‘ Dosena’ – Toneelclub ‘Andothe’ – Motoclub ‘Domocan MTC’ – Holebiworld ‘Pink’ BRUGGE – ‘NOWEDO’ Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.34.31 – [email protected] – www.nowedo.be Afdelingen: Sportvereniging ‘KSKD Brugge’ – ‘Mountainbike Club’ – Wandelclub – Jeugdclub ‘De witte doordrijvers’ - Cultuur- en ontspanning ‘De zeester’ – Damesclub ‘Ladies Only!? – ’t Kompas’ – 55 plussers ‘Nowedo-senioren’ – Kon. Brugse dovenverenigingen – Brugse Gebarenkring BRUSSEL – ‘TRED’ Secretariaat: Steven Verbeeck - Goudenregenstraat 43 - 2800 Mechelen Contact: voorzitter: [email protected] of secretaris: [email protected] - www.tred.be EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’ Lokaal: Balgerhoeke 180 – 9900 Eeklo Contact: Raf Reyniers, Urseldorp 6 B2 – 9910 Ursel - [email protected] GENT – ‘GTG ‘ Lokaal: Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 – [email protected] – www.gtg-gent.be Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 Zomergem Afdelingen: Sportclub ‘KSKD Surdac Gent’ – Kinderclub ‘DoCoclub’ – Jeugdclub ‘De joker’ – Damesclub ‘Gentse damesclub ter doven’ - ‘Cultuur en Vorming’ – Manillenkaarters – Gentse Gebarenkring HALLE – ‘KONINKLIJKE DOVEN BOND’ Contact : Jacqueline Groeninckx ,Werfstraat 6 - 1570 Galmaarden HASSELT – ‘LIMBURGIA’ Lokaal en secretariaat: Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt – Tel/Fax: 011/22.19.14 – [email protected] – www.vzw-limburgia.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Lido-sport’ – Ontspanningsclub ‘De Stille Genieters’ – 55 plussers ‘Limburgia Senioren’ KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’ Lokaal en secretariaat: Kortrijksestraat 70 – 8501 Heule – Tel/Fax: 056/36.02.32 – [email protected] – www.dehaerneclub.be Afdelingen: Sportclub – Kaartersclub - Kinderclub ‘Dobbelsteentjes’ – Jongerenwerking – Ontspanningsclub – 55+ - Toneelclub ‘Niemand Perfect’ – Kortrijkse Gebarenkring ‘KGK’ – Stil en Blij Ieper KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’ Contact : Freddy Haghebaert - Toekomststraat 31 - 8581 Avelgem - [email protected] afdelingen : De Vurige Manillers - De Levensgenieters - De Orde van den Vlaschaard LEDEBERG – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’ Lokaal: Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-Ledeberg Contact: Thierry Bekaert- Stijn Streuvelslaan 63, 9800 Deinze of per mail: [email protected] - http://www.lepeetjegent.be NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’ Contact : Gerda Bertels, Hazelaarswijk 35 - 1755 Oetingen – fax: 054/56.68.45 – www.dedendervrienden.be SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’ Contact : Rony Mets, Wijnstraat 48 - 9170 Sint-Pauwels – fax: 03/777 95 13 – [email protected] TURNHOUT – ‘PIRAMIME’ Lokaal en secretariaat: H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout – Tel/Fax: 014/42.80.60 – [email protected] – www.piramime.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Kedosport’ – Kaartersclub ‘Kedoka’ - Biljartclub ‘Kebildo’ – Vissersclub ‘Kedovis’ – Kinderclub ‘Kedokids’ – Jeugdclub ‘De Kempen’ – Cultuur- en ontspanningsvereniging ‘Kemados’ – Bezigheidsclub ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 – 9620 Leeuwergem – [email protected]

30-03-2011 11:01:10

VOORWOORD Beste lezer, In dit nummer van Dovennieuws wordt het thema ‘Deafhood’ behandeld. Het is een term waar nog veel onduidelijkheid over bestaat. Daarom wordt het begrip eerst goed uitgelegd. Maar even belangrijk zijn de getuigenissen van de dove personen die deelnamen aan de 2 cursussen Deafhood die Fevlado-Diversus al organiseerde. Deze reacties zijn allemaal zo positief, dat we alleen maar kunnen hopen dat de deelnemers de bagage die ze daar hebben opgedaan, zelf verder verspreiden. Leden van de gebarentaalgemeenschap moeten tonen dat het gebruik van hun taal een recht is, en niet langer een hulpmiddel. Als wij zelf en de overheid blijven spreken in termen van hulpmiddelen en ondersteuning, blijven wij het beleid in handen leggen van de welzijnswerkers, en bepalen zij hoeveel tolkuren ze geven om de gebarentaalgemeenschap stil te houden. Als we omgekeerd gaan denken, en vertrekken van de burgerrechtenvisie, bepalen wij zelf hoe we willen studeren en werken, welke theatervoorstellingen we willen zien, welke programma’s we willen zien op TV,… En dat kan! Fevlado eist een plaats voor de gebarentaalgemeenschap op TV, de VRT nam voor de eerste keer een gebarentalige persoon als stagiair, er zijn intussen al enkele kleine bedrijfjes opgericht die werken rond visuele media,… en we denken ook meer over onze eigen taal na. Wat kunnen we doen om de VGT nog waardiger te maken, hoe kunnen we zelf bijdragen aan de verdere evolutie van onze taal? Dat werd behandeld tijdens de studievoormiddag op 30 april in het Vlaams Parlement: dove mensen die samen nadenken over hun eigen taal, eindelijk… De mars door Brussel toonde een fiere groep, de kinderen hielden hun liedjeswedstrijd, de workshops leerden mensen nog meer genieten van VGT… We hebben de plicht om ons te tonen aan de samenleving, maar we hebben het recht om zelf te kiezen hoe we dat doen! Tijdens de feestweek voor de 5-jarige erkenning van de VGT is duidelijk gebleken op hoeveel verschillende manieren de gebarentaalgemeenschap dat kan! Bedankt aan iedereen die er bij was!

Inhoud Thema: Deafhood........................................................................ 2 Visuele media in Vlaamse Gebarentaal............................... 8 De week van Jorn Rijckaert..................................................... 10 Jongerenkrant............................................................................. 11 Column: Sven Noben................................................................ 15 Fevlado-Passage: vraag en antwoord................................. 16 WDD 2011..................................................................................... 17 Gezocht: lesgevers VGT voor cursusjaar 2011-2012...... 18 Ken uw Doveclubs: Kompas................................................... 20 Familienieuws/aankondigingen........................................... 21

2 10

17 Dovennieuws 2011 nr.3



THEMA: DEAFHOOD Deafhood De bedenker, het woord, en de bomen Annelies Kusters en Maartje De Meulder Er is een nieuw woord dat de afgelopen jaren enorm verspreid is geraakt in Dovengemeenschappen over de hele wereld. Velen onder jullie hebben het waarschijnlijk al eens gehoord: Deafhood. In 1992 was Paddy Ladd (zie foto), een Britse dove activist en onderzoeker in de sociale wetenschappen, op zoek naar een woord om de ervaringen van dove mensen uit te drukken. “Deafhood” was het woord dat hij hiervoor bedacht. Hij plaatst Deafhood tegenover “deafness”. Vrij vertaald betekent “deafness” “doofheid”, maar eigenlijk heeft deafness een meer negatieve lading dan het woord doofheid. Deafness wijst op het feit dat doven iets missen, ‘kapotte’ oren hebben. Paddy Ladd wilde een focus op wat doven nu eigenlijk beleven en ervaren, in plaats van op wat ze missen. Een focus dus op het feit dat wij visueel ingesteld zijn en een visuele taal hebben.

Dove ervaring Hebben jullie wel eens het gevoel gehad dat je in gebarentaal dingen kunt zeggen die je niet gemakkelijk kan zeggen in gesproken talen? Misschien omdat de gebarentaal erg visueel is, en je soms met één enkel gebaar en gezichtsuitdrukkingen meer kan zeggen dan in drie zinnen in een gesproken taal. Daarom zijn gebarentalen ook grensoverschrijdend. Enkele maanden geleden daagde Christophe Taveirne, een Vlaamse dove persoon, reisbureau Koning Aap voor de rechter omdat hij geen groepsreis mocht boeken. Hij haalde het argument aan dat horenden toch ook met handen en voeten communiceren in het buitenland. Dove mensen zijn daar zelfs beter in, veel beter, en hebben dus een streepje voor in zulke situaties. Met doven in het buitenland – die ook over deze vaardigheden beschikken – gaat het nog veel vlotter. Een beetje aanpassen en een beetje zoeken en dan lukt het wel, over de grenzen heen! Daarom kunnen dove mensen “wereldburgers” worden genoemd: de dovenwereld is niet erg klein, zoals men vaak beweert, maar



Dovennieuws 2011 nr.3

Paddy Ladd

enorm groot! Denk maar aan grote evenementen zoals Deaflympics of het WFD congres, of kleinere gelegenheden zoals sportbijeenkomsten, internationale dovenfuiven, kampen, cursussen, vrijwilligersprojecten, enzovoorts! Omwille van deze speciale belevingen en vaardigheden hebben veel dove mensen niet het gevoel dat doofheid “een foutje van de natuur” is, maar dat het bijdraagt aan de diversiteit in de wereld. We hebben iets te bieden aan horende mensen: onze taal. Veel horende mensen volgen een taalcursus in het avondonderwijs, maar gebarentaal is net iets anders omdat het een visuele taal is. Veel horende mensen weten niet goed hoe ze hun handen (en eigenlijk hun hele lichaam) kunnen gebruiken tijdens het communiceren, en daarom is gebarentaal leren extra verrijkend. In dit opzicht zijn het dus niet dove, maar horende mensen die iets missen, omdat ze vaak met de mond vol tanden staan als ze in gebarentaal worden aangesproken!

Parijs Deze ideeën zijn niet nieuw, maar bestonden minstens al in het Parijs van de eerste helft van de 19de eeuw. In die periode geraakte gebarentaal steeds meer in de verdrukking in de Parijse dovenschool, er was een opkomst van het oraal onderwijs. De Parijse doven wilden hiertegen protesteren en zochten naar steun buiten de school. Daarom organiseerden ze vanaf 1834 banketten waarop niet alleen de Parijse dove elite (dove leerkrachten, kunstenaars, schrijvers, ...) en internationale doven bij elkaar kwamen, maar ook tal van journalisten en bekende horende gasten. Met deze banketten wilden de dove Parijzenaars de evoluties binnen de Parijse dovenschool aanklagen, maar op hetzelfde moment waren de banketten ook één grote

ode aan gebarentaal en de mogelijkheid tot internationale communicatie. Tijdens de banketten werd er gespeecht. De Parijse banketgangers geloofden heel sterk in de “natuurlijkheid”, in doof-zijn als een natuurlijke - in plaats van onnatuurlijke of abnormale - staat van zijn. Deze speeches werden neergeschreven en bewaard en het is uit deze speeches dat Paddy Ladd de Deafhood ideeën heeft afgeleid, zoals in de uitleg hierboven. Maar het is belangrijk om te beseffen dat deze ideeën nog veel ouder en wijdverspreider zijn dan de Parijse banketten, omdat ze uit onszelf komen, uit de beleving van dove mensen. Het gebaar voor Deafhood wordt daarom op de buik gemaakt: het is een buikgevoel dat binnenin ons zit.

Onderdrukking en kansen Dus, kort gezegd, dat wat Paddy Ladd Deafhood noemt is: doven zijn visueel ingesteld en hebben bepaalde vaardigheden sterk ontwikkeld, of bezitten minstens de mogelijkheid om dit te doen. Het is waar dat niet alle dove mensen gebarentaal kennen of niet alle dove mensen vrienden hebben in het buitenland, maar het is zo dat alle dove mensen het in principe in zich hebben om gebarentaal te leren, contacten met andere doven te ontwikkelen en onderhouden, en deel uit te maken van de rijke cultuur die hieruit is voortgekomen! Helaas is het zo dat, historisch gezien, deze ervaringen, kwaliteiten en capaciteiten van dove mensen, verdrukt zijn geweest. In het onderwijs lag de focus eeuwenlang uitsluitend op het leren spreken, op het leren horen, op het leren liplezen. Met een absolute focus op de ontwikkeling van deze vaardigheden, raakt de identiteit van de dove persoon in verdrukking. Als je een rups een paar vleugels aanpast wordt het nog geen vlinder. In andere woorden: als je een dove persoon hoorapparaten geeft en leert spreken, wordt hij of zij – volgens Paddy Ladd – geen volwaardige dove persoon. Een transformatie daarentegen, brengt een vlinder tot stand. Het onderwijssysteem heeft niet alleen onze talen verdrukt, maar ook voor verdeeldheid gezorgd. Het Vlaamse dovenonderwijs maakte onderscheid tussen “de oralen” (die geen gebarentaal “nodig” hebben en zogezegd slimmer zijn) en de “gebarenmakers” (de mensen die “ondersteuning van gebaren nodig hebben” en zogezegd minder slim zijn). In een onderwijsvorm die het visuele voorop plaatst, en logopedie en hoortraining als bijkomende vaardigheden aanbiedt, kunnen wij ons ontwikkelen vanuit onze Deafhood-intuïtie.

Bomen Stel je voor dat Dovencultuur een boom is, de groene boom in de tekening (de boom aan de linkerkant). De rode boom in de tekening (de boom aan de rechterkant) is de ‘onderdrukking’ van onze talen en culturen. Het is niet zo dat de groene boom de ‘dove boom’ of de ‘Deafhoodboom’ is, en de rode boom de ‘horende boom’. De groene boom staat voor wat er leeft in de Dovengemeenschap, de cultuur die wij er delen en beleven. De rode boom staat voor het systeem van onderdrukking. Die onderdrukking heeft de Dovengemeenschap en individuele dove mensen veel schade berokkend, en heeft ook een negatieve invloed gehad op horende mensen en op de relatie tussen dove en horende mensen. Op zich zie je geen directe link tussen de twee bomen, maar onderaards vergiftigt de rode onderdrukkingsboom de wortels van de groene Dovencultuurboom. De takken en blaadjes van de groene boom hangen er daardoor maar wat slapjes bij. De taak van de Dovengemeenschap is om die rode boom om te hakken, om onder de onderdrukking vandaan te komen. In Vlaanderen zijn er al veel overwinningen geweest: gebaren zijn niet meer

Dovennieuws 2011 nr.3



verboden op de dovenscholen en er is een bilinguale school, de VGT is een erkende taal, meer en meer doven nemen het heft in eigen handen om dingen te veranderen en onze taal en cultuur te tonen aan de wereld. De groene boom ziet er al wat opgefleurd uit. Er zijn nieuwe mogelijkheden, er stromen weer volop sappen door de boom.

Wortels Maar onder de aarde zitten er nog steeds wortels van de rode boom, en die wortels vergiftigen de groene boom nog steeds. Wat zijn die wortels? Door de lange onderdrukking van onze talen en culturen in het onderwijssysteem, zijn de gevolgen van onderdrukking blijvend zichtbaar binnen Dovencultuur. Om maar een paar voorbeelden te noemen: veel dove mensen hebben een laag zelfbeeld en beseffen niet dat hun taal een echte, volwaardige taal is. Een ander voorbeeld is dat veel dove mensen eerder kritiek op elkaar te geven, dan elkaar te steunen. Dit komt onder andere tot uiting in de “krabbentheorie”: stel je een pot voor vol met krabben. Als één krab uit de pot wil kruipen wordt die naar beneden getrokken door andere krabben, die hem proberen in te halen, en ze vallen allemaal terug in de pot. Toegepast op de Dovengemeenschap: vaak halen dove mensen andere doven naar beneden als die succesvol (proberen te) zijn en iets (willen) bereiken, zoals een eigen bedrijf, een hoge studie, een leiderschapspositie. Dit doet men door roddels, de persoon te verstoten, onaangenaam gedrag enzovoort. De reden is vaak jaloezie omdat doven vaak niet bereiken wat ze zouden willen en kunnen bereiken. Dit komt omdat ze in het onderwijssysteem altijd hebben geleerd wat ze “niet kunnen” in plaats van hun vaardigheden te ontwikkelen en kennis te vergaren. Ook is er een enorme diversiteit binnen de Dovenwereld: dove mensen in Vlaanderen hebben erg verschillende achtergronden en maken verschillende levenskeuzes. Dit is op zich niet slecht of problematisch, maar het is belangrijk in het oog te houden dat deze diversiteit ons niet verzwakt als minderheidsgroep. Belangrijk is om – doorheen de diversiteit – ook een eenheid te vormen om de groene boom te voeden en beschermen. Een ander voorbeeld heeft te maken met horende mensen. Er was lange tijd (en er is soms nog steeds) wantrouwen tegenover horenden mensen, zelfs als die een heel positieve houding hebben, open staan voor gebarentaal etc. Dit komt omdat door het systeem van onderdrukking, dove en horende mensen niet met elkaar konden communiceren, en horende mensen (ouders, leerkrachten, ...) vaak niet konden gebaren. Daardoor was bijna elk contact dat dove mensen met horende mensen hadden, moeilijk en negatief gekleurd. Dat zit zo diep dat het doordringt in de cultuur, en een algemeen wantrouwen wordt.

Graven Om zulke dingen bloot te leggen, te begrijpen, en proberen weg te werken, moet men diep gaan graven. Dit is een proces van iedere dove persoon op zichzelf, maar ook van de Dovengemeenschap als groep. Individueel kunnen wij in onszelf kijken naar ons eigen gedrag in de Dovengemeenschap, en onze eigen vaardigheden waarderen en ontwikkelen. Zulke vaardigheden kunnen ook terugvloeien naar de Dovengemeenschap, zoals een rol spelen in een dovenclub, sensibilisatie, activisme, onderwijs, en wat ook heel belangrijk is: cultuur -en kunstvormen. Voorbeelden daarvan zijn theater, poëzie, verhalen vertellen, beeldende kunsten, enzovoort. Op gemeenschapsniveau betekent het bijvoorbeeld dat doven deze kunstvormen ontwikkelen, investeren in gemeenschapsleven en organisaties, streven voor beter onderwijs en zelf ook cursussen aanbieden, bedrijven oprichten, lobbywerk, en wat ook belangrijk is: de band met dove kinderen en dove ouderen onderhouden en voeden. De



Dovennieuws 2011 nr.3

“Dit proces is Deafhood” band met dove kinderen werd doorgesneden toen dove volwassenen uit het onderwijs werden geweerd, en is nu problematisch door het geïntegreerd onderwijs. Met dove ouderen bestaat er vaak een generatiekloof.

Samengevat Deafhood betekent dat wij durven en mogen zijn wie we zijn, als dove persoon. Deafhood is een werkwoord. Het betekent dat we begrijpen hoe de rode onderdrukkingsboom de Dovencultuurboom vergiftigd heeft en het betekent dat we werk maken van het omhakken van deze boom. Het betekent ook dat we begrijpen dat het daar niet bij stopt, dat we dieper moeten graven, en niet alleen de onderdrukking zelf maar ook de gevolgen ervan begrijpen en wegwerken. Het betekent ook dat we de groene boom voeden, water geven, beschermen, en bovenal: ervan genieten en alle doven – en ook horenden - de kans te geven ervan te genieten! Het betekent dat wij ook een goede relatie met de vele andere bomen in het bos onderhouden, namelijk horende mensen en de horende maatschappij.

Organisator en lesgevers aan het woord:

De lessen gaan over verschillende thema’s en bestaan uit workshops waarbij mensen ideeën delen met elkaar. Omdat het een volledige dag is, is er ook veel meer tijd voor inhoudelijke uitwisseling onder de deelnemers. Ook de naam van de opleiding veranderde naar “Deafhood”. Dove mensen in Vlaanderen hadden tot op dat moment het gevoel dat ze niet veel wisten over hun eigenheid, hun cultuur en hun taal. Het was nu niet meer de bedoeling om cursussen over doofbewustzijn te geven en om dove mensen wakker te schudden. We wilden hen bewuster maken van hun innerlijke kracht, mensen laten nadenken over zichzelf en ook laten terugblikken op het verleden om van daaruit naar de toekomst te kijken. Dat alles hoort bij een cursus “Deafhood”. Een verdere aanpassing is dat de lesgevers nu vlot gebarentalig zijn. Er wordt dus niet meer gewerkt met tolken. Dit is belangrijk want nu worden de lessen echt vanuit de eigen taal gegeven. Bij de eerste lessen weten vele cursisten nog niet precies wat Deafhood is maar met elke les begrijpen ze meer en meer de verschillende aspecten van Deafhood. Nu zijn de cursussen een echt succes en verlopen ze dankzij het enthousiasme van de cursisten heel goed. We hopen natuurlijk dat dit zo blijft duren!

Carolien Doggen van Fevlado-Diversus, organisator cursussen Deafhood Fevlado-Diversus organiseert nu al twee jaar cursussen met de naam ‘Deafhood’, een woord dat meer en meer opduikt en zich verspreidt binnen de Dovengemeenschap. Maar hoe zijn we tot het organiseren van deze cursussen gekomen? Ik zal wat meer vertellen over de oorsprong, de evolutie en de huidige invulling van de cursus. Begin jaren 1990 waren er cursussen voor doven over heel uiteenlopende thema’s: Dovencultuur, toegankelijkheid, tolken... Verschillende dove mensen volgden deze ‘kadercursussen’. In het pakket zat zelfs een reis inbegrepen. Achteraf was iedereen erg enthousiast en wilden alle deelnemers aan de cursus iets doen met de informatie die ze kregen. Misschien kan je zelf eens bij doven die in de jaren ’90 die cursus volgden vragen naar hun ervaringen. Ze hebben zeker en vast interessante verhalen te vertellen! Na deze kadercursussen is het een tijdje stil gebleven. Rond het jaar 2000 stond er een cursus gepland, maar omdat er te weinig inschrijvingen waren ging die niet door. Er waren wel nu en dan enkele cursussen, maar niet specifiek over Dovencultuur. In 2005 organiseerde Fevlado-Diversus opnieuw een cursus onder de naam ‘Dovencultuur’. De lessen gingen ’s avonds door en duurden altijd twee uren. Ze werden elke week of elke twee weken gegeven in Brugge, Antwerpen en Gent. Eerst was er sprake van deze cursussen ook in Kortrijk te organiseren, maar Diversus had twijfels over de vorm van de lessen en besloot vanaf dan voor een andere aanpak te kiezen. Inhoudelijk hadden we het gevoel dat we terug moesten keren naar de vroegere aanpak, die van de kadercursussen in de jaren ’90. Ook praktisch pakten we het anders aan. Vanaf dan gingen de lessen één keer per maand op vrijdag door. Op die manier kunnen geïnteresseerden telkens één dag (educatief ) verlof nemen om de les bij te wonen, en kunnen ook mensen uit verschillende regio’s deelnemen.

Danny De Weerdt, lesgever ‘Vlaamse Gebarentaal en Identiteit’ Mijn les tijdens de Deafhood cursus was als een ijsje met verschillende kleine bollen en smaken in plaats van een ijsje met één grote bol. De cursisten maakten kennis met verschillende smaken (of onderwerpen) zoals brede definities van moedertaal, het belang van Vlaamse Gebarentaal voor de cursist zelf (identiteit), het verschil tussen gebarentaligen en gebarentaalgebruikers, gebarentaal in de media, de vermelding van gebarentalen in de VN-conventie, de geschiedenis en evolutie van Vlaamse Gebarentaal, de grammatica van Vlaamse Gebarentaal en nog zo veel meer. Mijn eerste indruk was dat de cursisten heel erg leergierig waren. Dat maakte het lesgeven heel plezant en zorgde er ook voor dat de discussies in de klas heel interactief en interessant waren. Ook tussen de cursisten zelf werd natuurlijk veel gediscussieerd. Maar iedereen respecteerde het recht van hun klasgenoten op een andere mening over Vlaamse Gebarentaal zelf of gebarentalen in het algemeen. De cursisten gaven constructieve feedback op meningen die verschilden van die van hen. Mijn ervaring met Deafhood I en het zien van de film die de cursisten van de eerste editie maakten, motiveerden mij om zeker terug te komen voor Deafhood II. Ook deze keer heb ik er een positief gevoel aan overgehouden. Ik hoop echt dat dit niet het einde is en dat het nog vele jaren mag doorgaan! Want ook de volgende generaties doven (en ook CODA’s) hebben het recht om meer te leren over hun taal en cultuur.

Dovennieuws 2011 nr.3



Filip Verhelst, lesgever : ‘Dovengeschiedenis en de Toekomst van de Dovengemeenschap’ Als lesgever vond ik het een zeer leuke uitdaging om lessen Dovengeschiedenis en de Toekomst van de Dovengemeenschap te geven. Die twee horen samen want om de toekomst van de Dovengemeenschap te kunnen voorspellen, moet je de geschiedenis goed kennen. Ik heb het gevoel dat de cursisten meer bewust geworden zijn van wat er allemaal gebeurd is in Vlaanderen en dat ze verder gaan nadenken over hoe het zit met de toekomst. In de les Toekomst van de Dovengemeenschap bespreek ik met de cursisten de mogelijke bedreigingen en uitdagingen voor de Dovengemeenschap. Denken we maar aan de stamcellentherapie of genetische manipulatie… Maar ook positieve punten zoals het VN Verdrag voor personen met een handicap, de erkenning van onze taal in Vlaanderen en onze emancipatie komen aan bod. Verder hebben we het ook gehad over ‘ownership’ (eigendomsrecht) van de Dovengemeenschap. Dit leidde tot heel interessante discussies. Zo werden de cursisten ´gedwongen´ om verder, dieper en breder na te denken over de toekomst.

Cursisten aan het woord:

Heidi Verhelst, cursiste Deafhood I

Vincent Ameloot, cursist Deafhood II

De hele cursus op zich was boeiend en bracht ons diepgaand inzicht in onze eigen cultuur en taal! Het was heel erg aangenaam om deze informatie in VGT te krijgen van dove personen. Er werden veel verschillende domeinen besproken. De lessen geschiedenis gaven ons een blik op het verleden van de doven in ons land en in de wereld. De lessen Dovencultuur gaven ons een idee over wat de termen ‘Dovencultuur’ en ‘Deafhood’ eigenlijk inhouden. We hebben ook verschillende dove kunstvormen gezien, zoals poëzie, dans, … Bij de lessen Vlaamse Gebarentaal dachten we onder andere na over onze gebarentaal en wat dat betekent voor ons. De discussies tussendoor waren interessant omdat we op deze manier onze gedachten konden uitwisselen. Deze discussies gaven de verschillende meningen weer tussen de aanwezige doven. Het was leuk dat er zowel oudere als jongere doven aanwezig waren, zo konden we van elkaar leren. Dit alles was een hele verrijking, ik heb er veel van bijgeleerd! Deze cursus is sterk aan te raden voor iedere dove/ slechthorende/gebarentalige persoon! Je kan hier discussiëren, sommige dingen beter begrijpen en leren over je eigen taal en cultuur!

Ongeveer 16 jaar geleden toen ik 34 jaar was volgde ik de kadercursus. De meeste lezingen werden toen gegeven door horende personen of dove personen uit het buitenland. Deze Deafhood cursus is al heel verschillend. Het is zeker nog interessanter omdat het door Vlaamse doven zelf gegeven wordt. De dove gastsprekers zijn heel sterk in taal en gebruiken veel moeilijk woorden. Ik voel dat ik meer inspanning geleverd heb en dat ik veel bijgeleerd heb in gebarentaal door al die moeilijke woorden. Ik ben ook echt fier dat nu meer en meer doven studeren en bekwaam worden zodat ze meer en meer gelijkwaardig worden. Het is moeilijk om er één les uit te kiezen omdat ik alles heel erg interessant vond. Alle lessen maakten me ‘wakker’. De les van Maartje De Meulder over Dovencultuur vertelde over de ‘crab theory’. De krabben, die stonden voor de doven, moeten positiever worden en elkaar steunen in plaats van elkaar steeds opnieuw naar beneden te trekken, zoals krabben die uit een emmer proberen te geraken. Ik vind dat een heel mooi verhaal omdat ik dat ook zo aanvoel. Ook de Dovengemeenschap als een boom vind ik heel juist. Nieuwe wortels blijven groeien, wat betekent dat ook de Dovengemeenschap blijft groeien en nooit zal verdwijnen.



Dovennieuws 2011 nr.3

Bart Berghmans, cursist Een viertal jaren geleden volgde ik een cursus “Dovencultuur” van Fevlado in Antwerpen. Die cursus was heel goed maar de cursus “Deafhood” gaat veel verder en dieper in op verschillende vlakken. Het is meer dan een vervolg. Deze Deafhood cursus maakt je bewust en sterker. Bij het begin van de cursus wist ik niet hoe deze cursus me zou veranderen. Deafhood laat me denken over mijn eigen identiteit en maakt me meer en meer bewust van de kwaliteiten waarover wij als Dove mensen beschikken. Ook heeft Deafhood me bewuster gemaakt van de prachtige culturele rijkdom waarover Doven in Vlaanderen en heel de wereld beschikken. Het is heel moeilijk te zeggen welke les de beste was. Al de lessen door de verschillende docenten waren bijzonder interessant. Toch gaat mijn keuze uit naar de lessen van Danny Deweerdt over Vlaamse Gebarentaal en Identiteit. Het was echt verhelderend en op een prachtige en duidelijke manier gegeven. Over elk onderwerp deed hij ons zelf nadenken. De eerste les leerde hij ons wat het begrip ‘taal’ eigenlijk inhoudt: moedertaal, eerste taal, tweede taal,… . Het was leerrijk om dieper na te denken over onze eigen taal. Toch wil ik benadrukken dat tot op vandaag elke les bijzonder was en me nadien steeds heeft doen nadenken. Ik denk dan ook dat Deafhood niet los te koppelen is van wat er leeft in de Dovenwereld. Volgens mij kan dit uitgroeien tot een bijzonder iets dat de Dovenwereld doet opleven en verder bestaan. Ik raad alle Dove personen aan deze cursus te volgen! Ik hoop echt dat de cursus na deze reeks opnieuw georganiseerd wordt. Het is een aanrader voor elke Dove persoon die een ruime visie wil krijgen over zijn of haar eigen identiteit! Ik wil graag de organisatoren en al mijn Dove vrienden van de opleiding bedanken. We hebben een hechte band aan deze cursus overgehouden!

Bernadette Baelde, cursiste Deafhood I Ik was echt verbaasd te horen dat sommige doven opgroeien in het gewoon onderwijs en daardoor nooit gebarentaal leren kennen tot ze volwassen zijn. Doven hebben die taal toch echt nodig om elkaar goed te kunnen verstaan. Ook als ze in een groep horenden zijn kunnen doven meestal niet volgen. Één-opéén communicatie lukt wel, maar iedereen begrijpen is onmogelijk als je geen gebarentaal kan. Gebarentaal is nuttig voor alle doven en slechthorenden!

Alexander Decrans, cursist Sinds oktober 2010 volgen we maandelijks met een groep van 20 personen de cursus “Deafhood”. We behandelden al enkele thema’s zoals dovencultuur, dovengeschiedenis, dovenkunst, Vlaamse Gebarentaal en Deafhood. Ik moet zeggen, ik was erg gemotiveerd om aan deze cursus te beginnen omdat ik mijn ‘doof-zijn’ beter wou kennen. In de allereerste les leerden we al dat Deafhood een positief woord is en dat éénmaal je de cursus Deafhood hebt gevolgd je de Dovengemeenschap toch anders gaat bekijken. Deafhood is een woord dat Paddy Ladd gebruikte in zijn boek en bestaat uit 7 principes; 1. Gift van unieke talen 2. Geen internationale grenzen 3. Dove mensen als wereldburgers 4. Dove mensen hebben een specifiek doel op aarde 5. Gebarentaal als gift voor horende mensen 6. Horende mensen die niet kunnen gebaren zijn sign-impaired (=gebaargestoord) 7. Alle dove mensen hebben recht op dove ervaringen

Deze cursus heeft mijn kijk op de wereld veranderd. Vroeger dacht ik vaak negatief over waarom wij zo onderdrukt worden en niet als volwaardige mensen worden aanzien. Door deze cursus stelde ik mijn visie bij en probeer ik positiever naar onze toekomst te kijken en te denken van YES WE CAN!!! Ik heb ook geleerd dat we personen niet in verschillende categorieën moeten plaatsen want we zijn allemaal verschillend maar met enkele gemeenschappelijke punten. Deafhood is namelijk een manier van leven, en is een boom die blijft groeien!! Ik kan alleen maar hopen dat Fevlado in de toekomst nog zo’n interessante cursussen geeft want wij kunnen dit zeker gebruiken! Ik ben alvast héél tevreden over deze cursus en verlang al naar meer!

Angelique Pelckmans, cursiste Deafhood I De lessen die mij nog steeds vers in het geheugen zitten, zijn die over Vlaamse Gebarentaal en over Dovengeschiedenis en Dovencultuur. Iets in die lessen heeft mij echt aangegrepen, wat weet ik niet precies. Vroeger werd daar nooit veel over geschreven of verteld en dat is erg jammer. Daarom moet er nu iets gebeuren en moeten we die informatie meer verspreiden! Ik vond het thema Vlaamse Gebarentaal het belangrijkste van de cursus. Vele doven weten niet echt wie ze zijn en wat ze kunnen. Het is belangrijk dat ze deze uitleg krijgen en getoond worden wat ze waard zijn! Zelf ga ik na deze cursus ook nog dingen doen hiermee, namelijk ook zelf lezingen Dovencultuur en een basiscursus VGT aan horenden geven. Ik wil hen duidelijk maken wat Doofheid is, hoe wij leven… Ik wil graag actief verder werken, wat precies weet ik nog niet maar dat zal hopelijk wel vanzelf komen. Ik raad deze lessen Deafhood aan omdat ik er echt veel heb bijgeleerd en nu het gevoel heb dat ik ook veel kan bereiken. We hadden ook een toffe groep, ik had dat voorheen nog nooit meegemaakt. Dus zeker een aanrader! Kom ook deze les volgen!

Geert Dirickx, cursist Deafhood I Ik heb de eerste reeks van de Deafhoodcursus gevolgd. De cursus was echt een verrijking in mijn persoonlijke ontwikkeling. Mijn honger naar kennis is niet gestild, integendeel, het is zelfs toegenomen. Er zijn kritieken dat de cursus te eenzijdig is. Het zou te vaak positief en ophemelend zijn over het “doof zijn” en over de Dovengemeenschap. Maar wordt het niet eens tijd dat we positiever zijn tegenover ons “doof zijn”? Wordt het geen tijd om te beseffen dat onze cultuur en taal echt wel natuurlijk en daarmee ook normaal zijn? Je kan jezelf afvragen of het wel de maatschappij is die ons als “minderwaardig” behandeld. Voor een deel is dat misschien wel zo maar moeten we de oorzaak ook niet bij onszelf zoeken? De oorzaken van die negatieve gedachten zoeken we tijdens de lessen Deafhood. De vele debatten en workshops doen ons beseffen dat doven geen sukkels zijn die enkel binnen hun eigen huis en de plaatselijke verenigingen bewegen. Je mag trots zijn op je taal en cultuur. In de Deafhoodcursus maak je kennis met je taal en zo ook met jezelf. Het is eigenlijk een ontdekkingsreis naar jezelf. Mensen die de cursus nooit gevolgd hebben en denken dat Deafhood voor extremisme staat, weten en begrijpen niet waarover het gaat. Deafhood is geen geromantiseerd wapen om tegen de “horenden” te vechten maar dient net om beter samen te werken. Een goede samenwerking creëert kansen! Deafhood is geen GPS. Dat ben je zelf. Maar om de GPS te gebruiken moet je eerst wegenkaarten en andere data downloaden en installeren en dat is Deafhood….

Dovennieuws 2011 nr.3



Visuele media in Vlaamse Gebarentaal Op dit ogenblik komt de Vlaamse Gebarentaal nog zeer weinig aan bod in de media. Nochtans is het belang hiervan zeer groot, zowel voor de Gebarentaalgemeenschap zelf, als voor het grote publiek. Er werden de laatste tijd heel wat initiatieven genomen om hier verandering in te brengen: • Fevlado en de Adviescommissie VGT gaven advies aan de Vlaamse minister van Media, Ingrid Lieten, en de Commissie Media in het Vlaams Parlement, met betrekking tot de beheersovereenkomst 2012-2016 met de VRT; • Een groep dove personen werd opgeleid tot vertalers en presentatoren; • Voor het eerst loopt een gebarentalige dove persoon stage bij de VRT; • Er zijn al enkele bedrijven, opgericht en geleid door gebarentaligen, actief in de visuele media. Onlangs kwam er nog een nieuwe organisatie bij.

Advies met betrekking tot de nieuwe beheersovereenkomst VRT In 2012 start een nieuwe beheersovereenkomst tussen de VRT en de Vlaamse overheid. Die overeenkomst legt voor 5 jaar een aantal afspraken vast en ook de financiële middelen die de VRT ter beschikking krijgt om haar openbare omroepopdracht te vervullen. De opmaak van zo’ n beheersovereenkomst is dus zeer belangrijk en er wordt ook de nodige aandacht aan besteed. Zo organiseerde de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media van het Vlaams Parlement een reeks hoorzittingen, opgesplitst over diverse luiken die in deze beheersovereenkomst aan bod kunnen komen. Zowel de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal als Fevlado werden uitgenodigd. Fevlado formuleerde al eind vorig jaar een advies over media in VGT en bezorgde dit aan Minister van Media, Ingrid Lieten, aan de sectorraad Media en aan de Commissie Media van het Vlaams Parlement. De Adviescommissie VGT ondersteunt onze vragen en haalde er enkele prioriteiten uit. Fevlado vraagt aan de minister van Media 1. de vertolking door (bij voorkeur) dove native speakers van een aantal bestaande programma’s op de VRT, waaronder het journaal, actualiteitenprogramma’s en kinderprogramma’s. 2. een eigen programma of een eigen televisiezender of –kanaal. Dove mensen bepalen de inhoud en het wordt gepresenteerd in VGT door dove gebarentaligen.

Opleiding dove presentatoren Fevlado vraagt ook aan de Vlaamse overheid om te investeren in een opleiding voor dove tolken/vertalers en presentatoren en deze opleiding te organiseren in samenwerking met afgevaardigden van de Vlaamse Dovengemeenschap. In de overgangsperiode (voor deze formele opleiding voor dove mensen er is) kan de groep mensen ingeschakeld worden die onlangs de opleiding tot dove presentatoren gevolgd hebben bij Fevlado. Fevlado wilde via die opleiding stimuleren dat dove mensen professioneel aan de slag kunnen als vertaler Nederlands-VGT in de visuele media (televisie, websites, …) en zelf deze media gaan bepalen en creëren, en kreeg hiervoor een projectsubsidie van het Ministerie van Cultuur. Acht dove mensen namen aan deze opleiding deel. Het resultaat mag er zijn, dat bewijst de film ‘4



Dovennieuws 2011 nr.3

jaar erkenning VGT’, en er zijn een aantal dove mensen klaar om te werken voor de media. Maar het kan natuurlijk nog beter: er is nood aan een gespecialiseerde opleiding voor dove mensen die werken voor de visuele media (televisie, vertalen van websites). De taalkundige Tove Skutnabb-Kangas zei al dat de meeste doven tweetalig zijn, hoewel ze zichzelf vaak beoordelen als eentalig en ook vaak door de omgeving zo worden gezien. Het is een misvatting en bovendien achterhaald om aan te nemen dat alle dove mensen enkel vaardig zijn in gebarentaal. Dove mensen die opgroeien met gebarentaal switchen al heel vroeg tussen twee talen. Het is belangrijk dat dove mensen –door een gespecialiseerde opleiding- deze vaardigheid en hun kennis van VGT en Nederlands verder kunnen ontwikkelen om die te gebruiken om te werken als vertaler voor de visuele media, en hier ook professionele erkenning voor krijgen.

Dove stagiair bij de VRT Vorig jaar deed de VRT allerlei inspanningen om haar kijkers kennis te laten maken met de Dovengemeenschap op WereldDovenDag (WDD). Kort na WDD kwam de cel diversiteit van de VRT bij de cel belangenbehartiging van Fevlado op bezoek, onder andere om te praten over stagemogelijkheden voor dove personen. Dit gesprek heeft resultaat gehad: op 2 februari 2011 startte Jorn Rijckaert een stage van 2 maand bij de VRT. Tijdens de eerste maand werkte hij mee aan de redactie van het programma ‘Kom op tegen kanker’ dat werd uitgezonden op 26 februari. Daarna werkte hij mee aan deredactie.be, waar hij als nieuwsbron optrad voor de Vlaamse Dovengemeenschap. De reportages zijn hier te bekijken: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/ . De medewerkers van Jorn bij de VRT zagen dagelijks VGT, leerden omgaan met een tolk VGT, en merkten dat de visuele capaciteiten van dove personen een meerwaarde kunnen betekenen voor de media. Jorn beschreef één van zijn stageweken in ‘De week van…’. Een uitgebreid interview met Jorn kan je op de website van Fevlado bekijken. Op de pagina hiernaast publiceren we een kort schriftelijk interview met een horende collega van de VRT, Mayke Coekaerts.

Bedrijven rond visuele media, opgericht en geleid door dove personen Er waren tot nu toe 2 mediabedrijven (internationaal) actief. Beiden worden geleid door gebarentalige dove personen: Signfuse is gevestigd in Antwerpen. Het bedrijf wordt geleid door Sven Noben en werkte onder andere samen met Fevlado aan de campagne “Vlaamse Gebarentaal leeft!”, reportages zoals “Erkenning van de Vlaamse Gebarentaal”, en de mobiele gids van het Atomium, … Meer informatie over Signfuse vind je op de website www.signfuse.com . Visualife wordt vanuit Finland geleid door Patrick Wiche en werd door Fevlado al ingeschakeld om een DVD te maken rond de antidiscriminatiewet, uitgelegd in gebarentaal. Visualife ontwierp ook de website van WFD (http://www.wfdeaf.org) en de dvd “Vijftien vingers en een hoofd”. Een interview met Patrick verscheen eerder op de website van Fevlado en kan je hier opnieuw bekijken: http://www.fevlado.be/nieuws/. Meer informatie over Visualife vind je ook op facebook.

NIEUW:

In Vlaanderen werd onlangs een nieuwe organisatie opgericht: Visual Box. We geven aan de initiatiefnemers de ruimte om het hier voor te stellen: Visual Box vzw werd in februari 2011 opgericht door enkele enthousiaste jongeren onder impuls van Jorn Rijckaert. De andere bestuursleden zijn Hannes De Durpel en Dennis Deschildre. Visual Box zorgt voornamelijk voor de productie en distributie van film- en mediacultuur in Vlaanderen en wereldwijd door én voor doven en slechthorenden. We zijn altijd op zoek naar toekomstige cameramannen, regisseurs, scenaristen, acteurs, decorbouwers, make-up artiesten, kappers,... van heel jong tot heel oud! We willen die graag opleiden en introduceren in de film- en mediawereld. Dus: alle vrijwilligers en medewerkers zijn welkom! Voor meer informatie, mail naar [email protected]. Binnenkort starten we al met enkele projecten; we houden jullie op de hoogte. Er komt ook een eigen website, hou ons in de gaten!!!

Interview met Mayke Coekaerts

DN: Kan je jezelf kort voorstellen? Wat is je functie bij de VRT? En hoe en wanneer werkte je samen met Jorn? Mayke: Ik werk als productie- en regieassistente voor ‘Het Televisiehuis’. Dat is een eigen productiehuis van de VRT dat onder andere ook de Kom Op Tegen Kanker -show maakt. Bij de voorbereiding van die show was ik vooral betrokken bij de productionele ondersteuning. Dit betekent bijvoorbeeld locatiebezoeken regelen, redactieverslagen opmaken, rekwisieten en kostuums aanvragen, maar ook een tolk Vlaamse Gebarentaal voor Jorn regelen, enz... Tijdens de show zelf was ik de rechterhand van de regisseur. Alles wat hij vergeet moet ik weten :-) Wanneer ik precies samenwerkte met Jorn, is nogal moeilijk te omschrijven. Jorn zat vlak tegenover mij in het bureau. Voor de Kom Op Tegen Kanker-show hadden we een hecht team en vloeide alles een beetje over in elkaar, en dus ook de samenwerking met Jorn. De taak van Jorn in het begin van zijn stage was om op zoek te gaan naar fragmenten uit het archief die we nodig hadden voor onze bekende TV-gezichten. Ik heb hem wegwijs gemaakt in het systeem om dit op te zoeken en hem geholpen waar nodig (computerprogramma uitleggen, tonen hoe kopies te maken van tape naar tape of naar DVD, uitleggen hoe hij tapes uit het archief kan opvragen en waar hij ze kan gaan halen, enz...). Maar iedereen hielp Jorn waar nodig, en dan spreek ik voor al mijn collega’s. DN: Hoe verliep die samenwerking? De samenwerking verliep heel goed, tot mijn eigen verbazing. In het begin wist ik niet goed wat we moesten verwachten van een dove collega. En dat was zo voor al mijn collega’s, denk ik. In het begin was ik misschien wat onhandig; het was een beetje aftasten hoe ik het best kon communiceren met een dove persoon. Niemand van de collega’s had ook maar enige kennis van gebarentaal. Maar kijk, na dag twee hing er al een poster aan de muur met het handalfabet en de communicatie verliep steeds vlotter; soms was het via mail, schrijven of letterlijk uitbeelden met handen en voeten of gewoon praten want Jorn kan goed liplezen. Daardoor verliep de samenwerking steeds beter. Tijdens de middagpauze kregen we soms gebarentaalles van Jorn. Dan gingen we met zijn allen in de plantentuin van de VRT zitten en dan leerde Jorn ons basis-gebaren, en ook het handalfabet. Dat was heel leuk en leerrijk, zo leerden wij ook iets van hem! :-) Een leuke anekdote: Een collega is zelfs geflitst met de wagen omdat ze het handalfabet aan het oefenen was in de auto en zo de flitser niet gezien had... :-) We hebben ook allemaal een naamgebaar gekregen... Nu is het wel zo dat wij op een aantal dagen ook een tolk Vlaamse Gebarentaal hadden, vooral tijdens redactievergaderingen, opleidingen (Jorn kreeg een opleiding montage en camera) en tijdens de dag van de show zelf. DN: Dove gebarentalige personen zijn veel visueler ingesteld dan de meeste horende personen. Heb je daar iets van gemerkt? In het begin van zijn stage ging Jorn vooral op zoek naar archiefmateriaal voor de Kom Op Tegen Kanker-show, maar naar het einde toe monteerde hij zelf een deeltje van de show en maakte hij een making-off van zijn stageperiode bij Kom Op tegen Kanker: een reportage die Jorn helemaal zelf gefilmd en gemonteerd heeft over hoe het er achter de schermen aan toe gaat bij de voorbereiding en bij de show zelf. In het eerste deel van de Kom Op Tegen Kanker-show zat er een filmpje waar we in het tweede deel van de show een korte samenvatting van gaven (zonder geluid, enkel beeld, Wim Devilder - de presentator van de show - sprak dan over het filmpje heen ter herinnering voor de kijkers). Die ingekorte versie van het filmpje heeft Jorn op eigen houtje gemaakt. Je merkte heel goed dat Jorn wist wat hij wilde doen met die samenvatting. Hij tekende beeld per beeld op een blad papier hoe hij de montage zag (storyboard) en dat is het ook uiteindelijk geworden dus ik kan zeker bevestigen dat dove personen visueler ingesteld zijn! DN: Is je visie op dove mensen en gebarentaal nu veranderd? Heel zeker. Je weet pas wat het is door met een dove persoon om te gaan. Ik sta zelf versteld van mezelf dat ik het zo interessant vind. Niet alleen ik hoor, ook de collega’s vonden de samenwerking met Jorn eerder leerrijk dan een belemmering. Ik ben er zelfs over aan het nadenken om een cursus Vlaamse Gebarentaal te gaan volgen. Gewoon omdat het leuk is. Tijdens de Kom Op Tegen Kanker-show hebben we een aantal dove vrienden van Jorn ontmoet en het blijft toch fascinerend hoe ze met elkaar communiceren! DN : Hartelijk bedankt voor dit interview!

Dovennieuws 2011 nr.3



De week van … Jorn Rijckaert Maandag 28 februari

Zo, onze langverwachte liveshow van Kom op tegen Kanker voorbije zaterdagavond is gebeurd! Ik dacht dat een rustige zondag mijn energie weer zou opladen. Maar toch met slaapoogjes op de trein moeten stappen richting de VRT, richting mijn laatste stagedag bij het redactieteam van Kom Op Tegen Kanker, waar ik een dikke maand actief was. Ik was redelijk vroeg op de VRT en ik zag nog niemand van mijn team. Waarschijnlijk wilde iedereen nog eens wat slaap inhalen die verloren gingen in de hectische week vol adrenaline net voor de liveshow. En gelijk hebben ze! In de late voormiddag kwamen de eindredacteur en de producer aan om samen met mij een eindevaluatie van mijn stage te doen. Niks anders dan zeer positieve opmerkingen. We gingen het vandaag rustig aan doen en trakteerden onszelf op een restaurant waar iedereen nog nagenoot van de geslaagde show. Helaas werd onze viering overschaduwd door het trieste overlijdensbericht van één van de leukemiepatiënten waarover we een reportage maakten voor de show. Toen ik afscheid van hen nam en terug op de trein zat, kreeg ik opeens veel respect voor het redactieteam die vermoeiende en emotionele tijden had beleefd naar aanloop van de liveshow rond zo een gevoelig thema, leukemie, een ziekte met lage overlevingskansen. Ik was er best fier op dat ik mee mocht werken met hen. Ik had me geen betere stage kunnen wensen dan in zo’n warm en hectisch redactieteam. Uit deze ervaring haalde ik veel zelfvertrouwen op gebied van films en media, en ook in de communicatie met het personeel van de VRT. Dit kon ik goed gebruiken voor het tweede deel van mijn stage bij deredactie.be dat woensdag zal starten.

Dinsdag 1 maart

Op dinsdag heb ik geen stage, want ik moet een verplicht seminarie “Documentaire en beeldproductie” bijwonen voor mijn masteropleiding aan de Universiteit Antwerpen. Weer moet ik een treinrit maken (ik word stilaan moe van de treinritten) richting Antwerpen. We kregen een interessante les over verschillende montageregels en we kregen van de professor feedback over storyboards die we moesten maken rond een thema “sollicitatiegesprek”. We moesten zonder woorden, alleen via beelden, duidelijk maken dat een sollicitant na het gesprek een contract krijgt. Onze groep heeft onze storyboard een wat komische tint gegeven: de baas verslikt zich in zijn snoepje en onze sollicitant redt hem met een Heimlich-greep en krijgt zo het contract. Simpel, denken we dan! Tot de prof ons meedeelt dat we het moeten gaan filmen en monteren. Onze groep haast zich al rap om een camera te reserveren, om een geschikte opnamelocatie te zoeken, en hoofdrolspelers en figuranten te contacteren. Het is voor nu zondag gepland als alles goed loopt! Die avond kroop ik heel vroeg in mijn bed.

Woensdag 2 maart

Oké, een nieuwe stap wordt gemaakt. Zo fris als een hoentje kom ik op de VRT samen met mijn tolk aan. Wanneer ik binnenkom op de verdieping van VRT-nieuws, valt mijn mond open. Zo een moderne omgeving daar en zoveel bezigheden op te merken. Ik voelde me opeens een klein deel van één groot VRT-netwerk. Op de vergadering met mijn stagebegeleider werd er mij meegedeeld dat ik drie reportages moet maken voor de nieuwswebsite van de VRT. Het moet gaan over de actualiteit binnen de Vlaamse Dovengemeenschap dat zowel interessant is voor doven als voor horenden. Die dag vloog ik er meteen in en vond gelukkig al onmiddellijk actualiteit voor de eerste dag: vrijdag is er hoorzitting in het Vlaams Parlement over de toegankelijkheid van de media voor doven en slechthorenden, waar Fevlado ook aanwezig zal zijn. Al die dag kreeg ik direct toestemming om daar te mogen filmen. Gelukkig! De deadline voor de eerste reportage is binnen! De ganse dag hield ik me bezig met researchwerk over de inhoud van de hoorzitting.

Donderdag 3 maart

Ik kreeg een camera en een opleiding om met deze camera te leren werken. Ik was meteen verliefd geworden op deze camera! De beste camera die ik tot nu toe mocht vasthouden. Voor de rest van de dag waren er niet bijzonder veel bezigheden… Ik

10

Dovennieuws 2011 nr.3

ging op zoek naar actualiteitsnieuws voor de tweede en derde reportage, zonder resultaat (gebeurt er echt zo weinig in onze Dovengemeenschap?), en vloekte tegen mijzelf dat ik beter stage had gelopen in april omdat er dan veel gebeurt rond 5 jaar erkenning VGT. Ondertussen staarde ik naar de bekende Vlamingen en merkte op hoe anders ze zijn op de televisie dan in het echt. Op de trein terug naar huis hield ik mijn camera constant in de gaten uit schrik dat ik het zou vergeten mee te nemen uit macht der gewoonte.

Vrijdag 4 maart

Samen met Hannes De Durpel, die stilaan mijn vaste partner lijkt te worden in mijn filmbezigheden, ging ik naar de hoorzitting. Op de hoorzitting zelf is het druk: camera juist zetten, goed beeld zoeken, juiste verlichting zoeken, vlug vragen voorbereiden voor interviews op het moment zelf, mensen vragen voor interviews, etc. Gelukkig was Hannes er om mijn last wat te verminderen. Ik besefte toen wel dat het een zware stageopdracht is, waar ik op mijn zelfstandigheid moet rekenen: van researchwerk tot opname en montage ervan. De hoorzitting zelf was boeiend en leerzaam. Ik leerde zelf heel veel bij over media voor doven en slechthorenden. Die ervaring konden Hannes en ik goed gebruiken en meenemen naar de vergadering ’s avonds bij Hannes thuis over onze pas opgerichte vzw VisualBox. We willen graag het film- en medialandschap voor doven hier ontwikkelen en bevorderen. Meer informatie over VisualBox vinden jullie elders in Dovennieuws! We staan nooit stil! Vrijdagavond kon ik even genieten van het samenzijn met mijn goede vrienden.

Zaterdag 5 maart

Een drukke en vermoeiende week eist zijn tol. Bijna de hele dag slaap ik. ’s Avonds moet ik naar Antwerpen Centraal Station voor een jongerenfestival. Onze seminariegroep moet daarover een korte reportage maken voor onze opleiding. Toen ik terug naar Gent ging, kreeg ik vrienden op bezoek om mij op te pikken voor de ”Blue Bastard”-fuif in de Kempen. Ik voelde me nog te moe daarvoor en moest nog wat voorbereiden voor een belangrijke opnamedag morgen. Ik verontschuldigde me en bleef thuis. Jammer dat Turnhout niet wat dichter bij Gent ligt! Ik deed het voorbereidingswerk voor de volgende dag en trakteerde mijzelf op een gezellige filmavond. En toen viel ik halverwege de film in slaap.

Zondag 6 maart

De zon schijnt en ik voel de lente al aankomen. Opnieuw een trip naar Antwerpen, maar dit keer met de auto! Even afstand doen van treinen doet soms deugd. Thomas, Hannes en Heidi hebben zich kandidaat gesteld om te figureren in ons filmpje over het sollicitatiegesprek. Helaas moeten we, de seminariegroep, toch de ganse dag binnenblijven om de opnamelocatie “beeldvriendelijk” te maken, opnames te leiden, acteurs te regisseren, etc. Alles verliep vlekkeloos en achteraf werd er gejuicht: ons filmpje zal in orde komen en dit allemaal dankzij de vlotte medewerking van de acteurs en figuranten die het allemaal schitterend deden! Zondagavond zit ik lekker in mijn zetel en kijk naar de televisie, net zoals een gemiddelde Vlaming het op een zondagavond zou doen, naar “De Ronde”. Daarna neem ik een lekker warm bad en bereid me voor op een nieuwe week waar ik mijn montageskills tevoorschijn moet halen.

Tunhout - JC De Kempen email: [email protected] website: www.piramime.be/jcdk Lokaal: ‘Sociaal - Cultureel Centrum Piramime’ Hendrik Consciencestraat 17 2300 Turnhout Kortrijk - JW De Haerne email: [email protected] website: www.jwdhc.be lokaa: ‘Clubhuis De Haerne’ Kortrijksestraat 70 8501 Kortrijk - Heule Gent - JC De Joker email: [email protected] website: www.jcdejoker.be Lokaal: ‘Dovenclub Gent ’ Stropkaai 38 9000 Gent Brugge - JW Dewitte’s Doordrijvers Email: [email protected] website: www.jwdwd.be Lokaal: DOC Effeta Polderstraat 76a 8310 St Kruis Brugge Antwerpen - JC De Vlinder Email: [email protected] website: www.jcdevlinder.be Lokaal: ‘Madosa’ Haantjeslei 213 2018 Antwerpen.

Hallo jongeren! De lente is weer volop in het land en ondertussen hebben we weer wat nieuws vanuit het jeugdclubleven in Vlaanderen: er is een verslag te lezen over het weekend van JC De Kempen dat in samenwerking verliep met Kajong, een dovenvereniging uit Hasselt. We moedigen zulke initiatieven aan want het is altijd leuk voor de jeugdclubs om nieuwe gezichten te leren kennen. In februari hadden we een vergadering met FFSB-Jeunes, de Waalse tegenhanger van Jong-Fevlado, om eens te verkennen op welke manieren we kunnen samenwerken. Zie de volgende pagina’s voor een klein verslagje. We zijn ook bezig met werkgroepen en één van die werkgroepen is VGT Doe Mee. We hebben intussen reclame gemaakt en mensen gevonden. We kijken uit naar de evolutie van deze werkgroep: wat zal er veranderen in de toekomst? Kijk snel op de volgende pagina wie onze werkgroep zal vervoegen! Vergeet ook niet de laatste nieuwtjes over Jong-Fevlado te lezen, er zitten namelijk enkele verrassingen tussen! Geniet nog van ‘t zonnetje! ‘t JF-bestuur

In deze jongerenkrant:

• KAJONG • VGT DOE MEE • Kort Nieuws • Estafette

WIE ZIJN WE? Voorzitter Hannes De Durpel - verantwoordelijk voor leiding op vergaderingen, contact met binnen- en buitenland - Secretaris Dennis Deschildre - verantwoordelijk voor back-up administratie, opvolgen en contact houden met binnen- en buitenland, verslaggeving op vergaderingen - Schatbewaarder Yves Van Acker - verantwoordelijk voor financiën en sensibilisatie (website) - Bestuurslid Sammy Van Landuyt - verantwoordelijk voor activiteiten, archief en inventarisatie - Bestuurslid Lien Jacquemin - verantwoordelijk voor de Jongerenkrant en activiteiten - Bestuurslid Dora Moens - verantwoordelijk voor activiteiten - Adviseurs Stefaan Breemersch en Geert Dirickx - verantwoordelijk voor advies over jeugdclubs en jongerenwerkingen en zorgen voor een goede communicatie tussen jc’s/jw’s en Jong Fevlado

Dovennieuws 2011 nr.3 Jongerenkrant

11

KAJONG - VGT DOE MEE Verslag door José Tan over WEEKEND JCDK EN KAJONG (dovenvereniging van Hasselt)   Afgelopen weekend ben ik naar Kajong+JCDK geweest. Wat een aangename samenwerking met veel uitwisseling was dat! Het was zeker geslaagd! We hebben verschillende spelletjes gespeeld en ’s avonds lekker gegeten. Daarna was er een avondspel met verschillende groepjes, een soort van zoektocht. De groepjes waren steeds anders, met veel afwisseling. Zo kunnen verschillende mensen met elkaar kennismaken. Na het spel hebben we gezellig en aangenaam wat gedronken en gebabbeld, rustig bijeengezeten, enz. Wel plezant! Er was een huisje gehuurd en daar zijn we blijven slapen. ’s Morgens moesten we vroeg opstaan, amaai! Opnieuw allerlei spelletjes gespeeld. Bedankt allemaal, het was echt een leuk weekend! Er was ook veel volk; 38 personen, een mooie groep. Hopelijk zie ik jullie op de volgende activiteit, dan kunnen we elkaar opnieuw zien, verder contact hebben en meer plezier hebben. Tot ziens! --- José Tan

WERKGROEP VGT DOE MEE Al 2 jaar werkt Fevlado-Diversus in samenwerking met Vlok-CI en VGTC aan VGT Doe Mee, maar nu is het even stilgevallen door omstandigheden. Fevlado-Diversus vindt het belangrijk dat VGT Doe Mee niet verloren gaat in de toekomst. Daarom is er in samenspraak met Jong-Fevlado overeengekomen dat Jong-Fevlado een aantal taken op zich zal nemen. De doelgroep van JF is jongeren van 16 tot en met 30 jaar, maar JF wil graag nadenken in een bredere werkgroep over vragen als: Pakken we de activiteiten aan op een andere manier? Komt er een koepelvorming voor de kinderclubs?, … Deze werkgroep heeft 9 kandidaten gevonden, namelijk Hannes De Durpel (volgt dit op vanuit Jong-Fevlado), Eva De Durpel, Marieke Kusters, Kaat Legein, Bart Naudts, Heidi Verhelst, Sara Verstraete, Sara Van Leuven en Karolien Gebruers. Het bestuur van Jong-Fevlado wenst hen veel succes toe!

12

Dovennieuws 2011 nr.3 Jongerenkrant