Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit
Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als ouder hoeft in te grijpen. Gaat het niet voorbij en is hij* daarbij ook nog lusteloos en negatief over alles, dan kan er sprake zijn van depressiviteit. Soms in zo’n erge mate dat ze denken dat het leven nooit meer mooi wordt. Deze folder helpt je om depressiviteit bij je kind te herkennen, en hoe je hem erbij kunt helpen. * Om de tekst makkelijker leesbaar te maken, schrijven we over je kind in de ‘hij-vorm’. Hoe herken je depressiviteit? Ongeveer 20% van de jongeren krijgt te maken met depressieve gevoelens. Ze zijn niet meer blij met hun leven, en niets deugt er meer. Tieners met somberheidklachten kunnen zich ook opeens weer wat beter voelen. Bij een echte depressie houden de kenmerken langere tijd aan (dit is bij ongeveer 5% van de jongeren met depressieve gevoelens). Welke dat zijn, verschilt per kind. De één is boos, agressief of heeft een heel kort lontje, een ander trekt zich helemaal terug, is moe, eet minder, slaapt slechter en vermijdt bijvoorbeeld contact met anderen. Zie je één of meerdere verschijnselen bij je kind, praat er dan met hem over. Soms hebben tieners daar geen zin in of vinden dat gewoon moeilijk en gaan een gesprek uit de weg. Geef hier niet aan toe en blijf proberen om de reden van het verdriet te achterhalen. Mocht het echt niet lukken dan kun je altijd nog je zorgen uiten bij mensen die ook dicht bij je kind staan. Misschien hebben zij het ook opgemerkt . Kijk eens op www.gripopjedip.nl en op www.zwaarweer.nl, daar is veel informatie te vinden over depressie bij jongeren. Ook kan je hier een ‘diptest’ doen. Waar komt depressiviteit vandaan? Tieners worden soms somber als ze een persoonlijk verlies hebben geleden of tegen een grote teleurstelling aanlopen.
02
DIP I DOWN I DEPRESSIE
Een sterfgeval van een dierbare of van een huisdier, een verhuizing of scheiding, een verkering die uitgaat, ruzie met vrienden, het zijn stuk voor stuk aanleidingen tot depressiviteit. De meeste jongeren herpakken zich na het verdriet wel weer en weten het een plek in hun leven te geven. Anderen kunnen dit niet, vervallen in zwaarmoedigheid, en weten het niet meer ten goede te keren. Ze hebben nergens meer zin in, zien geen oplossing en kunnen in een isolement geraken. Geef je kind altijd de ruimte om over een grote teleurstelling of verlies heen te komen. Net als volwassenen hebben ze tijd nodig voor hun verwerkingsproces. Het hoort bij het leven en we moeten allemaal leren omgaan met negatieve gebeurtenissen. Het beste wat je kunt doen, is er gewoon voor hem zijn. Laat ‘m met rust wanneer hij dat even wil, en praat met ‘m als hij daar behoefte aan heeft. Wees depressiviteit een stap voor Een positieve leefomgeving is het beste middel om depressiviteit te voorkomen. Een warm thuis waar ze hun gevoelens kwijt kunnen, voldoende aandacht krijgen en waar ook duidelijke regels gelden. Dat geeft ze houvast en een gevoel van veiligheid. Maak ze duidelijk dat ze realistische verwachtingen moeten hebben in het leven, en spoor ze aan om wat leuks of gezelligs te doen als het even niet zo goed met ze gaat.
Wat doe je bij de eerste verschijnselen Ga met je kind praten Merk je dat je kind verandert en ander gedrag vertoont? Ga dan rustig met ‘m zitten en praat erover. Loop samen met hem zijn leven door en stel zo veel mogelijk open vragen als: ‘Hoe gaat het eigenlijk op school?’.
DIP I DOWN I DEPRESSIE
03
‘Ga je nog wat leuks doen binnenkort?‘. Vraag door op de antwoorden, zodat je je als ouder een goed beeld kunt vormen. Vraag bijvoorbeeld naar zijn relatie (vriendje, vriendinnetje). Luister goed naar hem en let er vooral op of hij nog steeds een goed gevoel heeft over zichzelf. Zorg dat hij naar school blijft gaan Depressieve tieners zijn graag op zichzelf en vermijden het liefst elk sociaal contact. Zorg daarom dat hij altijd naar school gaat, ook al zijn de protesten niet van de lucht. Controleren of hij spijbelt kan ook zeker geen kwaad want dit komt nog weleens voor. Zijn er problemen op school stap dan naar zijn klassenleraar of mentor. Hij kan ook veranderingen bij je kind gezien hebben en samen met jou bepalen wat er aan de hand is. Ook kan een mentor helpen om te voorkomen dat je kind zich op school van iedereen afscheidt.
Help je kind Stimuleer positief denken Probeer uitspraken van je kind, zoals ‘het heeft allemaal toch geen zin’, ‘ik kan het gewoon niet aan’, ‘ik ben een kansloos geval’, ‘niemand vindt mij leuk’ samen met hem om te buigen. Vraag aan hem of het waar is: ‘Vindt
04
DIP I DOWN I DEPRESSIE
echt niemand je leuk? En die en die dan, en wat dacht je van mij?’. Vraag hem eens: ”Stel dat ik jouw vriend Tim vraag wat hij leuk aan jou vindt, wat zou hij dan zeggen?”. Laat hem zelf benoemen waar hij goed in is, door hier vragen over te stellen. Hiermee kun je proberen om zijn negatieve gedachten te keren. Mensen met depressieve gedachten denken vaak negatief over zichzelf. Hun gedachten worden ‘de baas’ over het lichaam. Vaak zien ze zelf wel in dat hun uitlatingen niet kloppen. Blijft je kind erin volharden, ga dan niet de discussie met hem aan. Dit leidt
DIP I DOWN I DEPRESSIE
05
meestal tot niets. Het is dan beter om hem naar iemand anders te sturen met wie hij zijn opvattingen kan delen. Uiteraard moet dit wel iemand zijn die ook alleen maar de positieve gedachten bij hem wil stimuleren. Laat hem leuke dingen doen Moedig je kind aan om leuke dingen te gaan doen, en organiseer zelf uitjes die hij altijd leuk vond of activiteiten die hij misschien wel leuk zou kunnen vinden. Een depressieve tiener zal van enthousiasme niet gelijk een gat in de lucht springen, maar laat je niet ontmoedigen en blijf hem stimuleren om uit te gaan of met jullie mee te gaan. Het liefst naar evenementen waar hij jongeren van zijn leeftijd ontmoet. Activiteiten die hij in zijn eentje kan ondernemen, bijvoorbeeld mountainbiken, hardlopen of skateboarden, zijn ook goed zolang hij het maar naar zijn zin heeft. En beloon positief gedrag van je kind! Door een compliment of door aandacht te geven aan een ondernomen activiteit stimuleer je hem dit vaker te doen. Professionele hulp? Als je echt niet verder met je kind komt, zoek dan professionele hulp. Een depressie is goed te behandelen en kan op verschillende wijzen worden aangepakt. Je huisarts kan hierin samen met je kind en jou zorgen dat de juiste stappen worden gezet. Hij kan daardoor misschien makkelijker weer contact maken met vrienden en kennissen. Dit kan hem helpen om over zijn depressiviteit heen te komen.
06
DIP I DOWN I DEPRESSIE
Pas op dat hij zichzelf niets aandoet Depressieve tieners kunnen soms erg emotioneel worden en roepen dat ze geen zin meer in het leven hebben, of dat ze net zo goed dood zouden kunnen zijn. Meestal is dit gewoon aandacht vragen, maar je moet het altijd serieus nemen en het gesprek aangaan. Blijft je kind dit soort dingen roepen, toont hij verder geen interesse in toekomstige evenementen, geeft hij zijn (waardevolle) spullen weg, en heb je geen grip meer op hem, aarzel dan niet om professionele hulp in te roepen bij uw huisarts of bij de geestelijke gezondheidszorg.
✁ Handige tips om te bewaren. Geef je kind altijd de ruimte om over een grote teleurstelling of verlies heen te komen, net als volwassenen hebben ze tijd nodig voor hun verwerkingsproces. Merk je dat je kind verandert en ander gedrag vertoont? Ga dan rustig met ‘m zitten en praat erover. Een positieve leefomgeving is het beste middel om depressiviteit te voorkomen. Een warm thuis waar ze hun gevoelens kwijt kunnen, voldoende aandacht krijgen en waar ook duidelijke regels gelden. Zorg dat hij naar school blijft gaan en praat er met zijn mentor over. Moedig je kind aan om leuke dingen te gaan doen, en organiseer zelf uitjes die hij altijd leuk vond of activiteiten die hij misschien wel leuk zou kunnen vinden. Stimuleer positief denken en probeer negatieve gedachten om te buigen. Als je echt niet verder met je kind komt, zoek dan professionele hulp. Pas op dat hij zichzelf niets aandoet.
Dit is een uitgave van Positief opvoeden Drenthe in samenwerking met de Provincie Drenthe – Icare Jeugdgezondheidszorg – GGD – DFMW- Yorneo en alle gemeenten in Drenthe. De teksten zijn mede gebaseerd op bestaande folders en praktijkervaringen van GGD en Icare Jeugdgezondheidszorg en het pedagogisch programma dat ontwikkeld werd door professor Matthew R. Sanders en collega’s van het “Parenting and Familiy Support Centre”, School of Psychologie aan de universiteit van Queensland. Colofon: Coördinatie: Remke van Berk Fotografie: Dirk Jansen Photography Copy: Jongens v.d. Wit Communicatie Productie: Vredegoor Grafische Productie
Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit
