Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling
De toekomst van kerken in Utrecht: bestendig gebruik, behoud en herontwikkeling
Alice Gut Adviseur monumenten Contactpersoon voor kerken Afdeling Erfgoed
Actualiteit • Nationale Agenda Religieus Erfgoed – congres op 6 november • Brede maatschappelijke betrokkenheid in de stad • Enkele raadsfracties zien graag een visie van gemeente • Sluiting van kerken gaat minder hard dan voorspeld in 2008 • Leegstand/herontwikkeling/transformatie is HOT! • Toch worden er ook nieuwe kerken gebouwd in de stad!
Statenfractie ChristenUnie pleit voor bouwstop nieuwe kerken
Oude kerk gaat in verkoop Nieuwe kerk komt in Leidsche Rijn
Beleid voor beschermde kerken • Niet anders dan voor andere beschermde monumenten • Streven naar zo lang mogelijk behoud van eredienst • Stimuleren nevenactiviteiten • Meewerken aan herontwikkeling/ander gebruik
Voorheen Protestantse Gemeente
Nu Chinees Christelijke Gemeente
19 gesloopte kerken in periode 1940-1998 Gebouwd(
Gesloopt(
Gezindte(
1853% 1854%
1940% 1939%
RKK% Ger%
1886%
1977%
RKK%
1887%
1984%
Dol%
1894%
1972%
RKK%
1908%
1934%
NHK%
1919%
1986%
NHK%
1920%
1993%
RKK%
1924%
1977%
RKK%
1925%
1983%
NHK%
1925%
1987%
Ger%
1930%
1987%
RKK%
1931%
1983%
NHK%
1936%
1993%
RKK%
1952%
1990%
RKK%
1961%
1985%
NHK%
1961%
1988%
RKK%
1962%
1990%
RKK%
1962%
1998%
RKK%
Hoe worden de beschermde kerken in Utrecht gebruikt? Functie
Aantal
In gebruik als kerk
47
In gebruik als kerk en
25
zalencentrum (van de 47 kerken hierboven)
Leegstand/in verkoop
3
Woonhuis/appartementen
3
Cafe/horeca
1
Moskee
2
Museum
1
Congrescentrum/zaalverhuur
3
Culturele
1
broedplaats/horeca/verhuur Kantoor/zalencentrum
1
24 herbestemde kerken in periode 1984-2008 Gebouwd(
Herbestemd(
Gezindte(
ca.$14 $eeuw$ ca.$1500$
1984$ 1987$
PKN$ NHK$
1512$
1921$
RKK$
1857$
1974$
RKK$
1860$
2007$
OKK$
1870$
2007$
OKK$
1877$
2007$
RKK$
1886$
1990$
NAK$
1896$
1971$
RKK
1901$
1988$
RKK
1910$
1983$
RKK
1917$
1978$
NHK$
1922$
2006$
RKK$
1922$
1995$
Ger$
1926$
1984$
Jds$
1930$
1993$
RKK$
1930$
2005$
PKN$
1938$
2013$
RKK$
1960$
1979$
Ger$
1967$
2005$
NAK$
1967$
1985$
RKK$
1968$
1985$
RKK$
1968$
2006$
Ger$
1972$
2008$
RKK$
e
De situatie in Utrecht •
Utrecht heeft een groot aantal beschermde kerken (65)
•
Alle kerkgenootschappen in de stad is een voordeel
•
Exploitatie is makkelijker in de stad dan op het platteland
•
Vooralsnog geen grote dreigende leegstand
•
Gemeente stimuleert het gebruik van kerken voor culturele en toeristische doeleinden
Intensief gebruik kerken
•
Instandhouding drukt zwaar op exploitatie, maar de kerken zijn ook van belang voor toerisme en identiteit van wijk en stad.
•
Onderhoudsregeling rijk schiet te kort, biedt geen continuïteit.
•
Kerk verhuurt steeds meer en vaker ruimte om inkomsten voor instandhouding te genereren.
•
Vrijwilligers in de kerk zijn van onschatbare waarde, ook bij nevenactiviteiten en verhuur.
Kerkgenootschappen verlaten de binnenstad vanwege parkeerproblematiek en bereikbaarheid met auto… … en gaan op zoek naar andere locaties in de buitenwijken Hamburgerstraat 23 (RM), woonhuis met kerkzaal (Zevende Dags Adventisten) wordt woonhuis met bedrijfsruimte. Particuliere herontwikkeling.
Wat doet de gemeente? - 2015: Inventarisatie en waardering van de af te stoten RK kerken (interieur en losse onderdelen) Continu: - Overleg met (nieuwe) eigenaren - Open staan voor ander gebruik/faciliteren herbestemming - Goedkope lening voor casco-herstel voor monument NB bij herbestemming: - Haalbaarheidsstudie is lang niet altijd nodig - Potentiele koper is niet altijd zichtbaar, maar kan wel goede ideeën hebben voor nieuw gebruik
Verschil in benadering/gebruik gebouw Protestanten/Protestantse Gemeente Utrecht • Pragmatischer, ruimer gebruik van de kerk • Verhuren kerk naar eigen inzicht/multifunctioneel • Verkoop aan andere eigenaar verloopt soepel Rooms-Katholieke kerk • Striktere interpretatie gebruik kerk (gewijd gebouw) • Bij afstoting is vitaliteit van kerkgemeenschap doorslaggevend • Bisdom is zeer hiërarchisch georganiseerd
Nieuwe eigenaar, ander gebruik •
Technische ondersteuning
•
Financiële ondersteuning
•
Noorderkerk was gereformeerde kerk is nu moskee
•
Interieur gewijzigd: vloer gelegd in kerkzaal, waar gebedsruimte is gemaakt.
Heilig Hart Kerk, Oudwijk
Appartementen met buitenruimte
Voormalige Stefanuskerk, Overvecht
Cultureel Centrum/theater
Café Olivier, voormalige RK kerk Maria Minor
Culturele broedplaats “NIEUW DAK METAAL KATHEDRAAL: Na jaren voorbereiding, rekenen, monumentenzorg, vergunningen,architecten, aannemers, offertes, 1000’den uren vergaderen en geld bij elkaar harken. Gaat MORGEN begonnen worden met de verbouwing! YEZZZZ!!! Een nieuw dak, isolatie, nieuwe ramen en vloeren, nieuwe ateliers etc etc en alles zo duurzaam als ons lukt. Het streven is een volledig autarkisch gebouw. De verbouwing zal plaatsvinden in fases. Moe maar zeer voldaan met deze mijlpaal. “
Wordt het tijd om in Nederland ook een
nationale stichting voor het behoud van kerken op te richten, naar het voorbeeld van Engeland?
