QC-32-11-696-NL-C
SECRETARIA AT-GENER A AL VAN DE R A AD
NL
Wetstraat 175 1048 Brussel BELGIË Tel. +32 22816111 www.consilium.europa.eu
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE
doi:10.2860/79567
RS 15/2012
SERIE 'INFOR M ATIEF'
Meertaligheid als succesverhaal
FEBRUARI 2012
Noot
Secretariaat-Generaal van de Raad
Deze brochure is samengesteld door het secretariaat-generaal van de Raad. Directoraat-generaal A - Personeel en Administratie Directoraat 3 - Vertaling en productie van documenten
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Meertaligheid als succesverhaal
Deze brochure dient enkel ter informatie. Voor nadere gegevens over de Europese Raad en over de Raad kunt u de volgende websites raadplegen: www.european-council.europa.eu www.consilium.europa.eu of kunt u zich wenden tot de dienst Voorlichting van het publiek van het secretariaat-generaal van de Raad op het volgende adres: Wetstraat 175 Tel: +32 22815650 1048 Brussel Fax: +32 22814977 BELGIË www.consilium.europa.eu/infopublic
Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Catalografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. ISBN 978-92-824-2931-0 doi:10.2860/79567 © Europese Unie, 2012 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Belgium Omslag: © Helder Almeida - Fotolia.com
2012 — 23 blz. — 14,8 x 21 cm ISBN 978-92-824-2931-0 doi:10.2860/79567
1
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Meertaligheid als succesverhaal
Het Lex-gebouw, waar de Talendienst gehuisvest is
INLEIDING Welkom bij de Talendienst van de Raad van de Europese Unie! Met 23 officiële talen1 is de Europese Unie (EU) veruit de meest meertalige organisatie in de wereld. Die meertaligheid is de neerslag van de taalverscheidenheid in Europa en van de politieke noodzaak dat de EUinstellingen die diversiteit als werkprincipe omarmen, maar zij schept ook een enorm praktisch probleem. De Talendienst van het secretariaatgeneraal van de Raad van de EU (SGR) helpt dit probleem op te lossen: door vertalingen van hoge kwaliteit af te leveren voor de Europese Raad en de Raad van de EU, en tevens voor de Europese burgers, helpt hij ervoor te zorgen dat meertaligheid werkt. Het vertaalwerk bij het SGR betreft vooral beleidsdocumenten en wetgeving. In deze brochure treft u verdere informatie aan over de werkzaamheden van het SGR en van de Talendienst in het bijzonder.
Български – español – čeština – dansk – Deutsch – eesti keel – ελληνικά – English – français – Gaeilge – italiano – latviešu valoda – lietuvių kalba – magyar – Malti – Nederlands – polski – português – română – slovenčina – slovenščina – suomi – svenska 1
Vierentwintig na de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie op 1 juli 2013.
3
EEN MEERTALIG KADER
4
EEN MEERTALIGE UNIE Met 23 officiële talen is de Europese Unie verreweg de meest meertalige organisatie ter wereld, en het ziet ernaar uit dat het aantal talen de komende jaren met de toetreding van nieuwe lidstaten verder zal toenemen. Het beginsel van meertaligheid is vastgelegd in Verordening nr. 1 van de Raad van 15 april 1958, waarbij de talen zijn vastgesteld die in de (toenmalige) Europese Economische Gemeenschap zouden worden gebruikt. De huidige 23 officiële talen zijn: Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Iers, Italiaans, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds2. De Europese burgers hebben het recht informatie over de EU te krijgen en met de Unie te communiceren in een van de 23 officiële talen. Voorts is veel Europese wetgeving rechtstreeks van toepassing in alle lidstaten. Dit systeem kan alleen functioneren indien die wetgeving beschikbaar is in de talen van die lidstaten. Dat is een essentiële voorwaarde voor de democratische legitimiteit van een Unie van 27 lidstaten met verschillende talen en culturen.
EEN ENORM PRAKTISCH PROBLEEM De meertaligheid van de EU weerspiegelt de enorme verscheidenheid aan talen en culturen in Europa, maar schept ook een enorm praktisch probleem. De rol van de Talendienst is dit probleem te helpen oplossen door de Europese Raad en de Raad van de EU, en uiteindelijk ook de Europese burgers, de nodige vertalingen ter beschikking te stellen om en zo te laten zien dat meertaligheid werkt.
2
Bij de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie op 1 juli 2013 komt daar nog Kroatisch bij.
DE INSTITUTIONELE STRUCTUUR
5
TWEE INSTELLINGEN Het secretariaat-generaal staat ten dienste van twee verschillende instellingen: de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie. Het zijn beide volwaardige, zelfstandige instellingen, die echter een nauwe band met elkaar hebben. De Europese Raad zet de algemene politieke lijnen van de Europese Unie uit. De Raad van de Europese Unie heeft taken op het gebied van wetgeving en begroting, en houdt zich tevens bezig met beleidsvorming en coördinatie.
DE EUROPESE RAAD De Europese Raad, die bij het Verdrag van Lissabon (2007) een zelfstandige instelling is geworden, bestaat uit de staatshoofden en regeringsleiders van de EUlidstaten, plus zijn voorzitter en de voorzitter van de Commissie. De hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid neemt ook deel aan de besprekingen. De voltijdse voorzitter van de Europese Raad wordt gekozen voor een periode van tweeënhalf jaar, en is eenmaal herkiesbaar. De Europese Raad komt ten minste vier keer per jaar bijeen en krijgt veel media-aandacht, omdat zijn besluiten belangrijke impulsen geven voor het uitstippelen van de algemene politieke lijnen van de Europese Unie.
Welke taalversie? De Talendienst levert zijn bijdrage aan de onderhandelingen in de Europese Raad door documenten in alle officiële talen te verstrekken. Voorzitter Herman Van Rompuy met Angela Merkel, bondskanselier van Duitsland en Iveta Radičová, minister-president van Slowakije.
6
De rol van de Europese Raad is de nodige impulsen te geven en de algemene politieke koers en de prioriteiten van de EU te bepalen. Hij legt belangrijke beleidsverklaringen af maar stelt geen wetgeving vast. Alle belangrijke beleidsverklaringen van de Europese Raad worden in de officiële talen vertaald.
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Samen met het Parlement is de Raad van de EU (soms Raad van ministers genoemd) een belangrijke speler bij de bespreking en aanneming van EU-wetgeving. De leden van de Raad van de EU vertegenwoordigen de lidstaten. De Raad komt veel vaker bijeen dan de Europese Raad, in verschillende formaties, bijvoorbeeld «de Raad Landbouw en Visserij» of de «Raad Economische en Financiële Zaken», afhankelijk van de behandelde onderwerpen. De vergaderingen worden bijgewoond door een minister uit de regering van elke lidstaat, doorgaans de minister die het behandelde beleidsgebied in zijn portefeuille heeft. Een van de voornaamste taken van de Raad is EU-wetgeving vast te stellen, meestal op voorstel van de Europese Commissie; de wetgeving wordt gezamenlijk vastgesteld door de Raad en het Europees Parlement volgens de zogenoemde “gewone wetgevingsprocedure”. De vaak ingrijpende wijzigingen die tijdens de besprekingen in Raadsverband in deze wetgeving worden aangebracht, worden door de Talendienst in de officiële talen vertaald.
7
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD Het secretariaat-generaal van de Raad (SGR) is het permanente Europese ambtelijke orgaan dat zowel de Europese Raad als de Raad van de Europese Unie met raad en daad bijstaat. Bij het SGR werken in totaal ongeveer 3000 mensen. De Talendienst is onderdeel van het DirectoraatGeneraal A3 (Vertaling en documentenproductie) binnen het SGR en telt in totaal ongeveer 1000 personeelsleden. De Talendienst vertaalt in essentiële stadia van de wetgevingsprocedure alle belangrijke beleidsdocumenten en bijna alle wetgeving in de 23 officiële talen. Zodoende hebben alle betrokken partijen, van hoofdactoren tot het grote publiek, toegang tot de belangrijkste documenten en wetgeving van de EU in de officiële talen. De Talendienst maakt ook vertalingen ten behoeve van andere EU-organen (met name de Europese dienst voor extern optreden - EEAS), vertalingen die bedoeld zijn voor algemene communicatie met het grote publiek en voor de talrijke werkgroepen van het SGR, en vertalingen die nodig zijn voor de eigen administratie. Ook verzorgt de dienst soms vertalingen uit en in andere, niet-officiële talen. De Talendienst verleent echter geen (mondelinge) tolkdiensten. Voor tolkwerk doet het SGR een beroep op de tolkdiensten van de Europese Commissie.
8
DE TALENDIENST: EEN MEERTALIG TEAM VERTALING – FEITEN EN CIJFERS De Talendienst van het SGR vertaalt meer dan 13.000 documenten per jaar, met in totaal meer dan een miljoen pagina’s per jaar voor alle talen samen. Vrijwel alle wetgeving en veel belangrijke beleidsdocumenten worden in alle 23 officiële EU-talen vertaald. Ter wille van de efficiency worden vele andere documenten niet of slechts in een beperkt aantal talen vertaald. 70% van het totale aantal voor de Raad geproduceerde pagina’s wordt zelfs helemaal niet vertaald omdat de meeste werkgroepen om praktische redenen werken met een tekst die in één taal is opgesteld. De Talendienst bestaat uit ongeveer 650 vertalers en 250 assistenten die overdag en zo nodig ook ‘s nachts werken om alle aangevraagde vertalingen tijdig gereed te hebben. Zij zijn ingedeeld bij 23 verschillende taalafdelingen, een per officiële taal (en binnenkort een 24e voor het Kroatisch). Afgezien van de taalafdelingen, beschikt de Talendienst over een eigen managementteam dat sturing geeft, goede werkwijzen bevordert en zorgt voor communicatie en coherentie tussen de taalafdelingen. Het krijgt daarbij de steun van een Coördinator hulpmiddelen voor computer ondersteund vertalen (CAT-tools), een coördinator kwaliteitsbewaking, coördinatoren voor terminologie en documentatie, en een projectcoördinator. De dienst beschikt tevens over een talenbibliotheek met naslagwerken in alle 23 officiële talen.
9
De talenbibliotheek Met een collectie van ongeveer 10.000 boeken, onder meer algemene en gespecialiseerde woordenboeken, glossaria en naslagwerken, biedt de talenbibliotheek vertalers en andere gebruikers een reeks waardevolle hulpmiddelen. De bibliotheek beschikt daarnaast over een breed scala aan elektronische hulpmiddelen en een volledige verzameling Publicatiebladen van de Europese Unie vanaf 1952 tot nu, en is geabonneerd op ongeveer 50 algemene en gespecialiseerde tijdschriften in vele talen.
De talenbibliotheek op de zevende etage van het Lex-Gebouw is toegankelijk voor alle personeelsleden van de EU
10
Secretariaat
Talendienst Groep A
Groep B
Ondersteunings– team management
Duitse afdeling
Engelse afdeling
Deense afdeling
Estse afdeling
Bulgaarse afdeling
Spaanse afdeling
Finse afdeling
Franse afdeling
Griekse afdeling
Ierse afdeling
Hongaarse afdeling
Maltese afdeling
Italiaanse afdeling
Letse afdeling
Nederlandse afdeling
Poolse afdeling
Litouwse afdeling
Portugese afdeling
Roemeense afdeling
Sloveense afdeling
Slovaakse afdeling
Tsjechische afdeling
Kroatische afdeling
Zweedse afdeling
11
DE TAALAFDELINGEN DE TAALAFDELINGEN
De taalafdelingen bestaan gewoonlijk uit 26 vertalers en ongeveer 10 assistenten. De taalafdelingen bestaan gewoonlijk uit 26 vertalers en ongeveer 10 assistenten. Elke taalafdeling wordt geleid door een managementteam. Dit is belast met taalafdeling wordt geleid door een managementteam. Dit is belast met alle administratieve alleElke administratieve taken en met het verdelen van het werk, en bestaat taken met het verdelen vaneen het werk, en bestaat uit een afdelingshoofd, een kwaliteitsbewaker, uit een enafdelingshoofd, kwaliteitsbewaker, een resources manager een resources manager en een coördinator. en een coördinator. VAN EEN TAALAFDELING STRUCTUUR VAN EENSTRUCTUUR TAALAFDELING Afdelingshoofd
Kwaliteitsbewaking
Resources
Coördinator
Vertalers en assistenten
Alle vaste personeelsleden ‑ vertalers èn assistenten - moeten onderAllezijn vaste van personeelsleden - vertalers èn moeteneen onderdaan zijn vandat een EU-lidstaat daan een EU-lidstaat enassistenten slagen -voor concours, wordt en slagen voor een door concours, wordt georganiseerd Europees Bureau voor(EPSO) personeelsgeorganiseerd hetdat Europees Bureau door voorhetpersoneels selectie selectie (EPSO) (www.epso.eu). (www.epso.eu). Vertalers een universitair één talen van van de de officiële Vertalersmoeten moeten een universitair diplomadiploma bezitten, éénbezitten, van de officiële EU talen van de EU (gewoonlijk hun moedertaal) volkomen beheersen enminste (gewoonlijk hun moedertaal) volkomen beheersen en een uitstekende kennis hebben van ten eentwee uitstekende kennis hebben van ten minste twee andere officiële talen andere officiële talen van de EU. De vertalers vertalen in de regel in hun moedertaal, maar vanindien de EU. De vertalers vertalen in de regel in hun moedertaal, maar nodig ook vanuit hun moedertaal in een andere taal. Hun werk omvat zowel vertalen als het indien nodig ook vanuit hun moedertaal in een andere taal. Hun werk reviseren van het werk van andere vertalers. omvat zowel vertalen als het reviseren van het werk van andere vertalers. De assistenten hebben een coördinerende rol en verlenen administratieve en technische De assistenten hebben een coördinerende rol en verlenen administratieve ondersteuning voor het vertaalwerk en de voorbereiding van documenten. Zij verzorgen ook de en technische ondersteuning voor het vertaalwerk en de voorbereiding en formattering van teksten, zowel voor als na het vertaal- en revisieproces, en zien vanvoorbereiding documenten. Zij verzorgen ook de voorbereiding en formattering toe dat hetzowel eindproduct juistena opmaak en voldoet aan de technische eisen. vanerop teksten, voorde als het heeft vertaalen revisieproces, en zien
SN 1120/3/12 REV 3 (nl)
gra/PW/rb
10
NL
12 erop toe dat het eindproduct de juiste opmaak heeft en voldoet aan de technische eisen. Stages Het secretariaat-generaal van de Raad biedt jaarlijks circa honderd betaalde en ongeveer 20 onbetaalde stages aan, onder meer vertaalstages bij de Talendienst. Aspirant-stagiairs moeten onderdaan zijn van een EU-lidstaat en ofwel een diploma van postsecundair onderwijs bezitten ofwel daarvoor aan het studeren zijn. Omdat Frans en Engels de meest gebruikte talen in het SGR zijn, moeten aspirant-stagiairs een grondige kennis van ten minste één van die talen hebben.
HET VERTAALPROCES — VAN BRON NAAR DOEL Van het bureau van de redacteur naar de coördinatie- en productieeenheid Allereerst wordt de tekst opgesteld: typische voorbeelden zijn ontwerpwijzigingen van wetgeving die nodig zijn voor een aanstaande vergadering of een andere fase van het besluitvormingsproces, en verder niet-wetgevingsteksten, beleidsdocumenten en persverklaringen. De persoon van wie de tekst uitgaat, stuurt hem via de speciale “Workflow”-toepassing, waarmee de verschillende fases van productie en distributie kunnen worden gevolgd en gestuurd, naar de coördinatie- en productie-eenheid, het centrale knooppunt voor alle officiële documenten in het SGR. Daar worden de opmaak en de formattering van alle documenten gecontroleerd, en worden de documenten geregistreerd en opgeslagen op de server van de Raad en in het elektronisch archief AIS (Archive Information System). Daarmee begint het officiële leven van het document, dat dan onmiddellijk in de oorspronkelijke taal wordt toegestuurd aan degenen voor wie het bestemd is.
13 Van de coördinatie naar de afzonderlijke taalafdelingen Indien om vertaling van een document wordt verzocht, gaat de coördinatie na of dat verzoek terecht is, met name in het licht van het beleid van “kerndocumenten” (zie hierna). Is het verzoek gefundeerd, dan wordt het document in alle officiële talen vertaald. Andere teksten dan “kerndocumenten” kunnen ook in alle of sommige officiële talen worden vertaald, indien zulks nodig wordt geacht. Is het verzoek eenmaal aanvaard, dan beoordeelt de coördinatie hoeveel werk ermee gemoeid is en stelt zij een termijn, zoekt de nodige basisdocumenten op en voert die in een vertaalgeheugen in (een databank met reeds vertaalde tekstfragmenten, samen met hun vertalingen - zie hierna). De tekst wordt dan aan de vertaalafdelingen bezorgd, waar de lokale coördinator hem aan een of meer assistenten en/of vertalers toewijst (afhankelijk van de lengte en dringendheid van de tekst). In de meeste gevallen wordt de tekst daarna nog aan een andere vertaler gegeven die de voltooide vertaling moet controleren of reviseren om ervoor te zorgen dat zij voldoet aan de kwaliteitseisen. Vertalers en reviseurs maken gebruik van een aantal CAT-tools en terminologische hulpmiddelen die bijdragen tot consistentie, efficiency en snelheid. Van de taalafdelingen naar de eindgebruiker Zodra de vertaling en de revisie gereed zijn, neemt de assistent het over om te verifiëren of de voltooide tekst qua opmaak en in technisch opzicht aan de normen voldoet, voordat de tekst in AIS wordt opgeslagen. Zo komen de voltooide vertalingen beschikbaar voor hun uiteindelijke doel: automatische elektronische verspreiding onder de lidstaten (hoofdsteden en permanente vertegenwoordigingen), de Commissie en andere concrete bestemmelingen via een Extranet-systeem, verspreiding in papieren vorm in de vergaderruimtes en, in het geval van voor het publiek toegankelijke documenten, bekendmaking in het openbaar register van Raadsdocumenten.
14
DE UITDAGING: ONDER TIJDSDRUK GAVE VERTALINGEN AFLEVEREN IN 23 TALEN In een Unie met 27 leden kan het besluitvormingsproces heel complex zijn. Dat geldt met name voor beleidsdiscussies en wetgevingsprocedures. Neem nu wetgeving: bij de “gewone wetgevingsprocedure” dient de Commissie wetgevingsvoorstellen in, die vervolgens worden besproken en zo nodig gewijzigd en, indien een akkoord wordt bereikt, gezamenlijk aangenomen door de Raad (die de lidstaten vertegenwoordigt) en het Europees Parlement (dat de Europese burgers vertegenwoordigt). Afhankelijk van de ingewikkeldheid van de voorgestelde wetgeving en van de moeilijkheid om een compromis of een akkoord te bereiken, kan dit proces een paar maanden tot verscheidene jaren in beslag nemen. Het gelijktijdig vertalen in alle 23 officiële talen van al deze wetgevingsteksten en de daarmee verband houdende voorstellen, wijzigingen, aanbevelingen, compromissen, enz. in bepaalde essentiële stadia van het proces, is een complexe aangelegenheid die vaardigheid en een hoge mate van samenwerking en coördinatie vergt, zowel in het SGR als daarbuiten. Complexiteit wordt het beste aangepakt met efficiency, en na de uitbreidingen in 2004 en 2007, waarbij 12 nieuwe lidstaten zijn toegetreden en het aantal officiële talen van 11 tot 23 steeg, deed de behoefte aan efficiëntie zich meer dan ooit gevoelen. De Talendienst van het SGR stond voor een grote uitdaging: om te voorkomen dat de administratieve kosten uit de hand zouden lopen, moest hij aan de nieuwe eisen op taalgebied voldoen zonder dat het totale aantal personeelsleden steeg. Met andere woorden, het aantal talen waarin vertaald moest worden werd meer dan twee keer zo groot maar de personele middelen dienden nagenoeg gelijk te blijven. Om die uitdaging het hoofd te bieden zonder de dienstverlening aan de burger te verminderen, werden twee belangrijke maatregelen genomen. Allereerst werd, om ervoor te zorgen dat de kostbare middelen conform de prioriteiten werden ingezet, een lijst opgesteld van kerndocumenten die in ieder geval moesten worden vertaald, namelijk alle documenten die uiteindelijk bedoeld zijn voor de burger en alle wetgevingsdocumenten
15 die in het Publicatieblad moeten worden bekendgemaakt. Het besluit om een document dat niet op de lijst van de kerndocumenten staat al dan niet te vertalen, zou per geval worden genomen. Door deze maatregelen is het aantal voor intern gebruik te vertalen teksten fors gedaald. Ten tweede is in samenwerking met andere EU-instellingen zwaar geïnvesteerd in hulpmiddelen voor computerondersteund vertalen (CAT-tools). Daardoor was productiviteitswinst mogelijk zonder grote concessies op het stuk van de kwaliteit. Die twee maatregelen hebben een geleidelijke personeelsreductie voor de talen van de “oude” lidstaten mogelijk gemaakt als compensatie voor het nieuwe personeel dat is aangetrokken voor het vertalen uit de talen van de “nieuwe” lidstaten. Ten slotte gingen bovengenoemde maatregelen gepaard met een grotere nadruk op betere samenwerking op alle niveaus, zowel binnen de Talendienst als tussen de Talendienst en andere diensten van het SGR, en tussen het SGR en andere EU-instellingen. Dat heeft ertoe geleid dat vertalen vandaag in alle EU-instellingen in essentie een coöperatief proces is geworden, waarbij teamwork en efficiëntie centraal staan.
16
SAMENWERKING BINNEN DE TALENDIENST Op centraal SAMENWERKING niveau beschikt de Talendienst verscheidene gespecialiseerde groepen en mensen BINNEN DEover TALENDIENST
die ondersteuning verlenen aan alle taalafdelingen voor belangrijke aspecten van het vertaalproces. Op centraal niveau beschikt de Talendienst over verscheidene gespeDat zijn onder meer de coördinatoren terminologie en documentatie, de coördinator cialiseerde groepen en voor mensen die ondersteuning verlenen aan alle voor CAT-tools, taalafdelingen de projectcoördinator en de coördinator kwaliteitsbeleid, die het netwerk van kwaliteitsvoor belangrijke aspecten van het vertaalproces. Dat zijn onder meer de coördinatoren voor terminologie en documentatie, de bewakers in de taalafdelingen coördineert. coördinator voor CAT‑tools, de projectcoördinator en de coördinator kwaliteitsbeleid, die het netwerk van kwaliteitsbewakers in de taalafdelingen coördineert. Hoofden van de Talendienst
Coördinator kwaliteitsbeleid
Coördinatoren terminologie en documentatie
Coördinator CAT-tools
Projectcoördinator
Talenbibliotheek
Coördinator kwaliteitsbeleid Na de uitbreiding in 2004 heeft de Talendienst een kwaliteitsbeleid uitgestippeld, en in 2006 is een coördinator kwaliteitsbeleid aangesteld om te bewerkstelligen dat de vertalingen, die in een steeds complexer wordende omgeving worden gemaakt, constant van hoge kwaliteit zijn. De rol van de coördinator kwaliteitsbeleid is de leiding van de Talendienst van advies te dienen over kwaliteitsv raagstukken en te fungeren als intern en interinstitutioneel De kwaliteitsbewakers aan het werk: aanspreekpunt voor kwa- twee bijeenkomsten per week
17 liteitscontrole. Hij stuurt en coördineert de werkzaamheden van de kwaliteitsbewakers in de taalafdelingen. Voor meer details, zie de brochure Kwaliteitszorg in de vertaaldienst van de Raad. Coördinatoren terminologie & documentatie Een consistente terminologie is een belangrijk kwaliteitselement en betreft zowel consistentie binnen één document als consistentie binnen een cluster van verwante documenten. Die consistentie kan worden bereikt met behulp van moderne technologie, die tevens tijdbesparend is. De coördinatoren terminologie en documentatie sturen en coördineren het terminologiewerk en de behandeling van termen voor alle afdelingen en dragen daardoor bij tot kwaliteits- en productiviteitsverbetering. Het belangrijkste instrument voor het terminologiewerk in de Europese Unie is het interinstitutionele terminologiebestand IATE. IATE Een van de meest zichtbare resultaten van de interinstitutionele samenwerking is het terminologiebestand IATE [InterActive Terminology for Europe] — het gemeenschappelijke interinstitutionele terminologiebestand van de EU. Met meer dan 8 miljoen termen, waaronder afkortingen en standaardzinnen, is IATE het grootste terminologiebestand ter wereld. Het bevat technische termen, toponiemen, namen van organisaties en officiële instanties, afkortingen en acroniemen, alsmede aanvullende informatie zoals begripsomschrijvingen en notities over het gebruik in alle officiële talen. Elke dag komen er nieuwe termen bij en de databank wordt constant geactualiseerd om de technologische ontwikkelingen of de feedback van deskundigen te verwerken. IATE kan ook worden geraadpleegd door het publiek op http://iate.europa.eu.
18 Coördinator CAT-tools De coördinator CAT-tools wordt geassisteerd door een team van door de taalafdelingen gedetacheerde vertalers en assistenten. Hun werk bestaat erin te helpen bij het werken met CAT-tools, die tools en toepassingen te testen, opleiding, informatie en ondersteuning voor gebruikers te verstrekken, documentatie voor gebruikers op te stellen en goede werkwijzen ingang te doen vinden, met productiviteitsverbetering als achterliggend doel. De coördinator komt regelmatig bijeen met vertegenwoordigers van de logistieke en computerafdelingen van het SGR. Projectcoördinator De rol van de projectcoördinator is horizontale projecten te ontwikkelen en te bewaken, zoals specialistische opleidingen en taalcursussen, en het onderrichten van groepen gespecialiseerde vertalers in belangrijke onderdelen van ‘s Raads werkzaamheden (economie en financiën, justitie en binnenlandse zaken, defensie en milieu). Om te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden wordt in autonome projecten gewerkt aan een ergonomiebeleid en aan een beleid dat moet uitmonden in “groene kantoren”.
19
SAMENWERKING TUSSEN DE TALENDIENST EN ANDERE DIENSTEN VAN HET SGR Juridische Dienst Het directoraat Wetgevingskwaliteit (DQL), dat deel uitmaakt van de Juridische Dienst van de Raad, bewaakt de juridische kwaliteit van alle taalversies van de wetgevingsteksten aan de hand van de vertalingen die worden aangeleverd door de Talendienst, waarmee nauw wordt samengewerkt. Het DQL gaat na of alle wetgevingshandelingen die in het Publicatieblad worden bekendgemaakt, correct geredigeerd zijn volgens uniforme regels qua presentatie en juridische formulering. Opleiding De Talendienst werkt, zeer vaak via de projectcoördinator en de gespecialiseerde vertaalgroepen, samen met de Learning and Development Unit aan een ruim aanbod aan opleidingen voor vertalers en assistenten, dat moet leiden tot een optimale vakbekwaamheid en arbeidssatisfactie. Het aanbod omvat taalcursussen, technische workshops, opleiding in specialistische onderwerpen, en presentaties en lezingen over EU-beleid en EU-thema’s, die vaak door ambtenaren worden gegeven. Duidelijk redigeren De kwaliteit van de oorspronkelijke tekst heeft een essentiële invloed op de kwaliteit van de vertaling. In een multiculturele context worden de oorspronkelijke teksten dikwijls opgesteld in een taal die niet de moedertaal van de redacteur is. Daarom biedt de Talendienst redacteuren de mogelijkheid teksten die zij in een officiële EU-taal hebben opgesteld, vrijwillig te laten bijwerken. De grootste vraag is er uiteraard naar Engels en Frans, de talen waarin de meeste teksten worden opgesteld.
20
SAMENWERKING TUSSEN DE INSTELLINGEN Werving Voor zijn personeelsbehoeften doet de Talendienst, net als andere EU-organen en instellingen, een beroep op het Europees Bureau voor personeelsselectie (EPSO), dat regelmatig open examens organiseert voor de werving van vertalers en assistenten (http://europa.eu/epso). Ontwikkeling van hulpmiddelen Veel van de hulpmiddelen voor computerondersteund vertalen en terminologie die dagelijks in de Talendienst worden gebruikt, zijn mede het resultaat van interinstitutionele samenwerking. Sedert 1995 wordt de samenwerking bij de ontwikkeling van hulpmiddelen aangestuurd door het Interinstitutioneel Comité voor vertaling en vertolking (ICTI), dat is ingesteld om synergie en schaalvoordelen te exploiteren. Naast het interinstitutionele terminologiebestand IATE, zijn de belangrijkste hulpmiddelen onder meer: Vertaalgeheugensoftware •
CAT-software — In de handel verkrijgbare en aan de behoeften van de Talendienst aangepaste software wordt gebruikt als front-end- of gebruikersinterface. Daarbij wordt gewerkt met vertaalgeheugens die worden gevoed met bestaande bruikbare vertalingen die de coördinatie heeft uitgezocht.
21 •
EURAMIS [European Advanced Multilingual Information System] — het interinstitutionele vertaalgeheugen van de EU bevat alle documenten van alle instellingen die zijn vertaald met vertaalgeheugensoftware. Omdat de in de handel verkrijgbare CAT-software niet is ontworpen voor grootschalige vertaalbehoeften als die van de EU-instellingen, is EURAMIS ontwikkeld als “back end” voor de CAT-interface.
Bij een Europese top zijn er dag en nacht vertalers van de Talendienst beschikbaar om de conclusies van de bijeenkomst te vertalen
22 Communicatie en Kennisdeling •
ELISE [European Institutions Linguistic Information Storage and Exchange] — is een interinstitutionele databank die alle betrokkenen bij de vertaling van een bepaalde tekst die van de ene instelling naar de andere gaat (conform het wetgevingsproces), in staat stelt taalkundige informatie over de tekst uit te wisselen (bijvoorbeeld terminologische problemen, toelichting, en namen van geraadpleegde deskundigen).
Terminologie & Documentatie • •
QUEST — is een interinstitutionele meta-zoekmachine waarmee vertalers met één muisklik verschillende bronnen tegelijk kunnen raadplegen. EUR-LEX — is de online databank van alle EU-wetgeving en -jurisprudentie (ook door het publiek te raadplegen op http://eur-lex.europa.eu).
Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, aan de stand van de Talendienst tijdens een opendeurdag
CONCLUSIE In deze brochure is gepoogd een algemene beschrijving te geven van het werk van de Talendienst van het SGR en van zijn ondersteunende rol bij de werkzaamheden van de Europese Raad en de Raad van de EU. Het werk van de Talendienst draagt ertoe bij meertaligheid en daarmee het wetgevingsproces in de EU tot een succesverhaal te maken. Met 27 lidstaten en (momenteel) 23 officiële talen is het onder tijdsdruk maken van kwalitatief hoogstaande vertalingen een zware opgave. De Talendienst heeft die uitdaging het hoofd kunnen bieden, en zal dat ook blijven doen, door in te zetten op optimale bekwaamheid en opleiding van het personeel, maar ook door een rationele en efficiënte aanpak te hanteren en actief samen te werken binnen de Talendienst en daarbuiten. Zo zorgt de Talendienst ervoor dat de Europese burgers in alle officiële EU-talen toegang hebben tot het beleid en de wetgeving die ten grondslag liggen aan de EU.
23
Noot
Secretariaat-Generaal van de Raad
Deze brochure is samengesteld door het secretariaat-generaal van de Raad. Directoraat-generaal A - Personeel en Administratie Directoraat 3 - Vertaling en productie van documenten
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Meertaligheid als succesverhaal
Deze brochure dient enkel ter informatie. Voor nadere gegevens over de Europese Raad en over de Raad kunt u de volgende websites raadplegen: www.european-council.europa.eu www.consilium.europa.eu of kunt u zich wenden tot de dienst Voorlichting van het publiek van het secretariaat-generaal van de Raad op het volgende adres: Wetstraat 175 Tel: +32 22815650 1048 Brussel Fax: +32 22814977 BELGIË www.consilium.europa.eu/infopublic
Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu). Catalografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. ISBN 978-92-824-2931-0 doi:10.2860/79567 © Europese Unie, 2012 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Belgium Omslag: © Helder Almeida - Fotolia.com
2012 — 23 blz. — 14,8 x 21 cm ISBN 978-92-824-2931-0 doi:10.2860/79567
QC-32-11-696-NL-C
SECRETARIA AT-GENER A AL VAN DE R A AD
NL
Wetstraat 175 1048 Brussel BELGIË Tel. +32 22816111 www.consilium.europa.eu
DE TALENDIENST VAN HET SECRETARIAAT-GENERAAL VAN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE
doi:10.2860/79567
RS 15/2012
SERIE 'INFOR M ATIEF'
Meertaligheid als succesverhaal
FEBRUARI 2012
