Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië
De Romeinen op de Balkan
BLIJVEN TOCH WEL RARE JONGENS….. Als er één volk een stempel op de Europese geschiedenis heeft gedrukt, dan zijn het wel de Romeinen geweest. Gestart in de stadstaat Rome in de 6e eeuw voor Christus, toen de stad slechts een paar honderd inwoners telde, bereikte het in omvang haar hoogtepunt onder Keizer Trajanus (98-117 na christus). Het Romeinse rijk strekte zich uit vanaf de landen rondom de Middellandse Zee in het zuiden tot aan de Muur van Hadrianus in Noord-Engeland. Ook in de Balkanlanden hebben de Romeinen hun voetsporen achtergelaten. Wij gingen terug in de tijd en bekeken overblijfselen uit die periode in onder andere Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië. Tekst en Fotografie: Rinus Vrijdag
DE BALKAN
25
Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië
Alba
Sibiu
Alba
Sibiu
We starten de rondwandeling bij de Piata Mare (Grote Plein). Het is gezellig druk in de stad en de terrasjes zitten vol. Hier en daar wordt nog handelgedreven. In vroeger dagen, toen de stad nog Hermannstadt heette, was het de belangrijkste stad. In de Romeinse tijd was het slechts een nederzetting welke wel ommuurd was. Delen van deze stadsmuur zijn nog bewaard gebleven. Piata Mare was door de eeuwen heen de belangrijkste plaats waar na de rechtspraak ook de terechtstellingen plaatsvonden. We lopen door een smal straatje en komen op de plaats waar de oorspronkelijke nederzetting lag. Veel is er niet meer van te zien maar we kunnen ons er wel een voorstelling van maken aan de hand van het verhaal wat ons wordt verteld. Uiteraard is er van de andere perioden uit de geschiedenis van Sibiu meer te zien. De hele binnenstad ademt geschiedenis en het ene bouwwerk is nog mooier dan het ander. Als we op een smeedijzeren brug staan in het oude stadsdeel, vertelt de gids dat we op de 'Leugenaarsbrug' staan. De brug is vernoemd naar de roddelaars van de stad die op die plaats samen kwamen. We verlaten de stad Sibiu en rijden naar Alba Iulia, een van de grote Romeinse nederzettingen die vrij goed in tact zijn gebleven.
26
DE BALKAN
Alba Iulia
Als we de camper op de parkeerplaats hebben geparkeerd, zien we een enorm complex met tientallen gebouwen. Als we bij de enorme toegangspoort arriveren, worden we opgewacht door een man, gekleed in een pij van een Romeinse senator. Hij zal ons door Alban Iulia gidsen en ons de geschiedenis vertellen vanaf de tijd dat hij hier in ´The Roman Castrum´ de scepter zwaaide tot aan de tijd dat soldaten van het Habsburgse leger het gebied bezetten. De nederzetting werd gebouwd in 106 door het Legioen XIII Gemina op het hoogst gelegen oever gedeelte van de Mures Rivier. De Romeinen kozen voor deze plaats omdat het op een zeer strategische plek lag. The Roman Castrum lag in het midden van het strategische gebied tussen Dacia en de belangrijkste route die Dacia met Ulpia Traina Sarmizegetusa verbond. Ook lag het in een streek waar in de Apuseni Mountains goud werd gedolven. De totale oppervlakte van Alba Lulia bedraagt 37 ha. De twee toegangspoorten liggen recht tegenover elkaar. We lopen door de zuidelijke poort het complex binnen. De ´senator´vertelt dat bij veel gebouwen die later zijn gebouwd Romeinse resten te zien zijn die in de latere nieuwbouw zijn geïntegreerd. Bezoekers kunnen een speciale route volgen ´The Three Fortifications Route. Wie de stad van bovenaf bekijkt, ziet de zevenpuntige stervorm
Alba
die sterk overeen komt met de Nederlandse vestingstad Naarden. Naast Romeins geklede mensen zien we ook soldaten en officieren in 18e eeuws uniform lopen die onder andere de wacht houden bij de toegangspoorten en met vaandel en tromgeroffel over het grote binnenplein marcheren. Een officier gezeten op een paard inspecteert de troepen tijdens de wisseling van de wacht. Overal op het terrein staan kleine karretjes waar je souvenirs en andere dingen kunt kopen. Ook zien we diverse beeldengroepen die een deel van de geschiedenis uitbeelden. Ondanks het feit dat de periode na de Romeinen heel interessant is, gaat onze eerste aandacht uit naar de vroegste bewoners van Alba Iulia, de Romeinen. We komen bij de Roman Vestiges Hall, een gebouw waarin het museum gevestigd is en we veel veel overblijfselen zien zoals gebruiksvoorwerpen, stenen zuilen met inscripties en beelden uit onder andere de Romeinse tijd. Omdat het complex zo groot is, beperken wij ons tot de straat waaraan de meeste bezienswaardigheden liggen, de Strada Mihai Viteazul. Het complex is zo immens groot dat je minstens een dag nodig hebt om alles goed te bekijken
Roman Settlement of Zarmizegetusa
Dan vertrekken we naar het Cortesti Fortres,
Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië
onderdeel van het Romeinse complex in Dacia. De officiële benaming is ´Roman Settlement of Zarmizegetusa´ wat betekent ´Fort op de top van de heuvel´. Als we arriveren zien we inderdaad ruines van gebouwen, welke verspreid liggen over diverse heuveltoppen. Het was niet zo maar een nederzetting. Om een beeld te geven van de omvang van de nederzetting wordt verteld dat de stadsoppervlakte 33 ha bedroeg, ommuurd door stadsmuren met een lengte van 500x600 meter. Buiten de muren behoorden nog eens 60 to 80 ha tot het grond gebied van de stad. Het werd gebouwd in de tijd dat Keizer Trajan er regeerde. Hij bestuurde vanuit deze plaats zijn ´imperium´ welke zich uitstrekte van het Balkan gebergte in Bulgarije in Dobrogena in het zuiden en van de rivieren de Bug en Dnjesrt in het oosten tot aan de Donau in Hongarije en Moravië.
stammen gaf Keizer Aurelianus in 271 na Chr. Darcie op en trok zich met zijn troepen terug achter de Donau. Veel Romeinse burger bleven er achter om voor hun spullen te zorgen.
Vanwege het goud hadden de Romeinen hun zinnen gezet op Dacie. Tijdens de Romeinse bezetting, die 165 jaar duurde, haalden zij voor miljarden euro´s (omgerekend naar de huidige maatstaven) aan goud uit de grond. Ze bouwden er steden, handelden in zout met de vrije Daciërs die buiten de Romeinse gebieden woonden, legden wijngaarden aan en trouwden met de leden van de plaatselijke bevolking. Onder dreiging van Germaanse en Aziatische
De volgende dag verlaten we Roemenie en rijden Bulgarije binnen. Bij de grens tussen beide landen moeten we minimaal een uur wachten voordat alle grensformaliteiten zijn afgehandeld. De grensbeambten zijn vriendelijk maar nemen hun werk erg serieus. Als we na ruim een uur weer verder rijden, wacht ons een dag met wijnproeverijen. Een welkome afwisseling na een dag oude stenen bekijken. Na onze wijn ervaring wacht ons een nieuwe grensover-
Baile Herculane
Onze laatste Romeinse bezichtiging van die dag is Baile Herculane, een Romeins badhuis in de buurt van Brobeta Turnu Severin. Baile Herculane was een kuuroord waar de Romeinen hun kwalen genazen in het heilzame water. Als we over het terrein van het badhuis lopen en we naar de overblijfselen kijken kunnen we ons er geen voorstelling van geven, hoe groot het complex geweest moest zijn. Dat zien we later wanneer we bij een grote maquette komen. na de rondleiding nemen we afscheid en rijden naar de stad Baile Herculane om daar de nacht door te brengen.
gang, die van Bulgarije naar Servië. Wederom een uur wachten en controle van paspoorten en goederen. Ook deze keer niets anders dan vriendelijkheid en zonder problemen worden we in Servië toegelaten. Vandaag geen wijn maar ruïnes, maquettes en verhalen over die rare jongens uit Rome.
Kalle Fortress
De eerste Romeinse stop is bij Kalle Fortress, welke werd gebouwd in de 6e eeuw maar dankzij een aardbeving in 518 met de grond gelijk werd gemaakt. Kalle Fortress werd gebouwd onder de heerschappij van Keizer Justinian I en werd verder uitgebouwd in de 10e en 11e eeuw onder diverse keizers. De daarop volgende oorlogen brachten veel schade aan het fort maar het werd toch telkens weer opgebouwd.
Felix Romuliana
De laatste Romeinse nederzetting van die dag was Felix Romuliana, her Keizerlijk paleis van Keizer Galerius. Hij koos de Tomok Vallei in Oost-Servie om zijn paleis te bouwen. Het ligt op 11 kilometer van Zajecar. Het paleis besloeg een oppervlakte van 6.5 ha en een hoofdingang aan de oostkant van het paleis. Het paleis werd beveiligd door een sterke muur en niet minder dan twintig torens. Binnen de muren waren er diverse gebouwen waaronder een luxe badhuis.
DE BALKAN
27
Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië
De vloeren van het paleis waren belegd met mozaïek. In het zuidelijke deel van het paleis stond de tempel van drie verdiepingen. Opgravingen hebben veel gebruiksvoorwerpen en munten blootgelegd die in het museum te zien zijn. Naast veel ruines zijn enkele mausoleums gerestaureerd. Als we over het terrein lopen krijgen we een indruk hoe groot dit paleis moet zijn geweest. Galerius stierf in 311. De nacht brengen we door in Nish.
Sirmium
Als we na het ontbijt met de bus een kleine stadstour maken arriveren we in de loop van de ochtend onze Romeinse nederzetting voor die dag in de stad Sirmium. Als we voor een groot gebouw parkeren verwachten we in eerste instantie geen Romeinse opgraving. Toch herbergt het gebouw één van de belangrijkste opgravingen in Servië. Het is een modern gebouw welke over de opgraving is heen gebouwd. Sirmium was oorspronkelijk lllyrische stad maar werd door de Romeinen in de 1e eeuw veroverd. Daarna werd het ingedeeld bij de Romeinse provincie Pannonia. Het was in die tijd een belangrijk bestuurlijk centrum. Bij de opsplitsing van Pannonia in meerdere provincies door Diolectianus, werd de stad de hoofdstad van Pannonia en Secunda en tevens een van de vier hoofdsteden van het rijk. We bekijken de overblijfselen van de stad vanaf een galerij die langs de opgraving loopt. Bij uitzondering mogen we de opgraving zelf ook even betreden
28
DE BALKAN
en zo lopen we tussen stenenmassieven van rond de jaartelling. Na een uurtje in Romeinse sferen te hebben doorgebracht wandelen we de stad in en worden verrast op nog een opgraving. Weliswaar kleiner maar toch de moeite waard om te zien. Ook deze opgraving is overdekt en van buitenaf is het net een winkelpand in een winkelstraat. Binnen zien we oude muren en ruimten waar vroeger de Romeinen hebben geleefd.
Amfitheater Pula
De volgende dag passeren we weer een grens en nu die tussen Servië en Kroatië. Van niet EU landen zijn we nu in een EU land waar we onze Euro's, die we in Roemenie, Bulgarije en Servië niet kwijt konden, kunnen uitgeven. We maken een stadswandeling door Zagreb en rijden dan door naar het Andautonia Archaeological Park. Het park is een openlucht museum met gerestaureerde gebouwen uit het Romeinse tijdperk. Het geeft een beeld hoe het er in die tijd ongeveer moet hebben uitgezien en hoe de mensen er toen leefde. Sommige van de gebouwen zijn ook van binnen te bezoeken. We maken een wandeling door het dorp en vertrekken daarna richting het eiland Brijunie. Dit eiland was ooit het favoriete eiland van Tito die er ook regelmatig verbleef. Na onze rondleiding over het eiland kunnen we ons indenken waarom dit eiland bij Tito geliefd was.
Ook het eiland heeft herinneringen aan de Romeinse tijd. In Pula domineert het Amfitheater net als het Colosseum in Rome. Volgens de legende werd Pula gesticht door inwoners van Kolchis. Vierhonderd jaar later kwamen de Romeinen. Het Amfitheater is het belangrijkste gebouw van de stad. Voor de bouw van het theater werd gebruik gemaakt van lokaal gevonden kalksteen. Het ligt net buiten de stadsmuur aan de Via Flavia (Romeinse Weg) van Pula via Poreç naar Triëst. De weg dateert waarschijnlijk uit de 1e eeuw. De bouw van het Amfitheater werd gestart onder Keizer Augustus en voltooid in de tijd van Keizer Vespasianus en dateert daarmee uit de vrijwel zelfde periode als het Colosseum in Rome. Het theater meet 132 bij 105 meter en is daarmee op vijf na het grootste in de wereld. Het bood in die tijd plaats aan 20.000 toeschouwers. De opmerkelijk goed gebleven buitenmuur is 32 meter hoog en is versierd met twee rijen bogen. De arena wordt nog steeds gebruikt voor evenementen. Gevechten met gladiatoren en leeuwen hebben plaats gemaakt voor concerten en opera's. Het is erg druk op het moment dat wij Pula bezoeken omdat even voor onze komst er in het Amfitheater een Heiligverklaring plaats vond die door ruim 10.000 gelovigen werd bijgewoond. Wij gaan nog even de stad in en betreden de oude binnenstad via de Romeinse poort. In totaal telde Pula in de Romeinse tijd twaalf toegangspoorten waarvan er nog twee bewaard zijn gebleven.
Roemenië, Bulgarije, Servië en Kroatië
CAGROM ROUTEBOEK
Jaargang 9
“WEL VOORBEREID, NIET BEGELEID”
Alexandra Land
George Land
North East Land
Franz Josef Land
Barents I.
Prins Karls Forland
(Russian Fed.)
Edge Island
Svalbard
Spitzberg
Wilczek Land
Roemenië
(Norway)
Tsjechië
Slowakije
Hongarije
Bulgarije
New Zemlya
Bear Island (Norway)
(Russian Fed.)
Magerøya
Sørøya
Tromsø
len terå Ves
ten Lofo
Mezhdusharsky I. Vaygach Island
Vadsø
Kolguyev Island Murmansk Vorkuta
Een activiteit van “CAGROM PROMOTIE & REIZEN” (Hans Groenendijk - 06 53192547)
Nar'yan Mar
FINLAND NORWAY
Luleå
Mezen
Oulu
Umeå Trondheim
Lakes Region
Petrozavodsk
Drammen
STOCKHOLM
Vänern
Saaremaa
Gothenburg Kalmar
COPENHAGEN
Malmö
Öland
Kaliningrad
Weser
R hi
ne
GERMANY Frankfurt Stuttgart be Danu
Zürich
Munich
Milan
Wenen
Ljubljana
Venice
Zagreb
Pula Kroatië
Budapest Alba Iulia Hongarije Baile Herculane Sirmium
Sarajewo
KOSOVO
ROME Napels
Sardinia
Bari
Albanië
TUNISIA Sfax
Gabes
Chott El Jerid
Simbirsk
Saratov
Ufa Kustanay
Samara
Volg a
Uralsk
Aktyubinsk Volgograd
Rostov-na-Donu Stavropol'
Maykop
Cherkessk
ARAL SEA Nal'chik
Groznyy
UZBEKISTAN
Makhachkala
Bursa
ANKARA
Izmir
TBILISI ARMENIA YEREVAN
TURKEY
Lake Van
Kayseri
Konya Campings:
ATHENS
Adana
AZERBAIJAN
Tigris
Lake Urtnia
Tabriz
Nukus
Kara-Bogaz Bay
GEORGIA
Sinop
Istanbul
KAZAKHSTAN
Atyrau
Astrakhan'
Elista
Bulgarije
Salonica
Orenburg
U r al
Voronezh
Krasnodar
Chelyabinsk
Tol'yatti
Réservoir de Saratov
Tambov
Sevastopol'
Yekaterinburg
BAKU
Urgench
TURKMENISTAN
Turkmenbashi
Turkmenabat
Verzekeren
ASHGABAT
Mary
Gorgan K U R D I S T A N Check de camperverzekering en je reisverzekeMashhad Al Mawsil
Gaziantep
een overzicht er in de Balkanlanden (nog) niet AntalyaServië: voorMersin Euphrates Aleppo www.camps-serbia.com. (Eng/Duits). ring TEHRAN voordat je op pad gaat. Zorg dat je papieren MALTA NICOSIA Kirkuk veel en meest bijzonder eenvoudig, een veldje SYRIA Heràt CYPRUS Crete LEBANON Roemenië: www.campings-in-roemenie.nl goed op orde IRAQ Qom zijn om geen last bij de grenzen te met een douche en toilet. Niet altijd stroom. Kermanshah BEIRUT AFGHADAMAS Bulgarije: krijgen. BAGHDAD Beida Tel-Aviv-Jaffa NISTAN Maar plaatsen uitsluitend als TRIPOLIwanneer je deze Ispahan Benghazi ISRAEL Tobruk www.campings-in-roemenie.nl/2Bulgarije.html Ahvaz AMMAN GAZA overnachtingsplek ziet, zal dat geen probleem Alexandria IRAN Port Said JERUSALEM Dead Sea Razzaza L. Handige links Abadan Kerman Basra JORDAN zijn. Voor een vakantie met kleine kinderen zijn CAIRO Suez Chirâz Munteenheid: KUWAIT KUWAIT www.romaniantourism.com Zahedan Sîwa de campings misschien wat minder geschikt Roemenie: Lei 1 € is 4.4 Lei www.roemenie.startpagina.nl PAKISTAN vanwegeLIBYA het ontbreken van veel voorzieningen El Minya Bulgarije: Lev 1 € is 1.9 Lev www.bulgaarsverkeersbureau.nl Bandar-e´Abbas Sabha EGYPT Ad Dammam MANAMA Buraydah (speeltuin- goed sanitair etc). Kroatië biedt Servië: www.serbia.travel Qena 1 € is 114.2 Dinar BAHRAIN Dubai Luxor DOHA echter voldoende goed geoutilleerde campings www.croatia.hr/nl-NL/Homepage QATAR RIYADH Aswân ABU DHABI Harad Medina aan. Sicilyzijn Campings
Rhodes
WEST BANK
TUNIS
tantine
Réservoir de Samara
Donetsk
Corfu
Messina Overnachten
Lipetsk
D on
Skopje
GREECE
Saransk
Penza
Kharkiv
Odesa
Bukarest ube Dan
Sofia
Tirana
Palermo
a
Sibiu Dacia
Servië
MONTENEGRO
ITALY VATICAN
sica
Belgrado
Bosnië-H.
Ryazan'
Chisinau
Romenië
Perm'
a Kam op Meer informatie Izhevsk www.camperreismagazine.nl Kazan'
YoshkarOla
Cheboksary Nijni Novgorod
Vladimir
Kursk
Dnipropetrovs'k
Moldavië
Réservoir de Nijni
Orel
Dniep er
Reservoir
Kostroma
Belgorod
UKRAINE
L'viv Slowakije Bratislava
Oostenrijk Slovenië
Po Genoa SAN MARINO MONACO Florence
Homyel'
KIEV
Kraków
Tsjechië
ERLAND
Turin
Leipzig
Praag
LIECHT.
Pripet
Vi WARSAW st
ula
Elbe
dorf
Oder
Briansk
Suk h o n a
Tula
Kaluga
MINSK
BELARUS
POLAND
tref jeSyktyvkar een aantal goede campings van vaak ook Nederlandse camping eigenaVyatka Kudymkar ren, in Bulgarije enKama Roemenië.
Ivanovo
MOSCOW
Smolensk
TIP: in het routeboek van Cagrom
rthern Dvi na
RUSSIAN FEDERATION
Rybinsk Reservoir Iaroslavl
CAMPERINFO
Hamburg
Vologda
Tver
LITHUANIA VILNIUS
Bornholm
BERLIN
Veliky Novgorod
LATVIA
RÌGA
Gdañsk
AM
Lake Peipous Pskov
Gotland
DENMARK
Lake Beloye
St Petersburg
TALLINN ESTONIA
Hiiumaa
Norrköping
Vättern
d
HELSINKI
Turku
Åland
SWEDEN
OSLO
No
Lake Onega
Lake Ladoga
Tampere
Pe t c h o r a
Arkhangel'sk
Lake Vyg
€ 19,50
3
e Nil
Qeshm
U.A.E4
Wadi Halfa
CHAD
SUDAN
Lake Nasser
Jeddah
SAUDI ARABIA
Mecca Port Sudan
DE BALKAN Abha
MUSCAT
OMAN
29
