De kruiden in de pergola:
Anijsplant of dropplant: Agastache foeniculum: Bladeren hebben een aroma van dropanijs. Ze zijn lekker in thee en voor salades. Goede bijenplant. Mundane Uses Anise hyssop is goed te drogen en staat leuk in een potpourri. Dit kruid ruikt naar drop en heft in samenstelling ook wel overeenkomste. De geur heeft echter ook kenmerken van citroen, ananas, zwarte peper en kampfer. De blaadjes en de bloemen zijn eetbaar., je kan ze gebruiken om de thee te zoeten of suiker een smaakje te geven. Doe een half kopje kleingesneden verse bloemen door het muffindeeg. Doe wat blaadjes door een fruitsalade of doe ze in de melk waarvan je ijs maakt. Gedroogde blaadjes overgieten met warme honing en een maand laten rusten. Verse kleingesneden bloemen is het koekjesdeeg! Twee volle eetlepels verse of een eetlepel gedroogde blaadjes in een beker heet water. & min laten trekken en je hebt een beker kalmerende en een beetje verdovende thee. Indianen gebruikte dit kruid in de keuken en als medicijn. De thee tegen de pijn vast vastzittende hoest. Je gaat zweten van de thee, daar maakten de Cheyennn gebruik van in hun zweethutten.
Bloedzuring: Rumex Sanguineus Een plant uit de duizendknoop familie. De bladeren bevatten veel zuringzout en kunnen in deze soort bloedrood worden. (juli - aug) Keuken: De blaadjes zijn eetbaar en worden oa in salades gebruikt. Kan uitstekend rauw gegeten worden als een sla en bij het aanmaken heeft men nauwelijks azijn of citroensap nodig, omdat de blaadjes van zichzelf reeds iets zuur smaken. Ook goed te gebruiken voor soepen, sauzen en als een spinazie. Gestoomde zalmfilet met beurre blanc, bloedzuring en aardappelpuree met oester.
2 mootjes zalm van ongeveer 150 gram per stuk
1 bosje verse bloedzuring
Voor de aardappelpuree:
4 oesters ( in stukken gesneden )
500 gram kruimige aardappels (Bintje, Irene of Santé aardappel zijn mooie kruimige aardappels en op het moment verkrijgbaar.)
50 ml melk
50 ml room
50 gr boter
Snufje nootmuskaat
Bereidingswijze
Schil 500 gram aardappels kruimige aardappels en snijd ze in kleine stukken. Breng in een pan een laag van 4 cm water met 1/2 tl zout aan de kook. Voeg de aardappelen toe, breng ze aan de kook en kook ze met de deksel op de pan in 20 min. gaar. Verwarm de melk en de room tot net onder het kookpunt. Giet de aardappelen af en stamp ze fijn met de pureestamper. Voeg al roerend met een spatel zo veel room/melk toe dat het een fijne, smeuïge puree wordt. Voeg 50 gr boter toe. Zet de pan weer op het vuur en verwarm de puree al roerend op zacht vuur tot de boter is
gesmolten. Breng de puree op smaak met nootmuskaat, en wat vocht van de oesters en als laatste de oesters er door heen spatelen. Bewaar de puree op een warme plek.
Voor de botersaus:
100 gr koude roomboter
20 gr sjalot, gesnipperd
Aantal gekneusde peperkorrels
Paar blaadjes dragon
1 dl witte wijn
½ dl room
peper
zout
Voorbereiding
Snij de koude roomboter in kleine blokjes en zet deze in een bakje in de koelkast.
Bereidingswijze
Doe de witte wijn en de in sjalotjes in een pan samen met de gekneusde peper korrels en de dragon. Breng de vloeistof aan de kook en kook deze in tot 1/3 deel van de oorspronkelijke hoeveelheid. Voeg de room toe. Laat nu de vloeistof inkoken tot de helft van de oorspronkelijke hoeveelheid. Passeer de vloeistof door een zeef om de sjalotjes te verwijderen. Zet de pan op een laag vuur en voeg al roerende met de garde de klontjes koude boter één voor één onder voortdurend roeren aan de reductie toe. Voeg nooit alle boter in één keer toe, want dan zal de saus niet binden. Zorg dat de saus niet meer gaat koken anders gaat deze schiften. Breng de saus op smaak met wat peper en zout. Bewaar de saus op een licht warme plek.
De zalm kan uiteraard gestoomd worden in een stoomoven of op een stoombloem die verkrijgbaar zijn bij kookspeciaal zaken stoom de zalm ongeveer 6 minuutjes dit ligt een beetje aan de dikte van de zalm. Doe dit uiteraard als laatste. Mocht de techniek te ingewikkeld zijn kunt u de zalm ook pocheren in bijv, een visbouillon.
Neem een warm bord en dresseer hier de oester puree op in het midden van het bord hier boven op de gestoomde zalm filet. Snijd de zuring in dunne reepjes en doe deze door de saus en giet voorzichtig de botersaus over de zalm. Maak af met wat blaadjes bloedzuring dit zorgt voor een fris en heerlijk voorjaars gevoel. Joop Braakhekke
Citroenkruid: Artemisia abronatum
Citroenverbena: Aloysia triphyla. In Frankrijk is de thee van deze bladeren bekend als verveine;
ruikt nog lekkerder naar citroen dan citroen zelf!
Vers of gedroogd doen de blaadjes van deze struik het zeer goed. Ze worden in tal van gerechten verwerkt, maar een voltreffer blijft zonder twijfel de thee die je ervan kan maken. De blaadjes komen niet enkel in thee van pas: je maakt er ook een lekkere likeur mee, heerlijke ijsjes of een verfrissende limonade. De verse blaadjes zijn ook medicinaal bekend en zijn dan ook een goede oplossing voor mensen met darmklachten. De aanwezige stoffen zorgen ervoor dat de darmflora rustig wordt.
Menig mensen maken dus reeds gebruik van de aromatische en helende werking van dit kruid,…een echte aanrader dus! Tip! Neem wat gedroogde blaadjes en stop deze in een vezelzakje... Hang ze vervolgens in de kleerkast en vieze geurtjes blijven weg! Gedroogd behouden de blaadjes jaren hun geur.
Daslook: Allium ursinum Familie: Lookgewassen Synoniemen: berelook, borslook, hondsknoflook, wilde knoflook Gebruikte delen: bladeren- vers De toepassing is vers van zowel het blad, de
bloemknopjes als in het najaar de knolletjes. De knolletjes zijn zeer scherp en net zo gezond als verse knoflook.
Waarschuwing: kan allergische reactie geven en let op bij zwangerschap. Kenmerken: daslook komt in maart op,samen met de eerste sneeuwklokjes en de eerste brandnetels. Tegen het einde van juni sluiten de 20-30 cm hoge planten hun jaarlijkse cyclus af met rijpe zaadjes en het verlies van de lancet-vormige bladeren. De bladeren van daslook bevatten hoge concentraties zwavelverbindingen, magnesium, mangaan en ijzer. De zwavelstoffen zijn gebonden aan eiwitten, zoals
glutathion en cysteïne. Als de bladeren worden fijngesneden zorgt dat voor de knoflooklucht. Mythologie: Daslook werd door de oude Germanen berelook genoemd omdat ze dachten dat de beer zijn kracht en vruchtbaarheid kon overdragen op bepaalde planten. Door het eten ervan zou de mens zo sterk als een beer worden. In de Geneeskunde: In de Middeleeuwen werden de verse blaadjes vooral gebruikt voor het ontslakken en versterken van het lichaam. Tegenwoordig weet men dat de zwavelverbindingen de plant antibacteriële en antimycotische (schimmelwerende) eigenschappen bezorgen. Bovendien verbetert daslook de doorbloeding en gaat klontering van bloedplaatjes tegen. Keuken: Daslookboter:Gewassen blaadjes fijnsnijden en mengen met 150 gr boter op kamertemperatuur. Voeg een klein beetje zout toe. Kan ook gemengd worden met yoghurt of kwark. In kleine reepjes in de sla past het prima door zijn frisse smaak die een beetje aan knoflook doet denken. Op brood en sandwich,
roomkaasjes, vlees, als onderdeel van tapas en in bonen
gerechten.
Dragon: Artemisia dracunelus
Kardoen: Cynaria cardunculus: Familie van de Artisjok
Ook de kardoen kan worden gegeten. Niet de bloem maar de stengels in dit geval. Daartoe worden de stengels eerst gebleekt, door ze zodanig te bedekken dat de zonnestralen er niet bij kunnen. Dat kan met behulp van stro of jute zakken en gebeurt in de zomer, als de plant goed gegroeid is. De stelen worden afgesneden en vervolgens geblancheerd. De smaak lijkt wat op die van artisjokken maar is iets zoeter. Aan de kardoen worden geneeskrachtige eigenschappen toegekend en het eten van kardoen zou gezond zijn voor het cholesterolgehalte, de vetafbraak en de leverfuncties. Ook bevat de plant veel vitamines.
Karwij: Carum carvi Karwij wordt vaak verward met komijn, deels vanwege de grote overeenkomst in smaak en uiterlijk, maar ook doordat de namen in veel talen grote overeenkomst vertonen. Veel (online) woordenboeken vertalen de namen dan ook domweg verkeerd of beide als hetzelfde. In Nederland wordt karwijzaad ook wel 'wilde komijn' genoemd. Karwijzaad is licht gebogen, terwijl komijnzaden recht zijn. Door de overeenkomst in smaak (warm, kruidig, anijsachtig) zijn beide kruiden in gerechten wel als vervanger voor elkaar te gebruiken, maar de smaak van karwij is grofweg dubbel zo sterk als van komijn, en daarom moet karwij in ongeveer de halve hoeveelheden van komijn worden toegepast. Afgezien van de sterkte van de smaak is karwij iets scherper, terwijl komijn wat bitterder is. Als medicinaal kruid wordt karwijzaad (Fructus Carvi) onder andere aanbevolen bij maagklachten (winderigheid, opgeblazen gevoel, krampen); ook schijnt het de eetlust maar ook de menstruatie - te bevorderen
Lavas: Levisticum officinale Familie: schermbloemenfamilie
Synoniem: Maggikruid Gebruikte delen: de verse bladeren en de wortel. Waarschuwing: het gebruik van zeer veel lavas kan leiden tot nierirritatie en duizeligheid. De bladeren lijken wat vorm en smaak betreft op de blaadjes van bleekselderij en bevatten etherische olie, looistoffen en bitterstoffen. Lavas is geen ingrediënt van het merk Maggi! Keuken: Aroma- lavas smaakt fris en kruidig, lijkt in smaak op bleekselderij. Toepassing- Vooral in soepen, eenpansgerechten, in zuur ingemaakte groenten en om kruidenazijn op smaak te brengen. Voeg het aan het eind van de bereiding toe, dan behoudt het z’n smaak.
mierikswortel: Armorica risticana
PROVENCAALSE KRUIDEN: Deze kruidenmix wordt samengesteld uit verschillende gedroogde kruiden die in de Provence (Frankrijk) groeien, namelijk tijm, rozemarijn, bonenkruid, oregano en lavendel. Daaraan kunnen nog verkruimelde laurierblaadjes, venkel en een beetje geraspte sinaasappelschil worden toegevoegd. Deze mix past goed bij vlees- en fruitige groentegerechten.
Lavendel in de keuken Lavendel ontbreekt nooit in de mengeling "herbes de Provence" Het is een smaakmaker voor alle zuiderse gerechten, een beetje bitter en kaneelachtig.
Als vervanger van kaneel is Lavendel uitstekend te gebruiken en een paar bebladerde takjes, meegekookt in appelmoes maken er een feestelijk gerecht van.
De bloemen zijn lekker én decoratief in een frisse zomersalade. Een gepocheerde visschotel wordt pittiger wanneer je enkele lavendelbloemen in het water meekookt. Let er wel op dat lavendel snel overheerst, dus niet te kwistig gebruiken. Wil je eens een apart ijsje op tafel zetten? Maak dan een aftreksel van een handvol bloemen in een halve liter volle melk. Zet het in het vriesvak of, lekkerder nog, gebruik een ijsmachine en je hebt een betoverend lekker ijsje!
Rozemarijn: De Latijnse naam Rosmarinus komt van de woorden ros = dauw, en marinus = uit zee komen. Al sinds mensenheugenis is dit kruid gebruikt door koks en apothekers. Rozemarijn is een oud middel voor de versterking van het geheugen en het is een symbool voor vriendschap en trouw. Rozemarijn hing samen met niet vergeten: men gaf takjes aan geliefden die op reis gingen, droeg kransen bij bruiloften en plantte struiken op begraafplaatsen. Recent onderzoek heeft inderdaad aangetoond dat één van de werkzame stoffen (carnosic zuur/ CA) de hersenen kan beschermen tegen een beroerte en neurodegeneratie, zoals bijvoorbeeld Alzheimer. Het gedistilleerde vocht van rozemarijnbloemen was in Europa een geliefd schoonheidsmiddel bij allerlei (hoofd)huidproblemen. Het werd ook verwerkt in pijnstillende zalven. Boeketjes met geurige kruiden (waaronder rozemarijn) werden gedragen als beschermingsmiddel tegen ziekten en epidemieën. In voorbije tijden werd de harsachtige rozemarijn verbrand om de lucht te zuiveren. De Spanjaarden verheerlijkten rozemarijn als heester die de Maagd Maria beschutting bood bij haar vlucht naar Egypte. Toen zij haar mantel over het kruid uitspreidde, veranderden de witte bloemen in blauwe. Huishouden. Rozemarijn bloemen in de linnenkast verdrijft motten. Door de was boven een
rozemarijnstruik te drogen, trekt er het mottenverdrijvende aroma in. Plaats verse takken van Rozemarijn in een ruimte om de lucht te verfrissen. Kook gedurende 10 minuten een hand vol Rozemarijn bladeren in een halve liter water om een antiseptische oplossing te krijgen voor in de badkamer. Omwikkel barbecuepennen met stengels van Rozemarijn.
Culinair Bloem. Vermeng verse rozemarijn met salades. Konfijten voor garnering. Meng rozemarijn met suiker en slagroom en voeg het toe aan gepureerd fruit. Blad. Voeg een beetje toe aan een scala van vleesgerechten. Gebruik rozemarijn om gebakken aardappelen op smaak te brengen en om kruidenboter te maken. Rozemarijn het is bijna onmisbaar bij lamsvlees in combinatie met knoflook. Ook gebruikt in tomatensauzen voor de pasta's en in salades in zeer kleine hoeveelheden.
Salie Salvia officinalis Familie: lipbloemen Synoniemen: echte sali, tuinsalie Gebruikte delen: bladeren Kenmerken: Aan de houterige taken groeien grijsgroene, ovale, lichtbehaarde blaadjes en in juli draagt de plant felblauwe tot lichtpaarse bloemen. De bladeren bevatten veel etherische oliën en thujon.
Toepassing in de geneeskunde: Salie is ontstekingsremmend en zweetverdrijvend. Het is het beste middle tegen tandvleesontsteking en als hygiënische mondspoeling. Het werkt kalmerend op de maag en kan een lichte griepaanval in de kiem smoren. Daarnaast vermindert het de melkproductie, daarom is het een nuttig kruid tijdens de borstvoeding. Zwangere vrouwen moeten het kruid juist niet gebruiken omdat salie de melkgift afremt. Men plantte vroeger salie bij een graf, omdat men dacht dat het kruid de dode zou beschermen. Traditioneel wordt de rook van brandende salie gebruikt als reiniging van een nieuwe woning. In het oude Griekenland dronken vrouwen saliethee voor een mooiere teint. Adaçay: breek gedroogde salieblaadjes in stukjes en zet er thee van. Serveer met een klein schijfje citroen. Let op! in grote hoeveelheden is salie enigzins giftig In de keuken: Salie heft een frisse, kruidige en een beetje bittere smaak en kan wat zeepachtig smaken als je teveel gebruikt. In de italiaanse keuken wordt het veel gebruikt. Saltimbocca, tortellinie met salieboter en polenta met gorgonzola en salie zijn klassiekers. Salie past ook goed bij peulvruchten, tomaten en aardappelen. Ook gehakt en vullingen voor gevogelte zijn lekker met salie. Tips: salie past uitstekend bij rozemarin, tijm, oregano, peterselie en laurier. Gebruik salie altijd zuinig, want het heft een overheersend effect. Laat salie even bakken, dan komt zijn smaak het beste vrij. Saltimbocca: Klop acht kalflapjes à 60 gr plat. Leg op elk lapje een blaadje salie en een plakje gedroogde rauwe ham. Zet ze met een prikker vast. Verhit 2 el botervet in een pan en laat het vlees drie tot vier minuten bakken, regelmatig omdraaien. Neem het vlees uit de pan en houd het warm. Blus het vet met 1/8 l kalfsbouillon en een glas witte wijn. Laat het mengsel tot een derde inkoken en bring het op smaak met zout en zwarte peper. Schik telkens twee stukken vlees op een bord en schep ere en beetje saus bij. Serveer met tagliatelle.
Tijm: Thymus vulgaris Familie: lipbloemenfamilie Synoniemen: echte tijm, tuintijm, keukentijm, tripkruid Gebruikte delen: bladeren, vers en gedroogd Kenmerken: De geur dankt de plant aan zijn etherische oliën, vooral tijmolie en carvacrool (bacterieremmer), maar ook aan de flavonoïden (antioxidant) en looistoffen. Verwante soorten: citroentijm (thymus citriodorus) vooral gebruikt in nagerechten en vruchtensalades. Oreganotijm (thymus vulgaris tabor) Een tijm soort met een oregano aroma en een geweldige smaak. U ruikt en proeft thymol en carvacrol inhoudsstoffen die in o.a. tijm, oregano en bonenkruid zitten vandaar dat u
die zelfde aroma en smaak associaties bij alle drie kunt herkennen bij de 1 wat meer soms als bij de ander. Oregano tijm past goed in de volgende gerechten:Vleesgerechten, soep, stoof- en ovenschotels, vis, dressing, garnering, aromatiseren van wijnazijn, pizza, Mediterrane keuken. Oregano tijm heeft relatief groot blad voor een tijm. Een mooie stevige plantbouw. Toepassing in de geneeskunde: In de volksgeneeskunde wordt tijm aanbevolen bij aandoeningen van de bovenste luchtwegen. Het zou namelijk krampwerend en slijmoplossend werken. Daarnaast zou tijm koorts verlagen, stank verdrijven en kalmerende en ontsmettende eigenschappen hebben. Het zou verlichting kunnen brengen bij astma, spijsverteringsstoornissen en nekpijn. Keuken: Tijm smaakt kruidig en hartig, heft een sterke geur.Toepassing in vlees- en koolgerechten, visterrines, soepen sauzen en salads. °Op smaak maken van tomaten,
aubergines en courgettes. Kruidenvulling: Pel een ui en twee teentjes knoflook. Verhit ongeveer 20 gr boter in een pan en fruit de ui en de knoflook. Twee sneetjes brood zonder korste in blokjes. De blaadjes van twaalf takjes tijm. Hak de blaadjes fijn en meng ze met het brood en 80 gr room. Voeg dit mengsel toe aan de pan. Verhit alles en laat de broodmassa een beetje inkoken. Op smaak maken met een eetlepel sherry en zout en peper. Snijd een stuk varkes- of lamsvlees horizontal open , vul het met de broodmassa en bak het vlees in een voorverwarmde oven op 200 °C.
witte hyssop Hyssopus albus Een meerjarig kruid wat je gedroogd of vers in tal van gerechten kunt gebruiken. Met eetbare witte bloemen! Prachtig op gebak, staat leuk in de thee! In de keuken: Ingrediënten:
Schil 750 gram abrikozen
1 1/2 L. zoete witte wijn
2 eetl. gembersiroop.
2 eetl. witte basterdsuiker
1/2 eetlepel fijngeknipte jonge hyssopblaadjes bij.
Bereiding:
Schil 750 gram abrikozen
Halveer ze en verwijder de pitten.
Doe 1 1/2 L. zoete witte wijn in een schaal en 2 eetl. gembersiroop.
Voeg er ook 2 eetl. witte basterdsuiker en een 1/2 eetlepel fijngeknipte jonge hyssopblaadjes bij.
Alles door elkaar roeren.
Abrikozen erdoor roeren en minstens een uur laten intrekken.
Dit is een heerlijke compote bij gegrilleerde kip
LET OP: Zwangeren en moeders die borstvoeding geven kunnen de plant beter niet gebruiken.
Kruiden tegen verkoudheid Echinacea Enchinacea versterkt het immuunsysteem en kan de duur van een verkoudheid of griep verkorten. Drink uit voorzorg in de winter elke dag een kopje enchinaceathee.
Tijm Tijm is verkrijgbaar als etherische olie, als gedroogd kruid of als verse kruid. Het is goed tegen infecties, depressiviteit en vermoeidheid. Je bent minder vatbaar voor verkoudheid. drink het als thee of siroop.
Honing Veel mensen hebben honing standaard in huis, want honing verlicht keelpijn, kriebelhoest en hoofdpijn. En het is lekker voor in de thee. Gebruik liever honing dan suiker als zoetstof. Dat is ook gezonder.
Salie Omdat salie de luchtwegen vrijhoudt, is het een ideaal middel tegen verkoudheid. Het bevordert ook de eetlust.
Knoflook Knoflook beschermd het immuunsysteem tegen infecties. Probeer zo vaak mogelijk in je maaltijden. Het liefst 2 tot 3 keer per dag. Maar kijk wel uit dat je het niet te veel uit je mond begint te ruiken.
Rozemarijn Rozemarijn is verkrijgbaar in etherische olie, gedroogd kruid en vers kruid. Het verlicht hoofdpijn en verhoogd de vitaliteit. Gorgel met een verdunde siroop om een zere keel te verzachten. Drink elke 3 uur rozemarijnthee als je hoofdpijn hebt.
Eucalyptus Ecucalyptus werkt op de luchtwegen en geneest slijmvliesonstekingen in hoofd en holtes. Tegen een verstopte neus kan je enkele druppels op je zakdoek sprenkelen en opsnuiven
Doe eucalyptusblad en schijfjes citroen in een kom met heet water om te stomen.
Zelf een hoestdrankje maken Zo maak je zelf een hoestdrankje 1. Doe een schijfje citroen en een eetlepel honing in een kan. Giet er 300 ml kokend water overheen. 2. Voeg er vervolgens wat kruiden aan toe, zoals, Salie (gesnipperde verse salie verlichy hoofdpijn) en geraspe gember-wortel (dat stimuleerd de bloedsomloop) En een eetlepel gesnipperde verse tijm (werkt prima tegen infecties) 3 Laat het afkoelen. Giet het af. Neem 1 keer per dag een eetlepel.
Bronnen: Dumonts kleine specerijen lexicon, Anne Iburg PUUR-Aroma.com Touchworld-kruiden(internet)
