De advocaat in jeugdstrafzaken
D. Ruij sendaal Met bijdragen van: Mr. J.A.C. Bartels Mr. J.H. de Graaf Mr. H.W.J. de Groot Mr. R.H.J. de Vries Mr. M.A.C. van Vuuren
KLUWER Deventer 2002
Inhoudsopgave WOORDVOORAF.
5
MR. J.A.C. BARTELS
TUSSEN RECHTSBESCHERMING EN PEDAGOGISCH BELANG EN DE ROL VAN DE RAADSMAN; ENKELE AANTEKENINGEN. 11 MR. J.H. DE GRAAF DE ADVOCAAT IN HET AMSTERDAMS GECONCENTREERD BEJEGENINGSMODEL
19
MR. H. W.J. DE GROOT 1 2 3
De positie van de raadsman Twee driesprongen Geconcentreerde bejegening kern ook ctvielzijn
GA ER MAAR AANSTAAN.
21 23 26
27
MR R.H.J. DE VRIES 1 2 3
Verbaliserings- en vervolgingsbeleid Effecttviteit vanjeugdsaneties en -maatregelen Samenwerking tussen procespartijen
RECHTSBESCHERMING OF PEDAGOGISCH BELANG? MR. M.A.C. VAN VUUREN
29 32 33
55
AD VOCAA TJE LEEF JE NOG? DE RAADSMAN IN JEUGDSTRAFZAKEN: TUSSEN RECHTSBESCHERMINC EN PEDAGOGISCH BELANG 41
D. RUIJSENDAAL Voorwoord. INLEIDING
/ 1.1 1.2 1.3
Onderwerp van onderzoek Terreinafbakening Probleemstelling Opbouw
DE ROL VAN DE RAADSMAN IN HET JEUGDSTRAFRECHT: DE LITERATUUR 2
43 45
45 45 47 47 49
Het jeugdstrqfrecht 51 Geschiedenis in het kort 51 Doelstelling en middelen 54 2.2.1 Doelstellingen van volwassenenstrafrecht en jeugdstrafrecht 54 2.2.2 Middelen om de doelstelling te bereiken 57 2.3 De wet 57 2.4 De betekenis van 'rechtsbescherming' in het jeugdstrafrecht 58 2.5 De betekenis van 'het belang van het kind' in het jeugdstrafrecht 58 2.5.1 Definitie van tiet belang van het kind' in het jeugdstrafrecht 58 2.5.2 Het pedagogisch belang in het strafproces 59 2.5.3 Het pedagogisch belang in de strafrechtelijke reactie 61 2.5.4 Wie bepaalt welke strafrechtelijke reactie het meest pedagogisch is? ..63 2.6 Samenspei tussen rechtsbescherming en pedagogisch belang 64 2.1 2.2
3
De rol van de raadsman in het jeugdstrafrecht De minderjarige versus de volwassen dient Körte geschiedenis van de raadsman injeugdstrafzaken De wet over de raadsman injeugdstrafzaken 3.3.1 Algemene wet-en regelgeving 3.3.2 Toevoeging 3.3.3 Processuele bevoegdheden 3.4 De literatuur over de raadsman injeugdstrafzaken 3.4.1 De raadsman en rechtsbescherming 3.4.2 De raadsman en het (pedagogisch) belang van zijn client 3.4.3 De specialisatie 'jeugdstrafrechtadvocaat'
3.1 3.2 3.3
4 4.1 4.2 4.3
Conclusie literatuuronderzoek De raadsman tussen rechtsbescherming en pedagogisch belang Model Vervolg van het onderzoek
66 66 67 68 68 68 70 70 71 72 74 76 76 78 79
DE ROL VAN DE RAADSMAN IN HET JEUGDSTRAFRECHT: DE PRAKTUK
5 6 6.1 6.2
Inleiding en onderzoeksvragen
83
Methodebeschrijvingpraktijkonderzoek.
85
Participanten Materiaal: de vragenlijst 6.2.1 Indeling 6.2.2 Vraagtypen 6.3 Procedure 6.4 Statistische onderzoeksopzet 6.5 Scoring van de antwoorden 6.6 Statistische verwerking en de betekenis vanp, n, m en SD 7
81
85 85 85 86 87 87 87 88
Resultaten praktijkonderzoek 89 Werkgegevens van de participanten 89 Vraag 1 & 2 - Doelstellingen van jeugd- en volwassenenstrafrecht 89 Vraag 3 - De definitie of omschrijving van het pedagogisch belang 90 Vraag 4 - Pedagogisch effect van aspecten van jeugdstrafrecht 91 Vraag 5 - Degene die bepaalt wat het pedagogisch belang vereist 94 Vraag 6 - De definitie of omschrijving van een op rechtsbescherming gerichte verdediging 95 7.7 Vraag 7 - Pedagogisch effect van handelingen van de raadsman 96 7.8 Vraag 8 - De verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang in de verdediging 99 7.9 Vraag 9 - De verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang: constantof flexibel? 99 7.10 Vraag 10 - Redenen voor een constante verhouding rechtsbescherming pedagogisch belang 100 7.11 Vraag 11 - Factoren op grond waarvan de verhouding rechtsbescherming pedagogisch belang kan veranderen 100 7.12 Vraag 12-De client als aanleiding tot het afwijken van de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 101 7.13 Vraag 13 - Het feit als aanleiding tot het afwijken van de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 102 7.14 Vraag 14 - De procesfase als aanleiding tot het afwijken van de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 102 7.15 Vraag 15 - De procesdeelnemers als aanleiding tot het afwijken van de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 103 7.16 Vraag 16 - Invloed van het standpunt van de client op de verdediging 104 7.17 Vraag 17 - Door wie het standpunt van de client wordt beinvloed 104 7.18 Vraag 18 - Hoe, in welke gevallen en waarom de raadsman het standpunt van de client beinvloedt 105 7.19 Vraag 19-Problemen in de verdediging met formele regeis 106 7.20 Vraag 20a en 20b - Problemen in de samenwerking tussen raadsman en overige procesdeelnemers 107 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6
8
Conclusie praktijkonderzoek: antwoorden op de onderzoeksvragen Inhoud van een op rechtsbescherming gerichte verdediging Inhoud van het pedagogisch belang van de minderjarige verdachte 8.2.1 Een algemene omschrijving of definitie 8.2.2 Pedagogisch belang als doelstelling van het jeugdstrafrecht 8.2.3 Het pedagogisch effect van middelen van jeugdstrafrecht 8.2.4 Het pedagogisch effect van het optreden van de raadsman 8.2.5 Invloed op de opvatting over het pedagogisch belang 8.3 De verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang in de verdediging 8.4 Invloed van de 'beroepsgroep' op de opvattingen over de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 8.5 De flexibele verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 8.6 De factoren die afwijking veroorzaken van de verhouding rechtsbescherming - pedagogisch belang 8.7 Het standpunt van de client in de verdediging 8.7.1 Invloed van het eerste standpunt van de client op de verdediging 8.7.2 Wie het uiteindelijke standpunt van de client heeft beinvloed 8.7.3 Bei'nvloeding van het standpunt van de client door de raadsman 8.8 Gesignaleerde Problemen bij de verdediging 8.8.1 Problemen in de verdediging met formele regeis 8.8.2 Problemen in de samenwerking tussen de raadsman en overige procesdeelnemers 8.1 8.2
SLOTBESCHOUWING 9 10
109 109 110 110 110 111 112 112 113 114 115 115 117 117 118 119 119 119 119 123
Conclusies en de maatschappelijke relevantie van het onderzoek Geraadpleegde bronnen
125 130
10
