1
De 3-G-METHODE voor PERSOONLIJK GROEIEN (en beseffen wat je daar zelf aan kunt doen)
“Als er een libel in je leven is verschenen, heb je mogelijk behoefte aan frisse lucht met betrekking tot iets emotioneels. Misschien moet je het in een nieuw perspectief bezien of een verandering doorvoeren. “ (Uit: Luisteren naar dieren. Ted Andrews, uitgeverij Altamira-Becht)
Copyright © 2012 Dolf Flinker Leefstijl Trainingen. Alle rechten voorbehouden. KvK: 54874270
2
1: INLEIDING EN LEESWIJZER................................................................................................................... 4 2: KAYLEE ................................................................................................................................................. 5 3: HOUDING - KENNIS - VAARDIGHEDEN ................................................................................................ 6 4: HET IS MAAR HOE JE HET BEKIJKT ....................................................................................................... 7 5: GROEIEN EN JE COMFORT-ZONE ....................................................................................................... 14 6: LEER TE VERTROUWEN ...................................................................................................................... 20 7: DOELEN.............................................................................................................................................. 24 8: BEWUSTWORDING ............................................................................................................................ 27 9: ONBEWUSTE ...................................................................................................................................... 30 10: BRANDEND VERLANGEN ................................................................................................................. 30 11: MAAK HET BELANGRIJK ................................................................................................................... 33 12: VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN...................................................................................................... 36 13: MENSEN, MENSEN, MENSEN .......................................................................................................... 40 14: DOEN WAT JE WILT ......................................................................................................................... 44 15: KEUZES MAKEN = VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN .................................................................... 46 16: LUISTER NAAR JEZELF ...................................................................................................................... 50 17: IN ACTIE KOMEN.............................................................................................................................. 54 18: ALLE TIPS EN TRUCS......................................................................................................................... 58 19: EN DAN NU DE TITEL ....................................................................................................................... 60
3
1: INLEIDING EN LEESWIJZER Dit boek gaat over een reis, een proces om te groeien in het leven. Jouw leven. Want wat wil je graag zijn, blijven of worden? gelukkig gezond gemotiveerd vol zelfvertrouwen vol zelfrespect zelfsturend zelfstandig met eigen verantwoordelijkheid vrij onafhankelijk succesvol met passie leven
Dat is nogal wat. Toch ga ik je stap voor stap meenemen op deze reis. Sommige stukjes ken je misschien al, met andere hoop ik je te verrassen. Je een mooi uitzicht te geven over het geheel, of je inzicht te geven in details.
4
Kijk er met een open mind naar. Glimlach als je jezelf herkent in de voorbeelden. Wees kritisch als er gevraagd wordt om naar jezelf te kijken. Beleef plezier als je nieuwe inzichten gaat toepassen. Persoonlijk groeien doe je niet in 1 dag. Je kunt er wel iedere dag aan werken. Je leert door te doen, dag na dag. Ik ben een groot voorstander van eigen verantwoordelijkheid. Hier kom ik een aantal keren op terug. Dus ook met het lezen van dit boek doe ik een beroep op jouw eigen verantwoordelijkheid, spreek ik je persoonlijk aan. Bovendien doe ik een beroep op je doorzettingsvermogen! Om te groeien en, hoe gek het ook klinkt, ook om het hele boek te lezen. Wist je dat meer dan 90% van alle boeken niet worden uitgelezen? Daarom is er ook een audio beschikbaar zodat je ook op je MP3, overal waar je wilt en wanneer het jou uitkomt, kunt luisteren naar het boek. Ik heb zelf gemerkt dat ik vaak audio's meerdere keren beluister en steeds weer nieuwe dingen hoor. Herhaling is de kracht van de boodschap, niet waar?
In het boek wissel ik informatie af met voorbeelden. Groeien heeft alles te maken met veranderen, zonder verandering geen groei. En om te veranderen heb je een houding nodig om te willen veranderen. Open staan en een commitment met jezelf aangaan om toch vast te houden aan de wil om te groeien. Ook als er weerstand is of als je het moeilijk hebt. En reken maar dat ik je af en toe aanspreek op je houding! Maar veranderen gaat makkelijker als je de juiste kennis en vaardigheden hebt. Over beide gaan we het uitgebreid hebben. Persoonlijk groeien klinkt misschien negatief in de zin van egoïstisch. Alsof het alleen om jou als individu gaat. Ik ben er echter van overtuigd, zonder dat ik je misschien persoonlijk ken, dat het volgende altijd op gaat: Als het met jou beter gaat, gaat het met anderen om je heen ook beter en is dat uiteindelijk voor het grote geheel ook beter. Ik spreek soms in het algemeen, maar daag je uit om alles naar jezelf te vertalen. Vraag je af: Hoe doe ik dat? Hoe kijk ik hier tegen aan? Hoe zou ik handelen? Ben ik me dit bewust? Wat zou ik, diep van binnen, eigenlijk het liefste willen? Zo, nu weet je waar je aan begint. Ik wens je heel veel plezier bij het lezen van dit boek en bij je keuze om persoonlijk te groeien. Ik hoop van harte dat ik daar een bijdrage aan kan leveren.
2: KAYLEE Onze poes heet Kaylee. We zijn dol op haar. Soms zitten we haar aan te kijken en dan vragen we ons af: wat zal ze nu denken? Het antwoord is volgens ons vrij simpel: het begint met een b en eindigt op rokjes. Er zijn 4 deuren waardoor ze naar binnen of naar buiten kan, we hebben geen poezenluiken. Als ze buiten is ziet ze mij soms in de tuinkamer zitten. Ze mauwt dan om naar binnen gelaten te worden. De schuifpui wordt
5
niet vaak gebruikt (moet je echt ontgrendelen), maar ze kan door de zijdeur in de bijkeuken naar binnen. Als ik bij die deur sta te wachten komt ze niet, ze ziet me niet. Ook al zou ik haar een plattegrond laten zien waar op staat waar ze langs moet lopen, ze begrijpt het niet.
Blijkbaar heeft ze niet het vermogen om te bedenken dat ik naar de zijdeur ben gegaan om haar daar in te laten. Waarom vertel ik deze onaardige dingen over onze lieve poes? Om aan te geven dat er een duidelijk verschil is tussen mensen en andere dieren: wij kunnen nadenken. We beschikken over het vermogen om ons bewust te zijn van ons eigen gedrag. Dat is wat anders dan instinctief dingen doen of geconditioneerd gedrag. We kunnen nadenken over bepaalde handelingen: hoe bak ik een taart. We kunnen leren van onze fouten: als ik te hard rij kan ik de volgende keer weer een bon krijgen. We kunnen ons voorstellen dat iets is, zonder dat we het ook echt zien: zwaartekracht. We kunnen reflecteren, dat wil zeggen dat we kunnen nadenken over ons eigen gedrag: dat ik onaardig tegen je deed was niet zo bedoeld, ik wilde je niet krenken, het spijt me. We kunnen abstraheren, algemene schema's maken zoals wiskundige berekeningen. We kunnen ook dromen: als ik later groot ben dan...... ..... en we kunnen die dromen ook waarmaken! Onze dromen kunnen uitkomen. En onze gedachten kunnen werkelijkheid worden. Wow! Ooit een poes zien denken over zijn toekomst, over wat ie wil worden? Over de zin van zijn bestaan? Over zijn bijdrage aan het grote geheel? En dan daar ook naar gaan handelen? Dat kunnen wij dus wel! Want wij zijn ons bewust dat we denken.
6
3: HOUDING - KENNIS - VAARDIGHEDEN Wij denken dus na. Bewustzijn betekent dat we ons bewust-zijn van ons gedrag, van onze gedachten, van onze ideeën. Nadenken betekent ook dat we kunnen begrijpen, dat we kennis op doen. En dat we keuzes kunnen afwegen. Wat heb je hier aan? Je bewustzijn, nadenken over je eigen gedrag, stelt je in staat om te leren. Je hebt net gezien dat jij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld poezen, je eigen gedrag van een afstandje kunt bekijken: "he, ik deed dit, toen gebeurde er dat. Wat zou er gebeuren als ik dat anders zou doen?" Als je wilt kun je, met de opgedane kennis en ervaringen, ander gedrag vertonen. Jezelf verder ontwikkelen. Dit boek gaat over veranderen, jouw persoonlijke groei. Jouw keuze om dit boek te gaan lezen geeft al aan dat je dit wilt (ik neem aan dat er op dit moment niemand is die je echt dwingt om dit te lezen.) De reden is voor mij onbekend. En hoe graag je wilt veranderen is voor mij ook moeilijk te zeggen. Op een schaal van 1 tot 10, hoe graag wil jij dan veranderen? Dat bepaal jij. Waarom je wilt groeien bepaal jij. Hoe belangrijk het is om te veranderen bepaal jij ook. De mate waarin je er wat voor over hebt om de verandering ook echt te bereiken, jij bent de enige die het voor het zeggen heeft. Dit allemaal samen kun je houding noemen. Klinkt nogal abstract maar gelukkig weet ik dat jij prima in staat bent om dit moeilijke stukje toch te volgen! En het aardige is: je houding is niet star. Je houding kan ook veranderen. Je kunt zelfs bewust sleutelen aan je houding. Ik geef je in dit boek een aantal voorbeelden en tips om je eigen houding te veranderen. Verder geef ik je informatie. Andere informatie zorgt er voor dat je andere keuzes gaat maken. Deze kennis kan komen door lezen of luisteren of naar anderen kijken, maar natuurlijk ook door ervaringen. Door de dingen die je meemaakt. Kennis hebben is 1, er vervolgens iets mee doen is 2. Kennis toepassen is nodig om te groeien, om te ontwikkelen. Pas als je wat met die kennis gaat doen, als je kennis omzet in actie, pas dan gebeurt er ook wat. Meestal is het nodig om daarvoor ook daadwerkelijk iets te kunnen: je hebt bepaalde vaardigheden nodig om de actie uit te kunnen voeren. In dit boek geef ik informatie, laat ik je nadenken over je eigen gedrag (tot nu toe) en over wat voor jou belangrijk is. Af en toe laat ik je ook nadenken over de toekomst: wat zou je willen, wat zijn je doelen. En geef ik je tips en inzichten hoe je bepaalde vaardigheden kunt oefenen.
7
Wat je nodig hebt voor Persoonlijk Groeien op een rijtje: motivatie (houding) - denken - doel - kennis - vaardigheden - actie Ergens over denken betekent nog niet dat je er vervolgens ook naar handelt. Ik kan denken over het helpen van onderdrukte mensen in de samenleving, ik kan denken over me kandidaat stellen voor een politieke partij, ik kan er over denken om vreemd te gaan (o-la-la), maar dat betekent nog niet dat ik het ook daadwerkelijk doe! Of echt zou willen doen. Ik maak een rationele afweging met de beschikbare informatie, zet de plussen en minnen tegenover elkaar. Het kan zijn dat ik besluit dat het mijn doel wordt om voor onderdrukten op te komen. Dan wordt het al wat anders, dan maak ik het vervolgens concreter. Dan ga ik waarschijnlijk onderzoeken waar ik dat kan doen, voor wie, wat ik daar voor nodig ben enzovoort. Ik ga me verdiepen in de problematiek, waar krijg ik mee te maken, wat moet ik regelen en tal van andere zaken. Ik ga (aanvullende) kennis verzamelen. Misschien moet ik mensen gaan overtuigen, toespraken houden of geld inzamelen. Als ik dat tot nu toe nog niet heb gedaan dan zijn het vaardigheden die ik me eigen moet maken. Dat gaat me vast lukken als ik het tenminste belangrijk genoeg vind om er ook echt voor te gaan. En dan nog is er een mogelijkheid om het niet te doen..... want vind ik het echt wel zo belangrijk, is het een drive van binnenuit? Ik heb de juiste motivatie nodig om ook daadwerkelijk tot actie over te gaan, om de tegenslagen aan te kunnen, om vol te houden. Dat is iets van binnenuit.
8
Maar zolang ik nog niets heb gedaan ben ik ook nog niet gegroeid. En juist die laatste stap, naar het doen, die is vaak zo lastig. Een voorbeeld: ik neem aan dat je het belangrijk vindt om andere mensen in nood te helpen. Je denkt ook dat je dat zou doen op het moment dat het nodig is. Stel, er valt iemand in het water en uit de paniek maak je op dat die persoon niet kan zwemmen. Jij weet hoe je reddend zwemmen moet toepassen, je hebt het zelfs (ooit) geoefend. Tot zover klopt het: je hebt al eens nagedacht over het helpen van mensen in nood, het kan je doel zijn om mensen in nood te helpen, je hebt de kennis en vaardigheden om deze persoon in nood te helpen, en toch..... als dit gebeurt dan zijn "we" met z'n allen in staat om allemaal aan de kant te blijven staan, kijken, wachten. Omdat er zoveel anderen zijn die "het" ook wel kunnen en zullen doen.....toch? Waarom ik? Nou mooi niet, het blijkt dat de kans op een reddingsactie het grootst is als er weinig mensen zijn. Een vreemd mechanisme: "anderen zullen het wel doen, ik hoef dat niet perse te doen...."
Je houding bepaalt uiteindelijk of er iets gaat gebeuren. Of je in actie komt. En of je je doelen ook echt gaat bereiken. Dit is het grote verschil tussen ergens over denken, aan beginnen en het ook echt afmaken. Houding heeft te maken met een innerlijke drive. Met een gevoel. Iets in je zegt dat het de moeite waard is om dit te doen. Je "weet gewoon" dat dit voor jou goed is om te doen. Ondanks mogelijke waarschuwingen van anderen, zelfs ondanks mogelijke afwegingen die je zelf, rationeel, maakt. Tegen de stroom inzwemmen omdat je er van overtuigd bent dat je dit moet doen. Houding heeft met jouw normen en waarden te maken, met jouw overtuigingen. Het zit in je, het is een motortje die je niet uit kunt zetten. Je zou ook kunnen zeggen dat alle handelen begint vanuit houding. De persoon die tot actie over gaat (jij?) heeft na afloop een goed gevoel. Misschien zelfs wel ongeacht het resultaat. Want hij heeft wel gehandeld! De anderen, die stonden te kijken, gaan naar huis met het idee dat ze wat hadden kunnen doen, maar van persoonlijke groei is dan geen sprake. Zonder te oordelen: wat leert ons dit?
Groeien betekent vaak nieuwe dingen ontdekken angst overwinnen risico's nemen leren van fouten leren van ervaringen loslaten de wereld op zijn kop zetten buiten je comfort-zone gaan (kom ik in hoofdstuk 5 op terug) maar in ieder geval DOEN
9
4: HET IS MAAR HOE JE HET BEKIJKT Nou hoor ik je zeggen: maar ook van het niet handelen "op dat moment" kun je leren, dus groeien. Het kan immers dat omstanders die niet in het water sprongen achteraf zo'n spijt hebben dat ze niets hebben gedaan, dat ze daardoor gegroeid zijn. Ik betwijfel het. Als je niet zelf actief wordt, verandert er niets. Groei gebeurt in het nu! Je kunt onmogelijk tegen een boom zeggen: wacht nog maar een jaartje met groeien, kijk nog maar even hoe je buurboompje het doet, dan kun jij dat volgend jaar nadoen. GROEIEN doe je NU, HIER, OP DIT MOMENT. Om de toekomst te veranderen moet je nu, hier, op dit moment veranderen. Wat je nu doet - nu bent - nu leert - nu maakt. Dus stort je op het heden. Ongeacht je verleden kun je (vanaf) nu aan je persoonlijke ontwikkeling werken. Wat geweest is kun je niet meer veranderen. Je kunt er wel van leren. De toekomst is er nog niet dus ligt er ook niets vast voor jou. In het voorbeeld van de afwachtende omstanders kan het zijn dat je een rot gevoel hebt na afloop, dat je het voornemen hebt om in een soortgelijke situatie in de toekomst wel tot actie over te gaan. Maar het is een voornemen, het is nog geen daadwerkelijke actie. Pas als de situatie zich echt opnieuw voordoet en je wel tot actie over gaat, pas dan kan er sprake zijn van persoonlijke groei. De ervaring kan erg waardevol zijn, pas als de actie komt kan er sprake zijn van groeien.
10
Het is maar hoe je het bekijkt. Dat geldt ook voor tegenslagen, fouten maken, je kop stoten enzovoort. Je kunt je afvragen: wat heb je er aan? Van je grootste fouten leer je het meeste. Je grootste blunder blijft je bij: "dat nooit meer!" Je zult er alles aan doen om te voorkomen dat je ooit nog opnieuw die fout maakt. Dat kan op 2 manieren: 1: door er voor weg te lopen, door er voor te zorgen dat je die situatie nooit meer meemaakt. Je hebt dan geleerd van de ervaring, je gebruikt de opgedane kennis om te voorkomen dat je in eenzelfde situatie komt. Je persoonlijke groei zit er in dat je handelt zodat je voorkomt. 2: door anders te handelen als je ooit weer in eenzelfde situatie komt. Of zelfs bewust opnieuw de situatie opzoeken of creëren. Oefening baart kunst. Een kunstwerk maak je ook niet in 1 keer. Een kunstwerk ontstaat: voorstudie, ruwe schetsen, opzetten, en niet te vergeten daar aan vooraf al ontelbare keren allerlei andere oefeningen. Ik kan me geen "wereldprestatie" voorstellen die in 1 keer ontstaan is. Geen topfoto terwijl de fotograaf nooit eerder een toestel in handen heeft gehad. Geen wereldrecord terwijl de sporter voor de eerste keer in zijn leven een poging deed. Dus: fouten maken mag! Sterker nog, fouten maken moet!
Natuurlijk gaat het niet om het opzettelijk maken van fouten, maar als je een fout maakt, leer er dan van. Besef wat je een volgende keer kunt doen zodat je niet nogmaals dezelfde fout maakt (en hetzelfde resultaat behaalt). Fouten maken moet, 2 keer dezelfde fout maken is niet zo handig. In het beste geval leer je daarvan om het de derde keer wel anders te doen! Ik heb veel geleerd, ik heb ook veel fouten gemaakt en ja, ik ben ook heel vaak een beetje dom geweest....
(on)Mogelijkheden Als je iets als een onmogelijkheid ziet, ga je er al niet aan beginnen. Als je fouten durft te maken ga je vanzelf ook denken in mogelijkheden: he, dit ging niet goed, hoe kan ik het doen om de fout te voorkomen? Een mogelijkheid heeft de kans om te slagen in zich, dus de uitdaging om het te proberen. Een mogelijkheid nodigt uit tot actie, denken in onmogelijkheden maakt passief. Mogelijkheden zien betekent ook dat je bereid bent om buiten de gebaande paden te lopen: als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Het maakt je creatiever, je zoekt net zo lang totdat je een manier gevonden hebt om wel tot actie over te gaan. Denken in onmogelijkheden slaat dood. Je stopt met doen.
11
De gouwe-ouwe "zie je een probleem of zie je een uitdaging" geeft in de meeste gevallen aan hoe je houding is ten opzichte van "het leven".
"Zoals je iets doet, doe je alles" Een uitspraak van T.Harv Eker, een Amerikaanse inspirator (en toevallig ook nog multi-miljonair). De uitspraak geeft volgens mij heel goed aan hoe iemand in elkaar zit: geef je gemakkelijk op (wil je bijvoorbeeld niet verder lezen), dan doe je dat waarschijnlijk vaker en heb je bijvoorbeeld vele boeken die je nog nooit uitgelezen hebt. Als dat zo is, dan zijn er zeer waarschijnlijk nog veel meer voorbeelden te noemen van dingen die je niet hebt afgemaakt (uit luiheid, gemakzucht of toen het moeilijker werd). Ben je precies, dan doe je alles precies. De meest onbenullige dingen krijgen ongemerkt gedetailleerde aandacht van je: of het nou gaat om het inrichten van een kast, het dekken van een ontbijttafel of het onderhouden van je auto, let maar eens op de overeenkomsten. Het lijkt er op alsof dit vast ligt: jouw eigenschappen. Je gewoontes. Maar het is wel te veranderen. We komen daar later nog op terug. Wat wel goed is om te beseffen: mensen misbruiken het vaak, het is een prima excuus! ZO BEN IK NOU EENMAAL! Mensen die dit hoog in het vaandel hebben (en het ook echt vaak zeggen!) gaan uit van onmogelijkheden. De onmogelijkheid dat ze kunnen veranderen.Of dat nou "iets" is of zichzelf! Als je hier zelf in gelooft dan hoef je immers ook niet te veranderen. Dan hoef je ook niet te proberen. Dan hoef je ook niet in actie te komen. Ja, maar......
betekent eigenlijk "Nee". Let maar eens op: als er een mogelijkheid genoemd wordt en de reactie "ja, maar" komt, dan wordt er eigenlijk gezegd: dit kan niet, we doen dit niet, het gaat niet, het is onmogelijk. Ja, maar ... betekent "stop". In het minst vervelende geval wordt er misschien nog bedoeld: "heb je alle afwegingen gemaakt, heb je meerdere kanten bekeken, zijn er nog andere opties". Maar erg aanmoedigend klinkt het niet, toch? Het zou veel constructiever zijn om te zeggen "ja, en....". Daarmee zet je de deur open om wel wat te doen met het idee, met de oplossing of de suggestie. Je geeft aan dat er samen misschien nog meer uit is te halen. Ik wil je van harte de boeken hierover aanraden van Berthold Gunster, de bedenker van het omdenken van "Ja, maar...." naar "Ja, en...."
12
Klagers Is het je wel eens opgevallen dat klagers om je heen enorme energievreters zijn? Ze geven je geen energie, ze nemen. En niet zo'n klein beetje ook! je kunt bekaf zijn nadat je een tijdje met iemand hebt gesproken die alleen maar klaagt. Klagen helpt niet. Klagen lost niets op. We zeggen bijna liefkozend dat we een volkje van klagers zijn (verkleinwoorden hebben iets van tederheid, volkje van klagers klinkt lief). Maar ik wil dat niet. Ik ben er niet trots op. Klagen helpt niet om een oplossing te vinden, en dus ook niet om te groeien. Want klagen gaat altijd over anderen, over zaken waar je geen invloed op hebt. En als je er al wel invloed op zou hebben, dan wordt het door klagers niet opgepakt. Die laten het gewoon in stand, zonder er zelf iets aan te doen. Klagers leggen "de schuld" bij anderen. Nemen geen verantwoordelijkheid. Zo, ik ben blij dat ik even mijn beklag heb mogen doen..... :) Mijn advies: vermijd klagers. Het is maar hoe je het bekijkt. Ik zoek liever mensen om me heen die inspirerend zijn. Daar kom ik verder mee, daar krijg ik energie van. En energie heb ik weer nodig om te groeien.
Iets heeft pas een waarde als jij die er aan geeft Ik zat eens met een groep mensen in een cirkel. Binnen in de cirkel stond een vrouw. Deze vrouw had de opdracht gekregen om blij te kijken. De groep mensen werd gevraagd om de vrouw te beschrijven. Uiteraard waren er die haar gezicht konden zien, en aan de andere kant van de cirkel zaten mensen die alleen de achterkant zagen. Het zal je niet verbazen dat de beschrijvingen verschillend waren. Uiteraard omdat ze verschillende "dingen" zagen. Waar het om gaat: - wat zie jij? - wat "is"? Je ziet misschien iets anders dan wat er is. De vrouw in kwestie was dezelfde, ongeacht van welke kant je haar ziet. Toch werd er verschillend over haar gesproken. Zo gaat het vaak. Zo is het met vrijwel alles om ons heen: wat zie jij? Hoe beoordeel jij wat je ziet? Welke interpretatie geef jij? Maar besef dat iemand anders een andere "zienswijze" kan hebben. Een andere interpretatie kan geven. En dus een andere mening, een ander oordeel, een andere beleving, een andere waarde. De waarde die jij ergens aan geeft is jouw persoonlijke waarde. Neemt niet weg dat het "ding" gewoon het "ding" is, ongeacht jouw waarde. En voor "ding" mag je van alles bedenken: ervaringen, personen, situaties, gebeurtenissen etc.
13
Een hamer is een stuk gereedschap voor een timmerman, een middel om een ruit in te slaan voor een inbreker. Maar een hamer wordt er niet anders van. Rood is de kleur van een roos voor de 1, de kleur van bloed voor de ander. Met alle bijbehorende associaties en dus gevoelens en gedachten en waarden! Iets heeft pas waarde als jij die daar aan geeft. Het is maar net hoe je het bekijkt.
5: GROEIEN EN JE COMFORT-ZONE En dan begint het fantastische proces van persoonlijke groei: zonder te weten waar het eindigt (als het al eindigt), zonder te weten wat je precies gaat tegenkomen onderweg. Want groei, ont-wikkelen betekent dat je niet volledig weet wat er "uit" kan komen. Het zit nog enigszins verscholen, is nog niet uitgepakt, nog niet zichtbaar. Ongetwijfeld kom je verrassingen tegen. Tegenslagen, onbedoelde weerstand. Problemen en obstakels waar je mee te maken krijgt, die je moet overwinnen. Je gaat risico's nemen, je faalt, je leert van je fouten, je probeert opnieuw en je hebt succes. En juist dat maakt dat Persoonlijk Groeien zo boeiend is. Want als je met al die ongemakken om kunt gaan is de beloning groot! Je zelfvertrouwen groeit, je angst neemt af, je nieuwsgierigheid neemt toe, je zelfrespect ook. Sommige mensen zeggen dat Persoonlijk Groeien betekent dat je jezelf leert kennen. Dat het een reis naar je binnenste is. Dat je dichter bij je kern komt, wat dat ook moge zijn.
14
Ik ervaar het in ieder geval als een proces waar ik blij en dankbaar voor ben en wat gelukkig nog niet voorbij is. Ik heb geleerd dat ik met iedere nieuw verworven kennis "rijker" ben geworden. Dat ik met iedere actie die ik gedaan heb zelfverzekerder ben geworden. Dat ik met iedere keuze die ik maak steviger in mijn schoenen kom te staan, simpel omdat het mijn keuze is. Leven is voor mij groeien, je groeit of je gaat dood. Leven is veranderen. Het is erg handig als je weet waardoor veranderen en omgaan met veranderingen makkelijker wordt. Want dan wordt je leven makkelijker. Ik geef je graag 4 belangrijke tips: Ten eerste: Groeien gaat veel makkelijker als je het niet tegenhoudt. Zucht, dat klinkt zo vanzelfsprekend, maar denk eens aan die te kleine schoenen die je in je jeugd gedragen hebt! Meer overdrachtelijk: sta jij open voor verandering? Ben je bereid om te groeien, ook als dat betekent dat je op onbekend terrein komt?
Er is moed voor nodig, de kans dat je faalt is aanwezig. Sterker nog, je gaat vrijwel zeker falen, fouten maken, blunderen, populair gezegd je zult op je bek gaan. En dat is niet erg! Wie fouten durft te maken zal daar van leren, het een volgende keer anders doen en groeien. Tenminste, dat is de bedoeling. Wie 2 keer dezelfde fout maakt en er (dus) niet van leert komt niet verder. De bekende ezel die zich 2x aan dezelfde steen stoot. Maar wie bang is om fouten te maken zal in een hoekje gaan zitten en niets doen. En dat is misschien nog wel een grotere fout: niets doen betekent namelijk niet groeien. 2: Groeien doe je door kennis op te doen. Dat kan door te lezen, boeken, ebooks, door audio's te luisteren, door video's/dvd's te kijken of door met andere mensen te praten. Door te leren van anderen, door seminars of workshops en trainingen te volgen. 3: Groeien doe je ook door je vaardigheden aan te leren. Wat moet je kunnen om de dingen te doen die je laten groeien. Dingen aanleren betekent dat je het nog niet kunt of nog niet vaardig genoeg bent. In veel gevallen liggen de aan te leren vaardigheden dus buiten je comfort zone. Je merkt het: groeien betekent ook: in actie komen. Zelf in actie komen, niet afwachten totdat je ergens op moet reageren maar dat al voor zijn. We noemen dat pro-actief. Je neemt zelf de beslissing en niet als reactie op wat een ander doet of zegt. We komen hier later nog op terug.
15
En als vierde: Groeien gaat ook makkelijker als je durft los te laten. Loslaten wat je gewend was te doen, de automatische piloot uitschakelen, loslaten door niet meer te doen wat je altijd al deed. Want dan krijg je wat je altijd al kreeg. En dan groei je niet, dan sta je stil. Let op: dat is wat anders dan jezelf verder bekwamen in bijvoorbeeld een bepaalde vaardigheid. Een sporter die duizenden keren dezelfde beweging oefent wordt beter in die vaardigheid. Trampolinespringers die een oefening met 10 verschillende sprongen doen, vaak met erg ingewikkelde draaien, schroeven, rotaties voor -en achterover, hebben deze honderden, misschien wel duizenden keren gesprongen. Telkens weer om een detail te verbeteren, of om wat goed gaat nog beter in te slijpen. Automatismen zorgen ervoor dat er onder druk ook gepresteerd kan worden. Maar persoonlijke groei doe je door dingen te doen waar jij je niet helemaal zeker in voelt, die nieuw voor je zijn, die onbekend zijn of waar je geen ervaring mee hebt. Door die te doen ga je groeien. Immers, je doet nieuwe ervaringen op. Buiten je comfort-zone ligt de grootste groei. Loslaten kan ook betekenen dat je wereld even helemaal op zijn kop staat. Nieuw kan spannend zijn, maar kan ook angst oproepen. Het vertrouwde loslaten en daar even bang voor worden. Schrikken is een teken dat je inzicht in de werkelijkheid krijgt.
Comfort-zone Voel jij je wel eens ongemakkelijk? Of spannend? Het gevoel dat je niet precies weet wat er gaat gebeuren? Grote kans dat je in een situatie bent die je niet kent of in ieder geval waar je niet erg bekend mee bent. Dat kan een plaats zijn, bijvoorbeeld een voor jou onbekende stad. Maar ook een situatie, een sollicitatiegesprek of een eerste date. Of een beslissing die je moet nemen terwijl je dat nog nooit eerder hebt gedaan. We noemen dit dan “buiten je comfort zone”. Omgedraaid kun je ook zeggen dat je comfort zone alles is waar jij je “thuis” voelt. Waar je mee bekend bent of waar je ruime ervaring mee hebt. Plaatsen, situaties, personen die je allemaal kent. Waar jij je comfortabel bij voelt. Op je gemak. Een comfort zone kun je niet zien, die van jou dus ook niet. Het is de denkbeeldige cirkel waarin jij je bevindt als je in je normale doen bent. Voorbeeld: je zit in je eigen huis, in je eigen kamer, op je eigen stoel naar je favoriete programma op tv te kijken. Alles is bekend, er is niets wat vreemd voor je is. Je merkt de exacte vorm van de stoel niet meer op, die voelt vanzelfsprekend. Je hoeft niet te kijken waar je je glas drinken neer zet. Je handelt op de automatische piloot. Als de telefoon gaat, hoef je niet na te denken waar die ligt, ook niet hoe je die aan moet zetten. Zonder nadenken verricht je een aantal handelingen. De stem aan de andere kant vertelt je dat je broer een ongeluk heeft gehad in het buitenland. Of jij wilt komen om een aantal zaken te regelen.
16
De kans is groot dat je hier hevig van schrikt. Niet alleen vanwege de bezorgdheid om je broer maar ook om wat er nu op jou af komt. Wat moet je regelen? Hoe doe je dat? Wat moet je nu direct gaan doen? Wie moet je verder inschakelen, wat moet je mee? Kun je dit überhaupt? Jij hebt dit toch ook nooit eerder gedaan. Ervaring Vooral het laatste, dat je het nooit eerder hebt gedaan, zorgt voor de spanning of het ongemakkelijke gevoel. Waarschijnlijk mis je de ervaring hoe je met dit soort berichten en met dit soort opdrachten om moet gaan. Het overkomt je immers ook niet dagelijks. Er wordt iets van je gevraagd wat duidelijk buiten JOUW comfort zone ligt. Anderen hebben die ervaring misschien wel, maar jij niet. Nieuw Nogmaals, een comfort zone kun je niet zien. Je kunt het je wel voorstellen als een denkbeeldige cirkel. Binnen die cirkel zit alles waar jij bekend mee bent: je omgeving, je spullen, geurtjes, personen die je kent, taal die er gesproken wordt, al jouw ervaringen, herinneringen, emoties, van jongs af aan. De “cirkel” verandert steeds. Dagelijks komen er nieuwe ervaringen bij. Hierover straks meer.
Comfort -zone
Baby Denk eens aan de comfort zone van een baby. Die is heel klein, voor de geboorte zelfs zo klein dat de baby er opgevouwen in moet liggen: de baarmoeder. Als de vertrouwde omgeving verlaten wordt, laat de baby dat meestal duidelijk weten!! Zodra de baby geboren wordt begint het grote ontdekken: letterlijk alles is nieuw, geluiden zijn harder, er is licht, de temperatuur is anders en de navelstreng is doorgeknipt! De verbinding met het bekende, comfortabele is ineens weg. Help! Gelukkig wordt er snel wat geregeld: een warme doek, intuïtief herkent de baby de geur van moeder en een stemgeluid wat vertrouwd klinkt. “Oké, het was even schrikken maar met deze nieuwe situatie kan ik ook wel leven”. Na een korte tijd opnieuw een alarm signaal: dorst! Wat te doen? “Kenbaar maken dat ik dit niet leuk vind”. En het werkt: “als ik maar genoeg lawaai maak gebeurt er wel wat”. Zo is het eerste mechanisme ook geboren waarmee je aangeeft dat je buiten je comfort zone komt: schreeuwen, huilen om hulp. “Ik kan het niet alleen”. Groei De ontwikkeling van de baby is vrij vertaalt ook de ontwikkeling, de groei van de comfort zone. Dagelijks komen er nieuwe geurtjes, smaken, sensaties, geluidjes, gevoelens, emoties en plaatjes bij. De zintuigen van een mens zijn fantastisch en we hebben een fantastisch onderdeel in ons brein: een enorm geheugen! Alle ervaringen
17
worden opgeslagen en de rand van de cirkel van onze comfort zone wordt geleidelijk steeds meer opgerekt. De baby groeit maar de comfort zone groeit ook. Natuurlijke ontwikkeling Als het goed is gaat de ontwikkeling heel natuurlijk. Alle boekjes geven aan hoe de baby moet groeien: wat is een normale groeicurve, wanneer komen de tandjes, wanneer gaat ie rollen, steunen, kruipen, staan enzovoort. De eerste woordjes, zelf eten, wanneer mag je verwachten dat de baby een vast slaapritme krijgt. De baby leert zich comfortabel te voelen als er op een bepaalde manier gesproken wordt, sommige gezichten raken bekend. Er ontstaat communicatie! Lachen! Als we even wat reuzenstappen maken gaat de comfort zone ook letterlijk groeien: het kindje gaat de wereld ontdekken. Het raakt bekend met de omgeving, de slaapkamer, de gang, de keuken, de woonkamer. Misschien de tuin en later de straat, de winkels, de school , de buurt, andere mensen etc. Het leert, soms letterlijk door vallen en opstaan, de wereld om zich heen kennen. De ervaringen stapelen zich dag na dag verder op. Herkennen En dan gebeurt er iets prachtigs. Wij mensen hebben de gave om abstract te denken. Daarmee bedoel ik dat we in staat zijn om situaties te vergelijken. Situaties die we mogelijk nog niet eerder hebben meegemaakt, dus onbekend zijn, te vertalen met eerder opgedane ervaringen. En op die manier “doen alsof” we er al wel mee bekend zijn. Een voorbeeld: het kindje bezeerd zich aan de hete radiator. Een duidelijke “au-ervaring”. Het kindje hoorde wel dat er iets gezegd werd over “heet” en “pas op” maar had de bijbehorende ervaring niet. Met de nieuwe ervaring op zak is de waarschuwing “Pas op, de pan is heet” vaak voldoende om er voor te zorgen dat de handjes niet zo maar naar die pan gaan. Ook al heeft het kind niet de echte ervaring dat ook deze pan een “au-ervaring” kan opleveren. Zo gaat het ook met zwaartekracht (Pas op, straks val je nog!), met hondjes, met verkeer, met andere mensen, met plezier, met leren! Groeien doe je buiten de comfort zone Als de baby, als het kind, geen ervaringen opdoet die het nog niet kende, zou het niet groeien. Letterlijk zelfs. Na een tijdje gaat de baby van de (moeder) melk af en gaat het ook anders eten. Het lichaam groeit doordat het andere dingen gaat doen, de spieren moeten zich ontwikkelen, de motoriek moet geoefend worden. Van alleen maar liggen gaat het naar bewegen, rollen, steunen op armpjes, kruipen, staan, lopen, fietsen, enzovoort. Het mensje leert taal te gebruiken. Het aantal woorden wat gebruikt (geleerd) wordt neemt alleen maar toe. Telkens worden er nieuwe toepassingen ontdekt. Op school komt het kind in aanraking met andere vakken, met dus ook weer andere ervaringen. Het leert schrijven en lezen, er gaat een compleet nieuwe wereld open. Maar ook op sociaal gebied wordt de comfort zone steeds groter. In het begin was het eng om naar school te gaan, spannend! Wie herinnert zich niet de huilende kinderen als ze voor de eerste keer “achtergelaten “ worden op school of de crèche. Of het moment dat ze voor de eerste keer alleen naar school gaan! Niet meer gebracht of gehaald worden.
18
Opvoeden Of je nu zelf opvoeder bent of bent geweest of niet, iedereen weet dat opvoeden in feite is dat je op een verantwoorde manier de comfort zone telkens weer groter maakt. Door vallen en opstaan, door fouten maken, door stommiteiten te begaan, door te beschermen, door te waarschuwen, door te laten ervaren. En op een bepaald moment ben je zelf verantwoordelijk voor je “eigen opvoeding”.
Dan is er niemand meer die je handje vasthoudt. Dan moet je zelf de keuzes maken. Kies je er dan voor om je leven te leiden met wat je tot dan toe hebt meegekregen? Dagelijkse groei Veel van de dagelijkse dingen die je doet, gaan op de automatische piloot. Vrijwel alles is al eerder gedaan, heb je al eerder gezien, gevoeld, of meegemaakt. Maar we hunkeren zo nu en dan naar afwisseling. Daarom gaan mensen graag op vakantie, lezen ze een boek (“even in een andere wereld zijn”) of kijken tv, zoeken een hobby of gaan sporten. De meeste mensen hebben een drang om van tijd tot tijd nieuwe of onbekende dingen te doen. Je wilt jezelf ontwikkelen. Dus moet je werk “uitdagend zijn”, je vindt het leuk om af en toe nieuwe spullen te kopen, hebbedingetjes (sieraden, electronica), je wilt andere landen ontdekken, andere mensen ontmoeten, bewust onbekende situaties opzoeken. Sommige mensen zoeken het in andere relaties, spiritualiteit, extreme-sports of zoeken online naar het nieuwe en onbekende. De drang naar het oprekken van je comfort zone kan heel groot zijn.
Nuttig Het oprekken van je comfort zone is dus heel natuurlijk. Maar er zit nog een kant aan. Doordat je ervaring op doet met het vergroten van je comfort zone, zul je ook steeds makkelijker bereidt zijn en in staat zijn om nieuwe dingen aan te gaan, nieuwe ervaringen op te doen. En juist dat helpt je om in situaties die je niet kent, jezelf “te redden”. Je leert steeds meer op jezelf te vertrouwen, op je eigen ervaringen te vertrouwen. Wat er ook gebeurt, je kunt het wel aan want het is je tot nu toe altijd gelukt (hoe dan ook).
19
Uiteraard geldt dit vooral voor de situaties waar het “een beetje onbekend is”. Je hebt bijvoorbeeld al veel ervaring met koken, je probeert regelmatig nieuwe recepten uit en nu ga je voor het eerst een etentje voor 12 personen maken. Spannend, maar het gaat je lukken! Hoe verder “het nieuwe” buiten je comfort zone ligt, hoe lastiger het is. Maar tegelijk: als het lukt, als je die ervaring wel meeneemt, zul je grote stappen maken! Denk maar aan de grootste, indrukwekkendste of meest emotionele momenten die je tot nu toe hebt meegemaakt: de kans is groot dat je juist van die ervaringen het meeste hebt geleerd, groter bent geworden. Je zelfvertrouwen is gegroeid, je bent wijzer geworden, daarna durfde je meer aan, wat er daarna ook op je pad kwam: met deze ervaring voel je je sterk genoeg om nog veel meer aan te kunnen. Einde? Er is geen einde. Hoe meer je comfort zone groeit, des te groter wordt de cirkel. En des te meer ligt er buiten de cirkel! Je verandert elke dag een beetje en na een paar jaar ben je een compleet ander persoon. Uiteindelijk zijn er maar 2 keuzes: je groeit of je gaat dood.
6: LEER TE VERTROUWEN Een voorwaarde om buiten je comfort-zone te gaan is wel dat je vertrouwen hebt om dit ook te doen. Zonder vertrouwen dat je dit aan kunt, ga je dit niet doen en ga je dus ook niet groeien. Waar moet je op vertrouwen? Op jezelf! Zelf-vertrouwen!
20
Oké, maar wat als je zelfvertrouwen niet zo groot is....... Daar zit wel een beetje een pijnpuntje: immers, als je zelfvertrouwen groot is zul je makkelijk zaken oppakken die onbekend voor je zijn, die nieuw of uitdagend zijn. En door te doen, door te ervaren en door te merken dat je het kunt OF door te merken hoe je er van kunt leren, zal je zelfvertrouwen toenemen. Dat gebeurt er dus als je zelfvertrouwen al groot is. Maar wat te doen als je twijfelt aan jezelf, aan je eigen kunnen, aan je eigen vermogens. Zo vergroot jij jouw zelfvertrouwen: wees eerlijk tegen jezelf durf los te laten vraag je af: waarom anderen wel en ik niet vertrouw je gevoel in plaats van je gedachten geef niet op We gaan ze stuk voor stuk bij langs. Wees eerlijk tegen jezelf Het heeft geen zin om wat dan ook te proberen als je niet eerlijk bent. Je kunt niet werken aan je zelfvertrouwen als je oneerlijk tegen jezelf bent. Begin dus met open en eerlijk te zijn over de situatie zoals die nu is: wat ging er aan vooraf, waar liggen de eventuele fouten. Als die bij jezelf liggen, accepteer ze en zorg dat je er van leert. Als die niet bij jezelf liggen, accepteer ze en kijk hoe jij er mee om kunt gaan. Kijk naar het verleden, droom over de toekomst maar handel in het heden. Wanneer jij ongezond bent, dan kun je vast wel excuses buiten jezelf bedenken waarom je ongezond bent. Bijvoorbeeld dat "het" in je genen zit of dat het de schuld van je familie is, je opvoeding, de reclame, de verkeerde voorlichting, medicijnen of wat dan ook. Maar begin bij jezelf: ben je te zwaar, ongezond geworden doordat je zelf gewoon simpelweg (veel) te veel eet. Ben je moe omdat je van nature moe bent, of ben je moe omdat je erg ongezond leeft? Wat heb jij er aan gedaan om deze situatie te veroorzaken? Of wat heb jij er tot nu toe aan gedaan om deze situatie te veranderen?
21
Wees eerlijk tegen jezelf, je hoeft jezelf niet te beschermen tegen jezelf! Durf jezelf kritische vragen te stellen. De antwoorden zijn zoals ze zijn. Daar hoef je geen oordeel over te geven, maar de antwoorden geven je wel duidelijkheid. En daar kun je mee verder. Door je eigen zwakte(n) onder ogen te zien, kun je er vervolgens wat mee doen. Het heeft geen zin om "de schuld" bij iets of iemand anders te leggen als je weet dat jij zelf de verantwoordelijke bent. Heb je geen vrienden omdat al jouw vrienden jou in de steek hebben gelaten of ben je misschien zelf een beetje nalatig geweest in het onderhouden van de contacten? Het is zelfs erg gezond om af en toe aan jezelf te twijfelen: doe ik het allemaal wel zo goed, heb ik wel gelijk, zie ik het allemaal wel goed? Anders is het wel erg makkelijk om de boel te laten zoals het is. Maar leven is veranderen! En jezelf veranderen is veel makkelijker dan anderen veranderen! Eerlijk zijn tegen jezelf is ook accepteren dat je fouten maakt en gemaakt hebt. Maar dat mag: niemand is perfect. Verwacht niet van anderen dat ze nooit iets fout doen, verwacht het ook niet van jezelf. Durf los te laten Om te groeien moet je af en toe van de gebaande paden af. We hebben net ook al gezien dat loslaten de mogelijkheid in zich heeft om nieuwe dingen te proberen. En door de nieuwe ervaring kun je groeien, kan je zelfvertrouwen groeien: “he, zie je wel, ook al was het onbekend, ik ben er nu mee bekend geraakt. Deze nieuwe ervaring heeft me rijker gemaakt.” Loslaten kan ook betekenen dat je de wijze les van een ander negeert. Het gaat er om dat jij zelf de ervaring op doet, dat het jouw les wordt. Alleen maar luisteren naar anderen is niet goed voor je zelfvertrouwen. Pas als je zelf ondergaat, ga je ook leren. Vraag je af: waarom anderen wel en ik niet Iedereen is uniek. Met alle ervaringen die je hebt opgedaan is er niemand op de hele wereld die dezelfde ervaringen heeft, die dezelfde situaties heeft meegemaakt, dezelfde dingen heeft gezien - gehoord - gevoeld geroken - geproefd. Niemand heeft dezelfde gedachten en emoties gehad als jij. Dus hoe zou het dan kunnen zijn dat uitgerekend jij van alle mensen op deze aardbol er het minste van af bent gekomen? Dat alle anderen beter zijn dan jij? Dat jij alleen die sukkel bent, dat jij niets kunt, dat jij niets waard bent.....? Dat is dus simpelweg ook niet zo. Iedereen heeft zijn of haar plus en minpunten. Iedereen heeft twijfels, heeft gedachten die remmend zijn, stemmetjes die waarschuwen. Maar de grote vraag is: hoe ga je er mee om? Zie je vooral de minpunten? Benadruk je de negatieve gedachten? Luister je naar die stemmetjes? Of bekijk je de anderen zoals ze zijn: uniek, maar niet iedereen is vele malen beter dan jij. Welke kennis of vaardigheden hebben ze die jij (nog) niet hebt? Welke voorsprong hebben ze op jou? In de regel niet zo veel! Het verschil is minder groot dan je denkt. Het erfelijke materiaal van mensen (ons DNA) verschilt maar enkele tienden van een procent met het DNA van apen. Het DNA van mensen verschilt onderling slechts op enkele honderden van een procent. Dat is hoopgevend. In potentie kunnen we allemaal vrijwel hetzelfde. En dat betekent ook dat je vaak hetzelfde kunt bereiken als anderen. Het verschil zit hem meestal in het doen! Wat de meeste anderen kunnen, wat de meeste anderen doen of bereiken, dat kun jij ook. Misschien hebben ze een kleine voorsprong, maar dat neemt niet weg dat jij het ook zou kunnen. Misschien moet je nog starten,
22
maar het kan. Het leven wordt een stuk leuker als je jezelf voor houdt: wat een ander kan, kan ik ook. Ik moet het alleen gaan doen. Dat is dan ook het antwoord op de bovengestelde vraag.
Vertrouw je gevoel in plaats van je gedachten Op het moment dat je iets gaat doen waar je niet echt achter staat, wees dan eerlijk tegen jezelf: Heb ik hier een goed gevoel bij? Is het antwoord nee, doe het dan ook niet. Wanneer je structureel eerlijk tegen jezelf bent, kom je veel verder in het leven. Je gevoel liegt niet. Maar je gedachten kunnen je aardig op een dwaalspoor brengen. "Jouw gedachten" zijn vaak de gedachten van anderen. Daar heb je ze weer: je ouders, je opvoeders, je onderwijzers, je vrienden, je relaties, de media, de politiek, de reclame. Alles en iedereen probeert jou op een bepaalde manier te laten denken. Maar als je op je eigen gevoel af gaat, op je eigen normen en waarden, dan ben je eerlijk tegen jezelf. Dan zit je altijd goed, ongeacht wat anderen daar ook van vinden. Alleen dan kun je ook persoonlijk groeien.
Geef niet op Zelf-vertrouwen heeft te maken met het geloof in jezelf dat je iedere situatie aan kunt. Dat je van iedere ervaring leert. Ongeacht of het "lukt" of "mislukt". Daar hoort bij dat je fouten maakt. Daar hoort dus ook bij dat je niet opgeeft na een fout. Leer van je fout, doe het de volgende keer anders. Je mag er niet op gokken dat je alles wat je ooit gaat doen, in 1 keer goed doet. Dat zou volstrekte onzin zijn. Niemand kan dat (dus jij ook niet).
23
Maar dat vraagt ook een houding van je om niet op te geven. Hoe zit het met jouw doorzettingsvermogen? (Je leest nog steeds, dus het ziet er goed uit voor je!) Hoe ga je om met tegenslagen? Met kritiek? Met de mening van anderen? Probeer voor jezelf eens de belangrijkste gebeurtenissen uit je leven naar boven te halen. Wat was jouw aandeel daar in? Wat heb jij daadwerkelijk gedaan om die situatie te bereiken? Of hoe ben jij daar mee omgegaan? Hoe heb jij daar op gereageerd? De kans is groot dat je op belangrijke momenten bent doorgegaan. Dat je anderen (en jezelf?) versteld hebt doen staan. Dat er "iets" was waardoor je met tegenslagen om kon gaan. Wat is dat geweest? Een "weten"? Een "innerlijke drive", een "gevoel dat je door moest gaan"? Op die momenten was je eerlijk tegen jezelf. Durfde je los te laten. Maakte het niet uit dat anderen "beter" waren, jij kon en deed het ook. Je vertrouwde op je gevoel. Op jezelf.
7: DOELEN Doelen stellen klinkt moeilijk, maar maakt je persoonlijke groei uiteindelijk veel makkelijker. Het is net als in een auto gaan zitten en zomaar ergens naar toe rijden. Kan eventjes leuk zijn, maar na een tijdje is het vrij doelloos. Letterlijk. Doelen stellen maakt alles een beetje concreter, tastbaarder. En het helpt je daardoor om te focussen. Je wordt minder afgeleid en gaat gerichter te werk. Kost je dus ook minder energie. Kortom: doelen helpen je om sneller, gerichter, met minder energie en vaak ook met meer plezier aan de slag te gaan.
24
Doelen zijn er in verschillende soorten en maten. Je hebt eenvoudige doelen, grote doelen, korte termijn doelen, en zo kun je nog wel een tijdje doorgaan. Waar het om gaat is dat doelen altijd te maken hebben met: een andere situatie dan de huidige vereist een bepaalde bewust gekozen actie, ontstaat niet vanzelf heeft met tijd te maken, is er nu nog niet Nou, zo valt het wel mee. Vergelijk het met een reisdoel: bijvoorbeeld van Groningen naar Amsterdam. Je bent nu in Groningen, je kiest een manier om te reizen, je bent er nu nog niet, maar wilt er over 3 uur zijn. Het kan zijn dat je via een aantal tussenstapjes je uiteindelijke doel gaat bereiken: eerst met de fiets naar het station, dan met de Intercity, vervolgens met de tram naar het adres waar je wilt zijn. Om je doel te bereiken moet je een aantal dingen weten (waar ligt mijn fietssleutel, hoeveel geld moet ik meenemen, hoe laat gaat de trein en vanaf welk perron), je moet een aantal dingen kunnen (fietsen, OV kaart hanteren, opzoeken welke tram je moet nemen). En je moet een inschatting kunnen maken of de tijd die er voor staat, voldoende is om ook over 3 uur op de plaats van bestemming te zijn. Je kunt het uiteindelijke doel dus ook opdelen in subdoelen oftewel kleinere stappen: van eerst kortdurend naar langdurend van eerst kleine afstand naar grote(re) afstand van eerst langzaam naar snel(ler) van eerst eenvoudig naar ingewikkelder (moeilijker) van eerst gecontroleerd naar onverwacht Hoe dan ook: voor mij moet het werken met doelen altijd HAP-klaar zijn. Daar bedoel ik het volgende mee: doelen moeten Haalbaar zijn (er moet een goede kans zijn dat het me lukt) Accepteerbaar zijn (ik moet er volledig achter staan) Plezier geven (ik moet er een erg goed gevoel aan overhouden) Is dat klaar? Dan heb je dus HAP-klare doelen en kun je naar het volgende HAP-klare doel. Zo splits ik de grotere doelen op. Dat is soms nodig als je niet het gehele traject kunt overzien. Maar dan is het wel prettig als je er op vertrouwt dat je iedere keer wel weer verder komt, ook al weet je nog niet precies hoe. Omdat je zelf de keuzes maakt. Met onderstaande tips wil ik het werken met doelen makkelijker voor je maken, mocht je dat nog niet zo gewend zijn. 1: Denk en praat veel over je doelen Doordat je er zelf veel mee bezig bent, door er over na te denken (concreet maken, belangrijk maken, aandacht geven) en door er over te praten met anderen, wordt het al bijna echt. Alsof het al bereikt is. Een prima manier om doelen dichterbij te halen. En het werkt: ten eerste omdat je "brein" geen onderscheidt maakt tussen fantasie en werkelijkheid: als jij er over praat en denkt, gaat je brein er mee aan de slag alsof het de opdracht
25
krijgt en alsof het al werkelijkheid is. Omdat het plaatje er is, ga je in je gedrag ook rekening houden met dit plaatje. Ten tweede, als je er met anderen over praat ga je een soort commitment aan, met jezelf en met anderen. Het is niet langer een vrijblijvend idee, maar door het uit te spreken gaan anderen (en jijzelf!) je er ook aan houden. 2: Speel om te winnen, niet om niet te verliezen Klinkt misschien streberig, maar dit heeft met je instelling te maken. Om doelen echt te bereiken moet je er voor gaan (in mijn HAP is dat de Acceptatie: sta er volledig achter). Dus niet een beetje, niet half, maar volledig. Dit houdt ook in dat je fouten durft te maken. Iets doen om niet te verliezen heeft met angst te maken, iets doen om te winnen heeft met plezier te maken. Ga voor plezier. 3: Begin met het einde in zicht Hou het einddoel voor ogen, ook al is dat niet helemaal concreet. Ook al weet je niet precies hoe en met welke tussenstapjes je het doel gaat bereiken. En ook al weet je van te voren absoluut niet welke tegenslagen je gaat tegenkomen! Misschien moet je wel 100 stappen ondernemen om iets te bereiken, en misschien kom je wel 50 "obstakels" tegen. Dan kun je je heel erg focussen op die stappen en tegenslagen maar je kunt je ook focussen op dat wat je gaat bereiken als je alles hebt doorlopen.
Maak je doel groot, maak je doel belangrijk, dan is het makkelijker om er naar te blijven kijken. En dan merk je dat het vele malen makkelijker is om die stappen en tegenslagen te nemen. Ik zie het gewoon als hobbeltjes. Op het moment dat jij een doel hebt, dan ga je allemaal hobbeltjes tegenkomen. Omdat je doel zo groot is, zo belangrijk is, zijn die hobbeltjes maar klein.
4: Laat je niet afleiden Je kijkt over die kleine hobbeltjes heen naar je grote, belangrijke doel. Die heb je aldoor in zicht! Maar omgekeerd: als je doel niet belangrijk is, als je het niet groot maakt, dan raak je het snel uit zicht als er (kleine) obstakels komen. De hobbels maken dat je het einddoel niet meer ziet, je wordt afgeleid. Met het risico dat je andere kanten op gaat, dat je niet meer met je einddoel bezig bent.
26
5: Doe waar je goed in bent Is het je wel eens opgevallen dat waar je goed in bent vaak heel gemakkelijk gaat? Dat het je weinig energie kost? En dat je zo uiteindelijk erg productief bent? Dat je er langer mee bezig kunt zijn dan met dingen waar je niet of minder goed in bent? Een gouden tip is dan ook om niet alles zelf te willen doen. Besteedt uit waar je minder goed in bent dan een ander. Waar je minder plezier aan beleeft of waar je meer tijd aan kwijt bent dan wanneer iemand dat doet die daar wel goed in is. Het zorgt er voor dat je sneller bereikt wat je wilt bereiken, dat je met meer plezier werkt en dat je meer energie hebt. Om bijvoorbeeld weer (nieuwe) dingen te doen waar je goed in bent.
8: BEWUSTWORDING Oké, waar staan we in het verhaal: wij mensen onderscheiden ons van andere dieren doordat we kunnen nadenken. En wat misschien nog wel belangrijker is, we kunnen nadenken over ons eigen gedrag. En dan niet alleen ons gedrag op dit moment, maar ook in het verleden en zelfs in de toekomst. Vraag maar eens aan een eendagsvlieg om dat te doen! Verder hebben we gezien dat, om je gedrag te kunnen veranderen, je bereid moet zijn om te veranderen. Hoe simpel het ook klinkt: niet wat je zegt bepaalt of je verandert, maar je houding bepaalt of je verandert. Daarbij kan kennis helpen ("als ik dat eerder geweten had, dan had ik dat al lang veranderd"). Daarbij kunnen ook bepaalde vaardigheden een rol spelen ("nu ik dit kan, kan ik ook andere dingen veranderen"). Maar je houding is de belangrijkste. Die kun je deels beredeneren (logisch) maar wordt voor een groot deel bepaald door je gevoel ("Ik weet ook niet hoe ik dat moet zeggen, ik voelde gewoon dat ik dat moest doen"). In deze interne motivatie zit een enorme kracht: "je ware ik". Overigens kun je dit wel weer bewust maken door het te ontleden, door er over te praten of door het te analyseren en in kaart te brengen. Hele volksstammen verdienen daar hun brood mee: psychiaters, psychologen, wetenschappers, coaches, Dr.Phil, leefstijltrainers die bijvoorbeeld ebooks schrijven..... :-)
27
Je weet natuurlijk ook dat er nog meer dingen meespelen die jouw gedrag beïnvloeden. Dan hebben we het over externe motivatie. Denk alleen maar aan de voorbeelden die je van jongs af aan meegekregen hebt: je ouders / opvoeders, familie, leraren, buren, vrienden, landgenoten maar ook steeds meer de "helden" van de tv, internet, reclame, muziek, sport. De norm wordt vaak door anderen bepaald, jij volgt.
Sta daar eens bij stil. Wees je bewust dat het spelletje zo gaat. Dan kun je ook zelf bepalen of en hoeveel je daar aan mee wilt doen. Je eigen normen en waarden bepalen. Je eigen "ik" mee laten beslissen. Onafhankelijker worden. Dan bepaal je zelf hoe je tegen dingen aan kijkt. Hoe je met situaties, met mensen, met kansen en tegenslagen om gaat. Zie je mogelijkheden, dan kom je in actie. Zie je onmogelijkheden, dan sta je stil. Om te groeien is actie vereist. Zonder actie geen groei. En actie is in het hier, in het nu, in het heden. Verleden - heden - toekomst Verleden en toekomst kunnen, hoe gek het ook klinkt, een behoorlijke invloed hebben op het nu! Je bewuste, je herinneringen bijvoorbeeld, kunnen je waarschuwen of zelfs tegenhouden om in het hier en nu actie te ondernemen. De beschermende waarschuwing kan positief zijn, denk bijvoorbeeld aan de ervaring met een hete pan. Je herkent de situatie en past wel op voordat je de pan gaat oppakken en hoe je dat doet. Maar je verleden kan ook negatief werken door je op een bepaalde "gekleurde" manier naar iets te laten kijken. Jouw interpretatie hoeft niet overeen te komen met de werkelijkheid. De hysterische reactie van een kind op "een hond" kan voort komen uit een trauma met een andere hond, maar kan ook volledig misplaatst zijn bij honden in het algemeen en is bij deze specifieke hond misschien wel helemaal onnodig. Jouw verleden kan nogal remmend zijn op je ontwikkeling. Bovendien hebben we een ingebouwd mechanisme waarmee we ons verleden goed praten. Zouden we dat niet hebben dan zijn we immers ons zelf steeds aan het veroordelen of afkraken. Nee, wat we in het verleden gedaan hebben was over het algemeen best wel oké........toch?
28
Je zou kunnen zeggen dat jouw bewuste (zie het als een levend onderdeeltje van jezelf, met een eigen stemmetje) jouw verleden wel goed moet praten want het was er zelf bij in het verleden! Vandaar dat je nu vaak dat stemmetje hoort wat je verteld dat je nu niet moet veranderen want dat heb je in het verleden ook niet gedaan. En in het verleden was het toch goed? Nu veranderen betekent dat je afkeurt wat er in het verleden is gedaan.
Tegelijk gebruikt het stemmetje de toekomst om je bang te maken: zou je dat nou wel doen, je weet immers niet wat er gaat gebeuren, kun je dat wel? Het is beter om het maar te laten zoals het is. Ben je er nog, kun je me nog volgen? Ik geef toe dat het tegenstrijdig klinkt: door bewust na te denken over je gedrag en de mogelijkheden om dit te veranderen, kom je er achter dat hetzelfde bewuste denken je handelen om te veranderen in het hier en nu vaak remmend beïnvloedt door gebruik te maken van je verleden en de toekomst. Zo, lees die zin nog maar een keer! We kunnen nadenken over wat al geweest is, we evalueren ons suf en we analyseren wat af. We kijken terug en we beschouwen wat we gedaan hebben. En tegelijkertijd kunnen we ook nadenken over wat nog komt. We dromen over onze toekomst, we visualiseren en we plannen. Maar vaak worden je gedachten nu gewaarschuwd door ervaringen uit het verleden en vertaald naar problemen in de toekomst. En Angst is dan vaak de grote raadgever. Hoe zou het zijn als je in staat bent om je denkpatronen te veranderen? Bewust. Dat je je realiseert dat Angst een grote raadgever is? Hoe zou het zijn als je nu je bewuste denken gebruikt om bij het signaleren van angst je af te vragen: waar ben ik bang voor? Wat heeft de angst me te zeggen? Wat zou er gebeuren als ik mijn angst tegemoet treedt en er doorheen ga? Welke kansen ontneem ik mezelf door aan de angst toe te geven? Wat schiet ik er mee op als ik niet verander? Volgens mij is dit ook wat er bedoeld wordt met Positief Denken. Het glas half vol zien. Denken in Mogelijkheden. Dat je in plaats van Angst als raadgever meer gaat zoeken naar Plezier als raadgever.
29
Het feit dat we kunnen nadenken over ons eigen gedrag betekent dat we dus ook bewust keuzes kunnen maken die ons gedrag beïnvloeden. Bewustwording is een sleutelwoord als je het hebt over Persoonlijk Groeien. Maar net als met zwart-wit, jing-jang, welles-nietes, is er naast het bewuste ook het onbewuste.
9: ONBEWUSTE De rol van ons onbewuste in ons gedrag schijnt vele malen groter te zijn dan de rol van ons bewuste (denken). Mooi is dat, zit ik tot nu toe een heel verhaal op te houden hoe je door je "bewust-te-zijn" je gedrag kunt veranderen en zo je eigen Persoonlijke Groeien in eigen hand kunt nemen! In mijn ogen sluit het 1 het ander echter niet uit. Ze zijn er beide, je moet met beide rekening houden. Ap Dijksterhuis beschrijft in zijn fantastische boek "Het slimme onbewuste (subtitel: denken met gevoel)" dat de capaciteit van je onbewuste (je brein en alles wat daar bij hoort), ongeveer 200.000 keer zo groot is als de capaciteit van het bewuste (denken). Ongeveer he :) Persoonlijk vind ik het fascinerend om hier bij stil te staan. Wij maar moeilijk doen over hoe we ons gedrag een beetje kunnen sturen terwijl er aan de andere kant een mechanisme is wat zovele malen krachtiger is. Kunnen we met ons rubberbootje met peddels de zeetanker van koers doen veranderen? Maar tegelijk is het ook een pleidooi voor ons gevoel. We zijn in onze Westerse maatschappij erg gaan hangen aan ons bewustzijn, ons denken. Maar hoe zou het zijn als we meer naar ons gevoel zouden luisteren? Je "voelt" vaak wel of iets "juist" of 'onjuist" is, maar handel je er ook altijd naar? 2 lange rijen voor de kassa's. Er gaat een derde kassa open. Laat je alle anderen die eigenlijk eerder aan de beurt zouden zijn voor gaan? Je bent (uiteraard) tegen milieuvervuiling. Laat jij je auto staan? Koop jij geen producten die onnodig in plastic verpakt zitten? Doe jij je verwarming een half uurtje eerder omlaag 's avonds? Je gaat graag naar het buitenland op vakantie, omdat je open staat voor andere culturen. Maar hoe ga je om met de "anderen" bij jou in de buurt? Er zijn dagelijks zeer veel voorbeelden te zien, en nog meer te bedenken. Hoe zou het zijn als je bewust je gevoel zou volgen? Zou je dan al vaker ander gedrag vertonen? Iedereen kent het gevoel wel als je ergens binnenkomt en merkt dat er "iets" niet klopt. Een spanning. Een onuitgesproken ruzie. Een schijn die opgehouden wordt. Je voelt het. Je kunt het alleen niet tastbaar maken. Blijkbaar is er meer dan we kunnen zien of aanraken. Wind, zwaartekracht, energie, gas, onbewuste: allemaal dingen die je niet kunt zien of aanraken maar die er wel degelijk zijn. En ze kunnen allemaal een hele grote invloed hebben! Wij mensen kunnen dit beredeneren. We verzinnen allerlei wetenschappelijke testen, experimenten en proeven om het aan te tonen. Om er grip op te krijgen. Om te verklaren. En tegelijk weten we er nog steeds maar erg weinig van af.
30
Misschien moeten we gewoon accepteren. En vertrouwen. Niet naïef maar intuïtief.
Want het onbewuste (wat we dus niet bewust kunnen maken, dan zou het niet langer onbewust zijn....) is eigenlijk de baas van ons gedrag. Het is een enorm filter waar alle informatie die we om ons heen hebben door heen gaat. Alles wat we zien, horen, ruiken, voelen, inclusief alle eerdere ervaringen, emoties, gedachtenpatronen die we ooit hebben opgedaan gaat door het filter van ons onbewuste en daarna komt er een antwoord uit: onze reactie. Ons gedrag. Want dat is wat er doorgegeven wordt aan ons bewuste. We zijn ons bewust van ons gedrag, maar weten maar weinig van het proces wat daar aan vooraf gaat. Fascinerend toch? En tegelijkertijd is de les hier uit: Wees je asjeblieft bewust van de beperkingen van je bewustzijn!
10: BRANDEND VERLANGEN We hebben eerder al genoemd dat volgens sommigen Persoonlijke Ontwikkeling zoiets betekent als het ontdekken van je ware ik. Kan het zijn dat je oorspronkelijke ik, noem het je ziel, of zoals je "diep van binnen" bent, zo af en toe een woordje meespreekt bij datgene wat er uit het filter komt? Dat je ook laat meespelen wat JIJ er zelf van vindt. Ondanks alle informatie, emotie, kennis en andere prikkels? Dat zou toch mooi zijn. Dat zou namelijk ook betekenen dat je dit kunt versterken. Dat je dit aandeel meer mee laat spelen dan tot nu toe. Dat dit een basis is plus alles wat je onbewuste filtert. En dat je gedrag een mooie mix wordt van hoe je werkelijk bent, met alles wat je geleerd hebt en meegemaakt hebt, en de prikkels van het hier en nu. In een schema: Je oorspronkelijke ik + onbewuste + bewuste = gedrag Zo, die is er uit! De vraag is nu waar je zelf de accenten legt.
31
Veel mensen reageren vaak alleen nog maar op wat er hier en nu aan prikkels voorbij komt: reclame op tv, dus zin in een biertje werk: de waan van de dag, de terreur van je mailbox politiek: incidenten in de actualiteit worden ineens speerpunten in plaats van werken aan beleid en lange termijn visie kredieten: ik wil het nu, de afbetaling komt later wel uitgaansleven: kijk uit voor de korte lontjes Robben mist een penalty: die vent kan niet voetballen verslaving: de kortstondige bevrediging ten koste van je gezondheid etc.
Het kan ook zijn dat je in het onbewuste een geweldig excuus vindt om nergens verantwoording voor te nemen. "Zo ben ik nou eenmaal, ik kan er ook niets aan doen". En dus ook "de schuld" van gedrag wat storend of fout ervaren wordt bij anderen en/of je verleden legt. Ik pleit er voor om de hand in eigen boezem te steken. Misschien vind je daar wel een briefje met je eigen gebruiksaanwijzingen. Mogelijk dat je dan ineens weer ervaart waar je werkelijk voor staat. Waar je passies liggen, waar je volledig in op kunt gaan, waar je energie uit haalt. Waar je vanuit je zelf VOL voor kunt gaan. Doen, actie nemen is dan geen straf, geen door anderen opgelegde taak, maar een brandend verlangen om vanuit jezelf de dingen te doen die je belangrijk vindt. Waar jij blij van wordt. Waarvan jij het idee hebt dat zowel jij, als anderen en het grote geheel er beter van worden.
32
11: MAAK HET BELANGRIJK "Of je gelooft dat je iets kunt of gelooft dat je iets niet kunt, in beide gevallen heb je gelijk". Een prachtige historische uitspraak van Henri Ford, ik heb hem niet zelf bedacht. Maar de kracht zit er in dat je zelf vaak bepaalt waar jouw grenzen liggen. We hebben het al gehad over zelfvertrouwen. Je kunt dit verbeteren door vaker ervaringen op te doen buiten je comfort zone. Te leren hoe je met fouten om gaat en te merken dat je vaak niet minder bent dan anderen, maar misschien andere dingen doet. Maar als je handelt vanuit een brandend verlangen, dan is er niets en niemand die je kan tegenhouden. Dan kunnen onmogelijke dingen toch mogelijk worden. Deze innerlijke drive kan natuurlijk ook een oerinstinct zijn, zoals de wil om te overleven. Zo ken ik het verhaal uit eerste hand van een parachutist wiens chute niet open ging. Tijdens de vrije val waren een aantal touwen verstrikt geraakt. Toen ook de reserve chute niet opende werd de situatie natuurlijk levensgevaarlijk (vrije val, minimale hoogte om te moeten openen was al voorbij). In een uiterste poging en een maximale krachtsinspanning werd de reserve uiteindelijk toch opengetrokken. Hij overleefde de sprong. Later werd er geconstateerd dat inderdaad beide systemen technisch hadden geweigerd. Dat de chute toch open was getrokken, was in theorie eigenlijk niet mogelijk. Er was een koord doormidden getrokken met een kracht die normaal gesproken niet door een mens is uit te voeren. De parachutist vertelde me later dat hij weliswaar enorm was geschrokken, maar vooral dat het voor hem absoluut vast stond dat hij het zou redden. Op wat voor manier dan ook, die chute moest open ..... Wat ik er vooral van geleerd heb: als je het maar belangrijk genoeg vindt, dan komt er ook een manier om het te bereiken. Dan komen er ook kwaliteiten (en krachten!) naar boven die je niet (eerder) voor mogelijk had gehouden. En de interessante vraag is dan natuurlijk: kun je "het" belangrijker maken? Zou het dan niet geweldig zijn als je jezelf een houding kunt aanleren waarmee je de dingen die je doet met meer overgave, inzet en passie doet? Voor alle duidelijkheid: ga jezelf niet voor de gek houden! Als jij niets met techniek hebt, ga je zelf dan niet voorhouden dat jij een succesvol installatiebedrijf gaat beginnen. Je zou het misschien kunnen (kennis en vaardigheden opdoen) maar of het werk is waar jij je ziel en zaligheid in kwijt kunt valt enigszins te betwijfelen. Nee, wat ik bedoel is dat je bewust op zoek gaat naar de elementen die voor jou belangrijk zijn maar die je misschien niet zo op de voorgrond zet. Stoppen met roken is denk ik een mooi voorbeeld: de meeste rokers willen wel stoppen. De meeste rokers zeggen dat ze het wel zouden kunnen. Maar blijkbaar is er iets wat ze op dit moment belangrijker vinden om nog te blijven roken dan te stoppen. De vraag is alleen wat ze belangrijker vinden en waarom dat op dit moment belangrijker is dan andere argumenten. Rokers die niet stoppen wimpelen gezondheidsargumenten vaak weg. - Ik sport toch, dan kan ik ook wel een shaggie roken. - Mijn opa rookte ook en die is 78 geworden
33
- Ik ben al eens eerder gestopt en toen werd ik ziek - Een beetje teer houdt de infecties tegen Daar kun je "hard bewijsmateriaal" tegen inbrengen, dat ga ik hier niet doen. Maar er is inmiddels genoeg aangetoond dat roken niet zo goed voor je gezondheid is. Toch is dit blijkbaar voor hen op dit moment niet zo´n heel belangrijk argument! Dat zou je op z´n minst vreemd kunnen vinden. Wat eigenlijk meespeelt is dat er voor de roker op dit moment voordelen zitten aan het blijven roken (de sigaret is m'n vriendje bij stress, de sigaret is een goede reden om even te pauzeren, roken staat voor gezelligheid enz.) en die worden opgeteld bij de nadelen van stoppen (angst om zwaarder te worden, vervelend gevoel, ontwenningsverschijnselen). Zo te zien schiet de roker er niets mee op om te stoppen. Dus als je de voordelen van het in stand houden optelt bij de nadelen van veranderen, krijg je argumenten genoeg om niets te doen. Maar als je het omdraait komt er een rijtje met nadelen om te blijven roken en voordelen om te stoppen. Dan krijg je dus veel argumenten om wel te veranderen. Zet je alles echt tegen elkaar af? Het gaat me hier om het principe, als je roker bent mag je dit zelf eens uitproberen. Wat zijn de voordelen van het in stand houden van de huidige situatie Wat zijn de nadelen van het in stand houden van de huidige situatie Wat zijn de voordelen om te veranderen, dus van de nieuwe situatie Wat zijn de nadelen van veranderen, dus van de nieuwe situatie Hoe eerlijk zijn we dan voor ons zelf? Maak je een afweging waarbij je alles op een rijtje zet en ga je daarna echt beoordelen wat JIJ belangrijk vindt? Durf je bijvoorbeeld te zeggen dat jij wel mag roken maar dat je niet wilt dat je kind gaat roken? Meen je het echt dat je het niet erg vindt dat je gemiddeld 3 jaar eerder overlijdt (en dus 3 jaar minder van je kleinkinderen kan genieten). Maakt het je echt niet uit dat je meer dan 10 jaar met meer gezondheidsklachten te maken krijgt in je leven? Of is dit kennis die tot nu toe ontbreekt? Over eerlijk zijn gesproken: tel je ook mee dat je omgeving (kinderen, partner,collega's) last hebben van jouw rookgedrag? Hoe belangrijk zijn ze voor je? En als je zoontje nou eens astmatisch blijkt te zijn, kun je dan wel stoppen? Is dat wel een belangrijke reden? Moet er eerst iets ergs gebeuren? Of telt je eigenbelang meer dan dat van anderen? Zonder gekheid: als je niet wilt veranderen, zul je het ook niet gaan doen. Maar als je wel eens overweegt om te veranderen, maar je bent nog wat bang of je ziet nog teveel beren op de weg: maak dan eens een eerlijk lijstje en geef bijvoorbeeld punten aan ieder argument (voor- en nadeel) om niet te veranderen en om wel te veranderen. Natuurlijk zijn er bij beide voor en nadelen. Natuurlijk kost het je wat voordat je gaat winnen. Maar als je een echt eerlijke afweging maakt, dan is het wel jouw echte en eigen keuze. Ongeacht of je wel of niet gaat veranderen. Deze rationele afweging kan een enorme aanzet geven om tot actie over te gaan. Dus maak de verandering belangrijker, maak er bij wijze van spreken een Noodzaak van om te veranderen. Dit doe je heel bewust. Maak de reden om te veranderen bewust groter.
34
Maar naast het bewuste denken was er ook nog het onbewuste, weet je nog. Kun je het onbewuste toch ook een beetje manipuleren? Er voor zorgen dat je onbewuste mee gaat helpen om je motivatie te vergroten? Jazeker! Je kunt bijvoorbeeld door te visualiseren je brein voor de gek houden. Je brein maakt immers geen onderscheid tussen fictie en werkelijkheid. Door regelmatig te fantaseren, te dromen of te visualiseren maak je een plaatje voor je brein. Dit plaatje wordt gezien als de werkelijkheid en dus gaat je brein onbewust signalen zoeken en geven zodat deze werkelijkheid ook bereikt wordt. Slim! Je brein gaat dus automatisch de route naar dit doel bepalen en op de wegwijzers letten. Zo kom je ineens “toevallig” mensen, informatie en situaties tegen die je nou net goed uitkomen. Hoewel toevallig? Je hebt het zelf in gang gezet. En natuurlijk kun je iets belangrijker maken door zoveel mogelijk argumenten te verzinnen. De optelsom maakt dat het belangrijker wordt. Let maar eens op als je een wat duurdere aankoop wilt doen. Dan ga je zelf, of de verkoper, allerlei kleine voordeeltjes bedenken om het goed te praten dat je dit product koopt. Je ziet het tegenwoordig ook aan allerhande "sponsor" activiteiten. Een hele dag koekjes staan te bakken op een schoolplein, dat is toch niet iets waar je graag je zaterdag aan besteedt. Maar, het is voor een goed doel: de opbrengst is voor een weeshuis in Roemenie. Andere bijkomende argumenten kunnen natuurlijk zijn dat 'het belangrijk is voor je kinderen om te laten zien dat het goed is om voor minder bedeelden op te komen', dat 'het gezellig is met andere ouders', dat 'je ego gestreeld wordt door te laten zien dat jij hier aan meewerkt', enz. Tel maar op, wie kan dan nog weigeren.... Duizenden mensen fietsen (al dan niet tegen bergen op) om geld in te zamelen voor een goed doel. Ze zeggen dat ze het goede doel zo belangrijk vinden, maar bij de meesten spelen er ook zeker andere emoties mee: dat ze aan een getroffen familielid een (laatste) eer willen bewijzen. Dat de motivatie stiekem ook een beetje egoïstisch is, dat jij jezelf eindelijk wilt bewijzen dat je dit wel kunt. Ik vind het allemaal prima. Blijkbaar zijn mensen dan wel in staat om iets erg belangrijk te maken. Dus vergroot de voor -en nadelen, maak ze belangrijker! Blijkbaar kan het dus wel! Ontevreden zijn Een andere manier om je motivatie te vergroten is om toe te geven dat je ontevreden bent. Klinkt raar maar werkt goed. Leg je niet neer bij het gevoel wat je hebt als je het ergens niet mee eens bent. Gooi het er maar uit. Laat je niet tegenhouden door "wat anderen wel van je zullen vinden". Dat is een angst waar je niet aan toe mag geven, want dan gaat alleen je maagzweer groeien. Alleen maar ontevreden zijn en dat uiten is natuurlijk niet genoeg. Zeg waarom je ontevreden bent, en kom met alternatieven. Aangeven dat je andere ideeën hebt, kan betekenen dat je uitgedaagd wordt om je gelijk aan te tonen. Dan lijkt het er misschien op dat de motivatie van buitenaf komt, maar dat is niet zo. De prikkel komt wel van anderen, de motivatie van uit jezelf: je zult de anderen wel even laten zien dat....Denk daarbij lekker egoïstisch: jij krijgt wel alle bewondering, alle lof, alle credits en ga maar door (als het je wel lukt). En als je gevoel echt was, dan lukt het je ook.
35
Ontevreden zijn kan een hele krachtige motivator zijn. Immers, ontevredenheid is een gevoel wat uit je binnenste komt. Soms zelfs vanuit je tenen! Iedere vezel in je lichaam kan zich verzetten. Nou, als dat het geval is, dan heb je echt al motivatie genoeg om de situatie te veranderen. Behalve dat ik niet ontevreden wil zijn, waren en zijn er nog een aantal zaken erg belangrijk voor mij: ik wil zo weinig mogelijk afhankelijk zijn (dus ook geen verslavingen!) ik wil mijn eigen verantwoordelijkheid dragen ik wil mezelf en anderen recht in de ogen kunnen kijken ik wil zinvolle dingen doen in mijn leven ik wil plezier hebben in mijn leven ik wil voor mezelf en voor anderen een goede gezondheid Dat maakt dat ik me regelmatig niet zomaar neer leg bij wat anderen zeggen, voorstellen, of bepalen. Noem me maar zoals je wilt, al zou ik het wel leuk vinden als je de woorden eigen-aardig of eigen-wijs gebruikt :) En dan nog 1 opmerking: “Als je ergens geen tijd voor hebt of kunt maken, is het voor jou niet belangrijk.” Da's dan ook meteen duidelijk.
12: VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN Naast je interne motivatie is het handig dat je kennis hebt. Dat je weet wat je doet, dat je bewust bezig gaat. Kennis kan je helpen bij het waarom, het wat en het hoe van je actie. Daarnaast moet je de actie kunnen uitvoeren. Het kan zijn dat je daar specifieke vaardigheden voor moet hebben. Ik onderscheid 3 verschillende: 1: Fysieke vaardigheden 2: Mentale vaardigheden 3: Sociale vaardigheden
Ad 1: Fysieke vaardigheden Wel eens behoorlijk last van je rug gehad? In de winter? Ik wel! En hoe graag ik het ook wilde, hoe belangrijk ik het ook vond, denk maar niet dat ik zelf in staat was om mijn sokken aan te trekken! Stom voorbeeld natuurlijk. Maar om iets te bereiken wat je belangrijk vindt, kan het af en toe behoorlijk handig zijn dat je het fysiek ook kunt. Als je Fysieke vaardigheden gaat ontwikkelen, ga je natuurlijk ook regelmatig je grenzen verleggen. Iedereen kent waarschijnlijk wel het gevoel wat je krijgt als je tijdens een training een prestatie levert die je nog nooit eerder had geleverd: een persoonlijk record! Dat kan het verbeteren van een tijd zijn, een afstand, de manier
36
waarop je scoorde of gewoon een actie zoals je die alleen bij topsporters ziet. Jij was even van Basten! Je kunt tijdens het trainen van fysieke vaardigheden heel duidelijk ook buiten je comfort zone gaan. Fysieke vaardigheden heb je soms ook nodig om aan je persoonlijke groei te werken. Denk maar eens aan de trots als je een behoorlijke fysieke inspanning hebt geleverd. De avond 4-daagse gezwommen hebt, de Alpe d'Huez omhoog gefietst, het Pieterpad gelopen. Ik weet zeker dat veel gewone mensen zelfvertrouwen hebben doordat ze oa regelmatig aan lichaamsbeweging doen. Het potje tennis, de trainingsschema's in het fitness center, de trimloopjes, de recreatieve uurtjes badminton, basketbal, volleybal of wat voor lekkere sport dan ook.
Maar lekker in je vel zitten wil voor mij ook zeggen dat je fysiek niet al te veel ongemakken ervaart, dat je de dingen kunt doen die je zou willen doen, dat je een zekere mate van uithoudingsvermogen hebt en dat je energie hebt om door te gaan. Dat je zin hebt om nieuwe dingen op te pakken. Dat je de energie ook hebt om tegenslagen te verwerken. Verder weet ik uit ervaring hoe belangrijk het kan zijn voor je persoonlijke groei dat je met andere mensen om gaat. En met andere mensen om gaan gaat erg makkelijk in beweegsituaties. Er worden ook vele belangrijke contacten gelegd in sportieve gelegenheden. Denk aan de sportverenigingen, bedrijfstoernooien, de golfbaan, sportieve vakanties. Voor je persoonlijke groei kan het zelfs een must zijn dat je over bepaalde fysieke vaardigheden beschikt. Waar je passie ook ligt en waar jij je ook in wilt ontwikkelen, of dat nou in de sport, kunst, een ambachtelijk beroep of het helpen in 3e wereld landen is, fysieke vaardigheden zijn vrijwel altijd vereist. Tot slot is het van oudsher zo dat fysiek gezonde mensen ook nog eens als aantrekkelijk worden gezien. Wat je daar zelf ook van vindt, in het algemeen gaat dat nog steeds op. Dus je begrijpt dat ik een groot voorstander ben van het ontwikkelen of bijhouden van fysieke vaardigheden.
37
Ad 2: Mentale vaardigheden We hebben al een paar hele belangrijke mentale vaardigheden gezien: doorzettingsvermogen, fouten durven te maken en "Nee" durven te zeggen. Door dit boek te lezen, door je te beseffen dat Persoonlijk Groeien een bewust proces is, door te willen begrijpen hoe dit proces gestuurd kan worden, ben je eigenlijk steeds met mentale (denk) processen bezig. Je verzamelt informatie en je beoordeelt deze informatie of het voor jou van toepassing is. Soms voel je hierdoor weerstand. Dat is goed, het zet je hopelijk aan tot nadenken. Nadenken over je eigen gedrag. Beschouwend bezig zijn. Maar ook kritisch zijn. Kritisch over wat er om je heen gebeurd, wat er verteld wordt, hoe anderen je beïnvloeden en ook kritisch zijn naar jezelf. Eerlijk zijn. En als je eigenwijs bent, je eigen stemmetje volgt in plaats van het stemmetje op je schouder, kom je voor jezelf op. Dan ga je een eventuele confrontatie ook niet uit de weg. Als je dit met vertrouwen aan kunt, dan ben je al aardig assertief.
De sleutel van de deur naar geluk zit aan de binnenkant. Er bestaan veel trainingen die je assertiever leren te zijn. Er zijn ook erg veel coaches die je kunnen begeleiden in het eerlijker zijn naar jezelf. Beide zijn erg belangrijk. Trainingen en coaches die je laten inzien dat je eigen keuzes acceptabel mogen zijn. Als je het gevoel hebt dat je daar baat bij hebt moet je het zeker gaan doen. Een goede coach: Laat je ontdekken wat je belangrijk vindt: Waar je achter kunt staan omdat het jouw keuze is. En hoe je deze keuze kunt verdedigen tegen over anderen. Hoe jij je kunt handhaven in een wereld waar je al snel afwijkt van de norm. Hoe je om kunt gaan met de collectieve beïnvloeding door allerlei media (die enorm groot is). Hoe je om kunt gaan met de vele verleidingen in de vorm van consumptieve goederen en verslavende genotmiddelen waaraan je wordt blootgesteld. Hoe je kunt reageren op de druk die de massa en vooral de groep waartoe je behoort je kan opleggen.
38
Goede coaches en goede trainingen laten je groeien, laten JOU groeien. En als jij groeit, groeien de mensen om je heen gegarandeerd ook. En meestal is dat dan ook nog eens goed voor het grotere geheel. Ad 3: Sociale vaardigheden We zijn een sociale diersoort. Zeker in Nederland leven we dag in dag uit met anderen om ons heen. Mensen en de manier waarop we met elkaar omgaan zijn dus dagelijkse kost. Sterker nog, jouw persoonlijke ontwikkeling is vrijwel niet mogelijk zonder andere mensen. Een klein bijkomend probleempje met andere mensen is dat er nogal eens onduidelijkheid is. Onduidelijk over wat we van elkaar verwachten, welke afspraken er zijn. We zijn met z'n allen niet altijd even goed in het overbrengen wat we precies bedoelen. Er is nogal eens wat ruis op de lijn. Afspraken zijn niet helder. De interpretatie van de 1 verschilt nogal van de interpretatie van de ander: we "zien" dingen verschillend. Niet alles wordt gezegd, tenminste niet in het bijzijn van de persoon om wie het gaat. Kortom: omgaan met anderen betekent dat je wel wat baat kunt hebben bij een aantal gebruiksaanwijzingen. Hier zijn bibliotheken vol over geschreven dus ik kan onmogelijk volledig zijn. Wil ik ook niet. Ik ben er namelijk van overtuigd dat je al een heel eind op weg bent als je jezelf aan een aantal afspraken kunt houden. Vraag je bijvoorbeeld, in je omgang met anderen, regelmatig af: ben ik eerlijk? wat wordt er van mij verwacht en wil en kan ik daar aan voldoen? wat is mijn bijdrage in het behaalde resultaat? kan ik, door zelf anders te reageren, een positieve(re) bijdrage leveren? We hebben eerder al gezien dat je eerlijk tegenover jezelf moet zijn. Volg je gevoel, doe de dingen waar jij achter kunt staan. Maar wees ook eerlijk naar anderen. Is het onduidelijk wat anderen van je verwachten? Vraag er naar! Laat de ander zich uitspreken en help elkaar om duidelijk te krijgen wat jullie van elkaar verwachten. Wat jij kunt doen. Wat de ander van jou mag verwachten. Tegelijk geef je ook aan wat niet, dus ook of je wel of niet aan de verwachtingen kunt voldoen. De verwachting kan te hoog liggen doordat je de kennis niet hebt, de vaardigheden niet hebt, de mogelijkheden niet hebt (ondersteuning, financiën) of het niet in de gestelde tijd kunt doen. Stress ontstaat door "ja" te zeggen terwijl je "nee" kunt doen! Sociale vaardigheden gaan vrijwel altijd over heldere communicatie krijgen. Is de ander niet duidelijk: vraag door totdat er wel helder is wat er gevraagd wordt en geleverd moet worden. Ben je zelf niet duidelijk, onderken dat dan. Wees eerlijk, ook als dat betekent dat jij jezelf (meer) bloot moet geven. Ben je bang voor de reactie van de ander, afwijzing misschien? Bedenk dan wat je er aan hebt dat die ander alleen een persoon accepteert die jij niet kunt zijn, die jij niet echt bent! En besef dat je altijd een keuze hebt in hoe je met een situatie om gaat. Toch wil ik je graag nog wat meer meegeven in het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Heb jij niet nodig? Prima, maar misschien heb je wel wat aan de tips. We zullen eens kijken!
39
13: MENSEN, MENSEN, MENSEN Je hebt dagelijks met mensen te maken en dus is het logisch dat mensen om je heen een grote invloed hebben op jouw gedrag en dus op jouw persoonlijke groei. Er bestaat een spreekwoord: "Waar je mee om gaat, daar word je mee besmet". Snap je niet helemaal wat daar mee bedoeld wordt (het klinkt ook al oud), denk dan eens na over het volgende: JE BENT HET GEMIDDELDE VAN DE 5 MENSEN WAAR JE HET MEEST MEE OM GAAT.
Dit is trouwens ook een reden waarom mensen een relatie beëindigen: "we passen niet meer bij elkaar". Maar dit terzijde. Maak eens een lijstje van de 5 mensen waar je dagelijks het meeste mee te maken hebt. Dat kunnen allerlei mensen zijn, familie, partners, kinderen, volwassenen, collega's, zelfs digitale "vrienden" waar je veel tijd mee door brengt. Het klopt echt: je bent het gemiddelde van deze mensen. Dit geldt voor vrijwel alles: je praat zoals zij, je financiële situatie is vergelijkbaar, je denkt over heel veel dingen hetzelfde, je kleding is vaak ook vergelijkbaar enzovoort. Geloof je me niet? Maak dan maar een lijstje voor jezelf. Of vraag anderen om dat eens te doen. Je zult je verbazen. Als dit (dus) klopt, wat betekent dit dan? 1: als je wilt groeien, zoek dan mensen om je heen waar je van kunt leren. Mensen die misschien al daar zijn waar jij heen wilt: die al hebben wat jij wilt hebben, die al doen wat jij zou willen doen, die al zijn wat jij zou willen zijn. Probeer met mensen om te gaan die al "verder" zijn dan jij, die "beter" zijn dan jij, die "meer" hebben dan jij (ervaring bijvoorbeeld!). Je gaat merken dat je dan vanzelf ook gedrag overneemt: na-apen noemen we dat. Niet erg hoor, leren door nadoen is prima. Ontwikkelen door een voorbeeld te hebben. Doe je al heel lang ook! De puzzels die je als kind al maakte: de deksel was je voorbeeld. Toch?
40
2: als anderen jouw voorbeeld kunnen zijn, dan ben jij op jouw beurt natuurlijk ook een voorbeeld voor anderen. Voor de mensen waar jij (veel) mee om gaat. Welk voorbeeld wil jij zijn? Hoe wil jij ze inspireren?
Voor jouw gemak maken we een onderscheidt tussen 3 soorten mensen: laten we ze je "spelers" (medespelers) noemen. Je kunt dan A - B - C spelers om je heen hebben.
Een C-speler is een persoon die heel veel energie van jou ontneemt. We hebben eerder al gezien dat klagende mensen een negatieve invloed hebben op jouw ontwikkeling. Klagers, zeurders, miereneu...., mensen die vaak problemen hebben: je kent ze ongetwijfeld en het zijn niet de mensen waar je een heel fijn gevoel bij krijgt. Omgekeerd is waarschijnlijker: je ontloopt ze liever. Dat heeft niet met jou te maken of dat jij je "beter" voelt, maar het zijn de mensen die je energieniveau, je lol en je zin om te groeien sterk negatief beïnvloeden. Hiermee zeg ik natuurlijk niet dat je nooit meer iemand met problemen mag helpen. Wat ik zeg is dat je moet uitkijken voor teveel contact met C-spelers omdat je niet wilt zijn zoals zij. En let op: C-spelers vindt je overal. Een kenmerk van veel C-spelers is dat ze (vaak) roddelen. Roddelen gaat over anderen en ten koste van anderen. Levert niets op, net als klagen. Ook bij roddelen wordt er alleen maar gewezen naar die ander. Er wordt geen verantwoordelijkheid genomen. Net als bij klagen wordt er alleen maar weer gegeven hoe het is, maar dan wel met een negatieve toon. Er wordt geen actie ondernomen om de situatie, de relatie of de situatie te veranderen. Roddel jij wel eens? Wees eens eerlijk: wat schiet je er mee op? Geeft het een echt tevreden gevoel? Heeft het een bijdrage aan jouw Persoonlijke Groei? Niet (meer) doen dus. En dat kan hoor, gewoon stoppen. Ik kom hier zo nog even op terug. Daarnaast heb je B-spelers: gewoon mensen die het prima doen maar niet echt uitblinken en niet echt inspirerend zijn. Het zijn de mensen die best wat voor je willen doen..... als je ze vraagt. Of als je ze 2 of 3 keer vraagt. Maar niet uit zichzelf. B-spelers heb je ook overal, ze zijn in de meerderheid, zeg maar het gemiddelde. Ze zijn niet bijzonder leuk of gezellig, ze zijn gewoon redelijk neutraal. Op zich niks mis mee, maar ze zullen je ook niet naar een hoger niveau trekken. En dan heb je A-spelrs. En jij bent een A-speler. Want als je geen A-speler zou zijn dan had je niet geïnvesteerd in dit boek. A-spelers zijn altijd op zoek naar verbetering, zijn positief en willen altijd meer. Leuke dingen doen in het leven. A-spelers zijn leuk om je mee te omringen. Het zijn de mensen waar je dingen mee wilt ondernemen. Om mee op stap te gaan of mee uit eten. Ze kosten je geen energie, je krijgt er energie van. Het zijn de mensen die de intentie hebben om er het beste van te maken, om te blijven groeien. Dat hoeft niet perse te betekenen dat ze alles al hebben, dat ze de top al hebben bereikt. Leeftijd zegt ook niets, het gaat om de instelling.
41
Het zijn de mensen waar je mee werkt en voor wie een half woord al genoeg is. Ze begrijpen wat je bedoelt en wat er nodig is om verder te komen. Ze pakken de zaken uit zichzelf op. Het kan zijn dat je niks meer van ze hoort en dat ze een tijdje later een compleet project opleveren, zonder vragen te stellen, zonder moeilijk te doen. A-spelers zijn gewoon de toppers. Ze inspireren, het zijn de doorzetters. Nu je de verschillen herkent, nu je het verschil weet tussen de A - B - en C-spelers, is de vraag: wat kun je hier mee? Denk eens na over deze uitspraak, hij is van ene meneer Eben Pagan: C-players make A-players B-players. Oftewel als je een A-speler hebt, en die gaat veel om met een C-speler, of hij moet werken met een C-speler, dan wordt die A-speler uiteindelijk een Bspeler. Hij wordt dus wat minder goed, hij wordt gemiddeld, hij wordt normaal. Dit zelfde geldt trouwens ook voor de Bspeler, die maakt uiteindelijk ook van de A-speler een B-speler. Dit was voor mij echt een eye-opener. Het klinkt heel simpel, en dat is het ook. C-players make A-players B-players. Dus wat ik jou aanraad om te doen, is je alleen nog maar te omringen met A-spelers. Misschien lastig in je huidige situatie, misschien ook niet, misschien ga je al om met alleen maar A-spelers. Prima! Houden zo. Zo niet, ga er op letten, zet je voelsprieten uit om alleen nog maar met A-spelers om te gaan. Als je een afspraak met iemand hebt of je wilt iemand aannemen voor je bedrijf, of je wilt een nieuwe collega of je hebt een date met iemand of wat dan ook: zorg ervoor dat het A-spelers zijn. Met hoe meer A-spelers jij om gaat, hoe hoger jij ook stijgt. Wat we eerder al zagen: Je bent het gemiddelde van de 5 personen waar je het meeste mee om gaat. Als je met 5 A-spelers om gaat, dan zul je zien dat jij uiteindelijk ook een A-speler wordt, misschien ben je het al. Wanneer jij met allemaal C-spelers om gaat en je bent nu een A-speler, dan zul je uiteindelijk een B-speler worden, en dat moet je natuurlijk niet willen.
42
Het gaat misschien een beetje tegen je gevoel in om een afspraak te maken met iemand die je nog niet eens kent. Maar als je het gevoel hebt dat het een A-speler is, dan betaalt het zich zeker terug. Ik heb het zelf meerdere malen gedaan en ik merk dat, als ik me omring met meer A-spelers, ik meer inspiratie heb en meer gedaan krijg en meer ideeën heb, me beter voel en gelukkiger word. Ik durf te beweren: Als jij met C-spelers om gaat, zul je minder gelukkig zijn dan wanneer je met A-spelers om gaat. Vindt dus gelijkgestemde mensen. In veel gevallen is je omgeving al min of meer voor je vastgelegd: het gezin waar je in opgroeit, de school waar je naar toe gaat (gestuurd wordt), de werkomgeving waar je in terecht komt, de straat waar je woont etc. Pas op een bepaald moment krijg je hier zelf enige sturing over. Ga je zelf bepalen waar je gaat wonen, gaat werken, met wie je om gaat in je vrije tijd, van welke verenigingen je lid wordt enzovoort. Zoek mensen met wie je een klik hebt. Collega's, vrienden, familie. Hobbyisten, sporters, muziekvrienden. Mensen die dezelfde interesses hebben in bijvoorbeeld je vakgebied, of time-management of persoonlijke groei. Gelijkgestemde mensen om je heen stimuleren. Niet zelden ontwikkel je dan ook samen sneller dan alleen! Als ik zeg zoeken, dan houdt het in dat je er wat voor moet doen. Pro-actief zijn, contacten leggen, zelf ook open staan voor contacten, seminars bezoeken, trainingen volgen, lid worden van een club, meedoen aan vrijwilligerswerk, noem het allemaal maar op. Maak een mastermind. Een ander idee wat je kunt oppakken is om met meerdere gelijkgestemden van tijd tot tijd af te spreken. Dus met een groep van mensen die hetzelfde denken zoals jij, die ook de ambitie hebben om beter te worden, groter te worden, gezonder te worden, meer succesvol te worden, gelukkiger te worden. Het is erg fijn om elkaar te steunen, en zelf natuurlijk ook steun te krijgen. Ideeën uitwisselen en niet gek aangekeken worden. Je helpt elkaar. In het Engels noemen ze dat like-minded people. Het hoeven niet per definitie vrienden te zijn, het kunnen wel vrienden worden. Omdat je elkaar accepteert, respecteert en elkaar naar een hoger plan wilt trekken. Zonder dat het je veel energie kost. Een plek waar je vaak gelijkgestemde mensen treft zijn seminars, trainingen, workshops etc. Nodig maar eens een aantal mensen uit, kom bijvoorbeeld 1x per maand bij elkaar. Praat met elkaar over je problemen, over je uitdagingen en ideeën, over je plannen, over je aanpak en over je successen, zodat je elkaar kunt inspireren en elkaar kunt helpen. Dan zou er best wel iets moois uit kunnen komen.
43
14: DOEN WAT JE WILT Doen = actie ondernemen Wat = weten, nagedacht en bewust gemaakt Jij
= jouw eigen
Wilt = accepteren, achter staan Persoonlijk groeien: de optelsom van alle acties die je bewust neemt over de dingen waar jij over nagedacht hebt en die jij volledig belangrijk vindt en accepteert. Acties ondernemen is keuzes maken. Daar hoort ook bij dat je weet wat de consequenties van die keuzes zijn. En deze accepteert. Je gevoel is daar een belangrijke graadmeter bij. Ook al kun je een rationele afweging maken tussen alle plussen en minnen, je "weet" op een bepaald moment wel of deze keuze met de consequenties bij jou past of niet. Ik wil best een plasma tv maar vind die (nog) te duur. Misschien is het niet de nummer 1 van belangrijke dingen op mijn lijstje, maar toch. Als ik zou willen, kan ik op zoek gaan naar een tv "die van de vrachtwagen is gevallen". (Dat lijkt me dan in het geval van een tv weer niet zo aantrekkelijk, maar ik hoop dat je me begrijpt) Voor de helft van de prijs die ik in de winkel moet betalen, kan ik die kopen. Maar dat past niet bij mij....... Je kunt zeggen: Alles wat je doet heeft consequenties. Wat jij doet, zal vervolgens wat met jou doen. En misschien doet het ook wat met anderen. In veel gevallen zal het zelfs invloed hebben op een groter geheel. Simpelweg omdat er vroeg of laat weer anderen in het spel worden betrokken. Als ik een pak melk koop betekent dat direct dat de winkelier hier geld aan verdient. Of op zijn minst de slinkende voorraad weer moet aanvullen. Dus vakkenvullers in dienst heeft. Die daar weer een zakcentje mee verdienen, en die vervolgens uitgeven aan bijvoorbeeld het kopen van een plasma tv. Al dan niet in de winkel.... Als ik de wortels van een boom onder de tegels van mijn oprit verwijder, kan het zijn dat de boom afsterft. Kan. Maar ook als dat niet gebeurt, kan het recht leggen van de tegels in mijn oprit voorkomen dat mijn oma die op bezoek komt struikelt over de ongelijke tegels. En zodoende voorkom ik dat ze haar been breekt. Keuzes maken om bepaalde acties te ondernemen houdt in dat bepaalde andere acties niet worden genomen. En iedere actie heeft vroeg of laat gevolgen. Zelfs een vrij onschuldige actie als slapen heeft consequenties, denk maar eens wat er gebeurt als je de wekker een uurtje later zet... En net zo goed kan het bewust niet nemen van een actie natuurlijk ook gevolgen hebben. Geen wekker zetten, niets meer kopen bij de plaatselijke winkelier, de tegels van mijn oprit scheef laten liggen.
44
Ik wil je graag vertellen over "The butterfly effect". Het verhaal gaat dat de vleugelslag van een vlinder hier een wervelstorm aan de andere kant van de wereld kan veroorzaken. Mwoa, hoor ik je denken, is dat niet een beetje overdreven? Wat ik bedoel is dat je niet altijd direct weet wat jouw actie voor gevolgen kan hebben. Wat zeg jij tegen anderen? Hoe ga je met anderen om? Weet jij wat jouw gedrag voor anderen betekent? Welke inspiratie ze krijgen? Denk eens aan de momenten waarop jij door iemand anders werd geïnspireerd. Het zou best kunnen zijn dat die ander het op dat moment niet door had. Dat die zich op dat moment niet realiseerde wat er in gang werd gezet. Een interessante gedachte nietwaar? Dat je het vermogen hebt om van belang te zijn voor anderen, dat jij het verschil kunt maken. Denk groot! Als jij door jouw keuzes, door jouw gedrag anderen kunt beïnvloeden, wat zou je daar dan mee willen doen? Zou je het gebruiken om zelf alleen maar beter van te worden? Of zou je het geweldig vinden dat anderen door jou ook gaan groeien, beter worden, gelukkiger, succesvoller. En misschien wel daardoor op hun beurt weer anderen gaan inspireren. Kan het zijn dat jouw gedrag invloed heeft op generaties die na ons komen? Dertig jaar verder, of honderd, of duizend, of ..... Whow, wat een gedachte! Er is een korte film (30 minuten) op Youtube waarin de eerder genoemde Nick Vujicic de hoofdrol speelt. De film gaat over een rondtrekkend circus (The Butterfly Circus) waarin een aantal artiesten met bijzondere eigenschappen hun kunsten laten zien. En zodoende hun publiek inspireren! Niet in de laatste plaats door ze "anders naar de werkelijkheid te laten kijken". Doen wat je wilt krijgt voor mij dan ook veel meer betekenis dan alleen maar lekker doen waar jij op dit moment behoefte aan hebt. Het gaat veel verder dan egoïsme. Doen wat je wilt sluit aan bij waar jij voor staat, waar jij in gelooft dat de moeite waard is om door te geven. Het betekent dat je verantwoording neemt voor je eigen keuzes, voor je eigen gedrag en voor je eigen leven! En zelfs dat je verantwoording neemt voor je rol hier op aarde, voor de invloed die je hebt op je leefmilieu en iedereen waar je mee om gaat. En zo op het grotere geheel. Of dat nou de buurt is waar je woont, het werk dat je doet, de kinderen die je helpt opgroeien, of de bewoners van ontwikkelingsgebieden ergens op deze aarde: het gaat er om wat jij doorgeeft!
45
15: KEUZES MAKEN = VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN Keuzes maken en daar de verantwoordelijkheid voor nemen. Dat is waar het bij Persoonlijke Groei steeds om gaat. Je kunt kiezen om te klagen, maar dan hou je de situatie nog steeds in stand. Je kunt kiezen om alleen maar na te denken over wat te gaan doen, maar alleen de actie bepaalt of er wat verandert. Je kunt er voor kiezen om de dingen te doen die alleen jou, en enkel alleen jou, voordeel op leveren. Maar vroeg of laat ga je inzien dat je daar niet echt gelukkig van wordt. In alle gevallen ligt de verantwoordelijkheid echter wel bij jou. We hebben gezien dat de keuzes voor een deel bewust worden gemaakt, maar voor een groot deel door je onbewuste worden ingegeven. Je voelt vaak wel of de keuze die je maakt werkelijk bij jou past of niet. Laat je niet afleiden door tijdelijke of oppervlakkige redenen. We zien het zo vaak: de mensen die het tegendeel gaan verkondigen van wat ze zelf gedaan hebben. De excriminelen, de ex-verslaafden, de ex-topmensen uit het bedrijfsleven die gaan vertellen hoe "fout" ze geweest zijn. En daarmee anderen willen waarschuwen niet ook die fouten te maken. Waarom doen ze dat? Omdat ze geleerd hebben van hun ervaringen. Ze hebben uiteindelijk ingezien dat de keuzes die ze eerder gemaakt hebben niet de keuzes waren die bij hen pasten. Je kunt dus terugkomen op een eerder gemaakte keuze. Ook al was je er, op het moment dat je die keuze maakte, 100% van overtuigd dat het een juiste keuze was. Het kan zijn dat je daar later of onder andere omstandigheden anders over gaat denken. En dat is niet erg. Niets zo veranderlijk als een mens. Het is een proces waarin je leert van je ervaringen. Waarin je nieuwe kennis en vaardigheden combineert aan een grondhouding om te veranderen. Om terug te gaan naar je kern. Om dichter bij jezelf te komen. Terug gaan en dichterbij komen zijn in dit geval dus bewegingen in dezelfde richting. Persoonlijk groeien doe je ook in vele verschillende rollen. Wat ik daarmee bedoel: als persoon ben je natuurlijk 1 uniek mens, maar in je omgeving heb je verschillende rollen: je bent kind (van je ouders), partner, misschien vader of moeder, buur, werknemer, klant in de winkel, bezoeker van een theater, lid van de sportvereniging, deelnemer in het verkeer enzovoort. Het kan best zijn dat je in de ene rol al meer ervaring, kennis en vaardigheden hebt dan in de andere rol. En dat je dus in een bepaalde rol meer ontwikkeling door maakt dan in de andere rol. Ook dat is niet erg, het maakt je leven alleen maar boeiender. In iedere rol kun je groeien.
46
Slachtoffer Een bijzondere rol die je kunt spelen is die van slachtoffer. Ik noem het expres "spelen" omdat ik denk dat je ook hier zelf keuzes maakt. Ho! hoor ik je zeggen, een slachtoffer kiest er toch niet voor om slachtoffer te worden? Je hebt gelijk, je kiest er niet voor om overvallen te worden, misbruikt te worden, gepest te worden, geschoffeerd te worden of wat dan ook. Tenminste, niet de eerste keer. Dan overkomt het je. Maar als er een tweede keer komt, een tweede zelfde situatie, dan kun je anders reageren. Dan kun je anders met de situatie om gaan, juist omdat je het al een keer hebt meegemaakt. Dit verdient enige nadere uitleg. Bij "slachtoffer" moet je niet direct denken aan het letterlijke offer wat ook daadwerkelijk geslacht gaat worden. In overdrachtelijke zin is een slachtoffer iemand die iets overkomt waar hij of zijn geen invloed op heeft. Voor alle duidelijkheid: ik heb het hier over volwassenen, niet over kinderen! Oké, er gebeuren dus dingen waar je geen directe invloed op hebt. Het overkomt je. Het overkomt ons allemaal vaker dan we denken. Een paar onschuldige voorbeelden: Het regent als je naar huis wilt. ("Ik heb ook altijd pech, als ik naar huis wil regent het altijd.") Er staat een lange rij voor de kassa ("Ik sta altijd in de langste rij.") De winnende prijs viel op een lotnummer 153372 ("Mijn lotnummer was 153472.") Je portemonnee is gestolen ("Heb ik weer!") We hebben al gezien dat klagen niet helpt. Ook al lijkt het of je geen keuze hebt (op dat moment), je kunt er altijd voor kiezen hoe je met een dergelijk voorval om gaat. Je kunt er voor kiezen om op een ander tijdstip naar huis of naar de winkel te gaan, je kunt relativeren door te zeggen dat het niet uit maakt of er 1 cijfer verschil is of alle cijfers verschillen. De kans om te winnen is even groot voor iedereen. Je kunt je afvragen wat je eigen bijdrage was dat jouw portemonnee gestolen werd, misschien had je die op een andere plek bij je moeten dragen. Zonder te praten over "schuld" is het goed om je af te vragen: gebeurt dit altijd? overkomt het mij alleen? had ik zelf iets anders kunnen doen om dit te voorkomen?
Natuurlijk zijn er ook ergere gevallen waarin iemand slachtoffer kan zijn. De vragen die ik je wil stellen: is er bij de 2e keer exact hetzelfde gedaan, op dezelfde manier gereageerd als de 1e keer. Is er de 2e keer hetzelfde aan vooraf gegaan? Door anders te reageren, dus door op een andere manier met de situatie om te gaan, zal de uitkomst ook anders zijn. Dat kan ook betekenen dat je vooraf al andere keuzes hebt gemaakt. In die zin zou je kunnen zeggen dat je de eerste keer slachtoffer kunt zijn, maar dat je de tweede keer kiest om slachtoffer te zijn. Je kunt er ook voor kiezen om de 2e keer geen slachtoffer te zijn! Door te voorkomen, door je anders op te stellen, door anders te reageren, door de situatie anders te beoordelen. Door er een andere waarde aan te geven. Slachtoffer-situaties zijn vaak emotionele situaties. Maar je leert het meest van de meest emotionele situaties. Dus voor het proces van persoonlijke groei kunnen dit reuze leer momenten zijn.
47
Tenzij je er niet van leert, dan ben je dus een 2e keer opnieuw slachtoffer. Dan kies je er voor om de slachtofferrol te spelen. Dat klinkt erg hard, misschien wel arrogant. Maar als een 2e keer exact hetzelfde is, als je na de eerste keer geen andere houding hebt aangenomen, als je na de eerste keer geen keuzes hebt gemaakt om te voorkomen of om anders te reageren, dan kopieer je dus de 1e keer. Dan laat je ook de omstandigheden bepalen dat er hetzelfde gebeurt als de eerste keer. Begrijp me goed, ik geef hierbij geen oordeel. Ik constateer. En misschien confronteer ik ook jou hier nu mee. Misschien vind je het een schokkende manier waarop ik dit duidelijk probeer te maken. En ben je het absoluut niet met me eens. Dat kan, maar nogmaals: ik oordeel niet. Door een (aantal) andere keuze(s) te maken, ben je niet beter of minder. Je hoeft ook niet intelligent te zijn, gestudeerd te hebben of wat voor andere kwaliteiten dan ook te hebben. Waar het om gaat is het simpele: als je doet wat je altijd al deed, krijg je wat je altijd al kreeg. De situatie waarin je nu bent, is het resultaat van de keuzes die je eerder gemaakt hebt. Mensen die een keer slachtoffer zijn geweest en daar wel van leren, zijn een volgende keer geen slachtoffer meer. Ook al belanden ze nog een keer in dezelfde situatie, ze gaan er anders mee om. Ze beleven dit ook anders. Ze nemen hun emoties, hun verantwoordelijkheid, hun gedrag in eigen handen. Daarmee doen ze een groot ding: ze geven de omstandigheden niet de macht over hun leven. Er is een spreekwoord: "Wie je de schuld geeft, geef je de macht". Klagers geven de schuld aan anderen. Leggen die buiten zichzelf. En geven daarmee het initiatief weg. Ze kunnen alleen maar afwachten wat die anderen nog meer voor ze gaan bepalen. (Waarna ze weer kunnen gaan klagen....) Pech overkomt je niet. Net zo goed als toeval je ook niet overkomt. Je creëert het zelf. Alles wat je overkomt is een gevolg van je eerdere handelen. Dat gaat ook op voor klagers: als ze in een eerder stadium andere keuzes hadden gemaakt, waren ze nu niet in de klaag-situatie gekomen. Aan een faillissement gaan verkeerde keuzes vooraf. Voordat je huwelijk stuk loopt zijn er al meerdere momenten geweest waarop je anders kon handelen. Je koos zelf voor de rij bij de kassa. Ben ik je aan het (wakker) schudden? Mooi, lekker groeien! Als je dit inzicht toe laat dan besef je ook dat je baas bent over je eigen leven. Dat je invloed hebt op je eigen leven. Dat jij keuzes kunt maken die er voor zorgen dat je leven kan veranderen.
48
Je hebt geen relatie? Wat heb je tot nu toe gedaan om wel andere mensen te ontmoeten? Of wat heb je gedaan om anderen, waaronder een mogelijke partner, weg te jagen? Hoe aantrekkelijk ben je voor iemand anders? En wat is jouw keuze daar in geweest? Wat zou je daar alsnog aan kunnen veranderen? Je hebt geen baan? Wat is er voor nodig om wel (weer) aan het werk te kunnen komen? Wat heb je tot nu toe gedaan of welke keuzes heb je (bewust) gemaakt waardoor dit nog niet is gelukt? Je wilt gezonder leven? Je wilt gelukkiger zijn? Je wilt onafhankelijker worden? Je wilt meer geld? De keuze is aan jou! Wat je tot nu toe heeft tegen gehouden is vooral jijzelf. En de afweging die jij maakt of je de consequenties van je keuzes ook accepteert. Zo simpel is het.
Ik heb al eerder de naam van Nick Vujicic laten vallen. Nick heeft geen armen EN geen benen. En dat is knap lastig. Moet je eens voorstellen waar je dan dagelijks mee te maken krijgt! Toch is hij een enorm inspirerende persoon, juist door te laten zien dat hij zich niet neerlegt bij de situatie. Het is maar hoe je het bekijkt! Bekijk onderstaande, een zeer inspirerend filmpje die je zeker een keer moet zien. Niet in de allerbeste kwaliteit maar de inhoud maakt het meeeeeer dan goed. Kun jij je ogen droog houden? http://www.youtube.com/watch?v=H8ZuKF3dxCY&feature=related
49
16: LUISTER NAAR JEZELF 1: Woorden Bij "luisteren" denken we natuurlijk aan taal. Taal is een belangrijk communicatie middel. Niet voor niets worden er van jongs af aan enorme inspanningen verricht om iedereen onze taal bij te brengen. En liefst nog een paar andere talen ook. Taalvaardigheid is een belangrijke vaardigheid om met elkaar om te gaan. Maar dan hebben we het meestal alleen over taal in de zin van woorden, grammatica en zinnen. Om te beginnen gaat het om de inhoud: met woorden drukken we iets uit. Dat kan beschrijvend zijn bijvoorbeeld hoe iets er uit ziet: ik heb een hele mooie tas gezien, een rode, met lange handgrepen die je zelfs wel over je schouder kunt doen. Met 2 vakjes aan de voorkant en een hele gave indeling binnenin." Ik zou het knap vinden als je nu een goed beeld hebt van de tas. Je kunt je een beeld vormen maar veel verder dan "ongeveer" kom je niet. Wat dat betreft zijn woorden erg beperkt. Vandaar dat we foto's hebben uitgevonden want 1 foto zegt immers meer dan 1000 woorden! Als woorden maar moeizaam kunnen uitdrukken wat we zien, zou het dan beter gaan als we woorden gebruiken voor wat we voelen? Of beleven? Niet echt, vrees ik. Want als we voelen willen uitdrukken in woorden, gaat ook daar weer een hoop verloren. Denk maar aan "ik hou van jou". Als je dit zegt op de manier waarop je "3 liter motorolie" besteld, denk ik dat je partner zich niet erg gevleid voelt. We kunnen dit een beetje goedmaken door de manier waarop we het zeggen: Kijk naar talloze zwijmel films om mooie voorbeelden te horen. Maar ook al zou je dit zeggen op een zeer romantische manier, terwijl je ondertussen je teennagels knipt, dan nog komt het niet helemaal over zoals het misschien wel bedoeld is. Ook al kan het best zijn dat de persoon die dit zegt erg veel houdt van de persoon tegen wie dit gezegd wordt! Maar het komt op deze manier niet over.
50
Wat we tegen elkaar zeggen en hoe we dit zeggen, bepaalt voor een deel hoe we met elkaar om gaan. De intentie waarmee dit gezegd wordt, bepaalt echter voor een groter deel de waarde die we er aan hechten. "Een ogenblik geduld aub, al onze medewerkers zijn in gesprek, u wordt zo spoedig mogelijk geholpen". Nou, dit telefoongesprek begint al lekker, daar krijg je al direct een bepaald gevoel bij, toch! Wat er gezegd wordt is een duidelijke boodschap, je weet waar je aan toe bent. De toon waarop het gezegd wordt kunnen we hier nu niet horen maar laten we er van uit gaan dat het een vriendelijk stem is. En dan nog krijg je hier wat jeuk bij. Omdat de intentie is dat je maar even moet wachten, dat er niemand is die je aandacht geeft op dit moment, dat je afgescheept wordt met een bandje! Lekker belangrijk ben jij! Maar de buitenlandse voetballer die tijdens zijn presentatie aan de nieuwe club meteen een vloeiende speech kan houden in de taal van het land waar hij gaat spelen, kan op veel sympathie rekenen. Dan hoeft het niet eens zozeer om de inhoud te gaan (wat hij zegt), of hoe (misschien wel met taalfouten) maar de intentie is veel belangrijker (willen praten in de taal van de fans). Taal, wat er gezegd wordt en hoe dat gezegd wordt, kan dus heel snel een positieve of een negatieve indruk achterlaten. Vooral als het vaak herhaald wordt, de kracht van de herhaling gaat ook hier op. Dit is even belangrijk om te onthouden, ik kom hier straks op terug. Vraagje: ken je mensen die wel eens in zichzelf praten? Die wel eens wat tegen zichzelf zeggen, alsof iemand anders het tegen ze zegt? Op een tennisbaan kom je ze wel eens tegen! Of op het voetbalveld, of in een zeilboot. Meestal in sport situaties: mensen die zichzelf aanmoedigen maar dat op een beetje vreemde manier doen: "Neeee, stomme eikel, sla die bal nou gewoon met meer topspin!" of "Man, man, man, wat ben je weer lekker debiel bezig zeg, kan nog geen deuk in een pakje boter schoppen". Herken je het? Het bijzondere is dat, als iemand anders zo tegen hen zou praten, de kans groot is dat er een vette ruzie ontstaat. "Wat denkt die vent wel dat hij dat tegen me kan zeggen, dit laat ik niet op me zitten!" Blijkbaar mag je dit wel tegen jezelf zeggen. Oké, misschien kun je meer van jezelf hebben dan van een ander, maar denk eens aan het effect. Hoe reageer je op dit soort aanmoedigingen? Of moet ik zeggen afkraken, cynisme, ironie, belachelijk maken. Ga je hier echt beter van sporten? Wat voor seintjes krijgt je brein? Wat "pomp" je er lekker in, wat zeg je tegen jezelf? Kan het zijn dat je er zelf in gaat geloven? Als je het maar vaak genoeg zegt (en langs de lijn hoor je het erg vaak!) dan kan je brein toch haast niet anders dan denken dat het de waarheid is? Dat je een stomme eikel bent, dat je geen bal goed slaat of dat je geen deuk in een pakje boter kunt schoppen.
51
Hoe praat jij tegen jezelf? Ben jij in je dagelijkse leven ook zoals je sport? Praat je ook zo tegen jezelf in het "gewone"leven? Wat zeg je letterlijk als er een uitdaging komt? "Doe maar niet, dat kun je toch niet", of "Altijd als jij zoiets probeert wordt het helemaal niets, dus laat nu ook maar zitten." Hoe moedig jij jezelf aan? Hoe vaak zeg je werkelijk tegen jezelf dat je fantastisch bent, dat je dankbaar bent, dat je vertrouwen hebt in hoe je met allerhande situaties om kunt gaan? Herken je het dat je misschien al wel honderden keren tegen jezelf hebt gezegd dat je "het" niet kunt, dat je "er" niet aan hoeft te beginnen, dat "dit" nog nooit is gelukt, dus zal het nu ook wel niet lukken. Zit er toevallig bij de volgende uitspraken eentje die je herkent omdat je dat ook vaak tegen jezelf zegt? Ik heb ook altijd pech Ik heb nooit geluk Ik hoef er niet eens aan te beginnen, ik kan dat gewoon niet Dat kon ik vroeger al niet, dat lukt me nu dus ook niet Als ik dat doe gaat het altijd mis Niemand houdt van me Ze vinden me allemaal stom Iedereen vindt dat ik dat niet moet doen Ik krijg die baan toch niet Alle andere kandidaten zijn toch beter dan ik Ik ben gewoon niet goed genoeg Dat is voor mij onmogelijk Ik zal wel voor altijd vrijgezel blijven Er is niemand die mij als partner wil In veel van dit soort uitspraken zit een "absoluut". Woorden als altijd-nooit, iedereen-niemand, geven aan dat er zwart-wit gedacht wordt. Alsof er absoluut geen enkele andere mogelijkheid is. Alsof er wetenschappelijk is vastgesteld dat er nergens op de hele wereld iemand is die nog waardelozer is dan jij....... Hoe zou het zijn als je begint met dit soort woorden te vermijden. Dat je jezelf corrigeert iedere keer als je zo'n woord gebruikt om iets over jezelf te zeggen. Maak het minder absoluut. Wat niet was kan nog komen: "Dit lukt me niet" is absoluut. Voeg eenvoudig het woordje "nog" toe: "Dit lukt me nog niet" en je houdt de mogelijkheid open dat het binnenkort wel lukt. Veel leuker toch? Vraag je af of het waar is wat je zegt: "Niemand heeft zoveel pech als ik". Heb je hier hard bewijsmateriaal voor of is het een goedprater dat jij nu even niets meer hoeft te doen (en wel heel veel steun nodig hebt van anderen). Nog een voorbeeld: "Ik kan dit nooit". Waar is dit op gebaseerd? Heb je het al geprobeerd? Hoevaak? Twee keer? Wat mag je verwachten na deze 2 pogingen? Wat heb je er van geleerd? Wat zou een volgende keer al beter kunnen? Oefening baart kunst. En voor een meesterwerk heb je heel veel oefening nodig. Ben je werkelijk zo uniek? Vaak ben jij de enige die er echt van overtuigd is.......
52
...en dat is ook niet zo verwonderlijk: We hebben hierboven al even genoemd dat de kracht van de herhaling zo groot is. Hoe vaak heb jij al tegen jezelf dit soort overtuigingen gezegd? Hoeveel jaren benadruk je al dat jij minder bent dan anderen, dat je bepaalde dingen niet kunt, dat jij er niet voor in de wieg bent gelegd. Hoe stimuleer jij jezelf? Door keer op keer te zeggen dat het je niet lukt? Door jezelf onderuit te halen? Door oneerlijk te zijn tegen jezelf? Zou je door iemand anders op deze manier begeleidt willen worden? Zou je een trainer willen hebben die je niet laat oefenen maar wel een topprestatie verlangd? Zou je gecoacht willen worden door een bullebak? Mag ik je begeleiden als ik, iedere keer als je wilt beginnen, tegen je zeg "Laat maar, het lukt je toch niet, je kunt dit niet en het zal je ook nooit gaan lukken". Ik hoop dat ik mijn punt gemaakt heb.
2: Gevoel Probeer je nu eens voor te stellen dat je in een afgesloten ruimte zit en alleen maar woorden hoort. Er wordt verteld hoe het is om in een Porsche over het circuit van Zandvoort te racen. Het wordt nauwkeurig omschreven. Het kan zijn dat er wel iets blijft hangen, maar een groot deel van wat er gezegd wordt gaat verloren. Ondanks dat je de woorden voor jezelf misschien vertaald in plaatjes. Zolang je alleen maar hoort, komt daar niet echt emotie bij. Daarna ga je naar buiten en neem je plaats in die Porsche naast een ervaren coureur. Samen rijden jullie een snelle ronde over het circuit! Je hartslag schiet omhoog! Ik weet zeker dat deze ervaring je langer bij blijft dan het verhaaltje. Zodra je ervaart komt er namelijk emotie bij. En juist de emotie maakt dat je iets langer onthoudt. Dan weet je het gewoon nog. Heftige gebeurtenissen zijn zo vanwege de heftige emoties, en die blijven je lang bij: "Ik weet nog precies hoe het was toen die vrachtwagen niet meer kon remmen en zo die winkelpui in schoot. Man wat schrok ik, wat een knal, wat een ravage en ik hoorde allemaal mensen schreeuwen". Jaren later weet je nog precies hoe het ging, waar het was, misschien zelfs wel wat voor weer het was en van welke firma de vrachtwagen was. Het kan zelfs zijn dat je het geluid nog terug kunt halen, of de geur die er toen hing. Probeer je dat maar eens te herinneren van een gewoon middagje winkelen, 12 jaar geleden. "Het gevoel is de taal van je ziel" (Neal Donald Walsh) Taal lijkt alleen geschikt voor de gesproken woorden. Maar je kunt op meerdere manieren luisteren. Ook als er niet gesproken wordt. We weten allemaal dat je soms niets hoeft te zeggen om toch te weten wat de ander bedoelt. Vraag maar aan geliefden. Of zussen, vrienden, zielsverwanten. En we weten ook dat woorden soms het tegenovergestelde kunnen veroorzaken van wat we zouden willen. Ouders die vanuit hun hart het beste met het kind voor hebben, kunnen woorden zeggen die er voor zorgen dat het kind juist gaat doen wat ze niet willen! Relaties lopen stuk op wat er gezegd wordt, ook al wordt dat niet zo bedoeld. De sfeer op de werkvloer kan behoorlijk verpest worden door de woorden die er gebruikt worden (maar ik doe toch niets!).
53
Ondanks dat het effect van woorden groot kan zijn, de beperking van woorden is nou eenmaal ook groot. We kunnen wat we voelen, en de emoties die daar bij horen, vaak niet goed onder woorden brengen. Woorden geven vaak niet goed weer wat we echt voelen. Voelen is van een andere orde. De vraag is waarmee we de waarheid meer benaderen: met woorden of met gevoel.
Wil je weten wat waar is voor jou (jouw waarheid), luister dan naar je hart. Wat voel je? Zegt je gevoel dat dit juist is? Durf je daar op te vertrouwen?
17: IN ACTIE KOMEN "Kijk naar het verleden, droom over de toekomst maar handel in het heden." We hebben het al gezien in het voorbeeld van omstanders die iemand in het water zien liggen: denken over redden en wel willen redden alleen is niet genoeg. Je moet in actie komen. Dan pas gebeurt er wat, dan pas kun je persoonlijk groeien. Groeien vereist veranderen. Veranderen betekent in actie komen. Doe iets aan de gebeurtenis, de omstandigheden, de situatie of de manier waarop jij daar mee om gaat. Niet straks, later, ooit, maar nu! In het heden. Het kan best zijn dat je voorbereidingstijd nodig hebt, dat je eerst zaken gaat regelen om de daadwerkelijke verandering door te kunnen voeren. Dat je kennis op doet en vaardigheden gaat aanleren die nodig zijn om te kunnen veranderen. Maar alles wat je doet zijn stapjes, misschien kleine stapjes maar het zijn wel daadwerkelijke stapjes. Vaak ook noodzakelijke stapjes om je (eind) doel te bereiken. In feite zijn alle acties die je onderneemt al (kleine) veranderingen. Je groeit beetje bij beetje. "Het" is er niet ineens, niet in 1 keer. Persoonlijk groeien is een proces waarin telkens weer kleine veranderingen plaats vinden. Maar het allerbelangrijkste is dat het wel gebeurt: alleen maar denken over, alleen maar willen, van plan zijn om, of overwegen, zorgt er niet voor dat er iets veranderd. Zonder doen geen verandering, zonder verandering geen ontwikkeling. Wat je hier heel makkelijk bij kan ondersteunen is het volgende:
54
Maak een succesdagboek Ik noteer iedere dag wat ik gedaan heb, en ik zet er vervolgens bij waar ik succesvol in ben geweest. Opschrijven wat ik doe op een dag helpt me om te focussen. Ik merk snel genoeg of mijn dag zinvol is geweest, of ik dingen hebt gedaan die me dichter bij mijn doel(en) hebben gebracht. Waar ik met passie en overgave mee bezig ben geweest. Maar ik merk natuurlijk ook of de dag voorbij is gegaan met re-actieve werkzaamheden: dingen die ik niet van plan was te doen, maar gedaan heb omdat een ander dat vroeg. Meestal zijn dat niet de meest inspirerende taken. Successen noteren is leuk! Je kunt trots zijn op wat voor jou een succes is. Het kan van alles zijn hoor: van het behalen van een einddoel, tussenstap tot het noteren van een prachtig idee. Je kunt succes hebben door iets te doen waar je al tijden tegenop zag. Meestal zijn de successen de dingen die je doet buiten je comfort zone. Ik noteer dit vaak aan het einde van de dag. Vervolgens maak ik een lijstje van de dingen die ik de volgende dag wil gaan doen. Ook dat brengt erg veel rust en focus. En blijkt dat er al dagen zaken blijven liggen, dan vraag ik me af: zijn ze toch niet belangrijk voor me? Ik kan dan alsnog beslissen om ze te schrappen. Of zijn het dingen waar ik "moeite" mee heb? Waar ik wat tegen op zie? Die misschien (te) ver buiten mijn comfort zone liggen? Dan kies ik er wel eens voor om ze de volgende dag juist als eerste op te pakken. Misschien zijn de dingen die ik opgeschreven heb nog te groot, te vaag of te moeilijk om nu (al) op te pakken. Dan maak ik ze eerst kleiner. Ik kan ze bijvoorbeeld opdelen in een aantal kleinere taken, makkelijker, korter of meer concreet maken. "Iedere poging om de top van de berg te bereiken begint met de eerste stap onder aan die berg". Laatst kwam ik een succesdagboek tegen van 3 jaar geleden. Het is erg leuk om ook oude dagboekjes nog eens door te lezen. In dit geval was het extra leuk omdat ik toen al noteerde dat ik een boek wilde gaan schrijven. Blijkbaar was de tijd nog niet rijp, moest ik eerst (meer) kennis opdoen en (andere) vaardigheden eigen maken. Maar ik had het uitgesproken en heb het in de week gelegd. Daar heeft het lekker liggen sudderen. En zie hier, eet je nog smakelijk? Planning Een bijkomend voordeel is dat je beter leert plannen. Door het bijhouden van je succesdagboek ga je automatisch meer overzicht krijgen in wat je nog meer wilt of moet doen. Ben je geen held in het maken van een (grote) planning, begin dan met het bijhouden van wat je gedaan hebt. Gegarandeerd dat je na een tijdje merkt dat je makkelijker noteert wat je de volgende dag wilt doen. Er ontstaat logica. De volgende stappen worden duidelijk.
55
Dit is natuurlijk een beetje de omgekeerde volgorde van het werken met een planning. In een planning ga je van te voren bedenken hoe je je einddoel wilt bereiken. Wat moet je doen om uiteindelijk en op welk moment je resultaat te halen. Welke tussenstappen horen daarbij, wat moet eerst afmaken voordat de volgende stap gezet kan worden. Dit kan goed werken als het einddoel heel concreet is. Als bijvoorbeeld duidelijk is wanneer en wat behaald moet zijn (tijd en resultaat). Vaak zijn er ook afgebakende voorwaarden: wat is het beschikbare budget, welk personeel kan ingezet worden, welk materiaal is aanwezig. Vergelijk het met op vakantie gaan: de vakantiebestemming is bekend, de periode ook, de keuze hoe er te komen wordt nu gemaakt met de bijbehorende consequenties: gaan we vliegen of met de auto. Als je dat weet ga je vervolgens andere zaken regelen. Maar als je weet dat je met het vliegtuig gaat, moet je andere keuzes maken dan wanneer je met eigen auto zou gaan. Begin je zonder planning maar ga je een succesdagboek bijhouden, dan is het de omgekeerde weg. Door wat je nu doet ontstaat een beter zicht op waar je naar toe gaat. "Volg je hart en je komt op de mooiste plekken".
Beeld je het volgende eens in: Je staat onder aan de berg en het pad wat naar boven leidt is slechts enkele tientallen meters te zien. Wat daarna komt is onduidelijk. Wel spannend! Je weet dat dit het pad is wat je wilt volgen. Om de top te bereiken ga je de eerste stappen zetten, ook al ken je het pad verder niet. Je vertrouwt er op dat je voldoende in je rugzak hebt zitten: zelfvertrouwen, doorzettingsvermogen, ervaring en drive! Na een tijdje lijkt het alsof de rugzak steeds zwaarder wordt. Je begint te twijfelen aan je tocht. Ga je het wel redden? Was dit wel zo'n goed idee? Kun je dit wel aan?
56
Tijdens een pauze leg je de rugzak naast je neer. Wat sjouw je eigenlijk allemaal mee naar boven? Wat zit er in jouw rugzak? Kan daar ook wat uit? In het voorvakje zit een briefje. Er staat op: "Let goed op jezelf. We hebben voor de zekerheid toch wat spulletjes onderin je rugzak gedaan. Je moeder en je vader." Nou, wat lief! En je wist het niet eens. Toch maar eens kijken wat er dan ingestopt is: Een paar (extra) sokken met een briefje: "Het kan wel koud worden, je bent altijd zo vergeetachtig. Ik heb ze er maar ingestopt. Je moeder." Een telefoon! met een briefje: "Omdat je waarschijnlijk halverwege terug wilt. Je vader." En extra batterijen (Je vader) Een megafoon en een woordenboekje (om hulp te roepen, je partner) 20 doosjes Fisherman's friends (omdat je waarschijnlijk veel gaat janken, je vrienden) Een computer (van je baas: kun je meteen gaan solliciteren, blij dat ik van je af ben sukkel!) What the ....!! Geen wonder dat het af-en-toe moeilijk ging. Je besluit om alles wat je niet (meer) nodig hebt achter je te laten. Nadat je alle overbodige ballast hebt verwijderd is je rugzak veel lichter geworden. Dat scheelt nogal! Alles wat je toch niet nodig hebt, hoef je ook niet mee te slepen. Alle goed (of minder goed bedoelde) adviezen en overtuigingen zijn er uit. Je vervolgt je reis en merkt dat het nu een stuk aangenamer lopen is! Hoe hoger je komt en hoe langer je het pad volgt, des te meer uitzicht ontstaat: je kunt op een bepaald moment al zien waar je langs gekomen bent (terugkijken) maar af en toe ook al waar je naar toe wilt. De top van de berg en zelfs een deel van het nog te volgen pad worden al zichtbaar! En ook al zou je de top nooit bereiken, de weg hier naar toe is al prachtig geweest. Het uitzicht al magnifiek. Door te doen ben je aan het groeien. Plotseling hoor je een enorm lawaai. Het is een helikopter die een aantal toeristen naar de top van de berg brengt! Even ben je van je stuk gebracht. Jij had dit ook kunnen doen. In plaats van uren te klimmen, lopen over smalle en soms glibberige paadjes, met de rugzak die aan je rug plakt. Gewoon flink wat geld neertellen, instappen en 10 minuten later boven op de berg foto's maken. Kijk eens wat we bereikt hebben! Weer een kwartier later snel weer naar beneden. In een half uurtje een ervaring opdoen waar jij als klimmer een dag voor onderweg bent. Maar dan bedenk je dat het helemaal niet gaat om "even" boven op die berg te staan. Natuurlijk, het uitzicht is de beloning van je inspanningen, maar de weg die je hebt afgelegd is eigenlijk nog veel meer beloning. De ervaring die je op doet tijdens het klimmen, de weerstanden die je overwint, de rommel die je bewust achter je laat, alle nieuwe inzichten die je onderweg krijgt en waar je van geniet. Dat zijn de herinneringen die je bijblijven, veel meer dan alleen "even" de foto maken boven op de berg. Hoe dan ook, je zelf-respect groeit ook. De aandacht die je voor je eigen ontwikkeling hebt zorgt dat je keuzes maakt die nodig zijn om te groeien. Zo simpel is het. Jij kiest, jij zet het in gang, en daardoor ontstaan de situaties die nodig zijn. Je komt de mensen tegen die je doen groeien. Je gaat de fouten maken die nodig zijn om van te leren. Het leerproces is nodig om verder te komen. Om je talenten aan te spreken die er voor zorgen dat je buiten je comfort zone durft te handelen. Als alles makkelijk zou gaan dan groei je niet! Persoonlijk groeien betekent dat je vrijheid van handelen krijgt. Je volgt het gevoel wat je verteld dat het goed is wat je doet. Ongeacht wat het is! Wat een heerlijk gevoel is dat: onafhankelijkheid!
57
18: ALLE TIPS EN TRUCS Tot slot van dit ebook maak ik een opsomming van allerhande tips en trucs die in de voorgaande hoofdstukken voorbij zijn gekomen. Wij mensen kunnen nadenken. Gebruik deze fantastische eigenschap om je leven in eigen hand te nemen Zonder veranderingen geen groei Je houding bepaalt of je gaat groeien. Je hebt kennis en vaardigheden nodig om te kunnen groeien Groeien doe je in het NU, in het HIER en in het HEDEN Wees pro-actief: hoe meer je uit jezelf handelt, hoe meer voldoening en hoe meer zelfvertrouwen, zelfrespect en zelfsturing Fouten maken mag. Fouten maken moet! Maar leer wel van je fouten Zoals je iets doet, doe je alles Verander iets en er verandert van alles "Zo ben ik nou eenmaal" ......nou, dacht het niet Denk in mogelijkheden "Ja, maar..." betekent stop. Zeg: "Ja, en..." om mogelijkheden te blijven zien Klagers vreten jouw energie: vermijdt klagers! Groeien gaat makkelijker als je het niet tegenhoud Groeien doe je door los te laten Om te veranderen moet je bereid zijn om te veranderen Schrikken betekent dat je nieuwe inzichten in de werkelijkheid krijgt Groeien doe je buiten je comfort zone Hoe groter de cirkel van jouw comfort zone, hoe groter de rand, hoe meer je kunt groeien Leven is veranderen Bepaal je doelen. Doelen maken dat je minder afgeleid wordt Maak HAP-klare doelen: Haalbaar, Accepteer ze en beleef Plezier Werk met tussendoelen om je einddoel te bereiken Denk en praat veel over je doelen Speel om te winnen, niet om niet te verliezen Begin met het eind in zicht Laat je niet afleiden Doe waar je goed in bent (en besteedt andere dingen uit) Besef dat je bewustzijn er ook voor zorgt dat je het verleden goed praat en dit combineert met Angst voor de toekomst Wees je bewust dat het spelletje als volgt gaat: anderen bepalen voor een groot deel wat jij doet... ... en je onbewuste doet bijna de rest Of je gelooft dat je iets kunt of gelooft dat je iets niet kunt, in beide gevallen heb je gelijk Als je iets maar belangrijk genoeg vindt, dan komt er ook een manier om het te bereiken
58
het is heel goed mogelijk om dingen belangrijker te maken Ontevreden zijn kan erg motiverend werken Als je ergens geen tijd voor hebt of kunt maken, is het voor jou niet belangrijk Fysieke vaardigheden heb je soms nodig om te groeien: beweeg! Mentale vaardigheden heb je nodig om met de wereld om je heen om te gaan Sociale vaardigheden zijn handig om je leven makkelijker te maken Vraag je regelmatig af: ben ik naar jou en jij naar mij duidelijk genoeg Je bent het gemiddelde van de 5 mensen waar je het meeste mee om gaat Zoek A-spelers om je heen. Dat kan ook een mastermind zijn Alles wat je doet heeft consequenties, ook al weet je niet altijd welke Een kleine actie kan grote effecten hebben: the butterfly effect Doen wat je wilt, sluit aan bij waar jij voor staat en waar jij in gelooft dat de moeite waard is om door te geven Je kunt best terugkomen op een eerder gemaakte keuze Je speelt verschillende rollen en in iedere rol kun je groeien Slachtoffer zijn overkomt je 1 keer, een 2e keer is het een keuze Wie je de schuld geeft, geef je de macht Woorden zijn goed te gebruiken om jezelf aan te moedigen: wat zeg jij tegen jezelf? Je gevoel is vaak (nog) eerlijker dan de woorden die je zegt Vermijd woorden die absoluut zijn, hou de mogelijkheid om te veranderen open "Nog" is een prima woord in combinatie met "niet" Maak een succesdagboek Emotie maakt dat de ervaring blijft hangen Gevoel is de taal van je ziel Durf te vertrouwen op je gevoel, laat je gevoel de beslissing nemen Volg je hart en je komt op de mooiste plekken Kijk van tijd tot tijd eens wat er uit jouw rugzak kan
59
19: EN DAN NU DE TITEL Voordat we afsluiten nog even over de titel: de 3-G-Methode. In feite gaat het voorgaande over de beperkte invloed die we hebben op ons eigen gedrag. Dat is misschien een teleurstellende gedachte. Tenminste, als je dacht dat je op alles invloed zou kunnen hebben. Het wordt al minder vervelend als je beseft wat je wel kunt doen: Ha! Denken in mogelijkheden in plaats van in onmogelijkheden. Oftewel: wat kun je DOEN! WELKE ACTIES kun je nemen om je eigen leven enigszins in eigen handen te krijgen. Om (weer) te zijn wie je oorspronkelijk al was. Er wordt geen baby geboren die bedenkt dat hij of zij later auto's gaat kraken, de fiscus gaat oplichten, ten koste van anderen carrière maakt, ziek makende producten gaat verkopen, zelf ten onder gaat aan stress of wat voor vreselijke dingen we ook maar kunnen bedenken! De 3-G-Methode is simpel:
GEZOND - GEWOONTE - GEDRAG Gezond in de zin van: vraag je bij alles wat je doet af of het goed voor jou, goed voor anderen en goed voor het grotere geheel is. Doe je dat regelmatig, dan ga je merken dat je andere keuzes gaat maken. Wees eerlijk tegen jezelf. Je "weet" donders goed wanneer je goed doet. En dus ook wanneer het niet juist is wat je doet. En als je het niet zo zeker weet, vraag je dan af of het inderdaad voor jou EN voor anderen EN voor het grotere geheel goed is. Gewoonte: doe je bovenstaande bewust, dan gaat het op en bepaald moment vanzelf. Dan wordt het een gewoonte. Dan "hoort het bij je". En dat is prima, want eigenlijk ga je terug naar je kern. Naar hoe je diep van binnen bent. Los van alle shit die er na je geboorte over je uit is gegooid. Gedrag is het resultaat nu van je acties eerder. De zichtbare en merkbare gevolgen van de keuzes en afwegingen die je gemaakt hebt. Het is de meetlat waarlangs jij je ontwikkelingsproces legt. Ook al is het geen eindstation. Ik hou het graag simpel, overzichtelijk als je wilt. Persoonlijk groeien is een proces waar je dagelijks mee bezig bent. En dat kan zonder al te veel moeite. Juist door je bewustzijn kun je jezelf begrijpen en ontwikkelen. Jezelf steeds weer even een spiegel voorhouden. "Dit gebeurt er, zo reageer ik, past dat ook bij zoals ik echt ben? Nee? Misschien even een beetje bijsturen!"
60
En nu lekker aan de slag. Op weg naar wat voor jou belangrijk is: Want wat wil je graag zijn, blijven of worden? Deze vraag heb ik je eerder gesteld! gelukkig gezond gemotiveerd vol zelfvertrouwen vol zelfrespect zelfsturend zelfstandig met eigen verantwoordelijkheid vrij onafhankelijk succesvol met passie leven Ik ben er van overtuigd dat je met de kennis en de vaardigheden die we besproken hebben je persoonlijke groei een enorme boost gaat geven. En dat je daarmee bovenstaande ook laat groeien als je het gaat toepassen. Aan je houding kan het niet liggen, je hebt het boek al bijna uit en behoort daarmee tot de 10% van alle lezers die wel een boek uitlezen. Gefeliciteerd!
En past de kreet "3-G-Methode" niet zo goed bij jou? Wees vrij om er iets anders van te maken. Ik wil je niet beïnvloeden :) maar ik geef alvast een paar overwegingen: - J-A-GG- methode (Jij - Anderen - Grote Geheel) - G-B-G- methode (Ga Bewust Groeien) - D-A-J-B- methode (Denk Aan Je Bron) - G-G-G methode (lijkt wat op de 3-G methode, maar staat voor Geniet van je Geweldige Gedachten) - D-D-D-D-methode (Dankbaar Dat ik Denk en Doe) - EI -AI- methode (Eenmaal Ik - Altijd Ik) - I-B-E-H-D-I-G- methode (Ik Besef En Handel Dus Ik Groei) - DRIE-I- methode (Ik Inspireer Iedereen)
61
Alle andere suggesties zijn meer dan van harte welkom, evenals je beleving, opbouwende kritiek of wat voor reactie je ook maar aan me kwijt wil. Graag zelfs! Je kunt dit doen op het reactieformulier op www.Leefstijlkompaz.nl of via
[email protected] of via Twitter ovv #dolfflinker via Facebook
Thanks! Juni 2012, Dolf Flinker
Alle foto’s zijn door mij gemaakt
Copyright Tekst en foto’s© 2012 Dolf Flinker Leefstijltrainingen. Alle rechten voorbehouden. KvK: 54874270
62
