Chemotherapie in de thuiszorg 1 OKTOBER 2015 (L. VALCKE)
Overzicht
• Veilig omgaan met chemotherapie
• Katheterzorg • Koorts? Wat nu…
Veilig omgaan met… Wat is cytostatica? • Remmen celgroei en celdeling • Maken geen onderscheid tussen tumorcellen en gezonde cellen
Veilig omgaan met… WAAROM? • Chemotherapie: > Carcinogeen > Mutageen (DNA beschadiging) > Teratogeen
• Risico voor de gezondheidsmedewerker • Jaarlijkse metingen: sporen van 5FU en cyclofosfamide • 0 % blootstelling: utopie
Veilig omgaan met… Excreta Alle maatregelen moeten genomen worden tot 7 dagen na toediening van cytostatica (behalve Raltritrexed/Tomudex®: 41 dagen)
• • • • •
Urine en feces Braaksel/maagvocht Speeksel en sputum Drain –en wondvocht Zweet
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces • Toiletgebruik van de mobiele patiënt • Toiletgebruik van de immobiele patiënt • Ledigen en reinigen van urinalen en bedpannen
• Stomazorg
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces Toiletgebruik van de mobiele patiënt: • • • •
Steeds zittend plassen Druppels deppend verwijderen 2 maal spoelen met gesloten deksel Handen wassen
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces Toiletgebruik van de immobiele patiënt: • • • • • • •
Continente patiënten Trek NS handschoenen aan Leg onderleggers Plaats de bedpan of urinaal Sluit bedpan of urinaal onmiddellijk na gebruik af Verwijder bevuilde onderleggers Uitgieten Trek handschoenen uit en ontsmet de handen
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces Ledigen en reinigen van urinalen en bedpannen • Giet urine of feces voorzichtig via de rand in de uitgietbak/toilet, zonder spatten • Spoel 2 maal door met gesloten deksel • Spoel de recipiënten steeds met koud water • Reinig met een ph-neutraal schoonmaakmiddel • Handhygiëne
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces Toiletgebruik van de immobiele patiënt: • • • • • •
Incontinente patiënten Trek NS handschoenen aan Leg onderleggers Verwijder onmiddellijk het bevuilde incontintiemateriaal (plastiekzak) Trek gecontamineerde handschoenen uit Voorzie de patiënt van nieuw incontinentiemateriaal Handhygiëne
Veilig omgaan met… Excreta: urine en feces Stomazorg Colostomie/Ileostomie/Urostomie • Draag steeds schort en handschoenen • Verwijder onmiddellijk het stomamateriaal (plastiekzak) • Trek handschoenen uit • Voorzien nieuw stomamateriaal • Handhygiëne
Veilig omgaan met… Excreta: Braaksel en maagvocht • Trek NS handschoenen en overschort aan • Ledig opvangrecipiënt voorzichtig via de rand van het toilet en spoel 2 maal door met gesloten deksel • Indien niet mogelijk om persoonlijke beschermingsmiddelen aan te trekken nadien goed de handen wassen • Overschort, handschoenen, opvangbakje bij huishoudelijk afval Patiënten met een maagsonde: steeds GESLOTEN systeem!
Veilig omgaan met… Excreta: speeksel en sputum Ophoesten van sputum • • • •
NS handschoenen Papieren zakdoekjes Plastiekzak voorzien Handhygiëne
Veilig omgaan met… Excreta: Drain- en wondvocht • Trek NS handschoenen aan • Voorzie de plaats waar lekkage kan optreden met een onderlegger • Verwijder alle mogelijk met cytostatica gecontamineerd materiaal in een plastiekzak (huishoudelijk afval)
Veilig omgaan met… Excreta: zweet Wassen van een patiënt Afhalen van bedlinnen Wasgoed van een patiënt
Veilig omgaan met… Excreta: zweet Wassen van een patiënt • Bedbad met wasdoekjes Enkel NS handschoenen
• Traditioneel bedbad met waskom NS handschoenen en schort
• (Douche) NS handschoenen, overschort en wegwerpslofjes
Veilig omgaan met… Excreta: zweet Afhalen van bedlinnen Kussensloop!
Veilig omgaan met… Excreta: zweet Wasgoed van een patiënt • Doe steeds handschoenen aan bij het uittrekken van kledij • Wasgoed dient niet apart gewassen te worden Uitzondering: lekkage van chemo
Veilig omgaan met… Wassen van gecontamineerd linnen
• Apart • Koud spoelprogramma • Gewoon wasprogramma
Veilig omgaan met… Excreta: reinigen van gecontamineerde materialen Bv.: infuusstaander, infuuspomp, spuitpomp, looprek, positioneringskussen,… De materialen reinigen met een ph-neutraal schoonmaakmiddel en NS handschoenen
Veilig omgaan met… Afvalverwerking
Veilig omgaan met… Afvalvat met pedaalsysteem
Veilig omgaan met… Algemene adviezen • • • •
Tot 7 dagen na laatste toediening! (uitz) Apart toiletgebruik Schoonmaken met ph-neutraal schoonmaakmiddel Lichamelijk contact: •
Intens contact bij kinderen <1jaar
• Huisdieren • Alcohol • Zwangere vrouwen: rechtstreeks contact met excreta vermijden • …
Katheterzorg
Katheterzorg Aanprikken poortkatheter
• Met steriele handschoenen
• Zonder steriele handschoenen
Katheterzorg: PAC Aanprikken poort: handhygiëne
Katheterzorg PAC Palpeer de poort
Katheterzorg PAC Materiaal
Katheterzorg PAC Ontsmet met Chloorhexidine !contacttijd!
Katheterzorg PAC Connecteer en purgeer Doe NS handschoenen aan
Katheterzorg PAC Fixeer de poort en prik loodrecht
Katheterzorg PAC Aspireer
Katheterzorg PAC Spoel pulserend met 10ml NaCl 0,9%
Katheterzorg PAC Bloedafname: verwijder 10 ml
Katheterzorg PAC Spoel pulserend met min 10 ml NaCl 0,9%
Dek af met doorzichtig verband + datum
Katheterzorg PAC Fixeer
Katheterzorg Hickman versus poort
PICC
PICC versus Midline
Midline
Midline Indicaties Therapieduur: 1 tot 6 weken IV-product: > Normale pH: tussen 5 en 9
> Lage osmolariteit: lager dan 500meq
Infusie en eventuele bloedname Voorbeeld: patiënt moeilijk perifeer aanprikbaar
Midline Voor- en nadelen Gelijkaardig aan PICC
Midline Onderhoud/Nazorg • Indien niet in gebruik: dagelijks spoelen met min 5cc NaCl 0,9% •
Pulserend spoelen
•
Afsluiten onder positieve druk
• Verbandzorg: •
Min 1 keer per week
•
Indien vuil of los
• Fixatiemateriaal: •
statlock
Midline Contra-indicaties Idem PICC
Midline Verwijderen Als een ‘gewone’ perifere katheter • Gaasje • Nadrukken • Afdekkend verbandje
PICC
PICC Indicaties Therapieduur: middellange termijn: enkele weken tot 6 maanden (of langer) IV-product: > Extreme pH: < 5 of > 9
> Hoge osmolariteit
Infusie en bloedname Voorbeeld: patiënt krijgt TPN voor enkele weken
PICC Voordelen • • • • • • • • • •
Herhaaldelijk prikken wordt vermeden Kan langer ter plaatse blijven Bloedname eveneens mogelijk Oppervlakkige perifere venen worden gespaard Wekelijkse verbandzorg ipv dagelijks Geen risico op pneumothorax Kan in rechtzittende houding geplaatst worden Onderarmen infuusvrij Geplaatst door artsen of spec. Opgeleide vpk Minder risico op infectie (MAKI 2006)
PICC Nadelen • Risico op trombose: diameter kan wel aangepast worden aan de diameter van de vene owv echogeleide punctie om het risico te vermijden.
• Moet worden aangevraagd en wordt geplaatst in operatiekamer of op interventionele radiologie (in de toekomst mogelijk bedside) • Katheter is niet vastgehecht, wel verankerd
PICC Veneselectie • Vena basilica heeft de voorkeur. Bloedflow is groter dan in vena cephalica. • Vena Cephalica is tweede keus. De route is lastiger (meer bochten). • Vaten van de directe elleboogplooi dienen vermeden te worden ter verhoging van het pat.comfort en mogelijke catheterproblemen (knik/mobiliteit)
PICC Contra-indicaties • • • • • •
Inadequate vaten in de elleboogplooi Onmogelijkheid om een geschikt vat te vinden Bestaand huidprobleem Trauma of letsel arm of oksel (bv borstamputatie met klierwegname) Tegenwerking patiënt Coagulopathologie
PICC Onderhoud/nazorg Flushen: doorgankelijkheid bewaren: – Pulserend spoelen met min. 10 cc NaCl 0,9% – Afsluiten onder positieve druk
Verbandzorg: frequentie: – Min. 1 x per week – Indien bevuild, los – Indien klachten
Fixatiemateriaal: – Statlock of griplock device – GEEN draadjes, zwachtels, kleefpleister!
Verwijderen PICC
• Aseptische procedure • Voorkom vaatspasme door langzaam maar zeker terug te trekken • Als de katheter blijft steken gebruik dan warme kompressen (vaatspasme?) • Check de katheterlengte na het verwijderen
Koorts? Wat nu…
T° vanaf 38°: opname ziekenhuis
