CENTRAAL AUDITIEVE EN COGNITIEVE VERWERKING IN OUDERE VOLWASSENEN: LEEFTIJD EN WERKGEHEUGEN K. Vermeire L. Schenus S. Auwers M. De Sloovere 1
NVA Wintervergadering, 31 januari 2014, Utrecht, NL
INTRODUCTIE • Oudere volwassenen => moeilijkheden
spraakverstaan in achtergrondsrumoer • Oudere volwassenen, zonder gehoorproblemen => weinig problemen spraakverstaan in stilte => aanzienlijke moeilijkheden om spraak te verstaan in rumoer (zeker als het concurrerende signaal ook spraak is) • Te verklaren door achteruitgang in cognitieve verwerking? 2
NVA Wintervergadering, 31 januari 2014, Utrecht, NL
COGNITIEVE PROCESSEN • Cognitieve veroudering:
+: -:
3
- taalkennis blijft bewaard - context is nuttig centrale verwerking gaat achteruit - werkgeheugen - aandacht - inhibitie
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
COGNITIEVE PROCESSEN: WERKGEHEUGEN Werkgeheugen = verantwoordelijke voor de verwerking en het tijdelijk opslaan van informatie − Tijdens het uitvoeren van een complexe cognitieve taak − Wordt verondersteld een beperkte capaciteit te hebben waarbij verwerking en opslaan “uit hetzelfde vaatje moeten tappen” (Baddeley, 1976)
4
NVA Wintervergadering, B-Audio, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL NVA Wintervergadering, 31 januari 2014, Utrecht, NL
COGNITIEVE PROCESSEN: WERKGEHEUGEN Fred:
Pichora-Fuller 2013
Mary: verwerken
Fred in stilte: Fred in ruis: Fred in nog meer ruis: 5
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
opslaan
COGNITIEVE PROCESSEN: WERKGEHEUGEN Baddeley’s model (2000)
6
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
COGNITIEVE PROCESSEN: VERBALE WERKGEHEUGEN Ease of Language Understanding (ELU) model (Rönnberg, 2003)
7
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
COGNITIEVE PROCESSEN: VERBALE WERKGEHEUGEN Testen (bvb): •
Digit Span Test
• Reading Span Test 1. RST van Daneman & Carpenter (Daneman & Carpenter, 1980) 2. RST van Van den Noort (Van den Noort et al., 2008) 3. RST van Baddeley (Baddeley et al., 1985) •
Listening Span Test
•
Letter Monitoring Task
8
(Tompkins, et al., 1994) (Gatehouse et al, 2003)
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
ONDERZOEKSVRAGEN? • Hebben oudere volwassenen inderdaad een
verminderd spraakverstaan in ruis in verg. met jongeren?
• Vertonen oudere volwassenen een mindere
capaciteit in werkgeheugen?
• Is er een correlatie tussen spraakverstaan in
ruis en werkgeheugen?
9
NVA Wintervergadering, 312013, januari 2014, Utrecht, B-Audio, November 15-16 Brussels, Belgium NL
METHODOLOGIE • 14 oudere volwassenen (mean age: 74 years;
range: 60.4 – 82.7 years) • 7 jongere volwassenen(mean age: 22 years; range: 19.1 – 23.8 years) • Spraakverstaan in ruis: LIST • Werkgeheugen: RST(Van den Noort)
10
NVA Wintervergadering, 312013, januari 2014, Utrecht, B-Audio, November 15-16 Brussels, Belgium NL
RESULTATEN • Spraakverstaan in ruis:
jongeren: -7.4 dB (SD:1.9) ouderen: -4.2 dB (SD:1.9) » p = 0,002 0
-2
SNR (dB)
-4
-6
-8
-10
-12 10
20
30
40
50
60
age (years)
11
NVA Wintervergadering, 312013, januari 2014, Utrecht, B-Audio, November 15-16 Brussels, Belgium NL
70
80
90
RESULTATEN • Werkgeheugen – Reading Span:
jongeren: 63 words (SD:8) ouderen: 41 words (SD:13) » p = 0,001 80
70
RST (# words)
60
50
40
30
20 10
20
30
40
50
age (years)
12
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
60
70
80
90
RESULTATEN • Werkgeheugen- Reading Span: Serie 1: jongeren: 12 woorden (SD:1) ouderen: 8 woorden (SD:3) >>p = 0,002 Serie 2: jongeren: 13 woorden (SD:3) ouderen: 9 woorden (SD:3) >>p = 0,004 Serie 3: jongeren: 12 woorden (SD:2) ouderen: 8 woorden (SD:2) >>p = 0,001 Serie 4: jongeren: 13 woorden (SD:2) ouderen: 8 woorden (SD:3) >>p = 0,001 Serie 5: jongeren: 13 woorden (SD:2) ouderen: 9 woorden (SD:3) >>p = 0,001
13
NVA Wintervergadering, januari 2014, Belgium Utrecht, NL B-Audio, November 15-1631 2013, Brussels,
RESULTATEN • Werkgeheugen– Max Reading Span:
jongeren: 3,6 woorden (SD:0,8) ouderen: 2,5 woorden (SD:0,9) » p = 0,02
6
max span (# words)
5
4
3
2
1
0 10
20
30
40
50
age (years)
14
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
60
70
80
90
RESULTATEN • Correlatie spraakverstaan Werkgeheugen: » r = -0,53; p = 0,052 0 -1 -2
SNR (dB)
-3 -4 -5 -6 -7 -8 20
30
40
RST (#words)
15
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
50
60
CONCLUSIES • Spraakverstaan: − Ouderen significant slechter dan jongeren
• Werkgeheugen: − Ouderen significant kortere reading span dan jongeren(# woorden herhaald/max span) − Geen duidelijk patroon in de verschillende series
• Correlatie spraakverstaan Werkgeheugen
16
B-Audio, NVA Wintervergadering, November 15-16 312013, januari Brussels, 2014, Utrecht, Belgium NL
Vragen?
[email protected]
17
NVA Wintervergadering, 312013, januari 2014, Utrecht, B-Audio, November 15-16 Brussels, Belgium NL
