Campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid

5

technische, wetenschappelijke en economische informatie op het gebied van de veiligheid en de gezondheid op het werk te verstrekken, zulks om de verbetering van met name het arbeidsmilieu te bevorderen, teneinde de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen, zoals in het Verdrag en in de achtereenvolgende actieprogramma’s inzake de veiligheid en de gezondheid op het werk is bepaald.

h t t p : / / o s h a . e u . i n t

langhebbende kringen alle dienstige

Gran Vía 33. E-48009 Bilbao Tel. (34) 944 79 43 60 Fax (34) 944 79 43 83 E-mail: [email protected] Prijs in Luxemburg (exclusief BTW): 15 EUR

ISBN 92-9191-081-3

>

Campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid

E u r o p e e s A g e n t s c h a p v o o r v e i l i g h e i d e n g e z o n d h e i d o p h e t w e r k

nautaire instanties, de lidstaten en de be-

HANDLEIDING EFFECTIEVE INFORMATIEOVERDRACHT

4 TE-64-04-159-NL-C

Het Agentschap heeft als doel de commu-


Er varingen in de Europese Unie en tips om uw eigen campagne te organiseren


Getting your Message Across.NL

13/9/05

11:04

Página 1


Er va ri ngen i n d e Eu ro p ese Un ie e n tip s om u w e ig e n c a mp a g n e te or g a n is e r e n


Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk


13/9/05

11:04

Página 2

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen over de Europese Unie. Een nieuw gratis nummer:

00 800 6 7 8 9 10 11 Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet via de Europaserver (http://europa.eu.int). Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2005 ISBN 92-9191-081-3 © Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, 2005 Overneming met bronvermelding toegestaan. Printed in Belgium

DEEL I — VOORBEREIDEN EN ORGANISEREN VAN EEN CAMPAGNE

7

1. Voordat u begint Is een campagne in uw geval zinvol? Beschikt u over de benodigde middelen?

9 9 9

2. Het opzetten van een campagne

11

3. Essentiële ingrediënten voor succes Stel een meetbare doelstelling vast Bepaal welke sectoren en doelgroepen u wilt bereiken Formuleer een duidelijke en eenvoudige boodschap

12 12 12 14

4. Organisatie van uw campagne Hoe groot moet uw campagne zijn? Bepaal de „toonzetting” van uw campagne Wat is het beste tijdstip om uw campagne te lanceren? Kies de meest geschikte middelen en media om uw doelgroep(en) te bereiken Persoonlijke contacten Heeft u externe partners of deskundigheid nodig? Samenwerken met partners in uw eigen organisatie Stel een begroting en taakverdeling vast Zorg voor een instrument om het succes van uw campagne te evalueren Schrijf nu een concept

16 16 17 17 19 21 21 23 23 23 24 25 25 25 25

6. Laatste checklist

27

7. Lancering

28

8. Evaluatie van het effect van uw campagne Kwantitatieve metingen Kwalitatieve metingen Voer een „autopsie” uit

29 29 31 31

9. En wat nu?

32

DEEL II — BENODIGDE VAARDIGHEDEN VOOR HET VOEREN VAN EEN CAMPAGNE

33

1. Tips voor het schrijven en presenteren van informatie Algemene richtsnoeren Schrijftips Verbeteren van het visuele effect van uw campagne Praktische hulpmiddelen en voorlichting via voorbeelden

35 35 35 37 39

2. Welke mediamix levert het beste resultaat? Advertenties in gedrukte media Radio- en tv-reclame Affiches Affiches op mededelingenborden Nieuwsbrieven

40 44 44 44 45 45

P a r t

I

5. Voorbereidingen voor de start van de campagne Probeer het concept uit op uw doelgroep Coördineer de productie van het campagnemateriaal Ontwikkel systemen voor responsverwerking

a

5

o r g a n i s i n g

Inleiding

c a m p a i g n

Página 3

a n d

11:04

P r e p a r i n g

13/9/05

i n h o u d


3


13/9/05

11:04

Página 4

i n h o u d

Brochures Conferenties en tentoonstellingen Video’s Enquêtes Campagneactiviteiten via internet Cd-rom’s

4

46 46 48 50 50 51

DEEL III — CAMPAGNES OP EEN AANTAL SPECIFIEKE GEBIEDEN

53

1. Het midden- en kleinbedrijf (MKB)

55

2. Campagnes in uw eigen organisatie

59

Nadere informatie en bronnen

63

Bijlage 1 — Een aantal casestudies

67

Bijlage 2 — Extra tips uit het onderzoek van het Agentschap

77

Bijlage 3 — Dankbetuiging

78

Bijlage 4 — Uw persoonlijke aantekeningen en planningsinstrumenten

79


13/9/05

11:04

Página 5

H

Het lijdt weinig twijfel dat marketing en PRcampagnes de manier waarop mensen denken en handelen aanzienlijk kunnen beïnvloeden. U hoeft alleen maar naar de producten in uw keukenkastje te kijken. Voor vrijwel al deze producten is op de een of andere manier reclame gemaakt waardoor u uiteindelijk juist die producten heeft aangeschaft en niet die van de concurrentie. Maar gelden diezelfde „promotieprincipes” ook voor veiligheid en gezondheid op het werk (OSH)?

INLEIDING TURN YOUR

BACK ON

MUSCULOSKELETAL DISORDERS

Het antwoord is een volmondig „ja!”. Hoewel u niet de beschikking heeft over dezelfde financiële middelen als de multinationals die op de consumentenmarkt actief zijn, kunt u via een goed georganiseerde en doelgerichte campagne ter bevordering van goede OSH-praktijken, mensen toch motiveren om een andere houding aan te nemen wat betreft de veiligheid en gezondheid op het werk. En talloze bedrijven hebben dat in de praktijk inmiddels ook al bewezen. European Agency for Safety and Health at Work

OCTOB ER 2000 EUROPEAN WEEK FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK http://osha.eu.int/ew2000/

2

Campagnes in uw eigen organisatie Het kan voorkomen dat u in uw eigen werkomgeving de voorlichting over gezondheid en veiligheid wilt verbeteren, en maatregelen op dat gebied wilt stimuleren. Veel grootschalige campagneactiviteiten en ideeën kunnen worden aangepast om op bedrijfsniveau toegepast te worden. U kunt ook gebruik maken van slogans en boodschappen die door anderen (zoals Arbo-instanties) ontwikkeld zijn. Hoe u het ook doet, hierin beschreven vindt u algemene voorbereidingsfasen zoals het formuleren van duidelijke doelstellingen, het verwerven van steun in uw organisatie en dergelijke, die ook op de werkplek van toepassing zijn. U kunt ook ideeën opdoen via de case study die in het kader van de Europese Week is ontwikkeld of via de aparte checklist voor campagnes op de werkplek.

(1)

Deze handleiding is gebaseerd op een onderzoek van specialisten op het gebied van OSH-campagnes uit alle delen van Europa. In de handleiding wordt een stapsgewijze beschrijving gegeven voor het organiseren en uitvoeren van effectieve voorlichtingscampagnes, ongeacht de grootte van uw organisatie. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht zijn dergelijke campagnes niet noodzakelijkerwijs ingewikkeld. U hoeft alleen maar voor de juiste „mix” te zorgen, inclusief de juiste boodschappen, doelgroepen en andere factoren. De handleiding bevat alle benodigde informatie voor een effectief resultaat op velerlei gebieden; of u nu de RSI-voorlichting via de vakbladen wilt verbeteren of een ambitieuzere campagne wilt voeren om ongevallen te voorkomen met behulp van brochures en PR-activiteiten. Vaste regels worden niet gegeven, alleen een reeks aanbevelingen. U zoekt gewoon uit wat u nodig heeft en past de betreffende aanbevelingen vervolgens op uw eigen omstandigheden toe. In het eerste deel van de handleiding staan algemene adviezen die van toepassing zijn op alle organisaties die met OSH te maken hebben, van groot tot klein. Het tweede deel bevat meer gedetailleerde tips en informatie over bijvoorbeeld het schrijven van persberichten en de omgang met externe instanties. Tot slot hebben we in de bijlagen een aantal case studies opgenomen. Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk juli 2001

(1) Zie, „Nadere informatie en bronnen“, blz. 63.

5

13/9/05

11:04

Página 7

e e d

VOORBEREIDEN EN ORGANISEREN VAN EEN CAMPAGNE

l

I


13/9/05

1.

11:04

Página 9

E

VOORDAT U BEGINT…

■

Is er een goedkoper alternatief? Campagnes zijn nuttig om relatief grote aantallen mensen te bereiken die vaak over verschillende locaties verspreid zijn. Indien u zich op kleinere groepen richt kunnen andere methoden — afhankelijk van het onderwerp — efficiënter zijn, zoals trainingen, seminars, persoonlijke contacten, e-mails en zelfs telefoongesprekken.

European Agency for Safety and Health at Work

■

Het is onvermijdelijk dat campagnes tijd en geld kosten. Beschikt u over zowel voldoende geld als tijd om recht te doen aan de kwestie die u wilt promoten? Het zou het overwegen waard kunnen zijn om een andere organisatie met vergelijkbare belangen bij de campagne te betrekken om de kosten en de werkbelasting te delen.

■

Heeft u de infrastructuur en de mensen om de door uw campagne opgewekte belangstelling te verwerken, bijvoorbeeld in de vorm van trainingsprogramma’s en bedrijfsbezoeken?

TE-35-01-365-EN-P

EUROPEAN WEEK FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK http://osha.eu.int/ew2001

1

Beschikt u over de benodigde middelen?

9

e e n

Is uw organisatie de meest geschikte om de campagne uit te voeren? Heeft u voldoende geloofwaardigheid en middelen? Of is een andere instelling misschien al met een soortgelijk initiatief bezig? Zorg dat u dat onderzocht heeft.

v a n

SUCCESS IS NO ACCIDENT

o r g a n i s e r e n

■

EUROPEAN WEEK OCTOBER 2001

e n

Zou een campagne effect sorteren? Verplaats uzelf in de positie van uw doelgroep. Is het waarschijnlijk dat zij geïnteresseerd zijn in uw boodschap en dat zij daar iets mee doen? Doorstaat uw plan de „Nou en?” test? Het kan bovendien zelfs al te laat zijn om een effect te bewerkstelligen, met name bij kwesties waarbij een bepaalde (invoerings)datum een grote rol speelt.

V o o r b e r e i d e n

■

I

Is een campagne in uw geval zinvol?

c a m p a g n e

Er zijn talloze onderwerpen op het gebied van veiligheid en gezondheid die meer aandacht verdienen, maar dat betekent niet automatisch dat elke kwestie die op uw bureau terechtkomt ook een publiciteitscampagne verdient.

D e e l



13/9/05

11:05

Página 10

Belangrijkste doelstellingen voor campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid ■

■

i n f o r m a t i e o v e r d r a c h t

■

■ ■

H a n d l e i d i n g

e f f e c t i e v e

■

Verbeteren van bewustzijn van OSH-problemen en de onderliggende oorzaken bij managers, werknemers en degenen die hen op dit vlak adviseren, bijvoorbeeld mensen in de medische sector; aanbieden van praktische oplossingen door „modellen voor goede Arbo-praktijken”; verbeteren van de kennis onder het personeel van de relevante weten regelgeving en het stimuleren van organisaties om die weten regelgeving in acht te nemen; attenderen van mensen op nieuwe risico’s en mogelijke oplossingen; mobiliseren van steun voor wijzigingen in de weten regelgeving en richtsnoeren; positioneren van uw organisatie als een OSH-autoriteit en als een waardevolle partner.

14

10

13/9/05

11:05

2.

Página 11

■

■

■

■

20


e n

■

e e n

■

Stel een meetbare doelstelling vast, bijvoorbeeld „een vermindering van stressgebonden ziekten in de komende drie jaar met 10 %”. Richt u op specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld personeelsmanagers van grotere ondernemingen of eigenaars van kleine of middelgrote bedrijven. Zorg voor een duidelijke boodschap die op uw doelgroep is afgestemd en idealiter aanbevelingen bevat die de mensen in die doelgroep tot handelen aanzet, bijvoorbeeld „uit onderzoek is gebleken dat call centres stressgebonden ziekten kunnen verminderen door de volgende drie belangrijke maatregelen”. Kies de meest geschikte media om uw doelgroep te bereiken. Moet u gebruik maken van advertenties, direct mail, affiches, seminars, bedrijfsbezoeken …? Stel een begroting op, inclusief een extra bedrag van bijvoorbeeld 10 % voor onvoorziene uitgaven. Zoek een goede datum voor de lancering van de campagne. Vermijd vakantieperioden zoals de kersttijd en probeer uw campagne te koppelen aan actuele gebeurtenissen of aan seizoensgerelateerde aspecten om het effect te vergroten. Evalueer uw campagne. Leer van uw ervaringen zodat u de volgende keer nog meer effect kunt sorteren.

v a n

■

c a m p a g n e

S

HET OPZETTEN VAN EEN CAMPAGNE



uitvoering van de campagne voorbereiding

planning

D e e l

I

evaluatie

follow-up

11


13/9/05

3.

Página 12

S

ESSENTIËLE INGREDIËNTEN VOOR SUCCES

■ ■

■

Stel een meetbare doelstelling vast; bepaal welke sectoren en doelgroepen u wilt bereiken; formuleer een duidelijke en eenvoudige boodschap.


Als u deze drie aanbevelingen opvolgt, is het karwei al voor de helft geklaard. Als u dat niet doet, zal het u veel moeite kosten om met uw campagne een optimaal effect te bereiken.

Stel een meetbare doelstelling vast

Het formuleren van een meetbare doelstelling is de enige manier om vast te stellen of uw campagne succesvol is geweest en om bovendien van uw ervaringen te leren. Kies een redelijk specifieke en realistische doelstelling waarbij u rekening houdt met de beschikbare middelen. Verwacht niet dat de wereld van de ene op de andere dag verandert. Bijvoorbeeld: ■

■

■

e f f e c t i e v e H a n d l e i d i n g

11:05

■

33 ■

■

in de komende vier jaar minder 5 % ongevallen met machines in de drukkerijsector; in de komende vier jaar een vermindering van 30 % van het aantal gevallen van geweldpleging tegen ziekenhuispersoneel; in de komende zeven jaar 30 % minder werknemers die regelmatig zware lasten tillen; minstens 5 000 aanvragen voor een informatiepakket over het voorkomen van letsel in de horeca; een verhoging van het risicobewustzijn van het werken met asbest in de bouwsector tot 95 %; een afgeronde training over risicoinventarisatie voor alle supervisors in de komende zes maanden.

Om het uiteindelijke effect te meten, dient u een evaluatiemethode in uw campagne te integreren. Aan dit aspect zal later aandacht worden besteed.

Bepaal welke sectoren en doelgroepen u wilt bereiken

12

Het is van cruciaal belang op wie en wat u zich richt. Wanneer u een te brede doelgroep probeert aan te spreken, verspilt u middelen en verliest de boodschap aan kracht. Verschillende sectoren en doelgroepen vragen ook om verschillende boodschappen en andere media.

Uw boodschap bepaalt wat uw doelgroepen en sectoren zullen zijn. Indien uw campagne praktische tips geeft over preventie, zoals „tien stappen om RSI te verminderen”, zult u zich waarschijnlijk op de werkgevers richten. Indien de nadruk ligt op een verbetering van het bewustzijn van de symptomen van RSI, kunt u beter de werknemers benaderen. Gebruik uw gezond verstand en probeer zo specifiek mogelijk te zijn. Het zal van de doelgroep afhangen welke mediamix u het beste in uw campagne kunt gebruiken. Weet wat er speelt in de doelgroepen en sectoren die u wilt bereiken. Zoek uit welke onderwerpen het meest actueel zijn. Hierdoor kunt u uw boodschap afstemmen op de specifieke behoeften van uw doelgroep en uw campagne een persoonlijker en relevanter karakter geven.

19

Mobiliseer zo veel mogelijk steun van uw doelgroepen. Betrek belangenverenigingen of vertegenwoordigers van uw doelgroepen bij de verspreiding van informatie. Het is nog beter om ze als partners bij de campagne te betrekken (zie het hoofdstuk over het werken met partners). Hierdoor wordt ook de geloofwaardigheid van uw campagne vergroot.

13

e e n

Stel uzelf de volgende vragen: „Wie zijn in elke sector de mensen die mij kunnen helpen bij het verwezenlijken van mijn doelstelling? Wie heeft een groot belang bij de boodschap die ik wil overbrengen en wie heeft de bevoegdheden en de motivatie om mijn aanbevelingen uit te voeren?” Dat zijn uw doelgroepen. In veel gevallen zullen dit niet de mensen zijn die rechtstreeks met het probleem geconfronteerd worden dat u onder de aandacht wilt brengen, maar bijvoorbeeld eerder het hogere management, vakbondsvertegenwoordigers, personeelsfunctionarissen, Arbo-medewerkers en andere mensen die voor de veiligheid en gezondheid verantwoordelijk zijn of daar een beroepsmatig belang bij hebben.

v a n

■


Richt u op die sectoren waar het OSHprobleem waar u de aandacht op wilt vestigen het meest acuut is, bijvoorbeeld oplosmiddelen in de drukkerijsector, asbest in de bouwnijverheid of de fysieke belasting in de gezondheidszorg.

e n

■

c a m p a g n e

Página 13


3

11:05

I

13/9/05

D e e l



13/9/05

11:05

Página 14

Tot de mogelijke doelgroepen die in het onderzoek van het Agentschap naar voren zijn gekomen, behoren onder andere: ■ werkgevers/ondernemingen; ■ directeuren/personeelsmanagers/managers/supervisors/trainers; ■ werknemers; ■ Arbo-functionarissen, interne OSH-diensten; ■ specifieke sectoren, beroepen of bedrijven van een bepaalde soort of grootte; ■ brancheverenigingen; ■ vakbonden; ■ beroepsverenigingen; ■ vestigingen binnen uw eigen organisatie en intermediaire organisaties; ■ Arbo-diensten; ■ arbeidsinspecties; ■ OSH-deskundigen; ■ leveranciers/ontwerpers; ■ medische sectoren/leveranciers van gezondheidsdiensten/gezondheidsadviseurs; ■ autoriteiten, wetgevingsorganen en politici; ■ burgers, schoolkinderen.

Formuleer een duidelijke en eenvoudige boodschap

Mensen worden dagelijks bedolven onder informatie. Om de belangstelling van de doelgroep te wekken, moet de boodschap dus kort, simpel en relevant zijn. Mensen moeten meteen het belang kunnen onderkennen van wat u van hen verwacht en waarom. Probeer indien mogelijk uw belangrijkste boodschap te vangen in hooguit twee zinnen en vermijd vakjargon. Eén manier om dit te doen is te denken in termen van „probleem/oplossing”. Bijvoorbeeld:


e f f e c t i e v e


Doelgroepen

40

14

■

uit onderzoek is gebleken dat vier op de tien administratieve medewerkers aan RSI lijden. Met nieuwe richtsnoeren kunnen dit aantal en de hiermee verband houdende kosten aanzienlijk teruggebracht worden;

■

niet-naleving van de wetgeving inzake blootstelling aan asbest kan bedrijven 20 000 EUR aan boetes kosten en de gezondheid van werknemers ruïneren. Met behulp van een nieuw, uit twaalf punten bestaand beschermingsprogramma kunnen deze problemen worden voorkomen.


13/9/05

11:05

Página 15

D e e l

I


e n


v a n

e e n

c a m p a g n e

Een campagne in een van de lidstaten voor veilige arbeidsomstandigheden in de landbouw was gericht op een beperkt aantal gevaren. De via televisie, affiches en folders verspreide, eenvoudige boodschappen waren: ■ veilig werken: zorg voor een overzichtelijke werkplek; ■ veilig werken: zorg voor een goede logistiek bij boomkapwerkzaamheden; ■ veilig werken: zorg voor voorlichting over en etikettering van bestrijdingsmiddelen; ■ veilig werken: zorg voor de juiste tractor.

49

15


13/9/05

4.

Página 16

E

ORGANISATIE VAN UW CAMPAGNE


11:05

Een goede planning van een campagne is cruciaal voor het verwezenlijken van uw doelstellingen en voor een optimale besteding van de financiële middelen. Het kan een aantal weken en soms zelfs maanden duren voordat al het benodigde materiaal klaar is en u dient dus zo vroeg mogelijk met de planning te beginnen. U dient ook te zorgen dat alle elementen vóór aanvang van de campagne gecoördineerd worden. Denk daarbij bijvoorbeeld aan cursusmaterialen, handleidingen, informatiebijeenkomsten voor degenen die de campagne in uw organisatie gaan verzorgen en programma’s voor bedrijfsbezoeken of seminars. Zorg ervoor dat u de zaak van alle kanten bekeken heeft voordat u het groene licht geeft voor de productie van het campagnemateriaal. Het „denkgedeelte” is het meest cruciale gedeelte; de rest is relatief simpel en van procedurele aard.

36

De omvang van uw campagne wordt door twee factoren bepaald:

Hoe groot moet uw campagne zijn?

■

het belang van de kwestie die u onder de aandacht wilt brengen, zowel voor uw organisatie als voor de mensen die er rechtstreeks door beïnvloed worden;

■

de middelen die u aan de campagne kunt besteden.


e f f e c t i e v e

Ideaal gezien zou u een lijst op moeten stellen van de onderwerpen die u gedurende een jaar onder de aandacht wilt brengen, waarbij u eerst vaststelt wat het relatieve belang van elke kwestie voor de strategische doelstellingen van uw organisatie is, waarna u vervolgens het beschikbare budget toewijst. Bedenk echter dat grootschalige activiteiten niet automatisch tot het beste resultaat leiden. Een kleine, goed opgezette en zorgvuldig gestructureerde campagne kan meer effect hebben dan een grote campagne.

42

16

Bekijk de mogelijkheden om grotere campagnes in afzonderlijke deelfasen te splitsen waardoor ze beter controleerbaar zijn en hun effect verlengd kan worden. Fase één zou bijvoorbeeld gericht kunnen zijn op een groter risicobewustzijn, gevolgd door verkennende bedrijfsbezoeken om daarna af te sluiten met een follow-up op de werkplek. Andere campagnes zouden zich bijvoorbeeld in verschillende fasen op verschillende risico’s kunnen concentreren.

Página 17

■

■

■

■

Koel en rationeel: deze benadering is het meest geschikt voor doelgroepen op kaderniveau, bijvoorbeeld directies van ondernemingen en beleidsmakers. Zij willen over het algemeen een beknopt, zakelijk, goed beargumenteerd betoog horen, gestaafd met harde feiten en getallen. Instructief: het meest effectief voor een doelgroep die het belang van het probleem reeds onderkent, maar meer informatie en advies nodig heeft ter ondersteuning. Leuk: nuttig bij de aanpak van problemen die enigszins saai of droog worden bevonden, ook al hebben ze belangrijke implicaties. Een belangrijk element bij bijvoorbeeld een campagne gericht op schoolkinderen en op veiligheid op boerderijen. Waarschuwend: dit is een van de populairste opties en is gebaseerd op het idee dat angst een sterke drijfveer kan zijn („als je dit niet doet, betaal je een hoge prijs”). Handig voor doelgroepen die zich verzetten tegen veranderingen of het belang van een bepaald probleem weigeren in te zien.

c a m p a g n e

De toonzetting van iedere campagne — de visuele en emotionele aspecten ervan — wordt bepaald door de doelgroepen en de boodschap die u wilt uitdragen. Er staan in grote lijnen vier mogelijkheden voor u open.

e e n

Bepaal de „toonzetting” van uw campagne

11:05

v a n

13/9/05



Probeer de campagne samen te laten vallen met een andere actuele gebeurtenis die uw boodschap versterkt. Maak bijvoorbeeld gebruik van de publicatie van OSH- of andere gezondheidsstatistieken, de presentatie van nieuwe onderzoeksgegevens, een grote conferentie of een landelijke of internationale actiedag of actieweek (zoals een „actieweek voor een gezonde rug” of Wereldaidsdag) om de gezondheidsproblematiek op het werk te benadrukken. Wellicht dat de datum waarop bepaalde belastingen afgedragen moeten worden of een periode waarin fiscale bedrijfsvoorzieningen ter discussie staan, gebruikt kunnen worden om de boodschap voor ondernemingen te onderstrepen. Op deze manier kunt u op de

17

I

■

D e e l

Wat is het beste tijdstip om uw campagne te lanceren?


e n

26



13/9/05

11:05

Página 18

■

38 ■

e f f e c t i e v e

■


■

45

publiciteit rond deze gebeurtenissen inspelen en uw campagne een grotere nieuwswaarde verschaffen. Een van de lidstaten heeft bijvoorbeeld de datum van zijn activiteiten in het kader van de Europese Week voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat verschoven om deze samen te laten vallen met de „Week van de rugpijnpreventie” die door een NGO werd georganiseerd. Bekijk de seizoensgerelateerde aspecten. Komt het OSH-probleem waaraan u meer bekendheid wilt geven bijvoorbeeld vaker voor in de winter of in het voorjaar? Voer dan de campagne in deze periodes. Een campagne gericht op het risico van huidkanker bij mensen die buiten werken onder de titel „Keep your top on” („Hou je T-shirt aan”) werd bijvoorbeeld in de zomer gelanceerd. Een campagne gericht op het voorkomen van ongelukken met schoolkinderen op boerderijen of op bouwplaatsen kan waarschijnlijk het beste vóór de start van de zomervakantie gepland worden. Indien uw campagne bedoeld is om de aandacht op komende ontwikkelingen te vestigen, bijvoorbeeld nieuwe wetgeving, dient deze vlak vóór de aankondiging van die nieuwe ontwikkeling gevoerd te worden. Vermijd perioden wanneer de meeste mensen óf weg zijn óf iets anders aan hun hoofd hebben, zoals de kersttijd en de zomervakantie. Wanneer uw doelgroep echter uit seizoenswerkers of hun werkgevers bestaat — bijvoorbeeld in de horeca of de landbouw — kan die periode juist wel geschikt zijn. Trek een redelijke termijn voor uw campagne uit, bijvoorbeeld een maand of langer. Streef naar een opvallende lancering van de campagne die „inslaat als een bom” en zorg vervolgens voor een constante nieuwsstroom door in de resterende periode het nieuws druppelsgewijs te verstrekken. Prop al uw promotieactiviteiten niet in één enkele week, tenzij daar een goede reden voor is, bijvoorbeeld als u de bekendheid van een nationale „voorlichtingsdag” wilt vergroten.

Een voorbeeld van timing In een van de lidstaten is een campagne gevoerd ter vermindering van het aantal fatale ongevallen onder kinderen die op

18

Kies de meest geschikte middelen en media om uw doelgroep(en) te bereiken

De meeste campagnes bestrijken meerdere media, variërend van persberichten en artikelen in tijdschriften tot affiches en directmailacties. De doelgroepen en de beschikbare financiën en tijd bepalen welke combinatie gebruikt moet worden. Tot de mogelijkheden behoren onder andere: ■ reclamefolders, affiches die op de werkplek gebruikt kunnen worden en dergelijke; ■ advertenties en dergelijke (in de gedrukte media, op tv en radio, in de bioscoop of via affiches op reclamezuilen en in bussen of metro’s); ■ activiteiten gericht op de media — persberichten, interviews, deelname aan tvof radioprogramma’s; ■ gidsen en brochures; ■ nieuwsbrieven; ■ seminars, workshops, conferenties; ■ trainingen;

19

e e n v a n

In een aantal lidstaten worden in de zomer agrarische tentoonstellingen en beurzen georganiseerd. Een van de lidstaten heeft hierop ingespeeld door nieuwe activiteiten op het gebied van veiligheid en gezondheid in de landbouwsector te lanceren via de publicatie van een persbericht op de eerste dag van een beurs en door zelf ook met een stand op die beurs vertegenwoordigd te zijn.


Nog een voorbeeld van timing: Zijn er andere activiteiten gepland waar u gebruik van kunt maken?

e n

bouwplaatsen aan het spelen waren. De boodschap was zowel voor de kinderen als de werkgevers bedoeld. De campagne ging vlak voor het begin van de schoolvakanties van start. Er was informatiemateriaal voor scholen beschikbaar over de risico’s op bouwplaatsen, met daarbij een keiharde boodschap bestaande uit verhalen van kinderen die op bouwplaatsen dodelijk waren verongelukt of ernstig gewond waren geraakt. Daarnaast was er voor de werkgevers een apart informatiepakket gericht op het veiliger maken van hun bouwplaatsen door de toegang voor kinderen onmogelijk te maken. Er werd onder meer aanbevolen om te controleren op sporen van binnendringing door kinderen, hekwerken op gaten te inspecteren en deze waar nodig te repareren.

c a m p a g n e

Página 19


4

11:05

I

13/9/05

D e e l



13/9/05

11:05

Página 20

■

Een van de lidstaten wilde bouwvakkers bewuster maken van de risico’s van asbest. Gekozen werd voor een advertentie in de landelijke dagbladen die doorgaans door deze groep werden gelezen. De advertentiekosten waren hoog, maar uit de follow-up bleek dat de boodschap over het „dodelijke stof” bij een groot deel van de doelgroep was aangekomen.

■

e f f e c t i e v e


■

Overbrengen van de asbestboodschap

■

telefonische hulplijnen; bedrijfsbezoeken; direct-mail en dergelijke; tentoonstellingen.

Andere mogelijke PR-instrumenten zijn onder andere stickers, ansichtkaarten, cd-rom’s, internetactiviteiten en video’s. Gratis publiciteit Dit kan onder andere door: ■

fotosessies voor de pers;

■

mensen via een radioprogramma de gelegenheid te geven om vragen te stellen over het betreffende onderwerp;

■

artikelen te schrijven en te plaatsen in tijdschriften en weekbladen (bv. op het gebied van personeelsmanagement of industriële veiligheid);

■

productiebedrijven ideeën aan de hand te doen voor tv-documentaires. Zij zullen „echte” slachtoffers en deskundigen willen interviewen die bereid zijn om voor de camera hun verslag te doen;

■

een brief naar kranten te sturen, bijvoorbeeld na de melding van een ongeval op de werkplek dat verband houdt met uw campagne.

Het persoonlijke element ■

De pers en de media willen meestal een persoonlijk element laten zien. Zij willen cijfers over ongevallen aangevuld met verhalen van „echte” slachtoffers of hun familieleden;

■

er kan behoefte zijn aan verklaringen en/of foto’s van slachtoffers in verband met persberichten, video’s, advertenties en interviews. Producenten van tvdocumentaires zullen met mensen willen praten die bereid zijn om voor de camera te verschijnen;

■

ook kan via NGO-belangengroepen in de gezondheidszorg en vakbonden vaak informatie met een persoonlijker karakter verzameld worden.

7

Bereiken van vrouwelijke werknemers


U zou bijvoorbeeld contact kunnen opnemen met vrouwentijdschriften en hun een idee aan de hand kunnen doen voor een themanummer en/of een hoofdartikel over „specifiek vrouwenwerk” en daaraan gerelateerde gezondheidsproblemen, bijvoorbeeld veilig werken met beeldschermen op kantoor of geweldpleging tegen verpleegsters en maatschappelijk werksters.

20

Uit het onderzoek van het Agentschap is gebleken dat in de meeste campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid persoonlijke contacten met de doelgroep worden gebruikt. Voorbeelden daarvan zijn seminars, conferenties, workshops en tentoonstellingen, trainingen; instellingen die zich op werkgevers richten en de werkplek bezoeken; inspectiebezoeken; en telefonische hulp- en informatiediensten.

Rondetafel

■

Bepaal de gebieden waarop u externe ontwerp-, reclame- en PR-bureaus moet inschakelen. Hou er rekening mee dat de kosten van uw campagne daardoor aanzienlijk kunnen stijgen.

■

Bestudeer de mogelijkheden om grote bedrijven in uw regio als sponsor te laten fungeren. Een fabrikant van vorkheftrucks zou er bijvoorbeeld in geïnteresseerd kunnen zijn, in ruil voor naamsbekendheid, om een campagne mee te financieren die de nadruk legt op een veilig gebruik van vorkheftrucks. Dat bedrijf zou bijvoorbeeld bereid kunnen zijn om stands neer te zetten op evenementen die u organiseert en dergelijke.

■

Onderzoek of er binnen of buiten uw OSHgebied organisaties zijn die met u mee zouden willen doen.

41a

v a n o r g a n i s e r e n

Beschikt u over voldoende interne deskundigheid en middelen om een effectieve campagne te voeren? In veel gevallen zult u — afhankelijk van de media die u heeft geselecteerd om uw doelgroepen te bereiken — een beroep moeten doen op de externe deskundigheid van ontwerp- en reclamebureaus om uw campagnemateriaal te vervaardigen. Wellicht dat er ook mogelijkheden zijn om samen te werken met andere organisaties die op aanverwante terreinen actief zijn. Hierdoor kunt u de kosten spreiden en uw campagne een grotere geloofwaardigheid verschaffen.

e n

Heeft u externe partners of deskundigheid nodig?

e e n

In een van de campagnes is gebruik gemaakt van rondetafelbijeenkomsten met directeuren van bedrijven om hen te motiveren om actie te ondernemen. De deelnemers bespraken gemeenschappelijke problemen en kregen presentaties van collega’s die soortgelijke problemen op succesvolle wijze hadden opgelost.

c a m p a g n e

Página 21

21


Persoonlijke contacten

11:05

I

13/9/05

D e e l



13/9/05


Sponsoring Een van de lidstaten wilde een campagne voeren om risicoinventarisatiepraktijken in ziekenhuizen te verbeteren. In het kader van de campagne werd een wedstrijd georganiseerd waarbij ziekenhuizen voorbeelden van goede praktijken op de werkplek konden indienen. De prijzen die gewonnen konden worden, waaronder hulpmiddelen voor de verzorging van patiënten, werden door sponsors ter beschikking gesteld.

Página 22

Het samenwerken met partners biedt nieuwe manieren om uw campagne te promoten en de geloofwaardigheid ervan te vergroten. Ga op zoek naar partners die niet alleen dezelfde motivatie hebben, maar die ook over de middelen en mogelijkheden beschikken om beslissingen te nemen. Het is belangrijk dat u de functies, prioriteiten en sterke en zwakke punten van uw partners onderkent. Hou bij grensoverschrijdende projecten rekening met culturele verschillen en zorg voor kanalen en forums om regelmatig informatie en ideeën uit te wisselen. Leg duidelijk vast wie welke verantwoordelijkheden voor welke activiteiten heeft en overtuig u ervan dat iedereen de genomen besluiten begrijpt.

Mogelijke partners Uit het onderzoek van het Agentschap kwamen de volgende potentiële partners naar voren: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

e f f e c t i e v e

■ ■ ■ ■ ■

■ ■ ■

■


11:05

arbeidsinspecties en toezichthoudende instanties; regionale OSH-diensten en preventiediensten; instanties en bedrijven op het gebied van ongevallen- en ziektekostenverzekeringen; beroeps- en brancheverenigingen; werkgeversverenigingen; vakbonden; beroepsorganisaties op gezondheidsgebied; beroepsorganisaties in de sector die u wilt bereiken; OSH-beroepsbeoefenaren, hygiënisten, verenigingen voor ergonomie; overheidsinstanties op Arbo-gebied, inclusief de lagere overheden; adviesraden op OSH-gebied; instanties voor de volksgezondheid; lokale gezondheidsdiensten; NGO’s, met name belangengroepen die actief zijn op het terrein van gezondheid en arbeidsongeschiktheid; instituten, wetenschappers, deskundigen; gemeenten, Kamers van koophandel en verenigingen; lagere en middelbare scholen, bijvoorbeeld indien de campagne gericht is op schoolkinderen of jonge mensen; andere delen van uw organisatie.

Partners bij ongevallenpreventie In een van de lidstaten hebben verschillende instanties voor ongevallenpreventie — op het werk, thuis en op de weg — de handen ineengeslagen om gezamenlijk een jaarlijkse „Dag van de ongevallenpreventie” te organiseren.

22

10

Zorg voor een instrument om het succes van uw campagne te evalueren

stel de totale kosten voor deze posten vast en voeg daar minimaal 10 % voor onvoorziene uitgaven aan toe;

■

passen de totale kosten binnen uw begroting? Verminder de uitgaven voor media met de laagste prioriteit als dat niet het geval is;

■

stel uw totale begroting vast;

■

indien u over ondersteunend personeel beschikt, stel dan een duidelijke taakverdeling vast. Wie heeft de leiding over de campagne en zorgt voor het formuleren van de boodschap en voor de toonzetting? Wie coördineert de campagne en zorgt dat alles volgens de planning verloopt? Is een samenwerking met andere afdelingen noodzakelijk, bijvoorbeeld met de afdeling Voorlichting of Opleidingen? Zorg ervoor dat u met mensen werkt die aangesproken kunnen worden op de verantwoordelijkheden die zij voor de campagne aanvaard hebben. Als u met andere partners samenwerkt, dient u duidelijkheid te creëren over de toewijzing van taken en verantwoordelijkheden.

U kunt verschillende kwalitatieve en kwantitatieve technieken gebruiken om het effect van uw campagne te meten. Deze variëren van discussiegroepen tot aan bewustzijnsonderzoeken. De mogelijkheden worden uitgebreider besproken in het hoofdstuk „Evaluatie van het effect van uw campagne”.

c a m p a g n e

■

e e n

Bereken de kosten voor elk van de benodigde externe diensten, inclusief de productie van folders en ander materiaal;

v a n

■


Het is mogelijk dat u met verschillende afdelingen of regionale vestigingen van uw organisatie moet samenwerken om uw campagne uit te kunnen voeren. Het is van essentieel belang dat u deze samenwerking op een productieve manier vormgeeft en dat u de afdelingen en regionale vestigingen als partners behandelt. Hou rekening met hun werkdruk en met de mogelijkheid dat zij niet over de vaardigheden beschikken die u verwacht. Ook kunnen trainingen noodzakelijk zijn en moet er sprake zijn van duidelijke en open communicatiekanalen.

e n

Stel een begroting en taakverdeling vast

Página 23


Samenwerken met partners in uw eigen organisatie

11:05

I

13/9/05

D e e l


23


13/9/05

11:05

Página 24

Een van de beste manieren om uw ideeën en plannen te concretiseren, is door het schrijven van een concept voor uw campagne. U heeft dat concept ook nodig om eventuele externe bureaus of partners uit te leggen wat uw doelstellingen zijn.

Schrijf nu een concept


Hou het concept kort en simpel, bij voorkeur niet langer dan twee of drie pagina’s. Hieronder volgt een voorbeeld voor de opzet van een campagneconcept. Dit is een redelijk gangbaar model.

CONCEPT

Doelstelling: Doelgroep(en): Achtergrond: 24

e f f e c t i e v e

Belangrijkste boodschappen van de campagne: Media: Partners:


Andere vereisten: Tijdschema: Begroting:

24


13/9/05

11:05

Página 25

5.

Ontwikkel systemen voor responsverwerking

Zorg ervoor dat alle voorlichtingsliteratuur, tentoonstellingsborden en andere materialen op tijd klaar zijn voor de start van de campagne, bij voorkeur minimaal één week van tevoren. Hou er rekening mee dat het weken en soms zelfs maanden kan duren om bepaalde professionele documentatiematerialen, zoals drukwerk en video’s, te vervaardigen. Integreer deze factoren daarom in uw planning.

■

Zorg dat de relevante specialisten in uw organisatie alle teksten en boodschappen hebben goedgekeurd. Controleer de gegevens in het voorlichtingsmateriaal, met name de contactadressen en telefoonnummers. Een foutje is namelijk snel gemaakt.

Uw campagne dient ook te voorzien in een systeem waarmee de doelgroep meer informatie of advies kan aanvragen. Dat kan op uiteenlopende manieren: van afscheurbare antwoordcoupons en retourfaxdiensten tot telefoonnummers, e-mailadressen en websites met files die gedownload kunnen worden. ■

e e n v a n o r g a n i s e r e n

■

D e e l

Coördineer de productie van het campagnemateriaal

e n

33


P

Probeer geïnteresseerde leden van uw doelgroep te vinden om hun mening over uw campagnevoorstel te horen. U kunt ook bepaalde elementen eerst in een bepaalde regio of op een bepaalde afdeling uitproberen voordat u de campagne in het hele land of de hele organisatie lanceert. Raakt uw boodschap een bepaalde snaar bij de proefpersonen? Heeft u de beste media geselecteerd? U zult merken dat uw „proefkonijnen” vaak waardevolle campagnesuggesties doen en voor een beter inzicht zorgen waardoor de kans op succes toeneemt. Als u geen geschikte persoon binnen uw doelgroep kunt vinden, zou u binnen uw eigen organisatie de mening van mensen kunnen vragen die niet nauw bij het project betrokken zijn.

I

Probeer het concept uit op uw doelgroep

c a m p a g n e

VOORBEREIDINGEN VOOR DE START VAN DE CAMPAGNE

Zorg indien mogelijk voor een apart telefoonnummer en e-mailadres voor het aanvragen van meer informatie. Indien u

25


13/9/05

11:05

Página 26

■

Zorg dat er personen beschikbaar zijn om de aanvragen te behandelen. Zorg ervoor dat zij gedurende de gehele campagne beschikbaar zijn. Regel een telefonische antwoorddienst voor aanvragen buiten kantooruren.

■

Ontwikkel een vraag- en antwoordformulier voor mensen die de aanvragen behandelen om voor accurate en consequente reacties te zorgen. U dient dit formulier ook op uw website te plaatsen in de vorm van een FAQ-pagina (Frequently Asked Questions).


e f f e c t i e v e


veel aanvragen verwacht, kan het nuttig zijn om aparte aanspreekpunten voor de verschillende doelgroepen te gebruiken, bijvoorbeeld één voor werkgevers, één voor personeel en één voor de pers.

44

26

Página 27

■

Heeft u uw doelgroepen duidelijk vastgelegd?

■

Is uw belangrijkste boodschap duidelijk en zet deze tot handelen aan?

■

Heeft u de meest geschikte media voor uw doelgroepen geselecteerd?

■

Is alle voorlichtingsmateriaal vóór de lancering gereed?

■

Beschikt u over systemen voor het verlenen van ondersteuning, voor het beantwoorden van vragen en voor de behandeling van (informatie)aanvragen en dergelijke?

■

Is er een evaluatie-instrument?

e n


v a n

e e n

Beschikt u over een meetbare doelstelling?

c a m p a g n e

B ■


LAATSTE CHECKLIST

11:05

I

6.

13/9/05

23 D e e l


27


7. i n f o r m a t i e o v e r d r a c h t

LANCERING

13/9/05

11:05

Página 28

N

Na de lancering van uw campagne is het moment aangebroken om te zorgen dat alles verder soepel functioneert. Controleer of de advertenties inderdaad op het afgesproken tijdstip zijn gepubliceerd en of brochures, folders en ander materiaal op tijd zijn verstuurd. Een kort telefoontje naar een willekeurige selectie uit uw doelgroep is daarvoor toereikend. U kunt ook uw eigen naam en adres op de mailinglijst zetten zodat u het voorlichtingsmateriaal tegelijk met uw doelgroep ontvangt.


e f f e c t i e v e

Indien u een persbericht heeft uitgegeven, dient u de journalisten die het persbericht ontvangen hebben te bellen om te vragen of zij meer informatie nodig hebben en of zij wellicht met een van uw specialisten willen spreken.

22

28

13/9/05

8.

11:05

Página 29

A

Dergelijke onderzoeken kunnen gebruikt worden om de volgende metingen te verrichten: ■ bekendheid met de boodschap van de campagne vóór en na de campagne, bijvoorbeeld het bewustzijn van het bestaan en de oorzaken van arbeidsgebonden dermatitis; ■ veranderingen in de attitude, bijvoorbeeld een beter inzicht in het belang van het verstrekken en dragen van oorbeschermers; ■ veranderingen in beleid, door bijvoorbeeld werknemers te vragen of zij een training hebben ontvangen over een bepaald onderwerp, of door te informeren naar de risicoinventarisatieactiviteiten van werkgevers; ■ informatie over het feit of de campagne opgevallen is en effect heeft gehad (zie kader voor een voorbeeldenquête).

29

e e n v a n

Onderzoeken naar bewustzijn, attitudes en gedrag. Om dit te meten kunt u een enquête sturen naar een representatieve doorsnede van uw doelgroep. In het ideale geval dient een dergelijke enquête zowel vóór de start van de campagne als na afloop gehouden te worden.


■

e n

Tellen van de aanvragen voor meer informatie. Dit is een van de simpelste manieren om het effect van uw campagne te meten, hoewel u uit deze resultaten niet kunt afleiden of mensen uw adviezen ook daadwerkelijk opvolgen. Om dit vast te stellen is een nader onderzoek nodig, doorgaans van kwalitatieve aard (zie hierna). Meestal dient u naar een responsniveau van 10 % van uw doelgroep te streven. Als het moeilijk is om de omvang van uw doelgroep te kwantificeren, kunt u een schatting maken, bijvoorbeeld op basis van het aantal bezoeken aan de website of aan de hand van het aantal telefoongesprekken naar aanleiding van de campagne.


18

■

I

Kwantitatieve metingen

c a m p a g n e

Als het goed is, heeft u voor uw campagne duidelijke targets en doelstellingen geformuleerd. Indien mogelijk zou het succes van de gebruikte aanpak en methoden ook geëvalueerd moeten worden door te controleren in hoeverre de gestelde doelen zijn gehaald, bijvoorbeeld door te kijken naar de hoeveelheid bestelde folders of naar veranderingen in de ongevallenstatistieken.

EVALUATIE VAN HET EFFECT VAN UW CAMPAGNE

D e e l



13/9/05

11:05

Página 30


Hou het kort en simpel om een hoge respons te bewerkstelligen. Een tijdrovender alternatief is het uitvoeren van telefonische interviews, hoewel dit wel meer respons zal genereren. Het aantal mensen dat u dient te ondervragen, is afhankelijk van de omvang van uw doelgroep. Streef naar de grootst mogelijke steekproef die praktisch en economisch haalbaar is, bij voorkeur rond de honderd mensen. Indien de begroting het toestaat, kunt u een extern onderzoeksbureau inschakelen. 48 Enkele simpele evaluatiemethoden die in eerdere campagnes zijn gebruikt ■

■ ■ ■ ■

e f f e c t i e v e

■

Het aantal vragen gericht aan/de hoeveelheid contact met de instelling; het aantal bezoeken aan de website; het aantal verzoeken om informatie/publicaties; het aantal deelnemende organisaties; aantallen uren, bezoeken en bezochte bijeenkomsten; uitneembare enquêtes in tijdschriften.

■

Traceren en meten van indicatoren voor gezondheid en veiligheid. Hou de statistieken bij voor het gezondheids- en veiligheidsgebied waar uw campagne zich op richt of voer een eigen onderzoek uit. Probeer ook nu weer vóór en na de campagne gegevens te verzamelen. Gaat het bijvoorbeeld om ongevallen als gevolg van uitglijden, onderzoek dan of dat aantal is afgenomen sinds de campagne. Voor ziekten en risico’s met een lange latentieduur is het echter niet afdoende, en kan het zelfs misleidend zijn, om alleen maar de gegevens vóór en na de campagne te vergelijken. Een campagne kan namelijk tot een verhoogd bewustzijn van de problematiek leiden waardoor er vaker melding wordt gemaakt van een bepaalde ziekte. Door uitsluitend op de statistieken af te gaan, zou dan het beeld kunnen ontstaan dat uw campagne een

Voorbeeldenquête Heeft u onze campagne gezien over letsel als gevolg van uitglijden op de werkvloer? Zo ja, waar? ■ pers ■ direct mailbrief ■ via de stand op de conferentie over „Fabrieken van de toekomst” ■ Was u zich vóórdat u de campagne had gezien al bewust van de invloed die deze ongevallen op uw bedrijfsvoering hebben? ■ Heeft de campagne ertoe bijgedragen dat uw kennis en begrip van dit probleem is toegenomen? ■ Waren onze suggesties om dergelijke ongevallen te voorkomen nuttig? ■ Heeft u een of meer van onze aanbevelingen in de praktijk gebracht? ■ Zo ja, heeft u al een daling van het aantal ongevallen kunnen constateren? ■ Zou u graag meer informatie of ondersteuning ontvangen? Bedankt voor het invullen van deze enquête. U kunt deze terugsturen in de voorgefrankeerde envelop. Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u ons bellen op 0982-87393 of e-mailen naar [email protected] ■


■

30

25

Voer een „autopsie” uit

25

Leer van uw onderzoek en uw ervaringen met het opzetten van de campagne. ■ Welke sterke en zwakke punten kwamen uit uw onderzoek naar voren? Was uw doelgroep te ruim, waardoor uw boodschap verwaterd is? Welke media hebben de beste resultaten opgeleverd en waarom? Heeft uw onderzoek verborgen kwesties opgeleverd die een nieuwe campagne waard zijn? ■ Hoe soepel was het verloop van uw campagne? Waren er problemen met de productie van het ondersteunend materiaal of bij het verwerken van de reacties? Hoe zouden deze in de toekomst vermeden kunnen worden? Stel een specifiek tijdstip vast om deze en andere vragen te beantwoorden, bijvoorbeeld een maand na afloop van de campaign.

31

e e n v a n

Om een beter inzicht in het succes van uw campagne te krijgen en uw volgende campagnes nog effectiever te maken, is het aan te bevelen om een kleine, maar representatieve steekproef van uw doelgroep te interviewen. Dat kan via de telefoon, maar ook door persoonlijke contacten hetzij individueel, hetzij in discussiegroepen. Bereid een ruim opgezette vragenlijst over de campagne voor, maar geef iedereen ook de mogelijkheid een mening te uiten over andere zaken die verband houden met uw campagne. Dergelijke persoonlijke interviews leveren vaak waardevolle suggesties op en hierdoor krijgt u meer greep op de factoren die een betere gezondheid en veiligheid binnen uw doelgroep stimuleren. Ook hier geldt dat het nuttig is om zowel vóór als na de campagne een kwalitatief onderzoek uit te voeren.


Kwalitatieve metingen

e n

negatief effect heeft gehad. In een dergelijk geval kunnen de effecten van de campagne uitsluitend goed gemeten worden via veranderingen in bewustzijn, attitudes en gedrag. Bij alle onderwerpen zal het even duren voordat de campagne effect begint te krijgen en volledig „doorgedrongen” is en dat betekent dat uw evaluatiesystemen ook op de lange termijn berekend dienen te zijn. Hoewel er geen enkel effect exclusief aan uw campagne toegeschreven kan worden, zou u enig krediet daarvoor kunnen claimen indien uit andere onderzoeken een verhoogd bewustzijn van de problematiek zou blijken als gevolg van uw campagne.

c a m p a g n e

Página 31


11:05

I

13/9/05

D e e l



13/9/05

9. i n f o r m a t i e o v e r d r a c h t e f f e c t i e v e

19

29 H a n d l e i d i n g

Página 32

U

EN WAT NU?

32

11:06

Uw campagne is afgerond en het was een doorslaand succes. Nu kunt u de voet van het gaspedaal halen en lekker ontspannen achteroverleunen … maar niet heus. Niet iedereen zal namelijk onder de indruk van uw campagne zijn en er kunnen ook nog meer onderwerpen zijn die u onder de aandacht wilt brengen. Als u eenmaal de smaak van het campagne voeren te pakken heeft en u zich realiseert dat het niet zo moeilijk is als de meeste mensen soms denken, zult u waarschijnlijk niet alleen op de ingeslagen weg door willen gaan, maar ook nieuwe problemen willen aanpakken. ■ Houd uw „oude” onderwerp warm. Zoek naar mogelijkheden om de interesse in uw oorspronkelijke campagne nieuw leven in te blazen. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de publicatie van nieuwe statistieken of van een persbericht over soortgelijke problemen. Een van de snelste en meest rendabele manieren om nieuwe ontwikkelingen onder de aandacht te brengen, is door contact op te nemen met de pers om die ontwikkelingen in een breder verband te plaatsen. Als er bijvoorbeeld sprake is van een groep werknemers die een schadevergoeding eist vanwege de blootstelling aan asbest, kunt u een persbericht doen uitgaan waarin u een beschrijving geeft van de risico’s van deze stof en van de maatregelen om deze te minimaliseren. U kunt nog sneller resultaat boeken door telefonisch contact op te nemen met journalisten. ■ Ontwikkel een overkoepelende communicatiestrategie. U zou een doorlopend programma voor initiatieven op veiligheids- en gezondheidsgebied kunnen opstellen om de belangstelling vast te houden die u voor dit onderwerp heeft gewekt. Pas daarbij wel op dat u niet te veel hooi op uw vork neemt. ■ Wissel uw informatie en ervaringen uit met andere organisaties. Ga niet opnieuw het wiel uitvinden of dezelfde fouten maken die anderen al hebben gemaakt; houd contact met uw collega’s in verwante organisaties — leer van hun ervaringen en maak ze deelgenoot van uw eigen ervaringen. Wellicht dat iemand in een ander land al een succesvolle campagne heeft uitgevoerd die u als model voor uw eigen regio kunt gebruiken. En misschien kunnen zij u wel adviseren over specifieke mediaproblemen. Zorg dat u op werkplekniveau contacten kunt leggen met Arbo-functionarissen van organisaties in dezelfde sector. Op de website van het Agentschap en op die van een aantal andere OSH-organisaties kunt u voorbeelden van campagnes aantreffen. De website van het Agentschap heeft ook een on-lineforum dat u kunt gebruiken om met andere mensen in contact te komen.

13/9/05

11:06

Página 33

a o r g a n i s i n g a n d P a r t

I

P r e p a r i n g

l e e d

BENODIGDE VAARDIGHEDEN VOOR HET VOEREN VAN EEN CAMPAGNE

c a m p a i g n

I

I


13/9/05

1.

11:06

Página 35

15

Schrijftips

Gebruik heldere taal zonder vakjargon ■

Stelt u zich voor dat u het belang van de campagne uitlegt aan iemand die tegenover u zit en deel uitmaakt van uw doelgroep. Gebruik in uw campagne dezelfde woorden die u in deze situatie zou gebruiken. Wees spontaan. Vermijd spitsvondigheden.

■

Introduceer een persoonlijke noot in de tekst. Spreek van „uw bedrijf” en „uw personeel” en verwijs waar mogelijk naar de markt van uw doelgroepen. Bijvoorbeeld: „Niet-naleving van de nieuwe richtlijn voor oplosmiddelen kan uw bedrijf tot 10 000 EUR boete kosten.”

35

e e n v a n v o e r e n

Creëer een consequente presentatie en toonzetting. Alle voorlichtingsmateriaal, van advertenties tot nieuwsbrieven, moet de indruk wekken tot één grote familie te behoren. De visuele presentatie kan variëren, maar stijl en toon moeten steeds hetzelfde zijn. Dit is voornamelijk een ontwerpkwestie en draagt ertoe bij dat het gevoel van vertrouwdheid met het „merk” wordt opgeroepen (de zogenaamde merkherkenning). Op deze wijze worden de boodschappen die uw doelgroepen al elders hebben gezien nog eens kracht bijgezet.

h e t

■

v o o r

Concentreer u op één enkele, duidelijke boodschap. Die boodschap zou zo primair kunnen zijn als „asbest is dodelijk” of „vijf gemakkelijke stappen om stressgebonden ziekten te verminderen”. Elk aspect van uw campagne — met name de tekst en de afbeeldingen — moeten een ondersteuning van deze boodschap zijn. Vermijd de verleiding om op andere punten in te gaan. Daardoor raakt uw doelgroep in verwarring en verwatert de boodschap.

v a a r d i g h e d e n

■

B e n o d i g d e

Algemene richtsnoeren

I I

De redactie en presentatie van uw voorlichtingsmateriaal en ondersteunende brochures kunnen uw campagne maken of breken. Dit betekent echter niet dat u meteen in paniek een reclame- of marketingbureau moet inschakelen om al het werk voor u te doen. Dat past misschien helemaal niet in uw begroting. Belangrijker is dat u waarschijnlijk over de vaardigheden beschikt om deze taken zelf uit te voeren, mogelijk zelfs met een uitstekend resultaat. Het is niet zo moeilijk als u denkt, zo lang u een paar eenvoudige regels in acht neemt.

c a m p a g n e

D

TIPS VOOR HET SCHRIJVEN EN PRESENTEREN VAN INFORMATIE

D e e l



13/9/05

11:06

Página 36

Vermijd lange, ingewikkelde zinnen. Lees bij twijfel de tekst hardop en kijk of de lengte natuurlijk is en de betekenis duidelijk overkomt. Schrijf in eerste instantie zoals u spreekt en schrap vervolgens de overbodige woorden. Zorg dat de boodschap onmiddellijk overkomt Iedereen die de tekst leest, moet de boodschap direct begrijpen. Dit kan op twee manieren.


■

Koppen. Dit zijn de aandachttrekkers, de regels die de essentie van uw campagne communiceren en die uw doelgroep stimuleren om door te lezen. Bij voorlichting over veiligheid en gezondheid op het werk zullen koppen vaak gericht zijn op het probleem, terwijl de oplossingen in de lopende tekst aan de orde komen. In koppen dienen zo veel mogelijk gegevens te staan. Schrijf bijvoorbeeld niet simpelweg „Nieuw product op de markt”, maar iets in de trant van „15 % minder gevallen van rugletsel door nieuw hulpmiddel bij transport”. Er bestaan geen regels voor de lengte van koppen, hoewel ze zelden langer zijn dan één enkele, korte zin. ■ Tekst. Bij het opstellen van een persbericht of advertentie en ook bij iedere andere vorm van voorlichtingsmateriaal moet u ernaar streven de belangrijkste boodschap direct in de eerste, hooguit in de tweede zin over te brengen. De hiernavolgende zinnen moeten feiten en achtergrondgegevens geven en een toelichting op het hoofdthema. Begin met de belangrijkste punten en werk de lijst af totdat u uiteindelijk bij het minst belangrijke punt bent aangekomen. In advertenties en andere voorlichtingsteksten is het gebruikelijk om te eindigen met een zin die een terugkoppeling vormt naar de kop, maar dat is niet per se noodzakelijk. Maak onderverdelingen in een lange tekst door middel van kopjes en andere hulpmiddelen Grote lappen tekst nodigen niet uit tot lezen en kunnen mensen er zelfs van weerhouden. Dat is de reden dat in kranten, tijdschriften en andere professionele publicaties van een aantal hulpmiddelen gebruik wordt gemaakt om de tekst onder te verdelen, zoals: ■


e f f e c t i e v e

37

14

36

■

tussenkopjes;

Página 37

28

Verbeteren van het visuele effect van uw campagne

In een van de lidstaten werd informatie voor de visserijsector weergegeven op geplastificeerde kaarten in de vorm van een vis. Die vis was voorzien van een gaatje zodat de informatie duidelijk zichtbaar op de boot bevestigd kon worden. Hierdoor was niet alleen de overlevingskans van het materiaal op de werkplek groter, maar kreeg de informatie ook een opvallend karakter. Geplastificeerde materialen kunnen ook praktisch zijn voor campagnes die gericht zijn op keukens, boerderijen, bouwplaatsen en dergelijke.

Deze hulpmiddelen worden meestal toegepast bij teksten die enkele honderden woorden bevatten, zoals nieuwsbrieven, persberichten en direct-mailbrieven. Als ze op de juiste manier worden gebruikt, kunnen het nuttige bakens voor lezers zijn waardoor hun aandacht op de belangrijkste boodschappen wordt gericht. ■

■

■

Kies het begeleidende beeldmateriaal met zorg uit. Ga na of het de hoofdboodschap inderdaad illustreert. Een wat droge en saaie boodschap over veiligheid en gezondheid kan worden geïllustreerd met zorgvuldig gebruikte cartoons, eventueel ook met afbeeldingen van ongelukken. Vergeet echter niet dat sommige teksten op zichzelf al grote impact hebben. Streef naar duidelijkheid en eenvoud. Vermijd pogingen teveel op één bladzijde of mededelingenbord te krijgen. Hierdoor krijgt het aandachtspunt te weinig aandacht en raakt het publiek waarvoor de informatie bestemd is in de war. Gebruik de kleuren en typografie van uw huisstijl in de tekst en afbeeldingen. Hierdoor wordt de herkenning van uw organisatie versterkt en het consistente karakter en de professionaliteit ervan benadrukt.

Campagneslogans

I I

„Succes komt niet per ongeluk” ■ geeft aan dat de campagne gericht is op het voorkomen van ongelukken op de werkplek; ■ bevat de impliciete boodschap dat planning en management essentiële elementen zijn voor het waarborgen van veiligheid op het werk;

D e e l

27

B e n o d i g d e

„Zet je schrap tegen fysieke overlasting” ■ gebruikt de relatie tussen werkhouding en aandoeningen aan het bewegingsapparaat; ■ bevat de boodschap dat er iets gedaan kan worden aan fysieke problemen als gevolg van een verkeerde werkhouding; ■ geeft een signaal dat JIJ iets moet doen.

c a m p a g n e

■

e e n

■

opsommingstekens; cursiveringen; korte alinea’s; kaders.

v a n

■

v o e r e n

■

h e t

11:06

v o o r

13/9/05



37


13/9/05

11:06

Página 38


■

koppelt een succesvolle bedrijfsvoering aan de afwezigheid van ongelukken op het werk door te wijzen op het feit dat de meest succesvolle bedrijven ook verhoudingsgewijs de minste ongelukken kennen.

„Gezond samenwerken” ■ een campagne in de bouwsector om de gezondheid en samenwerking te verbeteren via gezamenlijke acties en een samenwerking tussen werkgevers, werknemers en vakbonden; ■ „gezond” wordt in twee betekenissen gebruikt, namelijk in de zin van een goede gezondheid en een gezonde, effectieve samenwerking; ■ „gezond werken” duidt op gezonde en veilige arbeidsomstandigheden, en op een gezonde en effectieve manier van functioneren; ■ „samen” wordt gebruikt om de boodschap te communiceren over het belang van een coöperatieve en constructieve samenwerking.

50

e f f e c t i e v e

„TeRUG aan het werk” ■ bedoeld om rugproblemen op het werk te voorkomen; ■ „TeRUG” wordt hier uiteraard ook gebruikt om de terugkeer op de werkplek aan te duiden. Een deel van de campagne is namelijk gericht op de herintegratie op het werk van mensen met rugproblemen.


„Werk! Een riskante zaak” ■ een vakbondscampagne gericht op de Arbomedewerkers van vakbonden en op de werkgevers om de samenwerking te bevorderen bij het adequaat uitvoeren van door de wet voorgeschreven risicoinventarisaties; ■ het woord „zaak” wordt gebruikt om aan te geven dat aandacht voor veiligheid en gezondheid in bedrijven een „goede zaak voor de zaak” is.

17

38

„Werk is geen kinderspel” ■ geeft aan dat het om een serieus onderwerp gaat; ■ benadrukt dat werken een goede planning en efficiënt management vereist; ■ geeft de boodschap dat kinderen niet behoren te werken!‘


v o o r

h e t

v o e r e n

v a n

e e n

De meeste voorlichting op het gebied van veiligheid en gezondheid maakt gebruik van checklists en andere praktische hulpmiddelen. Daarnaast kunnen voorbeelden uit de praktijk zeer effectief zijn om een sceptische doelgroep te overtuigen dat uw voorstellen realistisch en haalbaar zijn. Door voor elke sector in verschillende versies kenmerkende praktijkvoorbeelden op te nemen, kan een algemene folder of handleiding aangepast worden tot een reeks sectorspecifieke folders.

c a m p a g n e

Página 39

B e n o d i g d e

Praktische hulpmiddelen en voorlichting via voorbeelden

11:06

9

I I

13/9/05

D e e l


39


13/9/05

11:06

2.

WELKE MEDIAMIX LEVERT HET BESTE RESULTAAT?

Persberichten zijn voor vrijwel elke campagne een absolute noodzaak, met name bij de lancering. Zij bieden de mogelijkheid om gratis aandacht in kranten, tijdschriften en ook op radio en tv te genereren, waardoor u duizenden en zelfs miljoenen mensen in uw doelgroep kunt bereiken. Maar naar welke kranten, tijdschriften en omroepen moet u uw persbericht sturen? Er zijn honderden mogelijkheden in uw land. Stel daarom een lijst samen van de gedrukte media en omroepen die naar alle waarschijnlijkheid door uw doelgroepen worden gelezen of waar ze op afstemmen, inclusief vakbladen en lokale media. Richt u vervolgens op die media die waarschijnlijk het meest in uw verhaal geïnteresseerd zullen zijn. U moet er overigens vanuit gaan dat ze niet allemaal belangstelling zullen tonen. Als u klaar bent met uw selectie probeert u tot slot per krant of omroep te achterhalen welke journalist waarschijnlijk verantwoordelijk is voor uw onderwerp. Deze informatie staat vaak in mediagidsen, maar u kunt natuurlijk ook de betreffende krant of omroep bellen. Stuur uw persbericht altijd ter attentie van een specifieke journalist en bel daarna — indien de tijd het toestaat — om te controleren of hij of zij het ontvangen heeft en of er nog meer informatie nodig is.

De eerste alinea dient altijd de belangrijkste boodschap te bevatten plus essentiële informatie die die boodschap ondersteunt. Als de rest van het persbericht geschrapt zou worden, moet deze alinea nog steeds als een zelfstandig nieuwsitem gelezen kunnen worden.

Gebruik een citaat van een deskundige om het verhaal tot leven te brengen.

De „Opmerkingen voor de redactie” dienen nuttige informatie te bevatten die niet direct een functie in het hoofdverhaal heeft. Dat zouden onder andere achtergronden over de betreffende OSH-kwestie kunnen zijn, methodologische details over uitgevoerde onderzoeken en/of een korte beschrijving van uw organisatie.

Geef een telefoonnummer van minimaal één contactpersoon, bij voorkeur ook een nummer waarop hij of zij buiten kantooruren thuis of mobiel bereikbaar is. Journalisten werken namelijk vaak ’s avonds.


e f f e c t i e v e


Persberichten

Página 40

40


13/9/05

11:06

Página 41

e e n v o e r e n

v a n

Zorg voor een embargodatum alsu wilt dat het verhaal pas vanaf een bepaalde tijd en datum in de mediaverschijnt. Journalisten zullen dat embargo respecteren. Voorzie uw persbericht altijd van een datum, ook als het niet onder embargo is.

c a m p a g n e

Gebruik een dubbele regelafstand in uw tekst. Dat leest makkelijker en geeft journalisten de gelegenheid om er opmerkingen bij te zetten.

D e e l

Zet „Einde” op de plaats waar het hoofdverhaal eindigt. Dit is gebruikelijk en zo weten journalisten dat er geen pagina’s ontbreken.

I I

B e n o d i g d e


v o o r

h e t

De kop dient het hele verhaal te vertellen en dient zo sterk en krachtig mogelijk te zijn. Verspil geen tijd aan het bedenken van een spitsvondige, snedige kop: journalisten — of beter gezegd hun adjuncthoofdredacteuren — maken hun eigen koppen. Maak de tekst vet zodat deze meer opvalt.

41


13/9/05

11:06

Verstuur uw brief op naam.

Direct-mail is een populair medium om grote groepen mensen persoonlijk te benaderen, vaak in zeer specifieke markten. Als u zelf niet over een eigen databank met namen beschikt, kunt u op eenvoudige wijze een bestand van een marketing- of direct-mailspecialist in uw regio kopen. Als u een bepaalde sector wilt bereiken, kunt u wellicht een beroep doen op de branchevereniging. Vakbonden en werkgeversverenigingen en dergelijke zijn eventueel bereid om uw informatie met hun eigen periodieke mailings mee te sturen. Onderzoek of u in kantoren en bedrijven gebruik kunt maken van de interne post of dat er een mogelijkheid bestaat om informatie bij de salarisstrook te voegen of om e-mails rond te sturen.

Uit onderzoek is gebleken dat vrijwel iedereen het „PS” in een brief leest. Gebruik dit om uw doelgroep „tot actie te bewegen”. Herinner de lezers eraan wat ze waar en wanneer moeten doen.


e f f e c t i e v e


Direct-mail

42

Página 42

U kunt belangrijke deelboodschappen extra benadrukken door deze te cursiveren of door invoeging van tussenkopjes. Opsommingen maken de tekst overzichtelijker, zodat de lezers de brief snel even kunnen „scannen”.

v o e r e n

v a n

e e n

Uw koptekst dient de belangrijkste boodschap of voorstel te bevatten.

c a m p a g n e

Página 43


v o o r

h e t

Geef de tekst een persoonlijk tintje door woorden als „u” en „uw organisatie” te gebruiken.

B e n o d i g d e

11:07

I I

13/9/05

D e e l


43


13/9/05


Advertenties in gedrukte media

11:07

Página 44

■

Gebruik relevante en pakkende afbeeldingen. Bedenk dat u concurreert met andere advertenties in dezelfde publicatie.

■

De koppen dienen alle benodigde informatie te bevatten. In veel gevallen zullen mensen alleen maar de koppen lezen.

■

Hou de tekst kort; doorgaans worden niet meer dan 200 woorden gebruikt.

■

Zorg voor een „oproep tot actie” — vertel de lezers wat ze volgens u moeten doen. Die oproep kan zowel in een kop als aan het einde van de advertentie staan.

■

Vermeld altijd een telefoonnummer of adres waar mensen terecht kunnen voor meer informatie of ondersteuning.

■

Het lettertype en de kleuren dienen idealiter op uw huisstijl gebaseerd te zijn om een consequente uitstraling te creëren.

45

Radio- en tv-reclame


e f f e c t i e v e

Affiches

Schakel hiervoor altijd externe bureaus in die in deze media gespecialiseerd zijn. U mag er in geen geval vanuitgaan dat u dit zelf zou kunnen doen.

Wanneer mensen langs een affiche lopen, nemen ze niet meer op dan één simpele boodschap en een pakkende afbeelding. Het is onwaarschijnlijk dat ze stoppen om uitgebreidere informatie te lezen.

30

44


13/9/05

Affiches op mededelingenborden

11:07

Página 45

■

Affiches op mededelingenborden zijn een populaire en eenvoudige manier om de boodschap op de werkplek te verspreiden.

■

De ruimte op mededelingenborden is echter beperkt. Wellicht dat een A4- of A5-affiche beter is dan grotere affiches.

■

Via een affiche op een mededelingenbord kunt u meer informatie kwijt.

GEWELD OP HET WERK—MELD HET! ■

■

Meld alle dreigementen, mishandelingen, beledigingen en intimidaties zo snel mogelijk Vul het meldingsformulier in

3

■

Stimuleer lezers met pakkende aankondigingen om de nieuwsbrief te openen.

■

Geef op het document duidelijk aan van wie het afkomstig is.

■

Probeer uw verhalen kort en kernachtig te houden. Lezers zijn over het algemeen niet bereid om grote lappen tekst door te spitten.

■

Splits grote artikelen op via tussenkopjes om het lezen aantrekkelijker te maken.

■

Gebruik bijschriften bij afbeeldingen om uw hoofdverhaal te vertellen en te ondersteunen. Als op een foto bijvoorbeeld een nieuw product staat, vermeld dan niet alleen maar „het nieuwe product”. Schrijf in plaats daarvan iets in de trant van „Dit nieuwe product kan de blootstelling aan geluidsoverlast met 15 % verminderen.”

45

e e n v a n v o e r e n h e t

Nieuwsbrieven zijn nuttig om mensen regelmatig op de hoogte te houden van informatie op gebieden waar veel gebeurt of met betrekking tot onderwerpen waarbij u verschillende aspecten uitgebreider aan de orde wilt stellen. De beschikbare informatie (zijn er genoeg onderwerpen om meer dan één nummer te vullen?) en de beschikbare tijd (om elk nummer op tijd de kunnen laten verschijnen) vormen in dit kader de grootste problemen. Als u die beide hindernissen kunt nemen, kan een nieuwsbrief een goed instrument zijn. Zo niet, dan zult u naar alternatieven moeten zoeken. Op werkplekniveau zou de Arbo-dienst periodiek een nieuwsbrief kunnen publiceren, eventueel ook per e-mail, of een vaste rubriek kunnen vullen in het interne bedrijfsblad.

Nieuwsbrieven

v o o r

Een campagne van uw Arbo-dienst om geweld tegen personeel te woorkomen

Zet daaronder eventuele toelichtingen (maar niet te veel), zoals waarom de kwestie belangrijk is en welke actie u van uw doelgroep verwacht.


■

B e n o d i g d e

Deze informatie is voor ons ESSENTIEEL om dergelijke incidenten te voorkomen

Zet de belangrijkste boodschap vetgedrukt.

I I

■

D e e l

Neem contact op met de hulpverlening Bel doorkiesnummer 123 voor ondersteuning na een voorval

c a m p a g n e

(verkrijgbaar bij uw afdelingsmanager) ■


13/9/05


31

e f f e c t i e v e

Página 46

Brochures zijn nuttig voor het verstrekken van achtergrondinformatie die „lang houdbaar” is, bijvoorbeeld voor details over bepaalde gezondheidsrisico’s en -omstandigheden en ook voor achtergrondinformatie over uw eigen organisatie.

Brochures

Conferenties en tentoonstellingen

11:07

■

De eerste pagina dient de lezer alles te vertellen wat hij moet weten — waar de brochure over gaat en waarom die belangrijk is. Hou deze pagina en de openingspagina’s zo kort mogelijk om mensen te stimuleren verder te lezen.

■

Overweeg om voor mensen die uw organisatie niet kennen, op de binnenkant van de omslag een kleine, op zichzelf staande beschrijving op te nemen van wie u bent en waarin u zich van anderen onderscheidt.

■

Leid lezers via koppen en tussenkopjes door de tekst in de brochure. Bedenk dat de meeste mensen de brochure alleen maar zullen scannen. Uw belangrijkste punten moeten dus duidelijk naar voren worden gebracht.

■

Door bepaalde citaten te benadrukken of apart in de kantlijn te herhalen, kunt u de lezer op een handige manier attent maken op belangrijke boodschappen.

■

Bekijk of het de moeite waard is om een insteekstrip aan de binnenkant van de achteromslag aan te brengen zodat u aanvullend, op de individuele behoeften afgestemd materiaal kunt toevoegen.

Informatiestands kunnen bij uiteenlopende evenementen worden gebruikt ■ ■


■ ■ ■ ■ ■

Tentoonstellingen voor het brede publiek; handels- en vakbeurzen; road shows gericht op voorlichting; lokale tentoonstellingen; particuliere evenementen of introducties; conferenties; rondreizende tentoonstellingen in openbare ruimten zoals winkelcentra, bibliotheken en dergelijke.

Sommige lidstaten en organisaties hebben met succes gebruik gemaakt van een rondreizende campagnebus om hun boodschap letterlijk naar de werkplek toe te brengen.

46

13/9/05

11:07

Página 47

12

47

e e n v a n v o e r e n h e t v o o r v a a r d i g h e d e n B e n o d i g d e I I

25

Bereid de inrichting van uw tentoonstellingsstand goed voor ■ Gebruik opvallende kleuren en afbeeldingen om de aandacht van mensen te trekken. Maak indien mogelijk ook gebruik van een interactieve demonstratie waar de bezoekers aan uw stand bij betrokken worden. Vertoon eventueel een video. ■ Breng een simpele, duidelijke boodschap met nadruk op de specifieke kenmerken en voordelen. Die boodschap moet van enige afstand goed leesbaar zijn. Zet achtergrondinformatie en minder belangrijke boodschappen in een kleiner lettertype. Beperk alle informatie tot een minimum omdat mensen slechts een paar minuten bij uw stand zullen doorbrengen. Zij hebben geen tijd om veel tekst te lezen. ■ Zorg voor rekken met brochures en documentatie zodat bezoekers altijd informatie mee kunnen nemen. ■ Let erop dat degenen die de stand bemannen vriendelijk en terzake deskundig zijn. Er dient altijd minstens één persoon aanwezig te zijn. Probeer een „gemotiveerd” iemand de verantwoording voor de stand te geven en laat niemand als een soort „gunst” bij de stand assisteren. Als u uw eigen stand naar de tentoonstelling stuurt, zorg er dan voor dat er mensen zijn die de stand kunnen opbouwen en afbreken. ■ Hoeveel bezoekers zullen er komen? Uit welke doelgroep? Zorg altijd voor voldoende voorraad aan relevante voorlichtingsmaterialen. ■ Zorg dat de stand en het materiaal op tijd aanwezig zijn en dat u genoeg tijd heeft om alles op te zetten VOORDAT het evenement begint. ■ Regel de benodigde apparatuur en materialen zoals tafels, stoelen, pennen, papier, formulieren voor vragen van bezoekers, computers en stopcontacten voor elektrische apparatuur. ■ Zorg voor een adequate follow-up van de reacties tijdens de tentoonstelling, waarbij verzoeken om informatie prioriteit dienen te krijgen.

c a m p a g n e

De bussen vervoerden voorlichtingsmateriaal, hulpmiddelen en goed opgeleid personeel. Bovendien was op de buitenkant de slogan van de campagne aangebracht om onderweg vast reclame te maken. Ook het gebruik van OSH-stands op de werkplek kan tot goede resultaten leiden.

D e e l



13/9/05


Video’s


e f f e c t i e v e

39

11:07

Página 48

Video’s zijn een populair middel voor educatieve en trainingsdoeleinden. Daarnaast kunnen ze ook op tentoonstellingen vertoond worden. Het produceren van video’s kan echter een dure aangelegenheid zijn. Om een maximaal effect te sorteren, zouden video’s ongeveer vijf minuten moeten duren. Zorg er in ieder geval voor dat ze nooit langer dan twintig minuten duren, omdat de aandacht van de kijkers daarna snel gaat verslappen. Schakel voor de productie van video’s altijd deskundigen in. Doorgaans zult u ook over gedrukte achtergrondinformatie moeten beschikken die kijkers mee kunnen nemen. Als de video voor een training bedoeld is, kunt u overwegen om enkele interactieve workshopvragen of ander trainingsmateriaal te ontwikkelen om naast de video te gebruiken. Op het gebied van veiligheid en gezondheid kunnen video’s nuttig zijn: ■ om goede en slechte praktijken te laten zien; ■ voor een gedramatiseerde reconstructie van de reeks gebeurtenissen die tot een ongeluk hebben geleid of om te tonen welke maatregelen nodig zijn om goede Arbopraktijken te verwezenlijken; ■ om de gevolgen van slechte Arbopraktijken te laten zien door slachtoffers te tonen en deze te laten vertellen over hun gezondheidsproblemen; ■ voor interactieve demonstraties — door bijvoorbeeld de video te stoppen en te vragen „Wat gebeurt hierna?” of „Welke gevaren dreigen er?”; ■ om een groter publiek te bereiken — vooropgesteld dat er een videorecorder aanwezig is — via onder andere scholen, opleidingscentra, trainingen op de werkplek en stands op tentoonstellingen. Het kan ook handig zijn om mensen de mogelijkheid te bieden de video te huren. Video’s kunnen nuttig zijn om mensen te trainen die niet erg gemotiveerd worden door de traditionele onderwijsmethoden of waarvan de leesvaardigheid niet goed ontwikkeld is. Als de video een hoog visueel karakter heeft, kan deze ook gebruikt worden voor anderstaligen. Nevenvestigingen van uw eigen organisatie of andere externe bedrijven die hun eigen workshops organiseren in het kader van uw campagne, willen vaak ook graag een video laten zien. OSH-functionarissen lenen vaak video’s om tijdens evenementen binnen hun bedrijf of kantoor te gebruiken.

48


13/9/05

11:07

Página 49

D e e l

I I

B e n o d i g d e


v o o r

h e t

v o e r e n

v a n

e e n

c a m p a g n e

In een van de lidstaten is als onderdeel van een campagne om aandoeningen aan het bewegingsapparaat te verminderen als gevolg van de fysieke belasting in de landbouwsector een video gemaakt. Die video is tevens gebruikt ter ondersteuning van de Europese Week ter bevordering van de veiligheid en gezondheid op het werk. ■ Doel: verbeteren van de voorlichting en bevorderen van preventieve maatregelen met betrekking tot het manueel hanteren in de landbouwsector door middel van een video met goede praktijken. ■ Belangrijkste activiteiten: productie van een niet-technische, zeer visuele video van twintig minuten met concrete en typische problemen op het gebied van de fysieke belasting op boerderijen en met praktische oplossingen voor die problemen. ■ Werkwijze: klachten over de nek, schouders en armen veroorzaken de grootste gezondheidsproblemen in de agrarische sector. Er zijn weliswaar praktische oplossingen beschikbaar, maar deze worden vaak niet als zodanig onderkend of zijn niet algemeen bekend. De doelgroep werd gedefinieerd als boeren, landarbeiders en landbouwstudenten. Deze doelgroep is meestal niet ontvankelijk voor gedetailleerd, technisch, schriftelijk materiaal. Daarom werd besloten om een zeer visuele, niet-technische video te maken met „illustratieve fragmenten” en alledaagse voorbeelden om de boodschap over te brengen. In het projectteam zaten onder andere een agrarische arbeidsinspecteur, een ergonoom en een videospecialist. De video werd met medewerking van boeren en landarbeiders op locatie op boerderijen opgenomen. De „probleem”-activiteiten die in de video geïllustreerd werden waren de volgende. ■ De omgang met vee, bijvoorbeeld schapen. Oplossing: ■ in ieder geval rekening houden met de persoon (training, ervaring, fysieke geschiktheid), het materiaal (veekralen, boxen, laadapparatuur) en het dier (gezondheid en vertrouwdheid met mensen). ■ Het hanteren van mestopslagroosters. Oplossing: ■ gebruik van een goedgekeurde draagriem en van een geschikte inrichting om de grote roostergedeelten te tillen; ■ montage van kleine roosterelementen, die veilig gehanteerd kunnen worden, op plekken waar men toegang moet hebben tot pompen en roerinrichtingen. ■ Het verwisselen van tractorwielen. Oplossing: ■ gebruik van een speciaal daarvoor bedoeld toestel (een wielhanteerder), hetzij als vrijstaande eenheid hetzij als hulpstuk op een heftruck. Wielhanteerders kunnen wielen tillen, dragen, roteren en kantelen om het aan de tractor bevestigen en weer verwijderen van wielen te vergemakkelijken. ■ Omgaan met 200-litervaten met chemicaliën (bv. met bestrijdingsmiddelen of veterinaire medicijnen). Oplossing: ■ gebruik van een goedgekeurd draagtoestel om grotere containers te verplaatsen en te kantelen; ■ opstellen van opslagschema’s om de afstand te beperken waarover containers verplaatst moeten worden. ■ Het verplaatsen van zakken, melkbussen en andere containers. Oplossing (indien mogelijk): ■ overstappen op mechanische bulkhandling; ■ gebruik van laders, transportcontainers en heftrucks voor het hanteren van alle materialen; ■ het plaatsen van bestellingen op aanhangwagens zodat ze verplaatst kunnen worden zonder dat ze van de grond getild hoeven te worden. In de video werden ook tips gegeven om het risico op letsel bij het tillen en dragen van lasten te verminderen, zoals een correct gebruik van gereedschappen en hulpmiddelen voor het verplaatsen van chemische containers, zakken, blokken, batterijen, palen voor omheiningen, balen, losse materialen, lange balken, turfbalen en ballastgewichten voor tractoren. De video werd tijdens de Europese Week gelanceerd zodat deze geïntegreerd kon worden in het PR-materiaal voor dit evenement. De video werd over alle regionale kantoren van de arbeidsinspecties in de lidstaat verspreid en is ook op landbouwbeurzen vertoond. De belangrijkste doelgroep bestond uit nieuwkomers in de landbouwsector en er werden dan ook meer dan 250 kopieën onder agrarische opleidingen verspreid. Daarnaast werd voor de verkoop een langere versie geproduceerd.

49

13/9/05


Página 50

De resultaten van een enquête voorafgaand aan de campagne kunnen bij de lancering en later bij de evaluatie van de campagne gebruikt worden. Een dergelijke enquête is met name nuttig indien u zich richt op een nieuw risico of gebied waar geen gegevens over bekend zijn. De enquête dient wel goed gepland te worden om te zorgen dat de resultaten bij de start van de campagne ook daadwerkelijk beschikbaar zijn. De opzet en analyse van dergelijke enquêtes dienen zorgvuldig uitgevoerd te worden zodat de resultaten een betrouwbare indruk op pers en publiek maken. De publicatie van de resultaten van een personeelsenquête kan bijvoorbeeld een effectieve start zijn voor een campagne binnen uw eigen bedrijf.

Campagneactiviteiten via internet

Internet is een krachtig medium voor massacommunicatie dat u in uw campagne kunt inzetten. Het kan tevens interactief worden gebruikt. Journalisten en andere organisaties die verslag willen doen over uw campagne of deze willen promoten, hebben graag de beschikking over elektronische versies van uw campagnemateriaal. Vermeld uw webadres dan ook in persberichten. Het verdient aanbeveling om een deel van uw website via een eigen internetlink voor uw campagne te reserveren. Als nieuwsdiensten op internet melding maken van uw campagne kunnen zij ook een link naar uw site leggen. Ook kunnen geïnteresseerde organisaties uw internetadres via hun eigen site verspreiden en een link naar uw campagnesite maken. Onderzoek of het zinvol is om een deel van uw website specifiek voor de campagne te gebruiken: ■ om de doelstellingen en het tijdschema van de campagne uiteen te zetten; ■ om bezoekers op de hoogte te houden van actuele evenementen en van het verloop van de campagne; ■ om enquêtes uit te voeren; ■ om persberichten, folders, brochures en affiches elektronisch te verspreiden. Uw budget voor drukwerk en verspreiding zal beperkt zijn, met name als u de voorkeur geeft aan kleurrijke, opvallende documentatie. Via internet kunt u uw bereik vergroten zonder extra kosten te maken. Hierdoor kunt u tevens geïnteresseerde partijen bereiken die niet op

35

50

11:07

Enquêtes

e f f e c t i e v e




13/9/05

11:07

Página 51

uw mailinglijst staan. Het kan nuttig zijn de informatie zowel in html- als in pdfformaat aan te bieden;

■

om op een interactieve manier:

■

organisaties te vragen om via de website hun steun aan de campagne te verbinden;

■

om ondersteunende case studies of praktische maatregelen van campagnedeelnemers te verzamelen;

■

om campagnenetwerken te ontwikkelen;

■

om een forum voor de uitwisseling van goede Arbo-praktijken en voor discussiedoeleinden op te zetten;

■

om een breed scala aan achtergrondinformatie te verschaffen die u doorgaans niet via de traditionele kanalen zou kunnen publiceren en verspreiden;

■

om foto’s en afbeeldingen en dergelijke ter beschikking te stellen die te duur zijn om te drukken en te verspreiden;

■

om links te geven naar andere interessante bronnen.

Een aantal organisaties heeft geconstateerd dat het verspreiden van essentiële informatie op het gebied van veiligheid en gezondheid ter ondersteuning van een campagne ook effectief kan gebeuren via cd-rom’s, bijvoorbeeld om die informatie aan kleine bedrijven te kunnen verstrekken. Cd-rom’s kunnen namelijk veel meer informatie bevatten dan gedrukte publicaties. Daarnaast kunnen ze eenvoudig bewaard, verpakt en verstuurd worden. Zij kunnen ook op een interactieve manier en als trainingshulpmiddel gebruikt worden. Bovendien kunnen ze regelmatig geactualiseerd worden.

Een aantal andere ideeën Tv- en radiodrama — een van de lidstaten heeft op de radio via een van de afleveringen van een dramaserie over het leven op het platteland aandacht kunnen besteden aan ongelukken op de boerderij; ■ theater — in een van de lidstaten zijn toneelstukken ontwikkeld waarbij veiligheid en gezondheid op het werk centraal staan.

v o e r e n h e t D e e l

I I

■

v o o r

Cd-rom’s


8

v a n

e e n

c a m p a g n e

om afbeeldingen, slogans en dergelijke op uw site te zetten die de media en andere belangstellenden kunnen downloaden;

B e n o d i g d e

48

■

51

a o r g a n i s i n g a n d P r e p a r i n g I P a r t

CAMPAGNES OP EEN AANTAL SPECIFIEKE GEBIEDEN

c a m p a i g n

Página 53

I I I

11:07

e e l

13/9/05

d


13/9/05

1.

11:07

Página 55

55

s p e c i f i e k e a a n t a l e e n o p C a m p a g n e s I I I

46

Middelgrote en kleine bedrijven hebben maar beperkte tijd en middelen om hun eigen campagnes te voeren of deel te nemen aan die van anderen: zij beschikken over minder mensen en hebben een slechtere toegang tot informatie dan grotere bedrijven met een eigen Arbo-afdeling. Het is onwaarschijnlijk dat u het MKB kunt bereiken via vakpublicaties op het gebied van veiligheid en gezondheid. Om dergelijke bedrijven te bereiken, moet de boodschap zeer herkenbaar zijn en op een goed zichtbare manier verspreid worden. Door het agentschap uitgevoerd onderzoek heeft de volgende tips opgeleverd. ■ Gebruik persoonlijke contacten om het MKB te bereiken. Vertrouw niet alleen op publiciteit, want die is waarschijnlijk niet afdoende. De meest effectieve manier om contacten te leggen, is door middel van bedrijfsbezoeken, maar het deelnemen aan beurzen, trainingen, workshops en regionale seminars kan ook onderdeel vormen van de voorlichtingsstrategie. ■ Betrek betrouwbare partners op een actieve manier bij de campagne en het verspreiden van de boodschap. Hierdoor wordt de belangstelling van uw doelgroep gewekt en een vertrouwensbasis gecreëerd. Mogelijke partners zijn werkgevers- en brancheverenigingen, de Kamer van koophandel en (onderlinge) verzekeringsmaatschappijen. Door lokale organisaties bij uw activiteiten te betrekken, komt de campagne dichter bij het MKB te staan. ■ Zorg dat uw boodschap van groot belang is voor de drukke MKB-eigenaren, die voortdurend vele prioriteiten moeten stellen. De communicatie moet direct zijn en in een zakelijk jasje gestoken worden. Mensen in het MKB hebben behoefte aan simpele, kant-en-klare oplossingen. Zorg dus voor praktische hulpmiddelen, concrete voorbeelden en case studies. ■ Vraag niet te veel. Gebruik een gefaseerde aanpak om het MKB te stimuleren om veranderingen door te voeren. ■ „Verhoogde overlevingskansen” kan een zeer effectieve boodschap voor het MKB zijn, omdat veel bedrijven in deze sector moeite hebben om het hoofd boven water te houden.

g e b i e d e n

M

HET MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF (MKB)

D e e l




13/9/05


e f f e c t i e v e

32

6

56

11:07

Página 56

■

Mogelijk moeten arbeidsinspecteurs en andere externe adviesdiensten voorlichting en training krijgen over de manier waarop het MKB bij de campagne betrokken en ondersteund kan worden.

■

In de kleinste bedrijven in het MKB speelt de vakbond waarschijnlijk geen rol. Desondanks heeft een aantal nationale autoriteiten bij MKB-campagnes met vakbonden samengewerkt, omdat deze gemotiveerd kunnen zijn om aan MKBwerkgevers te demonstreren dat zij positieve ondersteuning kunnen bieden op het gebied van veiligheid en gezondheid, bijvoorbeeld door adviezen te geven hoe aan de wettelijke vereisten voldaan kan worden en door cursussen te verzorgen.

Ideeën om het MKB te bereiken ■ In één van de MKB-campagnes bleek dat een cd-rom met elementaire en essentiële informatie zeer op prijs gesteld werd. Mede dankzij bedrijfsbezoeken voorafgaand aan de lancering van de campagne kwam de boodschap goed over. ■ Veel bedrijven in het MKB zijn lid van een beroepsvereniging. Advertenties en artikelen kunnen dan ook het beste in de bijbehorende vakbladen worden geplaatst. Met name voor het MKB geldt daarnaast dat de boodschap effectiever zal zijn wanneer deze op bepaalde risico’s in de betreffende branche gericht is en geïllustreerd wordt met branchespecifieke voorbeelden. Informatie in de vakbladen dient dan ook een duidelijke branchespecifieke boodschap uit te dragen. Probeer de beroepsvereniging daarom als partner bij de campagne te betrekken om meer geloofwaardigheid en herkenbaarheid te creëren. ■ Er bestaan associaties of verenigingen van kleine bedrijven. Maak van hun ledenbestand gebruik om via direct-mail informatie te verstrekken. ■ Stimuleer grotere werkgevers om met hun kleinere onderaannemers samen te werken aan oplossingen op OSH-gebied. Ontwikkel PR-materiaal dat die grote werkgever verder kan verspreiden. Stimuleer grotere werkgevers ook om „goede buren” te zijn voor kleinere bedrijven, door hen via programma’s te ondersteunen. ■ Verspreid informatie via Kamers van koophandel en dergelijke en onderneem

57

s p e c i f i e k e a a n t a l e e n o p

ook andere gezamenlijke activiteiten met die KvK’s en overige instanties. ■ Er zou een „Arbo-bus” als „mobiel” hulpmiddel gebruikt kunnen worden om de boodschap en ondersteuning op OSHgebied tot aan de MKB-deur of zelfs voorbij die deur te brengen. Deze methode is bijvoorbeeld gebruikt bij campagnes gericht op bouwplaatsen. Als de bus aan de buitenkant ook nog voorzien is van de campagneslogan, beschikt u tegelijkertijd over een rijdende reclamezuil. ■ Ondersteuningprogramma’s voor het MKB op basis van persoonlijke contacten, bijvoorbeeld via regionale instellingen of arbeidsinspecties, zijn een van de meest effectieve instrumenten, maar doen wel een groot beroep op de beschikbare middelen. ■ Een aantal lidstaten heeft op de bestaande trend ingespeeld om „ontbijtbijeenkomsten” voor bedrijven te organiseren om het MKB te bereiken. Kleine bijeenkomsten of seminars van vijftien tot twintig mensen in de nabijheid van het bedrijf kunnen soms effectiever zijn dan grote conferenties. ■ Maak gebruik van persoonlijke uitnodigingen en contacten. ■ Het voeren van MKB-campagnes met bedrijfsbezoeken waar samen met het bedrijf individuele doelstellingen worden vastgesteld, kan effectief zijn om veranderingen te bewerkstelligen. De resultaten van dergelijke interventies kunnen als praktijkvoorbeelden worden gebruikt om de algemene campagne te verbeteren. ■ Schakel een representatieve en succesvolle ondernemer in om de campagne te lanceren en de boodschap van het belang van een goede veiligheid en gezondheid voor bedrijven over te brengen. ■ Gebruik zakelijke evenementen om bijvoorbeeld een beursstand in te richten of een bepaalde activiteit te introduceren. ■ Beperk uw activiteiten tot lokaal niveau en probeer ook de lokale media in te schakelen. Een recept voor succes? Een campagne voor het MKB in de horeca! Een Arbo-dienst van een bepaalde lidstaat heeft een campagne gevoerd om de veiligheids- en

g e b i e d e n

Página 57

C a m p a g n e s

13

11:07

I I I

13/9/05

D e e l




13/9/05


e f f e c t i e v e

45

45

58

11:07

Página 58

gezondheidsnormen in restaurants en cateringbedrijven te verbeteren. Er zijn veel MKB-organisaties actief in deze branche. De grotere organisaties in deze sector exploiteren vaak vestigingen op franchisebasis, zodat de individuele franchiseondernemingen feitelijk tot het MKB behoren. ■ De eerste stap was de oprichting van een „contactgroep” met de relevante groepen die in de sector actief zijn, zoals: ■ de brancheverenigingen voor de catering en het restaurantwezen; ■ de branchevereniging van bierproducenten; ■ de branchevereniging van fabrikanten van cateringapparatuur; ■ de vakbonden; ■ de cateringorganisaties binnen de openbare sector; ■ de voor de horeca verantwoordelijke afdeling van de arbeidsinspectie. ■ Er werd een serie gerichte voorlichtingsmaterialen ontwikkeld voor het verbeteren van de kennis op het gebied van de wetgeving en werkgeversverplichtingen, over de kosten van ongevallen, de negatieve gevolgen voor het bedrijfsrendement en over de grootste veroorzakers van ongevallen (waaronder uitglijden, struikelen en vallen, snij- en brandwonden, ongevallen met apparatuur en machines en letsel als gevolg van het manueel hanteren van lasten). ■ De informatie werd vormgegeven in een reeks korte en gratis informatiebladen die ieder slechts één onderwerp behandelden en eenvoudig te kopiëren waren zodat ze gemakkelijk in vakbladen over te nemen waren of door de arbeidsinspectie uitgedeeld konden worden bij bedrijfsbezoeken. De richtsnoeren werden in overleg met alle betrokkenen in de contactgroep opgesteld om te waarborgen dat iedereen erachter stond en de boodschap correct was. ■ De informatie werd in de diverse tijdschriften van de brancheverenigingen gepubliceerd en door de vakbonden en andere deelnemende organisaties aan de contactgroep onder hun leden verspreid. ■ De informatie werd eveneens op diverse beurzen en andere horeca-evenementen onder de aandacht gebracht. ■ Op deze manier werd de boodschap „catering with care” onder het MKB en anderen verspreid.

Página 59

promoten van een nieuw beleid;

■

verbeteren van de voorlichting;

■

Wie moet erbij betrokken worden? ■

■

■

de verantwoordelijke Arbo-functionaris; e e n

■

stimuleren van bepaald gedrag, zoals het melden van ongevallen, het gebruik van hulpmiddelen bij fysieke belasting of het uitvoeren van risico-inventarisaties.

het hogere management, om van hun instemming en steun verzekerd te zijn;

■

de afdelingsmanagers;

■

de vakbonden;

■

de leden van Arbo-commissies;

■

de bedrijven waaraan werk is uitbesteed.

Enkele aspecten die van belang zijn voor de planning: ■

■

■

s p e c i f i e k e

■

a a n t a l

Redenen voor een bedrijfscampagne:

o p

■

g e b i e d e n

A

Arbo-functionarissen, managers, vertegenwoordigers van vakbonden en preventiecommissies kunnen het voornemen hebben om op hun eigen werkplek campagnes te voeren om de voorlichting te verbeteren en om mensen tot ander gedrag aan te zetten. Veel „groots opgezette” suggesties die in deze handleiding zijn gedaan, kunnen aangepast worden aan de situatie in uw bedrijf. Een evenement als de Europese Week voor veiligheid en gezondheid op het werk biedt een goed aanknopingspunt voor een bedrijfscampagne. Hierna treft u een checklist aan voor de planning en uitvoering van een dergelijke campagne: zelfs de kleinste bedrijven kunnen gratis informatie van Arbodiensten krijgen met het oog op de verspreiding van voorlichtingsmateriaal, alsook tips voor het opzetten van een campagne en dergelijke.

Heeft u de steun van het hogere management? Heeft u de beschikking over een budget? Kunt u ondersteuning krijgen van specifieke personen op andere afdelingen? Wilt u iets bereiken, dan zult u in ieder geval met uw campagne „de boer op moeten”. Zoek dus uit wie de belangrijkste mensen op elke afdeling zijn die bij de campagne betrokken moeten worden.

59

C a m p a g n e s

CAMPAGNES IN UW EIGEN ORGANISATIE

11:07

I I I

2.

13/9/05

D e e l



13/9/05

11:08

Página 60

■


■

■

■

■

■

e f f e c t i e v e

■


■

60

Maak een overzicht van bedrijfsongevallen om harde cijfers in uw campagne te kunnen gebruiken of voer een eigen onderzoek in uw bedrijf uit. Heeft uw bedrijf een afdeling automatisering? Kunnen zij materiaal voor u scannen om affiches en folders en dergelijke te maken? Zijn er mogelijkheden om uw campagne te presenteren, zoals bijeenkomsten van Arbo-commissies of bepaalde managementvergaderingen? Kies gerichte boodschappen. Voorbeelden: „Leidt tot kostenbesparingen” voor het hogere management en „Leidt tot minder ziekteverzuim” voor de afdelingsmanagers. U dient waar mogelijk een follow-up aan activiteiten te geven, bijvoorbeeld door samenvattingen van gehouden seminars te verspreiden. U dient waar mogelijk uw campagne te evalueren. Is het aantal gevolgde cursussen toegenomen? Zijn er risicoinventarisaties uitgevoerd? Zijn de ongevallenpercentages lager? Let op! Door een campagne kan het bewustzijn van gezondheidsproblemen op het werk toenemen waardoor er ook meer gezondheidsproblemen gemeld kunnen worden. Wat in eerste instantie een negatief effect lijkt, is in feite dus een positief effect.

Enkele ideeën: ■

45

Regel toestemming om mededelingenborden, de interne post en het kopieerapparaat te mogen gebruiken of om folders met de salarisstroken mee te mogen sturen en dergelijke.

Follow-up en evaluatie: ■

■

Vindt er binnenkort een evenement plaats waar u op in kunt spelen, bijvoorbeeld een actie die gericht is op een gezondere levenswijze?

Koppel uw campagne aan de Europese Week voor veiligheid en gezondheid op het werk of kies een onderwerp waarvoor een OSH-instantie in uw land of regio al een campagne voert.

Página 61

■

„Backs for the Future” ■

Als onderdeel van een breder initiatief om ongevallen als gevolg van het verzorgen en tillen van patiënten te verminderen, organiseerde een ziekenhuis een open dag voor veiligheid en gezondheid. Die dag was georganiseerd door de Arbo-commissie. De personeelsafdeling en de vakbonden verzorgden informatiestands met documentatie en stelden medewerkers ter beschikking om vragen te beantwoorden. De lokale OSH-instantie had ook een informatiestand en er werden demonstraties verzorgd door een lokale leverancier van apparatuur om patiënten te tillen. Er was ook een klein seminar voor de relevante afdelingsmanagers. Tot de sprekers behoorden een senior manager, een vakbondsvertegenwoordiger en een medewerker van de lokale arbeidsinspectie.

■

■

■

■

■

■

■

g e b i e d e n

Geef informatie in de interne nieuwsbrieven. Stimuleer de Arbo-commissie in uw bedrijf om een periodieke infosheet over Arbo-kwesties te ontwikkelen. Verspreid informatie over uw campagne via e-mail of de website (sommige ondernemingen beschikken over een intranet voor personeel). Vertoon een video. Bij veel OSHinstanties kunt u relevante video’s huren. Voer gerichte risico-inventarisaties uit met betrekking tot het onderwerp van de campagne. Stel in overleg met elke afdeling specifieke preventiedoelstellingen op. Organiseer workshops voor elke afdeling. Zorg ervoor dat potentiële risico’s die op een bepaalde afdeling zijn gesignaleerd, ook aan de andere afdelingen worden doorgegeven. Organiseer wedstrijden en quizzen: • postercompetities; • slagzincompetities; • een quiz tussen afdelingen over gezondheid en veiligheid; • een wedstrijd voor oplossingen voor goede praktijken. Stimuleer werknemers om ideeën te geven voor verbeteringen en goede praktijken, bijvoorbeeld door prijzen voor de beste ideeën uit te loven.

s p e c i f i e k e

■

Verspreid informatie die u zelf heeft samengesteld of gebruik folders en brochures van de verantwoordelijke OSH-instanties.

a a n t a l

■

e e n

■

Organiseer een „Open dag” of een „Voorlichtingsdag” op het gebied van veiligheid en gezondheid. Nodig sprekers van Arbo-diensten en vakbonden en dergelijke uit en vraag of ze een stand willen inrichten. Organiseer een tentoonstelling in uw bedrijf, bijvoorbeeld bij de receptie.

o p

■

C a m p a g n e s

11:08

I I I

13/9/05

D e e l


61


13/9/05

11:08

Página 63

NADERE INFORMATIE EN BRONNEN Hieronder staan een aantal bronnen met meer informatie over campagnes betreffende veiligheid en gezondheid en over campagnematerialen. Sommige campagnes zijn elders in deze handleiding al eerder aan de orde geweest. De campagnegegevens en de bijbehorende materialen vindt u via de website-adressen. Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk: alle publicaties van en informatie over het Agentschap kunnen gratis gedownload worden op de website van het Agentschap http://osha.eu.int. Specifieke informatie over campagnes vindt u op http://europe.osha.eu.int/publications/campaigns/. De Nieuwsbrieven van het Agentschap bevatten ook verslagen van recente campagnes in Europa en in de lidstaten. De nieuwsbrieven kunnen gedownload worden via http://agency.osha.eu.int/publications/newsletter/. 1

Het thema van de voorlichtingscampagne die door de lidstaten in oktober 2001 is uitgevoerd in het kader van de Europese Week 2001 voor gezondheid en veiligheid op het werk was „Ongevalpreventie op het werk”. Meer informatie over dit onderwerp is beschikbaar op http://osha.eu.int/ew2001/.

2

Meer informatie over de activiteiten in de Europese Week 2000 („Zet je schrap tegen fysieke overbelasting”) ter voorkoming van aandoeningen aan het bewegingsapparaat is te vinden op http://osha.eu.int/ew2000/.

Nadere gegevens over het campagneonderzoek waar in dit document naar verwezen wordt, staan op http://europe.osha.eu.int/publications/campaigns/. U zult op de website van het Agentschap ook links aantreffen naar de websites van de lidstaten waar meer informatie gevonden kan worden over nationale activiteiten in verband met de Europese Week en over andere campagnes. Technisch Bureau van het Europees Verbond van Vakbewegingen — Tot de ondernomen activiteiten behoren: 3

„Europa onder druk”, een campagne om arbeidsgebonden aandoeningen aan het bewegingsapparaat te voorkomen: http://www.etuc.org/tutb/uk/msd.html.

4

Ondersteuning van de internationale RSI-dag samen met het EVV en de ICFTU

5

Oostenrijk: „Backen wir”. OSH-aspecten in bakkerijen. Voor meer informatie: Dr. Elsbeth Huber, Zentral Arbeitsinspektorat; tel. (43-1) 711 00 63 81.

Oostenrijk: AUVA — Instantie voor algemene arbeidsongevallenverzekering 6

„Sicherheit und Gesundheit bei der Arbeit” („Veiligheid en gezondheid op het werk”): cd-rom voor risico-inventarisatie gericht op kleine bedrijven (AUVA met diverse partners)

7

Mediapakket voor opleidingsprogramma voor leerling-automonteurs. Voor meer informatie: Ing. Mag. C. Schenk, Dr. M. Rotte, AUVA. Allgemeine Unfallversicherungsanstalt (AUVA), Adalbert Stifter Straße 65, A-1200, Wenen; www.auva.at.

8

Austria Bundesarbeitskammer: Referat Arbeitnehmerinnenschutz, Prinz Eugen Straße 20-22, A-1040, Wenen; voorlichtings-cd-rom („Train je fit”) en brochure in het kader van de campagneactiviteiten voor de Europese Week 2000 — in samenwerking met diverse projectpartners.

België: Prevent — Instituut voor veiligheid en gezondheid op het werk. 9

Screensaver met oefeningen om stress te voorkomen: http://www.prevent.be/screensaver/.

Een serie posters van Prevent treft u aan op: http://www.prevent.be/prevent/pre07.nsf/webaffiches 10

België: KBC-Verzekeringen en vzw Handcentra — de campagne „Handen zijn kwetsbaar, handen zijn kostbaar”. Voor meer informatie: KBC-Verzekeringen, Diestsestraat 269, B-3000 Leuven.

Denemarken: Nationale Arbo-instantie — www.arbejdstilsynet.dk. 11

Sectorgericht campagneprogramma door de arbeidsinspectie in de metaalgieterij. Voor meer informatie: Lars Rasmussen; tel. (45) 39 15 22 10; e-mail: [email protected]

63


e f f e c t i e v e



13/9/05

11:08

Página 64

12

Tentoonstellingstand van de lokale arbeidsinspectie als onderdeel van de campagneactiviteiten tijdens de Europese Week 2000.

13

Denemarken: BST Esbjerg — een reeks campagneposters treft u aan op http://www.bstesbjerg.dk/tekst/nyheder/nyplakat.htm en http://www.bst-esbjerg.dk/tekst/nyheder/plakat.htm, bijvoorbeeld de antistressposter „Stop voordat u uitgeblust bent”.

14

Denemarken: NUL Arbejdsulykker — campagnematerialen op http://www.arbejdsulykker.dk/html/mat.html.

15

Finland: Invalidilitto ry — Kumpulantie 1 A, FIN-00520 Helsinki. Brochure over het tillen, verplaatsen en verzorgen van personen in het kader van de campagneactiviteiten voor de Europese Week 2000.

16

Finland: lokale actieweek — meer informatie verkrijgbaar bij de Arbeidsinspectie van Kymi, Postbus 145, FIN-53101 Lappeenranta.

17

Finland: Wellmedia — campagnemateriaal voor de Europese Week 2000. Contactadres: http://www.wellmedia.fi/.

18

Frankrijk: Eurogip — INFO’S, nr. d.d. 27 maart 2000, 55, rue de la Fédération, F-75015 Parijs.

19

Frankrijk: INRS — diverse posters van het INRS op http://www.inrs.fr/indexprodinfo.html.

20

Frankrijk: INRS — „komische strips” als insert verspreid in het regionale „Prévenir”-tijdschrift van CRAM (Caisses régionales d’assurance maladie).

21

Frankrijk: ministeries van Werkgelegenheid en Volksgezondheid — gezamenlijk initiatief over verwondingen die het personeel in de gezondheidszorg oploopt door injectienaalden. Meer informatie op http://www.sante.gouv.fr/pdf/m5817.pdf en http://www.sante.gouv.fr/htm/pointsur/contamination/index.htm.

Duitsland: BAUA — „Medieneinsatz im Arbeitsschutz” („Gebruik van media in OSH”), BAUA, Duitsland. Duitsland: BAUA (1999) — Medieneinsatz für Sicherheit und Gesundheit. Tagungsband 3. Medienworkshop ’98, Dortmund 1998. 22

Duitsland: BGZ (Berufsgenossenschaftliche Zentrale für Sicherheit und Gesundheit) — campagne om dermatitis als gevolg van cement te verminderen. Meer informatie: GISBAU (GefahrstoffInformationssystem der Berufsgenossenschaften der Bauwirtschaft), Hungener Str. 6, D-60389 Frankfurt am Main. www.GISBAU.de.

Duitsland: Breucker, Gregor et al. (1998) — Success Factors of Workplace Health Promotion. European Network for Workplace Health Promotion, Projectpaper nr. 1. Essen: Federale vereniging van bedrijfsfondsen voor ziektekostenverzekeringen, BKK Bundesverband. http://www.baua.de/whp-net/. 23

Voorlichtingsbrochure over manueel hanteren.

België: Prevent, Instituut voor veiligheid en gezondheid op het werk — http://www.prevent.be. Ierland: nationale Arbo-instantie. 24

Meer informatie over campagnes zoals „Veilige steden/Veilig werken” is te vinden op http://www.hsa.ie/osh/focusmnu.htm.

25

Activiteiten in het kader van de Europese Week 2000, zoals een reclamecampagne in het openbaar vervoer en een programma bestaande uit regionale seminars. Zie http://www.hsa.ie/osh/ew2000.htm.

26

Programma voor schoolkinderen gericht op veiligheid op boerderijen — poëziewedstrijd.

27

Advertentiecampagne met bekende mensen.

28

Geplastificeerde kaart met veiligheidsinstructies voor de visserijsector.

Voor meer informatie omtrent bovengenoemde activiteiten: HAS, 10 Hogan Place, Dublin 2, Ierland, http://www.hsa.ie.

64


13/9/05

11:08

Página 65

29

Italië: Emilia-Romagna — „Togliamocelo dalla testa , amianto stop” — een regionale asbestcampagne. Voor meer informatie: http://www.regione.emilia-romagna.it/amianto/index.htm.

30

Italië: Regione Lazio, Giunta Regionale — affiche in het kader van het Europese Jaar voor veiligheid en gezondheid op het werk: http://www.regione.lazio.it/internet/index.htm (klik op „Portale sanità” voor het OSH-gedeelte).

31

Italië: CGIL, CISL, UIL — speciale RLS-editie (MSD) van het 2087-tijdschrift als onderdeel van de activiteiten in de Europese Week 2000.

32

Luxemburg: Association d’assurance contre les accidents, Bureaux: 125, route d’Esch, L-1471 Luxemburg.

33

Nederland: TNO Arbeid — voorbeelden van campagnes en ondersteunend materiaal is te vinden op http://nl.osha.eu.int/publications/campaigns/arbocampagne2000.stm en op http://www.arbo.nl/publications/campaigns/.

34

Nederland: ministerie van Sociale Zaken — de campagne „Stop RSI”, 1999.

35

Portugal: IDICT — meer informatie over campagnes zoals een campagne gericht op de textielsector is te vinden op http://www.idict.gov.pt/campanhas/index1.htm.

Andere activiteiten zijn onder andere: 36

IDICT: programma voor een „veilige werkplek”.

37

IDICT:„Veilig werk, betere toekomst” — een programma voor scholen.

Voor meer informatie: IDICT, Avenida da República, 84, 5.º Andar, P-1600-205 Lissabon, Portugal. Spanje: INSHT — een overzicht van alle affiches is te vinden op http://www.mtas.es/insht/information/carteles.htm#catalogo. U kunt daar onder andere de volgende voorbeelden aantreffen. 38

Silla de ruedas: http://www.mtas.es/insht/campa/nov_10_99.htm.

Het affiche „No te dejes pegar por los pegamentos” http://www.mtas.es/insht/images/carteles/Car_015_imp.jpg of http://www.mtas.es/insht/information/car_015.htm. 39

De campagne „Hace diez minutos” http://es.osha.eu.int/news/#noticias bevat zowel een „drieluik” als een „document”. Via deze link kan ook nieuws over campagnes van andere organisaties worden gevonden. 40

Spanje: Sociaal Mariene Instituut (IMS) — „Uw veiligheid aan boord is geen spelletje”. Voor meer informatie: INSHT, C/Torrelaguna 73, E-28027, Madrid.

41 Spanje: CC.OO — een campagne gericht op aandoeningen aan het bewegingsapparaat: http://www.ccoo.es/cgi/mixer.exe/campanas.mix. Voor meer informatie: Angel Carcoba, Departamento de Salud Laboral, Fernández de la Hoz, 12, E-28010 Madrid. 41a

Mouse pad over veilig beeldschermwerk gemaakt door CC.OO — Federación sindical de administración pública.

42

Spanje: UGT — Internationale Dag voor veiligheid en gezondheid op het werk (28 april). Het campagnemateriaal is te vinden op http://www.ugt.es/campanas/28abril.htm.

43

Zweden: gemeenschappelijke Arbo-raad voor de industriële sector — een isocyanatencampagne. Alle materialen, inclusief checklists en voorlichtingsbrochures en dergelijke zijn verkrijgbaar via internet: http://www.asn.se/service/isoc.html (Zweedse versie) of http://www.asn.se/htmdoc/isoeng.html (Engelse versie).

Zweden: Arbetsmiljoverket — Arbo-instantie. Op deze webpagina staan alle voorpagina’s van de brochures en posters en dergelijke: http://www.av.se/publikationer/broschyrer/43ochframat.shtm. 44

Arbtarskyddsstyrelsen (thans onderdeel van Arbetsmiljoverket) — affiche van de campagneactiviteiten in 2000 gericht op aandoeningen aan het bewegingsapparaat.

65


45

13/9/05

11:08

Página 66

Verenigd Koninkrijk: Health and Safety Executive — de HSE (http://www.hse.gov.uk) heeft naast diverse sectorgerichte tentoonstellingsstands en ondersteunende brochures ook risicospecifiek PRmateriaal ontwikkeld.

46

„Good Health is Good Business”.

47

HSE: „Back on the Farm” — een video over manueel hanteren in de landbouwsector, ISBN 0 7176 1866 8, ontwikkeld in het kader van de campagneactiviteiten voor de Europese Week 2000. De video kan on line besteld worden op http://www.hsebooks.co.uk bij HSE Books, Postbus 1999, Sudbury, Suffolk, Verenigd Koninkrijk. In de video wordt gebruik gemaakt van een voice-over. Door de taal van de voice-over te veranderen, kan de video voor andere landen geschikt gemaakt worden. Voor meer informatie: Andrew Wetters, Publicity & Press Promotions, Directorate of Information and Advisory Services, Health and Safety Executive, Daniel House, Trinity Road, Bootle, Verenigd Koninkrijk.

48

Verenigd Koninkrijk: samenwerking tussen HSE en bouwsector — de campagne „Working well together” is een voorbeeld van het voeren van een campagne via een website: http://wwt.uk.com/.

49

Verenigd Koninkrijk: Trade Union Congres (TUC) — een campagne tegen rugklachten: http://www.vl28.dial.pipex.com/backcare.htm. Deelnemende organisaties: het Forum of Private Business (www.fpb.co.uk) en BackCare (www.backpain.org). Voor meer informatie over andere TUC-campagnes: http://www.vl28.dial.pipex.com/.

50

Verenigd Koninkrijk: Unison — meer informatie over OSH-activiteiten zoals risico-inventarisatie, over het werken met campagnepartners en over een campagne gericht op het werken met injectienaalden: http://www.unison.org.uk/home/index.htm.

51

Verenigd Koninkrijk: ministerie van Volksgezondheid — „zero-tolerancecampagne” tegen het gebruik van geweld tegen personeel in de gezondheidszorg. Voor meer informatie http://www.nhs.uk/zerotolerance/intro.htm.

„Hazards magazine”: website — links naar verschillende vakbondscampagnes voor gezondheid en veiligheid op het werk www.hazards.org/campaigns. Nieuw Zeeland: ministerie van Werkgelegenheid — „Bright ideas for promoting safety and health in your place of work — The A to Z Book of”. Informatie over het bestellen van deze gratis publicatie van de Arbo-dienst van het ministerie van Werkgelegenheid in Nieuw-Zeeland op http://www.osh.dol.govt.nz/order/catalogue/index.html.


e f f e c t i e v e


Voor meer gegevens over campagnes: http://www.hse.gov.uk/new/index.htm. Bijvoorbeeld de campagne:

66


13/9/05

11:08

Página 67

BIJLAGE 1 — EEN AANTAL CASESTUDIES De Europese Week: een campagne met vele partners

1

2

Doelstellingen: de Europese Week is een voorlichtingscampagne die erop gericht is om veiligere en gezondere arbeidsomstandigheden in Europa te creëren. In dat kader worden onder meer maatregelen bevorderd die leiden tot een vermindering van de omvang en ernst van ongevallen op het werk. Als belangrijkste doel wordt ernaar gestreefd om OSH-activiteiten op individuele werkplekken te stimuleren. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om het gemeenschappelijke Europese standpunt en beleid op het gebied van OSH, zoals dat tot uiting komt in richtlijnen en richtsnoeren, te bevorderen. Doelgroepen: organisaties, ondernemingen en werkplekken van elke grootte en uit elke branche. Iedereen die te maken heeft met OSH-aangelegenheden wordt uitgenodigd om deel te nemen, met name de Arbodiensten, vakbonden en werkgeversverenigingen, ondernemingen, managers, werknemers en OSHfunctionarissen. Er wordt veel aandacht besteed aan het maken van campagnematerialen en het plannen van activiteiten die van belang zijn voor het MKB. Van deelnemende organisaties wordt verwacht dat zij het Europese aspect van hun activiteiten onderkennen. Partners: het is een grootschalige campagne waaraan vele partners een bijdrage leveren. De coördinatie berust bij het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk en de campagne wordt gesteund door alle lidstaten, de Europese Commissie, het Europees Parlement, vakbonden en werkgeversverenigingen. Hiermee wordt een unieke kans gecreëerd om aandacht te besteden aan het belang van een veilige en gezonde werkplek. De campagne wordt gecoördineerd door het Agentschap en wordt gevoerd in de vijftien lidstaten en in een aantal andere landen, zoals de kandidaat-lidstaten van de EU. Planning en tijdschema: de Week zelf is een jaarlijks terugkerend evenement dat in oktober plaatsvindt, maar de campagne duurt eigenlijk het hele jaar door en wordt dan afgesloten met of rond de Europese Week. Voor de deelnemende partners is er in dit opzicht een zekere mate van flexibiliteit. Elke lidstaat beslist zelf op basis van de plaatselijke omstandigheden in welke week van oktober de Europese Week zal worden gehouden. Er was bijvoorbeeld een lidstaat die de campagneweek voor aandoeningen aan het bewegingsapparaat had verschoven om deze samen te laten vallen met de nationale week ter voorkoming van rugklachten die was georganiseerd door een NGO, zodat zij gezamenlijk activiteiten konden ondernemen. Belangrijkste boodschappen: voorlichting over de oorzaken van ongevallen en ziekten op het werk, de kosten die zij met zich brengen, dat zij te voorkomen zijn (met name door de omzetting van de Europese richtlijnen in nationale wetgeving) en een uitnodiging aan de doelgroepen om de Europese Week aan te grijpen om zelf een aantal op preventie gerichte activiteiten te organiseren en aldus de genoemde problemen te vermijden. Opzet en methoden ■ Het is een gedecentraliseerde, „aansturende” campagne. De belangrijkste voorlichtingsmaterialen (folders, affiches, infosheets, logo’s en slogans) worden in alle talen van de lidstaten ter beschikking gesteld. De lidstaten zelf maken de materialen en plannen de activiteiten die aansluiten op de eigen nationale situatie en behoeften. De lidstaten hebben ook tot taak om alle partijen die bij de OSHproblematiek betrokken zijn, tot aan het niveau van de werkplek toe, te stimuleren om een bijdrage te leveren. Sommige lidstaten sturen informatie over de Europese Week per direct-mail door naar een groot aantal bedrijven en maken gebruik van werkgevers- en werknemersverenigingen om informatie onder de leden te verspreiden. Veel van deze organisaties maken hun eigen campagnemateriaal en gebruiken de Europese Week ter ondersteuning van hun eigen activiteiten. Veel andere voorbeelden van de hieronder beschreven campagneactiviteiten zijn uitgevoerd in het kader van de voorlichtingscampagne die in de Europese Week wordt gevoerd. ■ Elk jaar wordt een nieuw onderwerp voor de Europese Week gekozen. Dit gebeurt in overleg met de grootste belanghebbende partijen (nationale overheden, vakbonden en werkgevers). ■ Er bestaat geen vaste formule voor de activiteiten in de Europese Week; de opzet kan variëren van zeer eenvoudig tot complex. ■ Tot de activiteiten die op de werkplek zelf zijn ondernomen, behoren onder meer: ■ speciale activiteiten op het gebied van risico-inventarisatie en -evaluatie, interne veiligheidscontroles, enzovoort; ■ seminars en workshops; ■ tentoonstellingen over veiligheid en gezondheid op het werk;

67


13/9/05

11:08

Página 68

voorlichtingsmateriaal gericht op een bewustwordingsproces op de werkplek; structuren om grotere ondernemingen te stimuleren om ten opzichte van kleinere bedrijven een „goede nabuurschap” in acht te nemen en ondersteuning te bieden; ■ competities en ideeënwedstrijden om goede praktijken te ontwikkelen en uit te wisselen; ■ maatregelen om werknemers en/of hun vertegenwoordigers tot deelname te stimuleren; ■ invoering van nieuw beleid binnen het bedrijf of van preventie-initiatieven gedurende de Europese Week. Tot de activiteiten van nationale en regionale organisaties behoren: ■ het verspreiden van voorlichtingspakketten; ■ het zorgen voor reclamemateriaal op bussen, spoorwegstations en dergelijke; ■ het lanceren van video’s of nieuwe richtsnoeren gedurende de Europese Week; ■ het opzetten van een regionale netwerkgroep gedurende de Europese Week; ■ het presenteren van onderzoeksgegevens of van een nieuw preventieprogramma gedurende de Europese Week; ■ het organiseren van wedstrijden op het gebied van goede praktijken; ■ het organiseren van een telefonische, voor de duur van de Europese Week door specialisten bemande helpdesk. Een speciaal item over de Europese Week wordt op de website van het Agentschap en op de daaraan gekoppelde nationale sites van de lidstaten gepubliceerd. Aan andere deelnemende organisaties wordt ook gevraagd of zij informatie op hun sites beschikbaar willen stellen. Materialen en het logo kunnen gratis worden gedownload. Eigenlijk gaat het hier om een reeks aaneengesloten campagnes en de ervaring leert dat het de lidstaten zijn die ervoor zorgen dat de campagne aan stootkracht wint en dat de noodzakelijke structuren worden ontwikkeld voor de instandhouding ervan. In sommige lidstaten blijkt dat zich elk jaar meer bedrijven actief bij de campagne aansluiten. 50 ■ ■


e f f e c t i e v e


■

■

■

Een risico-evaluatiecampagne van de vakbonden in samenwerking met werkgevers Streefdoel: bevorderen dat de wetgeving op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk beter wordt nageleefd, meer in het bijzonder door werkgevers in de publieke sector te stimuleren om risicoevaluaties uit te voeren overeenkomstig de voorschriften van de Europese richtlijnen en de nationale wettelijke regelingen. Doelstellingen: ■ zorgen dat alle werkgevers in overleg met de vakbonden risico-evaluaties uitvoeren; ■ zorgen dat werkgevers het streven van de vakbond naar een veilige werkplek publiekelijk ondersteunen en stimuleren van samenwerking tussen de bonden en de werkgevers. Planning en tijdschema: ■ de campagne had een looptijd van één jaar; ■ er werd gebruik gemaakt van een regeringswissel en een nieuw overheidsbeleid om de samenwerking tussen de sociale partners te bevorderen. De minister die verantwoordelijk was voor de veiligheid en gezondheid op het werk, ondersteunde de lancering van de campagne; ■ de aanvang van de campagne was gepland voor mei, zodat er een inleidende campagne van een aantal maanden kon worden gevoerd voordat in oktober de Europese Week voor veiligheid en gezondheid op het werk werd gehouden. In die week werd de tweede fase van de campagne ingeluid en werden met name Arbo-medewerkers uitgenodigd om bedrijven te controleren en te onderzoeken op problemen verband houdende met de risico-evaluatie; ■ de campagne werd in april van het jaar daarop afgesloten. Een internationale „herdenkingsdag” voor arbeiders, die op 28 april werd gehouden, werd aangegrepen om de boodschap van de campagne nog eenmaal te herhalen en om erop te wijzen dat de activiteiten die tijdens de campagne waren ondernomen, ook na het einde van de campagne zouden moeten worden voortgezet. Begroting: in de begroting was een bedrag gereserveerd om de branches en regio’s in staat te stellen hun eigen campagneactiviteiten en -evenementen te organiseren. Organisatie: er werd een campagneteam opgericht bestaande uit vertegenwoordigers van de Arbo-afdeling, de sectorgroepen en de regionale kantoren, het opleidingscentrum en het voorlichtingscentrum. Dit was belangrijk om te zorgen dat de campagne in de hele vakbond onder de aandacht werd gebracht en om acties binnen bedrijven in het hele land tot stand te brengen. Risico-evaluatie is een ruim begrip, en de sectorgroepen, regio’s en vertegenwoordigingen bij bedrijven werden gestimuleerd om de campagne aan te passen en op de voor hen meest relevante risico’s te richten.

68


13/9/05

11:08

Página 69

Methoden: ■ er werden folders, gedetailleerde richtsnoeren en praktische zaken (zoals posters, stickers en grafische kunst) over het onderwerp risico-evaluatie gemaakt en binnen de hele vakbond onder de vertegenwoordigers bij de bedrijven verspreid. De werkgevers werden gestimuleerd om dezelfde materialen aan te vragen en te gebruiken. De materialen werden vóór de start van de campagne gemaakt en gedrukt. Aangezien het er in de campagne om ging de naleving van de wetgeving te verbeteren, werd gebruik gemaakt van informatie en richtsnoeren afkomstig van de nationale OSHautoriteiten; ■ er werden cursussen georganiseerd voor vakbondsonderhandelaars in de sectoren, voor campagnecoördinatoren in de regio’s en voor vakbondsvertegenwoordigers bij de bedrijven. Ook werden er bij de bedrijven zelf gemeenschappelijke cursussen voor werkgevers en de vakbond gehouden. De cursussen werden zowel vóór de start van als gedurende de campagne gepland en gehouden; ■ er werd een brief aan de werkgevers opgesteld die door de regio’s en de vertegenwoordigers bij de bedrijven konden worden gebruikt om de plaatselijke werkgevers aan te schrijven, de campagne toe te lichten en hen te vragen mee te doen. De werkgevers werden tevens uitgenodigd om samen met de Arbo-vertegenwoordigers van de vakbond een evaluatie van de OSH-risico’s uit te voeren en om vervolgens met de vakbond een prioriteiten- en actieplan op te stellen om de nodige verbeteringen door te voeren. Ook werd aan de werkgevers gevraagd om bij deelname aan de campagne samen met de vakbond een gemeenschappelijk verklaring af te leggen voor de plaatselijke pers; ■ er werden modelbrieven voor de plaatselijke pers opgesteld; ■ sjablonen van bijvoorbeeld persberichten, slogans, cartoons en andere grafische kunst werden via de website van de vakbond beschikbaar gesteld om op de werkplek te worden gebruikt of om werkgevers in staat te stellen ze in hun bedrijfsblad op te nemen; ■ de campagne werd in de nationale pers gelanceerd terwijl tevens op regionaal niveau gecoördineerde lanceringen plaatsvonden. Op het nationale hoofdkantoor werden bij de start van de campagne en gedurende het hele verloop ervan modelpersberichten opgesteld ten behoeve van de sectoren, regio’s en vertegenwoordigingen bij bedrijven, die de berichten vervolgens konden aanpassen aan hun specifieke omstandigheden. De nadruk lag op het rendement van een goed beleid op het gebied van de arbeidsomstandigheden op de werkplek en er werd voor gezorgd dat in de vakbladen, op de radio en in de belangrijkste zakenkrant aandacht aan de campagne werd besteed; ■ de lancering van de campagne op regionaal niveau voorzag onder meer ook in gemeenschappelijke seminars met de regionale werkgeversverenigingen; ■ de plaatselijke arbeidsinspectie werd uitgenodigd om een aantal evenementen van de vakbond bij te wonen en haar eigen materiaal daar te verspreiden. Evaluatie: de resultaten van de campagne werden gemeten via een enquête voorafgaand aan de campagne om te zien hoeveel werkgevers risico-evaluaties (die eventueel ook als voorlichtingsmateriaal in de campagne gebruikt konden worden) hadden uitgevoerd, en een enquête aan het eind van de campagne.

Een door de vakbonden georganiseerde bewustmakings- en actiecampagne in alle lidstaten 3 Doelstellingen: ■ een beter bewustzijn van de oorzaken van en mogelijke preventiemaatregelen tegen arbeidsgebonden aandoeningen aan het bewegingsapparaat (MSD of Musculo-Skeletal Diseases); ■ het bevorderen van de uitvoering en handhaving van Europese wetgeving, nationale wetgeving en andere overheidsmaatregelen; ■ het waarborgen van een consequente uitvoering van Europese wetgeving in de lidstaten; ■ het voeren van campagnes om betere Europese voorschriften en richtsnoeren op het gebied van MSD tot stand te brengen. Partners: het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV) was de initiatiefnemer voor de campagne en schakelde zijn technisch bureau in om de campagne met de nationale vakbonden en de Europese sectorgroepen te coördineren. De campagne werd verder ondersteund door het Internationale Arbeidsbureau. Planning en ontwikkeling: op een seminar van het EVV over MSD werd door de deelnemers aangegeven dat de behoefte en noodzaak bestond om een trans-Europese bewustmakings- en actiecampagne op te zetten om de afzonderlijke acties die overal werden gevoerd, op efficiënte wijze samen te brengen.

69


13/9/05

11:08

Página 70


e f f e c t i e v e


Er werd een transnationale taskforce opgericht om de voorbereidingen voor de campagne te coördineren en te bespreken. Om de juiste onderdelen voor de campagne te ontwikkelen en de deelname te verzekeren van alle vakbonden in de verschillende lidstaten en van de Europese sectorgroeperingen, werden er workshops georganiseerd en werd tevens een enquête gehouden om inzicht te krijgen in de activiteiten die door de nationale vakbonden werden verricht op het gebied van MSD. De resultaten van de enquête werden op de eerste workshop besproken, waar ook presentaties werden gegeven over al bestaande nationale campagnes. Door de deelnemers werden doelstellingen, middelen en resources voor nieuwe activiteiten voorgesteld. Ook boden deelnemers aan om de verschillende acties uit te voeren. Taken werden verdeeld en een tijdsplanning werd opgesteld. De campagne werd op deze manier zodanig ingericht dat op Europees niveau kon worden voortgebouwd op de reeds bestaande, effectieve campagnes in de lidstaten. Tijdens de tweede workshop werd een actieplan besproken en goedgekeurd. Ook werd een lijst met onderhandelingspunten en trainingsbehoeften opgesteld. Er werd overeenstemming bereikt over de opzet van de campagne en over de nodige resources (materialen, cursussen, etc.). Aan de deelnemers werden verschillende onderdelen van de campagne toegewezen voor nadere invulling. De campagnevoorstellen werden vervolgens voorgelegd aan de commissie Arbeidsomgeving om zeker te stellen dat zij met de campagne instemde en deze ondersteunde. Methoden: er werd een „tool box” met Europese campagnematerialen samengesteld, waaronder: ■ een affiche; ■ een gedetailleerde brochure met praktische informatie over de oorzaken van MSD en maatregelen ter voorkoming ervan, met case studies over preventiemogelijkheden en voorbeelden van activiteiten en materialen in het kader van vakbondscampagnes; ■ een speciaal aan MSD gewijde editie van een periodieke nieuwsbrief. De nationale organisaties werd gevraagd hun materialen uit te wisselen met andere organisaties. Er werd een reeks Europese seminars gehouden om de campagne uitgebreider te promoten. Een uitgebreid artikel over de campagne met persberichten en materialen werd op de website gepubliceerd (http://www.etuc.org/tutb/uk/msd.html) met links naar andere relevante sites, waaronder de Europese site van het Agentschap. Planning: andere evenementen werden aangegrepen om eigen activiteiten te organiseren, zoals de Europese Week in oktober 2000 die in het kader van MSD stond, en de jaarlijkse Internationale RSI-dag op 28 februari.

Een door een lidstaat georganiseerde reclamecampagne in het openbaar vervoer (bus en trein) om het thema van de Europese Week „voorkomen van MSD” te promoten 25 Streefdoel: om de activiteiten ter voorkoming van MSD in het kader van de Europese Week te steunen, werd door een van de lidstaten een reclamecampagne opgezet. Er werd een professioneel bureau ingeschakeld en de vakbonden en werkgeversverenigingen werden ook geraadpleegd over de opzet. Doelstellingen: ■ het geven van bekendheid aan de Europese Week, het stimuleren van deelname daaraan en bewustmaking van het belang om arbeidsgebonden MSD te voorkomen; ■ het bereiken van een grote groep mensen, waaronder ondernemers en werknemers in het MKB; ■ het voeren van de campagne als aanvulling op het bestaande, zeer uitgebreide pakket activiteiten in het kader van de Europese Week op het gebied van MSD. Belangrijkste activiteiten: ■ de productie van opvallende reclame om in de grote steden in en op bussen en treinen aan te brengen; ■ toepassing in twee fasen: in het voorjaar om het thema van de Europese Week te introduceren, en in de Europese Week zelf;

70


■

13/9/05

11:08

Página 71

gebruik van hetzelfde reclamemateriaal op posterformaat om op grote schaal te worden verspreid en in samenhang met de overige activiteiten te worden gebruikt.

Campagneactiviteiten Er werd reclamemateriaal ontworpen voor het openbaar vervoer van de grote steden (bussen en treinen). Er was zowel materiaal voor in als op de bussen en treinen, zodat de boodschap niet alleen reizigers in het openbaar vervoer zelf zou bereiken, maar ook autobestuurders, fietsers en voetgangers. De potentiële doelgroep was dus zeer groot. Het materiaal was zodanig ontworpen dat het ook op posterformaat kon worden vervaardigd om bijvoorbeeld op mededelingenborden van bedrijven op te hangen. De advertentiecampagne werd ondersteund door radio- en tv-spotjes en gebruikt als aanvulling op het scala aan activiteiten dat in het kader van de Europese Week was georganiseerd, waaronder een reeks inbelspelletjes op de radio, een reeks gratis seminars in het hele land, een voorlichtingspakket en informatie (inclusief case studies) op de website. Planning: de reclamecampagne verliep in twee fasen. Het doel van de voorjaarscampagne was om bekendheid te geven aan de Europese Week en aan het thema MSD, om werkgevers en werknemers aan te zetten om nadere informatie aan te vragen en om ondernemingen aan te sporen zelf activiteiten te plannen voor de betreffende week. De tweede fase van de campagne was bedoeld om het effect van de eerste fase te versterken.

Een gezamenlijke campagne van een vakbond, een NGO en een 49 samenwerkingsverband van kleine bedrijven over het voorkomen van rugklachten Partners: een bepaalde vakbond besloot de krachten te bundelen met een samenwerkingsverband van kleine bedrijven en een NGO gespecialiseerd in campagnes en in het verlenen van adviezen met betrekking tot alle soorten rugklachten. Ook werden verschillende specialisten overgehaald om de campagneactiviteiten ter voorkoming van rugklachten gedurende de Europese Week te steunen. Doelstellingen: het publiceren van voorlichting over de omvang van rugklachten in het MKB en het voeren van actie door: ■ het vrijgeven van de resultaten van een enquête over rugklachten in het MKB gedurende de Europese Week; ■ het ter beschikking stellen van een telefonische informatiedienst met steun van deskundige adviseurs gedurende de Europese Week. Organisatie en methoden Er werd onder 1 500 kleine bedrijven een enquête verspreid met vragen over de omvang van de rugklachtenproblematiek, over preventieve maatregelen en het effect daarvan en over de huidige kennis omtrent preventiemogelijkheden. De resultaten moesten op een zodanig tijdstip beschikbaar zijn om publiciteit te kunnen genereren voor de campagne gedurende de Europese Week. De enquête bestond uit een vragenlijst die per post werd verspreid en uit persoonlijke gesprekken met leden van een organisatie van particuliere bedrijven. De uitslag van de enquête werd gedurende de Europese Week in de vorm van een rapport uitgebracht en gebruikt om de telefonische informatiedienst te promoten. In het rapport stonden aanbevelingen voor maatregelen ter ondersteuning van de preventiedoelstellingen van de campagne (waaronder het verlenen van steun aan kleine bedrijven bij het aanpakken van rugproblemen), voorlichting over oorzaken en mogelijke preventiemaatregelen, fiscale premies en een betere en kosteloze toegang tot de alternatieve gezondheidszorg. Gedurende de Europese Week konden kleine bedrijven en hun werknemers voor advies over het voorkomen en behandelen van arbeidsgebonden rugklachten terecht bij een telefonische informatiedienst. Degenen die belden kregen informatie toegestuurd over het aanpakken van rugklachten. Aan hen werd ook gevraagd of ze er prijs op stelden door een deskundig adviseur te worden teruggebeld, bijvoorbeeld door een jurist, een ergonoom, een Arbo-adviseur, een fysiotherapeut of een chiropractor, die meer zou kunnen vertellen over hun rechten, het voorkomen van rugklachten en mogelijkheden om daarvan (sneller) te herstellen. Verschillende experts en deskundige organisaties waren uitgenodigd om gedurende de Europese Week van maandag tot en met vrijdag tussen 9.00 en 21.00 uur de vragen via de telefonische informatiedienst te beantwoorden. De drie organisaties verspreidden vóór de Europese Week samen 100 000 voorlichtingsposters onder kleine bedrijven om de telefonische informatiedienst te promoten en om aandacht te vragen voor de mogelijkheden om de klachten aan te pakken. Dit alles onder het motto „een gezonde rug werkt beter”.

71


13/9/05

11:08

Página 72


e f f e c t i e v e


Gedurende de hele zomer voorafgaand aan de Europese Week (die elk jaar in oktober wordt gehouden) en in de aanloop naar die Europese Week toe werden verschillende gezamenlijke persberichten uitgegeven met achtergrondinformatie over de activiteiten en om met name de telefonische informatiedienst te promoten. De persberichten en de posters en dergelijke werden via de websites van de drie organisaties beschikbaar gesteld. De enquête werd gedurende de Europese Week via een persbericht gepubliceerd en op de website van elke deelnemende organisatie geplaatst. Ook werden er case studies over werknemers met rugklachten verzameld en gebruikt ter ondersteuning van de doelstellingen van de campagne.

Een lokale actieweek — Gerichte controles op lokaal niveau

16

Deelnemers: bij deze „lokale actieweek” was de hele staf van de regionale arbeidsinspectie betrokken. Doelstelling: het bevorderen van activiteiten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk in het MKB in een regio. Organisatie en methoden Tijdens de Europese Week voor de veiligheid werden in een geselecteerde regio (van bijvoorbeeld 10 000 inwoners) gerichte controles uitgevoerd in kleine bedrijven met maximaal twintig werknemers. Daarnaast werden ook andere ondersteunende en voorlichtingsactiviteiten ondernomen. Voor deze speciale controleweek werd de stad opgedeeld in verschillende gebieden die vervolgens aan een bepaalde inspecteur werden toegewezen. Elke inspecteur bezocht alle MKB-bedrijven in het gebied dat hem of haar was toegewezen. Een dergelijk bezoek duurde ongeveer twintig tot dertig minuten. Tijdens dit bezoek probeerden zij een algemeen overzicht van de situatie te krijgen en werd het verplichte „Contract voor de gezondheid op het werk” gecontroleerd. Daarnaast werden relevante adviezen verstrekt en brochures uitgedeeld. Gedurende een periode van twee tot drie dagen bezocht elke inspecteur gemiddeld twintig bedrijven. Later werden nog telefonische vervolgadviezen gegeven. Voorafgaand aan de start van de Week werd een persbericht verspreid onder de lokale pers en radio (en in voorkomend geval ook de tv). Er werden brieven naar relevante organisaties gestuurd: werkgevers- en werknemersverenigingen, scholen en instellingen voor beroepsopleidingen, verzekeringsmaatschappijen en brancheverenigingen. Meestal wordt er tijdens de Week ook een tentoonstelling georganiseerd. Dit gebeurt in samenwerking met relevante partners en met ondersteuning van deskundigen van de permanente tentoonstelling „Veiligheid op het werk” in het ministerie van Sociale Zaken en Gezondheidszorg. Lokale leveranciers, bijvoorbeeld distributeurs van beschermende apparatuur voor werknemers, krijgen een uitnodiging om materiaal voor de tentoonstelling ter beschikking te stellen. Onderzoeksinstituten op het gebied van risico-inventarisatie presenteren tijdens de tentoonstelling hun resultaten en methoden voor goede Arbo-praktijken op bedrijfsniveau.

Bent u aan het werk of bent u uitgeteld? — Een sectorgerichte vakbondscampagne over aandoeningen aan het bewegingsapparaat

41

Doelstellingen: onder andere het vergroten van het aantal organisaties dat aandoeningen aan het bewegingsapparaat onderkent en voorlichting van het personeel over de risico’s en over preventieve maatregelen. Organisatie Omdat de vakbond per sector is georganiseerd, was de steun en betrokkenheid van de sectorgroepen onontbeerlijk. Daarom werd allereerst een voorbereidingsteam geformeerd met vertegenwoordigers uit de diverse sectororganisaties om de campagne zodanig vorm te geven dat de specifieke risico’s, beroepen en behoeften in de verschillende sectoren aan bod zouden komen. Daardoor richtte de campagne zich bijvoorbeeld op beeldschermwerk in het bankwezen en bij de overheid, op fysieke belasting in de gezondheidszorg, op caissières in supermarkten en op kamermeisjes in de hotelsector. Als gevolg hiervan was de campagne ook aantrekkelijker en herkenbaarder voor de werknemers in de verschillende sectoren. Belangrijkste activiteiten De campagne bestond uit vijf fasen: ■ het bevorderen van de praktische toepassing van relevante regelgeving op het gebied van onder andere de fysieke belasting en beeldschermapparatuur; ■ het ontwikkelen en bevorderen van een flexibele methode om de risico’s op aandoeningen aan het bewegingapparaat in bedrijven te identificeren, te evalueren en te voorkomen;

72


■ ■ ■

13/9/05

11:08

Página 73

het verminderen van risico’s via praktische maatregelen op de werkplek; het geven van cursussen voor vakbondsmedewerkers; en het evalueren van het effect van de campagne.

De campagne werd op drie niveaus gevoerd. Het eerste niveau bestond uit een grootschalige voorlichtingscampagne gericht op een verhoging van het risicobewustzijn teneinde de naleving van de regelgeving te bevorderen en aandoeningen aan het bewegingsapparaat te voorkomen. Op het tweede niveau werden uitgebreide activiteiten georganiseerd om het risicobewustzijn op werkplekniveau te vergroten door bedrijven en Arbo-functionarissen te assisteren bij het verzorgen van presentaties over de betreffende aandoeningen, door bedrijfsbezoeken en bijeenkomsten met werknemers, door het trainen van preventiemedewerkers van vakbonden in het herkennen van de primaire oorzaken van aandoeningen aan het bewegingsapparaat en door hen te stimuleren om maatregelen te eisen op het gebied van risicoinventarisatie en preventie. Het derde niveau had betrekking op interventies in bedrijven die al bekend waren met de risico’s op aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Tot de campagnemethoden behoorden onder andere een grootschalige verspreiding van affiches en folders onder bedrijven, en trainingsactiviteiten. Het organiseren van een gezamenlijke training in de sectoren waarbij individuele bedrijven en de onderlinge maatschappijen voor ongevallenverzekeringen betrokken waren, bleek een zeer succesvol onderdeel van de campagne. Een training voor kamermeisjes werd bijvoorbeeld samen met een grote hotelketen georganiseerd. Resultaten Toename van het aantal sectorspecifieke trainingsprogramma’s, inclusief de programma’s die in samenwerking met de „Preventiediensten van de onderlinge verzekeringsorganisatie” werden georganiseerd. Toename van beschikbare informatie voor werknemers over risico’s en preventie op de werkplek. Toegenomen herkenning onder arbeidskrachten en werknemers van oorzaken en preventie van aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Toename van de inventarisatie en het onderzoek naar risico’s in bedrijven en daaruit voortvloeiende actieplannen. Toename van sectorspecifieke overeenkomsten over aandoeningen aan het bewegingsapparaat, bijvoorbeeld met hotelketens.

Campagne gericht op verwondingen door injectienaalden — Een gezamenlijke campagne van verschillende ministeries 21 Doelstelling: het verminderen van het aantal ongevallen en verwondingen door injectienaalden en andere scherpe objecten in de gezondheidszorg. Partners: ministeries van Werkgelegenheid en van Volksgezondheid. Deze gezamenlijke ministeriële campagne was onder andere gericht op voorlichting, training, onderzoek en samenwerking met fabrikanten om de productveiligheid te vergroten. Methoden Er werd een reeks officiële circulaires ontwikkeld en verspreid om bijvoorbeeld: ■ achtergrondinformatie te verstrekken en de wettelijke voorschriften te onderstrepen; ■ te benadrukken hoe infectieziekten via het bloed overgedragen kunnen worden in de gezondheidszorg en hoe dit voorkomen kan worden. Alle relevante informatie werd op de betreffende websites gezet.

Evaluatie van de direct-mailcampagne „Stop RSI”

34

Doelstelling: een toename van het risicobewustzijn en preventieve acties op het gebied van aandoeningen aan het bewegingsapparaat. Doelgroep: werkgevers en werknemers — de werkgevers werden als tussenschakel gebruikt om de werknemers te bereiken.

73


13/9/05

11:08

Página 74


e f f e c t i e v e


Methoden: direct-mail met andere ondersteunende informatie. Een OSH-instantie informeerde 50 000 werkgevers met meer dan twintig werknemers per brief over de risico’s van RSI bij beeldschermwerk. Werkgevers konden gratis voorlichtingsmateriaal bestellen om onder hun personeel te verspreiden. Daarnaast werd een website geopend waar werknemers en werkgevers die informatie ook konden aantreffen. Bovendien werd er een cd-rom ontwikkeld. Evaluatie: de campagne werd na zeven maanden geëvalueerd op basis van onder andere het aantal aanvragen, veranderingen in risicobewustzijn en gedrag op de werkplek en beoordelingen van het campagnemateriaal, inclusief de cd-rom. Uit de evaluatie kwam naar voren dat ongeveer 25 000 werkgevers het voorlichtingsmateriaal hadden aangevraagd. Bij 40 % van deze groep was de kennis van RSI en de aandacht voor dit onderwerp op bedrijfsniveau toegenomen. In totaal gaf 25 % van de werkgevers te kennen dat er als gevolg van de campagne-informatie aanvullende maatregelen in het bedrijf waren getroffen. Ook bij 80 % van de werknemers was de kennis over RSI toegenomen; 33 % nam maatregelen na het bekijken van de cd-rom. Mensen waren tevreden met het effect, de vorm, de inhoud en de gebruiksvriendelijkheid van de cd-rom (een 7,2 op een schaal van 10). De intermediaire rol van de werkgever werd als positief beoordeeld, omdat dit het beginpunt vormde voor gezamenlijke initiatieven.

Een gefaseerde langetermijncampagne voor bedrijven

46

„Een goede gezondheid is een goede zaak”, een campagne van een OSH-instantie in een van de lidstaten. Doelstellingen: het vergroten van het bewustzijn van het belang van een gestructureerde aanpak van de veiligheid en gezondheid van werknemers. Het verbeteren van de veiligheid en gezondheid op het werk door die veiligheid en gezondheid op het werk structureel aan te pakken. Belangrijkste boodschap: „Goede gezondheid is een goede zaak” verpakt in zakelijke mededelingen en bedrijfsterminologie, zoals economische voordelen, investeringen, succesvol ondernemen en het voorkomen van rechtszaken en dergelijke. „Voorkom gezondheidsproblemen en begin vanaf vandaag met het beschermen van uw personeel en uw winst”. Het symbool van de nationale valuta was in het logo verwerkt. Doelgroepen: werknemers, directeuren en managers, inclusief het MKB. Tijdschema: een grootschalige en algemene campagne verspreid over een aantal jaren en opgesplitst in verschillende fasen om een doelgerichter effect in elke fase te sorteren en om voortdurend vaart in de campagne te houden. ■ Fase 1 — Geluid, aandoeningen aan het bewegingsapparaat en ademhalingsproblemen; ■ Fase 2 — Dermatitis, kanker, asbest; ■ Fase 3 — Hand-arm-trillingen, oplosmiddelen; ■ Fase 4 — Consolidatiefase voortbouwend op de eerdere activiteiten om managers te bewegen actie te ondernemen met betrekking tot de risico’s uit de eerste drie fasen. Organisatie en methoden ■ Materialen: gebruik van duidelijke materialen vanuit een bedrijfsmatige invalshoek en heldere, praktische informatie over de maatregelen om veiligheid en gezondheid op een structurele manier aan te pakken. In elke fase werd specifiek achtergrondmateriaal voor de betreffende risico’s vervaardigd, zoals brochures, handleidingen, het promoten van bestaand materiaal en video’s. In het materiaal werd veel gebruik gemaakt van case studies van interventies op de werkplek om te illustreren welke praktische verbeteringen er aangebracht waren en welke besparingen dat voor de betrokken bedrijven had opgeleverd. ■ Methoden: onder andere het inschakelen van een bekend persoon binnen het bedrijfsleven om de boodschap van de campagne te promoten, het gebruik van zakelijke media en bedrijfsforums, direct mail, ontbijtseminars en bijeenkomsten.

Campagne over nieuwe risico’s bij het werken met chemicaliën

43

Voorlichtingscampagne: „Werkt u met isocyanaten of polyurethaan? OPGELET! Er zijn nieuwe risico’s ontdekt”. Campagnepartners: de campagne werd ontwikkeld op initiatief van een vakbond voor metaalarbeiders en werd georganiseerd door de „gemeenschappelijke Arbo-raad voor de industriële sector” (een

74


13/9/05

11:08

Página 75

samenwerking tussen werkgevers- en werknemersorganisaties op het gebied van de bevordering van veiligheid en gezondheid op het werk). De „klinieken voor beroepsziekten”, de vakbonden en de werkgeversorganisaties waren rechtstreeks bij de campagne betrokken. Aanleiding: nieuwe onderzoeksresultaten. Doelstellingen: onder andere het vergroten van het bewustzijn van de risico’s die verbonden zijn aan het werken met isocyanaten en polyurethaan, het bevorderen van risico-evaluaties en van veiligere manieren om met deze chemicaliën te werken. Methoden: via artikelen, brochures en informatieverstrekking door vakbonden en werkgeversorganisaties werd de aandacht op de campagne gevestigd. Werknemers en bedrijven werden via direct mail, checklists, formulieren voor zelfevaluatie en brochures werden de benaderd. In een aantal geselecteerde bedrijven werden praktische tests en case studies uitgevoerd. Er bestond grote belangstelling voor deze activiteiten gezien de vele artikelen in kranten en maandbladen en de aandacht die er op radio en tv aan werd besteed. Via algemene en branchespecifieke brochures werd de belangrijkste informatie overgedragen, met inbegrip van de nieuwe onderzoeksresultaten en de gevolgen daarvan voor het werken met de betreffende chemicaliën. Werkt u met isocyanaten of polyurethaan? OPGELET! Er zijn nieuwe risico’s ontdekt! ➤ ➤ ➤

➤ ➤ ➤ ➤ ➤

Inleiding Nieuwe risico’s! Weet u of er isocyanaten zitten in de chemische producten waar u mee werkt? Kan ik er ziek van worden? Bent u medisch onderzocht? Hoe kan ik mijzelf beschermen? Moeten de concentraties in de lucht worden gemeten? Heeft u een training gevolgd?

„Stop asbest”: een regionaal campagneprogramma

29

Aanleiding voor de campagne: nieuwe wetgeving over asbest. Doelstellingen: voorlichting geven over nieuwe normen voor de risicobeheersing van en het werken met asbest. Doelgroepen: lokale overheidsinstanties, relevante brancheverenigingen, betrokken bedrijven, asbestverwijderingsbedrijven en burgers. Opzet: nationale campagne uitgevoerd via regionale programma’s. Methode: het inventariseren van locaties waar asbest is gebruikt, het uitvoeren van onderzoek en studies naar het verminderen van de risico’s van asbestblootstelling en het geven van trainingen aan degenen die met asbest moeten werken. De campagne werd uitgevoerd via regionale programma’s en kon door de regio’s aan de eigen, specifieke behoeften aangepast worden. De campagne was uit een aantal fasen opgebouwd met elk zijn eigen PR-producten. Voor de campagne als geheel werden een logo, afbeeldingen en een slagzin ontwikkeld. Dit materiaal werd ondersteund door registratiekaarten om asbestlocaties vast te leggen en door een informatiemap met brochures, folders en een cd-rom. Er werd ook informatie op de website gezet. De campagne werd publiekelijk gepresenteerd via seminars en informatiestands en dergelijke. In de gedrukte vakmedia werden advertenties en technische artikelen gepubliceerd gericht op de betrokken sectoren. Om vragen te beantwoorden werd een telefonische hotline geopend. In sommige regio’s werd het specifieke programma aangevuld met een voorlichtingscampagne gericht op het grote publiek.

75


13/9/05

11:08

Página 76

Een programma met een beperkt budget en gericht op kleine bedrijven (bakkerijen) 5


e f f e c t i e v e


Campagnepartners: het federale ministerie van Werkgelegenheid, Gezondheidszorg en Sociale Zaken. De uitvoering was in handen van een regionale arbeidsinspectie. Bij de campagne werd samengewerkt met het bakkersgilde, de branchevereniging voor bakkers en de ongevallenverzekering. Doelstellingen: het verminderen van de hoeveelheid meelstof op bakkerijvloeren en het stimuleren van verbeteringen in de werkmethoden. Methoden: om gegevens te verzamelen en de betrokkenheid van mensen te vergroten, werd een tot actie aanzettende vragenlijst naar alle bakkerijen gestuurd. Na de analyse van de antwoorden werden door het bakkersgilde bijeenkomsten voor zijn leden georganiseerd in de verschillende districten in de regio. Tijdens deze bijeenkomsten werden presentaties verzorgd door iemand van de arbeidsinspectie en een bedrijfsarts. Er was ook tijd ingeruimd voor discussies en voor het uitwisselen van ervaringen tussen de leden. De deelnemers ontvingen een informatiepakket en beschermingsmaskers tegen de meelstof. De campagne werd kracht bijgezet door een stijgende publiciteit in de media en door bezoeken aan bakkerijen door de gildemedewerkers die verantwoordelijk waren voor het verspreiden van informatie.

Een sectorgericht campagneprogramma door de arbeidsinspectie

11

Campagnecoördinatoren: de nationale Arbo-instantie, waarbij lokale supervisors verantwoordelijk waren voor de individuele activiteiten. Doelstellingen: verbeteren van het bewustzijn en de naleving van de Arbo-wetgeving. Tijdschema: de campagne was gebaseerd op een meerjarenplan. Opzet: gedurende een specifieke periode werden er gerichte sectoren branchecampagnes gevoerd die alle kwesties met betrekking tot de werkomgeving in die sector bestreken. Alle campagnes hadden een nationaal karakter en werden op basis van een gemeenschappelijk concept uitgevoerd om een uniforme uitoefening van bevoegdheden te waarborgen. Om dat in de praktijk te bewerkstelligen, werden een handleiding voor inspecteurs, een schema voor bedrijfsbezoeken en een handleiding voor ondernemingen ontwikkeld. De betreffende sector werd van tevoren gewaarschuwd over de start van de campagne zodat de coördinator voldoende tijd had om voorbereidingen te treffen. Er werden zo veel mogelijk partners uit de betreffende sector en op het gebied van gezondheid en veiligheid bij de campagne betrokken. Methoden: er werden uiteenlopende methoden toegepast, waaronder voorlichtingsfolders, trainingsactiviteiten, advieswerkzaamheden en controles, omdat het effect van een campagne vaak afhankelijk is van de combinatie van activiteiten en methoden in verhouding tot de specifieke problemen in de arbeidsomgeving waar de campagne voor bedoeld is. Voorbeeld: metaalgieterijcampagne door de nationale Arbo-instantie. Het campagne-/voorlichtingsmateriaal voor de ondernemingen én voor de inspecteurs werd ontwikkeld door een stuurgroep van metaalgieterijdeskundigen. In de handleiding voor inspecteurs werd informatie gegeven over het metaalgietproces, de risico’s van het werken met chemicaliën, ergonomische aspecten, geluid, ongevallen en hand-arm-trillingen. Om uniforme inspecties mogelijk te maken, werd een schema voor bedrijfsbezoeken opgesteld. De handleiding voor ondernemingen bevatte voorlichtingsmateriaal en een checklist voor de verschillende processen. De inspecties werden in twee stappen uitgevoerd: bij een eerste bezoek vond de feitelijke inspectie plaats, waarna drie maanden later nog een controlebezoek werd gebracht. De inspecties werden ondersteund met trainingsbijeenkomsten, een conferentie en een telefonische „hotline”.

76


13/9/05

11:08

Página 77

BIJLAGE 2 — EXTRA TIPS UIT HET ONDERZOEK VAN HET AGENTSCHAP

Het Agentschap heeft informatie verzameld van een aantal organisaties in Europa die campagnes gevoerd hebben ter bevordering van de gezondheid en veiligheid. De ontvangen adviezen en informatie zijn gebruikt om deze handleiding samen te stellen. Een aantal aanvullende ideeën en suggesties uit die campagnes treft u hieronder aan. Nadere gegevens over die Europese campagneactiviteiten staan op de website van het Agentschap (www.europe.osha.int/systems/). Hoewel de meeste boodschappen afkomstig zijn uit nationale of regionale campagnes, is een groot deel ervan ook relevant voor interne bedrijfscampagnes. De betreffende ideeën dienen echter wel aangepast te worden aan de lokale omstandigheden en daarover zijn ook enkele aanbevelingen opgenomen. Het MKB wordt het best bereikt via persoonlijke contacten en met simpele en directe informatie. Een verkennend onderzoek kan achtergrondinformatie voor een campagne opleveren en een gerichte lancering mogelijk maken. De resultaten kunnen ook gebruikt worden om prioriteiten en doelstellingen voor de campagne vast te stellen. De opzet van het onderzoek of de gebruikte vragenlijst zouden in het campagnemateriaal opgenomen kunnen worden zodat individuele bedrijven dit als basis kunnen hanteren om hun eigen situatie te onderzoeken. ■ Gebruik case studies en praktische, herkenbare voorbeelden. Het uitvoeren van testonderzoeken voorafgaand aan de start van de campagne kan ook nuttig zijn voor de ontwikkeling van inhoud en opzet van de campagne. ■ Het toekennen van prijzen („Awards”) voor goede Arbo-praktijken kan een goede methode zijn om veranderingen te stimuleren en om acties voor een betere veiligheid en gezondheid in bedrijven meer aanzien te geven. ■ Richt de boodschap voor werkgevers op het bedrijfsbelang. Richt de boodschap voor werknemers op de persoonlijke gezondheid. ■ Ga er niet zonder meer vanuit dat de media uw campagne gaat promoten; dat spreekt niet vanzelf. ■ Algemene campagnes kunnen een groter effect hebben als zij ook onderdelen bevatten die gericht zijn op of aangepast zijn voor specifieke sectoren. ■ Richt u op een beperkt aantal, eenvoudige boodschappen. ■ Een mogelijke aanpak is om te beginnen met een algemene voorlichting over het probleem om het juiste klimaat te scheppen en vervolgens specifiekere activiteiten te ontplooien, zoals bedrijfsbezoeken. ■ Volgens een aantal campagnevoerders verdient het aanbeveling om de campagne uitsluitend op kwesties op het gebied van veiligheid en gezondheid te richten om „de boodschap niet te verwateren”. Uit andere campagnes is echter gebleken dat het nuttig kan zijn om de boodschap over de veiligheid en gezondheid op het werk te combineren met andere onderwerpen, zoals de volksgezondheid, de milieuvervuiling of de gezondheidsbevordering in het algemeen. Volgens het Agentschap kunnen succesvolle campagnes: ■ zowel algemeen als sectorspecifiek zijn; ■ zowel op alle bedrijfssoorten gericht zijn, als specifiek bedoeld zijn voor het MKB of voor zelfstandigen, aannemers en beheerders van bouwplaatsen en dergelijke; ■ zowel op één enkel onderwerp gericht zijn als op het verbeteren van het algemene OSH-bewustzijn; ■ op goed OSH-management en de ontwikkeling van een managementcultuur gericht zijn; ■ op specifieke bedrijfsacties gericht zijn. In campagnes kunnen: ■ financiële prikkels worden gebruikt, of een beroep worden gedaan op goed ondernemerschap; ■ cursussen worden aangeboden of gratis informatiemappen, brochures en dergelijke worden verspreid; ■ directe ondersteunende activiteiten worden uitgevoerd en „verbeteringscontracten” worden afgesloten met bedrijven die ondersteuning ontvangen; ■ certificeringsmogelijkheden worden gebruikt; ■ seminars, conferenties, tentoonstellingen en forums worden georganiseerd; ■ de uitwisseling van ervaringen en goede Arbo-praktijken worden gestimuleerd; ■ ontbijtbijeenkomsten worden georganiseerd; ■ mobiele road shows worden gebruikt; ■ internetmogelijkheden worden benut; ■ specifieke inspectieactiviteiten worden ingebouwd. ■ ■

77


13/9/05

11:08

Página 78

Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk is veel dank verschuldigd aan de volgende personen die in de vorm van teksten, voorbeelden en suggesties een bijdrage aan deze handleiding hebben geleverd: Katja Bertz (Kooperationstelle Hamburg), Keith Conlon (context communications) en de leden van de thematische netwerkgroep van het Agentschap „Systemen en programma’s”. De leden van de thematische netwerkgroep Systemen en programma’s zijn: Martina Häckel-Bucher (Oostenrijk), Luc van Hamme (België), Birthe Andersen (Denemarken), LarsMikael Bjurström (Finland), Robert Mounier-Vehier (Frankrijk), Karl Kuhn (Duitsland), Matina Pissimissi (Griekenland), Nuala Flavin (Ierland), Maria Castriotta en Rita Bisegna (Italië), Robert Klopp (Luxemburg), Ton van Oostrum (Nederland), Leonor Figueira (Portugal), Margarita Lezcano Núñez (Spanje), Elisabet Delang (Zweden), Tony Lord (Verenigd Koninkrijk), José Ramon Biosca de Sagastuy (vertegenwoordiger van de Commissie), Marc Sapir (vertegenoordiger van de werknemers), Torben Jepsen (vertegenwoordiger van de werkgevers), Ulrich Riese (voorzitter), Martin den Held (projectmanager), Usua Uribe en Monica Vega (projectassistenten). Aanvullende projectondersteuning is verzorgd door Sarah Copsey (assistent-projectmanager).


e f f e c t i e v e


BIJLAGE 3 — DANKBETUIGING

78


13/9/05

11:08

Página 79

BIJLAGE 4 — UW PERSOONLIJKE AANTEKENINGEN EN PLANNINGSINSTRUMENTEN Gebruik deze pagina’s om aantekeningen te maken en uw ideeën en nuttige adressen te noteren. Contacten die van belang zijn voor de campagne Organisatie

Contactpersoon

Contactgegevens (telefoon, e-mail, adres)

79


13/9/05

11:08

Página 80

Doel, doelgroep en boodschap van de campagne


e f f e c t i e v e


Wat moet er veranderen?

80

Wie moet er veranderen?

Met welke boodschap kunnen ze overtuigd worden?


13/9/05

11:08

Página 81

Planning en controle van het campagneproject Taak

Deeltaken of „meetlatpunten”

Verantwoordelijke persoon

Uiterste termijn

81


13/9/05

11:08

Página 83

Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk Campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid — Een handleiding voor effectieve informatieoverdracht Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen 2005 — 81 blz. — 16,2 x 22,9 cm ISBN 92-9191-081-3 Prijs in Luxemburg (exclusief BTW): 15 EUR


13/9/05

11:08

Página 85

VERKOOP EN ABONNEMENTEN De publicaties van het Publicatiebureau waarvoor een vergoeding wordt gevraagd, zijn verkrijgbaar bij zijn over de hele wereld verspreide verkoopkantoren. Hoe kan men in het bezit komen van een publicatie? Op de lijst van verkoopkantoren kiest u een kantoor, waar u vervolgens een bestelling plaatst. Hoe kan men in het bezit komen van de lijst van verkoopkantoren? • Ofwel kunt u de internetsite van het Publicatiebureau raadplegen:http://publications.eu.int/ • ofwel vraagt u om toezending van de lijst per fax: (352) 29 29-42758en ontvangt u deze op papier.

5

technische, wetenschappelijke en economische informatie op het gebied van de veiligheid en de gezondheid op het werk te verstrekken, zulks om de verbetering van met name het arbeidsmilieu te bevorderen, teneinde de veiligheid en de gezondheid van de werknemers te beschermen, zoals in het Verdrag en in de achtereenvolgende actieprogramma’s inzake de veiligheid en de gezondheid op het werk is bepaald.

h t t p : / / o s h a . e u . i n t

langhebbende kringen alle dienstige

Gran Vía 33. E-48009 Bilbao Tel. (34) 944 79 43 60 Fax (34) 944 79 43 83 E-mail: [email protected] Prijs in Luxemburg (exclusief BTW): 15 EUR

ISBN 92-9191-081-3

>


E u r o p e e s A g e n t s c h a p v o o r v e i l i g h e i d e n g e z o n d h e i d o p h e t w e r k

nautaire instanties, de lidstaten en de be-


4 TE-64-04-159-NL-C

Het Agentschap heeft als doel de commu-


Er varingen in de Europese Unie en tips om uw eigen campagne te organiseren


Campagnes ter bevordering van veiligheid en gezondheid

Recommend Documents