Broodverpakking: kwart brood

MJA project: Duurzaam Product

Broodverpakking: kwart brood

Project:

MJA Duurzaam Product

Project partners:

Oerlemans Plastics en Beko Verpakkingen

Uitvoering:

Ingeborg Gort-Duurkoop, Siem Haffmans, Partners for Innovation

Datum:

Juni 2012

1 MJA: Duurzaam Product - Broodverpakking

Inhoud

1.

Inleiding ...................................................................................................................................... 3

2.

Concept ontwikkeling ................................................................................................................. 5 Concept 1: Door de klant samengesteld brood.......................................................................... 7 Concept 2: In porties voorverpakt brood ................................................................................... 8 Concept 3: Kwart brood ............................................................................................................. 9 Conceptkeuze en uitwerking .................................................................................................... 10

4.

Milieu-analyse .......................................................................................................................... 12 Functionele eenheid ................................................................................................................. 12 Inventarisatie ............................................................................................................................ 13 Resultaten................................................................................................................................. 14 Overzicht milieubelasting ......................................................................................................... 17

5.

Conclusies en aanbevelingen ................................................................................................... 18

Bijlage 1: Voedselverspilling ........................................................................................................... 19 Bijlage 2: Literatuurlijst .................................................................................................................. 22


1.

Inleiding

MJA project: Duurzaam Product Dit project is uitgevoerd in het kader van de Meerjarenafspraken Energie Efficiency (MJA) voor de Vereniging Rubber en Kunststof Industrie (RKI) om haar ketendoelstellingen betreffende energiebesparing in de productieketen te behalen. Eén van de thema’s hierbinnen is duurzaam productontwerp. Samen met NRK is er een projectopzet bedacht voor geïnteresseerde bedrijven, waarvoor zich drie bedrijven hebben aangemeld: Oerlemans Plastics, Schoeller Arca Systems en Timmerije. Het project wordt financieel ondersteund door AgentschapNL en uitgevoerd door Partners for Innovation.

Broodverpakking Oerlemans Plastics is producent van kunststof flexibele verpakkingen en folie. In meer dan 30 landen vinden de producten haar weg. Oerlemans ontwikkelt voortdurend nieuwe folie- en verpakkings-concepten voor oa. tuinbouw, industrie, verpakkingsgroothandel en retail. Bij elke nieuwe ontwikkeling staan klant, kwaliteit en renderend eindresultaat centraal. Binnen dit project is samengewerkt met Beko Verpakkingen. Beko Verpakkingen is een groothandel in verpakkingsmaterialen, gespecialiseerd in op maat gemaakte verpakkingen voor de “ambachtelijke” brood en banket sector.

Voedselverspilling Jaarlijks verdwijnt ruim 50 kilo eetbaar voedsel per persoon in de afvalbak. In kilo's is dit evenveel als zo'n 65 warme maaltijden. Dit kost een huishouden ongeveer 400 euro per jaar! Voedselverspilling is energieverspilling. Het eten heeft een lange weg afgelegd voor het in de afvalbak belandde. Het is geteeld, vervoerd, bewerkt en verpakt. De overheid wil dat consumenten en bedrijven in 2015 de verspilling met twintig procent hebben verminderd ten opzicht van 2009. In de Top 10 meest verspilde producten (in kilogram) staat brood op nummer 2! (Bron: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit I.s.m. Voedingscentrum, Milieu Centraal en VROM, 2010.) Als redenen voor het verspillen van brood worden genoemd (Crem, 2010), zie figuur 1: 1. Niet vers meer (36%) 2. Het is beschimmeld (26%) 3. Gooi kapjes weg (17%) 4. Overig (21%) Doordat de verpakking van brood een grote rol speelt bij het vers houden van brood zijn er mogelijkheden op dit punt te innoveren of een gedragsverandering bij de consument te bewerkstelligen (FBR-UR, 2011).


Figuur 1: Redenen van verspilling voor diverse productgroepen (Crem, 2010)

Voor het MJA project is een concept ontwikkeld dat kan bijdragen aan het reduceren van voedselverspilling. De mogelijke milieubesparing is in dit rapport doorgerekend.


2.

Concept ontwikkeling

De concept ontwikkeling is gebaseerd op een MindMap waarin het projectteam de belangrijkste ontwikkelingen heeft aangegeven. Hierbij zijn de volgende ontwikkelingen in kaart gebracht: Marktontwikkelingen Technische ontwikkelingen Duurzame ontwikkelingen Wet- en regelgeving LCA en kentallen

Mindmap

Figuur 2: MindMap met belangrijkste ontwikkelingen voor broodverpakkingen


Morfologische kaart

Figuur 3: Morfologische kaart: ideeën voor het voorkomen van verspilling van brood

Tijdens het project zijn er met behulp van een morfologische kaart drie concepten ontwikkeld. Uitgangspunt van de concepten is het aanbieden van een kleinere portie brood om zodoende het weggooien van brood te reduceren.


Concept 1: Door de klant samengesteld brood De bewuste consument kiest steeds vaker voor een gevarieerd menu en kleinere porties. Om op deze trend in te spelen, kan de consument met dit concept kiezen uit diverse typen brood, verpakt in portieverpakkingen van 3 boterhammen en hiermee zijn/haar eigen brood samenstellen. Het samengestelde brood wordt per kg betaald. Het idee hierachter is het voorkomen van het weggooien van brood.

Figuur 4: Concept 1 “Door klant samengesteld brood”

De portieverpakkingen zijn gemaakt van bio-afbreekbare folie, dat als voordeel heeft voor de supermarkten dat overtollig brood inclusief de verpakking de compostbak of vergister in kan. Daarnaast kan dit zakje ook als lunchzakje door de consument worden gebruikt. De omzak is gemaakt van gerecycled kunststof (LDPE) en heeft daarmee ook een minder grote milieubelasting. Op de omzak kan worden gecommuniceerd dat broodverspilling zoveel mogelijk voorkomen dient te worden.


Concept 2: In porties voorverpakt brood De bewuste consument kiest steeds vaker voor een gevarieerd menu en kleinere porties. Om op deze trend in te spelen, kan de consument met dit concept gemakkelijk kleine porties van 3 boterhammen uit de vriezer halen en ontdooien. Het idee hierachter is het voorkomen van het weggooien van brood.

Figuur 5: Concept 2 “In porties voorverpakt brood”

De portieverpakkingen zijn gemaakt van BOPP folie, waarmee drie boterhammen via een flowpacker machine worden ingepakt. Daarnaast kan dit zakje ook gemakkelijk in hotels en bijvoorbeeld ziekenhuizen worden gebruikt om de houdbaarheid van gepresenteerd brood te verlengen. De omzak is gemaakt van gerecycled kunststof (LDPE) en heeft daarmee een lagere milieubelasting. De omzak heeft daarnaast een geperforeerde opening aan de bovenzijde, zodat de porties bij gebruik van een vriezer met laden aan de bovenkant eruit kunnen worden gehaald. Op de omzak kan worden gecommuniceerd dat broodverspilling zoveel mogelijk voorkomen dient te worden.


Concept 3: Kwart brood De bewuste consument kiest steeds vaker voor een gevarieerd menu en kleinere porties. Om op deze trend in te spelen, kan de consument met dit concept kiezen voor een kwart brood. Het idee hierachter is het voorkomen van het weggooien van brood.

Figuur 6: Concept 3 “Kwart brood”

De consument kan naast een heel en een half brood ook kiezen voor een kwart brood. De eigenschappen van de verpakking zijn dezelfde als die van de huidige broodzakken. Op de verpakking kan gecommuniceerd dat broodverspilling zoveel mogelijk voorkomen dient te worden.


Conceptkeuze en uitwerking Beko Verpakkingen heeft de drie concepten aan vijf bakkers laten zien. De bakkers hebben gekozen voor het derde concept, mede omdat met dit concept er niets veranderd hoeft te worden aan de inpakmachines en het inpakproces. Na de keuze van het concept, heeft het projectteam gezamenlijk het EcoDesign Strategie Wiel ingevuld voor zowel het concept, als de referentie. Dit geeft een eerste indicatie op welke punten het concept beter scoort ten opzichte van het referentieproduct. Als referentie is een heel brood genomen, verpakt in een LDPE broodzak. Daarbij komen 4 kleine HDPE boterhamzakjes, waarin de consument ca. 2-3 sneetjes per zakje kan doen om mee te nemen voor de lunch. Dit wordt vergeleken met het Concept: 4 LDPE lunchzakjes met 5 sneetjes brood erin. De Referentie weegt in totaal 12,8 gram (waarvan 7,3 gram uit Azië komt) en het Concept weegt in totaal 10,3 gram (waarvan 100% uit Nederland komt).

EcoDesign Strategie Wiel

Figuur 7:EcoDesign Strategie Wiel.


Omschrijving van de verbeteringen van het Concept t.o.v. het referentie product 1

Niemand neemt een heel of half brood mee als lunch, dus een kwart brood heeft een betere functievervulling

2

Het materiaal blijft voor beide broodzakken hetzelfde: LDPE

3

Er wordt ca. 20% materiaal bespaard: Referentie = 12,8 gram; Concept = 10,3 gram

4

Productie wijzen blijven hetzelfde, maar er hoeft 20% minder te worden geproduceerd

5

De HDPE boterhamzakjes komen uit Azië. Het concept wordt lokaal geproduceerd. Tevens heeft de gekozen harmonica zak geen metalen pinnen nodig voor het ophangsysteem

6

We nemen aan dat het een besparing op voedselverspilling levert van ca. 5-10%: dus er worden 2 sneetjes minder weggegooid per brood dan nu het geval is.

7

De levensduur van het brood is daarmee 2 boterhammen verlengd

8

De recycling van de verpakkingen en de kans dat de verpakking gaat zwerven blijft voor beide producten gelijk. Figuur 8:Toelichting EcoDesign Strategie Wiel.

Bij de uitwerking van het concept is er definitief gekozen voor de afmeting van een kwart brood, ofwel 5 boterhammen per verpakking. Beko Advies heeft in samenwerking met het projectteam een bedrukking ontworpen die dit concept zo goed mogelijk communiceert naar de consument.

Figuur 9: Opdruk voor de broodverpakking (Ontwerp: Beko Advies in samenwerking met het projectteam).


4.

Milieu-analyse

Om beter zicht te krijgen op de mogelijke milieuwinst van het Kwart Brood is er een “quick-scan” milieu-analyse uitgevoerd, gebaseerd op Eco-indicatoren. Er is zoveel mogelijk de ISO 14040 methodiek gevolgd. Hierbij is gebruik gemaakt van SimaPro 7,3 software en data afkomstig van de EcoInvent database. De uitkomsten geven een indicatie van de werkelijke milieubelasting van het systeem.

Functionele eenheid Voor het uitvoeren van een goede milieu-analyse is de keuze van een functionele eenheid van groot belang. In deze studie is er gekozen voor: “de gemiddelde jaarlijkse brood consumptie van een Nederlandse consument”. Hieronder zijn enkele basisgegevens samengevat die in deze studie zijn gebruikt.

Jaarlijkse brood consumptie/persoon Gemiddeld gewicht/brood Aantal broden/pp/jaar Aantal boterhammen/jaar Aantal boterhammen/dag Dagvers opgegeten brood Ingevroren brood Verlies consumenten Verlies retail

60 0,8 75 1575 4,3 30 70

Eenheid kg kg stuks stuks stuks % %

20* % 11 %

Bron Min. LNV Beko Verpakking Berekening PfI Berekening PfI Voedingscentrum Hans Blonk Hans Blonk Hans Blonk, WUR Food & Biobased Research, CE Delft Hans Blonk

Figuur 10: Functionele eenheid en basisgegevens milieu-analyse

Toelichting bronnen: In het rapport ‘Reductie milieudruk voedsel,met nadruk op voedselverspilling door huishoudens’ van WUR Food & Biobased Research, wordt een veel specifieker cijfer gegeven over de broodverspilling door huishoudens: ‘Over de hele linie heeft binnen voedselverspilling brood, inclusief gebak en dergelijke, het grootste aandeel: van 17% tot 26%. Ook gemiddeld in Nederland heeft brood het grootste aandeel’. In het artikel ‘Over de datum’ uit Wageningen World, is de totale verspilling (in percentage van de productie in Europa) in de voedselgroep Granen 33%. Hiervan wordt gemiddeld 34% door de consument verspild, wat neerkomt op 11,2% verspilling door de consument. In het rapport van CE Delft, Milieu analyse voedsel en voedselverliezen, 2010, p 55 staat dat het vermijdbaar voedselverlies van brood 19% is.


Inventarisatie In deze milieu-analyse zijn de volgende systeemgrenzen aangehouden: landbouw en productie van overige grondstoffen, de productie van het brood, verkoop via supermarkt of warme bakker en consument (inclusief uitval). In de database van Eco-Invent is een waarde gevonden voor het bakken van brood, inclusief alle grondstoffen en processen die hieraan vooraf gaan.

Figuur 11: Productieketen van Bakker Wiltink, hoeveelheden tussen haakjes zijn tonnen per jaar (Bron: Blonk Milieuadvies, Gelderse Milieufederatie, stichting Natuur en Milieu)


Resultaten Onderstaande resultaten zijn gebaseerd op een gemiddelde broodconsumptie van 60 kg per persoon per jaar. Dit kan uiteraard per huishouden sterk verschillen afhankelijk van de leeftijd, gezinssamenstelling en het consumptiepatroon. Heel brood Een heel brood weegt gemiddeld 800 gram en bestaat uit ca. 20 boterhammen. Het brood wordt verpakt in een kunststof broodzak van 4,78 gram.

HEEL BROOD

aantal gewicht

mPt/kg

Aantal verpakkingen kg/jaar

Totaal mPt

%

brood opgegeten

80%

0,64

121

60

48,0

5808

79%

verlies consument

20%

0,16

121

15

12,0

1452

20%

1

0,00478

277

75

0,3585

99

1%

7359

100%

broodzak Totaal

Milieubelasting: heel brood (75 hele broden/persoon/jaar ) 1% 20%

brood opgegeten

Totaal: 7,359 Pt

verlies consument broodzak

79%

Figuur 12:Milieu-impact – heel brood


Half brood Een half brood weegt gemiddeld 400 gram en bestaat uit ca, 10 boterhammen. Het brood wordt verpakt in een kunststof broodzak van 3,35 gram.

HALF BROOD

aantal gewicht

mPt/kg


totaal

brood opgegeten

85%

0,34

121

120

48

5808

83%

verlies consument

15%

0,06

121

21

8,5

1025

15%

1

0,00335

277

141

0,4729

131

2%

6964

100%

broodzak Totaal

Milieubelasting: half brood (141 halve broden/persoon/jaar) 2% 15%

brood opgegeten

Totaal: 6,964 Pt

verlies consument Broodzak

83%

Figuur 12:Milieu-impact – half brood


Kwart brood Een kwart brood weegt gemiddeld 200 gram en bestaat uit ca, 5 boterhammen. Het brood wordt verpakt in een kunststof broodzak van 2,83 gram.

KWART BROOD

aantal gewicht

mPt/kg


totaal

brood opgegeten

90%

0,18

121

240

48,0

5808

87%

verlies consument

10%

0,02

121

27

5,3

645

10%

1

0,00283

277

267

0,7547

209

3%

6662

100%

broodzak Totaal

Milieubelasting: kwart brood (267 kwart broden/persoon/jaar) 3% 10%

Totaal: 6,662 Pt

brood opgegeten verlies consument Broodzak

87%

Figuur 13:Milieu-impact – kwart brood


Overzicht milieubelasting In de praktijk zullen de kleinere verpakkingen gekocht worden door één- en tweepersoons huishoudens of door gezinnen waar er behoefte is aan verschillende broodsoorten. De verwachting is dat dit voor deze consumenten kan leiden tot een reductie van de hoeveelheid weggegooid brood van 20% naar 15% of zelfs 10%. In bijlage 1 zijn enkele bronnen genoemd die deze aanname onderbouwen. Dit cijfer zal met praktijkproeven nader onderbouwd moeten worden. Milieubelasting (Eco-Indicator Pt)

Heel Brood

Half brood

Kwart brood

brood opgegeten

5808

5808

5808

brood weggegooid

1452

1025

645

99

131

209

7359

6964

6662

Broodzak Totaal

8000 7000 6000 5000 Broodzak 4000

brood weggegooid brood opgegeten

3000 2000 1000 0 Heel Brood

Half brood

Kwart brood

Figuur 14:Overzicht Milieu-impact – heel, half en kwart brood


5.

Conclusies en aanbevelingen

Bovenstaande resultaten zijn gebaseerd op een gemiddelde jaarlijkse brood consumptie per persoon en kunnen uiteraard per huishouden sterk verschillen afhankelijk van de gezinssamenstelling en het individuele consumptiepatroon.

Conclusies Uitgaande van de berekeningen kunnen we het volgende concluderen: De milieubelasting van de verpakking (broodzak) is slechts ongeveer 1–2% van de milieubelasting die benodigd is voor het produceren van een brood. Ofwel de milieubelasting van één boterham staat gelijk aan 3-4 broodzakken. Het gebruik van een kleinere verpakking (kwart brood) heeft al een milieuvoordeel, als er hierdoor per brood een kwart boterham (ofwel 1%) minder wordt weggegooid. Er zijn verschillende bronnen (bijlage 1) die de aanname onderbouwen dat het verkleinen van de portiegrootte van brood zal leiden tot een reductie van de voedselverspilling. Als het lukt door het verkleinen van de portiegrootte om per brood één boterham (5%) minder brood weg te gooien, dan leidt dit in Nederland tot een potentiële besparing van: 5% x 16,5 miljoen mensen x 60 kg brood/jaar = 49,5 miljoen kg brood per jaar (ofwel een besparing van ca. 32 miljoen kg CO2).

Aanbevelingen en vervolg Beko Verpakkingen zal in samenwerking met Oerlemans Plastics een proef uitzetten bij 75 bakkers met ca. 1000 broodzakken per bakker. Op deze manier wil men onderzoeken of er vraag is bij de consument voor deze nieuwe verpakking voor brood. Deze proef zal een eerste indicatie geven voor de vraag van de markt. Daarnaast zal in deze proef zal gekeken worden of deze nieuwe verpakkingsvorm in de praktijk daadwerkelijk vermindering van de verspilling van brood oplevert. Hiervoor zal een website gemaakt worden (www.brammetjebammetje.nl) waarop consumenten een korte enquête kunnen invullen. Met behulp van deze enquête zal onderzocht worden of er daadwerkelijk minder brood verspild wordt. Ook zullen de bakkers moeten uittesten hoe praktisch het is om een kwart brood te verpakken. En hoe consumenten reageren op het feit dat er kwart broden met en kwart broden zonder kapje te koop zijn.


Bijlage 1: Voedselverspilling verminderen door kleine porties In deze bijlage zijn enkele bronnen geciteerd die de aanname onderbouwen dat het verkleinen van de portiegrootte van bood kan leiden tot een reductie van de voedselverspilling. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Het aantal alleenstaanden zal de komende jaren met bijna 40% toenemen, van 2,6 miljoen in 2009 tot 3,6 miljoen in 2050 (zie figuur 15). In 2050 is naar schatting 21% van de bevolking alleenstaand ten opzichte van 16% in 2009. Deze toename is voor een groot deel het gevolg van de voortschrijdende vergrijzing; meer ouderen, en ouderen wonen relatief vaak alleen. Daarnaast speelt de toename van scheidingen een rol;

Figuur 15: Ontwikkeling en prognose van het aantal alleenstaanden, 1995-2050 (CBS)

Voedingscentrum Het voedingscentrum geeft de volgende tips en informatie over brood: “Bewaar brood niet in de koelkast, maar op kamertemperatuur in een gesloten trommel of plastic zak. Ben je alleen, gebruik dan wat je nodig hebt en vries de rest van het brood in voor later. Haal alleen de boterhammen uit de vriezer die je nodig hebt. Heb je een klein huishouden, koop dan een half brood. Brood van de vorige dag is meestal nog goed te eten. Vind je het te droog, rooster het dan of maak er wentelteefjes of tosti’s van”. (Voedingscentrum, Slim Bewaren, 2012) Leeftijd 1-3 4-8 9-13 14 -50 51 -70 71 - >100

Aantal aanbevolen sneetjes brood voor vrouwen 2-3 3-4 4-5 6 5 4

Aantal aanbevolen sneetjes brood voor mannen 2-3 3-4 4-5 7 6 5

Figuur 16: Het aantal aanbevolen sneetjes brood per geslacht en leeftijdscategorie (Voedingscentrum Schijf van vijf, 2012)


In het rapport ‘Determination of discarded food and proposals for a minimization of food wastage in Germany’(ISWA, 2012, p26), komt naar voren dat de hoeveelheid en het type van de portie een belangrijke rol spelen in het aanbieden van voedsel. Hoe individueler klanten worden aangesproken, hoe vaker klanten al het voedsel op zullen eten. De European Food Information Council (EUFIC, 2012) denkt dat verspilling door consumenten voorkomen kan worden door bewustzijn, houding en praktische voedselmanagement vaardigheden zoals planning, het maken van porties en opslag. In het artikel van Corné van Dooren van het Voedingscentrum staat: ‘Omdat verpakkingsgrootte een belangrijke oorzaak van voedselverspilling is, zou hier veel winst zijn te boeken. Er is – vooral bij kort houdbare producten – een behoefte aan meer een- en tweepersoonsverpakkingen. ‘ De eierdoos van Columbus, over portiegrootte en het tegengaan van voedselverspilling. Corne van Dooren, Voedingscentrum. Uit VMT, maart 2012. In het rapport Food Storage and Packaging (WRAP, 2007) staat dat 48,7% van ondervraagden er 3 dagen of zelfs langer over doet om brood op te eten na het openen van de verpakking. In een Europese studie van EUFIC (2011) vragen de onderzoekers of porties het juiste formaat hebben. Bij brood komt naar voren dat ca. 15% van de ondervraagden een brood te groot vindt, ca. 20% vindt een brood te klein en 65% vindt het precies de juiste maat. Het onderzoek bestond uit een representatieve sample van ruim 13.000 respondenten uit 6 Europese landen (helaas Nederland niet).

Figuur 17: Are portions the right size? EUFIC (2011).

In een Engels onderzoek, uitgevoerd door WRAP (2009), komt naar voren dat de meerderheid van broodverspilling (standard bread) geassocieerd wordt met gedrag aangaande boodschappen doen en opslag en niet met het teveel bereiden of opdienen van brood.


Figuur 18: Gewicht van vermijdbaar broodverlies, verdeeld over reden van verspilling (WRAP, 2009)


Bijlage 2: Literatuurlijst 1. Min LNV (2010). Feiten over voedselverspilling. Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit i.s.m. Voedingscentrum, Milieu Centraal en VROM. 2. Crem (2010). Bepaling voedselverliezen bij huishoudens en bedrijfscatering in Nederland. 3. Blonk (2006). Duurzaam Broodbakken, Werkdocument analysefase Bakker Wiltink, Opgesteld in het kader van het project Economie Light in samenwerking met Stichting Natuur en Milieu, Gelderse Milieufederatie en Provincie Gelderland. 4. FBR-UR (2011).Reductie milieudruk voedsel, met nadruk op voedselverspilling door huishoudens. Food & Biobased Research Wageningen in samenwerking met Circulus en BerkelMilieu. 5. WRAP (2009). Household Food and Drink Waste in the UK. Report prepared by WRAP. Banbury. 6. ISWA (2012). Determination of discarded food and proposals for a minimization of food wastage in Germany. University Stuttgart Institute for Sanitary Engineering, Water Quality and Solid Waste Management (ISWA). 7. CE Delft (2010). Milieu analyses Voedsel en voedselverliezen. Ten behoeve van prioritaire stromen ketengericht afvalbeleid. CE Delft en Blonk Milieu Advies. 8. http://www.eufic.org/article/en/artid/How-to-minimise-food-waste 9. VMT (2012). De eierdoos van Columbus, over portiegrootte en het tegengaan van voedselverspilling. Corne van Dooren, Voedingscentrum. Uit VMT, maart 2012. 10.WRAP (2007). Food Storage and Packaging. 11.Eufic (2012) http://www.eufic.org/article/en/artid/How-to-minimise-food-wast 12.EUFIC (2011). Consumer response to portion information on food and drink packaging - A panEuropean study. EUFIC Forum n° 5. 13.http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/brood.aspx 14.http://www.voedingscentrum.nl/nl/jij-kan-kiezen/verspilling/slim-bewaren.aspx 15.http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eet-veel-groente-fruit-en-brood.aspx 16.CBS Bevolkingsstatistiek, 1995-2009; CBS Huishoudensprognose over 2008-2050). Via: http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/huishoudens/toekomst/#aantalalleenstaanden


Broodverpakking: kwart brood

Recommend Documents