BOUWTEAM
Visie op bouwteams vanuit de architect en het studiebureau Edward Vleminckx
21 maart 2013
BOUWTEAM
“Onder bouwteam wordt verstaan: een tijdelijke vorm van samenwerking op voet van gelijkheid tussen vertegenwoordigers van de bouwprocesfuncties : initiatief nemen, ontwerpen en uitvoeren, waarbij de deelnemers in gecoördineerd verband de werkzaamheden verrichten die uit de eigen functie voorkomen, en daarnaast -waar mogelijkdoor het geven van advies meewerken aan de taakvervulling van collega-deelnemers. “*
Definitie uit rapport: Spelregels voor een bouwteam (KIVI) 1968 NL
BOUWTEAM
In samenwerking een ontwerp tot stand brengen met inbreng van een aannemer/uitvoerder De samenwerking vanaf het begin van de ontwerpfase en in ieder geval vóór de aanbesteding. Het bouwteam bestaat in principe slechts voor de duur van een bepaald bouwproces Werken in bouwteams is een samenwerkingsvorm die in Nederland is ontwikkeld. ook in UK en USA samenwerking: Early Contractor Involvement / Integrated Project Delivery (sinds 2007) In België worden bouwteams de laatste jaren steeds vaker toegepast. Slechts 35% van de aannemers heeft nog nooit in een bouwteam gewerkt. (10 jaar geleden 55%)
BOUWTEAM
1951 Rotterdam In Nederland al sinds 1951 bouwteams sociale woningbouw bij wederopbouw Rotterdam. toenmalige redenen: - verminderen voorbereidingstijd - verbeteren technische en organisatorische afstemming bouw -continu verlopend bouwproces
BOUWTEAM
noodzakelijkheid
Nieuwe ontwikkelingen op gebied van energiezuinigheid en milieu-eisen zorgen voor grote
veranderingen en verhoogde complexiteit van de bouwpraktijk. Deze zijn middels samenwerking beter in de bouwcultuur te integreren
Complexe en grote projecten vragen om gezamenlijke aanpak / bundeling van kennis: Projectmatige samenwerking tussen publieke en private sector PPS constructie ofwel -middels multidisciplinaire marktpartij die gehele proces verzorgt: DB(F)(M)(O) ofwel
-samenwerking op projectbasis van verschillende elkaar aanvullende partijen; BOUWTEAM
BOUWTEAM
SCHEMA TRADITIONELE AANBESTEDING opdracht gever
opdracht gever aannemer
adviseur stabiliteit
onderaannemers
adviseur technieken
Project definitie
V.O.
D.O
meerwerk
ontwerpteam
ontwerpaanpassing
architect
bezuinigingsronde
aanbesteding
infrastructuur
prijsonderhandeling
adviseur
aannemer uitvoering
BOUWTEAM
SCHEMA opdracht gever
Bouwkosten adviseur
adviseur stabiliteit
BOUWTEAMOVEREENKOMST
adviseur technieken
aannemer onderaannemers
adviseur infrastructuur
architect prijsvorming
ontwerpteam
bouwteam Project definitie
V.O.
D.O
aannemer uitvoering
BOUWTEAM
werkwijze
a) Coördinatieovereenkomst afspraken over: -Inbreng van partijen - Taakverdeling - Wijze en frequentie van overleg - Wijze van verslaglegging en besluitvorming - Planning en uitvoeringstermijn - Bouwbudget - Nagestreefde eindresultaat - Exit regeling: regeling ingeval de bouwteam-aannemer het werk niet gaat uitvoeren
BOUWTEAM
werkwijze
b) Ontwerpfase - Opdrachtgever stelt programma van eisen en plafondbudget
- Uitvoeringsgericht ontwerp - Concentreren op prijs/kwaliteitsverhouding - Goed en regelmatig bouwteamoverleg, verslaglegging en besluitenlijsten - Architect maakt beknopt prestatiebestek met technische specificaties; ( NL: Technische Omschrijving) - Architect of aannemer maakt uitgebreide meetstaat - Aannemer maakt open boek/open begroting: inzage in kostenstructuur, algemene kosten, risico’s en winstmarge en eenheidsprijzen.
- Keuze van onderaannemers in gezamenlijk overleg; kosten- en kwaliteitsbeheersing - Controle van begroting door architect of eventueel door onafhankelijke bouwkostendeskundige budget vast agendapunt bij bouwteamoverleg
BOUWTEAM
werkwijze
c) prijsvormingsfase
-bouwteam-aannemer zal als eerste en enige gegadigde een prijsaanbieding doen. ( vlg NL model bouwteamovereenkomst 1992)
- Wordt gegund indien overeenstemming over bouwsom - Als geen overeenstemming: gunning aan derde mogelijk, met vergoeding van bouwteam-aannemer voor geleverde diensten
BOUWTEAM
werkwijze
d) uitvoeringsfase
- ofwel overeenstemming over de bouwsom De bouwteamaannemer voert het werk uit op basis van de in ontwerpfase besproken en overeengekomen gegevens. Het bouwteam kan doorlopen in de uitvoeringsfase.
- ofwel, geen overeenstemming over de bouwsom Het werk wordt gegund en uitgevoerd door een andere aannemer: de voordelen van het werken in een bouwteam gaan dan voor een deel verloren
BOUWTEAM
voordelen
- Werkwijze is probleemoplossend in voortraject ; beperken faalkosten - Wisselwerking tussen architect en gespecialiseerde uitvoerenden; alle deskundigheid in alle fasen aanwezig; minder informatieverlies - Uitvoeringstermijn en kostprijs in vroeg stadium vastgelegd; relatief vroege budgetgarantie voor een opdrachtgever - Gefaseerde optimalisatie prijs/ kwaliteitsverhouding.
- Kortere doorlooptijd van ontwerp- en uitvoeringsproces - Efficiëntere werkvoorbereiding doordat gegevens bekend zijn. - Controle op bouwkosten tijdens proces: minder meerwerk - Actieve rol van opdrachtgever in alle fases blijft gewaarborgd - Bij renovaties kan de praktische uitvoerbaarheid sneller geanalyseerd worden
BOUWTEAM
voordelen voor architect / ontwerper
- Overbodige inspanningen worden geweerd - Onduidelijkheden komen sneller aan het licht; verantwoordelijkheden worden gedeeld - Samenwerking kan leiden tot versnelde innovatie
- Vergroten kennis van technische uitvoering van het ontwerp. - Samenwerking wordt vereenvoudigd met behulp van ICT / BIM programmatuur. Building Information Model zorgt voor een gemeenschappelijk digitaal platform en efficiënter ontwerp en tekenwerk - Uitgebreid bestek kan worden vervangen door een summier prestatiebestek - Minder problemen tijdens uitvoeringen, minder tijd nodig voor werfopvolging - Garantie dat het project wordt uitgevoerd zoals in DO wordt afgesproken.
BOUWTEAM
nadelen
- Goede samenwerking is essentieel en afhankelijk van vertrouwen en persoonlijke communicatie. opdrachtgever: bouwbudget <-> aannemer open begroting / open boek - Goede coördinatie vereist, regelmatige bouwteamvergaderingen , rapportage en besluitenlijsten.
- Minder duidelijk omschreven juridische spelregels en standaardovereenkomsten - Verzekering is problematisch: bij tijdelijke vereniging best een “Polis Enige Bouwplaats” af te sluiten. Nota: Verzekering aannemer valt niet binnen deze polis
- Geen marktwerking , dus geen kostendrukkend effect van bij aanbesteding in laagconjunctuur.
BOUWTEAM
aandachtspunten bouwteam
- Welke partijen en competenties zijn vereist? - Keuze van aannemer moet doordacht gebeuren; goede ervaringen in verleden, specifieke deskundigheid, etc. - Keuze van geschikte personen binnen de organisaties; vertrouwen, openheid, respect, communicatieve vaardigheden
- Tijd en energie die in bouwteam worden geïnvesteerd moeten in verhouding staan tot rendement;
projecten met enige omvang en/ of complexiteit - Werken in bouwteam niet mogelijk in het kader van openbare aanbestedingen - Voor grote projecten gebruiken bouwheren vaak een externe kostendeskundige om marktconformiteit te controleren. - Open boek procedure; bij renovatie post onvoorzien op te nemen in begroting
BOUWTEAM
aandachtspunten bouwteamovereenkomst
- De architect / ontwerper moet ook binnen een bouwteam te allen tijde onafhankelijk blijven van de aannemer en dient de belangen van de opdrachtgever te verdedigen. - Het vormen van een Tijdelijke Vereniging met een aannemer is binnen een bouwteam niet mogelijk, architect mag zich niet in ondergeschikt belang stellen ten opzichte van aannemer. - Afsprakennnota met bouwpartners best na afsluiten zelfstandige architectenovereenkomst (art. 4 wet van 20 febr. 1939 op de bescherming van de titel en het beroep van de architect) - Duidelijke afspraken maken over verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid. - Duidelijke afspraken over vergaderfrequentie, manier van besluitvorming en verslaglegging. - Duidelijke afspraken over de te presteren tijd en de vergoeding.
BOUWTEAM
opinies
´ Naast de betaalbaarheid moeten we ook oog hebben voor een nauwere en betere samenwerking tussen de partijen die bij het bouwproces betrokken zijn. Dit gaat veel verder dan de gebruikelijke samenwerking tussen de architect en de aannemer.´ ` Het bereiken van de gewenste energieprestatie bij woningen (europese norm vanaf 2021) is een uitdaging voor elke speler in de bouw, van stedenbouwkundigen tot ingenieursbureaus, architecten, aannemers, onderaannemers en producenten van nieuwe materialen. We staan voor een echte revolutie en we kunnen niet anders dan de hoofden bij elkaar steken en als één bouwteam deze uitdaging aangaan.´ JAARVERSLAG confederatie bouw 2010-2011
` Voorstanders roemen het bouwteam als een middel om de efficiëntie van het bouwproces te verbeteren, van bouwen weer een prettige activiteit te maken, en de opdrachtgever betere waarborgen te bieden met betrekking tot de opleveringstermijn, de kostprijs en de prijs/kwaliteitsverhouding van zijn project´ Werken in bouwteam – NAV 2010
BOUWTEAM
enquete
Meest succesvolle contractvorm bij verminderen faalkosten (in %)
Bron: BouwKennis Jaarrapport NL 2011/2012, juni 2011
BOUWTEAM
trend België
Recent: Bevordering samenwerking bouwketen door opstart RondeTafelBouw in het kader van het Nieuw Industrieel Beleid in Vlaanderen.
Er komen op korte termijn drie transformatieplatformen: - rond de financiering van particuliere energiezuinige woningen (getrokken door VCB en Bouwunie) - rond het gebruik van PPS-constructies (getrokken door ORI Vlaanderen, de brancheorganisatie van advies- en ingenieursbureaus) - rond waterrobuust bouwen (getrokken door de Vlaamse Architectenorganisatie NAV) Het 'Nieuw Industrieel Beleid' is een nieuwe, overkoepelende visie van de Vlaamse regering op de industrie in Vlaanderen. Het maakt deel uit van het Vlaanderen In Actie-plan (VIA). Door middel van rondetafelgesprekken met de sectoren, is het de bedoeling om de samenwerking tussen bedrijven te stimuleren en zo de 'industrie in Vlaanderen te transformeren naar een moderne industrie die niet alleen groener, maar ook socialer, creatiever en vernieuwend is
BOUWTEAM
trend NL
- In de Nederlandse bouw worden steeds meer bouwprojecten integraal uitbesteed DB(F)(M)(O) aan een enkele marktpartij of consortium van meerdere private partijen. - DBFM(O) biedt bij grotere opdrachten voor de opdrachtgevende overheid duidelijke financiële meerwaarde ten opzichte van traditionele aanbesteding - DBFM(O) wordt door de centrale overheid gestimuleerd bij alle overheidsopdrachten - Overheid stimuleert DBFMO voor bouwprojecten in Publiek Private Samenwerking vanaf € 25 mln
40% 25% 35%
BOUWTEAM
. . . prettige samenwerking.
