beter
BIG
THEMA GEZONDE VARKENS
• DIERENARTS DANIËL STRUIK
PLEIT VOOR MEER OPENHEID IN DE VARKENSBRANCHE • BUITENLANDSE AFNEMERS STELLEN HOGERE EISEN • ENTING MET FLEXCOMBO ZORGT VOOR ZEKERHEID
Gezonde varkens, een schakel van vertrouwen Vertrouwen en kwaliteit gaan hand in hand in de varkenshouderij. Gezonde varkens zijn de beste basis voor een gezonde relatie tussen de verschillende schakels in de keten. Niet alleen als het gaat om de relatie tussen fokker en vleesvarkenshouder, ook over de relaties tussen varkenshouder en andere spelers in de keten, zoals voerleveranciers, een slachthuis en zeker ook de varkenshandel. In deze beterBIG gaan we in op het belang van gezonde biggen en hoe vaccinatie daarbij een basis van vertrouwen kan zijn. De handel stelt hoge eisen aan biggen die van eigenaar verwisselen. Meer en meer vraagt de (inter)nationale handel daarbij om met CircoFLEX en MycoFLEX gevaccineerde biggen. Om te voldoen aan de hoge eisen die worden gesteld aan de biggen en vleesvarkens, is een goede samenwerking tussen dierenarts en varkenshouder cruciaal. Concrete voorbeelden van hoe het vertrouwen in gezonde Nederlandse varkens tot ver over onze landsgrenzen tastbaar is, leest u in deze beterBIG. Wij wensen u veel leesplezier. Martijn Steenaert
Contactgegevens specialisten varkenshouderij Ludwig ten Broeke, Key Account Manager varken Wim Hondelink, Account Manager Oost-Nederland Arjon Velthoen, Account Manager Zuid-Nederland Anita Adams, Account Manager varken Nico Wertenbroek, Technical Service Manager/dierenarts Martijn Steenaert, Technical Service Manager/dierenarts Elzo Kannekens, Public Affairs Manager/dierenarts
telefoon +31 (0)6 29 59 11 13 +31 (0)6 53 15 66 02 +31 (0)6 15 04 02 98 +31 (0)6 46 08 84 52 +31 (0)6 46 31 61 55 +31 (0)6 29 59 11 17 +31 (0)6 35 39 83 87
Colofon beterBIG is een magazine voor professionals in de varkenshouderij. Deze uitgave wordt u aangeboden door Boehringer Ingelheim bv. U kunt zich als abonnee aanmelden via onderstaand adres. Boehringer Ingelheim bv, Comeniusstraat 6, 1817 MS Alkmaar Postbus 8037, 1802 KA Alkmaar Telefoon: +31 (0) 72 566 2411 fax: +31 (0) 72 564 3213 E-mail:
[email protected] www.boehringer-ingelheim-ah.nl Redactie Elzo Kannekens DVM Eindredactie en productie TextArt, Heerhugowaard Vormgeving Studio Martin Rasch, Opmeer Suggesties Heeft u suggesties, vragen of opmerkingen, laat het de redactie weten. © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.
2
Achtergrond
Dierenarts Daniël Struik pleit voor meer openheid
“Daar profiteert iedereen van” Varkensdierenarts Daniël Struik juicht toe dat vermeerderaars en vleesvarkenshouders meer contact met elkaar hebben. “Zo creëer je begrip voor elkaars situatie.”
Is het niet logisch dat beide partijen contact met elkaar hebben over het product dat ze leveren? “Jawel. En toch is dat in de praktijk vaak lastig, doordat het aanspreekpunt meestal indirect is. De handelaar is voor de vleesvarkenshouder vaak het eerste aanspraakpunt. Het is ook meer de taak van de handelaar dan van de dierenarts om deze contacten tot stand te brengen.”
Hoe belangrijk is informatie uitwisselen vanuit het perspectief van de diergezondheid? “Heel belangrijk, zo weet je wat er speelt op de bedrijven. Wanneer je als dierenarts bij beide partijen over de vloer komt, is het al een stuk eenvoudiger. Maar dat is niet altijd het geval. Er moet over en weer vertrouwen zijn, dan deel je ook sneller informatie. En dan kun je sneller actie ondernemen wanneer er iets speelt. Zeker rond vaccinaties moet je erop kunnen vertrouwen dat het goed zit. Je kunt bij biggen moeilijk controleren of ze ook daadwerkelijk gevaccineerd zijn.”
En aan vertrouwen moet je bouwen? “Vooral in goede tijden leg je eenvoudiger contact, dan wanneer er probleempjes zijn. Is het contact goed, dan schiet je bij een probleem ook minder snel in de verdediging. Kijk je bij elkaar in de stal, dan zie je met eigen ogen wat er aan de hand is en waarom een ander handelt zoals hij handelt. Dat creëert draagvlak.”
En daar profiteren beide partijen van? “Jazeker. Een vleesvarkenshouder wil goede biggen, dus is de historie van de biggen belangrijk. Weet de vleesvarkenshouder dat hij met de biggen goed kan presteren, dan is hij ook eerder bereid er een stevige prijs voor te betalen.”
Dierenkliniek Noord-Nederland Daniël Struik werkt vanuit de vestiging Veendam van Dierenkliniek Noord-Nederland, een praktijk met acht dierenartsen. Andere vestigingen zijn er in Hoogezand en Winschoten. Dierenkliniek Noord-Nederland maakt deel uit van VKC (het Veterinair Kenniscentrum), een samenwerkingsverband van zes dierenartspraktijken met in totaal vijftien varkensdierenartsen.
3
Uit de praktijk
Ruud Vosters, VAEX varkens- en biggenhandel bv:
“Zonder kwaliteit komt export in gevaar” Buitenlandse afnemers stellen steeds hogere eisen aan Nederlandse biggen. Dat merkt Ruud Vosters van VAEX iedere dag. “De buitenlandse vleesvarkenshouders professionaliseren en weten dondersgoed waar ze goede biggen kunnen halen. Daar moeten we op inspelen door meer kwaliteit te leveren.” Weg is weg. Die houding gold lang voor de afzet van Nederlandse biggen naar het buitenland. De veelal kleine koppels biggen werden op exportplaatsen gemengd tot grote exportkoppels. Ging er bij de buitenlandse mester eens iets mis, dan was de herkomst van de problemen eigenlijk niet te achterhalen. Die tijd is voorbij, stelt Vosters. “Veruit het grootste deel van de biggen gaat rechtstreeks van de vermeerderaar naar de buitenlandse mester. Die afnemers zijn steeds professioneler en hebben snel in de gaten welke UBN’s bij de goede en welke bij de slechte biggen horen.”
Productaansprakelijkheid Deze verandering werd goed zichtbaar toen de export van Nederlandse biggen zich van het zuiden naar het oosten van Europa verplaatste. Spaanse afnemers accepteerden in het verleden een uitval van 5-8 procent. Daar werd ook naar betaald. “Toen Oost-Europa als afzetmarkt beschikbaar kwam, dachten velen dat Polen een tweede Spanje zou worden. Maar de Poolse afnemers hadden al snel een database waarin stond van welke leveranciers zij wel of juist geen biggen wilden hebben.” In het verleden zijn biggen vooral op kwantiteit verkocht, nu en in de toekomst is de kwaliteit doorslaggevend. “Niet alleen om de biggen te kunnen afzetten, maar ook om claims te voorkomen. Door de directe lijnen tussen verkoper en afnemer is productaansprakelijkheid ook een steeds actueler thema voor de biggenleverancier. De afnemer stelt eisen. En wat je klant vraagt, moet je leveren. Als je dan niet levert wat is afgesproken, komt die klant verhaal bij je halen. En terecht.”
Gezondheid staat bovenaan De grote vraag is aan welke eisen een kwaliteitsbig moet voldoen. Gezondheid staat boven aan de lijst, al verschillen de eisen per markt. Duitse afnemers vragen al bijna altijd entingen
4
tegen Circo en Mycoplasma en soms tegen PRRS. Maar ook biggen die naar Polen gaan, zijn voor 95% voorzien van een Circo-enting. Markten die verder weg liggen, zoals Roemenië en Kroatië, vragen niet standaard om deze entingen. “Maar ook dan spelen gezondheid en kwaliteit een grote rol. Ook deze mesters moeten met de biggen resultaten kunnen halen. Vaak worden deze biggen deels ook gefinancierd. Geen resultaat betekent dan dat je ook een deel van je geld niet krijgt.” Naast entingen speelt ook de leeftijd van de biggen een belangrijke rol. Een speenleeftijd van rond de 4 weken wordt steeds belangrijker. “Dat is wat anders dan gemiddeld op 21 dagen spenen. Dan zijn de jongste biggen 13-14 dagen en dat worden later nooit succesnummers.”
Onafhankelijk inzicht Maar volgens Vosters is het net zo belangrijk dat afnemers garanties krijgen over de gezondheidsstatus van de biggen. “Je moet het kunnen laten zien. De Denen doen het wat dat betreft beter. Daar is de gezondheidstoestand van ieder bedrijf online in te zien.” Vosters zou een dergelijk systeem in Nederland ook graag willen. “Zolang het maar onafhankelijk is. Het veelbesproken biggenpaspoort vult iedereen toch zelf in. Als je kwaad wilt, kun je kwaad. Het is te veel nattevingerwerk. We moeten een slag maken in kwaliteit, anders verliezen we het op termijn op de exportmarkten van Denemarken en het oosten van Duitsland.” Om beter inzicht te krijgen in de herkomstbedrijven van de te exporteren biggen, heeft VAEX sinds dit jaar een eigen kwaliteitsmanager. Deze dierenarts bezoekt bedrijven, verzamelt informatie en adviseert in overleg met de vaste bedrijfsdierenarts. Een stap om te komen tot meer kwaliteit.
Garantie in slechte tijden Varkenshouders hoeven echter niet direct te rekenen op een meerprijs voor de kwaliteitsbiggen. Het werkt net andersom, stelt Vosters. “Bedrijven die het goed voor elkaar hebben, zijn gegarandeerd van goede handel, ook in slechtere tijden. Voor kwalitatief mindere biggen moet je als handelaar steeds op zoek naar afnemers. Dat lukt bijvoorbeeld in de zomer minder goed. Dat werkt op termijn altijd in negatieve zin door in de prijs.”
5
Uit de praktijk
Entingen geven afnemers biggen zekerheden
Zorgen voor goede start De biggen van de VAEX Pig Farm in Beringe gaan onder andere naar Oost-Europa. De specifieke omstandigheden daar vragen om biggen waar de vleesvarkenshouder eenvoudig zonder problemen mee kan werken. Dat betekent onder andere een enting met FLEXcombo. Kwaliteit speelt bij Nederlandse biggen die naar verre bestemmingen gaan een doorslaggevende rol. Daar weten ze bij de VAEX Pig Farm alles van. De biggen van dit 2.000 zeugen tellende bedrijf in het Limburgse Beringe gaan onder andere naar Roemenië en Kroatië, maar vooral ook naar Duitsland. Dirk Govers, eigenaar van VAEX: “Koppelgrootte is voor de buitenlandse afnemers steeds minder onderscheidend. Grote koppels zijn er voldoende. Onderscheid wordt nu vooral gemaakt op de kwaliteit en dan is de gezondheid cruciaal. Daar moet de afnemer op kunnen vertrouwen. Wij nemen daarvoor in Nederland extra maatregelen.” Dirk Govers
Relatie opbouwen Zo ligt de gemiddelde speenleeftijd op bijna 28 dagen. “Dat komt de gezondheid echt ten goede. Eerder gespeende biggen herken je niet wanneer ze 25 kilo zijn, maar wel in de vleesvarkensstal. Dan vallen ze er onder uit.” Ook het aflevergewicht van de biggen ligt, met circa 30 kilo, hoger dan in Nederland gebruikelijk is. Deze combinatie zorgt voor sterke biggen, vindt Govers. “De opvang en de omstandigheden in Oost-Europa zijn niet altijd optimaal. Dat geldt ook voor het management. Later spenen en zwaarder opleggen geven extra zekerheidjes, waardoor de opstart ook eenvoudiger verloopt. Zo helpen wij onze afnemers en daarmee bouwen we een goede relatie op.”
Zekerheid Een andere zekerheid halen de afnemers uit de enting van de biggen. De biggen uit Beringe krijgen op twee weken leeftijd een gecombineerde enting tegen Circo en Mycoplasma. “Buitenlandse afnemers vragen eigenlijk standaard om een Circo-enting. Het is een verzekering die je meegeeft. Het is een voorwaarde voor handel.” Dat heeft volgens Govers onder andere te maken met de reputatie van Nederland. “Die is op gezondheidsgebied nog niet onbetwist. Het zit hier in de ogen van buitenlandse afnemers nog wel eens op het randje. Geen enkele partij biggen is helemaal vrij van Circo. Een enting geeft dan zekerheid.” Een Mycoplasma-enting wordt in het buitenland niet overal gevraagd. Duitse afnemers vragen er wel om, weet Govers. “In Oost-Europa is dat minder. Een Circo-enting is een
6
dikkere deken dan een Mycoplasma-enting.” Bij de ingebruikname van de nieuwe zeugenstal twee jaar geleden, entte Govers ook tegen PRRS. “Er lagen toen bovengemiddeld veel gelten in de stal en biggen van gelten zijn altijd extra kwetsbaar. Deze enting passen we inmiddels niet meer toe.”
Goede hygiëneknip Het bedrijf in Beringe hanteert een strikt hygiëneprotocol. Dat betekent dat iedereen bij binnenkomst verplicht onder de douche gaat, maar ook dat iedere diercategorie een eigen kleur heeft in kleding en schoeisel. Tot voor kort verhuisden de biggen op 8 kilo gewicht naar een locatie op afstand. Govers: “Maar ik ben ervan overtuigd dat je met een goede hygiëneknip tussen de diercategorieën de dieren ook goed op één locatie kunt houden. Het voordeel van één locatie is dat je de verantwoordelijkheid ook bij één persoon neer kunt leggen.” Degezondheidkrijgtookvolopaandachtbijdebiggen in de kraamstal. Het gemiddeld aantal levend geboren biggen ligt rond de 15. Er zijn dus veel biggen. Het bedrijf werkt nu met pleegmoeders. “Dat is veel werk. Gezondheidstechnisch is het ook niet de beste oplossing, want je bent toch aan het schuiven met zeugen en biggen. Daar krijgen tomen klappen van. We zoeken naar alternatieven.”
Arbeidswinst De enting met FLEXcombo is een zekerheid waar Govers niet graag vanaf stapt. De resultaten in de vleesvarkensstal zijn beter. “Er zijn minder problemen en uniformere biggen. Dat weten onze afnemers ook. Het antibioticagebruik is de laatste jaren fors gedaald. Heel goed, maar de enting houdt nu de uniformiteit er in.” De gecombineerde enting levert ook arbeidswinst op. “Wij enten circa duizend biggen per week. Dat neemt gemiddeld zo’n vier uur in beslag. Dat zou bij twee entingen toch fors meer werk zijn.”
7
%$##"! ! $ #$
! " ! "! $ " ! $ %$##"!$ " # ! # $$ " $$! ! ! ! # $ ! ! $$! !" $ "! ! ! $$ "! #$ ! $ !! ! $# !
FLEXcombo® • Enige combinatie tegen Circo en Mycoplasma • Meest gebruikte vaccins in hun categorie* • Bewezen effectief en veilig * Agridirect Hokdierscan 2012 Ingelvac CircoFLEX® susp. voor inj. voor varkens. Elke dosis geïnactiveerd vaccin bevat: PCV2 ORF2 eiwit, carbomeer. Indicatie: Voor actieve immunisatie van varkens vanaf de leeftijd van 2 wk tegen PCV2 om de sterfte, klinische verschijnselen - inclusief gewichtsverlies - en letsels in lymfatisch weefsel geassocieerd met PCV2 gerelateerde aandoeningen (PCVD) te verminderen. Tevens is bewezen dat vaccinatie de nasale verspreiding van PCV2, de virus load in het bloed en lymfatisch weefsel, en de duur van de viraemie vermindert. Bescherming begint al vanaf 2 wk na vaccinatie en houdt minstens 17 wk aan. Contra-indicaties: Geen bekend. Bijwerkingen: Een voorbijgaande en milde hyperthermie op de dag van vaccinatie treedt erg vaak op. Dosering: Enkelvoudige i.m. inj. van 1 dosis (1 ml), ongeacht het lichaamsgewicht. Er zijn gegevens over veiligheid en effectiviteit beschikbaar die aantonen dat dit vaccin gemengd kan worden met Ingelvac MycoFLEX en op 1 injectieplek kan worden toegediend. Indien gemengd wordt met Ingelvac MycoFLEX dienen alleen varkens vanaf de leeftijd van 3 wk te worden gevaccineerd. Lees voor het mengen de bijsluiter. Goed schudden voor gebruik. Wachttijd: 0 dagen. REG NL 102672 UDD. Ingelvac MycoFLEX® susp. voor inj. voor varkens. Werkzaam bestanddeel: Geïnactiveerd mycoplasma hyopneumoniae, J-stam isolaat B-3745, carbomeer. Indicatie: Voor actieve immunisatie van varkens vanaf de leeftijd van 3 wk ter vermindering van longlaesies als gevolg van infectie met m.hyo. Bescherming begint vanaf 2 wk na vaccinatie en houdt ten minste 26 wk aan. Contra-indicaties: Geen. Bijwerkingen: Bijwerkingen zijn zeldzaam: een voorbijgaande zwelling met een diameter tot 4 cm, soms samengaand met roodheid van de huid, kan worden waargenomen op de plek van injectie. Deze zwelling kan tot 5 dagen aanhouden. Een voorbijgaande gemiddelde toename van de rectale lichaamstemperatuur van ongeveer 0,8°C kan tot 20u na vaccinatie worden waargenomen. Dosering: Enkelvoudige i.m. injectie van 1 dosis (1 ml). Er zijn gegevens over veiligheid en effectiviteit beschikbaar die aantonen dat dit vaccin gemengd kan worden met Ingelvac CircoFLEX en op 1 injectieplek kan worden toegediend. Indien gemengd wordt met Ingelvac CircoFLEX dienen alleen varkens vanaf de leeftijd van 3 wk te worden gevaccineerd. Lees voor het mengen de bijsluiter. Goed schudden voor gebruik. Wachttijd: (Orgaan)vlees: 0 dg. REG NL 104086 UDD. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Boehringer Ingelheim bv,
[email protected], telefoon: +31 (0)72 566 24 11
