Dermatologie | Spataderen
Behandeling van spataderen Binnenkort komt u naar de afdeling Dermatologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen voor de behandeling van uw spataderen. In deze folder vindt u informatie over spataderen, het onderzoek, de verschillende behandelingen en de periode na de behandeling.
Wat zijn spataderen? In de aderen van uw benen zitten klepjes die er voor zorgen dat het bloed, dat in de richting van uw hart stroomt, niet naar beneden kan zakken. Als een of meerdere klepjes de ader niet meer goed afsluiten, zakt het bloed wel naar beneden. De ader raakt dan te vol, wordt wijder en gaat kronkelig verlopen. Zo´n ader noemt men een spatader. Het is niet duidelijk hoe spataderen ontstaan. Sommige mensen zijn er extra gevoelig voor. In ieder geval bevorderen een zwangerschap en een staand beroep het ontstaan van spataderen. Soms is een ader in het been verstopt door een bloedpropje, dit wordt ook wel een trombosebeen genoemd. Er is een aantal redenen om een spatader te behandelen: • Spataderen veroorzaken nogal eens een pijnlijk, zwaar of moe gevoel in de benen. Dit treedt vooral op na langdurig staan of tegen de avond. • Spataderen verdwijnen niet vanzelf en kunnen langzamerhand verergeren. • Als u zich stoot kunnen bloedingen ontstaan. • Op de plaats van de spatader is een risico op een ontsteking in de spatader. • Soms is de circulatie van het bloed in de benen zodanig verstoord dat zich vocht ophoopt en de enkels dik worden. In ernstige gevallen kan op den duur een beenzweer (open been) ontstaan. • Spataderen zijn vaak niet mooi om te zien.
Hoe wordt de diagnose gesteld? Duplex onderzoek: Door middel van ultrageluidsgolven kunnen de vaten in beeld gebracht worden. Daarnaast kan onderzocht worden of de kleppen in de vaten functioneren en of het bloed wel of niet terugstroomt. Niet goed functionerende vaten kunnen op een soort televisiescherm worden afgebeeld. Op grond van de gevonden afwijkingen kan de juiste behandeling gekozen worden. Het onderzoek gebeurt poliklinisch, is pijnloos en duurt ongeveer 15 minuten.
www.umcg.nl
1
Dermatologie | Spataderen
Behandelmogelijkheden Spataderen kunnen op verschillende manieren worden behandeld: • Operatief ‘strippen’; • Sclerocompressietherapie met schuim (echo-foam sclerose); • Flebectomie volgens Muller; • Sclerocompressietherapie met vloeistof (liquid sclerocompressietherapie); • Laserbehandeling; • Een combinatie van deze behandelingen. Hieronder volgt een korte beschrijving van deze mogelijkheden. Aan de hand van de uitkomst van het duplex onderzoek zal uw arts met u bespreken welke behandeling of combinatie van behandelingen voor u het beste resultaat opleveren.
Strippen (operatief verwijderen van spataderen) Grotere spataderen kunnen operatief verwijderd worden. Dit gebeurt onder narcose of met behulp van een ruggenprik. Deze behandeling wordt niet gedaan op de afdeling Dermatologie. Als deze behandeling wordt geadviseerd wordt u hiervoor doorverwezen naar een vaatchirurg. U ontvangt in dat geval aanvullende informatie van de vaatchirurg. Deze behandeling kan vervangen worden door echo-foam sclerose.
Sclerompressietherapie met schuim (echo-foam sclerose) Bij deze behandeling wordt het vat ingespoten met ‘foam’ (een medicinaal schuim) dat zich aan de vaatwanden hecht en deze aan elkaar laat kleven. De spatader wordt als het ware ‘dichtgeplakt’. Om het te behandelen vat goed zichtbaar te maken wordt gebruik gemaakt van het duplex apparaat, zoals dat ook bij eerder onderzoek van uw benen toegepast is. Dit apparaat brengt met geluidsgolven de vaten van uw been in beeld (echo principe). Vandaar de naam echo-foam sclerose. De behandeling is cosmetisch aantrekkelijk, omdat er geen littekens gemaakt worden. Daarnaast hoeft er geen verdovingsprik gegeven te worden. Een groot voordeel van deze behandeling is de korte behandeltijd; is het vat eenmaal goed aangeprikt, dan duurt de eigenlijke behandeling slechts één minuut. Behandeling De arts zal eerst met het duplex apparaat het te behandelen vat in beeld brengen. U staat hierbij rechtop. Daarna neemt u plaats op de behandeltafel. De arts prikt de ader aan met een naald en controleert met de duplex of de naald goed zit. Vervolgens worden enkele milliliters schuim in het vat ingespoten. De verspreiding van het schuim wordt met de duplex gecontroleerd. Na de behandeling Het is erg belangrijk dat na de behandeling druk (compressie) wordt uitgeoefend op het behandelde vat, om te zorgen dat de wanden goed kunnen verkleven. Om deze druk te kunnen geven wordt gebruik gemaakt van een antitrombose kous en een therapeutische elastische kous. Daarnaast worden er bij een aantal behandelingen wattenrollen gebruikt om extra druk op het vat te geven.
www.umcg.nl
2
Dermatologie | Spataderen
Afhankelijk van de grootte van de behandelde spatader kan de duur van de compressie met de antitrombose kous en therapeutische elastische kous verschillen. U draagt gedurende achtenveertig uur tot een week beide kousen overdag en de onderste kous onafgebroken (dus ook ´s nachts!). De duur van het ’s nachts dragen varieert van achtenveertig uur tot één week. U krijgt instructies hoe te handelen in uw situatie. De therapeutische elastische kous dient gedurende twee weken overdag te worden gedragen. Bij klachten als pijnlijke/harde plekken draagt u de therapeutische elastische kous één week extra overdag. De antitrombose kous en therapeutische elastische kous zijn onderdeel van de behandeling en krijgt u van de afdeling direct na de behandeling. Na de behandeling kunt u gewoon weer bewegen, maar alles met mate. Vermijd de eerste week na de ingreep intensieve sporten zoals balsporten of hardlopen. U mag niet zwaar tillen. U mag wel wandelen en fietsen. Mogelijke bijwerkingen • Donkere verkleuring (pigmentatie) van de huid boven de behandelde spatader. Deze verkleuring verdwijnt meestal na verloop van tijd. Mensen met een donker huidtype hebben een grotere kans op blijvende pigmentatie. Vermijd felle zon en ook de zonnebank gedurende vier weken na de behandeling om nog meer verkleuring te voorkomen. • Aderontsteking (pijnlijke streng in behandeld gebied). • Allergische reactie op de ‘foam’ (zeer zelden). Na de ingreep kan een pijnlijke streng ontstaan. Neemt u in geval van (aanhoudende) pijn in het been of bij roodheid/zwelling van het behandelde been altijd contact op met de afdeling Dermatologie. Controle Na de behandeling maakt u een controle afspraak. Ongeveer vijf weken na de behandeling wordt u teruggezien voor controle. Op dat moment wordt beoordeeld of de behandeling geslaagd is. Het is altijd mogelijk dat het vat niet goed is dichtgegaan, of dat het weer open is gegaan. Bij controle wordt beoordeeld of de behandeling herhaald moet worden, of dat een andere behandelvorm noodzakelijk is.
Flebectomie volgens Muller Een andere behandeling is de flebectomie volgens Muller. Deze operatie wordt vooral gedaan bij spataderen van een grote zijtak of bij spataderen die op de voetrug of over de knie lopen. Belangrijke voordelen zijn dat de therapie onder lokale verdoving wordt uitgevoerd en een snelle genezing na behandeling. Behandeling Onder plaatselijke verdoving worden kleine incisies (sneetjes) van 1-2 mm gemaakt in de huid boven de ader. Door deze kleine gaatjes wordt met een haakje het vat in stukken naar buiten getrokken. Deze behandeling heeft de grootste kans op blijvend resultaat met een snelle genezing. Nadeel is dat per behandeling een relatief beperkte lengte aan vat behandeld kan worden. De behandeling duurt 20 tot 30 minuten.
www.umcg.nl
3
Dermatologie | Spataderen
Na de behandeling Om nabloeding te voorkomen worden de wondjes afgeplakt met kleine pleisters die de huid samentrekken. Op de plaats waar de ader loopt worden kompressen en eventueel wattenrollen aangebracht. Daaroverheen draagt u twee antitrombose kousen. U draagt gedurende één week beide kousen overdag en de onderste kous onafgebroken (dus ook ´s nachts!). Na één week mogen de pleisters, kompressen en eventuele wattenrollen er afgehaald worden en hoeft u de antitrombose kousen niet meer te dragen. Bij klachten zoals pijnlijke/harde plekken draagt u beide antitrombose kousen één week extra overdag. De antitrombose kousen zijn onderdeel van de behandeling en krijgt u van de afdeling direct na de behandeling. Na de behandeling kunt u uw gewone werkzaamheden weer hervatten. U mag de eerste week na de ingreep niet intensief sporten, u kunt wel wandelen of fietsen. Mogelijke bijwerkingen Er kunnen verkleuringen (bloeduitstortingen) optreden die langzaam wegtrekken. Controle In principe is een controle afspraak niet nodig, tenzij uw arts anders aangeeft. Hebt u nog vragen of heeft u aanhoudende pijn in het been, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Dermatologie.
Scelrocompressietherapie met vloeistof (liquid sclerocompressietherapie) Kleine en middelgrote spataderen komen hiervoor in aanmerking. Behandeling Door een soort ‘lijm’ in de spataderen te spuiten en de ader dan dicht te drukken, wordt de spatader afgesloten en uiteindelijk door het lichaam zelf opgeruimd. Na deze behandeling nemen andere bloedvaten de functie over. Omdat u alleen het aanprikken voelt is verdoven niet nodig. Na de behandeling Na het inspuiten van kleine (paars/blauwe) vaatjes (ook wel takkenbosvenen of bezemrijs genoemd) worden op de plaats waar de vaatjes lopen wattenbollen aangebracht. Daaroverheen draagt u twee antitrombose kousen. U draagt gedurende 48 uur beide kousen overdag en de onderste kous onafgebroken (dus ook ´s nachts). Na 48 uur mogen de wattenbollen er afgehaald worden. U hoeft de antitrombose kousen dan niet meer te dragen. Bij klachten als pijnlijke/harde plekken draagt u de antitrombose kousen één week extra overdag. Na het inspuiten van oppervlakkige spataderen en kleine zijtakken worden op de plaats waar de aderen lopen, wattenbollen of wattenrollen aangebracht. Daaroverheen draagt u een antitrombose kous en een therapeutische elastische kous. U draagt gedurende één week beide kousen overdag en de onderste kous onafgebroken (dus ook ´s nachts). Na één week mogen
www.umcg.nl
4
Dermatologie | Spataderen
de wattenbollen of wattenrollen er afgehaald worden en hoeft de antitrombose kous niet meer gedragen te worden. Afhankelijk van de grootte van de behandelde vaten dient de therapeutische elastische kous nog één week overdag gedragen te worden. Bij klachten als pijnlijke/harde plekken draagt u de therapeutische elastische kous één week extra overdag. De antitrombose kousen en therapeutische elastische kous zijn onderdeel van de behandeling en krijgt u van de afdeling direct na de behandeling. Na de behandeling kunt u gewoon weer bewegen, maar alles met mate. Vermijd de eerste week na de ingreep intensieve sporten zoals balsporten of hardlopen. U mag niet zwaar tillen. U mag wel wandelen en fietsen. In verband met verkleuringen boven het behandelde gebied moet u felle zon en ook de zonnebank gedurende vier weken na de behandeling vermijden. Mogelijke bijwerkingen Op de inspuitplaatsen kunnen bruine verkleuringen en/of harde bobbeltjes zichtbaar zijn. Dit zijn normale verschijnselen, die na verloop van tijd langzaam verdwijnen. Pijn na de ingreep is niet gebruikelijk. Neem bij aanhoudende pijn in het been of bij roodheid en/of zwelling van het behandelde been altijd contact op met de afdeling Dermatologie. Controle In principe is een controle afspraak niet nodig, tenzij uw arts anders aangeeft. Er is echter wel een maximum aan de hoeveelheid vloeistof die per keer mag worden ingespoten. Het kan dus zijn dat niet alle spataderen in een keer kunnen worden behandeld en nog een aantal vervolgafspraken nodig zijn.
Laserbehandeling Transculante Lasertheraphie (TCLT) of intense pulsed light therapie (IPL) De allerkleinste spataderen (takkenbosvenen of bezemrijs) reageren niet altijd even goed op sclerocompressietherapie met vloeistof. Sommige varices zijn te klein om aan te prikken. Deze kleine spatadertjes kunnen met de laser of IPL (flitslamp) behandeld worden. Behandeling Bij deze laserbehandeling worden de adertjes van buitenaf, door energie van de laser of de flitslamp, sterk verhit waardoor ze beschadigd raken zonder de bovenliggende huid te beschadigen. De behandeling is niet pijnloos, de pijn is vergelijkbaar met een elastiekje dat tegen de huid schiet. De pijn trekt snel weg. De behandelde huid wordt meteen gekoeld. De koeling kunt u thuis voortzetten met behulp van een coldpack of ijsklontjes in een washandje. De ijsklontjes nooit rechtstreeks op de huid leggen. Dit kan blaren veroorzaken. Na de behandeling Direct na de behandeling is er een roodverkleuring en zwelling van het behandelde gebied zichtbaar die binnen enkele dagen wegtrekt. Daarna is er nog wel een grijsverkleuring van de adertjes te zien die na 1 à 2 maanden wegtrekt. Mogelijke bijwerkingen
www.umcg.nl
5
Dermatologie | Spataderen
Soms ontstaan er kleine blaartjes en/of bruine pigmentvlekjes. Ook deze vlekjes trekken na twee tot vier maanden weg. Vermijd, om donkere verkleuring (pigmentatie) van de behandelde huid te voorkomen, felle zon (en ook zonnebank!) gedurende twee weken voor en vier weken na de behandeling! Gebruik steeds een goede zonnebrandcrème met een beschermingsfactor boven de twintig. Controle Meestal is één behandeling niet voldoende. Zonodig vindt na ongeveer zes weken een vervolgbehandeling plaats. Een afspraak voor de beoordeling van het eindresultaat wordt na drie tot zes maanden gemaakt.
Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met de polikliniek Dermatologie en vragen naar een verpleegkundige of doktersassistent. Het telefoonnummer is: (050) 361 80 25
www.umcg.nl
6
