Ambtelijk opdrachtgever

Voortgangsrapportage Naam project Opdrachtgever Projectleider Startdatum januari 2015 1. Voortgang activiteiten

Nummer: 2015 - 01 Datum : 06-07-2015

Expeditie Duurzaamheid Simone van der Marck / Ambtelijk opdrachtgever José van Beeck Beoogde einddatum Beoogde doorlooptijd December 2018 4 jaar

In deze rapportage wordt u op de hoogte gebracht van de voortgang van de Expeditie Duurzaamheid Gemeente Woudenberg 2014 - 1018. Deze rapportage wordt ter informatie aangeboden aan de raadscommissie op 8 september 2015. In de gemeenteraadsvergadering van 11 juli 2014 is het besluit genomen voor de uitvoering van het beleidsplan ‘Expeditie Duurzaamheid Gemeente Woudenberg 2014 – 2018’. Deze expeditie beschrijft de verschillende reisschema’s naar een duurzame Woudenbergse samenleving. De reisschema’s die in dit plan zijn uitgestippeld zijn:  Naar een duurzame gemeentelijke organisatie  Naar duurzame inwoners  Naar duurzame bedrijven en organisaties. De reisschema’s bevatten tussenstops, waarin een concreet project wordt beschreven. Voor de duurzame gemeentelijke organisatie is dit bijvoorbeeld het energiezuinig maken van gebouwen, Gemeente Woudenberg als fairtrade gemeente en het verduurzamen van de mobiliteit. Bij duurzame inwoners is dat bijvoorbeeld het bewust maken van duurzaamheid, het energieverbruik bij bestaande woningen verminderen en het bevorderen van duurzame mobiliteit. Voor duurzame bedrijven gaan we ons focussen op het stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen en toezicht en handhaving op energieverbruik. Begin 2015 zijn we vertrokken. Hieronder vindt u de bevindingen van het eerste halfjaar van de expeditie Duurzaamheid. Route 1: Naar een duurzame gemeentelijke organisatie • Met ingang van 1 januari van dit jaar is de duurzaamheidscoördinator in dienst. Zij heeft een team van enthousiaste en gemotiveerde collega’s die optreden als duurzaamheidsambassadeur op hun eigen afdeling bijna compleet. De tweede helft van het jaar gaat het team aan de slag met verschillende bewustwordingsacties. Ook collegeen raadsleden zullen voor één of meerdere bijeenkomsten worden uitgenodigd! • Het bewustwordingsproces bij alle medewerkers van de gemeente Woudenberg is overigens al begonnen. Dit is merkbaar doordat de voorstellen die naar college en raad gaan, nu een kopje ‘Duurzaamheid’ bevatten. Nu is het nog (vaak) zo dat de medewerker pas over duurzaamheid gaat nadenken bij het schrijven van het voorstel. De duurzaamheidscoördinator helpt een handje als dat nodig is. We streven ernaar dat iedereen straks dit kopje vlot kan invullen, omdat zij al vanaf het begin over duurzaamheid hebben nagedacht. Hier vervullen de duurzaamheidscoördinator en het duurzaamheidsteam ook een belangrijke rol! • Er is voorwerk gedaan voor het verduurzamen van de gemeentelijke panden. Zo is onderzocht wat voor Woudenberg de meest passende vorm is om de gebouwen te verduurzamen. Onderzocht is of het voor de gemeente Woudenberg mogelijk is om

• 

•

•

1

met een ESCo1 de panden te verduurzamen. We hebben moeten concluderen dat Woudenberg te kleinschalig is voor externe partijen om een interessante business case te kunnen zijn. Er is daarom gekozen om de verduurzaming in eigen beheer te houden. Voor de gemeentelijke panden worden deze zomer drie verschillende partijen uitgenodigd offerte uit te brengen voor het uitvoeren van energiescans. De volgende gebouwen worden onderzocht: • Cultuurhuis • Gemeentehuis • Gemeentewerf • Aula • Eventueel brandweerkazerne (afhankelijk of dit gebouw na 2015 nog van de gemeente is) Dit jaar is een Wa-jongere in dienst gekomen waardoor we onze doelstelling van 0,68 fte binnen de gemeentelijke organisatie te werven, hebben ingelost! In het HR-beleid wordt duurzame inzetbaarheid vormgegeven door de strategische personeelsplanning en het opleidingsbeleid.  Strategische personeelsplanning: Om de visie, doelen en maatschappelijke effecten te kunnen realiseren, is het belangrijk dat de juiste medewerkers op de juiste plaats op het juiste moment werken (nu en in de toekomst). Daartoe is een strategische personeelsplanning (SPP) opgesteld. Deze SPP bestaat uit een kwantitatief en kwalitatief deel. Het betreft het formatiebeheer door de personeelsomvang binnen de aangegeven budgettaire grenzen te houden en de loopbaanontwikkeling van medewerkers, waardoor kennis, potentieel, motivatie en betrokkenheid van medewerkers optimaal benut worden. De SPP is daarmee gericht op het voorbereiden van instroom, doorstroom en uitstroom van personeel uitgaande het budgettaire kader.  Opleidingsbeleid: In 2015 is er verder uitvoering gegeven aan het strategisch opleidingsbeleid. Medewerkers willen wij bewuster maken van de mogelijkheden om te blijven ontwikkelen. Switch, met aandacht voor ‘mobiliteit’ in de regio en de mogelijkheid om door te groeien, draagt hieraan bij. Dit kan ook gaan om een en tijdelijke klus of stage, naast een baan voor langere tijd, aanvullend op een huidige functie of zelfs in een andere functie. Blijvende inzetbaarheid is een gedeelde verantwoordelijk van de organisatie en de medewerkers, waarbij het accent bij de medewerkers zelf ligt. Investeren in de ontwikkeling van alle medewerkers staat centraal. We willen medewerkers stimuleren om te leren, te groeien en te ontwikkelen en, om daarbij steeds na te denken over de eigen behoeften, wensen en over de eigen loopbaan in relatie tot de organisatiedoelstellingen. In 2015 is er een communicatieplan regionale mobiliteit opgesteld met daarin vastgelegd de activiteiten die de komende periode worden opgepakt om de mobiliteit van medewerkers te stimuleren. Daarnaast is er gestart met de opzet van een train de trainer traject waarin medewerkers de gelegenheid krijgen om hun kennis te delen met andere collega’s. In het derde kwartaal van 2015 gaan we aan de slag met de tussenstop Fairtrade gemeente door het vormen van een goede werkgroep waarin verschillende partijen vertegenwoordigd zijn. Er is nog steeds contact met de provincie en voor het college wordt een afspraak ingepland voor een bezoek aan het college van gemeente De Bilt, die al fairtrade gemeente is. Verduurzamen mobiliteit: Het voertuigenvervangingsplan verloopt naar wens. Er is een mooie verduurzamingsslag gemaakt met de komst van de elektrokar (zie foto) en als gevolg daarvan afscheid van de tuk-tuk. Verder zijn onlangs 2 nieuwe dieselvoertuigen aangeEsco staat voor Energy service company.

schaft ter vervanging van 2 oude dieselvoertuigen van 15 jaar oud. Diesels van na 2001 zijn aanmerkelijk schoner dan hun voorgangers. De mogelijkheden voor aanschaf van elektrische voertuigen of voertuigen op biogas zijn onderzocht, maar deze voertuigen niet of nauwelijks op de tweedehands markt voorradig. Om budgettaire redenen is daarom gekozen voor jong gebruikte dieselvoertuigen. Eén voertuig (Hyundai H200) wordt dit jaar nog vervangen en ook hiervoor wordt gezocht naar een jong gebruikt exemplaar. Met de vrachtwagen van 15 jaar oud wordt nog een aantal jaren doorgereden. • De voorbereidingen van de gebiedsontwikkeling gaan voortvarend door. De meerwaarde van een derde MKP-maptable sessie is in deze fase beperkt, omdat er weinig nieuwe/andere gegevens beschikbaar zijn voor de maptable. Hierdoor is afgezien van deze sessie. Route 2: Naar duurzame inwoners • Energieloket: In het Energieakkoord (SER, 2013) hebben overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties afgesproken dat in 2023 16 procent hernieuwbare energie wordt gerealiseerd. Er zijn bindende afspraken gemaakt over energiebesparing, schone energietechnologieën en het klimaatbeleid. Voor gemeenten is er een ondersteuningsprogramma ‘Energie’. Het deelprogramma ‘Gebouwde omgeving’ is gericht op regionale ondersteuning en voor expertise- en competentieontwikkeling. Hier is een subsidie beschikbaar gesteld voor het oprichten van een energieloket. In samenwerking met de Eemland-gemeenten (Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Leusden en Soest), de ‘Eemlandcoalitie’, worden de mogelijkheden van een energieloket afgetast. Inmiddels is er een vruchtbare, constructieve samenwerking ontstaan en worden de verschillende mogelijkheden van het opzetten van een website voor zowel inwoners als bedrijven onderzocht. De website die we op het oog hebben, zal zo zijn opgebouwd dat een inwoner hier bruikbare up-to-date informatie over het verduurzamen van zijn of haar woning kan vinden en dat zij ook meteen contact kunnen leggen met lokale bedrijven die dit kunnen uitvoeren. In de tweede helft van 2015 zal de website operationeel worden. • Stroomversnelling Koop: Gemeente Woudenberg heeft in april de Stroomversnelling Koop getekend. Deze stroomversnelling geeft aan dat gemeente Woudenberg de ambitie ondersteunt om in de provincie Utrecht 50.000 nul-op-de-meter-woningen te hebben in 2020. Nul-op-de-meter-woningen zijn zeer goed geïsoleerd en voorzien van moderne installaties en zonnepanelen. Daardoor kunnen ze de benodigde energie (voor verwarming, warm tapwater en huishoudelijk gebruik) zelf opwekken. Dus geen energiekosten meer en daarmee ook geen gebruik van fossiele brandstoffen! Voor de koopsector zijn de ontwikkelingen gunstig. Zo kunnen woningeigenaren gebruik maken van de verruimde hypotheekregels voor de aanschaf of renovatie van een Nul-op-de-meterwoning. Het hele idee is dat mensen voor gelijkblijvende woonlasten dus een woning krijgen die geen energiekosten meer heeft. Vergelijkbaar met de activiteiten voortvloeiend uit het SER-energieakkoord, is een cruciale rol weggelegd voor de bouwsector, maar speelt ook de financiële sector een belangrijke rol. Voor de stroomversnelling Koop kan worden aangesloten bij het programma dat in Amersfoort is opgesteld door 033Energie. Daar worden lokaal 12 NOM concepten ontwikkeld en pilot woningen gerealiseerd in samenwerking met bewoners uit de wijk. Doel is een grootschalige uitrol (2000 NOM-woningen in Amersfoort en omgeving), lokale kennisontwikkeling, versterking van de markt en creëren werkgelegenheid. Iedere pilotwoning wordt gerenoveerd door een combinatie van bedrijven (een Product Markt Combinatie, PMC). Dit kunnen lokale combinaties zijn, maar ook landelijke bedrijven kunnen deelnemen aan een PMC. Gemeenten Soest, Baarn, Woudenberg, Bunschoten kunnen aanhaken daar waar interesse is. • Samenwerking met Stichting Duurzaam Woudenberg: de samenwerking met de stich-

ting is in de eerste helft van 2015 nog verder geïntensiveerd. Er vindt regelmatig overleg plaats en er worden concrete acties samen uitgevoerd. Een voorbeeld hiervan is de energiemarkt (zie kopje ‘Route 3: Naar duurzame bedrijven en organisaties’) • Duurzaam ideeënboek: tijdens het opstellen van de toekomstvisie zijn door de verschillende groepen al ideeën aangedragen. Deze ideeën worden nu tegen het (duurzame) licht gehouden en verder uitgewerkt op haalbaarheid. Dit krijgt in de tweede helft van 2015 een vervolg. Route 3: Naar duurzame bedrijven en organisaties • Zichtbaarheid bij bedrijven: Tijdens het jaarlijkse overleg tussen DES, BSW, LTO en gemeente Woudenberg is de visie op duurzaamheid van de gemeente Woudenberg gepresenteerd. Er ontstond een goed gesprek en er bleek bij alle partijen behoefte om hier verder over in gesprek te gaan. De verenigingen willen graag op de hoogte blijven en betrokken worden bij acties die vanuit de gemeente worden geïnitieerd. Andersom is deze wens ook uitgesproken. In de tweede helft van 2015 wordt deze samenwerking op het gebied van duurzaamheid geïntensiveerd. De verenigingen zullen worden uitgenodigd om aan te sluiten bij de werkgroep Duurzame Toekomst Woudenberg. • De economische agenda van de gemeente Woudenberg wordt vormgegeven. Hierin krijgt duurzaamheid een duidelijke plek. De duurzaamheidcoördinator zit in de klankbordgroep om de verankering van duurzaamheid te bewaken. • Energiemarkt: vanuit de werkgroep Duurzame Toekomst Woudenberg is het initiatief ontstaan om een energiemarkt te organiseren. Bedrijven in Woudenberg die iets doen met verduurzamen van woningen, worden uitgenodigd om een kraampje te huren zodat zij de Woudenbergse inwoners kunnen ontmoeten. De energiemarkt staat gepland voor zaterdag 10 oktober in het Cultuurhuis. • Energieloket: zie kopje ‘Route 2: Naar duurzame inwoners’. Voor het slagen van een goed bezochte website zien we ook een rol voor bedrijven. Zij kunnen op de website een plekje krijgen waar zij zich kunnen presenteren en hun contactgegevens kunnen achterlaten. Inwoners komen op deze manier direct in contact met bedrijven die een gewenste duurzame maatregel aan hun woning kunnen uitvoeren. • Bedrijvendag: Door de ‘Eemlandcoalitie’ (zie hierboven) is begin maart een bedrijvendag georganiseerd met als doel om bedrijven bij elkaar te brengen om zo samen een mooi concept voor het verduurzamen van woningen aan te kunnen bieden (bijvoorbeeld ook een nul-op-de-meter-woning). Helaas is deze dag niet doorgegaan vanwege te weinig aanmeldingen. Er wordt nu gekeken naar een andere vorm en wordt er samenwerking gezocht met partners als Bouwend Nederland en Uneto VNI. We hopen op die manier toch, via gesprekken per gemeente, met de bedrijven in contact te komen. En verder nog…  Ter ondersteuning van de uitvoering is een communicatieplan opgesteld, waarin de uitgangspunten en communicatiestrategie zijn verwoord. De uitvoering van de communicatie is vastgelegd in een communicatiematrix.  Op de route naar een duurzame gemeentelijke organisatie kwamen we social return tegen. Dit is een nieuwe tussenstop geworden. In de tweede helft van 2015 wordt hiervoor een werkplan opgesteld. Social return heeft als doel een bijdrage te leveren aan het vergroten van de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit kan bijvoorbeeld als onderdeel bij aanbestedingen verplicht worden gesteld. 2. Geld In de begroting is € 20.000 opgenomen voor de uitvoering van de expeditie. Een deel daarvan is gereserveerd voor de uitbreiding van de uren van de duurzaamheidscoördinator. Momenteel is er nog geen aanspraak gemaakt op het resterende bedrag. Dit is gereserveerd voor eventuele kosten die voortkomen uit de uitvoering van de ideeën van het duurzaamheidsteam of acties als organisatie van de energiemarkt.

De kosten van het energieloket en de organisatie van de bedrijvendag wordt gedekt uit de subsidie die de VNG beschikbaar stelt. Dit is een bedrag van €3.970 per gemeente per jaar (2014, 2015 en 2016). Daarnaast is er een subsidiebedrag per koopwoning beschikbaar. Voor dit bedrag wordt de regiocoördinator ingehuurd. De insteek van het gehele traject is dat na 2016 het energieloket voor de gemeente kostenneutraal kan draaien. 3. Risico’s De rechtbank in Den Haag heeft 24 juni 2015 beslist dat de Staat meer moet doen om de uitstoot van broeikasgassen in Nederland te verminderen. Gegeven ook de zorgplicht die de Staat heeft voor de bescherming en verbetering van het leefmilieu, heeft de rechtbank beslist dat de Staat meer moet doen om het dreigende gevaar veroorzaakt door de klimaatverandering te keren. De Staat moet ervoor zorgen dat de uitstoot in Nederland in 2020 ten minste 25% lager is dan in 1990. De stichting Urgenda had de rechtbank om een uitspraak verzocht.  Deze uitspraak zou ook gevolgen kunnen hebben voor de uitvoering van de Expeditie. Op Rijksniveau kan aanvullend klimaatbeleid worden ontwikkeld dat een hoger ambitieniveau heeft dan nu. Dit zal dan naar alle waarschijnlijkheid ook gevolgen hebben voor de regionale en lokale overheden. Ook heeft het gevolgen voor de uitvoering van het SER-energieakkoord. Hier is nu uitgegaan van een vermindering van CO2-uitstoot van 17% in 2020 ten opzichte van 1990. Volgens de uitspraak zal dit verhoogd worden naar 25%. Het is nu echter nog te vroeg om daar een uitspraak over te doen. Bij de expeditie is een rol weggelegd voor de Woudenbergse samenleving. De gemeente faciliteert en ontzorgt waar mogelijk. Zonder (financiële) middelen vanuit de gemeente is het lastig te voorspellen of de samenleving die rol ook gaat pakken. Dit is uiteraard bepalend voor de snelheid van de expeditie. Voor het energieloket is medewerking van de Woudenbergse ondernemers vereist om het loket voor de gemeente kostenneutraal in de lucht te kunnen houden. Tot nu toe is het nog niet gelukt om de ondernemers te bewegen op dit onderwerp. Het tweede halfjaar van 2015 wordt benut voor intensivering van de samenwerking. 4. Organisatie Projectleider van Expeditie Duurzaamheid is de duurzaamheidscoördinator (José van Beeck). In de klankbordgroep zitten de ambtelijk opdrachtgever (Simone van der Marck) en verantwoordelijk wethouder (Gijs de Kruif). Voor het inbedden van duurzaamheid in de gemeentelijke organisatie is een duurzaamheidsteam opgericht. In dit team zit van (bijna) elke afdeling een vertegenwoordiging:  Lara Verheij, afdeling Kwaliteit en advies, medewerkster communicatie  Tineke Nagel, afdeling Realisatie en beheer, beleidsmedewerkster afval  Peter Sneep, afdeling Realisatie en beheer, medewerker buitendienst  Marnix van Lien, afdeling Interne dienstverlening, medewerker archief  Vacature, afdeling Publiekszaken  José van Beeck, afdeling Beleid en ontwikkeling, duurzaamheidscoördinator De externe werkgroep is de werkgroep ‘Duurzame toekomst Woudenberg’. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers van Vallei wonen, Stichting Duurzaam Woudenberg en de gemeente. Uitbreiding wordt gezocht in vertegenwoordiging van de bewonersvereniging van Vallei wonen, DES en BSW. Vanuit de gemeente hebben de verantwoordelijk wethouder, Gijs de Kruif, en duurzaamheidscoördinator, José van Beeck, zitting.

5. Tijd De looptijd van deze expeditie is tot en met 2018, waarbij de eerste periode de focus vooral zal liggen op de gemeentelijke organisatie. In het jaarprogramma 2015 staan de activiteiten voor dit jaar beschreven. Onder het kopje ‘1. Voortgang activiteiten’ staan de activiteiten beschreven. Voor zover nog niet beschreven, worden de beoogde resultaten van het jaarprogramma hieronder vermeld. Route

Resultaat

Route 1

Naar een duurzame gemeentelijke organisatie

Resultaat 2

Overzicht van energieverbruik van alle gemeentelijke gebouwen, opgesplitst naar gas en elektriciteit over meerdere jaren

Overzichten worden verzameld. Uitwerking in juli-augustus

Resultaat 5

Actieplan energie-efficiënte gebouwen

Wanneer de resultaten van de energiescans bekend zijn, kan een actieplan worden opgesteld. Dit kan geïntegreerd worden in het meerjarenonderhoudsplan.

Resultaat 6

Uitvoering actieplan energie-efficiënte gebouwen

Na resultaat 5.

Route 2

Naar duurzame inwoners

Resultaat 12

Les over duurzaamheid op elke basisschool voor de leerlingen van groep 7/8 Duurzame mobiliteit is een belangrijk uitgangspunt in het centrumplan

Resultaat 17

Status

Route 3

Naar duurzame bedrijven en organisaties

Resultaat 18

Informatiebijeenkomst over MVO voor belangstellenden

Nog geen actie ondernomen. Het verbeteren van de fietsverbinding is het uitgangspunt van het centrumplan.

Eerste contacten zijn gelegd. Tweede helft 2015 wordt gebruikt voor het uitbouwen en intensiveren van de samenwerking en behoeftepeiling.

6. Informatie / communicatie Volgens communicatieplan en -matrix. 7. Kwaliteit De duurzaamheidscoördinator bewaakt de kwaliteit aan de hand van de randvoorwaarden gesteld door de gemeentelijke organisatie en volgt de landelijke en regionale/lokale ontwikkelingen. De verduurzaming wordt gemonitord aan de hand van de KPI’s die zijn opgesteld. De KPI’s volgen de Lokale duurzaamheidsmeter voor de gemeentelijke organisatie en voor inwoners een KPI vanuit de Staat van Utrecht. De duurzaamheidscoördinator koppelt terug aan de klankbordgroep tijdens reguliere overleggen en, indien nodig of wenselijk, vaker. Tijdens deze overleggen worden zowel voortgang als inhoud bewaakt. 8. Gevraagd besluit(en) Geen. 9. Bijlagen Geen. 10. Opmerkingen Geen.

Voor akkoord: Naam opdrachtgever Simone van er Marck Plaats / Datum Woudenberg -

Naam projectleider José van Beeck Plaats / Datum Woudenberg – augustus 2015