Algemeen. Missie en functie

verslag 2013

De Balie | verslag 2013

Algemeen Het was wederom een succesvol en fijn jaar voor De Balie, zowel in termen van kwaliteit en aandacht voor de programma’s alsmede in aantallen bezoekers, publiciteit en de algemene organisatie. Op alle fronten heeft De Balie in 2013 de groei van de afgelopen jaren weten voort te zetten. Met de zekerheid van het fundament van de gemeentelijke subsidie en de gevolgen van de bezuinigingen op landelijk niveau achter de rug, ontstond er weer tijd om “het vrije woord” de volle ruimte te bieden. Uiteraard is dit alleen mogelijk met volle inzet en hard werken door alle medewerkers van De Balie, die samen een hecht team vormen en De Balie tot een bruisende plek maken in het hartje van Amsterdam. Een bruisende plek waar het aangenaam vertoeven is voor een drankje of een diner, een film of een programma en waar “het huis van het vrije woord” gevestigd is.

Het lukt ons goed om onze doelen te behalen en de lat steeds wat hoger te leggen zowel kwalitatief als kwantitatief. Ook met het cultureel ondernemerschap van De Balie gaat het goed. De eigen inkomsten zijn sterk verhoogd. Het percentage eigen inkomsten bedraagt in 2013 83% van de totale exploitatie. Ten opzichte van 2012 is het aantal voorstellingen met 149% gestegen, zijn de bezoekersaantallen van de voorstellingen met 54% gestegen en de bezoekersaantallen in de horeca met circa 17%. Niet alleen het aantal fysieke bezoeken is gestegen, ook de virtuele bezoekersaantallen waren hoger dan ooit. De nieuwe website van De Balie werd in 2013 goed bezocht en via Facebook en Twitter alsmede de livestreams, wordt ook een breed publiek buiten de muren van De Balie bereikt. Gezien de positieve ontwikkelingen die De Balie in de afgelopen jaren doorgemaakt heeft en nog doormaakt, hebben wij veel vertrouwen in de toekomst. Met veel trots, plezier en passie zetten wij ons in voor het behoud van de stijgende lijn en de plek die De Balie in de samenleving inneemt. We zijn erg blij dat alle inspanningen resultaat opleveren en zijn dan ook trots op het team van De Balie en blij met de steun en het vertrouwen van de Raad van Toezicht en de gemeente Amsterdam. We zijn eveneens blij met de aanpassingen en het onderhoud in het gebouw die we in het afgelopen jaar hebben kunnen realiseren onder andere met steun van de Nationale Postcode Loterij. Deze inspanningen hebben er niet alleen toe geleid dat De Balie er weer mooier uitziet maar ook dat het maximale aantal gasten dat we kunnen bedienen weer gegroeid is en De Balie bezoeker goed geïnformeerd wordt over de culturele activiteiten die in De Balie plaatsvinden middels onder andere het creëren van een (digitale) foyerwand, waar het publiek actuele informatie over de programmering krijgt.

Missie en functie De Balie is een politiek, cultureel centrum. In De Balie worden kunst en cultuur in contact gebracht met de actualiteit, maatschappelijk debat en politiek. In haar meer dan dertigjarig bestaan is De Balie uitgegroeid tot een fenomeen op het gebied van spraakmakende projecten op het snijvlak van kunst, cultuur en politiek. Met haar programma’s zet De Balie onderwerpen op de kaart en vraagt zij voortdurend aandacht van media, publiek en politiek voor ontwikkelingen in de samenleving. Maar De Balie is meer; het is een culturele 2


‘incubator,’ een kweekplaats voor nieuwe initiatieven en ideeën. Het is de plek waar kunstenaars commentaar leveren op maatschappelijke ontwikkelingen en waar politici, beleidsmakers en wetenschappers met kunstenaars, denkers, opinieleiders en publiek in contact komen. Een avond in De Balie is altijd een mix van inhoud en vorm, van these, antithese en synthese. De live-ervaring van het daadwerkelijk met elkaar in debat treden, het discussiëren, praten en ervaren, de catharsis, zijn essentieel onderdeel van het concept van De Balie. De middelen die we inzetten om onze functie te realiseren zijn onder andere debatten, lezingen, theatervoorstellingen, filmvertoningen, brainstormsessies, festivals, diners-pensant en tentoonstellingen.

De Balie wil zich in de komende jaar ook steeds meer profileren als “het huis van het vrije woord”. De Balie ziet het vrije woord en het open debat als een noodzakelijke voorwaarde voor een open samenleving die zichzelf weet te vernieuwen. Een samenleving die geen ruimte biedt om tot nieuwe ideeën te komen wordt muf en stoffig. Daar neemt de rancune toe, en blijft innovatie achter; tegenstellingen nemen toe en kennis verpietert. De Balie blijft zich ten doel stellen om vrije geesten, kunstenaars, wetenschappers, journalisten, dichters en denkers te laten spreken. Wij willen een brug slaan tussen kunst en samenleving, wij willen dat de werelden van cultuur en beleid elkaar raken en beïnvloeden. Met onze programmering proberen we onderwerpen onder de aandacht te krijgen en gedachten voor de samenleving te ontwikkelen en daarmee burgerschap te entameren. We vragen en krijgen voortdurend aandacht van publiek, politiek en media voor ontwikkelingen in de samenleving.

3


Horeca Het Grand Café is een integraal onderdeel van De Balie en draagt in sterke mate bij aan de laagdrempelige en culturele ontmoetingsplek die De Balie is. Met een goede prijs/kwaliteitverhouding, mooie en eerlijke producten en een goede service heeft de horeca de omzetgroei van de afgelopen 4 jaar door kunnen zetten en zowel kwaliteit als kwantiteit weten te verhogen. Ook op dit vlak zit De Balie niet stil en wordt er door de horecamedewerkers enorme inzet getoond en meegedacht in het verder ontwikkelen en verbeteren van de horecatak. We zien een constante stijging in bezoekersaantallen. Met name de keuken en de catering laten een opvallende stijging zien hetgeen aangeeft aan dat de investering in de keuken vruchten afwerpt. Bij grotere programma’s, partnerprogramma’s en verhuur van zalen wordt vaak een combinatie gemaakt van culturele activiteiten en catering. Bovendien worden de horecabezoeken regelmatig gecombineerd met een programma of film, een bezoek aan een van de exposities in de foyer of met een avond dansen. De kruisbestuiving tussen horeca en programmering heeft een groot aandeel in de groei van De Balie. De openingstijd van de horeca is met een uur vervroegd, dit omdat het veelvuldig voorkwam dat gasten al voor tienen voor de deur staan om een zakelijke afspraak te hebben.

4


Programma | Kwalitatieve beschrijving van voorgenomen activiteiten De Balie is een culturele broedplaats, een ontmoetingsplek waar de strijd der ideeën met verve gevoerd wordt. In De Balie presenteren cultuurdragers hun visie en worden cultuur en kunst verbonden met openbaar bestuur en politiek. Uit de missie en beleidsplannen van de afgelopen jaren is een aantal kernbegrippen voor het artistieke beleid te herleiden, dat in de periode 2013-2016 voortgezet zal worden: ·

1. De Balie is een frontrunner, onderzoekt en ontwikkelt nieuwe onderwerpen en heeft een agenderende functie. 2. De Balie verbindt uiteenlopende onderwerpen, publiek, partners en (inter)nationale auteurs en plekken (strategische allianties). 3. De Balie wil excelleren in formats door politieke en culturele invalshoeken met elkaar te mixen. 4. De Balie heeft een heldere Baliebrede programmalijn en afzonderlijke programmalijnen. 5. De Balie zoekt verbinding met de stad/stedelijke praktijk, c.q. landelijke praktijk. 6. De Balie is een cultureel centrum voor het vrije woord en de vrije gedachte.

In 2013 faciliteerde en ontwikkelde De Balie vernieuwende programma’s, waarin cultuurdragers (o.a. schrijvers, filmmakers, beeldend kunstenaars, opinieleiders, journalisten en wetenschappers) uitgedaagd werden discussies aan te gaan over politieke, kunstzinnige en maatschappelijke ontwikkelingen. De Balie heeft zich nog sterker geprofileerd als (inter)nationale broedplek voor jong talent, experiment en discussie en besteedde hierbij onder meer aandacht aan onderwerpen als Europa, democratie en mondiale verhoudingen.

5


Programma’s uitgelicht Het jaar 2013 liet een groot aantal internationale activiteiten zien. Aan de toekomst van en de samenwerking binnen Europa werd veel aandacht besteed. De Balie is met onder andere The Guardian uit Londen, Politiken uit Kopenhagen, Reuters en vele andere Europese media initiatiefnemer van de nieuwe European Press Prize. De eerste vijf prijzen werden in februari 2013 tijdens een internationale ceremonie door een internationale jury uitgereikt. Samen met de European Cultural Foundation en de Universiteit van Tilburg (Paul Scheffer) werd een breed scala aan wetenschappers uit China, India en Brazilië uitgenodigd om tijdens een meerdaagse conferentie onder de titel van ‘The outsiders looking in’ de toekomst van Europa te bediscussiëren. Ook de serie Vrijheidslezingen bracht sprekers uit drie werelddelen naar De Balie. Schrijver Arnon Grunberg ontmoette Duitse schrijvers, Brits historicus Tom Holland liet in De Balie voor Nederland exclusief zijn in Engeland van de buis gehaalde documentaire over de oorsprong van de Islam zien en schilder Marlene Dumas hield op 11 september een lezing over haar portretten van Osama bin Laden en Mohammed B. Maar ook de vice-president van NewsCorp Raju Narisetti, de veel besproken Duitse auteur Thilo Sarrazin en de Eurocommissaris Johannes Hahn gaven lezingen en gingen met publiek in debat. Tijdens een besloten sessie werd er samen onder andere met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, enkele Secretarissen Generaal van Nederlandse ministeries en leden van de Raad van Bestuur van Google gesproken over de toekomst privacy, cybercrime en cyberveiligheid. In samenwerking met het Goethe Instituut was er een avond over Goethe en de Islam waarin onder andere de wereldpremière plaatsvond van enkele Duitse theaterfragmenten van Goethe over het leven van Mohammed. Het afgelopen jaar toonde De Balie zich wederom een podium voor kunstenaars en cultuurdragers die nieuw licht werpen op maatschappelijke onderwerpen door commentaar te geven op (en met elkaar in discussie te gaan over) de maatschappij, samenleving en politiek. Zo stonden Nederlandse volkswoede- en vreugde centraal in het programma ‘Nederland feestjesland’ en organiseerde De Balie samen met de Raad Maatschappelijke Ontwikkeling een driedelige serie over onbehagen in de Nederlandse samenleving: ‘De onderbuik voorbij’. Aanwezigen gingen met elkaar in gesprek over de werkwijze van Bureau Jeugdzorg, de kansen en initiatieven die ontstaan zijn uit onvrede over de economische crisis en onze (ir)reële angst voor onveiligheid – voor terroristen, digitale criminelen en TBS’ers, bijvoorbeeld. Op het snijvlak van laatstgenoemd onderwerp werd de debatavond ‘De echte straf begint als je vrijkomt’ georganiseerd. Schrijver en ervaringsdeskundige Rein Gerritsen besprak de gevolgen van resocialisatie na detentie. Vanuit een heel andere invalshoek werd het thema ‘recht’ belicht tijdens de debatavond ‘Los gaan met de wapenstok’, over het geweldsmonopolie van de politie. Mede op basis van reconstructiefilmpjes van Amsterdammers die in aanraking zijn geweest met politiegeweld legden onder anderen oud-politiewoordvoerder Klaas Wilting en hoofddocent Politiestudies Jaap Timmer uit, hoe en wanneer de politie ingrijpt in geval van ongeregeldheden. En het debat ‘Je ik gepikt’ ging over een ander heet hangijzer van de politie: identiteitsfraude, een groeiend probleem dat ons jaarlijks miljarden euro’s kost. Slachtoffers en experts, onder wie Lodewijk van Zwieten, landelijk officier van Justitie op het gebied van cybercrime, bespraken de gevaren van identiteitsdiefstal en de mogelijkheden om dit te voorkomen.

6


De Balie heeft een agenderende functie en is daarbij niet bang om vragen te stellen en nieuwe invalshoeken te kiezen. Dat werd nogmaals duidelijk tijdens het programma ‘De bevoorrechte sekse’, naar aanleiding van Martin van Crevelds gelijknamige boek. Hierin betoogt de auteur dat vrouwen nooit zijn gediscrimineerd, maar juist zijn voorgetrokken. Van Creveld werd aan de tand gevoeld door filosoof Ad Verbrugge en schrijfster Kirsten van den Hul, maar vanuit de zaal kreeg hij verrassend genoeg weinig te maken met kritische en boze reacties van bezoek(st)ers – er was een grote groep Van Creveld-adepten aanwezig. De positie van vrouwen in de huidige maatschappij was ook onderwerp van gesprek tijdens de debatavond ´Viva la passion!´ naar aanleiding van het boek ´Haar genot´ van actrice en dramaturg José Kuijpers over vrouwelijke lustbeleving – een levendige discussie, mede dankzij de aanwezigheid van de vele sekswerkers in het publiek – en ‘Meisjes’, een programma waarin het succes van de HBO-serie ‘Girls’ werd onderzocht. De stem van een kunstenaar kan een tijd duiden en interpreteren. Dat geldt niet alleen voor de huidige tijd, maar ook voor het verleden. Zo spraken historici, filosofen en theatermakers twee dagen voorafgaand aan de Nationale Dodenherdenking met elkaar over de maatschappelijke betekenis van herdenken en herinneren. Voor dit programma, ‘Gesprek voor de Dam: de oorlog is zó jaren ´40´, sloeg De Balie de handen ineen met Theater Na de Dam. Drie generaties oorlogsslachtoffers en intellectuelen – onder wie theoloog en dichter Huub Oosterhuis, columnist en schrijver Theodor Holman en auteur Jessica Meijer – deelden hun verhalen over een gedeeld verleden met elkaar en het publiek. Zo kreeg het gesprek, met als hoofdvraag ‘Is de oorlog eigenlijk wel voorbij?’, een zeer persoonlijke dimensie. Ook in ‘Groeten uit Niemandsland’, naar aanleiding van twee auteurs die boeken schreven over hun ervaringen als kinderen van NSB’ers, werd stilgestaan bij persoonlijke ervaringen en (psychologische) gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Een andere geschiedenis, de afschaffing van de slavernij, stond centraal in drie debatten in het kader van ‘150 jaar herdenking 7


slavernijverleden’. Een actueel en nog altijd gevoelig onderwerp, zo bleek uit de emoties die vaak hoog opliepen tijdens deze avonden.

De komende jaren gaat De Balie zich primair op de onderwerpen democratie, burgerschap en Europa richten. Die thema’s kwamen in 2013 al naar voren in verschillende programma’s. Zo organiseerden we een ‘Mediacursus democratie’, waarin onder anderen Jeroen Pauw, politiek redacteur Peter Kee, Tweede Kamerlid Mona Keijzer, minister Ronald Plasterk en Femke Halsema zich uitlieten over de doorvlochten werelden van politiek en media. Vooral Pauw en Kee – de journalisten dus – deden dat zonder blad voor de mond te nemen, terwijl de politici weigerden hun rol te bespreken. Daarmee bevestigden ze de stelling dat het moeilijk is om de waarheid te spreken in een politiek landschap dat beheerst wordt door mediaspektakel. Dat kwaliteitsjournalistiek een belangrijke voorwaarde is voor democratie in Europa, werd onderstreept met twee andere programma´s: de achtdelige reeks ‘De verkenners’ (een samenwerking met Het Mediafonds), waarin deskundigen als journalist Rob Wijnberg en IFFR-directeur Rutger Wolfson de toekomst van de media bespraken, en het tweedelige ‘Onderzoeksjournalistiek boven tafel’. Het resultaat: vijf aandachtspunten voor de toekomst van media in Nederland, die overhandigd zijn aan de staatssecretaris.

De nationale politiek nam vanzelfsprekend een belangrijke plaats in binnen de programmering van De Balie met programma’s als het Prinsjesdagontbijt, het maandelijkse ‘Politieke Junkies’ waarin Binnenhofwatchers en politiek analisten ook dit seizoen weer de mooiste en meest bepalende politieke fragmenten van voor en achter de schermen ontrafelden en het in opdracht van Dec Balie geschreven toneelstuk ‘Beatrix en de premiers’, dat internationale media-aandacht genereerde tot aan de BBC aan toe. Ook ging Lodewijk Ascher, verantwoordelijk voor het Nederlandse integratiebeleid, in gesprek met de Britse David Goodheart, die pleit voor een scherper ‘migratiemanagement’ en beleefde de goedlopende reeks ‘Het stadsgesprek’ een tweede seizoen. Maandelijks krijgen betrokken Amsterdammers hierin de kans om onderwerpen die de stad raken te bespreken. Onder anderen burgemeester Eberhard van der Laan, wethouder Eric van der Burg en nachtburgemeester Mirik Milan schoven in het kader hiervan aan om te praten over de samenwerking tussen strafrecht, gemeente en semioverheden, bezuinigingen in de zorg en de 24-uursecononomie en veiligheid van Amsterdam. De aanwezigheid van politici in dergelijke discussiepanels acht De Balie van wezenlijk belang, omdat zij dicht bij het vuur van de macht staan.

8


In 2013, het ‘Jaar van de burger’, besteedde De Balie daarnaast opnieuw veel aandacht aan Europa, dat vanuit bestuurlijk, politiek, filosofisch en maatschappelijk oogpunt bediscussieerd werd. Zo gingen Amsterdammers tijdens het programma ‘I Amsterdam, I Europe’ in gesprek met Johannes Hahn, Eurocommissaris voor Regionaal en Stedelijk beleid, over de betekenis van Europa voor Amsterdam en vice versa. De blik op de wereld en de positie die Amsterdam en Europa hierin innemen werd nog verder verruimd tijdens het zeer inhoudelijke debat ‘De Chinezen komen, toch?’, over de gevolgen van een Chinese wereldmacht voor onze economie en ons dagelijks leven en vier ‘Vrijheidslezingen’, waarin activisten uit verschillende werelddelen over vrijheid spraken – met een koppeling naar vrijheids- en tolerantievraagstukken die in Nederland en Europa spelen. Een actueel en aansprekend thema, dat in de hele wereld leeft: met de conferentie ‘Global Uprisings’ haalde De Balie ruim vijftig journalisten, filmmakers en wetenschappers in huis uit landen als Palestina, Chili, Egypte en Tunesië, die ruim 2500 bezoekers vertelden over hun protesten tegen onderdrukkende regimes. Het programma was een groot succes: nog voordat de sprekers – onder wie schrijver en actievoerder Jerome Roos – bekendgemaakt waren, was het evenement al uitverkocht.

Rusland speelde in 2013 een belangrijke rol op het gebied van internationale samenwerking: het Vriendschapsjaar tussen Rusland en Nederland werd al snel getroebleerd door de Russische anti-homowet, de arrestatie van Greenpeace-activisten en vele incidenten. Club Interbellum organiseerde in De Balie in dat kader ‘Rusland ontvriend’, waarmee het Vriendschapsjaar werd afgesloten. Een gratis, ludieke ‘regenboog-app’ liet bezoekers zien wanneer regenbogen in Rusland zouden verschijnen, er was beeldende kunst, film en muziek en er werd gedebatteerd over de culturele, politieke en financiële gevolgen van de Russische incidenten voor de verdere samenwerking tussen de twee landen. Kleinschaliger aangepakt, maar zeker niet minder belangrijk en

9


actueel, was ‘Het Midden-Oosten report’ in de intieme salon van De Balie. In deze programmaserie gaven wetenschappers, journalisten en andere experts hun mening over de burgeroorlog in Syrië, moslimextremisme, vluchtelingenstromen en de beoogde rol van de internationale gemeenschap bij dit soort problemen. Dit goedbezochte programma, waarbij bezoekers doorgaans actief discussiëren, wordt in 2014 voortgezet.

Om ook de verbinding met de eigen stad te versterken vond niet alleen een tweede reeks van het eerder genoemde ‘Het stadsgesprek’ plaats, maar werden Amsterdammers ook op hun kennis van de stad getest tijdens ‘De spelregels van de stad’. De relatie tussen religie, vrijheid en de stad was het onderliggende thema, maar vooral het opstellen van de eigen ‘spelregels’ voor de stad nodigde uit tot discussie. In het programma ‘Amsterdam wereldstad’ werd de (on)mogelijkheid van Amsterdam als ‘participatiestad’ besproken en in ‘I love 010’ legden onder anderen wethouder Korrie Louwes en partygoeroe Ted Langenbach uit wat Amsterdam van de Maasstad kan leren op het gebied van cultuur, uitgaan en sport.

Naast de vele programma’s over politieke en maatschappelijke ontwikkelingen was er ook aandacht voor de natuur, vanuit onder meer een beleidsmatig perspectief. Zo beantwoordden zestig kinderen de vraag of wilde dieren overal mogen leven in Nederland tijdens het eerste kinderdebat van De Balie: ‘Wilde dieren in Nederland’ – met verrassende antwoorden als ‘hertenverschrikkers inschakelen om verkeersongelukken te voorkomen’ tot gevolg. Samen met Natuurmonumenten organiseerde De Balie daarnaast een tweede reeks van ‘Goudader natuur’, over de economische waarde en toekomst van de natuur in Nederland.

10


Ook is De Balie in 2013 gestart met onderwijsprogrammering onder de noemer “De Balie leert”. We profileren De Balie als onderwijsplatform met speciale aandacht voor de docent. Deze bijeenkomsten worden druk bezocht en onder andere Arnold Jonk (Hoofdinspecteur Onderwijs Inspectie PO en speciaal onderwijs), Jasmijn Kester (Directeur brede VO-school Stad & Esch) en Eric van ’t Zelfde (Directeur OSB Hugo de Groot) gingen met elkaar en het publiek in gesprek over onderwijs in Nederland. De focus is hierbij gericht op compassie, creativiteit en vakmanschap, door ons te richten op deze drie onderwerpen willen we voor de troepen uitlopen en zodoende bijdragen aan de discussie over onderwijs in Nederland. De Balie is niet alleen een plek waar politiek vanuit een culturele invalshoek wordt onderzocht; kunst wordt er ook vanuit een politiek perspectief bekeken. Tijdens het programma ‘The old masters remastered’ gingen kunstexperts, -critici en –historici met elkaar in discussie over de opkomst van kunstkopieën van hoge kwaliteit en het al dan niet kunstmatig opdrijven van de waarde van kunst. Andere succesvolle programma’s op het gebied van kunst en literatuur waren ‘Das Magazin Festival’, een debatreeks over de toekomst van de roman met Oek de Jong, Vonne van der Meer en Tommy Wieringa, een boekpresentatie van Meindert de Fennema, het indoor dance-evenement ‘5 Days Off’ en Beeldendkunstfestival ‘Sonic Acts’. Ook was De Balie dit jaar weer een van de centrale locaties van het Amsterdam Dance Event.

Niet alleen faciliteren, maar ook experimenteren, vernieuwen en initiëren staan bij De Balie hoog in het vaandel. Daarom ontwikkelden we in 2013 een aantal nieuwe programma’s, waarmee ontwikkelingen op het gebied van kunst en maatschappij niet alleen gesignaleerd, maar ook geduid en aangezwengeld werden. In de nieuwe serie ‘Vers bloed’ kreeg jong én bekend talent op het gebied van wetenschap, politiek, journalistiek en kunst elke maand de kans een ander thema te bespreken, bezingen, uit te beelden in een scène of anderszins

11


onder de aandacht te brengen. Samen met het Prins Claus Fonds organiseerde De Balie daarnaast het nieuwe festival ‘Culture in action’, waarin tien baanbrekende laureaten – kunstenaars en denkers – uit de hele wereld werden geëerd om de positieve veranderingen die hun culturele uitingen teweegbrengen. Kunst zelf, maar ook de relatie tussen kunst en activisme speelde hierin een belangrijke rol.

Voor het gloednieuwe, driedaagse festival LOGOS sloeg De Balie de handen ineen met De Krakeling. Een literair festival waarin de cross-over van literatuur en politiek, essays en redevoeringen en politiek en literatuur centraal stond in de vorm van muziek, theater, lezingen, boekentips op maat en workshops. Ook het Harry Mulisch Festival, een samenwerking met het Mulischhuis en het CPNB, bestond uit een cross-over van literatuur en andere disciplines. Voordrachten van fragmenten uit Mulisch’ werk werden ondersteund door live uitgevoerde klassieke muziek en theatermakers en andere experts uit de creatieve sector onderzochten of het wereldbeeld van de auteur nog actueel is.

Succesvolle programma’s uit voorgaande jaren wisten in 2013 daarnaast opnieuw discussies op gang te brengen: het maandelijkse ‘Kenniscafé’ – een samenwerking met NEMO, de Volkskrant en KNAW – beleefde zijn populairste jaar tot nu toe. Ook de veelzijdige en verrassende jongerenreeks ‘Generatie ik’ beleefde een nieuw seizoen, met onderwerpen als ethiek, moraal, religie, seks, ego, geloof, engagement en idealen. ‘Generatie ik’ is inmiddels een begrip, mede door de voortrekkersrol die De Balie hierin heeft vervuld. De programmareeks ‘Mijn idee voor Nederland’, een samenwerking met de Volkskrant, ging zijn derde en laatste seizoen in. Prominente sprekers die dit jaar op zoek naar oplossingen voor problemen die in Nederland spelen waren onder anderen Partij voor de Dieren-fractievoorzitter Marianne Thieme en Eric Wiebes, wethouder van

12


Financiën. In de serie ‘Grunberg ontmoet....’ kwamen onder andere staatssecretaris Fred Teeven en een economenpanel voorbij.

Het ging goed met de filmprogrammering van De Balie in 2013: het hoogste bezoekcijfer tot dusver werd behaald. Er waren succesvolle maandelijks terugkerende programma’s, incidentele voorstellingen, documentaires, lange en korte speelfilms en het eerste Human Rights Weekend, in samenwerking met Human Rights Watch – een bijzonder weekend vol films waarin mensenrechtenkwesties centraal stonden. Daarnaast was De Balie in 2013 coproducent van de festivals World Cinema Amsterdam, de Amsterdam Film Week en CinemAsia. Ook organiseerden we filmseries bij tentoonstellingen in Foam, bij de conferentie ‘What design can do!’ in de Stadsschouwburg. Daarnaast keerden succesvolle filmconcepten terug, zoals de ‘Cineville talkshow’, ‘Best of IDFA’, ‘Best of go short’ en ‘DocuDinsdag’ en de serie Duivelse Dilemma’s met Omroep Human.

De Balie onderzoekt en agendeert actief nieuwe onderwerpen. Talentontwikkeling blijft één van de kerndoelen. In navolging van het voorgaande jaar werden ook in 2013 excellente HvA-studenten uitgenodigd een masterclass bij te wonen van gastdocenten als Parool-hoofdredacteur Barbara van Beukering en oudHermitagedirecteur Ernst Veen en programmamakers in spe volgden de cursus ‘Modereren’ van Felix Rottenberg. De Balie wil met zijn programmering immers niet alleen kunstenaars en sprekers uitnodigen, maar ook nieuw talent en publiek voortbrengen.

De Balie en de Media Het was ook publicitair gezien een succesvol jaar. Vrijwel dagelijks wist De Balie de landelijke media te bereiken en aandacht te genereren. Er is veel en duurzaam contact met de (online) redacties van opiniebladen, kranten en televisie. Daarnaast weten cameraploegen, fotografen en de schrijvende pers De Balie veelvuldig te vinden. In 2013 hadden we, naast de landelijke pers, ook enkele malen aandacht van buitenlandse media. Zo waren er cameraploegen en fotografen van Reuters, Associated Press, cameraploegen van de BBC, ZDF, France1, journalisten van De Morgen, Le Monde, The Economist en The Guardian. In de vaderlandse pers kregen onze programma’s o.a. aandacht bij RTL Nieuws, Pownews, Nieuwsuur, Politiek24 en AT5, en in dagbladen als De Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool, Trouw en De Telegraaf. ANP en Novum verspreiden de persberichten over onze programma’s dikwijls over diverse media in het land. De Balie wordt door uiteenlopende websites als The Postonline, Joop, De Dagelijkse Standaard en GeenStijl nauwlettend gevolgd en becommentarieerd.

In 2013 is de nieuwe website gerealiseerd. De oude website voldeed niet meer aan de moderne eisen en was een lappendeken aan verschillende stijlen. Met de nieuwe website is er direct een stijging van het aantal unieke bezoekers per dag en maand waar te nemen. Dit komt mede doordat de afdeling online nog meer actief en tactisch aanwezig is om (toekomstige) bezoekers zo alle informatie over de programma’s te verschaffen. Daarnaast is er een nieuwe maandfolder opgeleverd. Een klein ‘boekwerkje’ in de stijl van de website: overzichtelijk, functioneel en kleurrijk. 13


De website is altijd actueel en informatief. Dit jaar hebben we digitale schermen in de foyer geïntegreerd, waarop de programma’s en andere informatie de bezoekers van het café-restaurant bereikt. De koppeling tussen café en zaal is daardoor verstrekt; mensen weten steeds beter waar ze zich bevinden – wat De Balie nog meer inhoudt dan het Grand Café. Op sociale media heeft De Balie een aantal slagen geslagen. Het aantal volgers op Twitter en Facebook is in 2013 verdubbeld en beiden zitten ruim boven de 10.000. De tweets van De Balie werden onlangs door een docent aan de UvA als voorbeeld van succesvolle online-marketing getoond. Via deze sociale media worden ook de kijkers thuis bereikt. Het bezoekersaantal op de livestream is bijna verviervoudigd, enerzijds doordat we geïnvesteerd hebben in een betere (HD) kwaliteit van de beelden, anderzijds omdat we veel reclame voor de stream maken en veel programma’s al ruim van tevoren uitverkocht zijn, dus mensen op deze stream zijn aangewezen. De bezoekerscijfers tonen een landelijk karakter; vanuit heel het land wordt gekeken, en wanneer er een buitenlandse gast spreekt of een lezing houdt, tonen de statistieken ook veel kijkers van buiten Nederland aan.

Bijdrage aan de ambities uit het Kunstenplan van Amsterdam Internationale Cultuurstad van wereldklasse Op internationaal niveau heeft De Balie een uitzonderingspositie: vergelijkbare broedplaatsen en debatcentra die kunst, cultuur, politiek met elkaar vervlechten in een actuele en vernieuwende context, zijn er niet veel. In 2013 mochten we opnieuw een grote diversiteit aan (inter)nationale wetenschappers, filosofen, kunstenaars, journalisten en andere cultuurdragers ontvangen, onder wie de invloedrijke kunstenares Marlene Dumas, Martin van Creveld (auteur van ‘De bevoorrechte sekse’), Raju Narisetti (vice president News Corp), de Keniaanse foto- en graffiti-artiest Boniface Mwangi, burgemeester Eberhard van der Laan, Eurocommissaris Johannes Hahn Jeroen Pauw, Ronald Plasterk en Rob Wijnberg. Samen met de European Cultural Foundation organiseerde De Balie the Dwarfing of Europe waarbij sprekers uit China, Brazilie en India hun visie op Europa konden geven. Ook Global Uprisings had een zeer internationaal signature. In De Balie kwamen meer dan vijftig journalisten, filmmakers en wetenschappers van de frontlinies van deze nog immer aanhoudende strijd in Brazilië, Canada, Chili, Egypte, Griekenland, Italië, Palestina, Portugal, Slovenië, Spanje, Tunesië, Turkije, het VK en de VS samen om hierover te vertellen aan een publiek van meer dan 2500 mensen in totaal. Dit evenement werd georganiseerd samen met Brandon Jourdan (onafhankelijk filmmaker), Marianne Maeckelbergh (antropoloog Universiteit Leiden) en Stichting Democratie en Media. De Balie werkt momenteel intensief samen met kennisinstellingen en culturele instellingen, waaronder het Prins Claus Fonds, Het Mediafonds, European Cultural Foundation, de European Press Price het CPNB, NEMO, Amnesty International, de Volkskrant, KNAW en Human Rights Watch. Dit levert vernieuwende coproducties op met veelal programma’s voor een internationaal publiek, die tot inhoudelijke verbreding, verdieping en versteviging leiden. 14


Prachtstad Net als in voorgaande jaren heeft De Balie in de programmering van 2013 aansluiting gezocht met problematiek die in de stad speelt. De Balie vindt het zeer belangrijk om actuele stedelijke thema’s bespreekbaar te maken en een divers, actief publiek te trekken dat hierover meepraat. Betrokken Amsterdammers konden hun visie op de (toekomst van) de stad niet alleen kwijt in het tweede seizoen van ‘Het stadsgesprek’, maar ook tijdens nieuwe programma’s als ‘De spelregels van de stad’, ‘Amsterdam wereldstad’ en ‘I love 010’, waarin een brug geslagen werd tussen Rotterdam en Amsterdam.

Laboratoriumfunctie De Balie agendeert nieuwe onderwerpen én nieuwe initiatieven en ontwikkelt formats en ideeën. In 2013 ontwikkelde De Balie diverse initiatieven waarmee ontwikkelingen op het gebied van kunst en maatschappij niet alleen gesignaleerd, maar ook geduid en aangezwengeld werden: het maandelijkse programma ‘Vers bloed’, waarin een kwalitatief goede selectie van kandidaten mag laten zien wat ze kunnen, zolang het maar nieuw werk is, en ‘Human Rights Weekend’, een filmweekend vol producties waarin mensenrechten centraal staan. Samen met het Prins Claus Fonds organiseerde De Balie daarnaast het nieuwe festival ‘Culture in action’, waarin internationale cultuurdragers hun werk en de (vaak activistische) boodschap daarachter presenteren, het literaire cross-overfestival ‘LOGOS’ en het ‘Harry Mulisch Festival’. De Balie fungeert daarnaast inmiddels als incubator en locatie voor festivals als CinemAsia en de Amsterdam Film Week.

15


Talentontwikkeling Omdat De Balie wil excelleren in talentontwikkeling, staan het experiment, initiëren en faciliteren de komende jaren hoog in het vaandel. Naast nieuwe initiatieven is er daarom volop aandacht voor masterclasses (onder meer voor excellente HvA-studenten), cursussen voor programmamakers (in spe) en ruimte voor stagiaires. De Balie probeert hiermee niet alleen sprekers en kunstenaars te ontvangen, maar ook nieuw talent voort te brengen. Onderuit gaan mag ook: De Balie is een broedplek, waarin niet ieder initiatief tot wasdom hoeft te komen. We werken met kunstenaars die het interessant vinden om hun in het kader van een groter geheel (bijvoorbeeld politiek, maatschappelijk, economisch) te presenteren. Zo kunnen we onderwerpen uitdiepen of de blik van de kunstenaar en toeschouwer verrijken. De veelzijdige en verrassende ‘Generatie IK’-avonden die De Balie in 2011 startte, zijn daar een goed voorbeeld van. Ook in Vers Bloed, de nationale Scriptiepitch, Kamermans Kermis en The Best of go Short en het kinderdebat rondom Groot Wild werd ruimte geboden voor talentontwikkeling. Daarnaast wordt door het Hoofd Cinema van De Balie de module “how to be a movie maker” op een middelbare school gegeven.

Realisatie van de voorgenomen prestaties Voorstellingen en bezoekersaantallen voorgenomen 2013-2016

Totaal 2013

totaal 2012

aantal

aantal

aantal

Voorstellingen Bezoekers

voorstellingen Bezoekers

voorstellingen Bezoekers

Eigen programma

126

7.350

369

29.966

359

31.298

Dagelijks film

1129

15.000

1651

19.495

390

4.324

Verhuur

250

19.000

224

17.668

197

14.755

Tentoonstelling

10

1.000

11

3.629

Muziek

80

8.000

104

6.773

Totalen

1.595

50.350

2.359

77.531

946

50.377

De inzet die De Balie de afgelopen jaren heeft geleverd om meer programma’s te maken en meer publiek te trekken is duidelijk zichtbaar in bovenstaand prestatieoverzicht. Het totaal aantal producties, voorstellingen en bezoekers overstijgt de voorgenomen prestaties en ook de recettes zijn goed. In 2012 werden muziek en tentoonstellingen niet apart geregistreerd, dit is conform het activiteitenplan 2013-2016, per 2013 wel het geval.

Met name het aantal eigen programma’s is substantieel hoger dan voorgenomen en gestegen ten opzichte van 2012 weliswaar met iets minder bezoekers dan in 2012 vanwege intensiever gebruik van de salon die een lagere capaciteit heeft. De stijging van het aantal bezoekers ten opzichte van 2012 wordt zeker ook veroorzaakt door de dagelijkse cinema die wij in samenwerking met filmtheater Rialto in september 2012 gestart zijn.

16


Ook het aantal verhuren met bijbehorende bezoekersaantallen is goed op peil en gestegen ten opzichte van 2012. Deze is weliswaar wat lager dan voorgenomen maar de inkomsten van zaalverhuur en bijbehorende kosten zijn ruim hoger dan begroot. Verder zien we nog steeds een stijging in het aantal partner programma’s hetgeen zowel inhoudelijk als qua zaalbezetting en financiën een prettig concept is voor De Balie. Daarnaast zijn er ook co-producties waarbij de Balie zowel zalen als expertise en kennis deels om niet ter beschikking stelt. Dit draagt bij aan het mogelijk maken van programma’s en festivals als CinemAsia, de Amsterdam Film Week, Amsterdam Dance Event, 5 Days Off, Sonic Acts, het World Cinema Festival, masterclasses van de HVA, Culture in Action, etc.

Voor de verhuur is in het voorjaar van 2013 een analyse marktpositie opgesteld. De aanbevelingen betroffen vooral vindbaarheid en intensivering van de bezetting gedurende de dag. In het najaar zijn hier op een aantal gerichte acties ondernomen. De verhuurbrochure is herschreven en er is een brede mailing uitgegaan naar mogelijke huurders. De nadruk ligt hierbij op de salon daar uit analyse blijkt dat daar overdag nog veel relatief ruimte is. In 2013 was al zichtbaar dat het opknappen van de Salon vruchten afwerpt, we zien dat met name het gebruik van de Salon gestegen is. Een aantal vaste huurders organiseert regelmatig hun bijeenkomsten in de Salon als ruimte voor opleidingen en trainingen. In 2013 mochten wij onder andere de volgende huurders ontvangen: de Amsterdamse Orde van Advocaten, Management Cursussen van Louis Cauffman en uitgeverij Delex. Ook in de Grote Zaal is inmiddels een aantal vaste huurders dat overdag symposia en besloten bijeenkomsten organiseert. Zoals Rino voor diploma uitreikingen en het Nederlands Uitgeversverbond met Bladen in De Balie. De bezetting van met name de Grote Zaal in De Balie is in de avond dusdanig dat er weinig ruimte is voor losse verhuur, daar waar op korte termijn geen bezetting verwacht wordt, wordt de zaal gebruikt vaak gebruikt voor filmvertoningen.

Vrijkaarten voor de voorstellingen worden geregistreerd. Medewerkers van De Balie kunnen maximaal 2 vrijkaarten voor een programma benutten, afhankelijk van de drukte. Voor partners, sprekers en financiers wordt per programma bekeken hoeveel vrijkaarten reëel zijn, ofwel in verhouding staan tot het totaal aantal mogelijke bezoekers.

De Balie verwelkomt niet alleen fysieke bezoekers, maar ook vele virtuele bezoekers op de site, social media en livestream. De website trekt ruim 241.000 unieke bezoekers per jaar. Veel programma’s worden ook via de livestream goed bekeken. Bij ‘high profile’ programma’s zoals de avond met Pussy Riot of het Islamdebat loopt het aantal unieke bezoekers dat live meekijkt zelfs op tot ruim 5000. Facebook en Twitter groeiden de afgelopen jaren uit tot een belangrijk en levendig communicatiekanaal voor De Balie. Op Twitter heeft De Balie 10.700 volgers; op Facebook 13.000 likes.

17


Talentontwikkeling en Internationale cultuurstad van Wereldklasse

Voorgenomen 2013-2016

Realisatie 2013

Aantal

Aantal

Aantal bereikte scholen

3

5

Aantal bereikte scholieren (PO en VMBO)

75

90

Aantal opgeleide jonge makers

20

90

Aantal internationale coproducties

3

20

Aantal producties activiteiten in het buitenland

1

0

Aantal activiteiten voor internationaal publiek in Amsterdam

1120

1796

Aantal buitenlands bezoek van totale bezoek

1000

5597

Ook het gebied van talentontwikkeling vindt De Balie het belangrijk om haar bijdrage te leveren. Zoals beschreven doen wij dat op velerlei manieren. Ook uit de cijfers blijkt dat wij ons hier in 2013 voor ingezet hebben. Het internationale aspect heeft in 2013 veel aandacht gekregen. Niet alleen door de filmprogrammering die voor het overgrote deel geschikt is voor een internationaal publiek maar ook door het (mede) organiseren en hosten van festivals en congressen en het uitnodigen van buitenlandse gasten voor debatten en lezingen op velerlei gebied. Dit heeft geleid tot een hogere bijdrage aan de stedelijke ambities op dit vlak dan voorgenomen. In 2013 is er geen productie in het buitenland geweest maar zijn wel de nodige contacten gelegd om dit in de toekomst daadwerkelijk uit te voeren.

18

Algemeen. Missie en functie

Recommend Documents