Abdij van 't Park...ing!?

Abdij van 't Park...ing !?

Dit document wil een leefbare, maar constructieve oplossing voorstellen voor de verkeerstechnische ontsluiting van de historische site van de Abdij van 't Park en de omgevende natuurgebieden, i.v.m. massa-toerisme en (stille) -recreatie. Dit met respect voor alle actoren.

Er circuleren sinds enige tijd plannen om parkings aan te leggen in de Kapelbeemd en op de viskwekerij langs de abdijdreef. Deze tekst verwerpt deze plannen, en suggereert alternatieven. Ik citeer uit o.a. de webstek http://www.parkabdij.be, een historische publicatie van de Vrienden van de Abdij van 't Park vzw, uit de webstek http://web.gisvlaanderen.be en enkele historische documenten. Deze studie kan je downloaden op de webstek http://www.heverlee.be Met de groeten aan de Werkgroep Leefbare Geldenaaksebaan Bart Viaene - Zomer 2004. Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.1

Situatieschets

De site van de Abdij van 't Park is een beschermd landschap.

Ook de drassige Kapelbeemd tussen spoorwegberm en dreef (K2) én de vivaria (viskweekvijvers) van de voormalige viskwekerij Wellens-Bellefroid (middenonderaan) maken deel uit van dit beschermd landschap. De voorstellen om in deze gebieden een parking aan te leggen, houden geen rekening met het beschermingsbesluit van Monumenten & Landschappen.

Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.2

De vijvers vormen niet alleen een waterwinningsgebied, maar zijn eveneens een belangrijke biotoop voor watervogels (kaarten : Vogelatlas, Waterkwaliteit GeoVlaanderen).


p.3

Ook op het vlak van milieu-waarde scoren de directe aangelanden van de abdij-site hoger dan het braakterrein op de Philipssite grenzend aan de spoorweg LeuvenOttignies (bron : Biologische waarderingskaart Geo-Vlaanderen).

Het geheel van de Parkabdijsite is drinkwaterwinningsgebied. Dit bord staat in de Adjudant Harboortstraat aan de andere zijde van de abdij-site, maar ook op de vijverdijken en langs de Norbertijnerweg merkt de bezoeker dadelijk de witgeverfde peilinstallaties van de waterwinning op. Het aanleggen van een openbare parking vlakbij Molenbeek én Leibeek vormt een belangrijk risico i.v.m. sluiklozingen (die jammer genoeg nog regelmatig voorkomen in de bovenloop van het stroomgebied van de Molenbeek, en zelfs één van de oorzaken waren van de teloorgang van de viskweek).


p.4

De viskweekbakken en het moerasgebied bekend als "Kapelbeemd" langs de dreef zijn de natuurlijke biotoop van o.a. groene en bruine kikkers, ijsvogels, wouwaapjes, torenvalken, vleermuizen, reigers en allerlei watervogels.

's Avonds klinkt hier duizendkelig het Leuvense lied : "Aan de oever van de Dijle..." Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.5

De voormalige viskwekerij van de Park-abdij is bovendien potentieel valoriseerbaar als industrieel erfgoed. En ook de ondergrond bevat nog tal van archeologisch waardevolle resten, o.a. van de hoeve "Vinkenbos" en zelfs : de galg ! Het moerasgebied langs de dreef verbergt een 16e eeuws vivarium op een oude arm van de Molenbeek. Later maakte het deel uit van de gronden van de "boerkozen", de tuinders die de Leuvense markt voorzagen van groenten-primeurs.


p.6

De braakliggende bouwterreinen ten noorden van de spoorweg op de Philips-site daarentegen, zijn niét beschermd, en liggen op praktisch dezelfde afstand van het abdijcomplex.

Op de bouwplannen worden hier enkele nieuwe bomen en plantsoenen voorzien. Dat kan, maar er is ook volop ruimte voor parkings, ook voor bussen. Hier vinden arriverende bezoekers trouwens dadelijk het mooiste panoramische zicht op het geheel. Houden we dit voor onszelf ?


p.7

Wandelafstand tot aan het Provisorenhuis : • ca. 300 stappen van op de Philips-site • ca. 230 stappen van in de dreef (Mariapoort/Kapelbeemd) • ca. 200 stappen van in de dreef (vivaria) Merk op dat er in het eerste geval nog een voetpad aangelegd dient te worden tussen de Tivoli-brug en de Tiendenschuur, doorheen het weiland en de ommuurde moestuin. De afstand kan nog met praktisch één derde ingekort worden mits aanleg van een voetgangersbrug over de spoorweg, ongeveer op deze plaats:

De voetgangers- en fietsersbrug hoeft slechts half zo lang te zijn als de reeds bestaande naar de Adj. Harboortstraat, want de treinbedding is hier slechts twee sporen breed. Slimme fietsers hebben trouwens de doorsteek via de Philips-site al ontdekt !


p.8

De ontsluiting voor voetgangers vanaf een Philipsparking zou tegelijk met de geplande heraanleg van de ommuurde moestuin en boomgaard kunnen gebeuren.


p.9

Op deze manier ontstaat er een heel gevarieerde "lange omgang", die zowel de historische abdij-site met het stille vijvergebied, als de geanimeerde Philips-site met het moderne sportcomplex incorporeert. Dat alles "verbonden" via drie of vier bruggetjes over de spoorweg- en HST-lijnen, met aan de einder de moderne vormen van Brabanthal, stationsoverkapping en Provinciegebouw. Waar elders in Vlaanderen vind je nog zo'n overzichtsstaalkaart van massieve industriebouw (Philipstoren, Ubizen, Brabanthal), verticale historische spitsen (Parkabdij, universiteitbibliotheek, stadhuis...) en woon- en utilitaire architectuur (St. Maartensdal, sportcomplex, begraafplaats...) ?

Wie maakt zich druk over 100 meter extra naar de parking, als je hier toch al zo'n schitterende wandeling komt maken ?


p.10

Op het gewestplan is de Philips-site (SO) aangeduid als gebied voor stedelijke ontwikkeling, terwijl de abdij-site voor natuur-educatie werd voorbestemd. De aanleg van parkings op de abdij-site zélf is dus hoe dan ook onverenigbaar met het bestemmingsplan. Op de Philips-site kan dit echter geen bezwaar opleveren.

Hier zie je duidelijk hoe dicht beide sites bij elkaar liggen.


p.11

Op de bouwplannen van de Philips-site is hier niets bijzonders voorzien. Bovendien ligt deze site aan de zijkant van de gebouwen, waar een parking het minste stoort.


p.12

In rechte lijn vanaf een parking op de Philips-site zou dit wel eens de mooiste ingang tot het abdijcomplex kunnen worden... op amper 200 meter van de bus !


p.13

In welke àndere grote Vlaamse stad kan je op anderhalve kilometer van het centrum nog te paard zo'n sublieme omgeving verkennen, zonder last van het autoverkeer ?


p.14

De Geldenaaksebaan wordt misbruikt als invalsweg, maar kan het verkeer onmogelijk slikken. Deze foto werd genomen op 13 juni 2004 rond 18 uur, toen iedereen achter de TV zat om de eerste verkiezingsuitslagen te horen. Anders is het hier nooit zo rustig! Bij groen licht aan de Pakenstraat kunnen nog slechts een vijftal voertuigen passeren in de ochtendspits, als gevolg van de grote aantallen fietsers, op weg naar vijf scholen in de nabije buurt. Dat zijn nauwelijks 200 voertuigen per uur ! Het is een illusie om nog méér verkeer via deze tweede-grootste kern van Heverlee te willen kanaliseren. En straks komt er het verkeer voor het nieuwe sportcomplex nog bij, met als gevolg : een dubbele avondspits, nog méér schoolverkeer, plus druk weekeindverkeer ! Wat wél haalbaar is, is méér fietsverkeer en openbaar vervoer, maar daarvoor moet het autoverkeer dan wél even gas willen terugnemen: nu zijn de scholieren gedwongen om op de voetpaden te rijden tijdens de ochtendspits, omdat er geen fietspad is, en geen andere manier om er langs te komen... er is zelfs geen ruimte voor "schaamstrepen" ! Wannéér zullen die 100.000 bezoekers per jaar de Park-abdij bezoeken ? Vooral in het weekeind, uiteraard ! Welaan : in het weekeind ligt de Philipssite er grotendeels verlaten bij. Bussen met bezoekers storen daar dan allerminst. Maar in het weekeind proberen de bewoners van de Geldenaaksebaan thuis en in hun tuin uit te rusten van een drukke werkweek...


p.15

Ik pleit resoluut voor het afsluiten van de Geldenaaksebaan voor doorgaand verkeer in de spitsuren (uitgezonderd fietsers en bussen) ter hoogte van het Sint Albertuscollege, maar dus enkel tijdens de ochtend- en avondspits.

De bewoners van de Geldenaaksebaan verdedigen zich tegen deze verstikkende verkeersdrukte door zich "terug te trekken in hun schelp" zoals een huisjesslak : zij verschuiven hun leef-ruimte van hun straatgevels naar achteren, de rust van de tuin in. De aanleg van parkings achter die tuinen is een zéker recept voor sociale chaos : dan wordt de leefsituatie volstrekt onhoudbaar en ontstaat een regelrechte stadskanker, met onveiligheid, leegstand, verkrotting, criminaliteit en druggebruik... terwijl de buurt tot nu een gezond stadsweefsel vormt. Een véél wijzere maatregel zou zijn, om de bouwlijn naar achter te verplaatsen. Dat zou enerzijds een hele rij begrijpelijke "bouwovertredingen" regulariseren, en anderzijds de buurt in belangrijke mate opwaarderen. Maar dan moet Ruimtelijke Ordening blijk willen geven van enige sociale visie... De tijd dat de mens "op straat" leefde, is met de komst van de auto onherroepelijk voorbij. Verordeningen over bouwlijnen zijn niet meer aangepast aan de realiteit.


p.16

Wie de schade aan de voorste Leeuwenpoort al heeft gezien, hoef je niet te vertellen dat bussen moeilijk op de abdij-site raken via de Geldenaaksebaan en de abdijdreef. Ook voor auto's en fietsers is dit kruispunt érg moeilijk, zeker als de verkeersspiegel aan de brug natgeregend of beslagen is, wat meestal het geval is in dit watergebied.


p.17

Om volumineuze voertuigen (bouwfirma's, brandweerwagens...) toe te laten de abdijgebouwen te bereiken via de dreef, zijn ontluisterende wegeniswerken noodzakelijk, o.a. een lelijke verlaging van het wegdek aan de Mariapoort, of erger nog : de aanleg van een nieuwe brug over de Molenbeek (met onteigening van aangelanden) om de Mariapoort te kunnen vermijden via de voormalige viskwekerij. Maar... dat helpt ons niet veel vooruit, want de Sint-Janspoort is net zo smal, en de poort onder het Provisorenhuis nog smaller. Gelukkig is er een prima alternatief, dat rechtstreeks uitgeeft op de ring : de Nieuwe Kerkhoflaan.


p.18

Autocars, bussen van De Lijn, hulpdiensten, zwaar materiaal en zelfs personenwagens kunnen dus véél sneller via de Philips-site, tussen de achterkant van het hoofdgebouw en de kerhofmuur, over de Tivolibrug en de ruime Sint-Norbertuspoort tot op het binnenplein raken. Nóg sneller zelfs is de weg voorlangs het sportcomplex en Ubizen.


p.19

Op de luchtfoto kan je zien dat de braakliggende bouwterreinen tussen de Philipsgebouwen en de spoorweg in vogelvlucht nét zo dicht bij de abdijsite liggen als de viskweekvijvers rechtsonder en het driehoekige beboste moerasgebied boven de spoorweg onderaan. Bovendien zijn deze bouwterreinen beduidend groter en vlotter bereikbaar via de Leuvense ring en het wegennet op de Philipssite. Denk ook aan de ontsluiting voor autoverkeer van de tennisclub en het voetbalterrein bovenaan de foto: momenteel moet dit gebeuren via het smalste en steilste gedeelte van de Tivolistraat, die deel uitmaakt van de Zuidelijke Fietsroute, en duizenden fietsers moet accommoderen. Langs de Philips-site zou dit héél wat vlotter en veiliger kunnen gebeuren !


p.20

De Park-abdij is niet het énige monument op de abdijsite dat bezoekers zouden kunnen bewonderen. Wij werken al elf jaar aan de renovatie van brouwerij "Den Enghel". Maar of die boompjes zullen verdwijnen als hier straks een parking komt ?


p.21

"Den Inghel" is een oude afspanning, broertje van "In den Mol", "De Keyser", "Het Spaans Dak" en "De Oude Kantine". Achtereenvolgens o.a. onafhankelijke brouwerij, afgebrande ruïne, abdij-brouwerij, postkoetshalte, herberg voor vrouwen en "gemeen volk" die niet in de abdij konden overnachten, kazerne, belastingskantoor van de rentmeester van de hertog van Arenberg, boerderij, paardenhospitaal, coöperatieve bakkerij "Perfecta", viskwekerij en studentenpeda, is dit beschermd monument een stenen geschiedenisboek over het leven dat zich in de marge van de Parkabdij afspeelde. Bespaar dit veelbewogen pand een ordinaire toekomst als onvermijdelijk caférestaurant aan de rand van een parking... heeft Leuven er nog niet genoeg ? Overigens pleiten de huidige bewoners hiermee "tegen hun eigen zak"...


p.22

Voorstel : Maak van de vivaria en het moerasbos op de Kapelbeemd een natuurbelevingsgebied waar je kinderen nog kikkers en dikkopjes kunnen vangen, een snoek of stekelbaarsje zien wegflitsen. Er zijn geelgerande watertorren, lisdodde en schrijvertjes, waterjuffers en krekels, vlinders en waterlelies, bijen, schaatsenrijders, salamanders, ijsvogels en wouwaapjes, vleermuizen, reigers en torenvalken, berenklauw en O.L.V.-bedstro, waterhoenders, ganzen, muskusratten en zag ik daar al... 'n ooievaar ? Waarom zou dit niet één van de volgende realisaties van de "Vrienden van de abdij van 't Park" kunnen worden ? Ik doe mee ! Voor de basis heeft de natuur al gezorgd. Alleen nog wat rommel weghalen, voor veiligheid en informatie zorgen... Contemplatie op afstand is mooi, maar je moet de natuur ook kunnen proéven, willen we er niet van vervreemden. Hier zou zoiets perfect kunnen.


p.23

Lelijke eendjes die voortdurend met elkaar in de clinch gaan heeft de Parkabdij al méér dan genoeg.

Lelijke parkings op de historische site zijn echt niet nodig, zéker als er een uitstekend alternatief is ! Trouwens, zo'n parking wordt binnen de kortste keren door de buurtbewoners zélf volledig bezet. Welk nut heeft die dan nog voor toeristische ontsluiting ? Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.24

De heer Edgard Goedleven werd naar verluid aangezocht om de verkeerstechnische ontsluiting van de abdij-site te bestuderen en te coördineren. Wij kennen hem en zijn familie als monumenten i.v.m. het behoud van het historisch erfgoed in Vlaanderen. Het zou bepaald een smet op zijn blazoen zijn als het éne monument zou worden geschaad om het andere voor de erfgenamen te ontsluiten. Daarom dit dossier, dat volgens ons een haalbaar alternatief biedt. Wij doen als Groot-Leuvenaars ons best op zoveel mogelijk maatschappelijk belangrijke vlakken. Dat is broodnodig voor de cohesie van de buurt en voor de toekomst van onze kinderen. Ook op het moeilijke gebied van mobiliteit proberen we ons steentje bij te dragen, al is het maar door een voorbeeld te geven van hoe het dan wél zou kunnen.

Wij rekenen op jullie hulp !


p.25

Hier begint de tekst die ik geleend heb van de website, om er enkele redactionele commentaren bij te voegen om mijn pleidooi te onderbouwen.

© Vrienden van de Abdij van 't Park Ligging van het abdijdomein Het omvangrijke en uitgestrekte abdijdomein (meer dan 3400 ha, grotendeels verspreid over de huidige provincies Vlaams- en Waals-Brabant) reikte in het Ancien Régime tot onder de Leuvense stadsmuren. De eigenlijke vestigingsplaats, dit is de voormalige warande van Godfried met de Baard, omvatte de oude gehuchten Vinkenbos, Langendaal, Voorde en Ten Broeke,

N.v.d.r : Merk het vivarium op een oude arm van de Molenbeek, waar nu het moerasbos tussen de dreef en de huide spoorwegberm ligt (de zgn. Kapelbeemd).


p.26

Leeuwenpoort Aan de Geldenaakse baan (op oude kaarten bekend als de weg Leuven-Blanden) sloot een draai- of slagboom de toegang tot de abdijdreef af. Abt de Waerseggere (1719-1730) verving in 1725 de primitieve houten slagboom door de huidige Leeuwenpoort in blauwe hardsteen.

N.v.d.r : De Leeuwenkoning werd onlangs van zijn rots geduwd door een (S)car ! Zou Walt Disney inspiratie komen zoeken zijn in de Park-abdij ?


p.27

Vóór de Leeuwenpoort aan de overzijde van de Molenbeek liet abt Jan Maes (16351647) in traditionele bak- en zandsteenstijl de nogbestaande pachterswoning van de vroegere hoeve van Vinkenbos bouwen. Een huis dat door zijn afmetingen en de gebruikte bouwmaterialen erg geschikt was als tijdelijke verblijfplaats voor belangrijke gasten.

Verderop herinnert het jaartal 1672 boven de toegangsdeur van het fraai gerestaureerde huis "de Engel" aan het bouwjaar van deze afspanning en brouwerij, tot op het einde van de 18de eeuw eveneens een bezit van Park.

N.v.d.r : Dank u, we doen ons best. En wij danken daarbij ook Monumenten & Landschappen en Monumentenwacht van het Vlaams Gewest, de Provincie Vlaams-Brabant en de Stad Leuven, die dergelijke restauratie-avonturen haalbaar helpen maken en deskundig begeleiden. Overigens dateert brouwerij "Den Inghel" uit... 1102 (is het de oudste brouwerij van Leuven ?) en was de brouwer tot de brand van 1640 onafhankelijk, zowel van de Park-abdij, van de stad Leuven, als van de hertog van Arenberg. Een hele prestatie ! Tegenover "Den Inghel" staan trouwens nog oudere huizen : het voormalige Sint Jorishof, waar de schutters kwamen oefenen. Die zijn nog niet beschermd.


p.28

Dreef

Voorbij de slagboom (nu de Leeuwenpoort) stond de bezoeker aan het begin van de lange, met elzenbomen (nu linden) beplante abdijdreef. Links ervan, ter hoogte van de huidige spoorwegberm, lag de Kapelbeemd (een verwijzing naar de op het einde van de 18de eeuw verdwenen Sint-Annakapel die zich ter hoogte van de spoorbrug bevond). Rechts van de dreef bevonden zich de Molenbeek en de bijgebouwen van de hoeve van Vinkenbos. N.v.d.r : En deze Kapelbeemd zou dus onder een parking moeten verdwijnen, evenals de oostelijke delen van Vinkenbos. En wist je dat rechts van de dreef ooit een grote galg stond opgesteld ? Overigens leeft de naam Vinkenbos nog steeds voort in het gelijknamige appartementsgebouw in de Parkstraat !


p.29

Mariapoort Verderop kondigde een verdwenen zijarm van de Molenbeek de Mariapoort aan, die in de 16de eeuw een ophaalbrug en zware eikenhouten deuren had. Aan de linkerkant sloot de Mariapoort aan bij de grote muur die de abdij omringde en die reikte tot aan de Tiense Poort en de huidige Tiense Steenweg. Uit veiligheidsoverwegingen verplichtte de Leuvense stadsmagistraat abt Ambrosius van Engelen (1515 -1543) in 1542 een groot deel van deze muur te slopen. De huidige Mariapoort dateert uit 1752. Het ruime poortgebouw werd in het Ancien Régime als woonst verhuurd aan dienstlui van de abdij. Vandaag vergaderen er de verenigingen van de parochie van Park. Voorbij de Mariapoort bevond zich aan de linkerzijde van de dreef een hopveld met erachter een grote moestuin of warmoeshof en een boomgaard. Nog verderop was de zuidkant van de helling zeker tot het einde van de 16de eeuw beplant met wijnstokken. Rechts van de dreef valt het begin van de eerste abdijvijver op. De eerste en de tweede vijver dateren uit de 14de eeuw, de derde en de vierde werden eind 17 de eeuw gegraven op initiatief van abt Filip van Tuycom (1682-1702). De uitgestrekte vijvers (ongeveer 13 ha) voorzagen de kanunniken tijdens de talrijke vastendagen van de nodige zoetwatervis. In de 19de en de 20ste eeuw verhuurde Park de vijvers aan viskwekers. Vandaag wordt het vijvergebied met zijn talrijke natuurlijke bronnen gebruikt voor waterwinning.

N.v.d.r : De viskwekers Antoon en Baziel Bellefroid woonden in "Den Inghel" en in "Vinkenbos". De familie Wellens-Bellefroid baatte de karperkwekerij nog uit tot aan de val van het IJzeren Gordijn, toen Polen en Tjecho-Slovakije de markt voor zoetwatervis veroverden. Die markt was echter al fel gedecimeerd in de tweede wereldoorlog : de grootste afnemers van karper waren immers de joden ! Onder de verflagen van de achterdeur van "Den Inghel" kwam bij schilderwerken de ingekraste tekst tevoorschijn : "<slecht leesbare naam> : JUDE !"


p.30

Sint-Janspoort Voorbij de Mariapoort loopt de lindendreef verder richting Sint-Janspoort.

Hoog boven de poortboog staat een beeld van Sint-Jan-Evangelist, patroon van de abdijkerk. Het huidige classicistische gebouw dateert uit 1722-1723 en vervangt een ouder 16deeeuws pand.

N.v.d.r : Zelfs als men de Mariapoort kan vermijden via een omweg over de viskweekbakken, zal men met zwaar materieel toch niet door de Sint-Janspoort geraken, die even nauw en laag is... De St. Norbertuspoort biedt een veel bredere en sneller te bereiken toegang.


p.31

Tot de uitdrijving van de Parkheren begin 1797, ten tijde van de Franse overheersing, had de portier van de abdij, een leek, een kamer in het poortgebouw. Daar luidde 's ochtends om acht uur een klokje dat de dienaars en knechten uitnodigde voor het ontbijt. Na het ochtendmaal bleven de poorten geopend tot het geklep van het portiersklokje het middaguur aankondigde. 's Zomers, dit is van Pasen tot 1 oktober, gingen de poorten op het nachtslot om halfnegen. In de winter gebeurde dit een halfuurtje vroeger. Iedere avond werden de poortsleutels tot de volgende ochtend in bewaring gegeven bij de abt. Vooraan links van de poortdoorgang deelde de portier elke vrijdag aan de armen brood en hutsepot uit, destijds ook wel "potagie" genoemd. Wegens deze wekelijkse bedeling, die behouden bleef tot de afschaffing van Park in 1796, wordt de SintJanspoort tot op vandaag ook wel eens "armenpoort" genoemd. N.v.d.r : Niet alleen de poorten dienden bediend te worden, ook het ingewikkelde stelsel van grachten, pijpen, overstorten en waterschotten in het vijvercomplex behoeft bewaking en onderhoud. Met het wegvallen van de broeder begonnen ook de winterse overstromingen, waarbij de woningen moesten worden afgeschermd met zandzakjes ! Gelukkig begon bovenste beste buurman en vrijwilliger eerste klas Johan Abts het systeem te bestuderen en regelen, en de droge zomer van 2003 hielp natuurlijk ook. Stel je voor wat er zou gebeuren als de viskweekvijvers, die het sluitstuk vormen van het afwateringssysteem van het hele vijverpark, plots zouden worden dichtgegooid en als parkeerplaats ingericht !? Er is een goede reden waarom die plek indertijd zo werd ingericht. Ik raad de opdrachtgever aan om héél grondig zijn huiswerk te maken alvorens iets te wijzigen. Ofwel gaat dat miljoenen kosten aan waterwerken, ofwel komen er gegarandeerd overstromingen. "Wir haben es nicht gewüßt" zal nu niet meer volstaan. Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.32

Watermolen Rechts naast de Sint-Janspoort aan de oever van de Molenbeek liet abt Ambrosius van Engelen in 1534 een nieuwe watermolen bouwen in traditionele bak- en zandsteenstijl.

Voorgevel

Zijgevel De molen was in bedrijf tot februari 1963 en wacht op restauratie. N.v.d.r : Men beweert dat het bekende liedje : "Des winters als het regent" het waar-gebeurde verhaal vertelt van de viskwekers en de molenaarsdochters. De broers zijn dan ook élk met een molenaarsdochter getrouwd ! Hun koppen (mét Lakense pet) staan gebeeldhouwd onder de sier-schoorsteenmantel in "Den Inghel".


p.33

Neerhof Voorbij de Sint-Janspoort ligt het monumentale neerhof. Precies in het midden ervan liet abt Libert de Pape (1648-1682) een arduinen fontein plaatsen, die intussen verdween.

De huidige fraaie hoevegebouwen in traditionele bak- en zandsteenstijl, versierd met barokke ornamenten, dateren uit de tweede helft van de 17de eeuw.Zij vervangen een ouder complex dat deels opgetrokken was in vakwerkbouw en deels in baksteen. Abt-opdrachtgever Libert de Pape noteerde in een rekening dat hij op 5 mei 1663 de eerste steen legde van de huidige grote "langsschuur". Ter herinnering werden onder de steen drie gouden munten ingemetseld. Tegelijkertijd gaf de Pape de opdracht tot het optrekken van de paardenstallen. Nog in de zomer van 1663 begon meester-metselaar Christiaan Boudewijns aan de nieuwbouw, met ongeveer in het midden ervan zes arcaden of bogen.

N.v.d.r : Drie gouden munten ? Abt Libert de Pape liet ook "Den Inghel" herbouwen na de brand van 1640 ! Maar welke steen zou de eerste geweest zijn ? Tja...


p.34

Boven de galerij, die fungeerde als remise of wagenhuis, kwam er een barok aandoend duyfhuys, waarvan het dak wordt bekroond door twee voluten in witte kalkzandsteen. Het gedeelte met de korfbooggalerij werd afgewerkt in 1664. Getuige hiervan het ingemetselde, sterk verweerde jaartal op een van de voluutrisalieten. In het midden van de ruimte tussen de bogenrij en de aanzet van het duyfhuys werd door een van de opvolgers van de Pape het (nu onleesbare) wapen van de abt-opdrachtgever geplaatst. Het ruime complex, een illustratie van de welvaart van de abdij in de tweede helft van de 17 de eeuw, behield zijn oorspronkelijkheid en was als volgt ingedeeld: Onmiddellijk links van de Sint-Janspoort het koetshuis van de abt, met ruime korfboogpoort; aan de achterzijde ervan de stal voor de rij- en koetspaarden van de prelaat. Naast het koetshuis de met kalkzandsteen afgeboorde rondboogdeur van de stal voor de paarden van de provisor of econoom. De twee vensters links van de toegang dateren uit de 20ste eeuw toen deze ruimte werd omgebouwd tot een kleine woning. Rechts van het duyfhuys een iets grotere stal voor de werkpaarden van de hoeve, met de nog bestaande rondboogdeur en twee originele kleine rechthoekige getraliede vensters. Uiterst rechts bevond zich tot het einde van de 18de eeuw een ruime schaapskooi. De huidige woning kwam er pas rond de eeuwwisseling, toen de abdijhoeve werd verhuurd aan het tuindersechtpaar de Wit. Tot 1993 woonde er broeder Frans, een norbertijnenbroeder, die van na de Tweede Wereldoorlog tot het begin van de jaren 1990 de abdijhoeve uitbaatte.


p.35

Boven de paardenstallen bevinden zich nog altijd ruime graan- en hooizolders. Drie grote rondboogvensters, met telkens erboven een ossenoog, en evenveel barokke dakvensters vergemakkelijkten het laden en lossen van karren en wagens. Het grote dak is met leien bedekt. Aan weerszijden zorgden dakkapelletjes voor de verluchting. Rechts van en haaks op de huidige woning, in het verlengde van de tiendenschuur, liet abt Libert de Pape in 1653 nieuwe koe- en varkensstallen, met vier ritmisch geplaatste rondboogdeurtjes, bouwen.


p.36

De voormalige woning van broeder Frans en de stallen zijn met elkaar verbonden door een poort die toegang bood tot de moestuin erachter. De aandachtige bezoeker ontdekt het jaartal in een gevelsteen (1663) hoog in de topgevel van de tiendenschuur.

De abdij verhuurde haar neerhof in het Ancien Régime niet aan een pachter, maar baatte ze zelf uit met behulp van enkele inwonende knechten. N.v.d.r : Deze website-bezoeker is inderdaad aandachtig en leest : 1653. "Of ziedeniegoe ?"


p.37

Norbertuspoort Tussen de "langsschuur" en de kerkhofmuur sluit de Norbertuspoort de toegang tot het hoeveplein af. Het gebouw, met een 17de-eeuwse kern in bak- en zandsteenstijl, werd in de jaren twintig van de 18de eeuw (anno 1722 op de noorder- en zuidergevel en op de sierlijke makelaar van de houten poort) in opdracht van abt de Waerseggere gewijzigd. Het werd aangepast aan de gangbare classicistische stijl, met een geprononceerde, monumentaal aandoende poortomlijsting in hardsteen.

De doorgetrokken vensterstijlen en dorpels in even uit het gevelvlak springende witte steen zorgen voor een verticaliserend effect en verwijzen naar het toen stilaan verdwijnende vakwerk. Aan de veldzijde herinnert een in een nis geplaatst wit stenen beeld van ordestichter Norbertus de bezoeker eraan dat hij een huis van de norbertijnen betreedt. Het indrukwekkende poortdak werd ter gelegenheid van de moderniseringswerken eveneens in 1722 gedecoreerd met vier, nu verdwenen, met bladgoud beklede siervazen. De met houten luiken afgesloten dakkapellen verluchten de grote poortzolder, die in het Ancien Régime gebruikt werd als stapelplaats voor granen en hooi. De Sint-Norbertuspoort vervangt de 15de-eeuwse boschpoorte, een verwijzing naar het erachter liggende Parchs binnenbosch, dat omstreeks 1700 grotendeels werd gerooid. Even voorbij de poort klimt de weg naar een hoger gelegen punt vanwaaruit de wandelaar een mooi uitzicht heeft op de achterzijde van de tiendenschuur en de erbij aansluitende uitgestrekte weiden met duidelijk zichtbaar de bakstenen restanten van de vroegere omheiningsmuur. N.v.d.r : Bemerk de brede en hoge doorgang : de enige die geschikt is voor hulpdiensten. Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.38

Provisorenhuis De doorgang tussen het neerhof en het eigenlijke abdijpand leidt langs het provisorenhuis.

Als vertegenwoordiger van de abt was de provisor of econoom, steeds een kanunnik van Park, de eindverantwoordelijke voor het wereldlijk bestuur.Jaarlijks inspecteerde hij te paard, vergezeld van een knecht, de talrijke landerijen, bossen, weiden, pachthoeven en watermolens van de abdij. In zijn ruime kantoor ontving de econoom rentmeesters, tiendenpachters, boeren, ambachtslui, handelaars, vee- en wolkooplui, architecten, uitbaters van steengroeven, kunstenaars, enz. Een permanent secretariaat van enkele klerken droeg zorg voor de uitgebreide administratie. Reeds in de 16de eeuw had de provisor een eigen residentie met kantoor. Het huidige ruime huis in traditionele bak- en zandsteenstijl, met aan de noorden de zuidkant sierlijke trapgevels, dateert uit de 17de eeuw. In het begin van de 18de eeuw werd het in classicistische stijl aangepast, met een vooruitspringend poortgedeelte, bovenaan afgedekt met een typisch fronton met centraal rondvenster. De respectievelijk op de oost- en westgevel aangebrachte jaartallen 1723 en 1725 herinneren aan die verbouwing.


p.39

Rechts voor het provisorenhuis bevindt zich een uit de tijd van abt Libert de Pape daterend waterreservoir of klein vijvertje dat gebruikt werd als drenkplaats voor het vee. Jaartalsteen drenkplaats


p.40

Westgevel van het provisorenhuis

Net als bij de Norbertus- en de Sint-Janspoort werd het dak van het provisorenhuis versierd met vergulde vazen. Het gebouw werd grondig gerestaureerd in de jaren 1980.Vandaag dient het als vergaderen seminarieruimte.


p.41

Vervolg dreef van het provisorenhuis naar het voorplein Voorbij het provisorenhuis klimt de abdijdreef, nu aan beide zijden beplant met forse paardekastanjes, naar het klooster, dat op een hoogte gebouwd is.


p.42

Een tweede Leeuwenpoort (1726) sluit de toegang tot het voorplein af.

De huidige Leeuwenpoort kwam in de plaats van een zwaarder en meer gesloten poortgebouw met aansluitend een hoge muur die het eigenlijke klooster afzonderde van de omgeving. Vandaag rest van deze versterking enkel het sierlijke en slanke "Spaans torentje" met op de spits ervan een smeedijzeren windvaantje met hertogskroon.

Rechts onder het "Spaans torentje", tamelijk dicht bij de oever van de Molenbeek, bevonden zich enkele bedrijfsgebouwen, zoals een bakkerij en een brouwerij.

Wegwijzer naar de abdij Abdij van Park 7 3001 Heverlee

RONDLEIDING Zonder afspraak, elke zondagmiddag om 16 u Groepen, na afspraak met F. Swarte, o. praem., tel. (016) 40 63 29 Auteur : Bart Viaene, "Den Enghel", Geldenaaksebaan 85A - Heverlee

p.43

OPENBAAR VERVOER Station Leuven :Bussen 4 Vaalbeek, 5 Haasrode en 6 Neervelp - tijdens weekdagen en zaterdag om het kwartier - op zondag ieder half uur, Taxi's vanaf het station.

PARKING beperkt parkeren in de abdij

N.v.d.r :

AMEN !!! En dat het zo mag blijven...


p.44


p.45

Copyright © Vrienden van de Abdij van 't Park Teksten: Stefan Van Lani, archivaris van de Abdij van 't Park Website Werkgroep van de Vrienden van de Abdij van 't Park

Foto's: Een deel van de foto's is afkomstig uit het archief van de abdij en uit vroegere publicaties. De groepsfoto van de huidige bewoners werd gemaakt door Tony Van Nuffelen voor het boek "Fili(i)(ae) in abdijen van Vlaanderen" - Hans Roels en Tony Van Nuffelen, Uitgegeven bij Pandora, Antwerpen in 2000 Het merendeel van de foto's werd voor deze website gemaakt door LieveVanWoensel.

De Website: De Website werd voor de Vrienden van de Abdij van 't Park gerealiseerd door LieveVanWoensel, lid van de Vrienden van de Abdij van 't Park.

N.v.d.r. : De teksten in het blauw met titel "N.v.d.r." zijn annotaties van de hand van Bart Viaene, en hebben geen uitstaans met de Vrienden van de Abdij.


p.46

Abdij van 't Park...ing!?

Recommend Documents