DEZE BIJLAGE WORDT GEPUBLICEERD DOOR MEDIAPLANET EN VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE
Levenslang leren Geef je carrière een nieuwe wending
Je eigen zaak “Zelfstandig, en daar geniet ik elke dag van”
Gendermix Het belang van een evenwichtige werkvloer No. 2 / Oktober 2010
VROUWEN MAKEN HET VERSCHIL
4 TIPS
VOOR VROUWEN VOOR V VR ROUWEN ÉN MANNEN DIE MEER WILLEN
“WE MOETEN ONS LOT IN EIGEN HANDEN NEMEN” Fotografe Lieve Blancquaert vindt dat er op het vlak van vrouwenrechten nog heel wat werk aan de winkel is.
A man’s world? “Ik verkeer in de luxepositie dat ik mijn job graag doe”
Sta je mannetje Marijs Kolenberg over haar carrière in de luchtvaart FOTO: STEPHAN VILEYN
DROOM JE VAN EEN EIGEN ZAAK? DE JUISTE BAGAGE GEEFT JE ZAAK VLEUGELS
CHECK-IN
STARTSIMULATOR Doorloop online, gratis, de verschillende stappen via de UNIZO Startsimulator. Zo kan je jouw idee omzetten in een financieel, haalbaar en concreet ondernemingsplan.
WWW.STARTSIMULATOR.BE
[email protected] tel. 02 238 05 92 In samenwerking met :
2 · oktober 2010
uitdaging “In heel veel dingen die ik doe, gaat het over vrouwen”, vertelt fotografe Lieve Blancquaert. “Wie rondreist, ziet wat er wereldwijd met vrouwen gebeurt, en ik vind het belangrijk dat te tonen aan anderen.”
in de kijker Thomas Van Hemeledonck Journalist VTM
Pagina 8
“Ik moet niets, enkel omdat ik vrouw ben”
W
anneer ik rondreis en de situatie van vrouwen in andere landen zie, besef ik dat we op het vlak van vrouwenrechten nog nergens staan, en dat er nog heel wat werk aan de winkel is om de rechten van vrouwen te beschermen. In onze samenleving hebben we het nog redelijk goed, maar nog te vaak hebben vrouwen af te rekenen met zware discriminatie. Het is onze taak om daar beweging in te krijgen en vrouwen over heel de wereld te steunen. Wij hebben macht en kunnen de media bereiken om onze woorden vrijuit uit te spreken. Veel vrouwen hebben dat niet. Daarom moeten we hen helpen, uit solidariteit. Dankzij mijn werk als fotografe kan ik dingen vertellen waar mensen anders niet van op de hoogte zouden zijn en hen bewust maken van de aard van de problemen waar vrouwen hier en in andere landen mee te kampen hebben.Zo heb ik in Congo bijvoorbeeld een documentaire gemaakt over moedersterfte. Vrouwen hebben daar een schrijnend tekort aan rechten en middelen, terwijl er hier te weinig aandacht is voor die problemen.
Vieze bijsmaak
Voor vele mensen heeft feminisme een vieze bijsmaak, maar ook in deze tijden is deze strijd nog altijd van belang. Wanneer je in een besloten wereld leeft, zou je de illusie kunnen bewaren dat alles goed gaat,maar als je rondreist en om je heen kijkt, zie je dat
1
dat niet zo is. Vrouwen van bij ons kunnen samen een sterke groep vormen, die steun kan bieden aan de vrouwen van de wereld, maar ook aan vrouwen van bij ons die in een omgeving leven waar hun rechten niet vanzelfsprekend zijn. Nu het op economisch vlak niet zo denderend gaat, is er daarin wellicht opnieuw een achteruitgang aan de gang.
Vooroordelen
Toen ik nog jong was, in het begin van mijn carrière, had ik soms wel af te rekenen met weerstand of vooroordelen. Opmerkingen als ‘je krijgt die opdracht omdat je een vrouw bent’ kreeg ik geregeld te horen. Bij ons wordt succes voor vrouwen nog altijd snel in verband gebracht met hoe ze eruit zien, en niet met wie ze zijn. Dat is evengoed discriminerend en voor mij een grote bron van ergernis, maar intussen is die strijd voor mij nu gelukkig voorbij. Journalisten vragen me altijd hoe ik werk en gezin met elkaar combineer. ‘Zou je die vraag ook aan een man stellen?’, vraag ik me dan af. Vooral vrouwen onder elkaar kunnen daar sterk in discrimineren en heel hard zijn voor elkaar. Ik ben geen klassieke moeder, ik ben niet altijd thuis geweest voor mijn kinderen en heb hen niet altijd zelf hun pap gegeven. Maar ik ben wel altijd een moeder voor hen geweest. Zolang we vrouwen dezelfde vragen blijven stellen, blijft deze discriminatie bestaan.
2
Lieve Blancquaert Fotografe.
“Zou je die vraag ook aan een man stellen?, vraag ik me vaak af”
Partner
3
Mijn man (televisiemaker Nic Balthazar, red.) heeft bij inter-
ontdek nu
vriendinnen.be vriendinnen en win een
prachtige netbook
views nooit uitleg moeten geven over de combinatie van zijn werk met zijn gezin, terwijl we heel lang geleden toch met zijn tweeën beslist hebben om samen het huishouden te doen. Met de takenverdeling hou ik me niet bezig. En ik moet geen dingen op me nemen, alleen maar omdat ik een vrouw ben. Ik heb het geluk een partner te hebben die me hier sterk in steunt, maar dat is dan ook een van de redenen dat hij mijn partner is.Meisjes en vrouwen raad ik aan goed na te denken wanneer ze iemand kiezen waar ze hun leven mee willen doorbrengen. Er is niets mis mee dat vrouwen huisvrouw worden, want dat is zeker niet te onderschatten, maar het moet wel een bewuste keuze zijn. Wanneer een vrouw beslist om ambitieus te zijn, kiest ze best een partner die er hetzelfde over denkt en haar alle ruimte geeft.
Assertief
Wellicht neem ik over dit onderwerp een harde positie in, maar wij vrouwen moeten zelf onze houding veranderen. En onze kinderen zo opvoeden dat ze assertief zijn en zelf goed nadenken over wat ze willen. Vrouwen in het Westen hebben alle middelen om hun lot in eigen handen te nemen. Voor vrouwen uit de vierde wereld is het allicht moeilijker om op te komen voor hun eigen rechten, maar ik kan echt niet vatten dat mensen uit mijn omgeving zich slecht laten behandelen. Je hebt de mogelijkheden en het verstand om dingen anders te doen. Maak er gebruik van!
4
“Wij, journalisten, hebben een belangrijke taak om iedere vorm van ongelijkheid te blijven aanklagen en vooral zij die daar verantwoordelijk voor zijn kritisch aan te pakken”
Nood aan flexibiliteit
p. 5
Mannen over vrouwen
p. 8
ICT-sector
p. 9
“Een vrouw moet altijd weten dat haar kind een goede opvang heeft...”
Mark Waer, Jan Goossens en Thomas Van Hemeledonck delen hun mening. Getuigenis van een geslaagde vrouw in de sector.
We make our readers succeed! Vrouwen maken het verschil, 2de editie, Oktober 2010 Country Director: Christophe Demir Editorial Manager: Wim Hellemans Project Manager: Nikie Proot Phone: +32 (0)2 421 18 33 E-mail:
[email protected] Business Developer: Steven Desair Phone: +32 (0)2 421 18 25 Layout: Lii Treimann Redactie: Barbara Vandenbussche, Rita Lemmens, Sylvie Van Nieuwerburgh, Bert De Meûter, Caroline Stevens Print & distributie: Corelio Publishing Mediaplanet contact information: Phone: +32 (0)2 421 18 20 Fax: +32 (0)2 421 18 31 E-mail:
[email protected] Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Deze bijlage wordt gepubliceerd door Mediaplanet en valt niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.
OKTOBER 2010 · 3 TIP
1
NIEUWS
“Een goede gendermix werkt echt veel efficiënter”
ZOR ZORG RG VOOR VOO VO OOR OR E EEN EE EN MOOIE BALANS
OVraag: Waarom is het belangrijk om een goed evenwicht tussen mannen en vrouwen op de werkvloer te hebben? OAntwoord: “Het zorgt voor betere prestaties en het maakt het bedrijf meer solide”, meent Cathy Willem, zaakvoerder bij Magelaan.
bestuiving. Een divers team kan zich inleven in een brede doelgroep en een antwoord geven op elke wens van een klant. Voor brainstormsessies is dit een enorme surplus. Daarnaast begrijpen we elkaar beter. Wanneer je uit een vrouwelijke omgeving komt, staar je je geheid blind op typische gewoontes van mannen. In een bedrijf waar er wel een evenwicht is, bestaan er geen negatieve gevoelens. Daar wordt iedereen gerespecteerd en krijg je meer begrip voor elkaar.
Cathy (32) is een jonge ondernemer die samen met twee mannen en één vrouw het Gentse communicatiebureau Magelaan leidt. Daarnaast werken er tien vrouwen en tien mannen. “Dit perfecte evenwicht is toevallig zo gegroeid, maar dat willen we wel absoluut behouden, want we merken dat dit veel efficiënter werkt”, stelt ze.
O Waarom is een goede gendermix van belang? Het is belangrijk dat iedereen vooruit wil en dat ieders neus dezelfde kant op staat. Het is echter ook zeer belangrijk dat iedereen zichzelf kan zijn. Medewerkers die goed in hun vel zitten, presteren namelijk beter. Wanneer het daarentegen even niet mee zit, moet je bij iemand terecht kunnen die begrip opbrengt voor je situatie.Als je zowel mannelijke, als vrouwelijke collega’s hebt, is dat geen probleem. Ook op managementniveau is een goed evenwicht van belang. We interpreteren nuanceverschillen op een andere manier. Als een medewerker tijdens een functioneringsgesprek zegt dat alles goed gaat, terwijl ik doorheb dat het niet gaat, dan ga ik doorvragen totdat ik het probleem gevonden heb en dat met hem bespreken. Een man zou er geen aandacht aan besteden. ‘Hij
RISICO’S. Cathy Willem: “Als het op strategie aankomt, zal een man niet terugdeinFOTO: PRIVÉ zen voor risico’s, terwijl een vrouw daar eerst rustig over nadenkt.”
zei toch dat alles goed gaat?’. Dat is onze vrouwelijke intuïtie. We merken signalen op die mannen niet zien. Personeelsleden zullen dan ook eerder naar mij komen voor persoonlijke gesprekken, terwijl ze bij een man voor zakelijke rechttoe rechtaan gesprekken aankloppen. Naar wie ze gaan,is afhankelijk van bij welke eigenheid ze zich beter voelen. Met een goede gendermix op elk bedrijfsniveau kan iedereen bij iemand terecht met diens typisch feminiene of masculiene aanpak. O Heeft het ook voordelen voor de bedrijfsgroei? Als het op strategie aankomt, zal
een man niet terugdeinzen voor risico’s, terwijl een vrouw daar eerst rustig over nadenkt. De aanpak waar uiteindelijk voor gekozen wordt, biedt meer zekerheid voor de continuïteit van het bedrijf en het behoud van personeel. Een beetje van ieders benadering vormt de perfecte leider om een team aan te sturen en te zorgen dat je onderneming vooruitgaat. O Is een goed evenwicht onder medewerkers ook belangrijk? Dat zorgt voor een grotere dynamiek. Een mix tussen mannen en vrouwen, maar ook in leeftijd, veroorzaakt een creatieve kruis-
O Zijn er pijnpunten? Nee, maar er is wel een valkuil. Je moet namelijk niet denken dat er geen verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Die zijn er wel degelijk. Ga daarom even bij jezelf na wie je bent, waar je overwicht ligt en hoe je met je mannelijke en vrouwelijke collega’s omgaat. Je neemt samen beslissingen, waardoor je beide soms water bij de wijn moet doen. Hierdoor kan je niet altijd volledig ‘je eigen ding’ doen, omdat de aanpak wel eens fors verschilt. Dit kan tot discussies of conflicten leiden. Samen beslissingen maken, is echter wel de juiste koers varen. In de praktijk stuur je een team aan dat, in het beste geval, zo divers mogelijk is. Het lijkt me dan ook meer dan logisch dat de leidinggevers ook zo’n mix vormen. Het komt er op neer om een gezond klimaat te creëren, waarin iedereen zich goed voelt en je je authenticiteit niet verliest, ondanks de verschillende aanpak in het management. SYLVIE VAN NIEUWERBURGH
[email protected]
Groepsreis onder vrouwen is een fantastische en leerrijke ervaring
Ann Grevendonk en Petra Gerits, boezemvriendinnen sinds hun jeugd, vertrokken in september met 23 andere vrouwen naar Peru.
De reis, die georganiseerd werd door de vrouwenvereniging KAV, was niet enkel een plezierreisje. “Natuurlijk bezoeken we de grote toeristische trekpleisters”, vertelt Ann. “Maar we bezoeken ook andere plaatsen, die je normaal niet te zien krijgt. Zo krijgen we een beeld van hoe vrouwen het daar stellen.”
Levensstandaard “We hebben enkele projecten bezocht die zich inzetten om de levensstandaard van de vrouwen in Peru te verhogen”, aldus Petra. “Bij een van die projecten kunnen huisbediendes zich bijscholen, zodat ze
“Met enkel vrouwen op stap zijn creëert een enorm groepsgevoel” Ann Grevendonk en Petra Gerits Boezemvriendinnen.
de kans krijgen om een andere, en betere, job te vinden.” “We hebben ook een afgelegen bergdorpje bezocht. Daar kregen vrouwen steun van ingenieurs om aan landbouw te doen. Voorwaarde hierbij was wel dat de echtgenoot ook werkt. Het komt in dat land namelijk vaak voor dat de vrouw de enige geldwinner is van de familie. Dergelijke situaties probeert men door middel van die projecten te verhelpen.”
Groepsgevoel Beide dames vonden het een fantastische en leerrijke ervaring, en het feit dat de groep uitsluitend uit vrouwen bestond, heeft daar ook wel iets mee te maken. “Het creëert een enorm groepsgevoel”, zegt Ann. “We komen vooraf met iedereen samen voor een eerste kennismaking en krijgen dan ook informatie over hoe de reis eruit zal zien. Daarna zien we elkaar allemaal weer op de luchthaven. Op het vliegtuig krijg
9 TIPS VOOR EEN GESLAAGDE CARRIÈRE Danielle Moens Founding Partner van Femco
Geloof in jezelf Wees trots op je realisaties. Schrijf het niet toe aan geluk of toeval en relativeer jezelf niet al bij voorbaat. Gebruik geen verkleinwoorden als je spreekt over jezelf. Durf je eigen rol in de verf te zetten.Vertel anderen over je realisaties.
1
Focus Wat wil je realiseren en bereiken in je leven? Zoek je innerlijke motivatie en gebruik die kracht om je volgende carrièrestappen te plannen. Behoud focus op wat jij wil.Laat je niet afleiden.
2
Heb lef Daag jezelf uit, stap uit je comfort zone.Zoek leidinggevenden uit die je stimuleren je grenzen te verleggen.Werk je voor een baas die je niet toelaat om te groeien? Verander dan van baas.
3
Kom uit je kot Ga netwerken. Beschouw het als een opportuniteit om inspiratie op te doen, kennis te verwerven en leuke mensen te ontdekken. Onderhoud je netwerk door regelmatige contacten.
4
Zoek een mentor Denk na over waar en van wie je kan leren. Welke personen kunnen een rol spelen in je carrière.Leg contact en maak je ambities kenbaar, vraag hem/haar jouw mentor te zijn. Vraag feedback en neem die niet persoonlijk.
5
Onderhandel voor jezelf Onderhandel over je loon, maar ook over opleidingen, flexibiliteit, assistentie, enzovoort. Benchmark jezelf ten opzichte van anderen. Deins niet terug bij een eerste ‘neen’: vraag het 3 keer.
6
je dan de kans om uitgebreider kennis te maken met iedereen.”
Napraten “Het was niet de eerste keer voor Ann en mij dat we deelnamen aan zo’n groepsreis met vrouwen.”, gaat Petra verder. “Zo zijn we de voorbije jaren ook al naar China en Canada geweest. Daardoor kenden we al enkele andere vrouwen in het gezelschap.” “Achteraf hebben we steeds nog een moment waarop we met de hele groep afspreken, om na te praten en foto’s uit te wisselen. Met sommige mensen blijf je nadien nog contact houden, met anderen niet, maar de reis blijft wel altijd een mooie herinnering”, besluit Ann. BERT DE MEÛTER
[email protected]
Delegeer Kies ervoor om zoveel mogelijk te delegeren, ook thuis. Verwacht niet dat je alles perfect onder controle kan houden. Laat jezelf toe niet perfect en toch ongelooflijk goed te zijn.
7
Laat je coachen Vraag een coach die je ondersteunt je ambities te realiseren. Je wint aan zelfkennis, zelfbewustzijn én zelfvertrouwen.
8
Geef terug aan anderen Wees op jouw beurt een inspiratiebron, een mentor of een coach voor jongere vrouwen.
9
[email protected]
4 · OKTOBER 2010
INSPIRATIE
TIP
2 ZORG ZO ORG GV VOOR VO OOR OO EEN VLOTTE COMMUNICATIE
FOTO: SHUTTERSTOCK.COM
Beroepen met weinig vrouwen In heel wat sectoren zien we een verschil in het aantal mannelijke en vrouwelijke werkkrachten. Vooral in de lagere beroepscategorieën zien we een grote verscheidenheid.
OP HET TERREIN Griet Engelen: “Als projectmanager ben ik verantwoordelijk voor verschillende projecten die worden uitgevoerd bij vooral chemische bedrijven in het Antwerpse havengebied.” FOTO: PRIVÉ
“Het belangrijkste is dat iedereen openstaat voor elkaars ideëen” ‘It is a man’s world...’, in sommige - vooral technische - sectoren geldt deze boutade nog steeds. Griet Engelen, projectmanager bij ingenieursbureau Technip, bewijst echter dagelijks dat vrouwen wel degelijk het verschil kunnen maken in overwegend mannelijke sectoren.
O Wat houdt je functie als projectmanager in? Als projectmanager ben ik verantwoordelijk voor verschillende projecten die worden uitgevoerd bij vooral chemische bedrijven in het Antwerpse havengebied. De taken die hiermee gepaard gaan zijn uiteenlopend. Ik coördineer projecten in hun studiefase, maar loop ook mee op de werf waar de installatie gebouwd wordt. Zo bekijk ik samen met specialisten de technische aspecten van het project en ontwikkelen we een procesontwerp. Op basis daarvan wordt de installatie gecreëerd. Ik waak ook mee over de constructieplanning, het budget en over de kwaliteit van het product dat we afleveren aan de klant.
O Hoe ben je bij je huidige werkgever terechtgekomen en hoe bevalt de job? Na mijn studies ingenieur ben ik
“Ik heb verkeer in de luxepositie dat ik mijn job gewoon erg graag doe” Griet Engelen Projectmanager bij Technip.
na een aantal korte periodes in een paar bedrijven in de engineering terechtgekomen. Ik werk nu vier jaar voor Technip en ik heb me nog geen moment verveeld. Vooral de afwisseling trekt mij aan. Als projectmanager word ik voortdurend geconfronteerd met nieuwe uitdagingen. Onze projecten zijn dan ook geen standaardprocedures, maar worden als een maatpak op het lijf van de klant uitgewerkt.Deze één-op-één werkwijze zorgt ervoor dat ik elke keer creatief uit de hoek moet komen. Ik krijg niet eens de kans om vast te roesten (lacht). Ook het teamwork spreekt me enorm aan. De uitdaging om als team een nieuw project te starten en samen met al die verschillende karakters het tot een goed einde te brengen maakt mijn job heel boeiend. En ook al is op dit moment het merendeel van mijn collega’s man-
nelijk, meer en meer vind ik in elk departement ook vrouwelijke collega’s terug. Ik ben er bovendien van overtuigd dat mannen en vrouwen elkaar goed aanvullen. Het belangrijkste is dat iedereen in het team openstaat voor elkaars ideeën, zo je het meeste kans op een geslaagd project. O Valt een sterke carrière met veel verantwoordelijkheden te combineren met een gezinsleven? Ik hecht veel belang aan een goede work-life balance en ben daar ook steeds heel open over geweest naar het bedrijf toe. Mijn job laat een flexibel werkritme toe en speelt ook op andere vlakken perfect in op de noden van de hedendaagse werknemer. Zo krijgen jonge ouders de mogelijkheid om zich op professioneel vlak in een vroeg
stadium te ontplooien en tegelijk thuis een aanwezige en zorgzame ouder te zijn. Mijn job valt dus erg goed te combineren met mijn privé-leven. Bovendien werk ik sinds twee jaar vier vijfde en dat bevalt me erg goed. Technip werkt met glijdende werkuren. Ik probeer mijn agenda dan ook zo in te stellen dat een evenwichtige balans haalbaar is. Zo plan ik late vergaderingen vaak op donderdag of vrijdag, omdat mijn ouders en schoonouders op deze dagen de kinderen van school kunnen ophalen,en zit ik er niet mee in om af en toe ’s avonds, als de kinderen naar bed zijn, nog wat door te werken. Ik verkeer in de luxepositie dat ik mijn werk graag doe, en zie dat dan ook niet als een verplichting. Ik draag als projectmanager de verantwoordelijkheid over een project en voel mij er dan ook erg bij betrokken. Bovendien geeft ’s avonds werken me het voordeel om rustig aan rapporten te schrijven,zodat ik overdag de ruimte heb om meer in contact te komen met mijn collega’s. En dit contact is voor mij primordiaal. Elk project staat of valt immers bij een goede samenwerking en een vlotte communicatie tussen straffe mensen,mannen én vrouwen.
In 2009 was minder dan 1 procent van de bestuurders van grondwerkmachines, bouwvakkers, loodgieters en elektriciens een vrouw. Ook beroepen als havenarbeider, pompier, meubelmaker,lasser,automecanicien en boshakker werden voor 98 procent door mannen ingevuld. Al iets meer vrouwen zaten aan het stuur van een bus. Tien procent van de buschauffeurs in 2009 was vrouwelijk. Net zoals de Belgische ploegbazen, waarvan een tiende een vrouw was. Onder de agenten waren ook de mannen in de overgrote meerderheid. De politie stelde slechts 25 procent vrouwen aan.
Gelijkere verdeling In de hogere beroepscategorieën zien we een gelijkere verdeling van man en vrouw hoewel hier ook een aantal uitzonderingen tussen zitten. Een min of meer gelijkmatige verdeling vind je bij de grafische ontwerpers, hoger administratieve medewerkers, beleidsambtenaren en rechters.
ICT Wat dan weer minder goed verdeeld is zijn de jobs in de ICT-sector. In België is één op de drie werknemers in de ICT-sector een vrouw. Hoewel er de laatste jaren een stijging te zien is het aantal vrouwen in de sector zijn er een aantal redenen waarom de ICTwereld vrouwen niet aanspreekt. De grootste reden blijkt het stereotype beeld van een man die geschikter is voor een technische functie. Bovendien worden veel meisjes al bij hun studiekeuze afgeschrikt door de droogheid van de materie. De vrouwen die wel in de ICT-sector werken worden minder betaald dan hun mannelijke collega’s.
Topfuncties In de topfuncties zijn het ook de vrouwen die in de minderheid zijn. Er worden inspanningen geleverd om het alom bekende glazen plafond tegen te gaan, maar we zijn er nog lang niet. RITA LEMMENS
RITA LEMMENS
[email protected]
[email protected]
OKTOBER 2010 · 5
INZICHT
Al twaalf jaar staat ze aan het hoofd van de vrouwenbeweging KVLV. De noden van de vrouw kent Carla Durlet dus maar al te goed. Net voor ons gesprek mailde haar dochter na een rondvraag op haar kantoor een lijstje door van de noden van haar vrouwelijke collega’s. Het resultaat: Tijd voor zichzelf, structuur in hun leven, goede kinderopvang dicht bij huis, poetshulp, begrip van de baas voor de gezinssituatie en een goede work-life balance...
6 TIPS OM TIJD TE BESPAREN
Schakel hulp in
Nood aan flexibiliteit
edere vrouw heeft haar eigen noden en behoeften, maar er zit toch vaak een leidraad in. Vrouwen zitten steeds in een soort spinnenweb, zijn met honderden dingen tegelijk bezig.Het is voor hen erg belangrijk dat alles goed gaat op elk vlak. Als een vrouw weet dat haar kind geen goede opvang heeft, of de zorg voor haar ouders niet in orde is, functioneert ze minder goed op andere vlakken. Bovendien beantwoorden vrouwen ook graag aan het patroon van de samenleving en zal ze zich vlugger maatschappelijk in zetten.
I
Tweeverdieners
De westerse samenleving is er enorm op vooruitgegaan en daar zijn de vrouwen, ook in hun verwachtingspatronen mee in geëvolueerd. Mannen en vrouwen gaan beide werken, er is meer tewerkstelling voor vrouwen en je ziet ze vaker op hogere posities in bedrijven. Ze blijven nog steeds een kwetsbare groep,maar het risico is in deze tijd minder groot omdat vrouwen hoger opgeleid en in bedrijven vaker trekkers zijn. Tegelijkertijd zien we ook dat sommige vrouwen snel afhaken, tot grote frustratie van hun omgeving.
Bedrijfscultuur Bedrijven zouden meer moet kijken naar de omstandigheden waarin men de vrouwen tewerkstelt. Vrouwen hebben nood aan flexibiliteit.Ze
vragen dat men rekening houdt met de vele taken die ze hebben. Ik denk dat de uitdaging voor de bedrijfswereld zit in meer soepelheid bieden voor de werknemers. Ook voor mannen trouwens, willen we dat ze beiden kunnen groeien! Ze zeggen wel eens dat de 21ste eeuw de eeuw van de vrouw is. Er is ook al heel wat verbeterd. Wat vrouwen hiernaast ook nodig hebben is een goede ondersteuning voor haar en voor haar gezin. Enerzijds dienstverlening, als kinderopvang, huishoudhulp, steun in de zorg, maar anderzijds ook ruimte voor eigen ontwikkeling, relaties, ontmoeting en ontspanning samen met andere vrouwen. Kortom, ondersteuning in de drukte van hun bestaan om zo een goed evenwicht te vinden als persoon. Het is heel belangrijk dat levensloopbaanplanning meer in de kijker wordt geplaatst.
ZO GEZEGD
“Als een vrouw weet dat haar kind geen goede opvang heeft, of de zorg voor haar ouders niet in orde is, functioneert ze minder goed op andere vlakken”
Voorlichting
Carla Durlet, KVLV
0)&(-8&18./)84*04278,*6.(-8*30447 :446**3>**6,6448&(8.*,*'.*)45-*8 242*38:&32./3789).*0*9>**(4342.* &2./378&68'./*1,&(42.3 :41,)*.0**3&&3:911*3)*451*.).3,.3 2&60*8.3,*3'*-&&1)***32&78*6.3 '*)6./+7&)2.3.786&8.*:446**3(4251*8*6 >.(-845)*'97.3*77 *8*1*(427*(846.7 >**6)=3&2.7(-45*38)*96*3*3,**+82* )*:&6.&8.*).*.0>434).,-*'
! 6.7**32&33*1./04:*6;.(-82&&6 )&80428)446)&8;*.3.,:649;*3:446 .3,*3.*96789)*6*3*3**32.3)*6-*.) .38*6*77*84438:446%8*(-3.7(-*8&0*3 *1,&(42,**+8.*)*6**30&37*3:649; 4+2&3 "649;*324*8*3>.(-2**6 2&3.+*78*6*3:446).88=5*/4'*:419*6*3 0B3'./*1,&(42 0-*'2*344.8,*6*2) ,*:4*1)2&&6)&80428,*)**18*1./0 )4462./3&77*68.*:*5*674431./0-*.) )6.:*3&&66*7918&&8*3,*)6*:*3-*.)45 :*67(-.11*3)*;*60:1&00*3
In de praktijk merken we dat vrouwen onvoldoende geïnformeerd zijn op dit vlak.Het is belangrijk dat je de consequenties van je keuzes kent. Als deeltijds werkende heb je bijvoorbeeld ook minder rechten, bv.op vlak van pensioen. Daar moet je dan ook mee kunnen leven. Daarom is goede voorlichting over de opties die er bestaan absoluut een prioriteit. Ontmoeting met andere vrouwen, netwerken, praten over, ook dat helpt enorm in het maken van een goede keuze. Een keuze die voor haar het beste is,nu en in de toekomst,met alle gevolgen. Op vlak van de regelgeving kan hier natuurlijk ook nog wat verbeteren.
Deeltijds In de diensten- en zorgsector bijvoorbeeld zie je steeds vaker vrouwen die deeltijds werken of loopbaanonderbreking vragen. Ook bij ons zijn we daar flexibel in. Voor sommige vrouwen is dit de beste oplossing, zij vinden het belangrijk een deel van de inkomsten binnen te brengen in het huishouden maar willen of kunnen niet al hun tijd in hun carrière te steken. Hier moet zorgzaam mee worden omgegaan.
! #! ! ./*1,&(420&3/*/*9966*,*1.3, &&35&77*34+*)9(&8.*+:*614+3*2*3 2&&6)&&6-*'.034,,**3,*'69.0:&3 ,*2&&08 403.*88./)*37)*5*6.4)* .0**3:418./)7*/4'(42'.3**6)*2*8 &:43)451*.).3,*3 0;.1*645*.,*3 06&(-8042*3**3>**65*674431./0* 0*9>* *1900.,>./32./3*(-8,*3448 *32./3+&2.1.*'*7(-.0'&&6*3?*<.'*1 $43)*6-*3>49.0-*83.*80933*3& )*,*'4468*:&32./3*0.3);49.0>4 73*124,*1./0&&3-*8;*60,&&3 4(- 564'**6.0*68-9.7-*1*2&&18*>./3:446)* 0.3)*6*3 *24*8:649;*3)&&6.3)*:6./* 0*9>*1&8*3 "4462./.7*6,**3,4*)*4+ 71*(-8*0*9>* *8,&&8*642)&8/*>*1+/* *:*3;.(-8:.3)8
3**3,6448'*)6./+0&3/*:**12*37*3 *3)42*.3*31*6*30*33*3 ./*1,&(42 :43).0/4':&6.&8.*-*8'*)6./+-*(-8 :**1;&&6)*&&3-*8,*>.3*3&&3 ;4601.+*'&1&3(* 6>./3+&2.1.**:*387 0.3)*6:&0&38.*7@./30.3)*6*3-*''*3 **3'&3)2*8-*8'*)6./+*356&8*3*6:**1 4:*6;&38>*:4*1*3>.(-*6)**1:&3 *1,&(42.7440**3'*)6./+.3*:4198.* ;&&6)446/*)*;*607+**6)*;*60;./>* 2**0&3:*6&3)*6*3 &8:*6,88./).3 >43,648*43)*63*2.3,2&&6;&8**3 9.8)&,.3,
Toen ik twee kindjes had op één jaar tijd, en zes weken later terug moest beginnen werken voelde dat als een bom die op me afkwam. Ik heb de telefoon genomen en gezegd dat ik voortaan deeltijds wilde werken. Door die beslissing ging ik financieel achteruit en moest ik mijn bedrijfswagen inleveren. Och was ik enorm blij dat ik die keuze gemaakt heb. Vrouwen moeten durven voor zichzelf beslissen welke optie, op welk moment voor hun het best is. Je moet je flexibel durven opstellen en keuzes bekijken in loopbaanperspectief. Wat nu zo is, kan morgen weer anders zijn.
&3.&*+6&.3*.7&1*7 .6*(846&66.*6 #-41*7&1*74198.437 './)**1,&(4264*5 $*.7 /&&6,*8649;) *3-**+80.3)/*7 $* '*-&&1)***3&78*6.3 (4342.**897.3*77 &3&,*2*38!
! #./>./3741.)&.62&&6,&&33.*8 344)>&0*1./02**62*8*10&&642)&32*8 )*2&33*1./0*(411*,&7 17&2'&77&)*967 843*3;*)&8/*.3**38*(-3.7(-)42*.3 4404:*6(422*6(.C1*(42293.(&8.* *31*.)*67(-&57:&&6).,-*)*324*8 '*7(-.00*3 #./>./3*6*3:4*1*3437 ,4*) 3**38*(-3.7(-)42*.3:.3)/*3.*8 &11**3,6./>*5&00*3 *8# :649;*33*8;*60.7**3 ,4*).3.8.&8.*+;&&6.3;*43>*641:&3 &2'&77&)*960933*39.81*:*3 *8;*60.3,*2*3,)*514*,*3.7 :*66./0*3))*2&33*1./0**3:649;*1./0* 14,.(&.7&&3:911*3)*3)&8,**+8>**6 .38*6*77&38*.3:&17-4*0*3 &33*3*3 :649;*3>911*3**343)*6;*653.*845 )*>*1+)*;./>*&&35&00*32&&6042*3 )446-93(4251*2*38&6.8*.8:&&0848**3 ,4*)6*7918&&8 **19.82&0*3:&3**3 ,*2*3,)8*&2.7643)9.81*90
Schakel hulp in om het huis schoon te maken, te koken of je was- en strijkwerk te doen.Met behulp van dienstencheques is dit allemaal in no time geregeld. Bovendien zijn ze fiscaal aftrekbaar.
1
Shop online Kies voor online shoppen. Tegenwoordig is bijna alles op het net te vinden. Kies,als je toch echt naar de winkel moet, één dag in de week eruit om je inkopen te doen.
2
Voldoende nachtrust Zorg voor je nachtrust.Als je genoeg slaapt ga je overdag vlotter en alerter door je taken heen.Zo bespaar je heel wat tijd.
3
Creëer orde Zorg dat er orde heerst in je werkkamer zodat je alles snel kan terug vinden. Zoeken naar papieren of spullen die je snel nodig hebt zorgt niet alleen voor irritaties,maar neemt ook heel wat van je kostbare tijd in beslag.
4
Vergader niet te lang Plan vergaderingen op het einde van de dag.Iedereen wil graag op tijd naar huis. Zo voorkom je dat er nodeloos wordt uitgeweid en de vergadering langer duurt dan gepland.
5
Maak lijstjes Niets is zo lekker als to do’s afvinken. Deel daarom je grotere taken op in kleine taakjes, zo kun je vaker strepen en blijf je gemotiveerd!
6
Mediaplanet vraagt jouw mening! Om onze edities nog beter te maken en meer aangepast aan de noden van onze lezers voert Mediaplanet momenteel een marktonderzoek via onze website. Laat ons weten wat jij vindt op http:// mediaplanet.com/enquete. Onder de deelnemers wordt een verblijf voor 2 personen voor 2 nachten in het exclusieve relaxatieoord ‘Pullman Thalassa Timi Ama’ in Villasimius (Ita) verloot.
www.mediaplanet.com/enquete
6 · OKTOBER 2010
INSPIRATIE
Vraag: Is het voor vrouwelijke piloten moeilijk hun weg te vinden in een mannenwereld? Antwoord: “De luchtvaart is niet langer een mannenwereld”, zegt Marijs Kolenberg. Zij vertelt over haar carrière als piloot en Assistant Fleet Manager bij Netjets Europe, de grootste business vliegtuigmaatschappij in Europa.
“Ik ben op korte tijd enorm gegroeid” CARRIÈRE
“Toen ik afstudeerde in 2001 vonden de aanslagen van 911 plaats, en de markt was niet goed voor jonge piloten”, vertelt Marijs Kolenberg over haar eerste werkjaren. “Ik had mijn opleiding aan de luchtvaartschool zelf moeten betalen, en had een grote lening, zware interesten, maar geen werk. Daarom ben ik eerst op Schiphol beginnen werken om alvast mijn kosten te kunnen betalen. Via een luchtvaartinstructeur van de luchtvaartschool kon ik gaan solliciteren bij Rossair in Lelystad, om met een Rossair Beechcraft 1900C te vliegen. Die vlogen overal naartoe dus heb ik heel wat landen gezien.”
O Was het een moeilijke start voor een jonge vrouw? Het was vooral interessant werk, maar ik ben toen wel op korte tijd enorm gegroeid. Ik was ook nog jong toen ik er captain werd, 23 jaar. Zeker in landen als Lybië is het voor vrouwen niet altijd zo makkelijk. Ik mocht er niet zo veel en moest er bijvoorbeeld voor zorgen dat er altijd mannelijk gezelschap bij was om dingen te gaan kopen bijvoorbeeld. We zaten er niet op hotel, maar leefden met alle crew members in een huis waar we zelf moesten koken en schoonmaken. Voor mij was dit een goede start: ik leerde er veel over luchtvaart en werd er snel zelfstandig. Later kon ik als eerste officier bij NetJets Europe beginnen, een wereldwijd netwerk van gedeelde vliegtuigen voor zakenlui, ondernemingen en individuen. Het was een totaal ander leven na een job waarin ik alles zelf moest doen, met stabiele werkuren, een goed inkomen, grondige trainingen,… Ik voelde me in de watten gelegd. Iedereen begint hier als eerste officier, los van het aantal uren vliegervaring dat zij hebben, en zij kun-
nen enkel gepromoveerd worden tot Captain na 300 vlieguren ervaring. Het is immers een heel nieuwe wereld, waar veiligheid en service voor de klanten van hoge standaard zijn, waarin je moet omgaan met mensen die je anders nooit zou zijn tegengekomen. Dat is een heel andere manier van werken. Als eerste officier heb ik heel wat interessante plaatsen gezien. We vlogen immers naar Amerika, Afrika, het Midden-Oosten, Kazachstan,… Ik heb toen heel wat geleerd over de verschillende manieren van werken, verschillen in mensen, culturen, enzovoort. Na een tijd mocht ik zelf vliegen met een Hawker 400XP, een klein vliegtuig voor een zestal mensen. Toen werd ik zo’n 3,5 jaar geleden uitgenodigd om naar Lissabon te komen en assistant fleet manager te worden. Voor mij was dat een mooie kans om mijn managementskills te ontwikkelen en weer verder te leren.Vliegen boeit me nog steeds, maar een andere richting is boeiend. Intussen vlieg ik ook terug met de Falcon 2000/EX; dat is nog steeds bekend terrein. O Wat doe je precies als assistant fleet manager? Ik heb heel wat verschillende verantwoordelijkheden omdat we met heel uiteenlopende omstandigheden te maken hebben. Zo geef ik de piloten hun briefings door, maar wel in het besef dat de boekingen en de vluchtaanvragen voortdurend kunnen veranderen, omdat we onze klanten de kans geven hun vluchten te boeken tot 10 uur op voorhand. Daarnaast sta ik de crew bij wanneer er technische problemen zijn met de vliegtuigen, controleer ik altijd nog even hun vluchtplannen, werk ik de handleidingen regelmatig bij, enzovoort. De crewleden kunnen me dag en nacht bellen, zeven dagen op zeven. Ik vind
het leuk om oplossingen te zoeken, hun feedback te krijgen en mee te helpen aan de verdere versterking van onze vloot.
“Ik vind het leuk om oplossingen te zoeken, feedback te krijgen en mee te helpen aan de versterking van onze vloot” Marijs Kolenberg (31), Assistant Fleet Manager.
O Is de luchtvaartsector volgens jou nog een mannenwereld? Dat beeld is volgens mij niet meer van deze tijd. Bij ons werken er 28 vrouwelijke piloten op een totaal van zo’n 900 over de hele vloot van Falconvliegtuigen. Iedereen krijgt hier dezelfde behandeling, en zelfs de combinatie van werk met een gezin is niet ondoenbaar. Heel wat van onze vrouwelijke piloten hebben kinderen. We houden daar rekening mee bij het opstellen van de schema’s en bieden hen de mogelijkheid tot ouderschapsverlof. Piloten werken zes dagen wel, vijf dagen niet. Ze krijgen de briefing de avond op voorhand, en moeten meestal een vlucht nemen naar de gateway waar het vliegtuig dan vertrekt.We hebben 44 gateway steden, waar piloten kunnen wonen en vertrekken. De
planning verandert voortdurend, zodat er soms verschillende vluchten per dag hebben, of kunnen vertrekken naar de VS of zo. De zesde dag nemen ze een vlucht naar huis of kunnen ze een tijdelijke ‘gateway change’ aanvragen. Dan kunnen ze tijdens hun vijf vrije dagen gaan skiën in Genève bijvoorbeeld. Zo hebben ze meer controle over hun vrije tijd. Zelf werk ik nu vanuit een kantoor, wat ik leuk vind omdat ik mezelf kan ontwikkelen als manager. Ik vlieg wel nog één keer per maand, zodat ik de crewleden dan ook nog eens zie en het contact met hen niet verlies. Op dit moment werk ik vijf dagen en heb ik dan twee dagen vrij, en dat is wel verfrissend omdat ik mijn leven nu flexibel kan indelen. Maar piloten zeggen hetzelfde over hun 6/5-levensstijl. Je hebt de vrijheid zelf ruimte te maken voor je hobby’s en bezigheden, en dat is zowel voor vrouwen als voor mannen een plus.
BARBARA VANDENBUSSCHE
[email protected]
TRANSPORT, EEN MANNENSECTOR Volgens de cijfers van 2005 over tewerkstelling in de transportsector, blijft transport een overwegend mannelijke arbeidssector. Met uitzondering van de luchtvaart, want daarin blijken dan weer wel meer vrouwen actief. Op een totaal van 204.756 werknemers in de transportsector is: O 63% actief op het gebied van vervoer te land; O 33% actief in vervoersondersteunende activiteiten zoals logistiek en distributie; O 2 % actief in binnenvaart en maritiem vervoer.
O 2% actief in luchtvaart O In de transportsector zijn slechts 20% vrouwen actief, tegenover 44% in het geheel van de economie. O In de luchtvaart wordt 43% van de arbeidsplaatsen bekleed door vrouwen. O Het aantal vrouwen in de luchtvaart steeg tussen 1997 en 2005 met 8%. O In 1995 omvatten de binnenvaart, het maritiem transport en de luchtvaart samen nog 10% van de arbeidsplaatsen. De terugval is wellicht te wijten aan het failliet van Sabena en de aanslagen van 11 september.
E
m
OKTOBER 2010 · 7
PROFIEL
Marijs Kolenberg O Leeftijd: 31 O Woonplaats: Portugal, in een kleine buitenwijk van Lissabon nabij Syntra O Gezinssituatie: Partner, geen kinderen O Functie: Volgt als Assistant Fleet Manager de vliegtuigcrew op van een deel van de vloot en is captain op de Falcon 2000/EX O Studies: Na het middelbaar onderwijs in een atheneum in Nederland, ging Marijs rechtstreeks naar de luchtvaartschool, waar ze in 2001 afstudeerde met 196 vlieguren ervaring.
8 · OKTOBER 2010
expertpanel Bron: “15 jaar Amazone, My coming out feministe, 15 mannen spreken”, Documentaire voor 15 jaar Amazone door Malika El Barkani voor Amazone, Brussel, 2010.
Vraag 1 : Hoe definieert u gelijkheid tussen man en vrouw en welke rol kan u - als man spelen in dit project?
“Ik zie geen enkele reden om welke vorm van ongelijkheid ook tussen man en vrouw te tolereren. Wat dat betreft, vind ik dat onze universiteit een duidelijke taak heeft in het verder ondersteunen van het gelijkheidsprincipe tussen man en vrouw.Wij proberen dat te realiseren door bijzondere aandacht te schenken aan de benoeming van vrouwen, zowel in de hogere kaders als het professorenkader.Als man heb ik uiteraard het voordeel om een leidinggevende functie te bekleden, zodat ik op die manier mijn engagement kan nemen.” Mark Waer Rector KULeuven. Foto: © Rob Stevens
Jan Goossens Directeur Koninklijke Vlaamse Schouwburg.
“Gelijkheid betekent aan mannen en vrouwen gelijke kansen geven om zich te ontplooien, rekening houdend met alle talenten en verschillen. We zijn verschillende wezens maar we verdienen allemaal gelijke kansen om onze talenten zowel privé als professioneel zo goed mogelijk te gebruiken.” “Als man probeer ik het gelijkheidsprincipe goed in het oog te houden en te verdedigen. Daarnaast probeer ik in mijn familieleven gelijke verantwoordelijkheden te nemen en ervoor te zorgen dat mijn carrière geen nefaste impact heeft op het leven van mijn partner.”
Vraag 2: Wat zijn voor u de prioriteiten om die gelijkheid te bereiken?
“Universiteiten hebben vaak een voortrekkersrol wat betreft maatschappelijke evoluties. Maar ik vind gelijkheid tussen man en vrouw sowieso een vanzelfsprekendheid. Wij proberen dat binnen onze organisatie te realiseren door vooreerst een gelijk benoemingsbeleid en een gelijke kansenbeleid. Ik vind niet dat je iemand het recht op een benoeming kunt ontzeggen omwille van het geslacht. Vrouwen krijgen binnen onze universiteit evenveel en gelijke kansen wat betreft promotie en het invullen van zeer belangrijke functies.”
Vraag 3: Kunt u een zin naar keuze aanvullen: - Ik ben feminist want… - Ik ben feminist geworden want… - Ik zou feminist moeten worden want… - Ik ben geen feminist want… “Ik ben een overtuigd feminist om twee redenen! Het is misschien wat hoogdravend, maar ik zie geen enkele filosofische of morele reden waarom ik welke ongelijkheid tussen man en vrouw dan ook zou tolereren. Maar ik ben het ook om praktische redenen.Omdat ik mij immers realiseer dat de zekere mate van ongelijkheid die vandaag nog bestaat eigenlijk een enorme verspilling is van talent, bijvoorbeeld ook aan onze universiteit.”
“Ik wil veel meer vrouwen in leidinggevende functies zien”
“In de meeste bedrijven en maatschappelijke sectoren zijn vandaag veel vrouwen aan het werk. Maar ik zie vrouwen nog altijd onvoldoende op het hoogste niveau. En ik denk persoonlijk dat te veel macht voor de mannen in onze samenleving – en in alle sectoren – een kwalijke zaak is. Dus ik zou willen dat de doorstroming van vrouwen naar de allerhoogste niveaus in onze samenleving nog veel makkelijker en vlotter zou verlopen.”
“Ik ben een feminist omdat ik in onze samenleving veel meer vrouwen in leidinggevende posities wil zien. Want er zijn vandaag in veel maatschappelijke factoren nog altijd te veel mannen aan de macht. En dat zou ik graag anders zien.”
Foto: privé
“Gelijkheid tussen man en vrouw betekent voor mij dat niemand zich te kort gedaan voelt omwille van zijn/haar geslacht. Ik moet toegeven dat ik in mijn onmiddellijke leefwereld, zowel professioneel als privé, heel zelden met ongelijkheid tussen mannen en vrouwen word geconfronteerd. Maar ik kan me voorstellen dat er buiten mijn leefwereld wel situaties zijn waarbij die ongelijkheid bestaat. En die ongelijkheid moet absoluut bestreden en de wereld uit geholpen worden.” Thomas Van Hemeledonck Journalist VTM. Foto: © VTM
Wie zijn we ? Een federale instelling van openbaar nut actief op verschillende domeinen : de strijd tegen geweld op vrouwen, gender mainstreaming, tewerkstelling, besluitvorming ... Wat doen we ? Het Instituut waakt over het respect voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, bestrijdt elke vorm van discriminatie en ongelijkheid op basis van geslacht en werkt strategieën en instrumenten uit op basis van een geïntegreerde benadering van de genderdimensie.
Contacteer ons Groen nummer voor het indienen van klachten 0800/12 800 (toets 1) Telefonisch +32 (0)2 233 41 75 Website www.igvm.belgium.be
Per brief Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen • Ernest Blerotstraat 1 • 1070 Brussel Via e-mail
[email protected]
“Qua prioriteiten moeten we het misschien niet té ver gaan zoeken. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan de slogan ‘M/V met talent’.Wel, misschien moest er maar eens een nationale campagne komen: ‘V/M met talent.’ En wat mij betreft mogen ze de letters V en M in het alfabet op gelijke hoogte plaatsen…”
“Ik ben géén feminist omdat ik simpelweg niet van het woord feminisme hou. Het rijmt op extremisme en fanatisme en daar ben ik niet zo’n voorstander van.Als het kind toch een naam moet hebben, zou ik mezelf liever een ‘gelijkheidsstrijder’ noemen. Gewoon: omdat het erg belangrijk is dat we er blijven voor vechten dat mannen en vrouwen als gelijken worden behandeld.”
OKTOBER 2010 · 9
INSPIRATIE
TIP
3
“Een goede planning lost veel op”
GA A STEEDS STEE EED DS GESTRUCTUREERD TE WERK
OVraag: Hoe houdt een vrouw zich staande in de hoofdzakelijk mannelijke ICT-sector? OAntwoord: Ariane Berckmoes is 28 jaar en leidt als Head of Solution Design Enterprise and ICT services bij Belgacom een team van een zestigtal personen. “Ik werk graag samen met mannen, ze zijn erg straight forward. Al mis ik soms wel eens meer een vrouwelijke touch in mijn directe omgeving.”
O Hoe bent u in de ICT-sector terechtgekomen? Ik ben in het vak gerold zonder voorbedachte rade. Mocht je me zeven jaar geleden gezegd hebben dat ik in ICT zou werken en dan nog in een domein waar ook de financiële kant centraal staat, zou ik je voor gek verklaard hebben. Van opleiding ben ik vertaler en daarna heb ik een voortgezette opleiding in management en communicatie gedaan. Na mijn studies ben ik begonnen bij Belgacom in het Young Potentials Programma. Hier geeft het bedrijf jongeren de kans om aan specifieke projecten mee te werken en ondertussen het bedrijf beter te leren kennen. Als laatste project kon ik kiezen tussen een aantal domeinen waaronder ook een ICT-gerelateerd domein. Ik kende daar eerlijk gezegd helemaal niets van, want ik was meer thuis in marketing en communicatie. Maar ik ben er toch voor gegaan. Ook wel omdat ik toen nog de mogelijkheid had terug te keren als het me niet zou bevallen. Maar dat deed het wel, dus ik ben er gebleven en er later verder in geëvolueerd.
O Wat bevalt je zo aan je job? Wat me bevalt aan ICT is de diversiteit in klanten, projecten en uitdagingen. Het is de bedrijfswereld in het klein. ICT kan sterk bijdragen tot een beter bedrijf voor je klanten. Daarom is het klantencontact bij ons ook zeer sterk. Maar ook intern is er een grote diversiteit aan mensen en profielen. Vroeger dacht ik bij ICT vooral aan computers en saaie technische omgevingen. Maar ICT draait op mensen, niet op machines. Je hebt mensenkennis en sociale competenties nodig om die complexe
Ze kunnen zorgen voor een andere kijk, een andere set aan competenties. Hoe meer verschillende mensen, man en vrouw, je rond één tafel kunt brengen om een oplossing te zoeken voor een probleem, hoe beter die oplossing meestal is. En het zou ook leuk zijn dat ik dan ook af en toe eens kan praten over mijn nieuwe garderobe (lacht) Ik ben er van overtuigd dat er voor veel vrouwen zeker een plaats in deze wereld is weggelegd. Sommige vrouwen die bij ons werken behoren tot de top in hun domein. Ze hebben zich gespecialiseerd en hebben straffe profielen. Het is dus niet zo dat een vrouw dit soort werk niet zou aankunnen. Misschien ligt het minder voor de hand voor een vrouw om een zwaar technische opleiding te kiezen. Maar het is ook niet altijd een noodzaak, kijk maar naar mijn profiel.
VARIATIE. Ariane Berckmoes: “Wat me bevalt aan ICT is de diversiteit in klanten, FOTO: PRIVÉ projecten en uitdagingen.”
IT-omgevingen te kunnen doen draaien en om tevreden klanten te bekomen. Mijn team is heel divers en houdt zich niet enkel met techniek bezig, maar ook met het creëren van efficiëntie door standaardisatie van diensten en processen. Daarnaast werk ik binnen een omgeving die ook sterk met de financiële kant van IT bezig is. Ik voel me daar helemaal in thuis. Ik heb een job die nooit voorspelbaar is. Die verrassingen elke dag vind ik erg prettig. O De ICT-wereld bestaat grotendeels uit mannen. Hoe ga je daar mee om als vrouw? Het departement waar ik voor werk bestaat uit een duizendtal mensen in totaal. De groep die ik leid heeft het hoogste percentage aan vrouwen, maar dat is nog erg laag. ICT is inderdaad een mannenwereld. Mijn leidinggevende, mijn collega managers, en het
overgrote deel van de rest van het departement zijn mannen. Ze zijn meestal zeer straight forward en dat is aangenaam werken. Ik heb altijd in een hoofdzakelijk mannelijke wereld gewerkt, dus ik weet mijn weg daar intussen wel in te vinden. Belangrijk is dat je als vrouw een vrouwelijke managementstijl kunt behouden. Dat je niet een mannelijke stijl gaat overnemen omdat ze nu eenmaal in de meerderheid zijn. Dat moet je kunnen, en dat is soms moeilijk. Heel veel mannen zijn het ook niet gewoon een vrouw als manager te hebben, maar eenmaal je daar een evenwicht in vindt, lukt dat wel. O Zou je graag mee vrouwen zien in de sector? Ik ben absoluut een fervent voorstander van meer vrouwen in deze sector omdat ik ervan overtuigd ben dat dit heel verrijkend werkt.
O Je hebt een drukke baan. Kan je gemakkelijk je werk combineren met je privéleven? Ik ben alleenstaand en heb geen kinderen. Dat schept voor mij uiteraard wel mogelijkheden om flexibel en veel te werken. Ik hoef niet noodzakelijk om half zes thuis te zijn om voor mijn gezin te zorgen. Ik wil mij inzetten in mijn carrière, en dat steek ik niet onder stoelen of banken, maar toch zou ik ooit graag een gezin willen stichten. Welke keuzes ik dan zal maken, weet ik nog niet. Indien nodig verhuis ik dichter bij werk of verander ik van werk. Mijn toekomstige partner speelt natuurlijk een cruciale rol daarin. Misschien zal ik dan meer externe hulp inschakelen. Ik heb nu al huishoudelijke hulp om mijn leven wat aangenamer te maken. Bovendien voorziet het bedrijf ook in extra faciliteiten. Zo beschikken wij over een Work-Life unit, waar je bijvoorbeeld hulp kan krijgen als je kindje ziek is. In grote vakanties is er dagopvang voorzien. Ik ben een van die personen die ervan overtuigd is dat met een goede planning veel valt te bewerkstelligen.
7
TIPS OM MEER TE VERDIENEN
Wees brutaal Durf een hoog loon te vragen. De grootste reden waarom mannen meer verdienen ligt bij hun brutalere onderhandelingskracht tijdens het sollicitatiegesprek
1
Equal pay Vraag of vrouwen en mannen binnen de onderneming een gelijk loon krijgen voor hetzelfde werk. De werkgever zal niet durven zeggen dat mannen meer verdienen. Zo geef je duidelijk een signaal dat je een lager loon dan je mannelijke collega’s niet goedkeurt.
2
Geef niet toe Een vrouw geeft in een gelijke situatie meer toe dan een man. Geef niet te snel op tijdens je gesprek maar stel je voorgenomen prioriteiten voorop. Wees niet bang om ‘neen’ te zeggen.
3
Geef voorrang aan je job Zeg dat je carrière voor jou steeds voorrang krijgt. Op die manier ruim je het cliché uit de weg dat vrouwen hun gezin laten voorgaan op hun werk. Vermeld ook dat familieaangelegenheden niet in de weg zullen staan van je prestaties.
4
Leg de lat hoger Leg de lat wat hoger en solliciteer ook voor die uitdagende job die je erg graag wilt doen maar waaraan je twijfelt of je ze aankan.
5
Weet wat je kan Hamer op je capaciteiten. Ook als je er een tijdje uit bent geweest door de opvoeding van je kinderen.Toon aan dat het runnen van een huishouden heel wat capaciteiten vereist zoals organisatietalent en stressbestendigheid.
6
Wees sympathiek Sta op je strepen maar zorg ook voor een prettig sollicitatiegesprek zodat je potentiële werkgever het lastiger zal vinden om de loonvoorstellen van zo’n sympathieke dame af te wijzen.
7
RITA LEMMENS RITA LEMMENS
[email protected]
[email protected]
10 · OKTOBER 2010
INSPIRATIE
“Zelfstandige, en daar 6 geniet ik elke dag van”
GOUDEN TIPS VOOR EEN GESLAAGDE START
OVraag: Is de spanning van een eigen onderneming iets voor jou? OAntwoord: Ook Elke Van Avondt (38) heeft lang getwijfeld, maar besloot uiteindelijk toch om haar droom waar te maken. “Het is chaotisch, maar ik geniet er elke dag van. Ik ben ervan overtuigd dat ik de goede keuze heb gemaakt”, meent ze.
Julie Pieters Startersadviseur bij UNIZO.
Voorbereiding
ONDERNEMEN
Het is van vitaal belang om u goed voor te bereiden. Maak een doordacht businessplan. Voer een marktanalyse uit om te kijken of uw idee haalbaar is.Dit duurt gemiddeld drie tot twaalf maanden.Dat is lang, maar het biedt wel meer slaagkansen.
1
Elke maakt juwelen op maat in zilveren glas. Haar bedrijf heet Atelier Eva. “Dat zijn mijn initialen. Ik heb altijd gedacht: als ik ooit een onderneming start, moet die sowieso Eva heten”, verklaart Elke. “De collectie is nu nog erg vrouwelijk. Stap per stap zal ik uitbreiden. Eén april ben ik begonnen. Dat vond ik wel een lachwekkende datum. Bovendien staat dit aan de vooravond van een lange feestperiode met communies en huwelijken.”
O Hoe ben je ermee begonnen? Ik kom uit een gezin van opticiens en ben dan ook afgestudeerd in die hoedanigheid. Gedurende acht jaar heb ik met mijn ouders in hun zaak gestaan. De winkel overnemen was echter geen optie. De lange openingstijden kon ik immers onmogelijk combineren met mijn gezin. Ik moest dus wat anders vinden en besloot om mijn droom waar te maken, namelijk zelf juwelen creëren. Als kind was ik daar altijd al mee bezig, en als hobby deed ik het nog steeds. Het traject loopbaanbegeleiding dreef me naar een opleiding tot goudsmid. Terwijl ik dit volgde, twijfelde ik echter nog steeds over een eigen onderneming. Dankzij de aanmoedigingen uit mijn omgeving, ben ik er dan toch maar voor gegaan en daar heb ik nog geen moment spijt van gehad.
O Welke voorbereidingen heb je getroffen? Ook al had ik al ooit een cursus bedrijfsbeheer afgerond, heb ik dat nog eens opgefrist. Daarnaast nam ik deel aan de sessies van Mabizz. Dat zijn lezingen voor vrouwelijke startende ondernemers waarin we tips krijgen en ervaringen uitwisselen. Inspirerend en interessant. Toen een vrouw me vertelde dat ze zich sinds de oprichting van een eigen zaak nog nooit zo goed heeft gevoeld, wist ik zeker dat ik de goede beslissing genomen had. Als starter word je Elke Van Avondt Zelfstandige ondernemer. FOTO:PRIVÉ
Startkapitaal Controleer uw startkapitaal. Het is belangrijk om een goede balans te maken tussen uw eigen vermogen en vreemde middelen. De verhouding dient éénderde en tweederde te zijn.
2
Klantenbestand Veel starters hebben in het begin twee à drie klanten.Wanneer er eentje wegvalt,betekent dat ook eenderde van uw omzet verdwijnt. Om zulke scenario’s te vermijden, kan u er beter voor zorgen dat elke klant voor maximaal 20 procent van de omzet verantwoordelijk is.Bouw dus vanaf het begin een goed klantenbestand uit.
3
Administratie GENIETEN Elke: “Ik word nog steeds vrolijk van alle leuke reacties die ik krijg over mijn creaties.
4
FOTO: PRIVÉ
overspoeld door informatie. De steun die je kunt krijgen van experts en concullega’s is daarom erg belangrijk. Verder heb ik een businessplan gemaakt, waarin onder andere de financiële en marketingaanpak staat. Overigens volg ik nu nog steeds workshops,bijvoorbeeld timemanagement. Hoe meer informatie je vergaart, hoe beter. Samen met een plan vormen deze een goede houvast. O Bevalt het bestaan als zaakvoerder? Het is chaotisch, maar ik geniet er elke dag van. Ik word nog steeds vrolijk van alle leuke reacties die ik krijg over mijn creaties. Financieel loopt het nog niet erg hard, maar ik heb er alle vertrouwen in dat dit goed komt. Het is normaal dat je niet meteen een torenhoge omzet boekt. Een eigen zaak runnen, is een enorme leerschool. Maar gelukkig sta je er niet alleen voor.
Bij het starten en runnen van een onderneming komt er heel wat administratieve rompslomp kijken. Om deze omslachtigheid tot een minimum te beperken, is het zaak om uw administratie vanaf het begin goed bij te houden. Heb orde.
O Kan je je onderneming combineren met je gezin? Het vraagt veel van iedereen. Je moet compromissen vinden. Zo heb ik een aantal opendeurdagen per jaar en ben ik daarnaast enkel op afspraak open.Dankzij deze maatregel
kan ik toch veel bij mijn twee kinderen zijn.Wanneer één van de ouders een onderneming start, moet het hele gezin daar achter staan. SYLVIE VAN NIEUWERBURGH
[email protected]
DE CIJFERS O Vorig jaar zijn er in België ruim 35.000 eenmanszaken opgericht. Daarvan is 56,8 procent gestart door een man en 34,35 procent door een vrouw. De overige 8,85 procent is onbekend. Ten opzichte van 2005 is het aandeel vrouwelijke zaakvoerders met ruim 4 procent gestegen. Dit kan deels verklaard worden door de inspanningen die de overheid levert om hen te stimuleren. O De meerderheid van de vrouwen begint een onderneming in een vrouwvriendelijke sector. Denk aan kleinhandel,
gezondheid en maatschappelijke dienstverlening. O In 2009 daalde de overlevingsgraad naar 66 procent. Dit betekent dat afgelopen jaar nog slechts 66 procent van de zaken die vijf jaar geleden werden opgericht, actief was. In 2007 was dit nog 76 procent. Reden: de economische crisis. O Ook het aantal starters in België is fors gedaald. Vorig jaar waren er 63.000, in 2008 ruim 67.000 en in 2007 zelfs 70.000. Deze afname is eveneens een gevolg van de malaise.
Begeleiding Laat u goed begeleiden bij de oprichting. Ga niet over één nacht ijs. Win advies bij een boekhouder, een financieel en marketing expert. Een goede ondernemingsadviseur draagt bij tot het succes van uw zaak.
5
Niet twijfelen! Voor vrouwen heb ik nog een extra tip, niet twijfelen! Dat is voor niets nodig, want ze kunnen het. Ga er voor.Tracht daarbij een goede balans te vinden tussen werk en gezin. Werf eventueel een personeelslid aan voor bijvoorbeeld uw administratie, zodat u zich volledig kunt concentreren op de verkoop van uw product of dienst.
6
OKTOBER 2010 · 11
NIEUWS
TIP
4 STA TA O OPEN PEN V VOOR OO OOR OO NIEUWE DINGEN
Ella Ghysels Senior loopbaanadviseur.
Iedereen heeft recht op loopbaanbegeleiding Ella Ghysels is senior loopbaanadviseur en begeleidt mensen die met vragen, problemen of bedenkingen zitten omtrent hun carrière.
OP EIGEN TEMPO Sylvie Hill (28): “Al werkend kon ik de cursus in mijn eigen tempo afhandelen.” FOTO: PRIVÉ
Een nieuwe wending dankzij afstandsonderwijs OVraag: Wat als je geen tijd meer hebt om fulltime te studeren, maar wel graag nog een opleiding wilt volgen in combinatie met je baan? OAntwoord: Afstandsonderwijs is een manier om volledig in je eigen ritme een diploma te behalen. Je volgt de cursus in zelfstudie, maar kunt met vragen altijd terecht bij je docenten. Afstandsonderwijs wordt steeds populairder in Vlaanderen. Verschillende scholen bieden deze flexibele vorm van studeren aan. Het belangrijkste motief om aan afstandsonderwijs te beginnen is voor veel mensen dat je zelf je studietempo kan bepalen en zo het
studeren kan combineren met een job of een andere bezigheid.
Streepje voor Ook de 28-jarige Sylvie Hill zag al snel de voordelen van afstandsonderwijs in. Sylvie heeft al een opleiding office management op het hoger onderwijs achter de rug, maar besefte tijdens haar stages dat ze meer actie nodig had in haar leven. Een beetje rondzoeken bracht haar bij een opleiding afstandsonderwijs in event management,waar ze zich enthousiast voor inschreef. “Ik kende al wat contacten in dit wereldje en kon al freelance aan de slag. Toch vond ik het belangrijk een diploma te kunnen voorleggen. Het geeft je uiteindelijk toch een streepje voor. Op mijn 27ste be-
gon ik aan de cursus event manager in Antwerpen. Naast freelancer in de eventwereld verdien ik ook de kost als model. Al werkend kon ik de cursus in mijn eigen tempo afhandelen. Het belangrijkste was dat ik binnen het kalenderjaar mijn examen aflegde en mijn taken doorstuurde, maar het ritme kon ik volledig zelf bepalen. Alles hangt af van je eigen motivatie en tijdsindeling. Mijn taken stuurde ik door naar de school wanneer ik ze af had. Binnen de week stuurde de docent mij een verbeterde versie terug. Als ik de leerstof niet begreep kon ik altijd beroep doen op mijn docenten. Omdat ik freelancer ben heb ik natuurlijk wel het voordeel dat ik mijn tijd gemakkelijker indeel. Om de twee dagen zat
www.thuisstudie.be Opleidingsaanbod :
$OWHUQDWLHIEHDXW\HQZHOOQHVV 3HUVRQHHOHQMXULGLVFK $XGLRYLVXHOHWHFKQLHNHQHQIRWRJUD¿H &RDFKLQJHQFRQVXOWLQJ 'LHUHQ]RUJ 9RRUEHUHLGLQJ([DPHQFRPPLVVLH )DVKLRQNOHGLQJHQVW\OH )LQDQFLsQHQYHU]HNHULQJHQ
,QIRUPDWLFDHQLQWHUQHW 0DQDJHPHQWHQHFRQRPLH 0DUNHWLQJHQFRPPXQLFDWLH 3V\FKRORJLHHQSHGDJRJLH 7DDORSOHLGLQJHQ 7RHULVPHFXOWXXUHQUHOLJLH 9RHGLQJVSRUWJH]RQGKHLG :RQLQJGHFRUDWLHNXQVWHQLQWHULHXU
Studeer thuis in je eigen tempo via het Centrum Voor afstandsonderwijs!
ik achter mijn boeken, omdat ik zo gemotiveerd was het diploma te behalen.”
Eigen bureau “Ik heb mijn studie dan ook succesvol afgerond, maar merk op dit moment nog niet zo veel verschil op de arbeidsmarkt nu ik een diploma heb. Toch ben ik erg blij dat ik ze op zak heb. Ik werk nu al twee jaar in de sector en toekomstgericht wil ik graag zo snel mogelijk mijn eigen eventbureau opstarten, en dan is een diploma wel noodzakelijk. Het wordt een bureau dat onder andere beurzen en meetings organiseert. Ik kijk er erg naar uit.“
“Iedereen die werkt heeft recht op een gesubsidieerde loopbaanbegeleiding. Er zijn heel diverse redenen om bij ons aan te kloppen. Cliënten willen vooral uitzoeken waarin ze willen groeien, welke ambities voor hun zijn weggelegd, en vooral wat ze nu eigenlijk echt willen. Mensen hebben uiterlijk soms een heel mooie carrière, maar vaak blijkt dat de innerlijke beleving ervan heel anders is.”
Uitdaging “Er heerst nog vaak het foute beeld dat loopbaanbegeleiding enkel bedoeld is voor mensen die ander werk zoeken. Dat is zeker niet het geval.Dertig procent van de cliënten verandert van job, maar 70 procent vindt binnen zijn eigen job of binnen het eigen bedrijf een oplossing. Loopbaanbegeleiding is gericht op het individu, maar er ligt ook een grote uitdaging bij de bedrijven die het talent in huis hebben en moeten managen.”
Wachtlijsten “De laatste jaren is het aantal kandidaten enorm toegenomen, waardoor er soms wachtlijsten ontstaan. Vrouwen nemen veel sneller contact met ons op dan mannen. Mannen staan vaak al op het randje van een burnout als ze eindelijk bij ons komen aankloppen.Maar ook hier komt stilaan verandering in.” RITA LEMMENS
RITA LEMMENS
[email protected]
[email protected]
+ (; 0 5 .
PUKP]PK\LSLJVU[HJ[\YLUTL[LLUWYVMLZZPVULLSJVHJO )Y\ZZLS¶4LSSL)Y\NNL
=VVY\^WLYZVVUSPQRL 3VVWIHHULU[HSLU[VU[^PRRLSPUN ,]LU^PJO[^LYRWYP]t *HYYPuYLZ^P[JO 3LPKPUNNL]LUKLZ[PQS
.9(;0:=669 0U[LYLZZL&4HPSUHHYSVVWIHHU'HYHILSVYN VMILS 4LLYPUMVVW^^^HYHILSVYN
arabel
PUBLIREPORTAGE
JONGE VROUW DOORBREEKT GLAZEN PLAFOND Een mannensector. Daar kom je als vrouw niet binnen. Onzin! Sterker nog, je kan een hoge functie zelfs combineren met een gezinsleven. “Het is hard werken, maar met een flexibele werkgever is het haalbaar”, meent Sarah Ouziaux (36), projectmanager bij Tractebel Engineering. Sarah Ouziaux is iemand die weet wat ze wil, er keihard voor gaat en het nog waarmaakt ook. Sinds acht maanden oefent ze een topfunctie uit bij Tractebel Engineering, een internationaal engineeringbureau. Ze is er projectmanager. “Ik beheer de renovatie van een ondergrondse opslagplaats voor aardgas in Frankrijk”, legt ze uit. Boven haar staan er enkel mannen en ook alle ingenieurs met wie ze samenwerkt zijn mannen, maar dat schrikt haar absoluut niet af. “Ik heb ingenieursstudies gedaan en werk sindsdien in de energiesector. Ik ben een mannenwereld gewend. Ook al verschilt onze aanpak, het is aangenaam om met hen te werken. Daarbij, door iets met een glimlach te vragen verzacht je de werkrelaties en gaat alles er iets meer ontspannen aan toe.”
Hoe is de sfeer op de werkvloer? Omdat ik hier nog maar één jaar werk, moet ik nog veel leren, terwijl de verwachtingen en eisen continu hooggespannen zijn. Maar ik word goed bijgestaan door collega’s wanneer dat nodig is. Bij mijn aantreden hebben het management en mijn team me hartelijk ontvangen. Het wordt dan ook steeds normaler dat ook vrouwen hoge functies bekleden. Tractebel Engineering geeft ons de kans hiertoe. Leuk, want dat maakt
de werksfeer er alleen maar beter op. Wat ook positief bijdraagt, is dat de werkgever geen salarisverschillen tussen vrouwen en mannen handhaaft. Wat je verdient is afhankelijk van je ervaring en positie, ongeacht je sekse. Iedereen gelijk. Eén keer per week lunch of sport ik samen met mijn vrouwelijke collega’s. Dat is heel plezierig, want dan bespreken we onze ‘vrouwenproblemen’, zoals de gezondheid van onze kinderen. Met een man zal je het daar minder snel over
mijn dagtaak af te ronden. Met die flexibiliteit – een beetje vroeger naar huis gaan en van thuis werken – is het mogelijk om een topfunctie te combineren met een gezinsleven.
Trots op mijn functie hebben. Het is dus heel fijn om toch een paar vrouwelijke collega’s te hebben. Kan je je baan eenvoudig combineren met kinderen? Ik ben een gescheiden moeder van drie kinderen, die elf, acht en zes jaar oud zijn. Om de week zijn de kinderen bij mij. Ik probeer mijn verplaatsingen zo veel mogelijk te plannen in de week dat ik ze niet heb. Wanneer ze wel bij mij zijn, verlaat ik iets eerder het kantoor om hen te gaan halen van de naschoolse bewaking. Nadat ze in bed liggen, werk ik nog even door om
Eveneens heel prettig is het feit dat ik bij Tractebel tijdens de middag kan sporten. Dan hoef ik dat ’s avonds al niet meer te doen. Wat is de toegevoegde waarde van een vrouw aan de top? Mannen en vrouwen op een hoog niveau zorgen voor een beter evenwicht. Ik zie de zaken op een andere manier. Daarnaast ben ik zeer direct in mijn communicatie, ik zeg de dingen zoals ze zijn. Ik geloof echt dat vooral iemands competentie het verschil maakt, veel meer dan zijn of haar geslacht.
www.concerto.be
Ben je de enige vrouw op jouw niveau? In de gassectie van Tractebel Engineering is er nog één vrouwelijke projectmanager. Daarnaast heb ik in mijn team nog één vrouw. Daarmee is mijn project het meest vrouwelijke van alle projecten (lacht). Zij is coördinator. Ze controleert de uitvoering van de werken, terwijl ik verantwoordelijk ben voor de budgetten, de planning, de mensen en het beheer van de werf.
Bevalt de job je? Elke dag dienen zich nieuwe taken en problemen aan. Dat maakt het erg uitdagend en gevarieerd. Daarnaast werk ik samen met zeer interessante mensen die veel van me eisen. De verantwoordelijkheid is enorm: ik moet het financiële plaatje halen, aan milieu-eisen voldoen, proberen nog energiezuiniger te werk te gaan en de veiligheid garanderen voor het team en de bewoners rond de werf. Mijn functie raakt veel disciplines en daar ben ik trots op. En ja, die verantwoordelijkheid levert veel stress op. Maar tegelijk geeft dat me ook zin om elke ochtend op te staan. Ook al omdat we met onze dienst mensen verwarmen en van elektriciteit voorzien. De energie-industrie is een boeiende sector.
BEYOND COMPETENCE
www.tractebel-engineering-gdfsuez.com