Laura van Dolron Iemand moet het doen 22/11/2012 – 20:30 – Kaaistudio’s Theater | Nederlands | 75 min.
Sartre zegt sorry 23/11/2012 – 20:30 – Kaaistudio’s Theater | Nederlands | 75 min.
CREDITS
IEMAND MOET HET DOEN
SARTRE ZEGT SORRY
tekst, concept, spel Laura van Dolron
tekst, concept Laura van Dolron spel Laura van Dolron Steve Aernouts dramaturgie Celine Buren Rezy Schumacher lichtontwerp Gé Wegman toneelbeeld Wikke van Houwelingen Marloes van der Hoek speladvies Joke De Baere coproductie Laura van Dolron Het Nationale Toneel
LAURA VAN DOLRON Laura van Dolron, geboren in 1976, veroverde de afgelopen jaren in hoog tempo de Nederlandse podia. Haar werk werd bekroond met onder meer de Eric Vosprijs 2008, de Charlotte Köhlerprijs 2007 en de BNG Nieuwe Theatermakersprijs 2007. Haar werk is balsem voor de ziel en kauwgom voor de hersenen: slim, grappig en ontroerend. Als multitalent schrijft, regisseert én speelt ze haar eigen voorstellingen. Daarbij maakt ze gebruik van de unieke, door haar uitgevonden theatervorm stand-up philosophy: snelle montages, waarin vragen en antwoorden over de staat van de wereld over elkaar heen buitelen en waarin hard nadenken en keiharde humor hand in hand gaan. Voor deze intelligente, bevlogen en maatschappelijk geëngageerde voorstellingen wordt ze zeer geprezen. Momenteel werkt Laura van Dolron aan een ‘Oudejaarsconference’ die op 11 januari te zien is in Antwerpen. www.lauravandolron.com
IEMAND MOET HET DOEN Elke voorstelling is voor Laura van Dolron een nieuwe ontdekkingstocht. Zo ook Iemand moet het doen. Laura maakte voor deze voorstelling vier verschillende reizen. Ze ging in retraite in een stilteoord in Thailand, bezocht een kluizenaar op een Spaans eiland, ontmoette mensen in een boeddhistisch klooster in Jeruzalem en deed een cursus ‘hoe zet je woede om in liefde’ in Groningen. Ze ging op zoek naar mensen die spirituele en filosofische antwoorden hebben om bepaalde politici, die al veel te vaak genoemd worden, het zwijgen op te leggen. Ook zet ze haar tanden in grote religies en ideologieën als boeddhisme en existentialisme. Dat ze zich stuk zal bijten ligt voor de hand, maar hoe dat is de vraag én het interessante. Iemand moet het doen is geen voorstelling, maar een voorstel, voor een betere wereld.
FLUISTEREN IN EEN MEGAFOON Interview met Laura van Dolron over Iemand moet het doen, door Arjan Terpstra in De Pers, 15/10/2009
Stand up philosophy, staat er bij de nieuwe voorstelling van Laura van Dolron geschreven. Maar dat geeft niet, ‘het is maar taal.’ Den Haag Een solo als artist in residence bij het Nationale Toneel in Den Haag, veel mensen zouden er een moord voor doen. Maar voor theatermaakster Laura van Dolron (1976) is het vooralsnog een zenuwenklus. De try-out dinsdag ging niet lekker (‘Mijn schuld’), de voorstelling en de actrice zoeken nog naar de juiste vorm. ‘Aan de ene kant wil ik het heel graag uit mijn hoofd doen, maar aan de andere heb ik de tekst nog even nodig. Wat weer niet helpt om los van de tekst te kunnen improviseren, wat ik nodig vind voor de voorstelling.’ Het is ook niet niets, een Stand up philosophy-voorstelling maken met als uitgangspunt de actualiteit, de zoektocht naar ‘een betere wereld’ en de vraag wat je daar mee moet. Dat lijkt op iemand die teveel hooi op de vork neemt. ‘Ja, maar dat is juist het uitgangspunt. Ik zou mij ongemakkelijk voelen bij een voorstelling die antwoorden gaf op maatschappelijke vraagstukken. Het is al moeilijk genoeg de vragen scherp te formuleren.’ Van Dolron maakte het zich niet gemakkelijk. In de voorbereiding reisde ze naar Jeruzalem om daar voor Palestijnen te spelen, bezocht ze een Spaanse kluizenaar en ging ze in retraite in een stilteoord in Thailand. ‘Ongelofelijk wat daar met je gebeurt. Je voelt bij het mediteren dat allerlei emoties opkomen, maar dat ze ook snel wegebben als je er geen woorden aan verbindt. Dat zette mij aan het denken over taal: als je het niet benoemt, is er soms geen probleem.’
Theaterprijzen Taal: het centrale element in haar gedachten. ‘Een tijd terug won ik een paar theaterprijzen en ontstond er een klein hypeje rond mijn persoon. Het vreemde was dat het benoemen van wat ik deed mij stuurde, voortduwde, in plaats van dat de taal in de publieke ruimte mijn ontwikkeling volgde. Je bestaat kennelijk alleen als je benoemd wordt. Vandaar die tocht naar het stiltecentrum: ik wilde weten wie ik was als ik niet benoemd werd en zelf ook even mijn mond hield.’ Iemand moet het doen is een talig stuk, een fascinerende monoloog waarin van Dolron ‘vrienden’ opvoert die haar flink de waarheid zeggen. ‘Zo laat ik bijvoorbeeld een Palestijn kritiek hebben op het feit dat ik bij hen het Suikerfeest meevier, maar dat nog nooit bij de Turkse buurman thuis heb gedaan. Dat soort dingen maakt het zo moeilijk; engagement zit ingewikkeld in elkaar. Ik snap dat mensen moeite hebben zich aan de Grote Zaak te binden; je zoekt een megafoon, maar kunt alleen voorzichtig fluisteren.’ Moeten mensen bang zijn voor een college grote filosofen? ‘Ik heb van Sartre maar een heel klein boekje thuis staan. Daaruit ken ik maar een klein deel, en daarvan zitten een paar woorden in de voorstelling. Maar ook daar geldt: het zijn maar woorden.’
SARTRE ZEGT SORRY Sommige meisjes vallen op verkeerde mannen, Laura van Dolron valt op verkeerde filosofen. Sartre zegt sorry zorgt voor een historische ontmoeting tussen Laura en Jean-Paul (1905-1980). Sartre staat niet op uit zijn graf om haar streng toe te spreken met grote woorden als ‘vrijheid’ en ‘verantwoordelijkheid’, maar om zijn excuses aan te bieden. Hij voelt zich verantwoordelijk voor het losgeslagen individualisme. Wat volgt is een verfrissende brainwash en een onhandige maar oprechte poging tot engagement. Sartre zegt sorry werd geselecteerd voor het Nederlands Theaterfestival en was de openingsvoorstelling van het Theaterfestival Vlaanderen 2011.
Laura: Dus jij hebt je hele leven nagedacht over de zin van het leven en dan kom je met de leegte en de eenzaamheid….dat vind ik een beetje mager. Mensen verdienen meer dan dat. Sartre: Welke mensen. Laura: Mijn publiek. fragment uit Sartre zegt sorry
Interview met Laura van Dolron over Sartre zegt sorry, Door Martin Hendriksma in Het Parool, 23/04/2011 Sartre draagt Adidas-sneakers en een laaghangende spijkerbroek. ‘Ik was bang om alleen te zijn’, zegt hij tegen de lege tribune voor hem. ‘Ik wilde een gesprek voeren met de wereld maar het werd een ellenlange monoloog.’ En, even later: ‘Heel mijn filosofie is een schreeuw om liefde die niet werd gehoord.’ Sartre was de strenge vader die ze zelf nooit heeft gehad, vertelt theatermaakster Laura van Dolron als de repetitie is afgelopen. De man die de vrijheid van de individuele mens tot kernbegrip maakte in zijn filosofie. In Sartre’s hoogtijjaren wemelde het in de Parijse cafés van de mannen met zwarte coltruien en dito brillen die zijn existentialisme poogden te vertalen naar de dagelijkse praktijk. Hoofdobstakel: de Ander, de medemens. Volgens Sartre mocht die alleen als ‘object’ worden gezien, anders zou die zomaar met jouw vrijheid aan de haal kunnen gaan. Toen, in de jaren zestig, had Sartre zeker een functie, zegt Van Dolron. Hij hielp mensen om los te komen van de dwingende autoriteit van kerk of zuil. ‘‘Maar zie wat er onze tijd van die zelfverwezenlijking van de mens terecht is gekomen. Iedereen draagt zijn vrijheid uit en blogt zich suf, maar de relatie met de echte wereld is totaal uitgehold.’’ Dus heet haar nieuwe voorstelling Sartre zegt sorry. De filosoof beseft dat zijn theorieën een voedingsbodem zijn geweest voor de kooplust en het egocentrisme van de hedendaagse mens, diens onwil om zich met anderen te verbinden. En dat wordt Sartre in de voorstelling door zijn tegenspeelster Laura keihard voor de voeten geworpen. ‘We kunnen niet kiezen. Ik zeg tegen een vriend: kies voor elkaar, en tegen de ouder: geef dat kind die schop onder de kont die het nooit heeft gehad.’ Zo gispt Laura al de door Sartre opgevoede ‘anti-autoritaire mensen’. Van Dolron maakt naam met stand-up philosophy. Theater met woorden in plaats van pruiken, vaak recht op de zaal gespeeld. Ze is spreekbuis van een generatie van dertigers voor wie Sartre’s oneindige keuzevrijheid zich als een boemerang tegen hen keert. Voortdurend alle opties open willen
houden. Alleen een huwelijksaanzoek overwegen, grapt Laura in de voorstelling, als er ook een annuleringsverzekering bij kan worden afgesloten. Het werk van Sartre stemt haar somber, verklaart Van Dolron. De mens is een onmogelijkheid, de hele is de ander, strooit ze lepelend in haar koffie met zijn citaten. “Sta je daarna toch anders op het feestje van je oma.’’ Met de voorstelling hoopt ze te bereiken ‘dat mensen in de zaal die het voornemen hebben om uit elkaar te gaan de geplande assertiviteitscursus zullen afzeggen en nog een keer samen de vakantie doorbrengen.’’ Want, verduidelijkt ze, ‘van een ander houden is beter dan van jezelf houden. Want dat laatste leidt alleen maar tot materialisme, tot veel dure spullen kopen die je eigenlijk niet nodig hebt.’’ Haar voorstelling heeft daarmee veel weg van Sartre’s ontmanteling. Maar omdat de filosoof (gespeeld door de Vlaamse acteur Steve Aernouts) daar zo makkelijk in meegaat en boete doet, krijgt Sartre vanzelf weer sympathieke trekjes. “Toen Sartre in 1980 overleed, waren zijn laatste woorden dat hij gefaald had. Op die lijn zijn we doorgegaan. Niet door ons helemaal te verliezen in zijn ideeën – een Sartre-kenner praat me zo omver – maar door te onderzoeken hoe hij daar zelf in zijn persoonlijk leven in gevangen zat. En ja, dat kan dan zomaar ook tot een vorm van rehabilitatie leiden. ’’ Zeker gezien de wijze waarop Aernouts hem neerzet. Niet als een ijdeltuit die zijn eer wil redden, maar als een bijna verlegen man met oprecht berouw. Wel zal Sartre zijn Adidas-sneakers en spijkerbroek nog voor de première inruilen voor een mooi pak. Aernouts twijfelt nog tussen grijs, corduroy en fluweelachtig bruin, ‘in elk geval iets retro-achtigs’. En in lijn met het gedachtegoed van de voorstelling zeker niet te duur. Aernouts, stellig: “Het is onzin om daar duizend euro voor uit te geven.’’
Schwalbe Schwalbe speelt vals Wie zijn we als we in het nauw gedreven worden? Wie zijn we als de ander zwakker is? We proberen ons te redden met de zin ‘het is maar een spel’, maar op dat moment is het al te laat... In de nieuwe Schwalbe verliezen de spelers zich in het spel. Tim Etchells (Forced Entertainment) deed de eindregie. Schwalbe maakt theater met het lichaam als uitgangspunt. Theater - 27 & 28/11/2012 – 20u30 – Kaaistudio’s
Maatschappij Discordia Verteekening Ha, Discordia! Hun ongedwongen omgang met het repertoire, de ‘nadenkende’ speelstijl, de plastische kwaliteit van hun werk… het heeft een onwisbaar stempel gedrukt op het theater van vandaag! In Hollandse Bergen brengen ze een nieuwe aflevering van hun Stanislavski-cyclus. ‘Een voorstelling over onweerlegbare verschillen’ heet het in hun aankondiging, en ze geven de voorstelling een motto mee dat geïnspireerd is op Majakovski: ‘Natuur houdt je geen spiegel maar een vergrootglas voor.’ Theater – 5 & 6/12/2012 – 20u30 – Kaaistudio’s
Belgisch-Nederlandsche Repertoirevereeniging 'de Veere' Der Theatermacher Der Theatermacher (Thomas Bernhard) is het verhaal van een klein theatergezelschap dat rondtrekt van de ene miezerige dorpsfeestzaal naar de andere. Én een van Discordia's legendarische voorstellingen. Ze staan op de scène met acteurs van ’t Barre Land. Theater - 7 & 8/12/2012 – 20u30 – Kaaistudio’s
EXTRA
De situatie in de Nederlandse podiumkunsten is sinds de radicale besparingen van de voorbije twee jaar dramatisch. Voor heel wat Nederlandse gezelschappen waarmee het Kaaitheater de voorbije drie decennia gewerkt heeft, is 1 januari 2013 een kantelmoment: de dag dat het zonlicht niet meer scheen. Dan gaat de nieuwe meerjarige subsidieperiode in en vallen twee op de drie van de huidige gezelschappen uit de boot. Zijn er nog perspectieven voor de Nederlandse podiumkunsten? Waar is corrigerend beleid mogelijk? En wat kunnen we hier in Vlaanderen uit dat alles leren? Een aantal bevoorrechte getuigen gaat in debat: - Henk Scholten, tot voor kort directeur Theater Instituut Nederland, nu directeur Lucent Danstheater, Den Haag - Laurien Saraber, Fonds Podiumkunsten NL - Lotte van den Berg, bezieler en regisseur van het gezelschap OMSK - Jan Zoet, directeur Rotterdamse Schouwburg - Elke Decoker, ex-Kaaitheater, nu programmeur Frascati Theater, Amsterdam - Barbara Van Lindt, (Vlaams) directeur DasArts, Amsterdam - Willem de Wolf, (Nederlands) theatermaker bij De Koe, Antwerpen -Theo Van Rompay, lid van de adviescommissie Kunsten van de Vlaamse Gemeenschap en adjunct-directeur PARTS Chris Keulemans, directeur Tolhuistuin Amsterdam, modereert. Debat - In het Nederlands - 4/12/12 - 19:30 - Kaaistudio’s - Gratis - Graag reserveren. In samenwerking met deBuren & Vlaams Theater Instituut
Kaaitheater is supported by
