1. Samenvatting Inleiding Methode Resultaten Conclusie

1.

Samenvatting

Inleiding Tegenwoordig doen bijna alle huisartsen in Nederland dienst in een huisartsenpost. Door de komst van de huisartsenpost is de frequentie van de diensten verlaagd, en de dienst is veranderd van een aanwezigheidsdienst naar een werkdienst. Met het ontstaan van de huisartsenposten is er veel onduidelijkheid ontstaan over de rol van de HAIO tijdens de dienst. Er is geen duidelijkheid over de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de HAIO of het aantal diensten waaraan de HAIO deel moet nemen. Verder is het niet duidelijk of HAIO’s binnen de huisartsenpost genoeg mogelijkheden hebben om kennis en vaardigheden op het gebied van de spoedeisende hulp te ontwikkelen. Deze inventariserende studie heeft als doel de mening van de HAIO over de diensten op huisartsenposten in kaart te brengen. Methode Het betreft een transversale pilot studie middels een e-mail enquête onder 76 eerste en 66 derde jaars HAIO’s van de huisartsenopleiding in Nijmegen. In de enquête werd gevraagd naar algemene gegevens, het aantal en de aard van de diensten, het oordeel over diensten op de huisartsenpost, vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg en morbiditeit die gezien werd tijdens de dienst. Resultaten Gemiddeld doet een HAIO 3,5 uur dienst per week. Van de HAIO’s neemt 49,0 % geen deel aan nachtdiensten, 66,7 % neemt geen deel aan telefoondiensten. Van de HAIO’s vindt 92,8 % het aantal diensten waaraan hij deelneemt goed. Over het algemeen zijn de HAIO’s tevreden over de diensten op de huisartsenpost. Over de manier waarop diensten gecompenseerd worden en het theoretische onderwijs over spoedeisende zorg zijn zij minder positief. Bij 77 % van de HAIO’s is de HAO vaak of altijd aanwezig tijdens de dienst, dit geldt significant meer voor de eerste jaars. De HAIO’s beoefenen niet veel levensreddende vaardigheden, zoals reanimeren, op de huisartsenpost. Conclusie De HAIO’s doen ongeveer een uur minder dienst per week dan hun opleiders. Bij het opstellen van nieuwe richtlijnen rond het aantal diensten waaraan HAIO’s deel moeten nemen, moet een aandachtspunt zijn dat er nu een gedeelte van de HAIO’s niet deelneemt aan nachtdiensten of telefoondiensten. De HAIO’s zijn over het algemeen tevreden over het aantal diensten en over de manier waarop diensten georganiseerd zijn. Aspecten die nog voor verbetering vatbaar zijn, zijn onder andere de manier waarop de compensatie geregeld is, de mogelijkheid voor derde jaars om zelfstandig dienst te doen en de theoretische opleiding op het gebied van spoedeisende zorg.

1

Inhoudsopgave 1.

Samenvatting

1

2.

Inleiding

3

3.

Vraagstelling

4

4.

Methode

4

4.1

Design

4

4.2

Populatie

5

4.3

Enquête

5

4.4

Variabelen

6

4.5

Analyse

7

5.

Resultaten

8

5.1

Algemene gegevens

8

5.2

Aantal en aard van de diensten

8

5.3

Oordeel over diensten op de huisartsenpost

9

5.4

Vaardigheden op het gebied van de

11

spoedeisende zorg 5.5 6.

Behandelde ziektebeelden

11

Beschouwing

12

6.1

Conclusies algemene gegevens

12

6.2

Conclusies aantal en aard diensten

12

6.3

Conclusies oordeel over diensten

13

op de huisartsenpost 6.4

Conclusies vaardigheden op het gebied van de

14

spoedeisende zorg 6.5

Conclusies morbiditeit

14

6.6

Kanttekeningen bij het onderzoek

14

6.7

Aanbevelingen

15

7.

Literatuurlijst

16

8

Bijlagen

17

8.1

Lijst van afkortingen

18

8.2

Tabellen

19

8.3

Enquête

25

8.4

Kwalitatieve tabellen met opmerkingen

32

2

2.

Inleiding

In de afgelopen tien jaar heeft er een verschuiving plaatsgevonden in de manier waarop huisartsen diensten doen. Vrijwel alle diensten van huisartsen in Nederland vinden nu plaats in een huisartsenpost. Een huisartsenpost is een grootschalige, collectieve huisartsendienstenstructuur, met een adherente populatie van 150.000 tot 500.000 patiënten. De frequentie en de aard van de diensten is door de komst van de huisartsenpost sterk veranderd. De frequentie van het doen van diensten door huisartsen is verlaagd en de dienst is van een aanwezigheidsdienst een werkdienst geworden.1 Met het ontstaan van de huisartsenposten is er veel onduidelijkheid ontstaan over de rol van de HAIO tijdens de dienst. De inspectie van de volksgezondheid bekritiseert in een recent rapport over huisartsenposten de rol van de HAIO op de huisartsenpost, met name het ontbreken van duidelijkheid over de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de HAIO.2 HAIO’s moeten aan het eind van hun opleiding bepaalde eindtermen beheersen en toegepast hebben in de praktijk. Zo moet een huisarts op het terrein van de spoedeisende hulpverlening in staat zijn om het “ABCDE concept” te hanteren. 3 Het is echter niet duidelijk of HAIO’s binnen de huisartsenpost genoeg mogelijkheden hebben om kennis en vaardigheden op het gebied van de spoedeisende hulp te ontwikkelen. Voorwaarden voor een leerzame periode op de huisartsenpost zijn onder andere een voldoende aanbod van patiënten, goede supervisie van de opleider en de mogelijkheid om zelfstandig te werken. Naast de onduidelijkheid over de rol van de HAIO op de huisartsenpost is er onduidelijkheid over het aantal diensten waaraan een HAIO op het moment deelneemt. Uit een onderzoek dat dit jaar uitgevoerd is door de huisartsenopleiding in Nijmegen blijkt dat volgens de opleiders HAIO’s gemiddeld 3,0 uur dienst doen per week.4 Volgens de opleidingseisen huisartsgeneeskunde zoals die zijn opgesteld door de CHVG in 2000 moet de HAIO regelmatig deelnemen aan diensten zoals gebruikelijk is in de opleidingspraktijk of – inrichting. In de regio Nijmegen heeft een huisarts gemiddeld 4,6 diensturen per week als hij dienst doet in een huisartsenpost.5 Het minimale aantal diensten voor HAIO’s is in 2000 door de CHVG vastgesteld op ongeveer één maal in de twee weken een avonddienst en minimaal één maal per twee maanden een weekenddienst.6 In de CAO voor huisartsen in opleiding is vastgesteld dat de HAIO deelneemt aan maximaal één avond/nachtdienst per week; en één weekenddienst per vier weken.7 Deze richtlijnen over het deelnemen van HAIO’s aan diensten hebben vooral betrekking op deelname aan de diensten in een waarneemgroep, en zijn niet toe te passen op de huidige situatie. De opleidingsinstituten zagen in dat er meer duidelijkheid moest komen over de rol van de HAIO op de huisartsenpost en over het aantal diensten waaraan een HAIO deel moet nemen. Om die reden werd er een projectgroep “Diensten” samengesteld om concrete richtlijnen en adviezen te formuleren over het deelnemen van HAIO’s aan de diensten op de

3

huisartsenpost. Deze projectgroep heeft in 2003 het eindrapport diensten uitgebracht, waarin een aantal voorstellen gedaan wordt ten aanzien van de dienstfrequentie, de rol van de opleider, en de onderwijskundige opbouw van de opleiding.8 De vraag is echter of de voorstellen haalbaar zijn want het is onduidelijk hoe de huidige situatie van het dienst doen door HAIO’s er uit ziet. Doen de HAIO’s wel voldoende dienst om het gewenste eindniveau te halen? Als ze dienst doen, worden ze dan niet teveel aan hun lot over gelaten? Of krijgen ze niet de kans om ervaring op te doen door de nadrukkelijk aanwezige HAO? Het lage aantal diensten en de taakverdeling binnen de diensten maakt dat HAIO’s mogelijk onvoldoende getraind worden in bepaalde aspecten van het dienst doen zoals het aannemen van de telefoon en het geconfronteerd worden met acute en complexe morbiditeit. Deze inventariserende studie heeft als doel de kwaliteit van de opleiding van HAIO’s op huisartsenposten in kaart te brengen.

3.

Vraagstelling •

Hoeveel en welk soort diensten doet een HAIO op een huisartsenpost tijdens zijn opleiding?

•

Hoe beoordelen de HAIO’s de organisatie van de diensten op de huisartsenpost?

•

Hoe beoordelen de HAIO’s de arbeidsomstandigheden op de huisartsenpost?

•

Wat is de mening van de HAIO’s over de begeleiding door de HAO tijdens de diensten?

•

Hoe beoordelen HAIO’s de leerzaamheid van hun diensten op huisartsenposten?

•

Welke vaardigheden beheersen HAIO’s na hun stage op de huisartsenpost?

4.

Methode

4.1

Design

Het betreft een transversale pilot studie middels een schriftelijke enquête. Deze enquête is op een internetpagina geplaatst en alle eerste en derde jaars HAIO’s hebben een e-mail met een link naar deze pagina gekregen. Op de internetpagina kon de enquête ingevuld en verstuurd worden naar een e-mailadres waar alle reacties verzameld werden. Twee weken na de eerste e-mail is een herinneringsmail verstuurd om de non-responders te vragen alsnog te reageren.

4

4.2

Populatie

De onderzoekspopulatie bestaat uit alle 76 eerste jaars HAIO’s en alle 66 derde jaars HAIO’s van de huisartsenopleiding in Nijmegen per juli 2004. De opleiding tot huisarts duurt drie jaar en kan na het behalen van het artsdiploma op negen universiteiten in Nederland gevolgd worden.9 In dit onderzoek is alleen de universiteit van Nijmegen betrokken. 4.3

Enquête

Aan de definitieve enquête ging een uitgebreide ontwikkel- en testfase vooraf die in hoofdlijnen uit de volgende stappen bestond: •

Literatuuronderzoek, waarbij ook verschillende enquêtes zijn bestudeerd. 10, 11

•

Oriënterende gesprekken, met een HAIO en een medewerker van de huisartsenopleiding.

•

Kijkstage op de CHN Nijmegen.

•

Samen met de begeleider-expert is er een concept versie van een enquête gemaakt.

•

De concept versie is door een panel van 5 HAIO’s ingevuld en beoordeeld. Deze HAIO’s hebben met name aandacht besteed aan de relevantie en begrijpelijkheid van de vragen.

•

Naar aanleiding van de eerste ervaringen met de enquête is een tweede concept versie ontwikkeld.

•

De tweede concept versie is beoordeeld door een panel van 5 experts, die meer dan gemiddelde kennis bezitten over onderzoek, enquêtes, de huisartsenopleiding en huisartsenposten. In dit panel zat een onderzoeker van de Werkgroep Onderzoek Kwaliteit, een onderzoeker van het kenniscentrum Huisartsenposten en Spoedeisende Zorg, een methodoloog, een kwaliteitsmedewerker van de huisartsenopleiding en een beleidsmedewerker van de huisartsenopleiding.

•

Het commentaar van dit panel is samen met de expert-begeleider verwerkt in de laatste versie van de enquête. (De enquête is in dit verslag bijgevoegd als bijlage 3).

5

4.4

Variabelen

De enquête is onderverdeeld in vijf onderdelen: 1.

Algemene gegevens. Onderverdeeld in: leeftijd, geslacht, datum waarop er gestart is met de huisartsenopleiding, voltijd / deeltijd, werkzaamheden tussen het behalen van het artsdiploma en het begin van de huisartsenopleiding, vrijstelling voor de poortstage, locatie waar er deelgenomen wordt aan diensten. Aan de HAIO’s zijn deze vragen gesteld met behulp van open vragen en meerkeuze vragen.

2. Aantal en aard van de diensten. De variabelen met betrekking tot het aantal diensten die in de enquête verwerkt zijn zijn: •

Hoeveelheid diensten waaraan in de afgelopen drie maanden is deelgenomen, opgesplitst in avonddiensten, nachtdiensten en weekenddagdiensten.

•

Aard van de diensten: consultarts, visitearts of telefoonarts.

•

Redenen om niet aan diensten deel te nemen.

•

Mening over het aantal diensten.

•

Kennis van de HAIO over de opleidingsnorm voor diensten. Aan de HAIO’s zijn deze vragen gesteld met behulp van open vragen en meerkeuze vragen.

3. Oordeel over diensten op de huisartsenpost. De variabelen die met betrekking tot de visie over diensten op de huisartsenpost in de enquête verwerkt zijn zijn: •

Organisatie ( 5 stellingen, 1 open vraag).

•

Communicatie en samenwerking ( 5 stellingen, 1 open vraag).

•

Arbeidsomstandigheden (7 stellingen, 1 open vraag).

•

Begeleiding (6 stellingen, 1 open vraag).

•

Opleiding (3 stellingen, 1 open vraag).

•

Oordeel over diensten (5 stellingen, 2 open vragen). Aan de HAIO’s zijn bijna al deze vragen gesteld met behulp van stellingen waar op een schaal van één tot vijf op aan kon worden gegeven in hoeverre men het er mee een was. Waarbij één volledig oneens betekent en vijf volledig eens. Alleen bij het onderdeel begeleiding kon op de vragen op een schaal van één tot vijf aangegeven worden of de situatie nooit of altijd voorkwam. Waarbij één nooit betekent en vijf altijd, bij deze vragen was het ook mogelijk om niet van toepassing te antwoorden. Na elk onderdeel is er de mogelijkheid geboden om opmerkingen te plaatsen.

6

4. Vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg. In de enquête is een lijst van 16 vaardigheden opgenomen die een huisarts moet beheersen.3, 12 In de enquête wordt gevraagd of de HAIO een vaardigheid heeft meegemaakt en als dat zo is in hoeverre de diensten op de huisartsenpost dan hebben bijgedragen tot het beheersen van deze vaardigheden. De HAIO’s konden antwoorden op een schaal van één tot vijf, waarbij één helemaal niet betekent, en vijf zeer veel, het is mogelijk niet van toepassing in te vullen als de HAIO een handeling niet heeft meegemaakt. 5. Behandelde ziektebeelden. In de enquête is een lijst van 8 ziektebeelden13 opgenomen. Er wordt gevraagd of de HAIO’s een ziektebeeld gezien heeft op de huisartsenpost en als dat zo is in hoeverre de diensten op de huisartsenpost dan hebben bijgedragen tot de kennis over de diagnostiek en behandeling van patiënten met dit ziektebeeld. De HAIO’s konden antwoorden op een schaal van één tot vijf, waarbij één helemaal niet betekent, en vijf zeer veel, het is mogelijk niet van toepassing in te vullen als de HAIO een handeling niet heeft meegemaakt.

4.5

Analyse

De ruwe data zijn in de computer ingevoerd. Het aantal diensten waaraan de HAIO’s deelneemt is omgerekend van aantal diensten per drie maanden naar aantal uur dienst per week. Hierbij is gebruik gemaakt van de volgende aannames: •

Drie maanden is dertien weken.

•

Een avonddienst duurt zes uur, een nachtdienst duurt 9 uur en een weekenddagdienst duurt 9 uur.

Van de antwoorden op de stellingen waarbij een mening gegeven kon worden op een schaal van één tot vijf is een gemiddelde en een standaarddeviatie berekend. Vervolgens zijn er twee groepen gemaakt. De antwoorden één, twee en drie zijn in de groep “oneens” geplaatst, de antwoorden vier en vijf in de groep “eens”. Er is berekend welk percentage van de HAIO’s het met een stelling eens was. Met behulp van het programma SPSS zijn verdere statistische analyses uitgevoerd. Kwalitatieve opmerkingen en toelichtingen zijn per vraag gegroepeerd en in een tabel geplaatst (zie bijlage 4).

7

5.

Resultaten

5.1

Algemene gegevens

Van de 142 aangeschreven HAIO’s hebben er 66 (46,5 %) de enquête ingevuld. Er zijn er slechts 58 (40,8 %) in de resultaten verwerkt, door de late binnenkomst van de laatste resultaten en tijdsgebrek tijdens de wetenschappelijke stage. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers is 29,8 jaar. De geslachtverdeling bestond uit 31,0 % man en 69,0 % vrouw. Van de deelnemers zit 50 % in het eerste jaar van de huisartsenopleiding en 50 % in het derde jaar. De opleiding wordt door 82 % van de deelnemers voltijd gevolgd. Gemiddeld werkten de HAIO’s voor de start van de huisartsenopleiding 23,5 maanden elders, op 21 verschillende afdelingen. (zie tabel 1). Meer dan de helft heeft een periode als poortarts gewerkt. Van de HAIO’s heeft 60,3 % een vrijstelling gekregen voor de poortstage. Alle responderende HAIO’s nemen deel aan de diensten in een huisartsenpost. Er wordt op 20 verschillende posten dienst gedaan. De huisartsenposten waar de meeste HAIO’s dienst doen zijn de CHN Nijmegen, HOV Den Bosch en HAP Arnhem-Zuid. (zie tabel 2)

5.2 Aantal en aard van de diensten

Gemiddeld doet een HAIO 3,5 uur dienst per week. Van deze diensturen is 43,7 % avonddienst, 42,2 % weekenddagdienst en 14,1 % nachtdienst. Van de ondervraagden neemt 49,0 % niet deel aan de nachtdiensten. (zie tabel 3). Hiervoor worden verschillende redenen gegeven. De meest voorkomende reden is dat de HAIO het spreekuur van de HAO van de volgende ochtend kan overnemen. Verder komt het vaak voor dat de HAO geen nachtdiensten heeft gehad in de voorafgaande drie maanden of dat de HAO zijn diensten verkocht had. Ten slotte wordt nog als reden aangegeven dat de nachtdiensten vaak erg rustig zijn en dus minder leerzaam. (zie bijlage 4). Er is geen significant verschil tussen de eerste en derde jaars HAIO’s wat betreft het aantal uur avonddienst (p=0,67) of weekenddagdiensten (p=0,61) waaraan ze deelnemen per week. Eerste jaars HAIO’s doen wel gemiddeld significant minder nachtdiensten per week dan derde jaars. (p=0,01) (zie tabel 4). Van de diensten is 48,9 % dienst als consultarts, 42,2 % dienst als visitearts en 8,9 % dienst als telefoonarts. Van de HAIO’s heeft 66,7% de afgelopen drie maanden geen dienst als telefoonarts gedaan. (zie tabel 3). Bij 6 HAIO’s werd er op de huisartsenpost geen onderscheid gemaakt tussen de taken van een consultarts, een visitearts en een telefoonarts. Er is geen significant verschil tussen de eerste en derde jaars HAIO’s wat betreft het aantal consultartsdiensten (p=0,22), visiteartsdiensten (p=0,46) en telefoonartsdiensten (p=0,51). (zie tabel 5).

8

Van de HAIO’s vindt 92,8 % dienstfrequentie goed, 5,4 % vindt het aantal te hoog en 1,8% vindt het aantal te laag. Van de HAIO’s denkt 8,8 % dat de opleidingsnorm voor het doen van diensten facultatief is, 19,3 % denkt de diensttijd >2 uur per week bedraagt, 28,1 % denkt dat het > 4 uur per week is en 7,0 % denkt dat het > 6 uur per week is. Van de ondervraagde HAIO’s antwoordt 36,8 % dat hij niet weet wat de opleidingsnorm voor het doen van diensten door HAIO’s is.

5.3

Oordeel over diensten op de huisartsenpost

Organisatie Over de organisatie zijn de HAIO’s in het algemeen tevreden. Met de stelling: “ik ben tevreden over de manier waarop de diensten georganiseerd zijn”, is 84 % van de HAIO’s het eens. Met de stelling: “ik ben op de hoogte gesteld van de richtlijnen over het dienstdoen door HAIO’s op de huisartsenpost” is 75 % van de HAIO’s het echter oneens. (zie tabel 6). De HAIO’s merken onder andere op over de organisatie dat hun rol op de post niet geheel duidelijk is (zie bijlage 4). Communicatie en samenwerking Over het algemeen zijn de HAIO’s tevreden over de communicatie en samenwerking binnen de huisartsenpost. Met de stelling:“de samenwerking met de chauffeur verloopt goed”, is 96 % van de HAIO’s het eens. Van de HAIO’s is 95 % het eens met de stelling: “de sfeer op de huisartsenpost is goed”. Met de stelling: “ik krijg goede terugkoppeling op mijn handelen van de collega huisartsen en de assistentes”, is 37 % van de HAIO’s het eens. (zie tabel 7). Van de HAIO’s merken er zes op dat de sfeer op de huisartsenpost prima is. (zie bijlage 4). Arbeidsomstandigheden De HAIO’s zijn positief over de spreekkamer op de huisartsenpost en het medische materieel. Met de stelling: “er is medische literatuur / NHG standaarden aanwezig op de huisartsenpost”, is echter 67 % van de HAIO’s het oneens. Over de manier waarop de diensten gecompenseerd worden zijn de meningen verdeeld. Van de HAIO’s is 58 % het eens met de stelling: “de compensatie van de diensten is goed geregeld”. Van de HAIO’s is 86 % het oneens met de stelling: “ik compenseer al mijn diensten.“ (zie tabel 8). Van de HAIO’s maken er 7 de opmerking dat zij hun diensten bijna nooit compenseren. (zie bijlage 4).

9

Begeleiding Van de HAIO’s antwoordt 77 % dat de HAO vaak of altijd aanwezig is tijdens de dienst. Bij de eerste jaars is de HAO significant vaker aanwezig tijdens de dienst dan bij de derde jaars (p < 0,01). (zie tabel 9). Over het algemeen zijn de HAIO’s positief over de begeleiding tijdens de dienst. Van de HAIO’s geeft 98 % aan dat zij vaak of altijd met vragen bij de HAO terecht kunnen. Over de stelling: “bij levensbedreigende casuïstiek houd ik de regie in eigen hand” zijn de meningen verdeeld. Van de HAIO’s antwoordt 53 % dat zij de regie nooit of zelden in de hand houden. (zie tabel 10). Opleiding Over het algemeen zijn de HAIO’s niet zeer positief over het gedeelte van de opleiding op het gebied van de spoedeisende zorg. Van de HAIO’s is 78 % het oneens met de stelling: “er is voldoende aandacht voor spoedeisende zorg binnen de opleiding”. (zie tabel 11) Een aantal HAIO’s merkt op dat er te weinig aandacht is voor somatiek / spoedeisende geneeskunde op de huisartsenopleiding in Nijmegen. Een deel merkt op dat er wel weinig aandacht is voor spoedeisende zorg, maar dat ze dat niet missen. Tevens wordt opgemerkt dat ze verwachten veel te leren tijdens de poortstage (zie bijlage 4). Oordeel over diensten Over het algemeen zijn de HAIO’s positief over de diensten. Van de HAIO’s is 86 % het eens met de stelling: “ik vind de diensten op de huisartsenpost een belangrijk onderdeel van de opleiding tot huisarts.” Over de stelling: “in de fase van de opleiding waarin ik me nu bevind kan ik volledig zelfstandig dienstdoen” zijn de meningen sterk verdeeld, 54 % van de HAIO’s is het met deze stelling eens. (zie tabel 12). Er is een significant verschil tussen de gemiddelde antwoorden op deze stelling van HAIO’s die wel zelfstandig dienst doen en HAIO’s die dit niet doen (p<0,01). Van de HAIO’s die bij het onderdeel begeleiding antwoorden dat de HAO altijd aanwezig is tijdens een dienst geeft 38 % aan wel zelfstandig dienst te kunnen doen. (zie tabel 13) De belangrijkste positieve aspecten van het dienstdoen op de huisartsenpost noemen de HAIO’s de interessante pathologie, de lage frequentie van de diensten, de samenwerking met andere huisartsen en de gezellige sfeer op de huisartsenpost. Op de vraag welk aspect van de huisartsenpost nog voor verbetering vatbaar is antwoordt een groot deel van de ondervraagden dat zij meer informatie over de patiënten zouden willen hebben, bijvoorbeeld middels een elektronisch patiëntendossier. Verder heeft een gedeelte van de HAIO’s problemen met de accommodatie in de huisartsenpost, zij hebben geen eigen spreekkamer of geen slaapplek tijdens nachtdiensten (zie bijlage 4).

10

5.4

Vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg.

Met name over vaardigheden met betrekking tot het reanimeren antwoordt een groot deel van de HAIO’s de betreffende handeling niet meegemaakt te hebben. Zo heeft 75,4 % geen beademing toegepast met een beademingsballon en een mondmasker en 73,7 % heeft geen hartmassage toegepast. Van het uitvoeren van kleine praktische vaardigheden, zoals infuus prikken en hechten, leert een deel van de HAIO’s wel veel op de huisartsenpost. Verder antwoordt 73 % van de HAIO’s dat zij veel geleerd hebben met betrekking tot het bepalen van urgentie. Van de HAIO’s antwoordt 67 % veel geleerd te hebben met betrekking tot het beschrijven van de toestand van de patiënt, in het kader van een adequate overdracht. (zie tabel 14).

5.5

Behandelde ziektebeelden

Van de HAIO’s heeft 43,9 % geen patiënt met suïcidepoging meegemaakt, 40,4 % geen bewusteloze patiënten meegemaakt en 35,7 % geen patiënt met insult of koortsstuip meegemaakt. Bij 79 % van de HAIO’s hebben de diensten op de huisartsenpost weinig bijgedragen aan de kennis over bewusteloosheid, bij 75 % hebben de diensten weinig bijgedragen aan de kennis over suïcidepogingen. Van de HAIO’s geeft 74% aan dat de diensten op de huisartsenpost veel bij hebben gedragen aan de kennis over een mogelijk myocardinfarct en 65% geeft aan dat de diensten veel bij hebben gedragen aan de kennis over benauwdheid. (zie tabel 15)

.

11

6.

Beschouwing

6.1

Conclusies algemene gegevens

Het responspercentage van 46 % was laag maar de kenmerken van de responders komen wel in grote lijn overeen met de totale groep HAIO’s wat betreft geslachtsverdeling, leeftijdsverdeling en verdeling over het eerste en derde jaar. Het lage responspercentage zou kunnen komen doordat de enquête via e-mail beantwoord moest worden. Een gedeelte van de HAIO’s controleert zijn e-mail waarschijnlijk niet regelmatig, of er kan een foutief e-mailadres bekend zijn bij de huisartsenopleiding. De enquête is in de zomerperiode afgenomen, een gedeelte van de HAIO’s kan op vakantie geweest zijn. De HAIO’s werkten gemiddeld 23,5 maand voordat ze aan de huisartsenopleiding begonnen, meestal als poortarts. Dit gemiddelde is hoger uitgevallen dan verwacht, maar dit kan verklaard worden door een kleine groep HAIO’s die voor de start van de opleiding langere tijd in het buitenland gewerkt heeft. 6.2

Conclusies aantal en aard diensten

Gemiddeld doet een HAIO 3,5 uur dienst per week, dit is minder dan de 4,6 uur die huisartsen in de omgeving Nijmegen doen. Uit een eerder onderzoek bleek dat HAIO’s gemiddeld 3,0 uur dienst per week doen.4 In dit eerdere onderzoek bleek ook dat er een grote groep HAIO’s is die geen diensten doet. Dit onderzoek was echter uitgevoerd met enquêtes die gericht waren aan de HAO’s. De enquêtes die in dit onderzoek afgenomen zijn, zijn gericht aan de HAIO’s, het is te verwachten dat de HAIO’s die geen of weinig dienst doen de enquête minder snel zullen responderen. Er is een grote groep HAIO’s die geen nachtdiensten doen, dit zijn vooral eerste jaars. Dit zou kunnen komen doordat de eerste jaars nog niet zelfstandig diensten doen, het deelnemen aan een nachtdienst betekent dan dat zowel de HAO als de HAIO ontregeld raken. Tussen eerste en derde jaars HAIO’s is er geen verschil in de aard van de diensten waar ze aan deelnemen. Het is waarschijnlijk dat de HAIO’s zo veel mogelijk deel nemen aan de diensten die de HAO heeft. Het is dan toeval of deze dienst een dienst als consultarts, als visitearts of als telefoonarts is. Er is een grote groep HAIO’s die geen telefoondiensten doet. Dit is gedeeltelijk te verklaren uit de omstandigheden, zoals het ontbreken van een telefoonarts of de telefoonarts zit op een callcenter op een andere plaats. Het betekent echter wel dat een gedeelte van de HAIO’s niet de mogelijkheid krijgt deze vaardigheid te leren.

12

Een zeer groot percentage van de ondervraagden is tevreden over het aantal diensten waaraan hij deelneemt. Bij het formuleren van nieuwe richtlijnen rond het aantal diensten waar een HAIO aan moet deelnemen kan hiermee rekening gehouden worden. Als er nieuwe richtlijnen komen zouden deze beter bekend gemaakt moeten worden dan de huidige richtlijnen, 36,8 % van de HAIO’s weet niet wat de richtlijnen op het moment zijn. 6.3

Conclusies oordeel over diensten op de huisartsenpost

Organisatie Voor de HAIO’s is er veel onduidelijkheid over de richtlijnen die er zijn voor het deelnemen aan diensten op de huisartsenpost. Dit verschilt echter wel sterk tussen de huisartsenposten. Zo zijn er bijvoorbeeld huisartsenposten die over de post schriftelijke richtlijnen sturen voor de aanvang van de huisartsenstage. Opvallend is echter dat ondanks deze onduidelijkheid de HAIO’s wel erg tevreden zijn over de organisatie van de diensten. Communicatie en samenwerking Over het algemeen zijn de HAIO’s zeer te spreken over de sfeer op de huisartsenpost. De samenwerking met assistentes, collega’s en de chauffeur verloopt prima. Arbeidsomstandigheden Over het algemeen zijn de arbeidsomstandigheden op de huisartsenpost goed. Veel HAIO’s geven echter wel aan dat er weinig literatuur aanwezig is. Dit beperkt wel de mogelijkheden van de HAIO om zijn kennis te vergroten tijdens een dienst. Opvallend bij de compensatie van de diensten is dat 86 % van de HAIO’s aangeeft niet alle diensten te compenseren. De mening van de HAIO’s over de compensatie van diensten is zeer gemengd. In het rapport diensten worden manieren voorgesteld ter verbetering van de compensatie van diensten. Er zou zeker geprobeerd kunnen worden een betere regeling dan de huidige te creëren. Begeleiding Zoals te verwachten is bij bijna alle eerste jaars de HAO aanwezig tijdens diensten, derde jaars HAIO’s doen significant vaker zelfstandig dienst. Opvallend is dat van de HAIO’s die aangeven nooit zelfstandig dienst te doen er 35 % aangeeft dat ze in de fase van de opleiding waarin ze zich bevinden wel zelfstandig dienst zouden kunnen doen. Het is belangrijk er achter te komen of deze HAIO’s wel de kans krijgen om zelfstandig dienst te doen voordat zij hun huisartsendiploma behalen.

13

Opleiding De stellingen over theoretisch onderwijs op de terugkomdagen halen lage gemiddelden. De HAIO’s geven aan dat er weinig onderwijs over spoedzorg is opgenomen in de opleiding. Het is waarschijnlijk dat vooral de eerste jaars HAIO’s die weinig ervaring hebben opgedaan voor de start van de opleiding zich hierdoor onzekerder voelen tijdens diensten. Oordeel over diensten Een groot gedeelte van de HAIO’s vindt de diensten op de huisartsenpost een belangrijk onderdeel van de opleiding tot huisarts. Zij vinden het ook leerzaam en interessant. De belangrijkste reden die hiervoor gegeven wordt is het feit dat er zich veel interessante pathologie voordoet tijdens diensten.

6.4

Conclusies vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg.

In de lijst met vaardigheden die aan de HAIO’s is voorgelegd, met de vraag die te beoordelen, zijn levensreddende handelingen opgenomen. Het blijkt dat de HAIO’s deze vaardigheden bijna niet beoefenen op hun diensten op de huisartsenpost. Het is te verwachten dat de HAIO’s deze vaardigheden meer zullen meemaken tijdens hun poortstage. De twee vaardigheden: “de urgentie bepalen”, en “het toestandsbeeld van de patiënt beschrijven, in het kader van een adequate overdracht.” zullen minder waarschijnlijk toegepast worden tijdens de poortstage. Het is dan ook zeer positief dat de HAIO’s aangeven hier veel van te leren tijdens de diensten. Kleine verrichtingen zoals infusen prikken en hechten halen ook hogere gemiddelden, de HAIO’s krijgen genoeg mogelijkheden op de huisartsenpost om deze vaardigheden te leren.

6.5

Conclusies behandelde ziektebeelden

De HAIO’s maken bewusteloosheid, een insult of koortsstuip en een suïcidepoging weinig mee op de huisartsenpost. De ziektebeelden die ze zien waar ze het meest van leren, zijn het mogelijke myocardinfart en benauwdheid, dit zijn allebei ziektebeelden die veel voorkomen en waarvan het zeer belangrijk is dat een huisarts hier genoeg ervaring mee heeft.

6.6

Kanttekeningen bij het onderzoek

De gevonden resultaten zijn minder betrouwbaar omdat er sprake is van een zeer laag responspercentage. Er kan een positieve selectie plaatsgevonden hebben, waarbij vooral de

14

HAIO’s die regelmatig deelnemen aan diensten de enquête hebben beantwoord. Het kan zijn dat de HAIO’s de HAO positiever hebben beoordeeld dan de werkelijkheid omdat zij hun HAO niet te negatief wilden af schilderen. Tenslotte maakt dit onderzoek gebruik gemaakt van een pilot enquête waarvan de validiteit en betrouwbaarheid zijn nog niet bepaald. 6.7

Aanbevelingen

We pleiten voor een landelijk onderzoek onder HAIO’s. Dit zou dan bij voorkeur schriftelijk moeten gebeuren en op de terugkomdag zodat de respons zeer hoog kan worden. Het is duidelijk dat er nieuwe richtlijnen moeten komen voor het doen van diensten door HAIO’s. In deze richtlijnen moeten minimumeisen komen voor het doen van diensten door HAIO’s.Hierbij dient dan rekening te worden gehouden met de fase van de opleiding en het soort dienst. Zo lijken nachtdiensten in het eerste jaar niet echt leerzaam, de diensten zijn vaak rustig en er is vaak geen slaapmogelijkheid voor de HAIO’s op de post. Aan alle HAIO’s zou de mogelijkheid geboden moeten worden om tenminste enkele malen dienst te doen als telefoonarts of tijdelijk te functioneren als triage assistente. Als dit niet kan op de huisartsenpost van de HAO, moet er een andere mogelijkheid geboden worden. In de nieuwe richtlijnen moet verder gepoogd worden betere regels omtrent de compensatie van diensten vast te leggen. De huisartsenopleiding dient het terugkomdagonderwijs meer af te stemmen op het dienst doen. Dit betreft theoretisch en vaardigheden onderwijs op het gebied van de spoedeisende geneeskunde. Daarnaast dient aandacht te komen voor taken en verantwoordelijkheden tijdens het dienstdoen en een introductie op de huisartsenpost. Afspraken en regels dienen op alle posten dezelfde te zijn. Op de posten dient voldoende ruimte te zijn voor de HAIO om zelfstandig patiënten te zien en er moet voldoende literatuur aanwezig zijn.

15

7.

Literatuurlijst 1. Werkgroep diensten van de hoofden huisartsopleiding. Eindredactie J. Stolk. Diensten in de huisartsopleiding. Leiden. September 2002. 2. Inspectie voor de gezondheidszorg. Huisartsenposten in Nederland, Nieuwe structuren met veel kinderziekten. Den Haag. Mei 2004. 3. ABC werkgroep. Eindtermen huisarts werkend in de spoedeisende zorg, een advies aan het NHG-bestuur. Januari 2004. 4. VOHA. Dienst doen tijdens de huisartsopleiding, een “spoedgeval”. Voha nieuws, afdeling voortgezette opleiding tot huisarts. Nijmegen. 2004: 6 (4). 5. PHJ Giesen, LGR Haandrikman, e.a. Centrale huisartsenposten: wordt de huisarts er beter van? Huisarts en wetenschap 2000: 43 (12). 6. KNMG. College Voor Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisgeneeskunde. Besluit CHVG no. 4 – 2000. Opleidingseisen Huisartsgeneeskunde. Utrecht. 2000. 7. SBOH. CAO huisartsen in opleiding. Utrecht. 2002-2003. 8. Projectgroep Diensten. Eindrapport Diensten, project vernieuwing huisartsopleiding. December 2003. 9. Voortgezette Opleiding tot Huisarts. Algemene informatie Huisartsenopleiding. Nijmegen. Februari 2003. 10. TNO. Vragenlijst in het kader van project ‘Werksituatie van HAIO’s’. April 2004. 11. IOWO: adviseurs voor onderwijs beleid en organisatie, Katholieke Universiteit Nijmegen. Evaluatie co-assistentschap huisartsengeneeskunde. Nijmegen. 2004.

12. VOHA Nijmegen. Lijst van medisch technische vaardigheden gebaseerd op de eindtermen 2000. Nijmegen. 2000.

13. WJM van Gerwen. Kwaliteit van de huisartsenposten: Het oordeel van de huisarts. Scriptie wetenschappelijke stage geneeskunde. Nijmegen. Juni 2004.

16

8.

Bijlagen

17

Bijlage 1

Lijst van afkortingen

HAIO

Huisarts in Opleiding

HAO

Huisarts Opleider

ABCDE

Airway Breathing Circulation Disabilities Exposure Evaluatie

CHVG

College Voor Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisgeneeskunde

SBOH

Stichting Beroepsopleiding tot Huisarts

HAP

Huisartsenpost

CHN

Coöperatieve Huisartsendienst Nijmegen en omstreken

HOV

Huisartsenpost ’s Hertogenbosch Oss Veghel

18

Bijlage 2

Tabellen

Tabel 1: Afdelingen waar HAIO’s gewerkt hebben voor de start van de huisartsenopleiding.

Afdeling Eerste Hulp Interne geneeskunde Onderzoek Kindergeneeskunde Psychiatrie Tropengeneeskunde Verpleeghuis Geriatrie Chirurgie Gynaecologie Militaire geneeskunde Neurologie Revalidatiegeneeskunde Verzekeringsgeneeskunde Cardiologie Intensive Care Jeugdgeneeskunde Alarmcentrale Kinderchirurgie Longgeneeskunde Sociale geneeskunde

Aantal HAIO’s 30 10 7 6 5 5 5 4 3 3 3 3 3 3 2 2 2 1 1 1 1

Tabel 2: Huisartsenposten waar de HAIO’s deelnemen aan diensten.

Huisartsenpost CHN Nijmegen HAP Arnhem-Zuid HOV Den Bosch CHN Boxmeer HAP Tiel HAP Zevenaar HAP Oude IJssel Doetichem HOV Veghel CHN Wijchen HAP Helmond HOV Oss HAP Venlo en Venray HAP Achterhoek Oost HAP Eemland - Amersfoort HAP Gelderse Vallei - Ede HAP Eindhoven HAP Oosterhout HAP Tilburg HAP Winterswijk HAP Velp

Aantal HAIO’s 12 5 5 4 4 4 3 3 3 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1

19

Tabel 3: Type en aard van de diensten in uren per week

Type dienst

gemiddelde (std)

Avonddienst Nachtdienst Weekenddagdienst

1,55 (1,05) 0,50 (0,58) 1,49 (0,91)

% HAIO’s dat geen diensten heeft gedaan 5,3 49,0 7,1

Consultarts Visitearts Telefoonarts

1,73 (1,02) 1,49 (0,94) 0,32 (0,40)

7,8 5,9 66,7

Tabel 4: Verschil aantal avonddiensten, nachtdiensten en weekenddagdiensten tussen eerste en derde jaars HAIO’s. Gemiddelden zijn berekend in uren per week.

Avonddiensten Nachtdiensten Weekenddagdiensten

groep HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s

gemiddelde 1,5 1,7 0,3 0,7 1,4 1,6

standaarddeviatie 1,2 0,8 0,4 0,6 0,8 1,0

Tabel 5: Verschil aantal consultartsdiensten, visiteartsdiensten en telefoonartsdiensten tussen eerste en derde jaars HAIO’s. Gemiddelden zijn berekend in uren per week.

Consultarts Visitearts Telefoonarts

groep HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s

gemiddelde 1,5 2,0 1,4 1,7 0,2 0,3

standaarddeviatie 0,9 0,8 0,8 1,0 0,4 0,4

Tabel 6: Het oordeel van de HAIO’s over de organisatie van diensten.

Stelling

% oneens

% eens

Mijn introductie op de huisartsenpost is naar mijn tevredenheid verlopen Ik ben op de hoogte gesteld van de richtlijnen over het dienstdoen door HAIO’s op de huisartsenpost. Het is mij duidelijk wat mijn taken en verantwoordelijkheden zijn tijdens een dienst. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt met de huisartsenpost over de aanwezigheid van de HAO tijdens diensten. Ik ben tevreden over de manier waarop de diensten georganiseerd zijn.

33

67

gemiddelde (std) 3,9 (1,0)

75

25

2,7 (1,2)

36

64

3,6 (1,1)

46

54

3,5 (1,2)

16

84

4,1 (0,9)

20

Tabel 7: Het oordeel van de HAIO’s over de communicatie en samenwerking.

Stelling

% oneens

% eens

De sfeer op de huisartsenpost is goed. De samenwerking met de assistentes verloopt goed. De samenwerking met andere huisartsen verloopt goed. De samenwerking met de chauffeur verloopt goed. Ik krijg goede terugkoppeling op mijn handelen van de collega huisartsen en de assistentes.

5 5

95 95

gemiddelde (std) 4,7 (0,6) 4,6 (0,6)

9

91

4,4 (0,7)

4

96

4,7 (0,5)

63

37

3,3 (1,1)

Tabel 8: Het oordeel van HAIO’s over de arbeidsomstandigheden.

Stelling

% oneens

% eens

Op de huisartsenpost is een spreekkamer met computer en onderzoeksbank voor mij beschikbaar. Er staat adequaat medisch materiaal tot mijn beschikking in de spreekkamer. Er is medische literatuur / NHG standaarden aanwezig op de huisartsenpost. Er is voldoende medisch materieel in de dienstauto. De werkdruk tijdens de diensten is acceptabel. De compensatie van de diensten is goed geregeld. Ik compenseer al mijn diensten.

12

88

gemiddelde (std) 4,5 (0,8)

11

89

4,5 (0,8)

67

33

2,8 (1,3)

9

91

4,5 (0,8)

18

82

4,2 (0,8)

42

58

3,5 (1,4)

86

14

2,1 (1,3)

Tabel 9: Antwoord op de vraag: tijdens de dienst is de HAO aanwezig op de huisartsenpost, verschil tussen eerste en derde jaars.

groep HAIO’s Eerste jaars HAIO’s Derde jaars HAIO’s

gemiddelde standaarddeviatie 5,0 0,2 3,7 1,4

21

Tabel 10: Het oordeel van HAIO’s over de begeleiding tijdens de diensten.

Stelling Tijdens de dienst is de HAO aanwezig op de huisartsenpost. Indien de HAO niet op de huisartsenpost aanwezig is is hij telefonisch bereikbaar. De HAO laat de begeleiding over aan een andere huisarts op de huisartsenpost. Met vragen tijdens de dienst kan ik bij de HAO terecht. Dienstcasuïstiek wordt besproken met de HAO. Bij levensbedreigende casuïstiek houd ik de regie in eigen hand (ik laat de HAO niet ingrijpen).

% nooit / zelden 23

% vaak / altijd 77

gemiddelde (std) 4,3 (1,2)

9

91

4,6 (1,3)

94

6

1,3 (0,8)

2

98

4,9 (0,3)

21

79

4,3 (0,8)

53

47

3,3 (1,0)

Tabel 11: Het oordeel van HAIO’s over de opleiding.

Stelling

% oneens

% eens

Het programma van de terugkomdagen sluit aan op de diensten. Er is voldoende theoretische voorbereiding op de diensten. Er is voldoende aandacht voor spoedeisende zorg binnen de opleiding.

95

5

gemiddelde (std) 2,1 (0,9)

87

13

2,3 (1,1)

78

22

2,5 (1,2)

Stelling

% oneens

% eens

Ik vind de diensten op de huisartsenpost een belangrijk onderdeel van de opleiding tot huisarts. Ik vind de diensten op de huisartsenpost leerzaam. Het werken op de huisartsenpost verhoogt mijn arbeidsvreugde. Het werken op de huisartsenpost verhoogt mijn interesse in de huisartsgeneeskunde. In de fase van de opleiding waarin ik me nu bevind kan ik volledig zelfstandig dienstdoen.

14

86

gemiddelde (std) 4,5 (0,9)

16

84

4,4 (0,9)

39

61

3,6 (1,0)

35

65

3,7 (1,1)

46

54

3,4 (1,5)

Tabel 12: Het oordeel over diensten.

22

Tabel 13: Antwoord op de stelling: In de fase van de opleiding waarin ik me nu bevind kan ik zelfstandig dienst doen, verschil tussen de HAIO’s die wel dienst doen zonder de HAO en de HAIO’s die niet dienst doen zonder de HAO.

groep HAIO’s HAIO’s die dienst doen zonder HAO HAIO’s die dienst doen met HAO

% oneens 6 62

% eens 94 38

Tabel 14 Vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg.

Vaardigheid

% niet meegemaakt 61,4

% weinig van geleerd 91

% veel van geleerd 9

Beoordelen of luchten ademweg vrij is. Ademweg vrij maken. Uitvoeren en beoordelen saturatiemeting. Beademing toepassen zonder hulpmiddelen. Beademing toepassen met een beademingsballon en mondmasker. Toedienen zuurstof. Toepassen hartmassage. Inbrengen infuus. Bewustzijn middels de Glasgow coma scale uitdrukken. De urgentie bepalen. Het toestandsbeeld van de patiënt beschrijven, in het kader van een adequate overdracht. Hechten. Draineren abces. Catheteriseren. Beleid rond pijnmedicatie van de terminale patiënt. Emotionele steun bieden aan een patiënt en diens familie in de terminale fase.

2,2 (1,0)

66,7

95

5

1,7 (1,0)

71,9

94

6

1,6 (1,2)

77,2

92

8

1,6 (1,0)

75,4

93

7

1,6 (1,0)

56,1 73,7

80 93

20 7

2,5 (1,3) 1,8 (1,0)

10,5 53,6

51 81

49 19

3,2 (1,4) 2,4 (1,0)

8,8 3,5

27 33

73 67

3,9 (1,1) 3,8 (1,1)

7,0 23,2 24,6 22,8

36 60 53 52

64 40 47 48

3,7 (1,3) 2,9 (1,3) 3,0 (1,3) 3,2 (1,1)

17,5

57

43

3,1 (1,3)

23

gemiddelde (std)

Tabel 15 Morbiditeit

Ziektebeeld

% niet

% weinig

% veel

gemiddelde

meegemaakt geleerd

geleerd

Bewusteloosheid

40,4

79

21

2,6 (1,0)

Insult, koortsstuip

35,7

67

33

2,8 (1,2)

Mogelijk myocardinfarct

5,4

26

74

3,9 (1,0)

Mogelijk hartritmestoornis

16,1

49

51

3,4 (1,0)

Mogelijk CVA

12,3

54

46

3,3 (1,2)

Benauwdheid

5,3

35

65

3,9 (0,9)

Mogelijke acute buik

5,3

46

54

3,5 (1,0)

Suïcidepoging

43,9

75

25

2,8 (1,0)

24

Bijlage 3

Enquête

De visie van HAIO’s over diensten op de huisartsenpost A. Persoonlijke gegevens 1.

Leeftijd: …..

2.

Geslacht: ‫ ڤ‬Man ‫ ڤ‬Vrouw

3.

Wanneer bent u begonnen met de opleiding tot huisarts? a. jaar ….. b. maand ‫ ڤ‬Per 1 maart ‫ ڤ‬Per 1 september ‫ ڤ‬Anders, namelijk per:…….

4.

Werkt u voltijd of deeltijd? ‫ ڤ‬Voltijd ‫ ڤ‬Deeltijd, namelijk:……. %

5.

Wat voor werk heeft u verricht tussen uw artsexamen en het starten van de opleiding tot huisarts en hoeveel maanden heeft u in de verschillende functies gewerkt? Voorbeeld: poortarts 5 maanden 1. functie:……. 2. functie:……. 3. functie:…….

6.

aantal maanden:….. aantal maanden:….. aantal maanden:…..

Heeft u een vrijstelling voor de poortstage gekregen? ‫ ڤ‬ja ‫ ڤ‬nee

7.

In welke organisatiestructuur neemt u deel aan de diensten? ‫ ڤ‬Huisartsenpost ‫ ڤ‬Waarneemgroep -->>De rest van deze enquête is niet voor u van toepassing,

8.

Bij welke huisartsenpost(en) neemt u deel aan de diensten? ………………….

25

B. Aantal diensten 9.

Aan hoeveel volledige diensten heeft U de afgelopen 3 maanden deelgenomen? -Halve diensten kunnen bij elkaar opgeteld worden, waarbij twee halve diensten tellen als één hele. -Ik verzoek u bij het beantwoorden van deze vraag gebruik te maken van uw agenda. Avonddiensten:

1

2

3

4

5

meer nl …..

Nachtdiensten: Weekenddagdiensten of Feestdagdiensten:

1

2

3

4

5

meer nl …..

1

2

3

4

5

meer nl …..

10.

Als u aan één van de bovenstaande diensten niet deelgenomen heeft (u heeft bijvoorbeeld niet deelgenomen aan nachtdiensten) wat was hiervan dan de reden? ……………….

11.

Wat was de aard en de frequentie van de diensten waar u de afgelopen 3 maanden aan deelgenomen heeft? Consultarts: Visitearts: Telefoonarts:

1 1 1

2 2 2

3 3 3

4 4 4

5 5 5

meer nl ….. meer nl ….. meer nl …..

12.

Wat vindt u van het aantal diensten waaraan u deelneemt? ‫ ڤ‬te weinig ‫ ڤ‬goed ‫ ڤ‬te veel

13.

Als u de afgelopen 3 maanden niet heeft deelgenomen aan diensten wat was hiervoor dan de reden? .............................

14.

Wat is volgens u de opleidingsnorm voor HAIO’s is voor het doen van diensten? ‫ ڤ‬facultatief ‫ > ڤ‬2 uur per week ‫ > ڤ‬4 uur per week ‫ > ڤ‬6 uur per week ‫ ڤ‬weet ik niet

26

C. Visie over diensten op de huisartsenpost Organisatie: Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens bent.

15 Mijn introductie op de huisartsenpost is naar mijn tevredenheid verlopen. 16 Ik ben op de hoogte gesteld van de richtlijnen over het dienstdoen door HAIO’s op de huisartsenpost. 17 Het is mij duidelijk wat mijn taken en verantwoordelijkheden zijn tijdens een dienst. 18 Er zijn duidelijke afspraken gemaakt met de huisartsenpost over de aanwezigheid van de HAO tijdens diensten. 19 Ik ben tevreden over de manier waarop de diensten georganiseerd zijn. 20.

Volledig Volledig oneens eens ↓ ↓ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

Opmerkingen over de organisatie van de huisartsenpost: ……………………….

Communicatie en samenwerking: Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens bent.

21 De sfeer op de huisartsenpost is goed. 22 De samenwerking met assistentes verloopt goed. 23 De samenwerking met andere huisartsen verloopt goed. 24 De samenwerking met de chauffeur verloopt goed. 25 Ik krijg goede terugkoppeling op mijn handelen van de collega huisartsen en de assistentes. 26.

Volledig Volledig oneens eens ↓ ↓ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

Opmerkingen over de communicatie en samenwerking binnen de huisartsenpost: ……………………

27

Arbeidsomstandigheden: Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens bent.

27 Op de huisartsenpost is een spreekkamer met computer en onderzoeksbank voor mij beschikbaar. 28 Er staat adequaat medisch materieel tot mijn beschikking in de spreekkamer. 29 Er is medische literatuur/ NHG standaarden aanwezig op de huisartsenpost. 30 Er is voldoende medisch materieel in de dienstauto. 31 De werkdruk tijdens de diensten is acceptabel. 32 De compensatie van de diensten is goed geregeld. 33 Ik compenseer al mijn diensten. 34.

Volledig Volledig oneens eens ↓ ↓ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

Opmerkingen over de arbeidsomstandigheden op de huisartsenpost: ………….

Begeleiding: Wilt u van de volgende situaties aangeven hoe vaak ze voorkomen. Nooit

Altijd

↓

41.

Nvt

↓

↓

35 Tijdens de dienst is de HAO aanwezig op de huisartsenpost. 36 Indien de HAO niet op de huisartsenpost aanwezig is is hij telefonisch bereikbaar.

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

37 De HAO laat de begeleiding over aan een andere huisarts op de huisartsenpost. 38 Met vragen tijdens de dienst kan ik bij de HAO terecht. 39 Dienstcasuïstiek wordt besproken met de HAO. 40 Bij levensbedreigende casuïstiek houd ik de regie in eigen hand (Ik laat de HAO niet ingrijpen).

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

Opmerkingen over de begeleiding tijdens diensten op de huisartsenpost: …………..

28

Opleiding: Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens bent. ↓

42 Het programma van de terugkomdagen sluit aan op de diensten. 43 Er is voldoende theoretische voorbereiding op de diensten. 44 Er is voldoende aandacht voor spoedeisende zorg binnen de opleiding. 45.

↓ Volledig Volledig oneens eens ↓ ↓ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

Opmerkingen over de opleiding op het gebied van de spoedeisende zorg: …………………….

Oordeel over diensten: Wilt u bij de volgende stellingen aangeven in hoeverre u het er mee eens bent.

46 Ik vind de diensten op de huisartsenpost een belangrijk onderdeel van de opleiding tot huisarts. 47 Ik vind de diensten op de huisartsenpost leerzaam. 48 Het werken op de huisartsenpost verhoogt mijn arbeidsvreugde. 49 Het werken op de huisartsenpost verhoogt mijn interesse in de huisartsgeneeskunde. 50 In de fase van de opleiding waarin ik me nu bevind kan ik volledig zelfstandig dienstdoen. 51.

Volledig Volledig oneens eens ↓ ↓ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

Wat zijn voor u de belangrijkste positieve aspecten van de huisartsenpost? …………………………

52.

Welke aspecten van de huisartsenpost zijn voor verbetering vatbaar? .................................

29

D. Vaardigheden op het gebied van de spoedeisende zorg In hoeverre hebben de diensten op de huisartsenpost bijgedragen tot het beheersen van de volgende vaardigheden. Als u een handeling niet heeft meegmaakt op de huisartsenpost kunt u nvt invullen.

53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

Beoordelen of lucht- en ademweg vrij is. Ademweg vrijmaken. Uitvoeren en beoordelen saturatiemeting. Beademing toepassen zonder hulpmiddelen. Beademing toepassen met een beademingsballon en mondmasker. Toedienen zuurstof. Toepassen hartmassage. Inbrengen infuus. Bewustzijn middels de Glasgow coma scale uitdrukken. De urgentie bepalen. Het toestandsbeeld van de patiënt beschrijven, in het kader van een adequate overdracht. Hechten. Draineren abces. Catheteriseren. Beleid rond pijnmedicatie van de terminale patiënt. Emotionele steun bieden aan een patiënt en diens familie in de terminale fase.

30

Helemaal niet ↓ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

Zeer veel ↓ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

↓ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ ڤ ڤ ڤ ڤ‬

‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

Nvt

E. Morbiditeit In hoeverre hebben uw diensten op de huisartsenpost bijgedragen tot uw vaardigheid van het behandelen van patiënten met de volgende ziektebeelden? Als u een ziektebeelden niet bent tegengekomen op de huisartsenpost kunt u nvt invullen.

69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76.

Helemaal niet ↓ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬ ‫ڤ ڤ ڤ‬

Bewusteloosheid. Insult, koortsstuip. Mogelijk myocardinfarct. Mogelijk hartritmestoornis. Mogelijk CVA. Benauwdheid. Mogelijke acute buik. Suïcidepoging.

‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

Zeer veel ↓ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

77.

Ik wil graag een samenvatting van de resultaten ontvangen via de mail ‫ ڤ‬ja e-mailadres….. ‫ ڤ‬nee

78.

Heeft u nog opmerkingen ……………………

Dank u voor uw medewerking, Hanneke Kersten

31

Nvt ↓ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬ ‫ڤ‬

Bijlage 4

Kwalitatieve tabellen met opmerkingen

Vraag: Als u aan één van de bovenstaande diensten niet deelgenomen heeft (u heeft bijvoorbeeld niet deelgenomen aan nachtdiensten) wat was hiervan dan de reden? Respons nr.

Commentaar

1, 5, 7,14, 17, 19,20,28, 42, 45, 52,55 12, 30, 31,36,48, 58 24, 32, 34, 46, 47 19, 21,45, 48 17, 49, 53 41, 50, 53

Volgende dag werken in praktijk van HAO.

18, 55 3 13 16 23 35

Planning bij toeval zo gelopen. HAO doet geen nachtdiensten. Nachtdienst is erg rustig dus niet zo leerzaam. Vakantie. Er wordt geen opdeling gemaakt in consultarts, visitearts en telefoonarts Niet zinvol als ik niet zelfstandig mag werken. Net gestart met de opleiding. Sinds 1 juli andere opleidingspraktijk gekregen. Daarvoor diensten in waarneemgroep. Bovenstaande diensten hebben dus betrekking op de afgelopen vier weken. Zomercursus Post boxmeer beschikt niet over 2 bedden Zwangerschap

Aantal HAIO’s 12 6 5 4 3 3 2 1 1 1 1 1

Als u de afgelopen 3 maanden niet heeft deelgenomen aan diensten wat was hiervoor dan de reden? Respons nr.

commentaar

2, 44

Geen aparte consultarts en visitearts en telefoonarts. Je doet alles tijdens een dienst Telefoondienst: niet leerzaam Te vroeg in de opleiding Vakantie Aanbod HAO ter compensatie v. vele zelfst. Werken Ziekte Andere afspraak, congresbezoek Een dienst niet vanwege geen arts aanwezig de ochtend erop. Zwangerschaps(verlof) Bij toeval geen telefoondienst gedaan

1 3 10, 19 18 19 30 31 35 46

32

Aantal HAIO’s 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Opmerkingen over de organisatie van de huisartsenpost: Respons nr.

commentaar

27, 41, 57 43, 54, 58 2, 8 9 13 16 34 35 49

Rol HAIO niet geheel duidelijk. organisatie goed. Zou met telefoonarts gewerkt moeten worden Ik werk onder verantwoordelijkheid en samen met de hao Zeer professioneel en vooral zorgvuldig Nijmegen heeft een duidelijk protocol Keurig, helder, duidelijk, zorgvuldig, efficient Hangt ook veel van HAO af de post waar ik zit is niet echt ingericht op haio's: bij nachtdiensten moet je zelf een matje en slaapzak meenemen en slapen in een behandelkamer. armoe troef!

Aantal HAIO’s 3 3 2 1 1 1 1 1 1

Opmerkingen over de communicatie en samenwerking binnen de huisartsenpost: Respons nr.

commentaar

13, 19, 27, 34, 51, 54 14

Prima sfeer

35 41 43 57

Aantal HAIO’s 6

Leuke sfeer, wel veel versch. mensen (steeds nieuwe gezichten) Duidelijke afspraken dat supervisie alleen door opleider Vaak voor mij onbekende andere huisartsen die onvoldoende terugkoppelen. het is normaal dat je niet met iedereen even goed door een deur kunt; maar globaal gezien gaat het goed heel open en vrijblijvend

33

1 1 1 1 1

Opmerkingen over de arbeidsomstandigheden op de huisartsenpost: Respons nr.

commentaar

2, 8, 14, 16, 19, 34, 49 18, 34, 54 3

Ik compenseer (bijna) nooit mijn diensten.

19 24 28 29 30 35 41

46 51 57

Over het algemeen goed. Ik heb nog niet als consultarts gewerkt dus weet niet hoe de uitrusting is in de spreekkamers. Spreekkamer en auto goed uitgerust. Snel warm bij zonnig weer, dan wordt het werk zwaar. Weekenddiensten zijn erg lang 9 uur, avonddiensten 6 uur. In Veghel zijn slechts 2 spreekkamers, waardoor de HAO dus geen beschikking heeft over een kamer. Volgens mij is er in Den Bosch geen literatuur beschikbaar, behalve het groninger formularium Hangt eigenlijk volledig van HAO af, literatuur is beperkt tot standaarden en internet Er zijn oude spreekkamers. Ik maak meestal geen gebruik van het medische materiaal in de auto, omdat ik toch het best bekend ben met mijn eigen tas. Mijn opleider heeft veel moeite met de compensatie van de diensten. Ik probeer het toch in overleg zoveel mogelijk te doen. Materieel is van slechte kwaliteit, vaak rommelig en vies. Over het algemeen goed, soms een uitschieter qua drukte, de extra visitedienst is heel saai ( niks te doen meestal) compensatie moet nog steeds gevraagd worden als een gunst ipv dat het van zelf sprekend is

Aantal HAIO’s 7 3 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1

Opmerkingen over de begeleiding tijdens diensten op de huisartsenpost: Respons nr.

commentaar

15, 16 6 7 13 18 19 20 23

Laatste half jaar doe ik zelfstandig de diensten. Situatie van afgelopen 3 maanden ingevuld. Zelfstandige diensten voor 3e jaars moet !!!! (mag nu niet) levensbedreigende casuïstiek heb ik nog niet meegemaakt. Minder uitvoerig nabesproken dan in de praktijk. Tijdens visites assisteert de HAO mij soms als extra hand. Ad 40: mag zeker ingrijpen als dat nodig is. Consulten vaak niet nabesproken, visites vaak wel, bij twijfel altijd mogelijkheid tot overleg. Reglementen hierover onduidelijk. Tot op heden altijd samen met hao diensten gedaan, waarbij de HAO altijd bereikbaar is als achterwacht. Prima; leerzaam. Goede begeleiding per HAO verschillend, mijn huidige HAO is zeer goed in het begeleiden. ad 40 wisselt per casus, in principe zelfstandig. De begeleiding is prima, ik kan zo veel of zo weinig ondersteuning vragen als ik wil.

27 30 34 35 54 55

34

Aantal HAIO’s 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Opmerkingen over de opleiding op het gebied van de spoedeisende zorg: Respons nr.

commentaar

12, 13, 14, 15, 17, 28, 34, 41, 43, 51, 54, 55 11, 30, 58

Er is onvoldoende aandacht voor somatiek / spoedeisende geneeskunde op de opleiding.

33, 44, 46 21 29 35 53 57

Denk dat je ervaring daarin toch voornamelijk aan de poort opdoet en niet zozeer tijdens de huisartenstages. Op opleiding worden weinig spoedzaken behandeld, persoonlijk hiervoor geen evidente extra behoefte gezien. Poortstage zou voor deelname diensten gezet mogen worden. Zonder de ervaring van de SEH zouden de diensten in met name het eerste jaar veel minder effectief zijn geweest en misschien ook wel niet haalbaar op de huisartsenpost. Geen chronologische aansluiting tussen programma en diensten, maar bij inbrengrondes is casuistiek vaak uit diensten Ik neem aan dat dit behandeld wordt in de poortstage, warvoor ik vrijstelling had, dus ik kan hierover niet goed oordelen. toevallig zelf veel ervaring, maar anders..

35

Aantal HAIO’s 12 3 3 1 1 1 1 1

Wat zijn voor u de belangrijkste positieve aspecten van de huisartsenpost? Respons nr.

commentaar

1, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 20, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 35, 41, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 52, 54, 57, 58 1, 7, 8, 11, 12, 18, 19, 23, 42, 44, 51 6, 8, 13, 17, 19, 21, 23, 29, 35, 50, 54 2, 6, 8, 20, 28, 41, 50, 55 2, 20, 57 7, 24, 58 12, 22, 58 18, 24, 33 7, 31 30, 33 3 4 6 13 17 17 27 29 35

Interessante pathologie, hoge concentratie acute geneeskunde.

35 53 53

Aantal HAIO’s 30

Minder vaak dienst dan in de oude structuur.

11

Samenwerking met collega huisartsen.

11

Gezellig, goede sfeer.

8

Zeer leerzaam. Goed georganiseerd. Dynamisch karakter. Goede voorzieningen. Chaufeur mee op visite is veilig. Oefenen kleine ingrepen (hechten etc.). Proffesionele zorg onder 1 dak. Hh. lobbyen voor na de opleiding. Inventief leren zijn. Zelfstandigheid. Efficient werken. Werklast verlichting. Uitstekende leerplek voor triage. Meer contact met tweede lijn vanwege acute aard klachten, dus meer bekendheid met specialisten. Goede triage door telefoonarts en assistenten. Prioriteiten leren stellen. Snel leren werken door de drukte.

3 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

36

1 1 1

Welke aspecten van de huisartsenpost zijn voor verbetering vatbaar? Respons nr.

commentaar

6, 13, 18, 22, 23, 26, 27, 30, 34, 42, 46, 57 1, 12, 53

Er is geen inzage in het medisch dossier / electronisch patiënten dossier.

14, 31, 49 17, 29, 41 25, 33 28, 57 41, 46 44, 55 45, 55 2 6

7 8 10 20 24 35 43

45 47 48 51 54

Werkdruk mn tijdens consulten is erg hoog -> extra consultarts op bijv zaterdagmiddag. Er is te weinig ruimte voor een HAIO op de huisartsenpost. Er is onduidelijkheid over de positie van de HAIO / de aanwezigheid van de HAO. Er is geen slaapmogelijkheid voor de HAIO Compensatie is op papier goed geregeld in de praktijk echter niet haalbaar Faciliteiten op de post (zoals verouderde spreekkamers), Ergernissen niet acute zorg second opinion Er is geen telefoonarts aanwezig. Visite dienst soms erg druk waardoor met name tijdrovende werkzaamheden bv stervens begeleiding en palliatieve zorg te weinig aandacht kan krijgen. Hierdoor mijns inzien te veel ad hoc beleid en brandjes blussen ipv vooruit denken en anticiperen. 3e jaars HAIO’s moeten zelfstandig mogen werken. Telefoonarts op post, niet op callcenter. Telefoontriage. Betere schokdempers auto. Huisvesting, nu op 1e verdieping en slechte klimaatregeling. Soms laat men jonge patiënten uren wachten voor een afspraak Betaling; hao krijgt volledige vergoeding voor uren die ze alleen achterwacht zijn; stukje financiel compensatie voor de haio zou op zijn plaats zijn (en dan niet die 5 euro van de sboh!!). Eisende patiënten. Het is in de weekenden en ’s avonds. Het computer systeem is onhandig. De telefonische bereikbaarheid is slecht. Het zou leuk zijn als je op de hoogte kon worden gehouden van wat er met bepaalde patiënten gebeurt.

37

Aantal HAIO’s 12 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1