De structuur van het Franstalig secundair onderwijs verschilt op een aantal vlakken van het Nederlandstalig secundair onderwijs. Dit is zeker het geval voor de eerste graad die in 20082009 grondig werd hervormd. 1. De 1ste graad Net zoals in Vlaanderen speelt het getuigschrift basisonderwijs (CEB: certificat d’études de base) een rol bij de instap in het secundair onderwijs. Sinds enkele jaren leggen de leerlingen van het 6de jaar lager onderwijs een schoolextern examen af om het CEB te behalen. Figuur 1: Structuur van de 1ste graad in het Franstalig onderwijs
Leerlingen met een CEB starten in het 1re année commune (1C). Naast 28 u gemeenschappelijke vorming, kiezen ze 4 u complementaire activiteiten. Nadien kunnen ze doorstromen naar het 2e anneé commune (2C). Leerlingen die in het 1ste of 2de jaar moeilijkheden ondervinden kunnen georiënteerd worden naar het 1re of 2e année complémentaire (1S of 2S). In dit complementair jaar liggen enkel 2 u Godsdienst en 3 u LO vast. De overige 27 u kunnen ingevuld worden naargelang de noden van de leerling. Voor elke leerling wordt er een Plan Inividuel d’ Apprentissage opgesteld. Leerlingen zonder CEB starten in het 1re année differenciée. De bedoeling is dat de leerlingen alsnog de doelstellingen van het lager onderwijs bereiken en het CEB behalen. Leerlingen die het CEB behalen, kunnen naar het 1re année commune (1C) of het 1re année complémentaire (1S). Leerlingen die het CEB niet behalen, stromen door naar het 2e année differenciée (2D). Als ze daar het CEB behalen, kunnen ze instromen in het 2e anneé commune (2C) of 2e année complémentaire.
In tegenstelling tot Vlaanderen werkt men in de 1 ste graad niet meer met A-, B- of C-attesten. De klassenraad reikt wel een rapport de compétences uit dat bijvoorbeeld een doorstroming naar 2C of 1S motiveert. Als we de structuur vergelijken met de eerste graad in Vlaanderen valt op dat men uitdrukkelijker investeert om zo veel mogelijk leerlingen in het gemeenschappelijke programma te krijgen/houden en de poort naar zowel doorstromings- als kwalificatiegericht onderwijs open te houden. Waar in Vlaanderen frequent hetzelfde programma wordt overgedaan, investeert men in het Franstalig onderwijs in een complementair jaar met een individueel aangepast programma. 2. De 2de en 3de graad In de 2de graad maakt men onderscheid tussen enseignement de transition (doorstroming) en enseignement qualifiant (kwalificatie). Naast dit onderscheid tussen doorstroming en kwalificatie kent men ook de vier onderwijsvormen: enseignement artistique, général, professionel en technique. Het ASO is steeds doorstromings- en het BSO is steeds kwalificatiegericht. Het kunst- en technisch onderwijs kunnen zowel doorstromings- als kwalificatiegericht zijn. Figuur 2: Structuur van het Franstalig secundair onderwijs
Voor leerlingen die het getuigschrift van de 1ste graad niet binnen drie jaar behalen, is er een année spécifique de différentation et d’orientation (3S-DO). Hierin wordt verder gewerkt aan de eindtermen 1ste graad en maakt de leerling kennis met opleidings- en beroepsmogelijkheden. 3. Informatie opzoeken over het aanbod in het Franstalig onderwijs Op de website www.enseignement.be vindt men informatie over het Franstalig onderwijs. In de rubriek système educatif kan men basisinformatie raadplegen over de verschillende onderwijsniveaus en -structuren. In de rubriek documentation zijn er links naar de regelgeving, onderwijsstatistieken, onderzoek en ook naar publicaties over het onderwijs. In de onderverdeling publications
vindt men beknopte en toegankelijke brochures over het leerplichtonderwijs, buitengewoon onderwijs, deeltijds kunstonderwijs, onderwijs voor sociale promotie. Informatie over onderwijsinstellingen en hun aanbod vindt men in de annuaires. In figuur 3 is het startscherm weergegeven van de Annuaire des écoles d'enseignement secondaire ordinaire et des CEFA. CEFA staat voor Centre d’Enseignement et de formation en Alternance (Leren & werken). Figuur 3: Informatie opzoeken over secundaire scholen en hun studieaanbod
Men kan zoeken op de naam, plaats en net van de instelling. Zoeken naar een opleiding kan door selectie van een domein, graad en onderwijsvorm. (Het KSO wordt niet bij de onderwijsvormen vermeld, maar bij de sectoren kan men wel Beaux-Arts selecteren). 4. Instromen in het Nederlandstalig onderwijs vanuit het Franstalig onderwijs Als leerlingen vanuit het Franstalig onderwijs instromen in het Nederlandstalig onderwijs moet men rekening houden met aan aantal specifieke aspecten op het gebied van toelatingsvoorwaarden. We baseren ons op een Mededeling van het VVKSO (M-2011-057) en omzendbrief SO 64. Bij de inschrijving moet men de taalwetgeving respecteren, die specifieke regels oplegt voor de inschrijving in een school in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Leerlingen die buiten het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wonen, kunnen wel starten in een Brusselse school maar moeten er onderwijs volgen in de taal van de streek waar ze vandaan komen. Als ouders in een taalverklaring vermelden dat de gebruikelijke taal van het kind de andere landstaal is, mag het kind onderwijs in deze andere taal volgen.
Een leerling die niet in Brussel maar wel in het Franstalige taalgebied woont, kan in Brussel naar school maar moet er in principe naar een Franstalige school. Mits een taalverklaring van de ouders kan de leerling ook starten in een Nederlandstalige Brusselse school. Leerlingen die rechtstreeks overkomen uit een Franstalige school in België kunnen door de toelatingsklassenraad tot elk leerjaar in het SO worden toegelaten. Deze toelatingsklassenraad moet dit gunstig beslissen binnen de 25 lesdagen na aanvang van de effectieve regelmatige lesbijwoning door de leerling. Er moet ook geen gelijkwaardigheid meer aangevraagd worden en de toelatingsklassenraad beslist autonoom. Om de haalbaarheid van een overstap van het Franstalig naar het Nederlandstalig onderwijs te verhogen, kan een leerling starten in hetzelfde of een lager leerjaar dat hij al gevolgd heeft (omzendbrief SO 64, paragraaf 3.8). 5. Referenties Administration Générale de l’Enseignement et de la Recherche scientifique (AGERS), Guide de l'Enseignement obligatoire en Communauté française (2009). www.enseignement.be/download.php?do_id=1319&do_check Mededeling VVKSO-2011-057, Toelating tot het secundair onderwijs vanuit het buitenland of vanuit de Franse of Duitstalige Gemeenschap, (23-08-2011). Réforme du premier degré de l’enseignement secondaire: organisation, conditions d’admission, passage de classe, sanction des études, 27-04-2009. www.adm.cfwb.be/index.php?m=doc_view&do_id=2894 Structuur en organisatie van het voltijds secundair onderwijs, Omzendbrief SO 64. www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document.asp?docid=9418#280402
