1.
CO2-uitstoot Nederland
1.
CO2-uitstoot globaal
1.1
Inleiding
In het ‘Handboek Monitoring broeikasgasemissies en hernieuwbare energie lokale overheden’ wordt beschreven hoe de broeikasgasemissies van gemeenten bepaald kunnen worden. In deze rapportage wordt de CO2-uitstoot van uw gemeente volgens dit Handboek weergegeven, voorzover die centraal beschikbaar is. De CO2-uitstoot is ingedeeld in 4 hoofdsectoren: • Gebouwde Omgeving • Verkeer en Vervoer • Industrie en Energie • Landbouw Daarnaast kan een deel van de uitstoot vanwege verschillende redenen (m.n. de bedrijfsgevoeligheid bij branches met een zeer laag aantal bedrijven) niet aan een sector gekoppeld worden. Deze uitstoot is verzameld onder de titel Sector onbekend. In deze rapportage vindt u de volgende gegevens: • Op metingen gebaseerde gegevens m.b.t. de CO2-uitstoot als gevolg van gas- en elektriciteitsgebruik (bottom up); • Op modelmatige verdeling gebaseerde gegevens m.b.t. de CO2-uitstoot als gevolg van stadsverwarming m.b.t. woningen (extrapolatie o.b.v. gasgebruik woningen); • Op registratie gebaseerde gegevens m.b.t. de CO2-uitstoot als gevolg ingezameld huishoudelijk afval (bottom up); • Op modelmatige verdeling gebaseerde gegevens m.b.t. CO2-uitstoot als gevolg van verkeer en vervoer (top down verdeling nationale totalen); • Op individuele rapportages gebaseerde gegevens m.b.t. de CO2-uitstoot van ETS-bedrijven (bottom up). Een deel van de gegevens is alleen beschikbaar voor gemeenten in het verzorgingsgebied van Liander, Endinet, Enexis en Stedin (ruim 90 % van de gemeenten). Gegevens m.b.t. woningen, huishoudelijk afval en verkeer en vervoer zijn voor heel Nederland beschikbaar. Met deze gegevens is het merendeel van de emissies in uw gemeente nauwkeurig te bepalen. M.b.t. alle gepresenteerde gegevens gaat het om gegevens op tier 3-niveau (zie verder), tenzij anders is aangegeven. 1
NB: Bovenstaande gegevens zijn m.b.t. 2012 nog niet compleet. Naar verwachting worden de gegevens m.b.t. woningen over 2012 eind 2013 toegevoegd. Gegevens over huishoudelijk afval over 2012 worden in januari 2014 toegevoegd. De gegevens m.b.t. verkeer en vervoer over 2012 tenslotte worden in juni 2014 toegevoegd. Voor een complete en nauwkeurige voetafdruk zijn aanvullende gegevens nodig: gegevens m.b.t. gebruik van restwarmte en andere fossiele energiedragers (olie, kolen e.d.);
• •
gegevens m.b.t. gas- en elektriciteitslevering door bij Gasunie en Tennet (grootverbruikers);
•
gegevens m.b.t. ingezameld bedrijfsafval;
• gegevens m.b.t. gas- en elektriciteitslevering door netbeheerders, anders dan Liander, Endinet, Enexis en Stedin (m.n. Delta, Cogas en Rendo); •
lokale gegevens m.b.t. CO2-emissies van verkeer en vervoer (bottom up).
Deze gegevens kan uw gemeente zelf in kaart brengen en invoeren in een daartoe ontwikkelde invultool. Sommige gemeenten hebben dit gedaan, de door hen aangeleverde gegevens zijn verwerkt in deze rapportage. De beschikbare gegevens worden ingedeeld in drie niveaus van nauwkeurigheid, zogenaamde Tiers. Tier 1 is het minst nauwkeurige niveau, waarbij gebruik wordt gemaakt van landelijke totalen, die via een verdeelmodel/verdeelsleutels worden verdeeld over gemeenten. Bijvoorbeeld de verdeling van de Nederlandse emissies van wegverkeer o.b.v. een verkeersmodel met verkeersintensiteiten. Tier 2 maakt gebruik van activiteitendata, die worden vermenigvuldigd met kentallen, bijvoorbeeld het aantal dieren van een bepaalde soort in de veehouderij per gemeente, vermenigvuldigd met een kental voor die diersoort. Tier 3-gegevens tenslotte zijn gebaseerd op echte metingen. Deze gegevens zijn het meest nauwkeurig. Alleen Tier 3-gegevens zijn geschikt om emissies en energiegebruiken van jaar op jaar te monitoren. Tier 1- en Tier 2-gegevens zijn alleen geschikt voor globaal inzicht in de orde van grootte van bepaalde emissies, bv. voor prioriteitsstellingen tussen sectoren.
2
1.2
Trend CO2-uitstoot: Nederland
De trend in CO2-uitstoot van Nederland: (NB: de gegevens van 2012 zijn nog niet compleet):
De trend in CO2-uitstoot van de belangrijkste sectoren:
3
1.3
Emissies per inwoner, vergeleken met Nederland, provincie en landsdeel
In onderstaande grafiek worden de cijfers weergegeven per inwoner in . Naast de CO2-uitstoot per inwoner van uw gemeente wordt ook de CO2-uitstoot per inwoner van uw provincie, landsdeel en Nederland weergegeven, zodat u een indruk krijgt welke doelgroepen per inwoner meer of minder dan gemiddeld in uw regio of Nederland uitstoten.
4
CO2-emissies per inwoner [ton] Nederland CO2-uitstoot Woningen per inwoner, temperatuurgecorrigeerd (sjv gas en elektr., tier 3) (2011)
1,88
Commerciële dienstverlening (2012)
1,88
Publieke dienstverlening (2012)
1,88
Verkeer en vervoer (2011)
1,88
Industrie (2012)
1,88
Energieproductie (2012)
1,88
Delfstoffenwinning (2012)
1,88
Bouwnijverheid (2012)
1,88
Huishoudelijk afval (2011)
1,88
Land- en bosbouw en visserij (2012)
1,88
Sector onbekend (2012)
1,88
5
2.
CO2-uitstoot gedetailleerd
In dit hoofdstuk worden meer gedetailleerde gegevens per sector en subsector weergegeven.
2.1
Gebouwde Omgeving
De trend in CO2-uitstoot van de subsectoren binnen de Gebouwde Omgeving in gemeente Nederland voorzover centraal bekend. De gegevens van 2012 zijn nog niet compleet. CO2-emissies Gebouwde omgeving [ton]
CO2-emissies gebouwde omgeving [ton] Nederland Woningen, temperatuurgecorrigeerd (sjv gas en elektr., tier 3 en warmte, tier 2) (2011)
31.351.32 3
Commerciële dienstverlening (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
21.047.39 2
Publieke dienstverlening (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
8.662.727
Riolering en waterzuiveringsinstallaties (RWZI, scope 3, tier 1) (2011)
1.201.242
Drinkwatervoorziening (scope 1, tier 1) (2011)
6
14.947
7
2.2
Verkeer en Vervoer
De trend in CO2-uitstoot van de subsectoren binnen Verkeer en vervoer in gemeente Nederland voorzover centraal bekend. De gegevens van 2012 zijn nog niet beschikbaar. CO2-emissies verkeer en vervoer [ton]
CO2-emissies verkeer en vervoer [ton] Nederland Wegverkeer excl. autosnelwegen (scope 1, tier 1) (2012) Railverkeer (scope 3, tier 1) (2011)
858.066
Mobiele werktuigen (scope 1, tier 1) (2011)
2.659.362
Binnen- en recreatievaart (scope 1, tier 1) (2011)
2.064.457
Zeescheepvaart en visserij (scope 1, tier 1) (2011)
1.791.036
8
2.3
Industrie en energie
De trend in CO2-uitstoot van de subsectoren binnen de sector Industrie en Energie in gemeente Nederland voorzover centraal bekend. De gegevens van 2012 zijn nog niet compleet. CO2-emissies Industrie en energie [ton]
CO2-emissies Industrie en energie [ton] Nederland Industrie (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
8.432.069
Energieproductie (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
1.010.572
Winning van Delfstoffen (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
44.593
Bouwnijverheid (sjv gas en elektr., tier 3) (2012)
2.323.997
Huishoudelijk afval (totaal, tier 3) (2011)
4.634.136
9
2.4
Landbouw
De trend in CO2-uitstoot binnen de Landbouw in Nederland voorzover centraal bekend. CO2-emissies landbouw [ton]
CO2-emissies landbouw [ton] Nederland Landbouw, bosbouw en visserij, SBI A (sjv gas tier 3)
4.296.232
Landbouw, bosbouw en visserij, SBI A (sjv elek. tier 3)
1.498.211
10
3.
CO2-voetafdruk, trends
In dit hoofdstuk worden de trends per subsector weergegeven.
3.1
Gebouwde omgeving
Woningen
De trend van de CO2-uitstoot van Woningen in Nederland:
CO2-emissie Woningen [ton] 2006-2011 in Nederland: 2006
2008
2009
2010
2011
Woningen, temperatuurgecorrigeerd (sjv gas, tier 3)
21.772.85 20.774.49 20.906.22 20.960.49 20.230.25 6 5 2 2 4
woningen (elektr. tier 3)
11.289.58 11.263.51 11.204.70 10.835.00 10.383.73 3 8 4 2 9
woningen temperatuurgecorrigeerd (warmte, tier 2)
634.007
11
651.876
657.914
745.462
737.330
Commerciële dienstverlening
De trend van de CO2-uitstoot van Commerciële dienstverlening in Nederland:
CO2-emissie Commerciële Dienstverlening [ton] 2008-2012 in Nederland: 2008
2009
2010
2011
2012
Groothandel (SBI G1)
2.738. 329
2.764. 533
2.725. 376
2.643. 322
2.616. 085
Detailhandel (SBI G2)
2.855. 012
2.881. 418
2.840. 546
2.741. 222
2.702. 156
Automotive (SBI G3)
685.47 5
682.26 2
669.86 0
658.10 2
646.09 2
Vervoer en Opslag (SBI H)
1.237. 621
1.240. 059
1.200. 564
1.194. 549
1.228. 969
Logies-, maaltijd- en drankverstrekking (Horeca, SBI I)
1.851. 534
1.850. 562
1.836. 333
1.775. 730
1.755. 884
Informatie en communicatie (SBI J)
1.255. 729
1.306. 254
1.292. 108
1.279. 744
1.267. 829
Financiële instellingen (SBI K)
4.793. 386
4.755. 099
4.636. 152
4.478. 228
4.375. 746
Verhuur van en handel in onroerend goed (SBI L)
1.807. 471
1.876. 365
1.840. 508
1.773. 732
1.733. 651
Advisering, onderzoek en overige spec. dienstverlening (SBI M)
3.768. 967
3.891. 687
3.807. 999
3.708. 664
3.655. 026
Verhuur van roerende goederen en overige
1.123.
1.105.
1.118.
1.080.
1.065.
12
dienstverlening (SBI N)
422
13
742
008
674
955
Publieke Dienstverlening
De trend van de CO2-uitstoot van Publieke dienstverlening in Nederland:
CO2-emissie Publieke Dienstverlening [ton] 2008-2012 in Nederland: 2008
2009
2010
2011
2012
Openbaar bestuur; overheidsdiensten en soc.verzekeringen (SBI O)
1.691. 726
1.720. 508
1.692. 810
1.626. 417
1.596. 954
Onderwijs (SBI P)
1.209. 142
1.310. 988
1.292. 074
1.258. 673
1.227. 525
Gezondheids- en welzijnszorg (SBI Q)
2.379. 442
2.441. 555
2.443. 935
2.416. 629
2.345. 213
Cultuur (SBI R1)
574.66 9
579.95 5
570.01 9
549.40 2
537.99 5
Sport en recreatie (SBI R2)
649.47 6
670.89 0
661.18 2
650.94 0
630.61 3
Overige dienstverl. incl. Religies en Belangenorganisaties (SBI S)
2.368. 716
2.437. 231
2.413. 215
2.349. 997
2.324. 426
14
3.2
Mobiliteit
De trend van de CO2-uitstoot van Mobiliteit in Nederland:
CO2-emissie Wegverkeer [ton] 2008-2012 in Nederland 2008 Wegverkeer excl. autosnelwegen (scope 1, tier 1) Railverkeer (scope 3, tier 1)
2011
2012
16.385.33 16.177.67 16.174.66 16.235.75 9 0 6 9
-
876.105
2009
858.066
-
Mobiele werktuigen (scope 1, tier 1)
2.947.656 2.880.094 2.704.183 2.659.362
-
Binnen- en recreatievaart (scope 1, tier 1)
1.954.925 1.669.858 1.802.768 2.064.457
-
Zeescheepvaart en visserij (scope 1, tier 1)
1.465.402 1.348.111 1.368.042 1.791.036
-
15
861.490
2010
898.539
3.3
Industrie en energie
Industrie
De trend van de CO2-uitstoot van Industrie in Nederland:
CO2-emissie Industrie [ton] 2008-2012 in Nederland 2008
2009
2010
2011
2012
Aardolieraffinage
177.31 3
190.44 6
205.26 6
178.36 4
203.79 0
Basismetaalindustrie
94.574
79.296
87.120
80.436
83.486
Bouwmaterialenindustrie
576.41 6
523.65 9
513.89 7
496.73 5
472.22 0
Electrotechnische industrie
239.12 2
216.58 8
230.08 2
224.71 8
207.88 4
Houtindustrie
84.483
92.882
105.19 5
101.83 4
106.33 7
Machine-industrie
319.62 0
308.82 0
315.81 8
311.89 3
303.92 4
Metaalproductenindustrie
735.86 3
683.26 8
699.27 9
682.61 4
688.62 9
Papierindustrie
112.70 1
97.393
84.449
84.609
84.041
Rubber- en kunststofindustrie
450.93 3
414.92 1
427.26 8
413.29 8
408.77 8
Textiel- en lederindustrie
182.66 4
170.41 7
171.54 7
159.26 7
163.58 2
16
Transportmiddelenindustrie
162.10 6
153.42 2
151.73 5
150.85 4
145.33 0
Uitgeverijen en drukkerijen
213.61 5
215.44 5
210.08 0
204.48 6
194.10 3
Vervaardiging van chemische producten
581.13 4
522.70 9
551.60 4
519.99 1
503.21 5
Voedings- en genotmiddelenindustrie
5.166. 665
2.791. 761
2.748. 295
2.586. 821
2.581. 399
Voorbereiding tot recycling
69.469
87.941
85.070
81.143
100.56 4
Overige industriële bedrijven
611.49 3
591.05 6
575.02 5
572.56 7
547.79 9
17
Afvalverwijdering: huishoudelijk afval
De trend van de CO2-uitstoot van Afvalverwijdering in Nederland:
CO2-emissie Afvalverwijdering [ton] 2007-2011 in Nederland 2007
2008
2009
2010
2011
CO2-uitstoot afvalhout
168.95 5
161.90 9
152.45 1
139.58 2
145.20 2
CO2-uitstoot gft
20.678
20.130
19.763
19.202
19.742
CO2-uitstoot Oud papier en karton
1.022. 685
1.039. 807
996.55 7
981.34 9
964.87 1
CO2-uitstoot verpakkingsglas
94.593
95.913
94.255
96.187
96.394
CO2-uitstoot textiel
7.252
7.520
7.280
7.218
7.133
CO2-uitstoot klein chemisch afval
5.193
5.238
5.235
5.100
5.083
CO2-uitstoot metalen verpakkingen
4.676
5.517
4.263
502
612
CO2-uitstoot drankenkartons
36.787
51.910
55.063
4.939
5.311
CO2-uitstoot kunststof verpakkingsafval
33.435
37.271
54.820
116.16 2
135.07 1
CO2-uitstoot wit- en bruingoed
1.595
1.740
1.753
1.839
1.905
CO2-uitstoot grof tuinafval
9.943
9.373
9.880
9.805
9.699
CO2-uitstoot vlakglas
4.312
3.954
3.633
2.596
2.666
CO2-uitstoot overige metalen
56.268
55.562
56.483
48.028
45.438
CO2-uitstoot overige kunststoffen
41.266
43.048
41.212
16.361
20.021
CO2-uitstoot Overige afvalstoffen
654.03 2
607.11 4
618.96 3
409.03 8
420.65 3
18
CO2-uitstoot huishoudelijk restafval
2.472. 639
2.459. 654
2.405. 057
2.327. 696
2.338. 927
CO2-uitstoot grof huishoudelijk restafval
481.50 4
482.47 6
511.16 8
426.46 3
415.40 7
19
Inzameling en verwerking van afval zorgt ook voor vermeden CO2-uitstoot, bv. doordat vanwege hergebruik van materialen geen nieuwe grondstoffen gewonnen en verwerkt hoeven worden. Onderstaand de trend van de vermeden CO2-uitstoot van Afvalverwijdering in Nederland:
Vermeden CO2-uitstoot Huishoudelijk afval [ton] 2007- 2011 in Nederland afvalhout gft Oud papier en karton
2007
2008
2009
2010
2011
-461.333
-442.092
-416.269
-381.130
-396.474
-13.338
-12.984
-12.748
-12.386
-12.734
2.059.904 2.094.390 2.007.276 1.976.643 1.943.453
verpakkingsglas
-179.946
-182.458
-179.305
-182.978
-183.372
textiel
-543.990
-564.095
-546.110
-541.453
-535.107
metalen verpakkingen
-71.842
-84.774
-65.503
-7.707
-9.401
drankenkartons
-31.564
-44.541
-47.246
-4.238
-4.557
-158.786
-177.002
-260.347
-551.666
-641.464
kunststof verpakkingsafval grof tuinafval vlakglas overige metalen
0
0
0
0
0
-7.764
-7.120
-6.541
-4.675
-4.800
-777.020
-767.276
-779.991
-663.235
-627.468
overige kunststoffen
-43.313
-45.183
-43.256
-17.173
-21.014
Overige afvalstoffen
-472.024
-438.163
-446.714
-295.209
-303.591
huishoudelijk restafval grof huishoudelijk restafval
2.584.061 2.570.490 2.513.433 2.432.586 2.444.323 -379.433
20
-380.199
-402.809
-336.060
-327.348
21
Energieproductie, Delfstoffenwinning en Bouwnijverheid
De trend van de CO2-uitstoot van Energieproductie, Delfstoffenwinning en Bouwnijverheid in Nederland:
CO2-emissie Energieproductie en Delfstoffenwinning [ton] 2008- 2012 in Nederland 2008
2009
2010
2011
2012
CO2-uitstoot Productie en distr. electriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht, SBI D (sjv gas tier 3)
584.24 4
649.86 8
716.38 3
697.26 5
686.63 3
CO2-uitstoot Productie en distr. electriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht, SBI D (elektr. tier 3)
338.85 9
377.75 0
381.93 5
357.00 7
323.93 9
CO2-uitstoot Winning van Delfstoffen, SBI B (sjv gas tier 3)
810
3.180
1.905
2.348
3.953
CO2-uitstoot Winning van Delfstoffen, SBI B (elektr. tier 3)
32.955
33.426
36.449
36.437
40.640
CO2-uitstoot Bouwnijverheid, SBI F (sjv gas tier 3)
788.15 6
795.72 4
798.58 7
755.83 8
736.55 4
CO2-uitstoot Bouwnijverheid, SBI F (elektr. tier 3)
1.688. 555
1.536. 104
1.637. 463
1.571. 760
1.587. 443
22
3.4
Landbouw
De trend van de CO2-uitstoot van Landbouw in Nederland:
CO2-emissie Landbouw [ton] 2008-2012 in Nederland 2008
2009
2010
2011
2012
Landbouw, bosbouw en visserij, SBI A (sjv gas tier 3)
4.118. 776
4.232. 158
4.784. 744
4.429. 507
4.296. 232
Landbouw, bosbouw en visserij, SBI A (sjv elek. tier 3)
1.520. 040
1.566. 932
1.545. 271
1.464. 046
1.498. 211
23
3.5
Overige CO2-uitstoot
De trend van de CO2-uitstoot van Overig (sector onbekend) in Nederland:
CO2-emissie Overig (sector onbekend) [ton] 2008-2012 in Nederland 2008
2009
2010
2011
2012
Sector onbekend (sjv gas tier 3)
1.001. 224
1.022. 198
982.65 8
1.002. 463
908.81 6
Sector onbekend (sjv elek. tier 3)
1.213. 132
1.163. 515
1.104. 651
1.103. 221
1.129. 450
24
3.6
Emissies ETS-bedrijven
Een deel van de emissies in Nederland valt onder het Europese handelssysteem voor emissies, het ETS. Het European Union Emissions Trading System maakt deel uit van het Europese klimaatbeleid en is tot nu toe de grootste internationale regeling voor broeikasgasemissiehandel. Het systeem heeft betrekking op ongeveer 11.000 energiecentrales en industriële fabrieken in 30 landen. Het ETS helpt EU-lidstaten met de naleving van hun verplichtingen van het Kyoto Protocol. In onderstaande tabel worden (voorzover aanwezig) de emissies (ton) van ETS-bedrijven en het aantal bedrijven in Nederland weergegeven. 2008
2009
2010
2011
2012
CO2-uitstoot ETS-bedrijven in Energiesector [ton]
59.087 .901
58.089 .904
60.094 .334
56.775 .478
53.956 .048
CO2-uitstoot ETS-bedrijven in Landbouw [ton]
1.449. 924
1.573. 867
2.004. 559
1.661. 506
1.167. 741
CO2-uitstoot ETS-bedrijven in Commerciële en Publieke Dienstverlening [ton]
300.22 0
298.59 5
302.91 2
259.63 9
256.40 9
CO2-uitstoot ETS-bedrijven in Chemische Industrie [ton]
10.370 .672
10.089 .947
10.708 .134
9.663. 293
9.899. 331
CO2-uitstoot ETS-bedrijven in Overige Industrie [ton]
12.384 .024
11.056 .863
11.733 .156
11.595 .074
11.113 .815
Totaal CO2-uitstoot ETS-bedrijven [ton]
83.592 .741
81.109 .176
84.843 .095
79.954 .990
76.393 .344
ETS-bedrijven in Energiesector
113
113
113
113
113
ETS-bedrijven in Landbouw
106
106
106
100
98
ETS-bedrijven in Commerciële en Publieke Dienstverlening
12
12
12
12
12
ETS-bedrijven in Chemische Industrie
33
33
33
33
33
ETS-bedrijven in Overige Industrie
145
145
145
143
144
Totaal ETS-bedrijven
409
409
409
401
400
25
