Beste studenten, Eindelijk is het zover en kan onze reis naar Cyprus beginnen! Op Cyprus krijgen jullie een 14-daagse cursus aangeboden waarbinnen het ondernemerschap centraal staat. Dit wordt verzorgd door het opleidingsbureau X-PANEL. Deze Cypriotische opleider verzorgt uiteenlopende cursussen vanuit een eigen trainingscentrum in Tochni. In dit historische plaatsje in het zuiden van Cyprus hebben we ook ons onderkomen, dat van alle gemakken is voorzien. Wat dacht je van een kamer met balkon, een zwembad en zelfs een buitenspa……? Dit alles is mogelijk gemaakt door Erasmus +, een project van de EU met als doel, om leerlingen de mogelijkheid te bieden, kennis en vaardigheden in het buitenland te ontwikkelen. Naast al dit moois, moet er natuurlijk ook gewoon hard gewerkt worden. Je hebt op school al kennis gemaakt met het schrijven van een ondernemingsplan. Hierin heb je een eigen idee omgezet naar een commercieel haalbare opzet. Het team van X-PANEL gaat jullie begeleiden bij de verdere ontwikkeling van ondernemersvaardigheden. Hiervoor wordt gewerkt vanuit het business model Canvas. De afwisselende cursus is volledig in het Engels. Dus dat is voor alle betrokkenen even wennen. Maar, na een aantal dagen zul je zien dat je in het Engels gaat denken en dromen…. We gaan ons niet alleen maar met het trainingsprogramma bezig houden. Er is er ook tijd ingeruimd om het land Cyprus en haar cultuur te ontdekken. Natuurlijk neem je foto- en filmapparatuur mee om het thuisfront te laten genieten van de mooie plaatjes die jullie zullen schieten. Een ander land met een andere cultuur brengt ook andere normen en waarden met zich mee. “Onbekend maakt onbemind”, is een bekend Nederlands spreekwoord. Lees je daarom van te voren in over het gastvrije Cyprus, de mensen, hun gewoonten en de omgeving, zodat je dit land alvast leert kennen en daarmee een waardig visitekaartje van het Noorderpoort en onze opleiding zult zijn. Wij hebben er in ieder geval veel zin in en wij hopen dat we samen een hele plezierige en leerzame tijd met elkaar zullen beleven.
Καλή διασκέδαση και καλή τύχη !
Guus van Bommel Edith Jansen Wim Kuperus
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
2
1.
Reisschema en vooraf
Vertrek vanuit Groningen zondag 1 november 10.00 uur Er zijn twee opties: 1. Met de bus naar Schiphol: vertrek om 10.00 uur vanaf school, Verzetsstrijderslaan 2. Aanwezig zijn om 09.45 uur.
of 2. Als we met de trein vertrekken, dan verzamelen we om 10.00 uur bij Groningen Centraal. Dit is de intercity die een tussenstop maakt in Assen en Zwolle.
Als je niet in Groningen opstapt, meldt dit dan aan de begeleiding! (zie lijst met telefoonnummers in de bijlage) Vlucht vanaf Schiphol naar Cyprus Amsterdam-Larnaca 14.50-20.00 uur HV5313 Koffers inchecken. Maatschappij: Transavia Aankomst Larnaca: shuttlebus Larnaca - Tochni Vertrek vanuit Cyprus op vrijdag 13 november Shuttlebus Tochni - Larnaca Larnaca-Amsterdam 21.25-00.55 uur HV5314 Per touringcar van Amsterdam naar Groningen. Vermoedelijke aankomsttijd: 14 november 03.25 uur Aankomst bij school, Verzetsstrijderslaan 2. Eventueel doorgeven aan het thuisfront
2.1. • •
Bagage Per persoon 1 koffer van maximaal 20 kilo Per persoon 10 kilo handbagage Let op: 1 stuk handbagage per persoon, dus geen aparte laptop of handtas!
Max. afmetingen handbagage: 45 x 40 x 25 cm (mag gegarandeerd mee in de cabine) 55 x 40 x 25 cm (wordt misschien toch ingenomen en in het ruim vervoerd: bijbetalen!) Vloeistoffen, gels en spuitbussen mogen in aparte verpakkingen mee als handbagage. De verpakkingen mogen max. 100 ml groot zijn. Stop deze bij elkaar in één doorzichtige hersluitbare plastic zak van max. 1 liter. Je mag per persoon één plastic zak meenemen. Doe grote flacons shampoo, aftershave, deo en wax etc. gewoon in je koffer en niet in de handbagage. Zie voor specifieke eisen de website van Transavia.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
3
2.1.1. • • • • • • • • • • • • •
Meenemen Goed schoeisel (sportschoenen, wandelschoenen) Er zijn handdoeken, maar neem voor de zekerheid 2 handdoeken mee. Je favoriete knuffel… Voldoende kleding: overdag goede temperatuur, ’s avonds koelt het snel af Sportkleding (niet verplicht, wel handig) Zonnebril, zonnebrand, etc. Zwemkleding, korte broek, slippers Hygiëne artikelen en medicijnen Kabels voor laptop, oplader etc. Kaart/dobbel spelletje(s) een avondje oud Hollandse spelen……? Laptop enkele pennen, rekenmachine, kladblok, je ondernemingsplan (digitaal) Foto-video-apparatuur, sd-kaartjes, oplader Telefoon + oplader Houd rekening met roaming. Tip: zet de optie EU bellen aan In Tochni is WIFI aanwezig.
Weeg je koffer voordat je vertrekt; max. 20 kg. School is niet verantwoordelijk voor jouw bagage en vergoedt geen kosten i.v.m. overgewicht.
logisch: geen alcohol en andere geestverruimende middelen meenemen. Je wilt immers maar 14 dagen op Cyprus verblijven, toch?
2.2. • • • • •
2.3.
Reispapieren Geldige ID of paspoort meenemen (controleer dit nog even voor je vertrekt) Maak een kleurenkopie van je ID/paspoort en stop deze in je koffer. Verzekeringspasje/bewijs van je zorgverzekering meenemen Gebruik je medicijnen? neem een medicijnenpaspoort mee. Noorderpoort maakt voor dit project een Europas per deelnemer (wordt verstrekt). De Europas moet je bij je hebben voor het volgen van de cursus.
Verzekering
Omdat je als student van het Noorderpoort deelneemt aan een studiereis geldt een basisverzekering vanuit het Noorderpoort. Hiervoor krijg je een verzekeringspasje van het Noorderpoort. Wij adviseren wel om een aanvullende reisverzekering af te sluiten voor de duur van de reis (1 tot en met 14 november), afhankelijk van de apparatuur die je mee gaat nemen. Voor € 10,00 heb je alles verzekerd voor een waarde van € 3.500,-.
2.4.
Geld
De cursus naar en op Cyprus wordt volledig vergoed vanuit het Erasmus + fonds. Dagelijks worden drie maaltijden verzorgd (met koffie, thee, water). Overige zaken die je wilt nuttigen moet je zelf betalen. Bij de accommodatie is een soort bar/restaurant waar je fris etc. kunt kopen. Wij adviseren je om voldoende contant geld mee te nemen en je pinpas. E.e.a. is natuurlijk afhankelijk van wat je eventueel wilt gaan kopen (souvenirs, flesje wijn, olijfolie…). Cyprus maakt deel uit van de eurozone, dus je kunt gewoon met Cypriotische euro’s betalen.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
4
3.
Onze accommodatie in Tochni
Wij verblijven in het dorpje Tochni. Dit ligt in het zuiden van Cyprus, ongeveer 8 km landinwaarts. Tochni ligt midden op de route Larnaca (onze luchthaven) en de havenstand Limasol. In Tochni verblijven we in de zogenaamde Cyprus Villages. Dit is een complex van zogenaamde “rural houses” in en rondom het dorp. Jullie delen een kamer (tweetallen). De kamers zijn goed uitgerust en voorzien van beddengoed, een Tempur matras (met NASA-schuim), airco, TV en soms een kitchenette met koelkast. Op de kamers is eigen sanitair en er zijn handdoeken aanwezig. Meer info over Cyprus Villages via de volgende link: http://www.cyprusvillages.com.cy/Accommodation/LocationsVillages/Tochni
Hieronder een impressie van wat we kunnen verwachten.
The rural houses of Tochni.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
5
Een van de accommodaties
Het trainingslokaal
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
6
Het restaurant
De mooie afwisselende omgeving
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
7
4.
Rondje Cyprus
Cyprus is een onafhankelijk land en geen eiland dat deel uitmaakt van Griekenland. Het eiland is verdeeld in een Turks deel (Noord) en een Grieks deel (Zuid). Tochni ligt in het Griekse deel van Cyprus. De Griekse cultuur is gericht op het christendom en de Turkse cultuur op de islam. De Griekse en Turkse Cyprioten wonen ook verspreid over het eiland in enclaves. Respecteer de normen en waarden van de bevolking. Nederlanders staan bekend als zeer direct en zakelijk en ook onze cynische humor wordt niet altijd gewaardeerd. De Cyprioten zijn natuurlijk wel wat gewend; het is immers een drukbezochte vakantiebestemming en er komen veel nationaliteiten in Tochni.
4.1.
Kerncijfers Cyprus
Onderwerp Inwoners Oppervlakte Hoofdstad Tijdverschil met NL Geloof Economie Staatsvorm Tweedeling Noord-Cyprus Zuid-Cyprus Verkeer
4.2.
Cyprus 1,17 miljoen 9.251 km2 Nicosia (in tweeën verdeeld) + 1 uur (één uur later) Cypriotisch-orthodox en Islam Toerisme, financiële diensten, vastgoed en export landbouw Republiek (1960) “Groene lijn” sinds1974 Minder welvarend Welvarend Links
Nederland 16,8 miljoen 41.543 km2 Amsterdam 45% divers en 55% niet Diensten en export(mineralen, zuivel, muziek) Koninkrijk (1813)
Rechts
De tweedeling
Cyprus is een republiek en is sinds 2004 lid van de EU. Voorheen was Cyprus een Britse kroonkolonie. Vandaar dat het eiland populair is onder de Britse toeristen en dat er op Cyprus links wordt gereden. Omdat de Grieks- Cyprioten zich na de onafhankelijkheid (1960) wilden aansluiten bij Griekenland ontstonden er spanningen tussen het Griekse en het Turkse deel van de bevolking. De Turkse Cyprioten vormen de minderheid met 18% van de bevolking. Voor de Turks-Cyprioten was deze aansluiting, die bekend staat onder de naam Enosis, onbespreekbaar. Enosis is Grieks voor aansluiting en dit is een beruchte leuze op Cyprus. De tegenstellingen leidden van 1955 tot midden 1970 tot grote onlusten tussen het Griekse deel van de bevolking en het Turkse deel. Ook in Tochni heeft dat geleid tot de dood van veel Griekse jongens en mannen. Je begrijpt dat de Turkse/Griekskwestie zeer gevoelig ligt in Cyprus en zeker in het gebied rondom Tochni.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
8
Sinds 1974 is het noordelijk deel van het eiland bezet door Turkije, om de Turks-Cypriotische bevolking te beschermen. Als reactie hierop stuurde de Veiligheidsraad van de VN een vredesmacht naar Cyprus die nog steeds op het eiland actief is. Sinds die tijd is het eiland bestuurlijk in tweeën gedeeld en is de rust teruggekeerd. Noord-Cyprus wordt alleen door Turkije zelf erkend. De Turken noemen dit deel de Turkse Republiek Noord-Cyprus (TRNC). Sinds het uitroepen van de TRNC in 1984 loopt er een scheidslijn over Cyprus, die dwars door de hoofdstad Nicosia gaat. Nicosia is samen met Jeruzalem de enige hoofdstad ter wereld die in tweeën is gedeeld. Deze grens wordt De Groene Lijn genoemd. Deze scheiding bestaat uit een strook niemandsland die door de VN gecontroleerd wordt.
Niemandsland en de scheidslijn van Cyprus in Nicosia. Sinds 2008 is er een doorgang die het mogelijk maakt om van noord, naar zuid Nicoasia te lopen. De VN houdt nog steeds toezicht op het eiland en in Nicosia.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
9
4.3.
Historie
Cyprus is volgens velen het geboorte-eiland van Aphrodite, godin van de liefde, seksualiteit en vruchtbaarheid. Volgens de door Hesiodus verhaalde mythe is Aphrodite uit het zilveren schuim van de zee ontstaan op het moment dat de golven van de zee bevrucht werden door enige neervallende bloeddruppels van de eerste wereldgebieder en godenkoning Uranus, nadat deze door zijn zoon Kronos met een diamanten sikkel was gecastreerd en daarna van de heerschappij beroofd. Aphrodite rees uit de baren van de zee op als de schoonste van alle vrouwen, blank als het schuim, waaruit ze geboren werd, en beminnelijkheid en lieftalligheid lagen op haar glimlachend gelaat en over haar gehele wezen. Zo kreeg ze de naam Aphrodite, "de uit schuim geborene", of Anadyomene, "de opduikende". Eerst zweefde zij over de wateren naar het eiland Kythira, waarna ze naar het eiland Cyprus ging. De rots van Aphrodite is een rots die ongeveer 25 kilometer ten oosten van Phapos ligt. (Phapos is een stad in het zuidwesten van Cyprus met veel historische bezienswaardigheden). Volgens legenden zou Aphrodite, de godin van de schoonheid, bij deze rots uit de golven van de zee zijn geboren. Cyprioten noemen hun eiland om deze reden vaak het eiland van Aphrodite.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
10
4.4.
Bezienswaardigheden
Naast de rots van Aphrodite is Tochni zelf en het gebied rondom Tochni een bezienswaardigheid op zich. In Tochni vind je de eeuwen oude kerk van Constantinos en Eleni. Deze kerk ligt in centrum van Tochni en is een van de historische hoogtepunten van de stad. De kerk van Constantinos en Eleni is gebouwd op een brug en heeft een prachtige architectuur. De kerk is gebouwd ter verering van de Byzantijnse Keizer Constantijn en zijn moeder Helen.
Choirokoitia Iets verder van Tochni, richting de kust, vind je de ruïnes van de nederzetting van Choirokoitia. Dit wordt beschouwd als de oudste stad ter wereld. Choirokoitia werd ongeveer 7.000 jaar voor Christus gesticht.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
11
Olympus De berg Olympus is ook een trekpleister voor toeristen. De berg ligt midden op het eiland en maakt deel uit van het Troödosgebergte. De Olympus heeft een hoogte van 1951 meter. ’s Winters ligt hier sneeuw en vandaar dat Cyprus ook over een eigen skigebied beschikt. Er zijn meer bergen die Olympus heten, zoals de bekende berg in Griekenland.
De stad Phapos Rond de stad Phapos zijn veel oudheden en musea te vinden. De hele stad staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Phapos is ook bekend van de Koningsgraven (Thombs of Kings). Phapos is ooit door de Feniciërs gesticht, De Feniciërs was een echt zeevarend handelsvolk, dat tussen 1.500 en 400 voor Christus de Middellandse-Zee beheerste. Phapos is ook een zeer gewilde uitvalsbasis voor toeristen. Het ligt aan de westkust met mooie zandstranden en vlak bij de rots van Aphrodite. De tegenstellingen zijn groot in Phapos
Dit is slechts een greep uit het moois dat Cyprus te bieden heeft. In het weekend zullen we onder begeleiding enkele uitstapjes maken en de wonderen van Cyprus bekijken. Het is de bedoeling dat je daar op jouw eigen wijze een impressie van maakt die in de verslaglegging voor Erasmus + moet worden vastgelegd.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
12
5.
Cursusprogramma
Op Cyprus staat de cursus ondernemersvaardigheden centraal. Het programma is gericht op het uitwerken van het business model Canvas, dat 9 disciplines van het ondernemerschap behandeld. Ook zal er aandacht besteed worden aan Lego Serious Play. Onze cursusleider is Elias Kouloumis. Voorbeeld van het business model canvas op basis van een online game.
Tip: lees je van te voren in over het business model Canvas internet
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
13
5.1.
Cursusinhoud en planning
De cursus is als volgt over de 14 dagen verdeeld.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
14
5.2.
Leerdoelen en opzet van de cursus
Er zal gewerkt worden vanuit verschillende leerdoelen die door X-PANEL zijn geformuleerd. De leerdoelen (objectives) worden bereikt door onderdelen uit te werken, in een afwisseling van samenwerken aan plannen en producten en het in samenhang toepassen van de kennis, vaardigheden en competenties. Dit gebeurt gedurende de gehele cursus, die opgebouwd is uit théma’s. Zo ben je bezig met basisvaardigheden op gebied van samenwerken, communiceren (in het Engels) en bijvoorbeeld het interviewen van ondernemers van Cyprus en meespelen aan de Lego Serious Play-sessie(s). Presenteren van resultaten en producten behoort tot een van de onderdelen. Ga je niet zenuwachtig maken voor onderdelen in het programma waar je misschien tegen op ziet. We doen de cursus gezamenlijk en helpen elkaar bij lastige onderdelen. Hieronder de leerdoelen en opzet van de cursus in het Engels zoals we deze van X-PANEL hebben ontvangen. Objectives: •
Learn to work in multidisciplinary teams
•
Acquire skills such as creativity and innovation, which today are valued in all jobs. (and improves life projects and personal development)
•
Increase knowledge of English, as the program develops in that language.
•
Improving employability and improve career prospects
•
Increase sense of initiative and entrepreneurship
•
Improve skills in foreign languages
•
Increase self-esteem
•
Improve cultural awareness
Knowledge, skills and competences The purpose of competency-based education is to provide you with the opportunity to not only develop theoretical knowledge, but also to apply your acquired knowledge and to learn to solve problems. This means you will be learning and demonstrating your skills at the “shows how” and “does” level of Miller’s competency triangle. In addition, you will develop social skills essential to working effectively with others in the daily practice of international business. Competence / Attitude Skills Knowledge
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
15
The learning objectives are formulated according to European Credits for Vocational Education and Training (ECVET) guidelines. This study trip to Portugal focuses on the following learning objectives: Knowledge You are able to: •
•
acquire and apply knowledge in a concrete problem situation. This applies to knowledge previously gained during the Business plan programme (in school) as well knowledge that is acquired on this study trip. integrate knowledge by applying knowledge from different disciplines / areas of learning available in the design, implementation and evaluation of this project.
Skills You are able to: • • •
•
use a systematic approach to problems by identifying a problem, analysing it, developing and possibly implementing a solution. analyse data and present it as a basis for decisions. develop basic nine components of the business model canvas: o Customer segments o Value proposition o Customer relationships o Channels o Revenue streams o Key resources o Key activities o Partners o Cost structure Present the nine components of your own business model canvas with a PowerPoint Presentation, Prezi or other medium that is suitable, to show the consistency between the components
Competence You are able to: •
•
•
work in a group and use communication skills for meetings, decision making, presenting and evaluating processes, possibly in a language other than your native language. manage your project by managing tasks (co-ordinating, organising and scheduling), gathering and processing information, and by communicating and maintaining relationships with businesses and external contacts, by taking interviews of entrepreneurs receive feedback on your business model canvas or the components of this canvas and revise the components accordingly.
As you will take a more active role in your learning and take initiative, the role of your teachers will also evolve. He or she will become your mentor / coach during the entire process of this study trip.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
16
Content of the course The proposed program practices involve the following: • Business Analysis for the environment •
Exercises Business Model Development and Validation
•
Sessions Teamwork and team
•
Conversations with Entrepreneurs
•
Presentations business plan
Duration The program will run for two weeks (10 working days totalling 70 hours) plus weekends in which cultural activities and study visits will be organized. Methodology Regarding the work program • 27 hours are spent in Analysis and Development Environment Business Model using methodologies such as the business model Canvas and Lego Serious Play, •
21 hours of work on individual projects in teams,
•
16 hours of internal discussions and discussions with entrepreneurs
•
6 hours in business presentations.
Tutor For the beneficiary the appointed tutor for all participants during the mobility is Elias Kouloumis.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
17
5.3.
Eindproducten
Het eindproduct van de cursus zal bestaan uit een rapportage van jouw business model canvas, of onderdelen van dit model zoals behandeld tijdens de cursus. We gaan er vanuit dat het hele plan of onderdelen gepresteerd moeten worden doormiddel van een PowerPoint, Prezi, film of animatie We houden ons daarbij aan de meer gedetailleerde inhoud en instructies van de docent Elias Kouloumis. Iedere deelnemer maakt een eindverslag van de cursus en de culturele uitstapjes op Cyprus. Onderwerpen die je hierin minimaal bespreekt zijn: 1. Kennismaking Cyprus met: a. Ervaringen b. Cultuur c. De bezienswaardigheden 2. Werken aan het businessmodel canvas wie, wat en hoe 3. Beschrijving van de uitkomsten van het model (9 componenten) 4. Beschrijving van de samenwerking met het team 5. Beschrijving van jouw leerproces in: a. Kennis/knowledge b. Vaardigheden/skills c. Competenties/competences Gedurende de cursus kun je dit verslag mooi opbouwen en ondersteunen met foto’s etc. en gebruiken voor je eind presentatie/beoordeling.
Weblog en/of Vlog bijhouden Het leek ons ook leuk idee om het gehele project met het thuisfront te delen met behulp van een weblog of vlog. Onderdelen die je toch al in je verslag of presentatie wilt verwerken kun je hier voor gebruiken. Met een weblog hebben we veel meer mogelijkheden om ons verhaal te vertellen met foto- en filmbeelden. Het weblog is ook een extra bewijslast voor onze werkzaamheden in Tochni voor de evaluatie met Erasmus +. En, je kunt je het aan je portfolio toevoegen, zodat het waardevol wordt bij het verkrijgen van opdrachten als ZPP-er, een leuke baan of voor je vervolgstudie.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
18
6.
Grieks voor beginners
Het is altijd sympathiek als je een paar fatsoen woordjes kent, in de taal van het land waar je te gast bent. Begroeten: NL: goedemorgen (tot ongeveer 16.00 uur) NL: goedemiddag (vanaf ongeveer 16.00 uur) NL: goedenacht (bij afscheid)
GR/FO: “kaliemèra” GR/FO: “kaliespèra” GR/FO: “kalieníechta
Voorstellen: NL: ik heet...
GR/FO: “me lénne ...”
NL: hoe heet u?
GR/FO: “Pós sas lénne”
NL: aangenaam (kennismaken)
GR/FO: “chérro políe”
NL: hoe gaat het met u?
GR/FO: “Tie kánete”
NL: met mij gaat het goed
GR/FO: “kallá ieme”
NL: neem mij niet kwalijk
GR/FO: “me siengoríete”
Overig: NL: dank u wel
GR/FO: “efgariestó”
NL: alstublieft
GR/FO: “parakalóh”
NL: OK of begrepen
GR/FO: “endáksie”
NL: ja
GR/FO: “né” (als in nek)
NL: nee
GR/FO: “óchie”
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
19
7.
Gevolgde training op school: het businessplan
Jullie hebben op school gewerkt aan je ondernemingsvaardigheden met als resultaat een mooi ondernemingsplan. Er is gewerkt aan de volgende inhoud.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
20
Planning van het project
Het project Ondernemingsplan wordt als volgt behandeld en uitgewerkt. lesweek Kalenderweek 1 19 2 20 3 21 4 22 5 23 6 24 7 25 8 26
data Woe 07/5 14/5 21/5 28/5 04/6 11/6 18/6 25/6
Onderdelen Oriëntatiedeel: Marketingplan Marketingplan Financieelplan Financieelplan Financieelplan Financieelplan Afronding en opleveren plan 27/6
Inleveren van jouw ondernemingsplan: • • • •
Uiterlijk vrijdag 27/6 15.00 uur Paperbase, volgens de instructies van het aanleveren van een verslag. Digitaal: uploaden naar wesignproducties in PDF. Eventuele herkansing in overleg met je SLB-er.
De inhoud van je ondernemingsplan
Je ondernemingsplan moet een logische opbouw bevatten. Daardoor is het overzichtelijk en ook voor anderen prettig leesbaar.
Een oriëntatie Een marketingplan Een financieel plan Investeringsplan
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
Financieringsplan
Exploitatiebegroting
21
1. De oriëntatie Het onderdeel oriëntatie is bedoeld om jouw ideeën en ook jezelf in beeld te brengen. Je kunt heel creatief zijn en over goede plannen beschikken, maar daarom hoef je nog geen goede ondernemer te zijn. Je moet voordat je aan het ondernemerschap begint, goed in de spiegel kijken en je sterke en zwakke punten in kaart brengen. In de startfase kun je hier nog op inspelen. Als je met je onderneming gestart bent sta je er vaak helemaal alleen voor.
oriëntatie
1.1.
Omschrijving van je idee en je brand design
Een goed ondernemingsplan begint uiteraard met een goed idee. Dit doe je door gewoon te brainstormen over de opzet van een eigen bedrijfje. Ga je dit alleen doen of werk je samen? Ga eens Googelen, of bespreek met elkaar wat goede ideeën zijn voor het starten van een eigen mediabedrijf. Bespreek hier wat je van plan bent en waarom je verwacht dat jouw idee succesvol zal zijn. Laat hier je producten van de opdracht brand design/huisstijl zien en leg uit wat je hiermee wilt bereiken.
1.2.
Mijn persoonlijke gegevens
De oriëntatie bevat ook een beeld van jou als persoon en toekomstig ondernemer. Deze gegevens kunnen belangrijk zijn voor derden, die geïnteresseerd zijn in jouw ondernemingsplan. Dat kunnen zakenpartners zijn, adviseurs en natuurlijk de financierders van jouw plannen, zoals banken en misschien familie of vrienden. De lezer van het ondernemingsplan kan zo in één oogopslag zien wie jij bent en wat jij wilt. Werk jouw persoonlijke gegevens uit. Denk aan NAW-gegevens, maar ook geboorteplaats en datum en je internetinformatie.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
22
1.3.
Mijn opleidingen, arbeidservaring en andere ervaringen
Gevolgde relevante opleidingen na de basisschool met gegevens, die belangrijk kunnen zijn voor je verdere loopbaan. Heb je een cursus gevolgd? Geef deze dan ook aan. Bespreek je werkervaring en andere ervaringen zoals bij een sportvereniging, stage of vrijwilligerswerk. Werk de door jou gevolgde opleidingen uit, je werkervaring en andere ervaringen. Begin met de meest recente gebeurtenis en werk terug naar het verleden.
1.4.
Mijn motieven en doelstellingen voor het ondernemerschap.
In jouw bedrijf sta jij als ondernemer centraal. Het karakter van het bedrijf wordt voor een belangrijk deel bepaald door jouw kwaliteiten en uitstraling. Als je zelf iets heel graag wilt, dan is het succes hiervan in meer of mindere mate afhankelijk van je eigen kwaliteiten, creativiteit en uitstraling. Daarom moet je jouw motieven voor het starten van een eigen bedrijf duidelijk kunnen verwoorden. Waarom wil je ondernemer worden? En, wat is het doel van al deze plannen. Wat wil je bereiken? Persoonlijke motieven bij het maken van dit plan kunnen o.a. zijn: • overname van een familiebedrijf; • niet onder een baas willen werken • Een goede boterham verdienen • al een tijdje (kleinschalig) bezig zijn en dat willen uitbreiden; • een gat in de markt zien (een “witte plek”). Zakelijke doelstellingen kunnen zijn: • een winstgevend bedrijf willen opzetten • een bedrijf op willen zetten dat een goed inkomen op kan leveren. • De grootste of beste worden op het gebied van……… Bespreek je belangrijkste persoonlijke motieven om ondernemer te willen worden. Geef je zakelijke doelen aan die je wilt bereiken. Kiezen voor ondernemerschap betekent vaak dat je afziet van een vaste baan in loondienst. Het is goed om eens naar de inkomsten te kijken, die je misloopt, als je zelfstandig ondernemer wilt worden. Onderzoek hoeveel het minimumloon bedraagt, dat je fulltime zou verdienen op jaarbasis. Ga daarbij uit van 23 jaar en ouder.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
23
1.5.
Mijn ondernemerskwaliteiten: sterkte/zwakte analyse.
Ondernemen kun je niet leren, daarvoor moet je in de wieg gelegd zijn. En “Een goede ondernemer herken je aan zijn vele adviseurs.” Beide uitspraken zijn maar ten dele waar. Het is niet mogelijk alles te weten en alles goed te kunnen. Ondernemen doe je niet zo maar even om het uit te proberen. Er kleven bepaalde risico’s aan. Vandaar dat je goed in de spiegel moet kijken en voor jezelf aangeven op welke vlakken je sterk bent en op welke vlakken je minder goed bent. Mijn sterke en zwakke punten zijn: Sterke punten
Zwakke punten
Mijn zwakke punten ga ik op de volgende wijze minimaliseren of verbeteren: Inzicht in je eigen kwaliteiten kan je ook krijgen door persoonlijkheids-, intelligentie- of ondernemerstests te doen. Bijvoorbeeld via www.ondernemerstest.nl . Neem de resultaten van de test op in je ondernemingsplan en geef aan wat je conclusies zijn Uitslag en conclusies van de ondernemerstest.
1.6.
Mijn beheersingsniveau van de competenties
Voor het kunnen uitvoeren van de kerntaak3: Voert ondernemerstaken uit, moet je competenties kunnen toepassen. Door jouw werkervaringen en ervaringen die je opgedaan hebt tijdens de stages, beheers je bepaalde competenties in meer of mindere mate.
• •
A B C D E F G H I J K L
Geef van de onderstaande competenties aan wat jouw beheersingsniveau is. Dit doe je door per competentie het volgende aan te geven: Onvoldoende, Voldoende, Goed Bekijk de werkprocessen die bij deze kerntaak horen en welke competenties hiervoor ingezet moeten worden.
Beslissen en activiteiten initiëren Aansturen Begeleiden Aandacht en begrip tonen Samenwerken en overleggen Ethisch en integer handelen Relaties bouwen en netwerken Overtuigen en beïnvloeden Presenteren Formuleren en rapporteren Vakdeskundigheid toepassen Materialen en middelen inzetten
COMPETENTIEMATRIX M Analyseren Onderzoeken N Creëren en innoveren O Leren P Plannen en organiseren Q Op de behoeften en verwachtingen van de ‘klant’ richten R Kwaliteit leveren S Instructies en procedures opvolgen T Omgaan met verandering en aanpassen U Met druk en tegenslag omgaan V W Gedrevenheid en ambitie tonen Ondernemend en commercieel handelen X Bedrijfsmatig handelen Y
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
24
1.7.
De door mij gekozen ondernemingsvorm
Een ondernemingsvorm is de juridische vorm waarin je jouw onderneming uitvoert. De meest gekozen en bekende ondernemingsvorm is de eenmanszaak. Tegenwoordig wordt door starters gekozen voor ZZP-er. Dit is een eenmanszaak zonder personeel. Een andere bekende ondernemingsvorm is de BV, of besloten vennootschap. Tegenwoordig kun je goedkoop een FlexBV starten. Maak een keuze voor een van de volgende ondernemingsvormen: o Eenmanszaak/ZZP-er o VOF (minimaal twee personen) o BV/Flex-BV (één of meer personen) Leg uit hoe je ondernemer wordt en wat je hiervoor moet regelen. Tip: kijk op de website van de KvK en de belastingdienst. Bedenk en controleer je bedrijfsnaam in het Handelsregister van de KvK. Geef gemotiveerd aan, voor welke ondernemingsvorm je gaat kiezen en waarom. Bespreek twee voordelen en twee nadelen van de gekozen ondernemingsvorm
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
25
2. Marketingplan Jouw bedrijf kan succesvol zijn als je een uniek concept aanbiedt. Je moet er van uitgaan dat jij niet de enige bent die op het geweldige idee komt om een eigen media/communicatiebedrijfje te beginnen. Er is dus veel concurrentie. In het marketingplan geef je aan wat je unique selling point is en op welke doelgroep jij je gaat richten. Vervolgens werk je jouw producten uit die je wilt aanbieden. Deze moeten tegen een bepaalde prijs of tarief aangeboden worden en je moet jezelf en je producten promoten. In het marketingplan geef je dus duidelijk aan hoe je aan opdrachten komt en hoe je deze opdrachten in de markt zet.
2.1.
De bedrijfsformule
Een bedrijfsformule bestaat uit een omschrijving van je kernactiviteiten die je wilt aanbieden, je USP en je doelgroep. Je USP en je kernactiviteiten communiceer je met je doelgroep. Je probeert met je bedrijfsformule een bepaald het imago neer te zetten. De doelgroep bestaat vaak uit andere bedrijven, maar denk ook aan instellingen, zoals (sport)verenigingen, en de zelfstandige beroepen, zoals artsen, makelaars en advocaten. Je kunt je ook op meerdere doelgroepen richten, maar geadviseerd wordt om je op een nichemarkt te richten. Als deze aanpak aanslaat kun je aan groeien denken. Het is ook goed om je marktgebied af te bakenen. Probeer eerst eens in en rond je woonplaats klanten te vinden om van daaruit te groeien. Natuurlijk hangt dit van de doelgroep(en) af waarop jij je richt.
USP
Kernactivi teiten
Doelgroep
Beschrijf de kernactiviteiten van je bedrijf. Baken je marktgebied af en geef aan waar je actief wilt zijn. Beschrijf je USP: maak een slogan! Beschrijf je doelgroep en beschrijf 5 doelgroep kenmerken.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
26
2.2.
Potentiële klanten
Als je met een bedrijf in je onderhoud wilt voorzien, moet er brood op de plank komen. Er wordt alleen verdiend, als iemand anders bereid is om producten en diensten van jou af te nemen. Je moet dus hard werken aan het vinden van klanten. Daarom is het kiezen van een juiste doelgroep erg belangrijk. Je kunt je dan direct richten op een groep mogelijke klanten. Hoe groot is de doelgroep? En hoe ga je de doelgroep benaderen? Het mooie is als op termijn klanten vanzelf naar jouw bedrijf komen om een van je mooie producten af te nemen. Maar je moet eerst naam en faam zien te ontwikkelen. Onderzoek op internet uit hoeveel bedrijven en instellingen jouw doelgroep bestaat. Houd daarbij rekening met de nichemarkt en het marktgebied. Tip: Goudengids, KvK inzetten Leg uit hoe je potentiële klanten (prospects) gaat benaderen. Doe je dit telefonisch, per e-mail (denk aan SPAM), door het versturen van een flyer, of op een persoonlijke manier (koude acquisitie). Leg uit hoe je aan je eerste opdracht komt. Hoe pak je dit aan? En Wat ga je vertellen om je eerste opdracht binnen te kunnen krijgen?
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
27
2.3.
Mijn marketingmix
Om jezelf en je producten goed in de markt te zetten, moet je een marketingaanpak hanteren. Hiervoor maak je gebruik van marketinginstrumenten, ook wel de 6 P’s genoemd. Omdat voor onze werkzaamheden 3 P’s belangrijk zijn, werken we de volgende P’s uit:
Product Prijs Promotie
2.3.1.
De P van product
Waarom komen klanten bij je? In 6 van de 10 gevallen heeft dat te maken met het product dat je aanbiedt. In de overige gevallen is de prijs van belang. Veel bedrijven kijken eerst naar wat je kunt bieden en willen dan vaak over de prijs onderhandelen of een offerte ontvangen. De P van product is wat je kunt en wat je te bieden hebt. Daar ben je goed in! Omschrijf jouw productaanbod en laat met voorbeelden zien (portfolio) hoe jouw producten er uitzien. Tip: kijk eens hoe concurrenten dat doen. Benadruk je USP in je producten.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
28
2.3.2.
de P van prijs
De Prijs is een moeilijk marketinginstrument. Dat zou je zo op het eerste gezicht niet zeggen. Want, het vaststellen van een verkoopprijs of het verhogen/verlagen van een prijs zijn beslissingen die in een handomdraai zijn genomen. Juist doordat het allemaal zo gemakkelijk lijkt, is de prijs het meest gebruikte marketinginstrument. Je moet bij de prijsbepaling naar de prijs/kwaliteitsverhoudingen kijken (Value for money) en naar de prijsbeleving van de klant. Ook moet je met de prijzen van de concurrenten rekening houden.
Je kunt op hetzelfde prijsniveau van andere aanbieders gaan zitten. Maar verdien je dan wel genoeg om van te leven? Je kunt ook € 1,- voor een visitekaartje vragen, maar dan moet er wel wat bijzonders tegenover staan. Bij vaststellen van de prijs gaat het in jouw beroep om het vaststellen van een uurtarief. Belangrijk is om vast te stellen hoeveel uur je beschikbaar hebt voor je werkzaamheden op jaarbasis. Daarnaast is van belang om vast te stellen hoeveel geld je minimaal nodig hebt om van rond te komen. Bepaal jouw werkbare uren op jaarbasis. Als je het bedrijf met z’n tweeën uitoefent ga je ook van twee ondernemers uit. Maak een overzicht van je privé-uitgaven die je met je bedrijfsinkomsten moet kunnen betalen. Maak een schatting van de bedrijfskosten per jaar. Maak een schatting van de inkomstenbelasting die je over je winst moet betalen. Bereken vervolgens jouw minimale uurtarief, exclusief BTW, zodat je alles kunt betalen. Tip: Kijk eens op de volgende site voor een voorbeeld. http://www.zzp-nederland.nl/artikel/uurtariefbepalen
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
29
2.3.3.
De P van Promotie
De P van promotie gaat over de invulling van alle promotieactiviteiten die nodig zijn om met jouw doelgroep te communiceren. Omdat het promoten van je werk belangrijk is moet je hier de nodige aandacht aan besteden. Je beschikt niet zoals een winkelier over een bedrijf met een etalage waar af en toe klanten naar binnen lopen. Je moet je dus op een andere wijze presenteren en promoten. Internet is hiervoor een belangrijk medium. Promotie voeren kan op verschillende manieren en met behulp van verschillen promotieinstrumenten:
Reclame Direct marketing Online marketing Netwerken relatiebeheer Beurs Public Relations en sponsoring Voor het maken van promotie moet je een bepaalde strategie gaan hanteren. Belangrijk is dat je promotie maakt met een doel. Wil je producten/diensten verkopen? Dan moet je actiereclames gaan uitwerken en deze op een website plaatsen of op een andere wijze kenbaar maken. Denk je meer aan succes op de lange termijn en het ontwikkelen van naamsbekendheid, dan moet je aan klantrelaties gaan bouwen. Dat kan door te netwerken en je werk laten zien op internet, bij potentiële klanten en op bijeenkomsten en beurzen en door een goede PR te voeren. Public relations is het bouwen en onderhouden van externe relaties, zonder de nadruk op verkoop te leggen. Leg uit welke promotiestrategie jij gaat hanteren. Tip: Houd hierbij rekening met jouw doelgroep. Bespreek de mogelijkheden van bovenstaande promotie-instrumenten voor jouw bedrijf. Tip: houd rekening met jouw doelgroep. Maak een LinkedIn account aan en promoot jezelf. laat je visitekaartje zien. Maak een ontwerp voor een flyer die als basis kan dienen voor een nieuwsbrief, een website of een blog. Denk aan je huisstijl, je slogan en je USP. Schrijf een elevator pitch over jou en je bedrijf en je USP. Zorg dat je pitch een trigger bevat die de aandacht van het publiek trekt.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
30
3. Het financiële plan Voor het beginnen van een eigen onderneming is een financieel plan noodzakelijk. Een financieel plan bestaat uit de volgende onderdelen:
1. 2. 3. 4. 3.1.
Een investeringsbegroting Een financieringsbegroting Een openingsbalans Een exploitatiebegroting Een investeringsbegroting maken
Een investeringsbegroting is een overzicht van alle investeringen die nodig zijn om een bedrijf op te starten. Door een investeringsbegroting te maken kun je de vermogensbehoefte vaststellen en weet je hoeveel geld er nodig is om het bedrijf te starten. Veel mediabedrijfjes worden vanuit huis gestart. Dat is een prima begin en scheelt veel bedrijfskosten. Natuurlijk heb je wel de juiste bedrijfsmiddelen nodig om professioneel te kunnen werken. Denk daarbij aan kantoor- en computerapparatuur en ook officiële software. Als je samenwerkt, kan het verstandig zijn om een bedrijfsruimte te huren. Onderzoek daarvan de kosten op een makelaarswebsite zoals Fundabusiness.
Stelposten: Voor een begroting wordt veel met stelposten gewerkt. Dit betekent dat je een schatting maakt van de meeste investeringen. Zo kun je dus een stelpost computerapparatuur maken van € 1.000,Voor € 1.000,- heb je een vaste pc, met een printer. Software moet je dan weer apart begroten. Het is natuurlijk wel noodzakelijk dat je met een stelpost in de buurt komt van de werkelijke investeringsbedragen.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
31
BTW: Let op dat je alle bedragen exclusief BTW begroot. De BTW noteer je in een aparte kolom. Dit doe je omdat je de BTW die je over je investeringen betaalt, mag terugvorderen van de fiscus. We gaan steeds uit van 21% BTW. Afronden: Je rondt alle investeringen naar boven af op € 10,- of € 100,-. Je rondt alle BTW’-bedragen af op hele euro’s 2e hands goederen: Je mag 2e hands goederen overnemen op je investeringsbegroting. Kijk op Marktplaats, BVA-auctions en Online Veilingmeester. Voor 2e hands goederen reken je geen BTW. Deze BTW is meestal door de vorige ondernemer teruggevorderd. Je noteert dus het afgeronde aanschafbedrag en in de kolom BTW noteer je niets. Voorbeeld: Jan koopt een Apple iMac voor zijn bedrijf bij Staples. Ook koopt Jan de zakelijke software bij Staples.
Jan neemt het volgende op de investeringsbegroting op. Activa Computerapparatuur en software iMac 27 inch Office Mac 2011
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
Netto bedrag excl. BTW € 1.520,- 200,-
BTW bedrag € 319,€ 42,-
32
Een investeringsbegroting bevat de volgende uitgewerkte onderdelen: Vaste Activa
Netto bedrag excl. BTW
BTW bedrag
Verbouwingen: Verbouwingskosten interieur Transportmiddelen: Bedrijfsauto Computerapparatuur en software: Laptop(s) Desktop(s)/Server Monitor(en) Printer(s) Computeraccessoires Software Kantoorinventaris: Bureau(s) Bureaustoel(en) Kasten Verlichting Immateriële vaste activa: Waarborgsom (3 maanden huur)
Vlottende activa
Liquide middelen: Kas/Bank geld Aanloopkosten/onvoorziene uitgaven: Voorraad kantoorartikelen, toners, papier Vorderingen: Te vorderen BTW (totaalbedrag BTW kolom)
Totaalbedrag BTW
Totale investeringen = vermogensbehoefte
Verzamel alle bedrijfsmiddelen die je denkt nodig te hebben voor de start van je eigen bedrijf. Tip: kijk bij Staples.nl en ook op veilingsites voor tweedehands goederen. Als je een kantoorruimte gaat huren bereken dan de waarborgsom. Deze bestaat uit 3 maanden huur.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
33
3.2.
Een financieringsbegroting maken
Als de investeringsbegroting helemaal klaar is, en je weet welke vermogensbehoefte nodig is voor het starten van je eigen bedrijf, kun je aan de slag met je financieringsbegroting. Uit een financieringsbegroting blijkt of je het bedrijf met eigen geld kunt beginnen, of dat je financierders nodig hebt zoals een bank of Qredits voor een microfinanciering. De financieringsbegroting heeft de volgende opbouw: Financieringsbegroting Vermogensbehoefte
(zie investeringsbegroting)
Eigen vermogen 25% solvabiliteitseis Spaarsaldo max. € 1.000,- p.p. (EV) Inbreng eigen middelen, computer, laptop (EV) Achtergestelde Familie lening* (LVV) Vreemd vermogen lang: Banklening max. 25% van je onderpand Familielening* (LVV) Microkrediet (max. € 50.000,-) Crowdfunding Vreemd vermogen kort: Rekening courantkrediet 25% van je onderpand Overbruggingskrediet (op basis van BTW) Totale financieringsmiddelen Verschil/tekort/overschot
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
€ 0,-
34
Werkwijze voor een financieringsplan 1. Bereken 25% van je vermogensbehoefte. Je moet namelijk voldoen aan de solvabiliteitseis van de banken. Dit betekent dat je zelf 25% vermogen moet inbrengen. Dit bedrag moet je zelf financieren. Hiervoor mag je ook hulp van familie en vrienden vragen. Dit heet een familielening. De familielening verhuist daarna wel naar het kopje Lang vreemd vermogen.
2. Bereken bankkrediet Je kunt een krediet bij de bank afsluiten, als je maar onderpand hebt. Wat kan als onderpand dienen? alle vaste activa, behalve de verbouwing en de waarborgsom voor het huren van een pand. Neem 50% van het onderpand. Dit wordt het bankkrediet. Het bankkrediet verdeel je in 1/2 banklening en 1/2 deel rekening courantkrediet. Dit heeft te maken met de liquiditeit en de rentekosten. Een banklening is een langlopende lening en heeft lagere rentekosten
3. Bereken het overbruggingskrediet.
Omdat je een bedrijf begint en geld investeert, krijg je veel BTW terug. Dit BTW bedrag vind je op de investeringsbegroting. Als je dit bedrag terugkrijgt van de fiscus, dan kun je tot die tijd een kortlopende lening krijgen van de bank. Als je de BTW dan terug krijgt, kun je deze lening weer aflossen. De looptijd van het overbruggingskrediet is 6 maanden. Ga er vanuit dat je 2/3 deel van de BTW echt terug krijgt. Dit is het bedrag van het overbruggingskrediet.
Maak de financieringsbegroting. Wie is jouw huisbankier en waarom kies je voor deze bank? Leg uit wat bedoeld wordt met de begrippen solvabiliteit en liquiditeit. Bespreek de door jou gebruikte financieringsmiddelen.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
35
3.3.
Een openingsbalans opstellen
Als de investeringsbegroting en de financieringsbegroting klaar zijn en ook helemaal kloppen, kun je een openingsbalans maken. De debetzijde bestaat dan uit jouw investeringsbegroting, en de creditzijde bestaat uit jouw financieringsbegroting. Beide zijden (debet/credit) moeten uiteraard exact in evenwicht zijn.
De balansopstelling heeft de volgende vorm: Openingsbalans (bedrijfsnaam) datum Debet Vaste activa:
Credit
Eigen vermogen: Sub vaste activa
Sub eigen vermogen Lang vreemd vermogen:
Vlottende activa:
Sub LVV Kort vreemd vermogen:
Sub vlottende activa Vermogensbehoefte
Sub KVV Vermogen
Stel de openingsbalans voor jouw bedrijf op.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
36
3.4.
Een exploitatiebegroting maken
Het laatste onderdeel van het financiële plan bestaat uit het opstellen van een exploitatiebegroting. Het doel van een exploitatiebegroting is om een overzicht te krijgen van je omzet, brutowinst, kosten en bedrijfsresultaat. Aan de hand van een exploitatiebegroting kun je inschatten of je bedrijf levensvatbaar is, of winstgevend. In de aanloopfase is een klein verlies acceptabel, maar binnen een termijn van 2 á 3 jaar moet een bedrijf winstgevend zijn. Exploitatiebegroting Bruto omzet incl. BTW BTW Netto omzet excl. BTW Inkoopwaarde Bruto winst
Bedragen
Procenten
Exploitatiebegroting: Huisvestingskosten Personeelskosten Verkoopkosten Autokosten Rentekosten Afschrijvingskosten Verzekeringen Algemene Algemene kosten Totale kosten Netto winst Gewaardeerd loon Rendement eigen vermogen Gewaardeerde interest Economisch resultaat
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
37
Werkwijze opstellen van een exploitatiebudget: 1. Maak een omzetprognose op basis van de grote van je doelgroep. - aantal bedrijven/ instellingen x aantal producten/diensten x tarief. of - hoeveel opdracht verwacht je per maand? - welke omzet verwacht je per maand? - welke omzet verwacht je per jaar? 2. Maak een begroting van alle kosten. Alle kosten zijn per jaar, exclusief BTW. Rond alle eindbedragen van de kosten naar boven af op € 100,a. Huisvesting - Huur - energielasten: € 25,- /m² BVO - Waterverbruik: stelpost € 200,- Afvalstoffenheffing en rioolrechten: stelpost € 1.000,- WOZ/onroerendzaakbelasting: zie website gemeente Berekening OZB: %-tage gemeente nemen van 10 x jaarhuur v.h. pand Theorie WOZ uitleggen: wat is het en waarom moet je het betalen? b. Personeelskosten - minimaal 1 personeelslid, full time - M/V, leeftijd zelf kiezen - vakantiegeld 8% van het bruto jaarloon - werkgeverslasten 20% van het bruto jaarloon incl. vakantiegeld - Overige personeelskosten: * reiskosten * representatiekosten * opleidingskosten
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
38
c. Verkoopkosten - reclamekosten: stelpost - website ontwikkeling en onderhoud: stelpost - showroom materialen: stelpost - verpakkingsmaterialen en verzendkosten: stelpost d. Autokosten - Leasekosten, of - werkelijke kosten (Afschrijving, wegenbelasting, verzekering) en onderhoud + brandstofkosten, of - zakelijk gebruik van de privéauto: aantal KM’s x € 0,19 e. Rentekosten - alleen van vreemd vermogen de jaarlijkse rentekosten berekenen. ga uit van een gemiddeld rentepercentage van 6% f.
Afschrijvingskosten - Alle vaste activa in 5 jaar afschrijven. Ga uit van 10% restwaarde
𝑨 − 𝑹𝑾 𝟓 𝒋𝒂𝒂𝒓
g. Verzekeringen Stelpost: 1% van de netto omzet Beschrijven: - opstalverzekering - WA-verzekering - Uitgebreide inventaris/goederen verzekering - Bedrijfsschadeverzekering - Transportverzekering - Rechtsbijstandverzekering - Assurantiebelasting 21%
h. Algemene kosten Allerlei kosten zoals: - boekhoud/administratiekosten: stelpost € 1.000,- Contributies en abonnementen: stelpost € 250,- Bancaire kosten: stelpost € 200,- Onderhoudskosten: stelpost € 1.000,- Kantoorartikelen verbruik: stelpost € 500,-
Bepaal de potentiële omzet voor een heel boekjaar. Bereken de jaarlijkse exploitatiekosten van jouw bedrijf. Bereken de winst en het economisch resultaat. Kan het voeren van een eigen onderneming uit?
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
39
3.5.
Offerte en facturering
Nu je het financiële plan af hebt en inzage hebt in je omzet, kosten en winst, kun je jouw uurtarief gaan bijstellen. Bij het onderdeel P van prijs heb je een voorlopige en taakstellend uurtarief berekend. Om het juiste uurtarief te bepalen ga je als volgt te werk:
Bepaal het benodigde netto inkomen uit de bedrijfsvoering •voorbeeld: € 20.000,-
Vermenigvuldig dit met een factor 1,6 om te bruteren
• € 20.000,- x 1,6 = € 32.000,-
Verhoog dit brutobedrag met de bedrijfskosten (exploitatie)
•brutobedrag € 32.000,- + € 10.000,- kosten = € 42.000,-
Deel het totaalbedrag (de omzet) door het aantal werkbare uren
•benodigede omzet € 42.000,- / 1.500 uur = € 28,- per uur excl. BTW
Je hebt nu het minimale uurtarief vastgesteld. Je kunt dit mogelijk vergelijken met tarieven van concurrenten, of, als je over een bijzonder product beschikt en specifieke kennis kunt leveren, het tarief ophogen naar bijvoorbeeld € 50,- per uur.
Het opstellen van een offerte
Een offerte is een voorstel voor het leveren van producten/diensten op een bepaald moment en tegen vastgestelde voorwaarden. Een offerte met een geldigheidstermijn heet een vaste offerte. Pas op dat je de geldigheidsduur altijd op een offerte vermeldt, anders kan een klant na een jaar de offerte nog laten uitvoeren. Een offerte wordt gemaakt op basis van voorcalculatie. Dit betekent dat je van te voren inschat hoeveel tijd je nodig hebt voor de uitvoering van de opdracht. Na oplevering van de opdracht maak je een nacalculatie op basis van de werkelijk gemaakt uren. Het is natuurlijk voordelig als de voorcalculatie hoger is berekend dan de nacalculatie. Als de nacalculatie hoger uit valt, gaat dat ten koste van jouw winst. Dit soort situaties moet je zien te voorkomen. Daarom is het verstandig om voor alle werkzaamheden tijd te schrijven. Hoe lang ben je met een ontwerp, tekst foto etc. bezig?
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
40
Voorbeeld offerte VNR Creative
Eendrachtskade ZZ 4 Postbus 1492 9701 BL Groningen tel: (050) 313 75 16 fax: (050) 312 87 89
[email protected]
Offerte datum: Klant:
Offertenummer Contactpersoon:
Dutchbag bv T.a.v. Dhr. K. Hoving Handelsweg 14 9482 WE Tynaarlo VNR_12_113
Geachte heer Hoving, Naar aanleiding van ons onderhoudende gesprek, …….. j.l. kan ik u de onderstaande aanbieding doen. Alle door ons besproken opties zijn hier in meegenomen. Omschrijving Opstartkosten project Consult Marktonderzoek uitbesteden Conceptontwikkeling Ontwikkeluren concept DTP voorcalculatie
Onze leveringen geschieden volgens de algemene voorwaarden, zoals deze onder zijn gedeponeerd bij de KvK te Groningen Betalingscondities 30 dagen af factuurdatum
Aantal 1 3 50 12 60 36
Prijs p.e. € 70,€ 125,€ 25,€ 110,€ 45,€ 30,Totaal excl. BTW BTW 21% Totaal bedrag van deze offerte
Totaal € € € € € € € € €
70,00 375,00 1.250,00 1.320,00 2.700,00 1.080,00 6.795,00 1.426,95 8.221,95
Voor akkoord getekend:………………………………….. Plaats: …………………………………………………………….. Deze offerte is geldig tot en met …………. (30 dagen na offerte datum). Als u nog vragen heeft naar aanleiding van deze offerte, dan ben ik graag bereid om te beantwoorden. Indien u gebruik zou willen maken van deze offerte, dan verzoek ik u de offerte getekend aan ons te retourneren. Met vriendelijke groet,
Maak een offerte voor een van jouw producten/diensten voor een potentiële klant. Zorg voor de juiste huisstijl en een foutloos taalgebruik en calculatie.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
41
Het opstellen van een factuur
Een factuur verstuur je na oplevering van een project op gelijktijdig met het leveren van een product. Bij omvangrijke projecten werk je met meerdere facturen en zorg je dat voorafgaand aan het project bijvoorbeeld 25% van de offerte is aanbetaald. Een factuur bevat dezelfde gegevens als een offerte. Je kunt alleen van de offerte afwijken, als je meer- of minderwerk bent overeengekomen. Leg dit altijd schriftelijk vast en laat de opdrachtgever tekenen voor meerwerk. Dit scheelt veel problemen en mogelijk het verlies van een klant. Een factuur moet een aantal verplichte onderdelen bevatten: Het woord FACTUUR NAW/bedrijfsgegevens IBANnummer bank KvK-nummer BTW-nummer Betalingscondities BTW-tarief en BTW-bedrag
Ook moet je altijd een omschrijving geven van de werkzaamheden en de prijs per eenheid. Dit kan de prijs per gewerkt uur zijn, de prijs van een folder, de prijs van 50 visitekaartjes etc. Voor een startende ondernemer is het eenvoudig om een factuurmodel in het programma Excel te maken. Je kunt dan een aantal vast berekeningen in de factuur vastleggen, zodat je veel minder fouten maakt. Maak van de verstuurde offerte een factuur. Zorg dat alle verplichte onderdelen op de factuur vermeld zijn. Verwerk de huisstijl in je factuur.
Oplevering van het ondernemingsplan
Als je alle opdrachten hebt verwerkt heb je jouw eigen ondernemingsplan klaar. Zorg dat je dezelfde hoofdstukindeling en paragraafnummering gebruikt. Ontwikkel een aantrekkelijk voorblad met jouw naam, klas en datum Maak een voorwoord, inhoudsopgave, en een inleiding. Sluit af met een nawoord waarin je reflecteert op jouw werkzaamheden en je ontwikkelde vaardigheden.
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
42
Bijlage: deelnemerslijst
NR
Name
Surname
Gender
Mobile Phone
E-mail
1 Zoë
Aartsen
V
06 - 374 47 570
[email protected]
2 Martijn
Baardolf
M
06 - 295 47 246
[email protected]
3 Luc
Beeksma
M
06 - 294 07 391
[email protected]
4 Guus
van
Bommel
M
06 - 22435192
[email protected]
5 Sybrand
van
Dort
M
06 - 409 42 306
[email protected]
6 Carolien
Felkers
V
06 - 536 80 022
[email protected]
7 Steven
Groen
M
06 - 130 19 506
[email protected]
8 Peter
Horneman
M
06 - 244 02 797
[email protected]
9 Edith
Jansen
V
10 Anita
Kadijk
V
06 - 118 29 472
[email protected]
11 Wim
Kuperus
M
06 - 47474730
[email protected]
Meer
V
06 - 118 51 639
[email protected]
13 Guinnevère
Mulders
V
06 - 301 40 477
[email protected]
14 Fanuel
Noija
M
06 - 273 00 663
[email protected]
15 Jesse
Ordelman
M
06 - 573 86 312
[email protected]
16 Wendan
Poelstra
V
06 - 228 20 537
[email protected]
Roijen
M
06 - 496 46 084
[email protected]
Staal
M
06 - 516 68 662
[email protected]
12 Milou
17 László
van der
van
18 Harrolf
[email protected]
19 Steven
van der
Wijk
M
06 - 286 50 238
[email protected]
20 Melchert
de
Winter
M
06 - 439 35 876
[email protected]
Wouda
M
06 - 373 83 432
[email protected]
21 Mark
© W. Kuperus team Imago Noorderpoort
43