DOSSIER TPMS versie 1.0, oktober 2014

DOSSIER TPMS versie 1.0, oktober 2014

INHOUD

ACHTERGROND EN WETGEVING

5

TPMS-SENSOREN

9

TPMS EN EQUIPEMENT

12

TPMS EN DE WERKPLAATS

14

WERKPLAATSPLANNING EN VOORRAADBEHEER

18

TPMS EN KLANTENCOMMUNICATIE

19

TPMS EN DE (NABIJE) TOEKOMST

20

ARTIKELEN IN VACO NIEUWS

21

DOCUMENTEN DIE U KUNT DOWNLOADEN

50

COLOFON

50

Dossier TPMS – versie 1.0, oktober 2014

3

TPMS

Vanaf 1 november 2014 is elke nieuwe personenauto verplicht voorzien van een bandenspanningcontrolesysteem. De opkomst van dit Tyre Pressure Monitoring System (TPMS) luidt een nieuw tijdperk in voor de bandenen wielenbranche. TPMS zorgt voor de introductie van elektronica in de bandenen wielentechniek. Dat vraagt om technische kennis, vaardigheden en het juiste equipement. Daar blijft het echter niet bij. Afhankelijk van het soort TPMS, kan het systeem van grote invloed zijn op de tijd die de bandenmonteur nodig heeft voor bijvoorbeeld het klaarmaken van een winterset of voor een ‘gewone’ bandenwissel. TPMS zal vooral in de eerste jaren veel vragen oproepen bij uw klanten. Wat is TPMS? Wat zijn de voordelen? Waarom is mijn factuur hoger? TPMS speelt een rol binnen het volledige bedrijfsproces, vanaf het maken van een werkplaats-afspraak tot en met het moment dat de klant weer huiswaarts keert. Bereid u goed voor door een training te volgen en in equipement te investeren. Uw klantenkring mag van u als bandenspecialist verwachten dat u alle aspecten van TPMS in de vingers heeft.

4


ACHTERGROND EN WETGEVING

Vanaf 1 november 2014 is elke nieuwe personenauto verplicht voorzien van TPMS. Een bandenspanningcontrolesysteem draagt positief bij aan de verkeersveiligheid, het milieu en de levensduur van banden. Autofabrikanten passen twee fundamenteel verschillende TPMS-technieken toe: indirect en direct TPMS. Het eerste TPMS werd toegepast bij het gebruik van run-flatbanden. Met een run-flatband kan een automobilist beperkt doorrijden als hij een lekke band krijgt. Meestal is het mogelijk om met de lekke band door te rijden tot de woon- of werkplek of de vestiging van een bandenspecialist. Run-flatbanden beschikken in het algemeen over verstevigde wangen, die de auto ‘dragen’ op het moment dat de band lek is. Het gevolg hiervan is dat de automobilist vaak niet merkt dat hij een lekke band heeft. Daarom is een waarschuwend bandenspanningcontrolesysteem verplicht op auto’s voorzien van run-flatbanden. Wetgeving TPMS-verplichting De Europese Unie heeft TPMS vervolgens in twee fasen verplicht gesteld voor voertuigen in de categorie M1. Dit betreft personenauto’s en campers met niet meer dan acht zitplaatsen, exclusief de bestuurder, en een toelaatbaar gewicht tot 3,5 ton. In EU Regulation 661/2009 zijn eisen voor veiligheid vastgelegd waaraan auto’s moeten voldoen om typegoedkeuring te kunnen verkrijgen. Hierin is vastgelegd dat voertuigen in de categorie M1 over een bandenspanningcontrolesysteem moeten beschikken. De eisen waaraan het systeem moet voldoen, zijn vastgelegd in UN-ECE Regulation 64 (UN-ECE R64). TPMS werd per 1 november 2012 verplicht voor nieuwe personenautomodellen die vanaf die datum voor typegoedkeuring in aanmerking kwamen. Per 1 november 2014 is TPMS verplicht voor elk nieuw voertuig uit de categorie M1. Waarschuwing bij 20% onderspanning Het TPMS moet de bestuurder waarschuwen als de spanning in één of meer banden 20% lager is dan de juiste bandenspanning in een band die op bedrijfstemperatuur is (‘warme band’). Als de spanning die ondergrens heeft bereikt, moet het systeem binnen maximaal tien minuten een waarschuwing afgeven. Het systeem waarschuwt sowieso als de bandenspanning lager is dan 1,5 bar. Het TPMS moet minimaal werken vanaf een snelheid van 40 km/u, tot de maximumsnelheid van de betreffende auto. Wintersets en TPMS De EU heeft in wetgeving regels vastgelegd over de toepassing van TPMS (welke voertuigen moeten verplicht voorzien zijn van TPMS en vanaf welke datums) en de eisen die aan het systeem worden gesteld. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de eis dat de bestuurder binnen een bepaalde tijd gewaarschuwd moet worden vanaf een onderspanning van 20%. De Europese wetgeving doet echter geen uitspraak of TPMS in een auto, die onder de betreffende regelgeving valt, uitgezet mag worden of altijd moet functioneren. In dit geval geldt de wetgeving van het betreffende land, voor Nederland is dat de Regeling voertuigen. Hierin staan de wijzigingen aan een gekentekende auto opgesomd die leiden tot een verplichte technische keuring bij de RDW. TPMS wordt hierin niet genoemd. Dat betekent voor dit moment dat TPMS in Nederland wettelijk niet hoeft te functioneren, ook niet in auto’s van na 1 november 2014.


5

Vereniging VACO vindt dat er een verbod moet komen op het deactiveren van TPMS bij voertuigen waarop het systeem binnen het kader van UN-ECE R64 is geïnstalleerd. Het standpunt komt voort uit het feit dat TPMS moet werken op het moment dat het systeem onderdeel uitmaakt van de typegoedkeuring. Informeer uw klant en voorkom geschillen Automobilisten met een niet-werkend TPMS zullen in Nederland vooralsnog niet worden beboet, zo liet de RDW aan Vereniging VACO weten. Wat betreft het buitenland stelt de RDW dat een automobilist in andere EG-lidstaten wel problemen kan krijgen als een verplicht TPMS-systeem volgens UN-ECE R64 niet werkt. Bandenspecialisten moeten dit laten weten aan klanten die geen TPMS-sensoren op hun winterset willen laten monteren, of die één of meer defecte sensoren niet willen laten vervangen. Vereniging VACO raadt u aan om te trachten om klanten met argumenten te overtuigen van de meerwaarde van TPMS; zie hiervoor het kader ‘Argumenten om TPMS op een winterset te monteren’ op pagina 7. Daarnaast is het verstandig om de klant in alle gevallen schriftelijk op de nadelen en risico’s van het deactiveren of niet-functioneren van TPMS te wijzen. Dat kunt u bijvoorbeeld op uw offertes en facturen doen. Daarmee voorkomt u dat een klant eventuele (toekomstige) waarschuwingen of zelfs boetes, aansprakelijkheid of apk-afkeuringen op uw bedrijf afwentelt. Zorg ervoor dat uw klanten goed worden ingelicht en zorg er ook voor dat u kunt aantonen dat u ook op dit gebied uw best heeft gedaan. Oudere, directe bandenspanningcontrolesystemen kunnen over een ‘wintermodule’ beschikken. Een auto die in de winter op een andere set (winter)wielen rijdt die niet is voorzien van TPMS-sensoren, geeft daarmee geen permanente waarschuwing aan de bestuurder. De Europese wetgeving UN-ECE R64 heeft hier een streep door gezet. Als het systeem niet functioneert, moet de bestuurder permanent een waarschuwing of foutmelding op zijn dashboard zien. Deze is niet uit te schakelen. Veiligheid en milieu De belangrijkste redenen voor de EU om TPMS verplicht te stellen, is het verhogen van de verkeersveiligheid en het verlagen van de milieubelasting door het verkeer. Een te lage bandenspanning leidt tot een verslechterde wegligging van een auto. Dat merkt een automobilist met name in bochten en bij het wisselen van een rijbaan. Als de bandenspanning 0,6 bar te laag is, neemt de voertuigstabiliteit in bochten tot wel 50% af. Daarnaast neemt de remweg toe. Als de bandenspanning (slechts) 5% te laag is, zorgt dat al voor een 5% langere remweg. Een te lage bandenspanning verhoogt daarnaast het brandstofverbruik. Bij een onderspanning van 0,6 bar neemt het brandstofverbruik met circa 4% toe. Dat komt overeen met 4% meer CO 2 -emissies. De temperatuur van banden met een te lage spanning loopt op en dat kan leiden tot een klapband of een andere vorm van bandschade. Ongeveer 80% van de bandenpech, zoals een lekke band, is het gevolg van onderspanning. Een band met de juiste spanning gaat ook langer mee; een band met 30% onderspanning slijt 50% sneller. Gevolgen voor het wagenpark Tot 2014 was het aantal auto’s met TPMS zeer beperkt. In 2012 was ruim twee procent van alle nieuw verkochte auto’s in Europa voorzien van TPMS. Vanaf 2013 is TPMS in opkomst vanwege de verplichting op auto’s die vanaf 1 november 2012 een typegoedkeuring kregen. Qua aantallen is TPMS pas echt een issue vanaf 2014. Vanaf 1 november 2014 beschikt elke nieuwe personenauto verplicht over TPMS. Vanwege productietechnische en logistieke redenen schakelden de autofabrikanten al veel eerder over op de volledige integratie van TPMS. Met ingang van 1 november 2014 groeit het Nederlandse wagenpark jaarlijks met honderdduizenden auto’s die van TPMS zijn voorzien. Om een indruk te geven: het jaarlijkse aantal nieuw verkochte auto’s in Nederland in de periode 2009 – 2013 varieerde van 387.000 (2009) tot 556.000 (2011).

6


Direct en indirect TPMS Er worden twee fundamenteel verschillende TPMS-technieken toegepast. Zowel direct als indirect TPMS zijn volgens de Europese regelgeving toegestaan, met uiteraard als voorwaarde dat ze voldoen aan de vastgelegde minimale specificaties. Indirect TPMS Zoals de naam al zegt, meet indirect TPMS de bandenspanning op een indirecte manier. Deze techniek maakt gebruik van het feit dat een band met onderspanning een kleinere omtrek heeft dan een band met de juiste druk. Een band met onderspanning draait dus sneller rond. De voertuigelektronica registreert dit op basis van de ABS-sensoren. Indirect TPMS is dus een systeem dat is gebaseerd op software, er worden geen aanvullende onderdelen gebruikt. Het registreren van de bandenspanning op basis van de omtreksnelheid van de banden heeft enkele nadelen. Het systeem werkt niet of heel langzaam op bochtige wegen, zoals in de bergen. In een bocht draaien de buitenste wielen immers altijd sneller. Daarnaast signaleert het systeem geen spanningsverlies als de spanning in alle banden tegelijkertijd daalt, zoals normaal optreedt door diffusie. De tweede generatie indirecte systemen heeft deze nadelen niet meer. Moderne systemen registreren ook de trillingen in de banden. De frequenties van deze trillingen veranderen met een veranderende bandenspanning. Direct TPMS Direct TPMS meet daadwerkelijk de bandenspanning en temperatuur in de banden. Elke band is daartoe voorzien van een sensor. Deze zit meestal achter het ventiel, maar kan ook aan de binnenzijde van het loopvlak van de band of op het velgbed (halverwege de breedte) zitten. Elke sensor stuurt zijn meetgegevens op een radiofrequentie van 433 MHz naar de voertuigelektronica. In de VS, waar TPMS ook verplicht is, wordt gewerkt met een frequentie van 315 MHz. De ECU van de auto berekent de spanning in de banden, de waarden worden getoond op een display in het dashboard. Net als bij een indirect systeem, gaat het controlelampje op het dashboard branden als de spanning in één of meer banden te laag is. Als de bandtemperatuur hoog oploopt, zoals bij veelvuldig remmen tijdens een afdaling van een berg, worden de sensoren gedeactiveerd om ze te beschermen tegen oververhitting. Dit treedt op bij bandtemperaturen vanaf circa 120°C. Voor- en nadelen Een voordeel van indirect TPMS ten opzichte van direct TPMS is dat het systeem geen service nodig heeft, afgezien van een eventuele elektronische storing. Dat is goedkoper voor de eigenaar van het voertuig. Indirect TPMS heeft ook enkele nadelen. Het systeem meet het verschil in omtrek tussen de banden onder een auto. Die omtrek wijkt echter per definitie af als er één of meer banden vervangen moeten worden. Die situatie treedt op als een band beschadigd raakt door bijvoorbeeld afval op de weg, of op het moment dat de beide banden op een as versleten zijn. Een ander nadeel is dat de bestuurder het systeem altijd moet initialiseren nadat hij de banden heeft opgepompt. Die procedure verloopt via het dashboard. Dat is niet ingewikkeld, maar het vraagt wel gewenning. Een nadeel van direct TPMS voor de voertuigeigenaar, in vergelijking met de indirecte variant, is dat elke bandenservice langer duurt en dus extra geld kost. Daarnaast heeft de batterij in een TPMS-sensor een levensduur van ongeveer vijf tot zeven jaar. Omdat deze batterij niet kan worden vervangen, moet de sensor worden vervangen op het moment dat de batterij leeg is. Een voordeel is dat direct TPMS veel nauwkeuriger is en al vanaf stilstand werkt.


7

Argumenten om TPMS op een winterset te monteren

Klanten die een winterset willen aanschaffen voor hun auto met direct TPMS zullen waarschijnlijk merken dat de set duurder is dan ze gewend zijn. Dat komt door de TPMS-sensoren en de bijkomende werkzaamheden, zoals montage en programmeren. Bandenspecialisten kunnen met positieve argumenten trachten om hun klanten te overtuigen om toch voor TPMS op hun winterset te kiezen.

8

•

TPMS biedt voordelen voor veiligheid, milieu/ brandstofverbruik en bandenslijtage. De klant wil in de wintermaanden toch ook van deze voordelen profiteren?

•

Een klant kan als argument aandragen dat hij zelf de bandenspanning kan controleren. Daar heeft hij geen TPMS voor nodig. Er valt het nodige op dit argument af te dingen. Zo zal TPMS eerder dan de meeste automobilisten een lekke band detecteren. Hoe eerder een lekke band wordt opgemerkt, hoe meer tijd de bestuurder heeft om een veilige parkeerplek uit te zoeken om zijn band te wisselen. Daarnaast is het een feit dat slechts een fractie van de automobilisten geregeld de bandenspanning controleert. Uit een onderzoek van Achmea, uitgevoerd in 2013, blijkt dat bijna 43% van de respondenten de bandenspanning minimaal drie keer per jaar controleert. Vereniging VACO raadt automobilisten aan om de spanning elke maand te controleren.

•

BRV, de Duitse zusterorganisatie van Vereniging VACO, heeft de kosten van een extra set TPMSsensoren afgezet tegen de baten. De berekening is op de volgende uitgangspunten gebaseerd: o Jaarlijks kilometrage: 14.210 km. Dat is het gemiddelde in Duitsland. o Een tweede set TPMS-sensoren voor de winterset kost eenmalig € 250,- , plus € 45,- per jaar voor service. o Met de juiste bandenspanning bespaart de automobilist 40 liter brandstof (circa € 64,-) per jaar. o De banden gaan tot 45% langer mee. Dat bespaart circa € 63,- per jaar aan bandenkosten. o Conclusie: de gemiddelde automobilist verdient de extra kosten in drie jaar terug.

•

Zoals vermeld, blijft er op het dashboard een foutmelding zichtbaar als het TPMS niet functioneert. Dat betekent dat de bestuurder zes maanden per jaar tegen een brandend controlelampje aankijkt. Dat is hinderlijk en leidt onderweg geregeld de aandacht af.


TPMS-SENSOREN

Een auto met direct TPMS wordt af-fabriek geleverd met OE-sensoren. Bandenspecialisten die aan een klant één of meer bandenspanningsensoren verkopen, kunnen kiezen voor originele exemplaren. Een andere optie is de montage van een universele sensor. Deze zijn in drie, substantieel afwijkende soorten beschikbaar. Kennis van de voor- en nadelen van de diverse sensortypen is belangrijk. Alleen dan kunt u de juiste keuze maken. Naast de technische voor- en nadelen speelt uiteraard ook de aanschafprijs van de diverse sensoren een rol. Het bandenservicebedrijf kan worden geconfronteerd met een vraag naar TPMS-sensoren. Aanleidingen zijn: • Een klant bestelt een tweede set wielen voor zijn winterbanden. Als de wielen van TPMS-sensoren worden voorzien, ervaart de klant ook in de wintermaanden de voordelen van TPMS. • Een lege sensorbatterij. Dat treedt normaliter op bij een sensor van vijf jaar of ouder. • Beschadiging van een sensor tijdens de (de)montage van een band, door een aanrijding of door het gebruik van een dichtmiddel (noodreparatieset bij een lekke band) . • Een afgebroken ventiel, veroorzaakt door corrosie. Er zijn reparatiesets op de markt waarmee een afgebroken ventiel kan worden vervangen zonder dat de band hoeft te worden gedemonteerd. De met afstand meest toegepaste bandenspanningsensor bevindt zich achter het ventiel en rust op het velgbed. De combinatie sensor-ventiel bestaat in grote lijnen uit een speciaal ventiel en een sensor. Deze sensor bestaat uit een kunststof behuizing, de druk- en temperatuur metende sensor, een geïntegreerde batterij en elektronica die onder andere de gegevens over druk en temperatuur naar de voertuigelektronica stuurt. Er bestaan twee soorten ventielen: snap-in (rubber) en clamp-in (metaal). TPMS-sensoren met een snap-in ventiel zijn geschikt voor snelheden tot circa 180 – 210 km/u. De sensorleverancier en de database in het TPMS-equipement geven de exacte snelheden weer die voor een specifieke snap-in toepassing gelden. Bij hogere snelheden zijn de centrifugaalkrachten die op het ventiel werken te groot voor de snap-in-ventielen. Sensoren met een clamp-in ventiel zijn hier wel tegen bestand en dus noodzakelijk voor hogere snelheden. OE-sensoren OE-sensoren zijn door de OE-leverancier (de fabrikant van TPMS-sensoren) specifiek voor één of meer modellen van een autofabrikant ontwikkeld. Een OE-sensor is door de fabrikant al voorzien van de benodigde software. Dat betekent niet dat een OE-sensor alleen maar gemonteerd hoeft te worden voordat deze functioneert. Het unieke serienummer (ID) van de sensor moet in de voertuigelektronica gekoppeld worden aan het wiel waarop de sensor is gemonteerd. Voorbeeld: in de voertuigelektronica wordt opgenomen dat de nieuwe OE-sensor met ID 1234567 op het wiel linksvoor is bevestigd. Alleen op die manier kan het display op het dashboard aangeven in welke band er onderspanning wordt gedetecteerd. Het ‘inleren’ of ‘kalibreren’ van een sensor kan op vier manieren: • Zelflerend. De sensor wordt automatisch ingeleerd. Hiertoe dient de auto een bepaalde rijcyclus af te leggen (een bepaalde afstand en/of een bepaalde tijd). • Het serienummer van de sensor wordt met behulp van een programmeerunit, via de OBD-aansluiting van de auto, aan de voertuigelektronica doorgegeven. • Via een voertuigspecifiek inleerproces, dat via het dashboard verloopt. • Via klonen (kopiëren van de voertuigspecifieke informatie van de oude sensor op de nieuwe sensor).


9

Voordeel OE-sensoren: • Een OE-sensor kan snel en eenvoudig geïnstalleerd worden. De sensor is immers specifiek voor een bepaald automodel/type ontwikkeld. Nadeel OE-sensoren: • Er bestaan meer dan 100 verschillende OE-sensoren. Dat betekent dat een bandenservicebedrijf onmogelijk een praktische voorraad kan opbouwen. Universele sensoren Universele sensoren hebben, zoals de naam al zegt, een breed toepassingsgebied. Met slechts enkele sensoren dekken de sensorfabrikanten een groot deel van het wagenpark af. Er zijn in grote lijnen drie verschillende soorten universele sensoren voor de aftermarket: • Programmeerbare universele sensor • Multi-protocol universele sensor • Configureerbare universele sensor. Programmeerbare universele sensor Een programmeerbare sensor is leeg (niet voorgeprogrammeerd). Dit type sensor is te vergelijken met een lege cd, waarop de gebruiker naar wens data kan opslaan. Net als voor het beschrijven van een cd een cdbrander nodig is, is voor het programmeren van een programmeerbare sensor een programmeerunit nodig. Bekende fabrikanten van programmeerunits zijn (in alfabetische volgorde) Ateq, Bartec, Cub, Rema Tip Top, Snap-on, Tecnomotor en Würth. De benodigde voertuigspecifieke software kan op twee manieren in de sensor worden overgebracht: •

Programmeren. Hierbij wordt de sensor van het juiste protocol voorzien. Een protocol is als het ware ‘de taal’ die de sensor ‘spreekt’. Het protocol correspondeert met het voertuig waarop de sensor wordt gemonteerd. Dit programmeren verloopt met behulp van een programmeerunit, dit gaat over het algemeen draadloos. De universele sensor krijgt een eigen, uniek serienummer (ID). Nadat de sensor is geprogrammeerd, moet deze ingeleerd worden. Dit gaat op dezelfde wijze als is beschreven bij een OE-sensor.

•

Klonen, of kopiëren. Bij het klonen wordt een exacte kopie gemaakt van een bestaande OE sensor. De gekloonde universele sensor krijgt daarbij ook hetzelfde serienummer. Dit kan (dus) alleen als de te kopiëren sensor nog functioneert en het TPMS-diagnoseapparaat het serienummer van de ‘moedersensor’ kan uitlezen. Het voordeel van klonen is dat de sensor niet op het voertuig ingeleerd hoeft te worden. Het is hierbij wel belangrijk dat de gekloonde sensor op dezelfde positie onder de auto wordt gemonteerd als de OE-sensor die wordt vervangen. Dus bijvoorbeeld linksvoor blijft linksvoor.

Bekende fabrikanten van dit type sensoren zijn (in alfabetische volgorde) Alligator (sens-it sensor), Cub (UniSensor) en Schrader (EZ-sensor).

10


Multi-protocol universele sensor De multi-protocol universele sensor is door de sensorfabrikant al voorzien van diverse software protocollen. Omdat niet alle protocollen die autofabrikanten toepassen op één sensor passen, zijn er enkele typen van deze sensor beschikbaar. Let dus op dat u de juiste sensor bestelt, dat wil zeggen de sensor (die het protocol bevat) van de auto die u in de werkplaats heeft staan. Omdat de sensor al de benodigde software bevat, is programmeren niet nodig. De sensor moet vervolgens nog wel op het voertuig ingeleerd worden. De multiprotocol sensor zendt tijdens gebruik alle geprogrammeerde protocollen uit. Bekende fabrikanten van dit type sensor zijn (in alfabetische volgorde) Tech (MultiSensor) en VDO (REDI). De REDI van VDO is geen sensor die zich achter het ventiel bevindt, maar een ‘losse’ sensor die met een kleefverbinding aan de binnenzijde van het loopvlak van de band wordt bevestigd. Configureerbare universele sensor De configureerbare sensor bevat diverse software protocollen, net als de multi-protocol sensor. Een verschil is echter dat de sensor tijdens gebruik alleen het protocol gebruikt dat bij het betreffende voertuig hoort. Of, met andere woorden: de sensor stuurt alleen de data naar de voertuigelektronica die het voertuig gebruikt. Voor gebruik selecteert de monteur met behulp van een TPMS-programmeerunit het juiste voertuigtype. Daarna selecteert de programmeerunit het juiste protocol. Een ander verschil met de multi-protocol sensor is dat de configureerbare sensor ook gebruikt kan worden voor het klonen van een OE-sensor. Verder geldt in grote lijnen hetzelfde als voor de multi-protocol sensor. Er zijn dus ook meer typen sensoren leverbaar, elk met verschillende protocollen. De configureerbare sensor moet ook ingeleerd worden op de auto, dit geldt niet voor gekloonde exemplaren. Een bekende fabrikant van dit type sensor is Huf (IntelliSens).


11

TPMS EN EQUIPEMENT

Wie TPMS-service aan direct TPMS verleent, heeft equipement nodig. Voor direct TPMS geldt dat de monteur zonder speciale apparatuur eigenlijk helemaal niks kan. Bij de aanschaf van TPMSequipement is het belangrijk om niet alleen te letten op de specificaties en gebruiksvriendelijkheid van de apparatuur en de aanschafprijs. Verdiep u bijvoorbeeld ook in de ondersteuning die uw leverancier u biedt, zoals met een helpdesk. Bandenspecialisten die een band wisselen of een winterset klaarmaken voor een auto met indirect TPMS, hebben geen TPMS-gerelateerd equipement nodig. Als het systeem normaal en goed functioneert, is er geen service benodigd. De klemtoon ligt hierbij echter op het woordje ‘als’. Een indirect systeem kan een foutmelding geven ten gevolge van een defecte ABS-sensor of een ander elektronisch of mechanisch probleem. Het is niet meer dan logisch dat klanten zich met een dergelijk probleem bij hun bandenspecialist melden. De ‘T’ in TPMS staat toch voor ‘Tyre’? Pakt de bandenspecialist deze service op of stuurt hij de klant naar zijn autodealer? In dat laatste geval is het bandenservicebedrijf zijn klant zo goed als zeker kwijt. Vereniging VACO raadt bandenspecialisten aan om over deze kwestie na te denken en zich hierin te verdiepen. Vereniging VACO en Stichting SVOB staan voor u klaar om uw vragen te beantwoorden en advies te geven en met een workshop over specifieke TPMS-onderwerpen. Equipement voor direct TPMS In principe kunnen we vier soorten equipement onderscheiden voor de service van direct TPMS. • Een diagnose- en servicetool • Een PAD • ‘Algemene’ diagnose-equipement, voorzien van een TPMS-programma • TPMS programmeerunit. Hiermee kunnen alle voorkomende TPMS-werkzaamheden uitgevoerd worden. De professionele bandenspecialist zal voor een TPMS-programmeerunit kiezen, eventueel aangevuld met één van de andere opties. Naarmate het aantal auto’s met TPMS toeneemt, krijgt de bandenspecialist ook meer TPMS-gerelateerd werk. Dat betekent dat op termijn meer monteurs over hun eigen TPMS-equipement zullen beschikken. Met een diagnose- en servicetool kan de receptionist of monteur controleren of alle TPMS-sensoren nog werken. Het equipement kan sensoren activeren (‘aanzetten’) en data van de sensoren uitlezen. Denk aan het serienummer (ID), de status van de batterij en relevante informatie zoals artikelnummers van onderdelen. Voor een volledige TPMS-service schiet dit soort apparaten tekort. Een dergelijk apparaat is wel te overwegen als gereedschap voor de receptionist, die in het bijzijn van de klant een snelle controle van het TPMS uitvoert en de klant wijst op noodzakelijke werkzaamheden of aanbevelingen doet. Een PAD is een op zich eenvoudig apparaat om universele sensoren te programmeren. Een PAD (Programming Accessory Device) wordt via een USB-kabel op een pc of laptop, voorzien van de benodigde software, aangesloten. Een internetverbinding is niet nodig tijdens de programmeerstap. Met een PAD kan vrij eenvoudig een kopie van sensor gemaakt worden. Een PAD werkt slechts voor één merk universele sensoren en heeft geen diagnosefuncties.

12


‘Algemene’ diagnose-equipement, voorzien van een TPMS-programma, is op zich prima geschikt voor alle werkzaamheden aan TPMS. Bandenservicebedrijven die over diagnose-equipement beschikken, zijn desondanks vaak beter af als ze ook in een TPMS-programmeerunit investeren. Deze is speciaal voor de TPMS-werkzaamheden ontwikkeld, is handzaam en relatief eenvoudig in het gebruik. TPMS programmeerunit Met een TPMS programmeerunit kunnen alle voorkomende controles en werkzaamheden aan direct TPMS worden uitgevoerd. Dit verloopt veelal draadloos. Bekende fabrikanten van programmeerunits zijn (in alfabetische volgorde) Ateq, Bartec, Cub, Rema Tip Top, Snap-on, Tecnomotor en Würth. Een programmeerunit is over het algemeen en in grote lijnen geschikt voor de volgende werkzaamheden en beschikt over de volgende functies: • Keuzemenu om de juiste auto (model, type, bouwjaar) te selecteren. Ook: welke typen sensoren zijn geschikt voor de betreffende auto. • Controle of een auto direct TPMS heeft en vervolgens of de sensoren functioneren (uitlezen van de bandenspanning en temperatuur), controle van de status van de sensorbatterij en uitlezen van het sensor serienummer (ID). Ook printen van de bevindingen voor de klant. • Programmeren en klonen (kopiëren) van de diverse soorten universele sensoren. • Inleren van een OE- of universele sensor. Het unieke serienummer (ID) van de sensor moet in de voertuigelektronica softwarematig gekoppeld worden aan het wiel waarop de sensor is gemonteerd. Dit is niet nodig bij een gekloonde universele sensor. Er zijn diverse manieren om een sensor in te leren (zie hoofdstuk 2). Hiervoor is niet altijd een programmeerunit nodig. • Uitlezen en wissen van foutcodes via de OBD-aansluiting van het voertuig. • Aanpassing van de voorgeschreven bandenspanning en daarmee aanpassing van de bandenspanning waarbij het systeem de bestuurder waarschuwt voor onderspanning. Deze functie is nodig als er een andere maat banden wordt gemonteerd, bijvoorbeeld winterbanden met een andere buitendiameter. • Een programmeerunit bevat bovendien veel gegevens (databases) met onderdeelnummers, de plaats waar zich de OBD-aansluiting in de auto bevindt en technische gegevens zoals aanhaalmomenten. • Wireless communicatie met bijvoorbeeld een pc. • Ondersteuning van de gebruiker in de vorm van een trainingmodule of helpfunctie. Keuze van een programmeerunit De aspirant-koper van een programmeerunit vergelijkt uiteraard de specificaties van het equipement van de diverse leveranciers, evenals de prijs. Andere belangrijke aandachtspunten zijn: • Op welk niveau ondersteunt de importeur of leverancier de klant? Denk aan een helpdesk. Verschijnt de informatie op de programmeerunit in het Nederlands op het scherm? Is de handleiding in het Nederlands? • Wat wilt u met de programmeerunit doen? Welke functies gebruikt u? Teveel opties maakt een apparaat alleen maar ingewikkelder en duurder. • Hoe zit het met de gebruiksvriendelijkheid van de unit? Hoe eenvoudiger de bediening, hoe meer monteurs ermee overweg kunnen. Een eenvoudige bediening en korte cyclustijden verkorten de benodigde tijd in de werkplaats. • Wat is de kwaliteit en de omvang van de database van voertuigtypen, bouwjaren en uitvoeringen van de diverse autofabrikanten? • Hoe zit het met de updates van de unit? Worden nieuwe automodellen snel toegevoegd? Wat zijn de kosten van de updates? • Kan de apparatuur tegen een stootje?


13

TPMS EN DE WERKPLAATS

TPMS, met name de directe variant, is van grote invloed in de werkplaats. Bij letterlijk elke processtap in de werkplaats komt TPMS om de hoek kijken. Dat begint al op het moment dat er een werkplaatsafspraak wordt gemaakt: heeft de auto TPMS en functioneert het? TPMS vraagt verder om extra aandacht bij de band(de)montage, om het juiste ventiel en om speciaalgereedschap. Het is verstandig om TPMS al tijdens het maken van een werkplaatsafspraak ter sprake te brengen. Dit is uiteraard voornamelijk relevant bij jonge auto’s. Vraag de klant of zijn auto TPMS heeft. Als hij dat niet weet, vraag hem dan of er een controlelampje op het dashboard zichtbaar is, of een display met de bandenspanning van de vier banden. Als de auto vervolgens in de werkplaats staat, controleert de monteur of de auto daadwerkelijk TPMS heeft. Dat is eenvoudig te zien door het contact aan te zetten; bij een auto met TPMS gaat het TPMS-controlelampje branden. Vervolgens zijn er drie mogelijkheden: 1. Het lampje gaat tegelijkertijd met de overige controlelampjes uit. In dat geval functioneert het TPMS en is de bandenspanning in elke band goed. 2. Het controlelampje blijft continu branden. Dat betekent dat de spanning in één of meerdere banden te laag of te hoog is. 3. Het controlelampje knippert en brandt vervolgens continu. Dat betekent dat een component van het TPMS stuk is, over het algemeen zal het een defecte sensor betreffen. De volgende belangrijke vraag: betreft het direct of indirect TPMS? Dat is snel te controleren door even een TPMS programmeerunit of een diagnose- en servicetool bij een wiel te houden. Het equipement zal een eventuele TPMS-sensor meteen detecteren. Een rubberen ventiel wil niet zeggen dat de auto geen TPMSsensoren heeft. Er zijn immers TPMS-sensoren met een dergelijk ventiel. Een metalen ventiel kan ook een ‘gewoon’ hogedrukventiel zijn. Als u twijfelt, ga dan te werk alsof de auto direct TPMS heeft. Daarmee verkleint u de kans aanzienlijk dat u door een verkeerde handeling een sensor beschadigt. De bovenstaande werkzaamheden kunnen na het eerste werkplaatsbezoek van de auto in kwestie worden overgeslagen als u bij de voertuiggegevens registreert of en welk TPMS de auto heeft. De werkzaamheden beginnen met een snelle scan van het TPMS. Werkt elke sensor? Het TPMS-equipement geeft informatie over de bandenspanning en de toestand van de batterij. Als de batterij nog een levensduur van minder dan zes maanden heeft, moet de sensor worden vervangen. Na afloop van de controle kan in de meeste gevallen een rapport worden geprint. Het is verstandig om deze controle uit te voeren in het bijzijn van de klant, op het moment dat hij zijn auto komt brengen. Op deze manier kunt u meteen eventuele extra werkzaamheden bespreken. Deze werkwijze voorkomt ook de meeste discussies achteraf op het moment dat de klant de factuur krijgt overhandigd.

14


Hieronder behandelen we de werkzaamheden die horen bij een auto met direct TPMS en met een sensor direct achter het ventiel. Naarmate TPMS meer gemeengoed wordt, komt u ook oudere bandenspanningscontrolesystemen tegen. Bij oudere sensoren (zes jaar of ouder) kan het metalen ventiel gemakkelijk afbreken door veroudering. In die gevallen moet de klant vooraf worden gewaarschuwd dat de kans groter dan normaal is dat het ventiel stuk gaat, ondanks dat u uw werk voorzichtig en professioneel uitvoert. Demonteren van de band De meeste TPMS-sensoren bevinden zich direct achter het ventiel. Sensoren zijn kwetsbaar en prijzig. Daarom vraagt de (de)montage van banden op de velg extra aandacht. Bij een bandenwissel wordt het rubberen ventiel normaal losgetrokken. Bij een auto met direct TPMS leidt dat tot een kapotte sensor. 1. Afdrukken van de band. Begin met het ventiel op ‘half zes’ van de demonteerhaak van de bandendemonteermachine te zetten, om beschadigingen van de sensor zoveel mogelijk te voorkomen. De hiel van de band mag niet in de buurt van de sensor komen. 2. Demonteren van de band. Zorg dat het ventiel zo’n 60 graden verwijderd is van de positie waar u begint met de demontage. Als de sensor functioneert en het TPMS-equipement aangeeft dat de resterende levensduur van de batterij meer dan een half jaar is, dan kan de sensor blijven zitten. Het ventiel moet altijd vervangen worden, zoals u gewend bent. Universele snap-in sensoren zijn in de meeste gevallen tweedelig, ze bestaan uit de sensor en het complete ventiel. Het ventiel zit met een boutje aan de sensor bevestigd. Bij TPMSsensoren voorzien van een ‘metalen’ schroefventiel moet een servicekit worden gebruikt. Deze bestaat uit een binnenventiel, een ventieldopje, een bevestigingsmoer en rubberen afdichtingen. Deze onderdelen moeten worden vervangen omdat ze gevoelig zijn voor veroudering en corrosie. Om contactcorrosie te voorkomen, moeten bij TPMS-ventielen uitsluitend vernikkelde (zilverkleurige) binnenventielen en kunststof ventieldopjes worden toegepast. Voor het snel en gemakkelijk verwijderen van de rubberen afdichtring zijn handige hulpstukken verkrijgbaar. Het is noodzakelijk om het binnenventiel met het juiste aanhaalmoment vast te zetten. Het benodigde aanhaalmoment is minimaal, afhankelijk van de toepassing ongeveer 0,2 tot 0,4 Nm. Daarnaast moet de borgmoer van metalen sensorventielen met het juiste aanhaalmoment worden bevestigd. Het ventiel en de sensor moeten ook met het voorgeschreven moment worden gemonteerd. Hiervoor is speciaalgereedschap op de markt. De juiste aanhaalmomenten worden weergegeven in de database van het TPMS-equipement.


15

Nieuwe sensor selecteren Als één of meer sensoren defect zijn dan moeten deze worden vervangen. Er moeten ook nieuwe sensoren worden aangeschaft als een klant een tweede set wielen koopt voor zijn winterbanden en ook in de winter van de voordelen van TPMS wil profiteren. De diverse soorten sensoren zijn besproken in hoofdstuk 2. De keuze voor het type en merk (fabrikant) van de sensor is afhankelijk van het wiel waarop de sensor wordt gemonteerd en de betreffende auto. Geen enkele fabrikant van universele sensoren dekt het volledige wagenpark af. Daarbij komt dat niet elke sensor geschikt is voor elk aftermarketwiel. De meeste universele sensoren met clamp-in ventiel (‘metalen ventiel’) hebben een flexibele verbinding tussen de sensor en het ventiel. De sensor en het ventiel kunnen onder verschillende hoeken met elkaar worden bevestigd, waardoor deze combinatie op relatief veel wielen past. Er zijn ook sensoren die een eenheid vormen met het clamp-in ventiel en dus niet versteld kunnen worden. Dit betreft voornamelijk de OE-sensoren. Een OE-sensor past uiteraard altijd op een OE-wiel. In de database van TPMS-programmeerunits vindt u welke sensoren geschikt zijn voor de auto die bij u in de werkplaats staat. Voor wat betreft aftermarketwielen moet uw wielenleverancier u van de benodigde informatie kunnen voorzien. Frequentie Autofabrikanten uit de hele wereld (Europa, Azië, de VS) rusten hun auto’s voor de Europese markt uit met TPMS dat werkt op een radiofrequentie van 433 MHz. Elke TPMS-sensor stuurt zijn meetgegevens op deze frequentie naar de voertuigelektronica. Heel af en toe kunt u geconfronteerd worden met een auto met TPMS dat op een andere frequentie functioneert. In de VS wordt bijvoorbeeld gewerkt met een frequentie van 315 MHz; hier kunt u mee te maken krijgen als u een Amerikaanse auto in de werkplaats krijgt die via ‘grijze’ import naar Nederland is gehaald. Bij deze auto’s moet u dus werken met sensoren die hun signalen op 315 MHz uitzenden. TPMS-equipement ondersteunt over het algemeen diverse frequenties, waaronder 315 MHz. Monteren van de band Voordat u de band monteert, is het verstandig om te controleren of de sensor nog functioneert. Pas vervolgens op dat de meetopening van de sensor (dat is een heel klein gaatje in het grote kunststof gedeelte) niet vervuild raakt met monteerpasta. Begin bij het monteren van banden met het ventiel op ‘vijf over twaalf’ van de demonteerhaak van de bandendemontagemachine te zetten. Pas op dat de sensor in geen enkel geval tussen de hiel van de band en de velg van het wiel wordt geklemd. ‘Finishing touch’ Nadat de wielen op de auto zijn gemonteerd, moet de monteur wederom controleren of het TPMS functioneert. Gaat het controlelampje op het dashboard uit? Dan is de klus geklaard. Als het controlelampje blijft branden, wil dat niet altijd zeggen dat het TPMS defect is of dat er een storing is opgetreden. Auto’s met een zelflerend systeem dienen een autospecifiek traject af te leggen, dat bestaat uit een bepaalde rijtijd bij een bepaalde snelheid. Als dit ‘leerproces’ is afgerond en het systeem heeft geen storingen, dan gaat het controlelampje vervolgens uit. De monteur kan deze rijcyclus zelf afwerken, maar dat kost veel tijd en leidt tot een hogere factuur. De klant kan het prima zelf. Vertel hem wel vooraf dat het controlelampje na verloop van tijd vanzelf uitgaat, anders staat hij na twee minuten weer in de werkplaats. Indirect TPMS en de werkplaats De impact van indirect TPMS op de werkzaamheden bij het bandenservicebedrijf is gering. Na de montage van andere banden of nadat de banden zijn opgepompt, moet het systeem worden geïnitialiseerd. Dat kan de bestuurder zelf. Initialiseren vindt plaats door een knopje op het dashboard in te drukken of door een handeling op een scherm. Als een klant zijn auto naar een bandenservicebedrijf heeft gebracht, mag hij verwachten dat de monteur dit klusje voor hem heeft gedaan. Als het systeem normaal en goed functioneert, is er verder geen service benodigd. Een indirect systeem kan een foutmelding geven ten gevolge van een defecte ABS-sensor of een ander elektronisch of mechanisch probleem (zie ook hoofdstuk 3). 16


SVOB-WORKSHOP TPMS

Stichting SVOB, het opleidingsinstituut voor de bandenen wielenbranche, heeft een workshop over TPMS. In korte tijd leert u zowel de techniek achter TPMS kennen, als ook de impact op de bedrijfsvoering van een bandenservicebedrijf. Tijdens de workshop leren de cursisten wat TPMS doet, waarom het is ingevoerd en wat de gevolgen zijn voor het de- en monteren van banden. De werking van de verschillende systemen wordt gedemonstreerd. De training gaat ook in TPMS-equipement, werkplaatsplanning, voorraadbeheer en de taak van de receptie. Op vaco.nl/opleidingen staat alle informatie over de cursussen van SVOB, het tarievenoverzicht en de aanmeldingsformulieren. Heeft u vragen? Neem dan gerust contact op met SVOB via [email protected] of (071) 568 69 40.


17

WERKPLAATSPLANNING EN VOORRAADBEHEER

Bandenwerkzaamheden aan een auto met direct TPMS kosten altijd extra tijd. Vaak moet immers worden gecontroleerd of de sensoren nog functioneren en moet de resterende levensduur van de batterijen worden gecheckt. Bandenservice met TPMS kan wel 25 minuten langer duren dan een ‘gewone’ bandenwissel, zo concludeerde BRV na aanleiding van een onderzoek. De ondernemer moet ook nadenken over zijn voorraadbeheer van TPMS-sensoren en bijbehorend kleinmateriaal. BRV, de Duitse zusterorganisatie van Vereniging VACO, heeft onderzoek laten uitvoeren naar de gevolgen van direct TPMS voor de planning van het bandenservicebedrijf. De conclusie: per voertuig moet op 14 tot 25 minuten extra werk worden gerekend. De vervanging van vier defecte sensoren kost volgens het onderzoek de meeste tijd. Alle werkzaamheden aan auto’s met direct TPMS beginnen met een ingangscontrole en eindigen met een uitgangscontrole. De resultaten moeten worden vastgelegd. De in- en uitgangscontrole duren elk 1,14 minuut per wiel. In veel gevallen moeten de sensoren worden ingeleerd, dat kost 1,12 minuut per wiel. De overige resultaten van het onderzoek luiden: • Sensor uitbouwen: 0,56 minuut per wiel; • Sensor-service (service-kit): 1,76 minuut per wiel; • Universele sensor programmeren: 1,32 minuut per wiel; • Sensor inbouwen: 1,08 minuut per wiel. Monteurs met weinig ervaring met TPMS zullen veelal meer tijd kwijt zijn. Direct TPMS heeft dus grote gevolgen voor de werkplaatsplanning. Op het moment dat een afspraak met een klant wordt gemaakt, is het belangrijk dat duidelijk is of de auto over direct TPMS beschikt en of het systeem nog goed functioneert. Als de klant dit niet weet en u kunt er niet op een andere manier achter komen, dan moet extra werkplaatstijd worden ingepland. Dit moet u ook vooraf aan de klant laten weten. TPMS-service vraagt ook om een nieuwe calculatie van uw werkplaatstarieven. Het bandenservicebedrijf wordt niet alleen geconfronteerd met meer werkplaatstijd per auto, maar ook met de kosten van de servicekits, de aanschaf van equipement en de opleidingen van de medewerkers. Bovendien is het niet mogelijk om een klant vooraf een prijsopgave te doen. Het is pas mogelijk om een inschatting van de kosten te maken als de auto in de werkplaats staat en er een check van de staat van het directe TPMS is gemaakt. TPMS heeft tevens gevolgen voor het voorraadbeheer. Er zijn meer dan 100 verschillende OE-sensoren, dus veel op voorraad houden is niet reëel. De leveranciers van universele sensoren leveren slechts twee varianten: een versie met een metalen ventiel (clamp-in) en met een rubberen ventiel (snap-in). Geen enkele leverancier dekt echter het volledige wagenpark af. Dat betekent dat een bandenspecialist met minimaal twee merken universele sensoren moet werken. Bandenspecialisten moeten zelf bepalen welke sensoren, en in welke hoeveelheden, ze op voorraad houden. Met een kleine ‘grijpvoorraad’ universele sensoren van enkele fabrikanten kan een monteur zo nodig meteen aan de slag.

18


TPMS EN KLANTENCOMMUNICATIE

TPMS is voor veel klanten iets nieuws en onbekends. Dat roept vragen op. Deze situatie duurt nog vele jaren; automobilisten die altijd een occasion kopen, maken pas over meer jaren voor de eerste keer kennis met het systeem. Voor wat betreft direct TPMS vindt de klant de kosten van aanschaf, onderhoud en service van TPMS-sensoren terug op de factuur. Ook dat vraagt om uitleg. Ondernemers in de bandenen wielenbranche moeten hun bedrijf en hun medewerkers hierop voorbereiden. TPMS roept veel vragen op bij de klant. Wat is TPMS? Wat is het voordeel? Waarom gaat er een controlelampje op mijn dashboard branden? Bandenspecialisten die deze algemene informatie beknopt op hun website zetten, helpen de klant en besparen zichzelf veel tijd. Benadruk de voordelen van TPMS: verkeersveiligheid, milieu, brandstofbesparing en een langere levensduur van banden. Wijs er ook op dat circa 80% van de bandenpech onderweg wordt veroorzaakt door een te lage bandenspanning. Voor de klant die bij u aan de balie voor de eerste keer met TPMS wordt geconfronteerd, heeft Vereniging VACO een consumentenfolder ‘Veilig op weg’ over TPMS ontwikkeld. U kunt deze folder bestellen via de webshop op vaco.nl. De offerte of factuur van werkzaamheden voor direct TPMS gaat ook vragen opleveren. Wijs de klant op het feit dat de band-wielcombinatie is uitgerust met hoogwaardige elektronica. Dat u als bandenspecialist heeft geïnvesteerd in equipement en kennis. Dat de in- en uitgangscontrole in het voordeel van de klant is. Als de batterijstatus van de sensor niet wordt gecontroleerd en de batterij een maand na het werkplaatsbezoek leeg blijkt te zijn, is de klant alles bij elkaar misschien wel twee keer zoveel geld kwijt als mét ingangscontrole. Door benodigde werkzaamheden vooraf aan te kondigen, uiteraard gecombineerd met argumenten, geeft u de klant de kans om zelf te beslissen of hij de werkzaamheden laat uitvoeren. Op deze manier, en door alles goed vast te leggen, bespaart u in de meeste gevallen vervelende discussies. Dit geldt voor: • De ingangscontrole. Controleer, liefst in het bijzijn van de klant, de status van de sensoren met TPMSequipement. Op basis van uw bevindingen kunt u de klant adviseren over de eventuele werkzaamheden en bijbehorende kosten. • TPMS-ventielen ‘op leeftijd’ gaan gemakkelijk stuk door de invloed van corrosie. Waarschuw de klant hiervoor. Vertel dat u uw best doet om de sensoren heel te houden, maar dat de kans reëel is dat minimaal één sensor het begeeft. • Auto’s met een aparte winterset beschikken over twee sets TPMS-sensoren. Elke set ligt steeds een half jaar in het magazijn. Controleer voordat u een set opslaat of de sensoren nog functioneren en wat de status van de batterijen is. Als het TPMS-equipement aangeeft dat de batterij een levensduur van minder dan een half jaar heeft, dan functioneert de betreffende sensor dus hoogstwaarschijnlijk niet meer tijdens de volgende bandenwissel. Dat is dan dus niet de schuld van de monteur.


19

TPMS IN DE (NABIJE) TOEKOMST

De fabrikanten van zowel TPMS-sensoren als van banden werken hard om TPMS verder te verbeteren en de sensoren van meer taken te voorzien. Dat resulteert in sensoren die niet meer achter het ventiel, maar aan de binnenzijde van het loopvlak worden bevestigd. VDO was de eerste fabrikant die dit principe op de markt bracht. Daarnaast wordt er gewerkt aan TPMS-sensoren die in de band zelf worden aangebracht. De VDO REDI TPMS-sensor was de eerste sensor die aan de binnenzijde van het loopvlak van de band wordt aangebracht. Het ontwerp van het velgbed doet dus niet meer ter zake. Tijdens het (de)monteren van een band raakt de sensor minder snel beschadigd. Daarnaast kunnen standaard ventielen worden toegepast. Een dergelijke sensor moet heel klein en licht zijn. Door de plaats van de sensor, op relatief grote afstand van het hart van het wiel, treden grotere krachten op. Een groot voordeel van een sensor die één geheel vormt met een band, is dat er meer functies in de sensor kunnen worden opgenomen. In de toekomst kunnen de sensoren de bestuurder via een display bijvoorbeeld niet alleen de bandenspanning laten weten, maar ook het type band (zomer of winter), de leeftijd van de band, de maximumsnelheid van de band (ingeval van winterbanden), hoeveel kilometers de band al heeft afgelegd en de verwachte resterende levensduur. De elektronica kan met behulp van intelligente software een inschatting maken van de hoeveelheid restprofiel. De sensor aan de binnenkant van het loopvlak registreert hiertoe de veranderingen die optreden in de bandvervorming. Als de bestuurder in de winter de maximumsnelheid van zijn winterbanden dreigt te overschrijden, geeft de voertuigelektronica een waarschuwing. De elektronica kan ook een signaal afgeven als de automobilist bij te hoge temperaturen op winterbanden rijdt, of bij te lage temperaturen op zomerbanden. Een toepassing die bijdraagt aan de verkeersveiligheid en de levensduur van de banden is het registreren van het gewicht dat op de band drukt. Een sensor die op of in het loopvlak is aangebracht, kan de vervorming van de band registreren. Samen met enkele andere variabelen kan de voertuigelektronica de juiste bandenspanning berekenen en vergelijken met de huidige spanning. Zo kan de elektronica de bestuurder bijvoorbeeld waarschuwen als hij met een volgeladen auto op vakantie gaat, maar vergeet om de bandenspanning te verhogen. Gegevens over de voertuigbelasting (voertuiggewicht) en andere variabelen kunnen ook worden gebruikt om de instelling van systemen zoals ABS en ESP op elk moment te optimaliseren. Een sensor op of in het loopvlak kan ook zonder batterij functioneren. Dat is niet alleen gunstig voor de levensduur van de sensor, maar ook voor het sensorgewicht en het milieu. De krachten die op de sensor werken tijdens het rijden, samen met het vervormen van de band bij wegcontact, kunnen worden omgezet in elektrische energie. Een sensor die in de band is bevestigd, heeft nog meer voordelen. Losse sensoren zijn dan niet meer nodig en hoeven dus ook niet meer besteld en gemonteerd te worden. Een sensor die tijdens het productieproces in een band wordt bevestigd, moet uiteraard wel bestand zijn tegen de hoge temperaturen die tijdens de productie in de band optreden. Daarnaast dienen de afmetingen van de sensor nog kleiner te zijn dan de sensor die aan de binnenzijde van het loopvlak wordt gemonteerd. Het spreekt voor zich dat de laatstgenoemde twee typen sensoren universeel inzetbaar moeten zijn om toegepast te kunnen worden op een groot aantal voertuigen. 20 Dossier TPMS – versie 1.0, oktober 2014

ARTIKELEN IN VACO NIEUWS • • • • • •

Oktober 2014 September 2014 December 2013 Februari 2013 September 2012 April 2011

Adviseer TPMS voor auto´s die conform UN-ECE R64 worden geleverd Stuurt de bandenspecialist straks een klant weg met een TPMS-probleem? TPMS: nieuw tijdperk voor bandenservicebedrijf TPMS-verplichting heeft invloed op bandenwissels TPMS-verplichting heeft grote invloed op bandenbranche Aandacht voor TPMS bij bandenwissel

ARTIKELEN IN WINTERSPECIAL • •

Oktober 2014 Okober 2012

Bandenspanningscontrolesysteem voor elke nieuwe auto Bandenspanningscontrolesysteem wordt verplicht

ARTIKELEN IN 2MM Magazine • •

•

November 2013 September 2012 Maart 2011

Extra aandacht voor TPMS bij bandenwissel Bandenspanningcontroleysteem (TPMS) wordt verplicht Bandenwissel? Let op het TPMS!


21

BRANCHE

HANDHAVING WETGEVING TPMS NOG ONDUIDELIJK

Adviseer TPMS voor auto’s die conform UN-ECE R64 worden geleverd Sinds 1 november 2012 geldt voor alle personenauto’s die nieuw op de markt verschijnen (met een nieuwe typegoedkeuring) dat zij uitgerust moeten zijn met een TPMS-systeem. Vanaf 1 november 2014 zijn alle verkochte nieuwe personenauto’s aan de beurt. Dat is geregeld in UN-ECE Regulation 64 (UN-ECE R64). En dan nu de hamvraag: mag je een direct TPMS-systeem uitzetten of mag je andere band-wielcombinaties monteren zonder sensoren bij een direct werkend TPMS-systeem als een auto is geleverd volgens UN-ECE R64? De Europese wetgeving zegt niets over het deactiveren of uitzetten van het TPMS-systeem bij een voertuig dat valt onder het UN-ECE R64-regime. In dat geval geldt dan de wetgeving van het desbetreffende land; in Nederland is dat de Regeling voertuigen. Terwijl TPMS is ingevoerd om de verkeersveiligheid te vergroten, is het (nog) geen onderdeel van de apk. En een auto met een nietwerkend TPMS-systeem wordt dan ook (nog) niet afgekeurd. Vereniging VACO heeft de RDW daarom schriftelijk gevraagd om een standpunt ten aanzien van waarschuwingen of sancties voor het hebben van een niet-werkend TPMSsysteem en in hoeverre Nederlandse automobilisten beboet kunnen worden in het buitenland. Boetes Op dit moment wachten we nog op een formeel antwoord van de RDW, maar de rijksdienst heeft wel al een voorlopige reactie gegeven aan Vereniging VACO. Automobilisten met een niet-werkend TPMS-systeem zullen in Nederland vooralsnog niet worden beboet. Wat betreft

het buitenland stelt de RDW dat een automobilist in andere EG-lidstaten wel problemen kan krijgen als een verplicht TPMS-systeem volgens UN-ECE R64 niet werkt. Ongeacht of het deactiveren van TPMS in Nederland is toegestaan of niet.

NIEUW: CONSUMENTEN FOLDER TPMS

Voordelen van TPMS TPMS heeft veel voordelen. Het belangrijkste pluspunt is dat de verkeersveiligheid verbetert. Banden met een te lage spanning hebben minder grip en uw remweg wordt daardoor langer. Banden met een te lage spanning worden bovendien te warm, waardoor u een klapband kunt krijgen. En als u een lekke band hebt, constateert het systeem dat snel. De juiste bandenspanning draagt ook bij aan een langere levensduur van uw banden. Als de spanning 30% te laag is, slijten banden 50% sneller. Te zachte banden zorgen ook voor een hoger brandstofverbruik. Met de juiste spanning bespaart u op uw brandstofkosten en spaart u bovendien het milieu. Daar komt nog bij, dat banden met de juiste spanning een stabielere wegligging hebben en comfortabeler rijden.

VEILIG OP WEG met banden op de juiste spanning

VACO heeft een folder gemaakt die de klanten 30% te lage bandenspanning betekentvan 50% het VACO-erkende meer slijtage bandenservicebedrijf Aansprakelijkheid kort en eenvoudig uitlegt Aanvullend heeft Vereniging VACO bij het wat TPMS is, wat de Verbond van Verzekeraars gevraagd in voordelen zijn en welke hoeverre automobilisten rekening moeten systemen er zijn. Deze U kunt besparen op houden met aansprakelijkheid bij schade brandstof met de juiste informatiefolder is toegeof letsel als zij in strijd met UN-ECE bandenspanning R64 voegd aan het promotiede weg op gaan. Het verbond geeft aan pakket voor de Bandenwisselweken en dat het niet eenvoudig zal zijn om te te bestellen via de webshop op vaco.nl. bewijzen dat bij een schade de afwezig-

HET BANDENSPANNINGCONTROLESYSTEEM (TPMS) HET BANDENSPANNINGCONTROLESYSTEEM (TPMS)

Het nut van goed e band

enspanning: ✔ kortere remw eg ✔ minder kans op een klapband ✔ minder slijtag e ✔ minder brand stofkosten ✔ minder CO -uitstoot ✔ meer rijcom² fort ✔ stabielere wegli gging

Vereniging VACO Bedrijfstakorganisatie voor de Banden- en Wielenbranche Postbus 33 2300 AA Leiden

Archimedesweg 31 2333 CM Leiden Telefoon Fax E-mail Internet

heid van TPMS de enige oorzaak is voor het ongeval en niet het te laat remmen of geen voorrang verlenen. Vooralsnog wordt er daarom niets in polisvoorwaarden opgenomen over TPMS. Standpunt Vereniging VACO Vereniging VACO pleit voor duidelijkheid en eenduidigheid van de regelgeving en is daarom voorstander van het verbod op het deactiveren van TPMS als dat als gevolg van UN-ECE R64 is geïnstalleerd.

NIEUW DOSSIER TPMS VOOR VACO-LEDEN De ontwikkelingen van TPMS volgen elkaar snel op. In het digitale Dossier TPMS vindt u de meest actuele informatie over de wetgeving, sensoren, equipment, de werkplaats, werkplaatsplanning, voorraadbeheer en communicatie met klanten. U kunt het dossier downloaden van het ledengedeelte van vaco.nl in de rubriek downloads. Via de VACO Flash zullen wij u informeren als er updates beschikbaar zijn.

(071) 568 69 70 (071) 568 69 71 [email protected] www.vaco.nl

Het standpunt komt voort uit het feit dat als TPMS onderdeel uitmaakt van de typegoedkeuring, het systeem moet werken. Bij het deactiveren van het systeem, in welke vorm dan ook, wordt in feite een Europees typegoedgekeurd voertuig gemodificeerd en mag het voertuig de weg niet meer op. Wel kan je (nog tijdelijk) erover discussiëren of dit ook geldt bij een nieuwe auto die na 1 november 2014 (verplicht) met TPMS is geleverd, maar waar TPMS nog geen onderdeel uitmaakte van de typegoedkeuring. Conclusie Om te voorkomen dat eventuele (toe komstige) waarschuwingen of zelfs boetes, aansprakelijkheid, of apk-afkeuringen door de automobilist worden verlegd naar het bandenservicebedrijf, is het verstandig om uw klanten duidelijk te wijzen op de nadelen en risico’s van het deactiveren of negeren van het TPMSsysteem. Daarbij kunt u bijvoorbeeld op de factuur te vermelden: niet-werkend TPMS-systeem. De verantwoordelijkheid ligt dan bij de automobilist zelf. •

VACO Nieuws oktober 2014

| 9

BANDENSPECIALIST AFWACHTEND MET INVESTEREN IN TPMS

“Stuurt de bandenspecialist straks een klant weg die langskomt met een TPMS-probleem?” Vanaf 1 november 2014 moet elke nieuwe auto beschikken over een bandenspanningcontrolesysteem (TPMS). Volgend jaar groeit het Nederlandse wagenpark dus met ruwweg 400.000 auto’s die allemaal TPMS hebben. Bandenspecialisten moeten ook TPMS-specialisten zijn; banden en wielen zijn immers hun ‘core business’. Equipementleveranciers constateren echter dat naar schatting de helft van de bandenspecialisten nog niet heeft geïnvesteerd. TPMS is onlosmakelijk verbonden met auto’s die voorzien zijn van runflatbanden. Sinds 1 november 2012 moeten ook nieuwe automodellen, die

vanaf die datum een typegoedkeuring hebben verkregen, over TPMS beschikken. Daarmee kwam de opkomst van de bandenspanningcontrolesystemen

langzaam op gang. Vanaf 1 november 2014 mag er geen nieuwe personenauto meer worden verkocht zonder TPMS. lees verder op pagina 6

>

VACO Nieuws september 2014

| 5

De autofabrikanten hebben tijdig rekening gehouden met de nieuwe regelgeving; TPMS maakt nu al een snelle entree in de dealershowrooms. Vereniging VACO roept haar leden op om tijdig op deze ontwikkeling in te spelen. Zorg ervoor dat u er qua kennis en equipement klaar voor bent! Kennis is een must “De bandenspecialist is een onderstelspecialist geworden”, aldus Frank Joosten, Manager opleidingen SVOB.

schap behoren straks tot de standaarduitrusting van de bandenmonteur, net zoals een momentsleutel. Ook kennis rond alle aspecten van TPMS is een must voor de professionele bandenmonteur. Joosten beperkt zich daarbij niet tot de veelbesproken directe systemen. “Straks komt er een auto met een storing in het indirecte TPMS. Wat doet de bandenspecialist dan? Stuurt hij hem weg? Dan is hij de klant kwijt. Zorg dat je het zelf kunt oplossen en houd de klant binnen.” Met andere

“De investering levert een hoog rendement op” TPMS-sensor en

“Hij houdt zich bezig met banden en wielen, maar ook met de remmen en met uitlijnen. TPMS hoort daar bij.” TPMS-equipement en speciaalgereed-

TPMS-servicekit van ALCAR

Arthur Hofstede: “Voorkom dat een monteur met zijn handen in het haar staat als er een nieuwe auto in de werkplaats komt.”

Kennis opdoen

Met de komst van TPMS maakt elektronica definitief zijn entree in de bandenen wielenbranche. De bandenmonteur moet de elektronische TPMS-sensoren kunnen uitlezen, programmeren en kopiëren. Maar er is meer. TPMS heeft ook invloed op de communicatie met de klant en andere aspecten van de bedrijfsvoering. Denk bijvoorbeeld aan de werkplaatsplanning en het voorraadbeheer van TPMS-sensoren. Stichting SVOB heeft in samenwerking met Autodidact BV een gespecialiseerde TPMS-training ontwikkeld, waarin zowel de techniek als de impact van TPMS op het bandenservicebedrijf worden behandeld. “Het is een uitgebreide training, die slechts een dagdeel duurt”, aldus Frank Joosten. Edwin Brinksma, Branchemanager van Vereniging VACO, adviseert de leden om een TPMS-training te volgen. Voorafgaande aan de VACO-regiobijeenkomsten verstuurde Vereniging VACO een digitale enquête onder de leden van de sector Bandenservice. Daaruit bleek dat bijna 85 procent van de respondenten TPMSservice verleent. Op de vraag ‘Heeft degene die TPMS-service verricht daar een opleiding voor gevolgd?’, luidde het antwoord in bijna de helft van de gevallen ‘nee’. “Dat is een zorgelijk puntje”, vindt Brinksma. “Investeer als specialist in kennis en kunde!”

6

| VACO Nieuws september 2014

woorden: de specialist in banden moet ook een specialist in TPMS zijn. “Als bandenspecialist moet je het specialisme dat je uitdraagt ook waar kunnen maken”, vindt Arthur Hofstede. Hij is directeur van ALCAR Benelux, dat de klantenkring volledig ondersteunt bij TPMS. De Würth-Groep is de nieuwste speler in het TPMS-segment; de firma presenteerde zeer recent een compleet programma op dit gebied. Jean-Paul Segers, International Business Development Manager hamert ook op het belang van kennis. Kennisoverdracht in de vorm van trainingen, zowel e-learning als praktijkopleidingen, zijn essentieel in het razendsnelle ontwikkelingsproces van TPMS.” Rob Viset, producttrainer bij Huf, stelt vast dat ‘de band intelligent wordt’. “Dit is hét moment voor de bandenspecialist om zich te herpositioneren als dé specialist.” Afwachtend De leveranciers van TPMS-equipement en -sensoren constateren dat veel bandenspecialisten afwachtend reageren. “Uitzonderingen daargelaten, is de investeringsbereidheid bij bandenspecialisten laag”, zegt Viset. Dit ondanks het feit dat de investeringen relatief laag zijn. Viset: “Een bandenspecialist hoeft niet meer dan 500 euro te investeren om TPMS-service te kunnen uitvoeren. Ondanks dat je meer aan TPMS-service kunt verdienen, heb ik het idee dat men liever 10.000 euro investeert in een bandenapparaat.” Bob Bosters (Easywheel) verkoopt de laat-

BRANCHE

Jalmer Beekes: “Met de komst van TPMS wordt een bandenwissel duurder.”

ste tijd veel TPMS-equipement. “Maar ik merk ook dat sommigen de kat uit de boom kijken. Ik schat dat nu circa 50 tot 60% een TPMS-apparaat heeft aangeschaft.” Jan Jacobs (Rema Tip Top Nederland) schat dit percentage op minder dan 50%. “De investeringsbereidheid is laag”, is ook zijn ervaring. “De bandenspecialist kan bij ons voor minder dan 600 euro instappen. Ik weet dat de bomen in de branche niet tot in de hemel groeien. Maar wie deze investering doet, kan er onmiddellijk geld mee verdienen. De investering

levert een hoog rendement op, TPMS is straks een kassa-artikel.” Oscar van Wijkvliet houdt zich bij Inter-Tyre bezig met de verkoop van TPMS-equipement en ventielen. Ook hij constateert dat

Inter-Tyre biedt hiertoe ondersteuning en updates aan via haar informatieve TPMS-website.” Volgens Arthur Hofstede zien bandenspecialisten zeker de noodzaak tot investeren in TPMS.

“TPMS is straks een kassa-artikel” de bandenspecialist de kat uit de boom kijkt. “Ik merk dat men over het algemeen nog terughoudend is. Het is van belang om zowel consument als bandenspecialist goed te informeren.

“Ze zijn daar ook toe bereid. Maar op dit moment krijgt de bandenspecialist nog te weinig auto’s met TPMS in de werkplaats. Daarbij komt dat hij bang is dat hij achteraf moet constateren

lees verder op pagina 8

>


| 7

werkplaats. Een investering in TPMSequipement kan voor de bandenspecialist meteen een eerste stap zijn om zich daarin te verdiepen. Op basis van een eerste, TPMS-gerelateerde investering kan het bandenservicebedrijf zich stapje voor stapje verder ontwikkelen. Ook voor diagnose-equipement geldt: alles staat of valt met de trainingen en overige begeleiding vanuit de leverancier.”

Jan Jacobs: “Wie begint met TPMS, loopt al snel tegen problemen aan.”

dat hij in de verkeerde equipement heeft geïnvesteerd. Ook daar heeft die afwachtende houding mee te maken.” Aandachtspunten bij investeren Wie ervoor kiest om in TPMS te investeren, moet een keuze maken uit diverse aanbieders. Het is zeer verstandig om verder te kijken dan de aanschafprijs. Voorkom dat ‘goedkoop’ uiteindelijk ‘duurkoop’ wordt, benadrukt Hofstede. “Niemand wil een TPMS-unit in korte tijd afschrijven omdat deze in de praktijk tekortschiet.” “Wie begint met TPMS, loopt al snel tegen problemen aan”, weet Jacobs. “Als gebruiker heb je informatie en een goede ondersteuning van de importeur nodig. Dat is een essentieel punt. Hoe zit het met de helpdesk en overige service?” Bosters

8


constateert dat ‘veel apparaten hetzelfde kunnen’. “De programmeerunits kunnen allemaal diagnose stellen en sensoren klonen. Een verschil is dat er equipement op de markt is waarmee je verschillende merken sensoren kunt programmeren en ook apparaten

Communicatie met de klant Met de komst van TPMS wordt een bandenwissel duurder. “Dat kan wel 200 euro schelen, voor een auto die vier sensoren nodig heeft voor een winterset plus de extra tijd die de bandenmonteur met de auto bezig is”, rekent Jalmer Beekes van Inter-Tyre voor. Wat die extra tijd betreft: Jacobs adviseert om zeker een half uur extra te rekenen voor een auto met TPMS. Veel automobilisten weten niet dat hun auto TPMS heeft en ze hebben geen idee wat een

“Veel automobilisten weten niet dat hun auto TPMS heeft” die geschikt zijn voor één merk. Een voordeel van het werken met meer merken is de grotere voertuigdekking.” Van Wijkvliet adviseert bandenspecialisten om eerst op een rijtje te zetten waarvoor ze de programmeerunit gaan gebruiken en tevens op de gebruikersvriendelijkheid te letten. “Sommige systemen zijn heel uitgebreid, met veel functies die je misschien in de praktijk niet zal gebruiken. Bij ingewikkelde systemen zie je vaak dat maar één monteur ermee overweg kan. Het voordeel van een eenvoudig te bedienen systeem is dat iedereen ermee kan werken. Gebruiksgemak creëert snelheid, dat is vooral tijdens de drukke bandenwisselweken belangrijk.” Hij wijst ook op de updates van de programmeerunits. “Zijn deze gedurende langere tijd gratis, of moet je ervoor betalen?” Hofstede: “Misschien nog wel belangrijker dan de prijs, is de vraag of nieuwe automodellen tijdig worden toegevoegd. Voorkom dat een monteur met zijn handen in het haar staat als er een nieuwe auto in de werkplaats komt.” Segers vraagt ook aandacht voor diagnose. “Diagnose speelt een steeds belangrijkere rol in de

dergelijk systeem inhoudt. Deze en andere TPMS-gerelateerde kwesties zorgen voor vragen bij de klant. “En vergeet niet de akoestische en visuele waarschuwing die een automobilist krijgt als een band een onderspanning van minimaal 20% heeft”, noemt Van Wijkvliet nog een voorbeeld. “De klant weet niet wat dat betekent en gaat op zoek in het instructieboekje of op internet.” Van Wijkvliet adviseert bandenspecialisten om hun klanten met een flyer of document op de balie te informeren. Het is daarbij verstandig om de focus niet op de ‘negatieve’ aspecten te leggen, zoals de kosten, maar op de meerwaarde van TPMS. “De bandenspecialist moet de klant overtuigen van de voordelen van TPMS voor het milieu, de verkeersveiligheid, bandenslijtage en brandstofverbruik. Doe dat beknopt, met een paar feiten. Dat bevordert de bewustwording.” Maak een TPMS-stappenplan Bob Bosters raadt de bandenspecialist aan om de klant niet alleen te informeren, maar hem ook vragen te stellen. “Mijn advies is om een TPMS-

BRANCHE

Duitsland: 35% indirect, 65% direct

De bandenspecialist heeft het meeste werk aan directe TPMS-systemen. Hoeveel nieuwe auto’s worden daarmee uitgerust? BRV, de Duitse tegenhanger van VACO, heeft dat op een rijtje gezet. Van de volumemerken passen op dit moment met name de VAG-groep (VW, Audi, Seat, Skoda) en Renault indirect TPMS toe. VW, Audi en Renault gebruiken zowel indirecte als directe systemen. De volgende merken concentreren zich volledig op direct TPMS: Ford, Opel, Toyota, Hyundai, Kia, Fiat, BMW en Mercedes-Benz. BRV heeft berekend wat dat betekent voor de Duitse personenautomarkt. Ongeveer 35% van de nieuwe auto’s in Duitsland die onder de TPMS-verplichting vallen, heeft indirect TPMS en dus 65% direct TPMS. De diverse merken hebben in Nederland uiteraard een ander marktaandeel dan bij onze oosterburen, maar deze cijfers laten wel zien dat ook in Nederland direct TPMS de overhand heeft.

Sensor Aid TPMSprogrammeertool van Easywheel

stappenplan te maken, zodat elke monteur zo goed en efficiënt mogelijk zijn werk doet. In geval van een storing moet de monteur eerst met de klant in gesprek gaan. Hoe lang treedt de storing bijvoorbeeld al op? Test before you touch: eerst kijken wat er aan de hand is, dan pas sleutelen.” Een stappenplan komt ook goed te pas als de klant belt voor een afspraak. Bosters: “Vraag hem of zijn auto TPMS heeft. Als hij dat niet weet, kun je vragen of er in het instrumentenpaneel een controlelampje zichtbaar is. Dat is alleen relevant voor hele jonge auto’s. Als de auto vervolgens in de werkplaats komt, kijkt de monteur meteen of de auto daadwerkelijk TPMS heeft en of het systeem functioneert.

“Er komt heel wat kijken bij TPMS”

functioneren. Check voordat de klant de werkplaats uitrijdt ook of er geen waarschuwingslampje op het dashboard brandt. Bij auto’s met een zelflerend TPMS-systeem zal het TPMScontrolelampje aanvankelijk blijven branden. Hofstede: “Dat gaat vanzelf uit, nadat de klant een bepaalde afstand met een voorgeschreven snelheid heeft gereden. Vertel de klant dat voordat u hem uitzwaait, want anders staat hij na een paar minuten weer aan de balie.” Het mag duidelijk zijn: er komt heel wat bij TPMS kijken, vanaf het moment dat de klant een afspraak wil maken totdat hij weer wegrijdt. TPMS-service vraagt het juiste equipement, gereedschap, kennis en toewijding. Dat zijn kwaliteiten die uw klant bij u, als bandenen TPMSspecialist, mag verwachten! • Würth Q50

Bespreek een storing of defect meteen met de klant. Zo voorkom je discussies achteraf.” Rob Viset heeft hetzelfde advies. “De receptionist loopt met de klant om de auto heen, controleert de banden en adviseert eventueel een uitlijning. Met een goed en doeltreffend apparaat controleer je meteen het TPMS, zonder dat dat extra tijd kost.” Klaar? Tijd voor de finishing touch De banden zitten op de velg, de TPMSsensoren zijn geprogrammeerd en sensor en ventiel zijn met de juiste momenten vastgezet. Op dat moment volgt de finishing touch: controleer nogmaals met uw TPMS-tool of de sensoren echt


| 9

EXPLOSIEVE GROEI AUTO’S MET TPMS

TPMS: nieuw tijdperk voor bandenservicebedrijf Auto’s met bandenspanningscontrolesystemen (TPMS) zijn inmiddels een bekend verschijnsel in de werkplaats van het bandenservicebedrijf. Met de komst van de TPMS-verplichting breekt er desondanks een volledig nieuw tijdperk aan. Frank Joosten, manager opleidingen van Stichting SVOB: “TPMS is een wezenlijk onderdeel van het bandenvak. Bandenspecialisten die nu niet zorgen dat ze er op alle gebieden klaar voor zijn, raken werk kwijt.” TPMS is sinds 1 november 2012 verplicht op nieuwe modellen van personenwagens en lichte bestelwagens. Met ingang van 1 november 2014 moet elke nieuwe auto over TPMS beschikken. Het aantal auto’s met TPMS neemt dus in korte tijd explosief toe. Voor het management en de medewerkers van bandenservicebedrijven zijn de gevolgen groot. Elektronica en diagnose “Met de opkomst van TPMS slaat het fenomeen van de digitalisering in de bandentechniek toe”, benadrukt Joosten. “De monteur moet zijn kennis verbreden. Werken met TPMS-sensoren betekent dat je met equipement moet kunnen omgaan om diagnose te stellen en een nieuwe sensor te programmeren of te klonen.” Er zijn diverse aanbieders op de markt die equipement aanbieden.

Als een auto TPMS heeft, dan is het verstandig om extra voorzichtig te zijn tijdens het demonteren van de band. Sensoren zijn duur en snel stuk!

22

| VACO Nieuws december 2013

Joosten adviseert bandenspecialisten om zich goed te oriënteren voordat ze een apparaat aanschaffen. “Laat je goed voorlichten door de leveranciers van jouw keuze”, beklemtoont hij. “Kijk binnen je eigen organisatie goed welk systeem de beste keuze is.” Rema Tip Top Rema Tip Top levert bijvoorbeeld het Profiler TPM II diagnoseapparaat. “Daarmee kan de monteur diagnose stellen, de conditie van de sensorbat-terij meten en nieuwe sensoren inlezen”, illustreert Jan Jacobs, manager TRM Key accounts & new businesses bij Rema Tip Top Nederland. “Via de OBD-aansluiting kan hij eventuele foutcodes uitlezen en wissen.” Hij wijst op het feit dat de oorzaak van een niet werkend direct TPMS-systeem niet per definitie bij een sensor hoeft te

liggen. “Ook daarom is een goed TPMS-diagnoseapparaat onontbeerlijk.”

Frank Joosten

Trainingen Naast de hard- en software moet u als bandenservicespecialist uiteraard ook zorgdragen voor het kennisniveau van de medewerkers. Leveranciers van equipement en sensoren organiseren trainingen rond hun producten en diensten. De training van Stichting

BRANCHE

werking en de staat van de sensorbatterij moet worden gecontroleerd. Als u een auto in de werkplaats heeft staan met een defecte TPMS-sensor, dan moet de monteur deze snel kunnen vervangen. Voor een bandenservicebedrijf is het onmogelijk om de vele verschillende OEM-ventielen van de meest voorkomende auto’s in Nederland op voorraad te hebben. Universele, vrij programmeerbare sensoren, bieden in dit kader uitkomst.

Het monteren van een TPMS-ventiel vraagt extra kennis van een bandenservicemedewerker.

SVOB gaat in op de zaken waarmee het bandenservicebedrijf rekening moet houden, plus de impact van TPMS. Joosten: “Wij behandelen eerst het systeem zelf, en vervolgens de manier waarop je de TPMS-service binnen het bedrijf kunt aanpakken en organiseren. Wij nemen de verschillende functies binnen het bedrijf onder de loep, van receptionist tot monteur. Elke functie krijgt zijn eigen specificieke TPMSwerkzaamheden erbij; van uitleg van het TPMS-systeem aan de klant, tot het op voorraad hebben van TPMS-onderdelen en het inlezen of klonen van TPMSsensoren.” Communicatie met de klant Goed communiceren met de klant wordt nog belangrijker. “Binnen grotere bandenservicebedrijven spreekt de receptionist als eerste met de klant. Deze medewerker moet weten wat TPMS inhoudt en moet de klant zo nodig uitleg geven”, aldus Joosten. In de communicatie met de klant moet ook naar voren worden gebracht dat een sensor stuk kan gaan, of moet worden vervangen vanwege een (bijna) lege batterij. De aanschaf,

het inregelen en het monteren van een nieuwe sensor kost geld. “De medewerker moet dat goed uitleggen, om vervelende discussies achteraf en ontevreden klanten zo veel mogelijk te vermijden”, benadrukt Joosten. Een klant met een auto die af-fabriek van TPMS-sensoren is voorzien, is verplicht om bij de aanschaf van een set winterwielen ook een set sensoren in de wielen te laten monteren. De klant moet hierover goed geïnformeerd worden. Bij het hoofdstuk ‘communicatie’ hoort ook het informeren van de klant die geconfronteerd wordt met een defecte TPMS-sensor. Wijs de klant op de meerwaarde van TPMS: een juiste bandenspanning vergroot de verkeersveiligheid en verlaagt de bandenslijtage en het brandstofverbruik. Voorraden en planning Ook de werkplaatsplanning ondergaat een grote verandering ten gevolge van TPMS. Het klaarmaken van een set winterwielen kost veel meer tijd. Ook bij auto’s met TPMS-sensoren en één set wielen duurt een wissel langer, aangezien sowieso van elke sensor de

Jacobs: “Met de bijbehorende equipement kan de monteur eenvoudig een exacte kloon van de originele sensor maken. Indien er een originele sensor wordt gemonteerd, is daarvoor in de meeste gevallen geen equipement vereist. De meeste auto’s zijn op dit gebied zelflerend, in de andere gevallen volstaat een OBD-inleestool.” •

INDIRECT TPMS Veel auto’s beschikken over indirect TPMS. De handelingen na een bandenwissel blijven meestal beperkt tot het resetten van het systeem via het dashboard. “Vergeet echter niet dat ook een auto met een indirect TPMS-systeem een foutmelding kan geven”, aldus Frank Joosten. “In dat geval kan een ABS-sensor stuk zijn.”

SVOB-TRAININGEN TPMS SVOB behandelt TPMS tijdens de module ‘Moderne bandentechniek in de praktijk’ en de training ‘Bandenlabel en TPMS’. Kijk voor meer informatie op vaco.nl/opleidingen.

VACO Nieuws december 2013

| 23

BEREID UZELF EN UW MEDEWERKERS VOOR:

TPMS-verplichting op banden De TPMS-verplichting zal gevolgen hebben voor een steeds groter deel van de bandenwissels. Dat geldt vooral voor de directe systemen. Denk bijvoorbeeld aan de tijd die u kwijt bent als u TPMS-sensoren moet programmeren en controleren. Nu is het ’t juiste moment om de aanwezige kennis en equipment te optimaliseren, zodat de bandenmonteurs goed en efficiënt aan elke auto met TPMS kunnen werken. TPMS is sinds 1 november 2012 verplicht op nieuwe modellen van personenauto’s en lichte bestelauto’s. Per 1 november 2014 moet elke nieuwe auto over een bandenspanningscontrolesysteem beschikken. Het aandeel van TPMS in het wagenpark zal dus zeer snel toenemen. Volgens TPMS-fabrikant Schrader worden er dit jaar in Europa circa 1,4 miljoen nieuwe auto’s die voorzien zijn van TPMS verkocht. Dat aantal stijgt naar ruwweg 17 miljoen in 2015. Gevolgen voor de bandenbranche Voor een bandenservicebedrijf is TPMS uiteraard niet nieuw. De grote verandering is dat het systeem steeds vaker in de werkplaats zal voorkomen. Dat betekent dat het steeds belangrijker

4

| VACO Nieuws februari 2013

wordt dat bandenmonteurs snel en goed met de diverse bandenspanningscontrolesystemen kunnen werken. Ze moeten snel kunnen zien of een auto van TPMS is voorzien en of het een direct of indirect systeem betreft. De bandenservicemedewerker moet de sensoren zo nodig kunnen uitlezen, vervangen en programmeren. Daarvoor is kennis (opleiding) en equipment nodig.

Angelo Boekhuis, Business Project Manager van Euromaster Bandenservice:

Bandenwissels duren langer Een ander gevolg van de opkomst van TPMS is dat bandenwissels langer gaan duren. Rema Tip Top heeft uitgerekend dat een wissel van zomer- en winterbanden (op basis van twee bandwielcombinaties zonder TPMS) alles bij elkaar ongeveer een kwartier duurt. Een wissel met twee voorgemonteerde sets voorzien van TPMS-sensoren, waarvan één set nog geprogrammeerd moet worden, duurt volgens Rema Tip Top circa 21,5 minuten. Dat is dus 40% langer. Indien de te monteren set al over geprogrammeerde sensoren beschikt, vervalt de programmeertijd. Dat is ook het geval bij het wisselen van banden op de velg. Desondanks duurt de bandenwissel volgens Rema Tip Top dan nog circa anderhalve minuut (10%) langer dan een ‘traditionele’ wissel. Dat komt omdat de werking van de

“Voor bandenspecialisten die zich op het gebied van kennis en equipment goed hebben voorbereid, biedt de TPMSverplichting kansen.”

sensoren en de batterijen van de sensoren moeten worden gecontroleerd. Een bandenwissel op een auto voorzien van indirect TPMS duurt ook iets langer, aangezien het vaak nodig is om het systeem via het dashboard te resetten. Inspelen op ontwikkelingen De regelgeving op het gebied van TPMS leidt ertoe dat (organisaties van) bandenservicebedrijven zich moeten voorbereiden op de gevolgen. Voor bandenspecialisten die zich op het gebied van kennis, equipment en interne organisatie goed hebben voorbereid, biedt de TPMS-verplichting kansen. Angelo Boekhout, Business

BRANCHE

heeft invloed wissels

Project Manager van Euromaster Bandenservice: “Voor ons als organisatie is dit een mooie extra kans om in ons vak het specialisme te benadrukken. De Europese organisatie van Euromaster is vorig jaar al gestart met de projectmatige voorbereidingen.” Hierbij kijkt de organisatie onder meer naar de regelgeving. Euromaster vraagt autofabrikanten of ze directe of indirecte systemen gaan gebruiken. Bij de voorbereidingen horen ook het benaderen van de leveranciers van TPMSsenso sensoren, het selectere en testen van ren equipment en het samenstellen van trainingspakketten voor onze medew werkers. Dit jaar zet Euro Euromaster het project in de individuele landen voort, zodat de organisatie qua benodigde kennis en voorzieningen goed is voorbereid.” Bij Kwik-Fit krijgt iedere medewerker die zich bezighoudt met bandenservice een training in TPMS. “Wij hebben al heel veel ervaring opgedaan met TPMS”, aldus Luc Peeters. Hij is Retail Support Manager bij Kwik-Fit Nederland. “Elke vestiging beschikt over Bosch KTSapparatuur, waarmee de medewerkers onder meer en indien nodig zelf de sensoren inleren.”

Doorlooptijd “Het effect van de toename van het aantal auto’s met TPMS-sensoren op de doorlooptijd in de werkplaats zullen we de komende tijd zeker grondig moeten onderzoeken”, realiseert Boekhout zich. “Voor ons is 2013 een pilotjaar. Aan de hand van de ervaringen die we dit jaar opdoen, kunnen we de organisatie indien nodig tijdig voorbereiden op de daaropvolgende jaren.” Een bandenwissel van auto’s met TPMS-sensoren kan langer duren als een sensor defect is of als een sensorbatterij leeg is. Boekhout wijst daarnaast op de afdichtingsringen tussen de aansluiting van het sensorventiel en het wiel. “Onze ervaring leert dat die op regelmatige basis vernieuwd moeten worden.” Euromaster werkt momenteel aan voorbereidingen om de klantvoertuigen voorzien van direct TPMS te registreren, zodat hiermee al tijdens het maken van de afspraak met de klant rekening kan worden gehouden. Boekhout: “Dit houdt de planning, ondanks de eventuele benodigde extra tijd, beheersbaar.” Universeel systeem Naarmate het aantal automodellen met TPMS-sensoren toeneemt, wordt het voor bandenspecialisten nagenoeg onmogelijk om alle beschikbare

TPMS-Starterskit van Alligator voor de bandenspecialist met 8 universele sensoren, 8 ventielen en een softwarepakket.

sensoren op voorraad te hebben. Peeters: “Veelgebruikte sensoren, zoals van Renault en Citroën, hebben we nu op voorraad. Wij wachten met smart op de komst van een algemeen systeem, zodat niet elke autofabrikant een andere sensor gebruikt. Een andere oplossing is het gebruik van universele sensoren op het moment dat een origineel gemonteerde sensor vervangen dient te worden. Daar hebben we intern al naar gekeken.” De fabrikanten Alligator (leverbaar via Rema Tip Top) >

VACO Nieuws februari 2013

| 5

BRANCHE

TPMS

ROB-Net aanvraagscherm (test) met activiteitcode voor TPMS.

Roelof Vogelzang

en Schrader leveren universele, vrij programmeerbare TPMS-sensoren die de overgrote meerderheid van de affabriek gemonteerde sensoren kunnen vervangen. In VACO Nieuws 4/2012 is hier kort aandacht aan besteed. Ook Boekhout verwacht op het gebied van efficiency het meest van universele sensoren met de daarbij behorende universele programmeer- en uitleesapparatuur. Klant informeren Als een bandenwissel langer duurt, dan wordt de klant met een hogere werkplaatsrekening geconfronteerd. Dat is vooral het geval op het moment dat één of meer sensoren zijn vervangen. Het is belangrijk dat het bandenservicebedrijf de hogere kosten goed en duidelijk aan de klant kan verklaren. “Intern zullen we hier uitgebreid aandacht aan schenken”, aldus Boekhout. “We voorzien in trainingen voor onze frontoffice/receptiemedewerkers en (key)account-

S SVOBTRAININGEN T De SVOB-cursus ‘Banden & wielen voor personenauto’s’ bestaat uit vier modules, waaronder ‘Moderne bandentechniek in de praktijk’. Tot de onderwerpen behoren ook TPMS en het uitlezen van sensoren. Ook in de training ‘Bandenlabel en TPMS’ komen bandenspanningscontrolesystemen aan bod. Kijk op www.vaco.nl/opleidingen.

6

afwikkeling van hun onderlinge transacties op het gebied van reparatie, onderhoud, banden en vervangend vervoer. “Het ROB-Net-systeem voorziet al geruime tijd in activiteitcodes voor TPMS”, aldus Roelof Vogelzang. Hij is operationeel directeur van Vereniging ROB, de exploitant van ROB-Net. “Naar verwachting zal het gebruik hiervan toenemen met het verplicht worden van TPMS, wat wij als een positieve ontwikkeling zien in de relatie tot de verkeersveiligheid en het brandstofverbruik. De leasemaatschappijen zullen de extra aanvragen, zeker in de beginperiode, met bijzondere belangstelling bekijken.”

| VACO Nieuws februari 2013

managers en we zullen hen voorzien van de benodigde hulpmiddelen.” Ontwikkelingen volgen Het branchecommunicatiesysteem ROB-Net ondersteunt leasemaatschappijen en hun toeleveranciers bij de efficiënte administratieve

(Nog) geen aandachtspunt Binnen de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA) is TPMS op dit moment nog geen aandachtspunt. “TPMS is op dit moment nog geen onderwerp binnen onze branchevereniging”, aldus directeur Renate Hemerik. Ze vindt het positief dat TPMS de verkeersveiligheid verhoogt, maar hoopt dat het systeem niet kostprijsverhogend werkt. De VNA-directeur hoopt daarnaast dat de opkomst van TPMS geen technische kinderziektes met zich meebrengt. “Leasemaatschappijen verzorgen zorgeloze mobiliteit tegen een scherpe prijs en technische mankementen leiden tot irritatie én extra kosten. Dat is niet wenselijk.” •

Explosieve groei TPMS-sensoren

TPMS-verplichting grote invloed op Per 1 november 2012 is TPMS verplicht voor nieuwe personenautomodellen die vanaf die datum een typegoedkeuring krijgen. Twee jaar later dienen alle nieuwe personenauto’s over een bandenspanningcontrolesysteem te beschikken. Dat betekent dat het aantal auto’s met TPMS in uw werkplaats explosief gaat groeien. Zorg dat u hier tijdig en goed op voorbereid bent!

Ruud Spuijbroek benadrukte de grote gevolgen van de TPMS-verplichting in zijn column in de vorige editie van VACO Nieuws. “Dit zal ons vak meer beroeren dan het bandenlabel”, aldus de algemeen secretaris van Vereniging VACO. Waar het banden-

TPMS in SVOB-cursus SVOB zal deze TPMS-ontwikkeling implementeren in het huidige lesmateriaal. Ook organiseert SVOB op korte termijn speciale workshops over TPMS en het bandenlabel. Neem voor meer informatie contact op met SVOB via [email protected] of (071) 568 940.

8


label veelvuldig in de belangstelling staat, is het rond de TPMS-wetgeving echter nog vrij stil.

Explosieve groei De toepassing van bandenspanningcontrolesystemen neemt enorm snel toe. In 2011 werden er in Europa circa 285 duizend nieuwe auto’s afgeleverd voorzien van TPMS. Dat aantal groeit dit jaar naar ongeveer 364 duizend. TPMS-producent Schrader verwacht dat het vervolgens heel hard gaat: zes miljoen TPMS-systemen in 2014 en bijna zeventien miljoen in 2015! Dit is een logische consequentie van het feit dat in 2015 elke nieuwe personenauto over TPMS dient te beschikken.

TPMS-sensoren De wetgeving eist dat het TPMSsysteem de bestuurder waarschuwt als de bandenspanning maximaal 20% lager is dan de vereiste bandenspanning. De spanning mag sowieso nooit lager zijn dan 1,5 bar. Het TPMS-systeem moet functioneren in het snelheidsbereik van 40 km/h tot de topsnelheid van de betreffende auto. De wetgeving sluit indirecte TPMS-systemen niet uit. Voor de bandenspecialist zijn uiteraard de directe systemen, werkend met TPMS-sensoren, interessant.

Consequenties voor bedrijfsvoering Directe TPMS-systemen zijn bekende verschijningen in de werkplaats van een bandenspecialist. Op het moment dat het aantal klantenauto’s met een dergelijk systeem fors toeneemt, heeft dat desondanks grote consequenties voor de bedrijfsvoering. Een bandenwissel gaat gemiddeld langer duren en dat heeft de komende jaren steeds grotere gevolgen voor uw werkplaatsplanning. Over een paar jaar moet elke monteur goed met TPMS overweg kunnen. Denk aan monteren, inleren en

Branche

heeft bandenbranche storingen verhelpen. Om geen tijd te verliezen, dient elke monteur over eigen equipment en specifiek gereedschap op het gebied van TPMS te beschikken. Ook logistiek dient u uw zaakjes voor elkaar te hebben. Op het moment dat een klant zijn winterset komt laten monteren, dan dienen de benodigde sensoren klaar te liggen. Datzelfde geldt als een monteur constateert dat een TPMS-sensor kapot is. Daarnaast bent u meer tijd kwijt aan het voorlichten en het beantwoorden van vragen van uw klanten. Velen van hen maken de komende jaren voor het eerst kennis met TPMS en dat roept begrijpelijkerwijs vragen en onduidelijkheden op. Bandenwisselweken Het verwisselen van een TPMS-sensor wordt dus routinewerk. Sensoren kunnen defect raken door onder meer corrosie of door beschadiging tijdens het (de)monteren. Een sensor dient ook vervangen te worden als de niet-verwisselbare batterij leeg is. De levensduur van de batterij bedraagt gemiddeld vijf tot zes jaar. Tijdens de bandenwisselweken gaat het TPMS-systeem voor extra werk zorgen.

Denk aan klanten met een auto voorzien van een direct bandenspanningcontrolesysteem, die bij u een winterset inclusief TPMS-sensoren aanschaffen. Gedurende de bandenwisselweken is de werkplaats volgepland, dus het is belangrijk dat dit soort werkzaamheden niet als een verrassing komen. Minstens zo belangrijk is dat elke monteur zijn werk snel en efficiënt kan doen. Snel en efficiënt werken Autofabrikanten monteren af-fabriek verschillende directe TPMS-systemen, die om een verschillende aanpak in de werkplaats vragen. De meeste TPMSsensoren hoeven bij montage niet ingeleerd (geprogrammeerd) te worden. Bij de montage van andere sensoren kan een diagnoseapparaat nodig zijn of verloopt het inleertraject via de boordcomputer. Een universeel apparaat dat de monteur de weg wijst, spaart veel tijd en ergernis. De Profiler TPM-II van Rema Tip Top test bijvoorbeeld binnen een minuut alle TPMS-sensoren van een auto, nadat het juiste voertuig is geselecteerd. Het apparaat omvat ook een technische database, met onder meer de inleerprocedure, de vereiste

aanhaalmomenten van de sensor en artikelen onderdeelnummers. Vrij programmeerbare sensoren Een nieuwe, belangrijke ontwikkeling is de komst van universele en vrij programmeerbare TPMS-sensoren. De fabrikanten Alligator en Schrader zijn op dit gebied de voorlopers. De

Typegoedkeuring Een typegoedkeuring is een bevestiging dat een voertuig aan de gestelde eisen voldoet. Denk onder meer aan de wettelijke eisen op het gebied van veiligheid, uitrusting en emissies. In de praktijk moet een autofabrikant een typegoedkeuring aanvragen voor een nieuw ontwikkeld model. Pas als deze horde is genomen, mag de auto verkocht worden.

universele sensoren kunnen zo goed als elke OE-sensor vervangen. Met het bijbehorende programmeerapparaat kan een exacte kopie van de te vervangen OE-sensor gemaakt worden. Voordelen zijn dat elke sensor snel en efficiënt vervangen kan worden, met bovendien een uniforme werkwijze. Met slechts een geringe voorraad is het mogelijk om bijna alle OE-sensoren te vervangen. •


| 9

STEEDS MEER AUTO’S MET TPMS

Aandacht voor TPMS bij bandenwissel Steeds meer auto’s zijn voorzien van TPMS. Voor bandenspecialisten is het belangrijk dat zij daar bij de bedrijfsvoering rekening mee houden!

De autofabrikanten brengen steeds meer auto’s op de markt die zijn voorzien van een bandenspanningcontrolesysteem. Bandenservicebedrijven krijgen dus steeds vaker een dergelijke auto over de werkvloer. “Daarmee wordt het steeds belangrijker dat de bandenspecialist zijn werk begint met na te gaan of een auto van TPMS is voorzien”, benadrukt Rob van der Werf, manager opleidingen van Vereniging VACO. “Als een zomer- of winterbandenwissel normaal 20 minuten duurt, komt daar met het inregelen van TPMS-sensoren zomaar een kwartier bij. Bandenspecialisten die niet zelf over het benodigde equipment beschikken, moeten naar de dealer en dat kost nog meer tijd. Ons advies luidt om de klant uit te leggen dat zijn auto is voorzien van veiligheidverhogende en brandstofbesparende elektronica die ingeleerd moet worden. Deze werkzaamheden moeten in veel gevallen in de prijs doorberekend worden.” Onderdeel APK Een aanvullend voordeel voor bandenspecialisten die rekening houden met TPMS is dat zij in hun werkplaatsplanning extra tijd voor de betreffende klanten kunnen inruimen. Voor bandenspecialisten is het belangrijk om zich te realiseren dat TPMS op

TPMS IN SVOB-CURSUS Stichting SVOB biedt een breed opleidingsprogramma aan op het gebied van onder meer vaktechniek, veiligheid en communicatie. In de cursus ‘Moderne bandentechniek in de praktijk’ komen onder meer TPMS en het uitlezen van sensoren aan bod.

10

| VACO Nieuws april 2011

termijn verplicht wordt op nieuw geïntroduceerde automodellen. Verwacht mag worden dat het bandenspanningcontrolesysteem vervolgens ook onderdeel gaat uitmaken van de APK. Van der Werf: “De APK-regelgeving zal op termijn naar verwachting voorschrijven dat het TPMS moet functioneren als een auto van een dergelijk systeem is voorzien. Dat is hetzelfde principe als wordt gehanteerd bij bijvoorbeeld de koplamphoogteverstelling.” Attentiepunten Aftermarketsystemen zijn per definitie directe systemen. Ook oudere auto’s kunnen dus uitgerust zijn met TPMS-

Gijs van Amerongen

sensoren. “Een TPMS-sensor heeft vaak een metalen ventiel, maar er zijn ook sensoren met een rubber ventiel”, waarschuwt Gijs van Amerongen, verantwoordelijk voor opleidingen en demonstraties bij Explora. Een ander belangrijk attentiepunt is het informeren van de klant over het feit dat de nietverwisselbare batterij van een TPMS-

TPMS AAN BOORD? Auto’s die af fabriek van TPMS zijn voorzien hebben een uniform waarschuwingslampje dat gaat branden als het contact wordt aangezet. Aftermarketsystemen beschikken over een apart display.

sensor een levensduur van gemiddeld vijf tot zes jaar heeft. Dit beperkt dus de levensduur van de sensor. “Zorg dat de klant dit weet”, adviseert Van Amerongen. “Dat voorkomt onaangename verrassingen en misverstanden, bijvoorbeeld als één of meerdere sensors van een zomerset na de winterperiode niet meer blijken te functioneren. Als de klant denkt dat TPMS-sensoren een autoleven lang meegaan, bestaat de kans dat de bandenspecialist de schuld krijgt als een sensor na de winteropslag niet meer werkt.” Informeer de klant Van der Werf raadt bandenspecialisten aan om bij aanwezigheid van een TPMS de klant vooraf op de hoogte te brengen. Wijs de klant op de voordelen van TPMS, de verwachting dat het systeem binnen enkele jaren verplicht wordt en de gevolgen die dat heeft voor de APK. Hetzelfde verhaal geldt in grote lijnen bij de verkoop van een winterset aan een klant die TPMS-sensoren op zijn zomerset heeft zitten.

VERENIGING

TUNINGMAAT? TPMS INLEREN Bij de montage van een grotere wielmaat neemt de aanbevolen bandenspanning vaak toe. Dat betekent dat het TPMS opnieuw ingeleerd moet worden. Leg de klant dit van tevoren uit! Montage Van Amerongen vraagt ook aandacht voor het op de juiste wijze monteren van een TPMS-sensor bij het vervangen van een band. “Zet het binnenventiel en de sensor met het juiste aanhaalmoment vast.” Hiervoor zijn speciale ventieldraaiers op de markt. Op het moment dat de band van de velg is, is het belangrijk dat de monteur controleert of het rubberen ringetje op de sensor nog in goede staat is. Een kapot rubber kan ertoe leiden dat de band leegloopt. Juiste gereedschap Nadat de monteur een wiel van een auto voorzien van een indirect TPMS heeft gewisseld of een band heeft opgepompt, dient het systeem altijd geïnitialiseerd te worden. Daarvoor is

over het algemeen geen diagnoseapparatuur nodig. Bij een direct TPMS is soms wel de hulp van een diagnosetester vereist. Van Amerongen: “Als de bandenspecialist zelf geen diagnosegereedschap heeft, moet hij voor onder meer het inleren van sensoren en het resetten van foutmeldingen naar de dealer. Dat geldt overigens voor steeds meer dagelijkse werkzaamheden. Diagnoseapparatuur is dus onmisbaar in een modern bandenservicebedrijf.” TPMS-activator Met een speciaal voor TPMS ontwikkelde TPMS-activator kan onder meer de resterende levensduur van de sensorbatterij uitgelezen worden. Daarmee kunt u proactief handelen; als blijkt dat de batterijen van één of meerdere sensoren bijna leeg zijn, zal de klant u in veel gevallen toestemming geven om

tegelijk met de bandenwissel nieuwe sensoren te monteren. Eindcontrole Voor zowel directe als indirecte bandenspanningcontrolesystemen geldt: laat de monteur aan het einde van zijn werkzaamheden een controle uitvoe-

KENNISTEST Het ideale TPMS is een direct gemeten systeem, maar dan zonder batterijen. Kijk op http://www.amt.nl/ kennistest/ en doe de toets “batterijloos TPMS”. ren of het waarschuwingslampje van het TPMS uitgaat nadat het contact is aangezet. “Als het lampje blijft branden, werkt het systeem niet. De klant staat in dat geval de volgende dag weer op de stoep”, benadrukt Van Amerongen. • TPMS sensor

ABS/ESC/ TPMS/ECU

Indirect TPMS

ABS SENSOR

TPMS ECU TPMS receiver with antenna

Direct TPMS

VACO Nieuws april 2011

| 11

GOED VOOR DE VERKEERSVEILIGHEID

Bandenspanning voor elke nieuwe Vanaf 1 november 2014 moet elke nieuwe personenauto over een bandenspanningcontrolesysteem beschikken. Dat is positief voor de verkeersveiligheid én voor de levensduur van banden. Het brandstofverbruik neemt af. Uw VACO-bandenspecialist staat voor u klaar voor onderhoud van het systeem en om uw vragen te beantwoorden. Een bandenspanningcontrolesysteem wordt vaak TPMS genoemd. Dat is de afkorting van Tyre Pressure Monitoring System. Vanaf 1 november 2014 kunt u geen nieuwe auto meer kopen zonder TPMS. Dat betekent dat het aantal auto’s met TPMS in Nederland spectaculair gaat groeien, met ruwweg 400.000 per jaar. TPMS houdt de bandenspanning in de gaten. Een auto met een bandenspanningcontrolesysteem heeft een controlelampje op het dashboard, dat de automobilist waarschuwt als de spanning in één of meer banden 20% te laag is of als de bandenspan-

heid verbetert. Banden met een te lage spanning hebben minder grip en gaan eerder stuk. Als u een lekke band heeft, constateert het systeem dat snel. Als de band niet te snel leegloopt, heeft u meestal voldoende tijd om uw auto op een veilige plek te parkeren. De juiste bandenspanning draagt ook bij aan een langere levensduur van uw banden. Als de spanning 30% te laag is, slijten banden 50% sneller. Te zachte banden zorgen ook voor een hoger brandstofverbruik. Met de juiste spanning bespaart u op uw brandstofkosten en spaart u bovendien het

Direct of indirect Wat merkt u als automobilist verder van TPMS? Dat is afhankelijk van het soort TPMS in de auto. We onderscheiden directe en indirecte bandenspanningcontrolesystemen. Als u over een auto met TPMS beschikt, kan uw bandenspecialist u vertellen welk soort systeem er in uw auto zit. Een direct TPMS

30% te lage bandenspanning betekent 50% meer slijtage ning de ondergrens van 1,5 bar heeft bereikt. Afhankelijk van het systeem in de auto, geeft een display de spanning in elke band weer. Als de banden op de juiste spanning zijn gebracht, op dezelfde manier zoals u dat nu gewend bent, verdwijnt de waarschuwing vanzelf. Voordelen van TPMS TPMS heeft veel voordelen. Het belangrijkste pluspunt is dat de verkeersveilig-

14

| Winterspecial

milieu. Op dit moment besteedt de gemiddelde automobilist te weinig aandacht aan de bandenspanning. Uit een onderzoek van Achmea, in 2013, bleek dat slechts 43% van de ondervraagde automobilisten minimaal drie keer per jaar de bandenspanning controleert. Vereniging VACO, de bedrijfstakorganisatie voor de bandenen wielenbranche, adviseert om de spanning elke maand te checken.

Een voorbeeld van een direct TPMS-systeem op een wiel.

BRANCHE

controlesysteem auto

werkt op basis van sensoren die de bandenspanning meten. Die meetsignalen geven ze vervolgens door aan de elektronica van het voertuig. Elke band heeft zijn eigen sensor, die van buiten niet zichtbaar is. De meeste sensoren zitten direct achter het ventiel. Een indirect TPMS werkt op basis van de software van de auto, dus zonder onderdelen zoals een sensor. Een indirect systeem maakt in grote lijnen gebruik van het feit dat een band met een te lage spanning een kleinere omtrek heeft dan een band met de juiste spanning. Een extreem voorbeeld is een lekke band, die een veel kleinere omtrek heeft dan een band met de correcte spanning. Een band met een kleinere omtrek draait sneller rond. De elektronica van de auto meet dat verschil en kan zo bepalen of de desbetreffende band nodig opgepompt moet worden. Indirect TPMS: bestuurder kan veel zelf Bij een auto met een indirect TPMS moet de bestuurder zo nu en dan via het dashboard een eenvoudige handeling verrichten. Dat moet bijvoorbeeld nadat de banden zijn opgepompt. Het is een kwestie van een knopje indruk-

www.debandenwisselweken.nl

ken of een scherm bedienen, net als bij het instellen van de navigatieapparatuur. Hoe dat moet, staat in het instructieboekje. Het kan gebeuren dat alles goed is ingesteld, maar dat het controlelampje toch een foutmelding geeft. Op dat moment is het verstandig om de bandenspecialist in te schakelen. Direct TPMS: werk voor de bandenspecialist Alle werkzaamheden voor direct TPMS vragen om de specialist: uw VACObandenspecialist. Bij nieuwe auto’s heeft u in de eerste jaren meestal geen omkijken naar het bandenspanningcontrolesysteem. Er is één uitzondering: automobilisten met een extra set wielen voor hun winterbanden. Zij moeten deze wielen van TPMS-sensoren laten voorzien om ook in de winter te profiteren van de voordelen van het systeem. Elke keer als een auto met direct TPMS bij de bandenspecialist in de werkplaats komt, wordt het systeem met behulp van speciale apparatuur uitgelezen (gecontroleerd). Dan wordt bijvoorbeeld de status van de batterij in de sensoren getest. Deze batterijen hebben een levensduur van vijf tot zes jaar, dus ook daar heeft u lange tijd geen omkijken naar. De batterij kan niet vernieuwd

Vanaf 1 november 2014 beschikt elke nieuwe personenauto over een bandenspanningcontrolesysteem. Uw VACO-bandenspecialist staat voor u klaar voor onderhoud van het systeem en om uw vragen te beantwoorden.

worden, dat betekent dat de betreffende sensor tegen die tijd moet worden vervangen. Als de banden van een auto met direct TPMS aan vervanging toe zijn, kunnen de sensoren meestal gewoon blijven zitten. Uw bandenspecialist maakt dan uiteraard wel van de mogelijkheid gebruik om de sensoren goed te controleren. Ook voor direct TPMS geldt verder: als het dashboard een storing meldt, dan helpt uw bandenspecialist u graag verder. • Winterspecial

| 15

belangrijke stap voor de verkeersveiligheid

Bandenspanning controlesysteem wordt verplicht Met ingang van 1 november 2012 moeten nieuw te introduceren automodellen over een bandenspanningcontrolesysteem beschikken. Twee jaar later geldt deze verplichting voor elke nieuwe personenauto. Een auto met een systeem dat de bandenspanning controleert, is veiliger en verbruikt minder brandstof. Bovendien gaan de banden langer mee. Ook voor bandenspanningcontrolesystemen geldt: bij uw bandenspecialist bent u aan het juiste adres voor informatie, onderhoud en aanschaf. Een bandenspanningcontrolesysteem wordt ook wel TPMS genoemd. Dat is een afkorting van ‘Tyre Pressure Monitoring System’. Zoals de naam al zegt, houdt het TPMS de bandenspanning in de gaten. TPMS werkt volledig automatisch, als automobilist heeft u er geen omkijken naar. Pas als de spanning van één of meerdere banden te laag is, wordt de bestuurder gewaarschuwd met behulp van een waarschuwingssignaal op het dashboard. Nadat de banden op de juiste spanning zijn gebracht, gaat het dashboardlampje weer uit. Niet nieuw TPMS is niet nieuw, veel auto’s zijn al voorzien van een dergelijk systeem. Auto’s met run-flatbanden (banden waarmee je nog circa 80 kilometer met aangepaste snelheid kunt doorrijden als ze lek zijn), zijn zelfs verplicht met TPMS uitgerust. TPMS wordt per 1 november 2012 verplicht voor nieuw ontwikkelde automodellen. Op 1 november 2014 moet elke nieuw verkochte personenauto een bandenspanningcontrolesysteem hebben. Als automobilist wordt u

26

| Winterspecial

gewaarschuwd als de spanning in één of meerdere banden maximaal 20 procent te laag is, of als de spanning in een band onder de anderhalve bar is gezakt. Veilig Moderne auto’s worden steeds veiliger, onder meer dankzij elektronische hulpsystemen zoals ABS en ESP. Vergeet echter niet dat banden ook in de meest moderne, veilige auto’s een hoofdrol spelen. Elke auto voorzien van banden met te weinig profiel is levensgevaarlijk op een nat wegdek. Elke auto op zomerbanden is in de winter een stuk minder veilig dan dezelfde auto op winterbanden. Voor de bandenspanning geldt hetzelfde: een te lage bandenspanning zorgt voor een slechtere wegligging en het minder goed functioneren van elektronische hulpsystemen. Door TPMS verplicht te stellen, zet ‘Europa’ dus een belangrijke stap om de verkeersveiligheid te verbeteren. Meer voordelen TPMS heeft meer voordelen dan het vergroten van de verkeersveiligheid.

Een auto met banden die de juiste spanning hebben, verbruikt minder brandstof. Dat is goed voor het milieu en voor uw portemonnee. Bovendien gaat een band ‘op spanning’ langer mee. Door de montage van een bandenspanningcontrolesysteem wordt een auto uiteraard duurder. De voordelen van TPMS wegen echter ruimschoots op tegen de meerprijs, die tot enkele honderden euro’s bedraagt.

BRANCHE

Voorbeeld van een TPMS-systeem

TPMS-sensoren Indien uw auto is voorzien van TPMS, kan uw bandenspecialist u vertellen welk systeem er op uw auto is toegepast. Er bestaan in grote lijnen twee soorten bandenspanningcontrolesystemen: direct en indirect. • Een indirect systeem maakt gebruik van het feit dat een band met een flinke onderspanning een kleinere omtrek heeft dan een band met de juiste spanning. Een extreem voorbeeld is een lekke band, daarvan is de omtrek zichtbaar veel kleiner dan van een band op spanning. De elektronica van het voertuig merkt dat de band met onderspanning sneller ronddraait en waarschuwt vervolgens de automobilist. Het nadeel van een indirect systeem is dat deze techniek minder nauwkeurig is dan een direct systeem, dat continu in elke band direct de bandenspanning meet. • Een direct systeem waarschuwt u eerder dat u een band moet oppompen of dat er mogelijk een band lek is. Een direct systeem maakt gebruik

www.debandenwisselweken.nl

van TPMS-sensoren; elke band heeft zijn eigen sensor. De sensor bevindt zich in de band over het algemeen direct achter het ventiel en is van buitenaf dus onzichtbaar.

goed voor de banden en er is een kans dat een sensor beschadigd raakt tijdens het monteren. Het is daarom verstandig om te investeren in een extra set wielen inclusief een set TPMS-sensoren.

Winterset? Extra set sensoren! Verstandige automobilisten laten hun zomerbanden vervangen door winterbanden in de periode dat de wintertijd ingaat. De meeste voertuigeigenaren schaffen bij hun winterbanden een extra set wielen aan. Als een auto is voorzien van TPMS-sensoren, dan moet de extra set wielen ook van deze sensoren wor-

Nieuwe sensor nodig? Ga naar de bandenspecialist! Net als een band heeft ook een TPMSsensor niet het eeuwige leven. Na gemiddeld vijf tot zes jaar is de niet-verwisselbare batterij van de sensor leeg. Op dat moment is de sensor aan vervanging toe. Een sensor kan ook stuk gaan door oxidatie of door beschadiging, bijvoorbeeld

Om het TPMSsysteem uit te lezen gebruikt uw bandenspecialist een speciaal ontwikkeld diagnoseapparaat.

30% onderspanning geeft 50% meer slijtage den voorzien. Dat vraagt om een extra investering van enkele tientjes per sensor. Automobilisten die niet over een extra set wielen beschikken en hun banden twee keer per jaar laten wisselen, besparen zich deze uitgave. Aan het wisselen hangt echter een kostenplaatje. Bovendien is veelvuldig wisselen niet

door een aanrijding. De vervanging van een TPMS-sensor is werk voor de specialist. Om preciezer te zijn: de bandenspecialist. Uw VACO-bandenspecialist beschikt over de juiste kennis, de juiste apparatuur en vakmanschap. Kijk op debandenwisselweken.nl voor een bandenspecialist bij u in de buurt. • Winterspecial

| 27

Branche

EXTRA AANDACHT VOOR

TPMS BIJ BANDENWISSEL Steeds meer auto’s hebben een banden spanningcontrolesysteem, ook wel TPMS genoemd. Het wisselen van een band op een wiel met een TPMS-sensor verloopt anders dan je gewend bent. Weet je onvoldoende van TPMS? Volg dan een training!

E

r bestaan in grote lijnen twee soorten Tyre Pressure Monitoring Systems (TPMS). Voor jou is vooral het directwerkende systeem belangrijk, dat werkt met TPMS-sensoren aan de binnenkant van het ventiel. Er bestaat ook een indirectwerkend systeem, dat vaak via het dashboard gereset moet worden na een bandenwissel. De eerste vraag die je jezelf stelt voordat je aan de slag gaat, is of een auto

2MM / november / 2013

TPMS heeft. Dat kun je zelf controleren door het contact aan te zetten en te kijken of er een bandenspanningslampje gaat branden.

Voorzichtig Als een auto TPMS heeft, dan is het verstandig om extra voorzichtig te zijn tijdens het demonteren van de band. Sensoren zijn duur en snel stuk! Aan de buitenkant van de velg kun je niet zien of er achter het ventiel een sensor zit, bovendien bestaan er ook 14

TPMS-sensoren met een rubberen ventiel dat op een gewoon ventiel lijkt. “Pas daarom op dat je de band tijdens de demontage niet afdrukt in de buurt van het ventiel”, waarschuwt Jan Jacobs van Rema Tip Top. Bij het monteren van de band op de velg geldt hetzelfde: wees voorzichtig met de kwetsbare sensor. Ook als je je werk voorzichtig en goed doet, kan een oudere TPMS-sensor kapot gaan. Enkele automerken gebruikten sensoren die door veroudering

Als een auto TPMS heeft, dan is het verstandig om extra voorzichtig te zijn tijdens het demonteren van de band. Sensoren zijn duur en snel stuk!

gemakkelijk afbreken. Als je veel ervaring hebt opgedaan met TPMS, dan weet je welke ventielen gevoelig zijn voor veroudering. Waarschuw in dat geval de klant voordat je aan je werk begint.

Sensoren en batterijen testen Vaste onderdelen bij het wisselen van een band op een wiel met TPMS-sensor zijn de controle van de werking van de sensoren en van de sensorbatterij. Dat kan bijvoorbeeld met het Profiler TPM II diagnoseapparaat van Rema Tip Top. Jacobs: “Het apparaat test onder meer de werking van de sensoren en de toestand van de batterij. Als de batterij een levensduur van minder dan zes maanden heeft, dan moet je de sensor vervangen.” Let ook op bij klanten met twee sets wielen. Stel dat je meet dat de batterijen van de TPMS-sensoren die

in opslag gaan nog minder dan een half jaar meegaan. In dat geval zijn ze hoogstwaarschijnlijk leeg als de auto weer langskomt voor een bandenwissel. Om discussies te voorkomen is het belangrijk dat je dat van tevoren aan de klant uitlegt. Je hebt ook een testof diagnoseapparaat nodig als je een nieuwe TPMS-sensor op een wiel wilt installeren, bijvoorbeeld als vervanging van een kapot exemplaar of omdat een klant een extra wielenset met TPMSsensoren koopt.

Juiste aanhaalmoment Er bestaan TPMS-sensoren die één geheel vormen met het ventiel, in dat geval is de huls van het ventiel van aluminium. Ventiel en binnenventiel moet je met het juiste aanhaalmoment monteren. Er zijn ook sensoren die met een klein torxboutje aan de

TPMS-gereed schapset van Rema Tip Top

achterzijde van het aluminiumventiel vastzitten. Frank Joosten, Manager Opleidingen van SVOB: “In dat laatste geval monteer je eerst met het juiste aanhaalmoment het ventiel in de velg. Daarna bevestig je de sensor op het ventiel en dan het binnenventiel, allebei ook met het correcte aanhaalmoment.” Om oxidatie te voorkomen, monteer je in een aluminiumventiel een vernikkeld binnenventiel. Om dezelfde reden moet het ventieldopje van kunststof zijn, of van hetzelfde materiaal als het ventiel. “Als je klaar bent, dan is het belangrijk om te controleren of de auto geen foutmelding geeft van het TPMS”, adviseert Joosten. “Als je het contact aanzet, moet het lampje op het dashboard gaan branden en vervolgens na een paar seconden uitgaan. Dan is het goed.”

SVOB-trainingen SVOB behandelt TPMS tijdens de module ‘Moderne bandentechniek in de praktijk’ en de training ‘TPMS’. Kijk voor meer informatie op www.vaco.nl/opleidingen.

15

november / 2013 / 2MM

Branche

Omgaan met TPMS wordt standaardonderdeel van je werk

Bandenspanningcontrolesysteem (TPMS) wordt verplicht Een bandenspanningcontrolesysteem (TPMS) wordt op 1 november 2012 verplicht voor nieuwe personenautomodellen. Twee jaar later, vanaf 1 november 2014 moeten alle nieuwe personenauto’s TPMS hebben. Het gevolg is dat TPMS over een paar jaar heel gewoon is. Je krijgt er in de werkplaats dus steeds vaker mee te maken. Zorg dat je er klaar voor bent!

TPMS

is een afkorting voor Tyre Pressure Monitoring System. Zodra een TPMS-systeem merkt dat de bandenspanning te laag is, waarschuwt het systeem de automobilist met een signaal op het dashboard. De kans is groot dat je al kennis hebt gemaakt met TPMS in de werkplaats. Een auto met run-flatbanden moet altijd een bandenspanningcontrolesysteem hebben. Ook auto’s met ‘gewone’ banden hebben steeds vaker TPMS.

ABS-sensoren van een auto. Een band met een te lage spanning heeft een kleinere omtrek en draait dus sneller rond dan een band die wel ‘op spanning’ is. De ABS-sensoren merken dat verschil.

Zorg dat je er klaar voor bent!

Twee soorten TPMS Er bestaan in grote lijnen twee soorten TPMS. Bij een direct systeem wordt de spanning in de band gemeten met een TPMS-sensor, die meestal achter het ventiel van de band zit. Een indirect systeem maakt gebruik van de 2MM / september / 2012

10

Waarschuwing Volgens de wetgeving moet het TPMS-systeem waarschuwen vóórdat de bandenspanning 20 procent onder de voorgeschreven spanning is gedaald. Als de juiste spanning

brandstof. TPMS helpt om het brandstofverbruik te verlagen, met minder uitlaatgassen en een lagere brandstofrekening als resultaat. Een band op de juiste spanning gaat bovendien langer mee.

Gevolgen voor je werk Door de verplichting van TPMS gaat je werk flink veranderen. Bij het verwisselen van een band of het klaarmaken van een zomer- of winterset krijg je steeds vaker te maken met TPMS-sensoren. Dat kost niet alleen meer tijd, maar vraagt ook om kennis. Hoe demonteer je een band zonder dat de sensor stuk gaat? Werken alle sensoren goed? Moeten de TPMS-sensoren waar je mee werkt wel of niet geprogrammeerd (‘ingeleerd’) worden? Heb je een diagnoseapparaat nodig om de sensoren goed te laten werken? Met welk aanhaalmoment moet je de sensor vastzetten? Allemaal vragen waar de professionele bandenmonteur nu al mee te maken heeft en die ‘straks’ tot de dagelijkse routine behoren. Praat eens met je chef of werkgever over een cursus bij Stichting SVOB. Bijvoorbeeld de workshops over TPMS-systemen en het uitlezen van sensoren. Met Stichting SVOB neem je contact op via [email protected] of (071) 568 69 40.

van een band 2,5 bar bedraagt, krijgt de bestuurder van de auto dus een waarschuwing vóórdat de druk is gedaald tot 2,0 bar. TPMS geeft sowieso altijd een signaal als de spanning onder de 1,5 bar is gedaald.

Veilig en brandstofbesparend De nieuwe wetgeving moet de verkeersveiligheid verbeteren. Als een band langzaam leegloopt, heeft de automobilist dankzij TPMS meer tijd om een veilige plek voor zijn auto te zoeken. Een auto op banden met een te lage spanning heeft een minder goede wegligging. Hulpsystemen zoals ABS en ESP werken minder goed en de kans op bandenpech is groter. Daarnaast is TPMS ook goed voor het milieu en voor de portemonnee van de automobilist. Zoals je weet, verbruikt een auto met te slappe banden meer

Wat is typegoedkeuring? Vanaf 1 november 2012 is TPMS verplicht voor nieuwe personenautomodellen die vanaf die datum een zogeheten typegoedkeuring krijgen. Dat zijn auto’s die door een autofabrikant nieuw op de markt worden gebracht. Als bijvoorbeeld Volkswagen volgend jaar de opvolger van de huidige Golf introduceert, dan moet de auto TPMS hebben. Een auto krijgt een typegoedkeuring als het voertuig aan alle eisen voldoet. Denk bijvoorbeeld aan eisen op het gebied van veiligheid (zoals de remweg), uitrusting (bijvoorbeeld ABS is verplicht) en emissies (de uitlaatgassen).

11

september / 2012 / 2MM

Techniek

Bandenwissel?

Let op het TPMS! De bandenwisselweken staan weer voor de deur. De kans is groot dat je

ventiel betekent niet automatisch dat het wiel geen sensor bevat! Er bestaan namelijk ook sensoren met een rubber ventiel. Als er een losse TPMS-display in de auto zit, is de auto altijd voorzien van een direct systeem.”

straks aan een auto met een bandenspanningcontrolesysteem (TPMS) staat te werken. Gijs van Amerongen van Explora geeft nuttige tips.

TPMS

is een aorting van Tire Pressure Monitoring System. In het Nederlands: bandenspanningcontrolesysteem. Steeds meer auto’s hebben zo’n systeem, dus dat betekent dat je er in de werkplaats steeds vaker mee te maken krijgt! Gijs van Amerongen

Direct en indirect In grote lijnen zijn er twee soorten TPMS. Bij een direct systeem wordt de bandenspanning gemeten door een TPMS-sensor. Deze zit meestal achter het ventiel van de band. Een indirect systeem maakt gebruik van de ABS-sensoren van een auto. Een band met een te lage spanning heeft een kleinere omtrek en draait dus sneller rond dan een band waarin genoeg lucht zit. De ABS-sensoren merken dat verschil, waarna het systeem de bestuurder waarschuwt.

STAP 1: CONTACT AAN Hoe kun je snel zien of een auto een TPMS heeft? “Zet het contact aan”, adviseert Gijs van Amerongen, verantwoordelijk voor opleidingen en demonstraties bij Explora. “In een auto met een TPMS gaat een controlelampje branden op het dashboard. Bij een achteraf ingebouwd systeem zit het lampje op een aparte display.”

Instructieboekje Stel, de auto heeft een TPMS. En nu? “Probeer er achter te komen of de auto een direct of een indirect TPMS heeft”, vervolgt Van Amerongen. “Kijk bijvoorbeeld even in het instructieboekje. Let op: een sensor heeft vaak een metalen ventiel, maar een rubber

TPMS sensor

TPMS ECU

ABS/ESC/TPMS ECU

ABS SENSOR

TPMS receiver with antenna

Direct TPMS

2MM / maart / 2011

Indirect TPMS

22

Vanwege de snelle opkomst van TPMS is het verstandig om je werkwijze aan te passen. Ga er bij het monteren en demonteren van een band altijd vanuit dat er een TPMSsensor aanwezig is, dan sta je nooit voor verrassingen.

STAP 2: PAS OP BIJ DEMONTAGE Als een klant één set wielen heeft dan moet je uiteraard de winterbanden demonteren. Van Amerongen: “Doe dat voorzichtig zodat de eventuele sensor niet stukgaat. Bedenk dat achter het ventiel de sensor gemonteerd zit, dus trek de hiel van de band niet bij het ventiel door het diepbed heen. Als de band van de velg is, is het belangrijk dat je kijkt of het rubberen ringetje op de sensor nog in goede staat is. Een kapot rubber zorgt ervoor dat de band leeg kan lopen, vervang dus het rubber als je twijfelt. Zet het binnenventiel en de sensor vervolgens met het juiste aanhaalmoment vast. Hiervoor zijn speciale ventieldraaiers te krijgen: rood is voor 0,25 Nm zwart voor 0,45 Nm.

TPMS op tweede wielenset? Wanneer een klant een tweede wielenset voor winterbanden aanschaft, is het maar de vraag of hij ook een tweede set TPMSsensoren koopt. Nu is TPMS nog niet verplicht, maar binnen enkele jaren wel. En wanneer TPMS verplicht wordt, moet het systeem bij APK-keuringen ook goed functioneren, net als de koplamphoogteverstelling. Bedenk dus goed wat je je klant adviseert!

STAP 3: INITIALISEREN EN INLEREN Nadat je een wiel hebt gewisseld van een auto met een indirect TPMS,

dagelijkse werkzaamheden. Diagnoseapparatuur is in een modern bandenbedrijf dus onmisbaar”, benadrukt Van Amerongen.

Diagnoseapparatuur is onmisbaar! moet je het systeem altijd initialiseren. Dat moet overigens ook als de banden worden opgepompt (!). Van Amerongen: “In het instructieboekje kun je lezen hoe je moet initialiseren. Over het algemeen heb je daar geen diagnoseapparatuur voor nodig. Het is wel belangrijk dat je d de initialisatie uitvoert, uitv voert, want anders blijft het waarschuwingslampje van het TPMS wa branden en werkt het systeem niet. b De klant staat dan de volgende dag weer op de stoep.”

Ventielen inleren “Bij een direct TPMS is het soms nodig om de ventielen ‘in te leren’ na een bandenwissel. Da Dat doe je met diagnoseapparatuur. ““Als je geen diagnosegereedschap hebt, dan moet je met et dit d t klusje lusje naar aa de dealer. Dat geldt overigens voor steeds meer

23

Batterij leeg? Sensor vervangen! TPMS-sensoren zijn voorzien van een niet-verwisselbare batterij. Zo’n batterij gaat gemiddeld een jaar of vijf-zes mee. “Het is belangrijk dat je dat aan de klant vertelt”, vindt Van Amerongen. “Laat de klant weten dat zo’n sensor niet een heel autoleven mee gaat. Zo bereid je de klant alvast voor op de aanschaf van nieuwe sensoren. Bovendien voorkom je dat jij de schuld krijgt als een sensor het na de bandenwissel ‘opeens’ niet meer doet, want als een zomerset lang opgeslagen heeft gelegen is de kans aanwezig dat de batterijen daarna leeg zijn…”

maart / 2011 / 2MM

DOCUMENTEN DIE U KUNT DOWNLOADEN OP HET LEDENGEDEELTE VAN VACO.NL • • •

Dossier TPMS kant en klare tekst voor op uw website alle digitale artikelen die verschenen zijn in VACO Nieuws, de Winterspecial en 2MM.

COLOFON Hoewel aan de inhoud van deze uitgave uiterste zorg is besteed, kunnen betrokkenen op geen enkele wijze aansprakelijkheid aanvaarden voor onvolledigheden of onjuistheden in deze uitgave. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Vereniging VACO. Vereniging VACO Bedrijfstakorganisatie voor de Banden- en Wielenbranche Postbus 33 2300 AA Leiden Archimedesweg 31 2333 CM Leiden Telefoon Fax E-mail Internet


Realisatie Uitgever: Stichting SUBP Redactie en coördinatie: Stichting SUBP / Stichting SVOB Tekst: Roy van der Laan Vormgeving en reproductie: Stichting SUBP © Vereniging VACO Versie 1.0, oktober 2014

50


Vereniging VACO Bedrijfstakorganisatie voor de Banden- en Wielenbranche Postbus 33 2300 AA Leiden Archimedesweg 31 2333 CM Leiden Telefoon Fax E-mail Internet


DOSSIER TPMS versie 1.0, oktober 2014

Recommend Documents