J
A
A
R
V
E
R
S
L
A
G
2011
O n derli n ge Noor d holland sche B ran dw aarborg Maatschappi j U. A. Dorpsstraat 820 Postbus 1 1724 zg Oudkarspel
tel (0226) 33 18 16 fax (0226) 33 18 26
[email protected] www.nh1816.nl
Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. N.V. Noordhollandsche van 1816 Schadeverzekeringsmaatschappij, ABN-AMRO 58 92 15 418, ING 15499 N.V. Noordhollandsche van 1816 Levensverzekeringsmaatschappij, ABN-AMRO 43 24 95 789 Alle maatschappijen gevestigd te Oudkarspel, handelsregister Alkmaar, resp. nr. 37000720, 37031209 en 37136685
JAARCIJFERS 2011
195e BOEKJAAR
O nder linge Noordhol l andsc he B rand w aarborg Maatsc happij U. A. Dorpsstraat 820
1724 NT Oudkarspel
Inhoudsopgave
Missie 4 Advies van de Raad van Commissarissen
5
Kerncijfers 6 Personalia en adres Verslag van de directie
8 11
Risicomanagement 14 Governance principes
17
Verslag van Raad van de Commissarissen
18
Jaarrekening: - Grondslagen voor de financiële verslaggeving
20
- Geconsolideerde balans per 31 december 2011
24
- Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011
26
- Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011
28
- Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2011
29
- Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011
32
- Vennootschappelijke balans per 31 december 2011
35
- Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2011
36
- Toelichting op de vennootschappelijke balans per 31 december 2011
37
Overige gegevens: - Resultaatbestemming
39
- Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
40
Missie
Onze missie is: exclusief via het onafhankelijk intermediair een breed assortiment schade- en levensverzekeringen met een optimale prijs/kwaliteitsverhouding te bieden aan particulieren. De Noordhollandsche van 1816 wil, als zelfstandige verzekeringsmaatschappij, exclusief via het intermediair een breed assortiment schade- en levensverzekeringen met een optimale prijs/kwaliteitsverhouding bieden aan particulieren. Zij streeft een actieve rendementsvolle samenwerking met haar intermediair na. Deze samenwerking kenmerkt zich door de belangrijke rol van de tussenpersoon bij het acceptatie- en schadeproces en steunt op een toegankelijke en doelmatige administratie. Wij streven ernaar om de tussenpersoon nadrukkelijker zijn rol als intermediair te laten vervullen; dat stelt eisen aan diens bedrijfsvoering en de mate waarin diens marktbewerking overeenkomt met onze opvattingen. Door de uitstekende persoonlijke contacten met al onze assurantieadviseurs beschikken wij snel over de relevante marktinformatie die wij flexibel toepassen. Om het resultaat van onze activiteiten te borgen, betrekken wij de assurantietussenpersonen steeds meer op het resultaat.
4
Ingevolge artikel 14 lid 2 van de statuten brengen wij hierbij een preadvies uit omtrent de door de directie opgemaakte jaarrekening over het boekjaar 2011. Deze jaarrekening is gecontroleerd door de daartoe door de Algemene Ledenvergadering aangewezen accountant, die blijkens zijn goedkeurende controleverklaring bericht dat het vermogen per 31 december 2011 en het resultaat over het boekjaar 2011 van de Noordhollandsche van 1816 getrouw zijn weergegeven.
Advies van de Raad van Commissarissen
Wij adviseren de leden over te gaan tot vaststelling van de jaarrekening, aan de directeuren decharge te verlenen voor het door hen in 2011 uitgevoerde bestuur en aan commissarissen voor het door hen in 2011 uitgeoefende toezicht en akkoord te gaan met het voorstel van de directie met betrekking tot de toevoeging van de winst aan de overige reserves.
Namens de Raad van Commissarissen, H.K.H. Aanstoot, president commissaris
Oudkarspel, 8 maart 2012
5
Kerncijfers (bedragen x c 1.000)
Jaar
Brutopremie
bedragen x 2 1.000
2007 2008 2009 2010 2011
Beleggingsopbrengsten
86.931 101.902 120.117 134.881 151.134
Omzet
16.373 9.947 8.081 8.879 9.923
103.304 111.849 128.198 143.760 161.057
170 165 161.057
160
9.923
155 150 145
143.760
8.879
140 135 130
128.198
8.081
125 120 115 111.849
105
103.304
9.947
110
100
90
16.373
95
85
120.117
134.881
151.134
70
101.902
75
86.931
80
2007
2008
2009
2010
2011
Brutopremie
6
Beleggingsopbrengsten
Omzet
Premie eigen rekening
Technische voorzieningen
Vermogen
Totaal
2007 2008 2009 2010 2011
75.901 89.005 105.649 117.996 132.016
56.612 62.588 67.532 71.237 78.296
141.170 113.269 135.101 151.174 156.381
197.782 175.857 202.633 222.411 234.677
bedragen x 2 1.000
Jaar
In % v/d premie Vereiste solvabiliteit eigen rekening (in miljoenen euro’s)
260,6 197,6 191,8 188,5 177,8
19.036 21.136 23.410 26.787 27.125
400 380 360 340 320 300 280 260 240
234.677 222.411
220 200
202.633
197.782
180
175.857
160 140 120
60
156.381
151.174
135.101
113.269
80
141.170
100
0 Technische voorzieningen
2007
2008 Vermogen
2009
78.296
71.237
67.532
62.588
20
56.612
40
2010 Totaal
2011 Vereiste solvabiliteit
7
Personalia Ledenraad
Raad van Commissarissen
Directie
Management
Onafhankelijke accountant Actuaris Vermogensbeheerder Adres
Directie, Raad van Commissarissen en Ledenraad
8
J. van der Ben A.T.J. van Hooft J. Karis N.P.M. Poel mr. J. van Rhijn M. de Waard
(G. Sevenhuijsen v.o.f.) (Van Hooft & Postema Holding B.V.) (Karis Adviesgroep) (Assurantiekantoor Nico Poel) (Schenkeveld Advocaten N.V.) (De Waard Beheer B.V.)
H.K.H. Aanstoot (president commissaris) H.J. Voskuijl drs. L. Slingerland RA mr. A.G. Verëll (algemeen directeur) C. Verhage R.M. Chattellon RA (adjunct directeur m.i.v. 1-1-2012) D.M. Bruijn (Staf) S.A.A. Bruins (ICT) A.P. van der Kroon (Verzekeringsbedrijf / acceptatie) P.M.A. Strijbosch (Algemene Zaken en Beheer tot en met 31-12-2011) F.J. Veldkamp (Marketing) J.A.C.O. de Waard (Verzekeringsbedrijf / schade) PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Ruigrok Actuariële Consultancy B.V. Triple A - Risk Finance B.V. Bank Insinger de Beaufort N.V. Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. N.V. Noordhollandsche van 1816, Schadeverzekeringsmaatschappij N.V. Noordhollandsche van 1816, Levensverzekeringsmaatschappij Dorpsstraat 820, 1724 NT Oudkarspel Postbus 1, 1724 ZG Oudkarspel Telefoon: (0226) 33 18 16 www.nh1816.nl
[email protected]
Raad van Commissarissen Hein Karel Herman Aanstoot (1945) begon zijn loopbaan bij N.E.N. te Den Haag en vervolgens als trainee bij Ned. Lloyd (thans Delta Lloyd). In 1969 trad hij in dienst bij de DAS Rechtsbijstand (commercieel directeur). De overstap naar Elvia / London Verzekeringen volgde in 1989, welk traject als algemeen statutair directeur (vanaf 1995) werd afgesloten in januari 2007. Sinds die datum is hij werkzaam als directeur van de Stichting Standaardisering Instituut Voor de Intermediaire branche (SIVI). Tijdens zijn loopbaan werden voor het Verbond van Verzekeraars vele nevenactiviteiten vervuld zoals bijvoorbeeld lid van het Sectorbestuur Schadeverzekeringen, voorzitter Afdelingscommissie Rechtsbijstand, lid Marketing en PR Commissie, voorzitter PKMM (Platform Kleine en Middelgrote Maatschappijen in Nederland) en bestuurslid SIVI (t/m 2006). De heer Aanstoot is sinds 2007 commissaris bij de Noordhollandsche en is thans president commissaris.
President Commissaris
Overige relevante functies: * Lid van de Raad van Commissarissen van de Hypotheekshop Centrale Organisatie B.V. te Huizen. * Voorzitter van de Stichting Noordhollandsche van 1816.
Hubertus Johannes Voskuijl (1947) was tot medio 2004 plaatsvervangend algemeen directeur van GENERALI Verzekeringsgroep N.V. Hij was verantwoordelijk voor het gehele schadebedrijf van de groep in Nederland. Tevens had hij automatisering in zijn portefeuille. Binnen de bedrijfstak was hij onder andere voorzitter van de VABA (Vereniging Assurantie Beurs Amsterdam) en bestuurslid van de Stichting Schadegarant. Voorts maakte hij deel uit van het Dagelijks Bestuur van het E-business platform. Na zijn vertrek bij GENERALI in 2004 heeft hij tot 1 januari 2007 leiding gegeven aan de Stichting SIVI. De heer Voskuijl is sinds 2005 commissaris bij de Noordhollandsche en is thans voorzitter van de remuneratiecommissie.
Commissaris
Overige relevante functies: * Lid Raad van Commissarissen van Hienfeld Assuradeurenbedrijf.
drs. Leendert Slingerland RA (1943) was als partner bij Pricewaterhouse Coopers Accountants N.V. verantwoordelijk voor de controle en advisering van met name bedrijven in de financiële sector. Tot medio 2007 was hij lid van de werkgroep Verslaglegging Verzekeringsmaatschappijen van de Raad voor de Jaarverslaglegging. In het dagelijks leven is hij onder andere gevestigd als accountant adviseur en adviseur bij de Stichting Ondernemersklankbord. De heer Slingerland is sinds 2008 commissaris bij de Noordhollandsche en is thans voorzitter van de audit- en riskcommissie.
Commissaris
Overige relevante functies: * Lid bestuur Stichting Administratiekantoor A. de Keizer Elektrotechniek Holding te Zaandam. * Lid bestuur (penningmeester) Alzheimer Noord-Kennemerland. * Lid bestuur Stichting Administratiekantoor de Keizer Amsterdam Beheer B.V. * Consularis A. de Keizer Elektrotechniek Holding en familie. * Voormalig lid Raad van Toezicht ROC van Amsterdam.
9
Directie Algemene directeur
Mr. Alexander Gerardus Verëll (1958) is in 1981 bij de Noordhollandsche in dienst getreden. Zijn aandachtsgebied in de beginjaren was vooral (letsel)schade. Later is hij het directieteam gaan versterken, eerst als adjunct directeur en sinds 1992 als directielid. In 2000 volgde zijn benoeming tot Algemeen Directeur. Binnen de bedrijfstak is hij in verschillende hoedanigheden verbonden geweest aan het toenmalige opleidings- en exameninstituut SVV en SEA. Binnen het Verbond van Verzekeraars heeft Verëll zich lang bezig gehouden met fraudebestrijding.
Directeur
Caspar Verhage (1958) begon zijn loopbaan als Accountmanager Bedrijven in 1981 bij Centraal Beheer Schadeverzekeringen. Medio 1988 vertrok hij naar DAS Rechtsbijstand waar hij eerst werkte als Hoofd Marketing en later als Hoofd Commerciële Zaken. In 1999 kwam zijn overstap naar de Noordhollandsche alwaar hij tot directeur werd benoemd.
Adjunct directeur
Rémon Marcello Chattellon RA (1971) is in 1995 na zijn studie bedrijfseconomie begonnen bij BDO Accountants en in 2003 afgestudeerd als registeraccountant. Op 1 oktober 2009 is hij in dienst getreden bij de Noordhollandsche als manager financiën. Per 1 januari 2012 is hij toegetreden tot de directie in de functie van adjunct directeur.
C. Verhage (links) en mr. A.G. Verëll
10
Verslag van de directie 195e boekjaar van de Onderlinge Noordhollandsche Maatschappij U.A., gevestigd te Oudkarspel.
Brandwaarborg
Jaarverslag 2011
Het 195e boekjaar was voor de Noordhollandsche een uitstekend verzekeringstechnisch jaar. De dalende beurskoersen dempten de totale winst. Verheugd zijn wij dat de Noordhollandsche wederom verkozen werd tot ’Beste Schadeverzekeraar’ in het Adfiz performance onderzoek.
Inleiding
Tegen het landelijke beeld in steeg ons premie-inkomen het afgelopen jaar opnieuw; de stijging van 12,0% volgt onze trend van de afgelopen jaren. Met name onder invloed van het succesvolle private label concept werd een record aantal nieuwe verzekeringen gesloten.
Ontwikkeling resultaten
In de zwaar concurrerende particuliere schademarkt wist de Noordhollandsche door haar uitgekiende distributiebeleid (exclusief via en voor het intermediair) en beheerst kostenpercentage (inmiddels een van de laagste in de markt met 6,0%) een aanzienlijk beter technisch resultaat dan het vorige boekjaar te behalen. Het technisch resultaat over 2011 bedraagt € 15,3 miljoen (was € 9,4 miljoen). De combined ratio na herverzekering bedroeg 91,5 (was 95,6) en is 4,1 punten lager dan voorgaand jaar. Gezien de turbulente markt is dit een uitstekende prestatie. In het afgelopen boekjaar zette het eerder ingezette herstel van de beurskoersen niet verder door. Na de zomer daalden de koersen onder invloed van de eurocrisis zelfs scherp om tenslotte met verlies te sluiten. De ongerealiseerde beleggingsresultaten 2011 bedroegen dan ook negatief € 13,1 miljoen (was positief € 8,4 miljoen). Door de hierboven genoemde aspecten en een schenking van € 1,2 miljoen (was € 1,25 miljoen) aan de Stichting Noordhollandsche van 1816, waarmee de Noordhollandsche invulling aan haar maatschappelijke betrokkenheid geeft, realiseerde onze maatschappij een winst voor belastingen van € 7,3 miljoen (was € 14,1 miljoen). Ondanks de opnieuw licht dalende gemiddelde motorrijtuigenpremies wist de Noordhollandsche tegen de markttrend in zowel in haar Motor WA- als MotorOverig fraaie positieve technische resultaten te behalen, WA € 5,4 miljoen (was € 7,0 miljoen) en Casco € 4,8 miljoen (was € 0,1 miljoen).
Ontwikkeling Schadeverzekeringsbedrijf
De brandtekening liet een veel beter beeld dan het voorgaande jaar zien. Wij werden minder geraakt door grote branden; daarentegen beïnvloedden regionale (hagel)buien het resultaat negatief. Het overall brandresultaat 2011 verbeterde aanzienlijk en bedraagt € 0,4 miljoen (was negatief € 2,9 miljoen). De branche Overige, waaronder externe maatschappijen als DAS, ARAG toonden een technisch resultaat van € 4,9 miljoen (was € 5,3 miljoen).
11
Ontwikkeling Levensverzekeringsbedrijf
Ons levensverzekeringsbedrijf ontwikkelt zich nog steeds bescheiden. De portefeuille, uitsluitend bestaand uit uitvaartverzekeringen, groeide naar € 0,5 miljoen (was € 0,3 miljoen). Onder invloed van de lage rente bleef het technische resultaat 2011 licht negatief € 0,2 miljoen (was negatief € 0,1 miljoen).
Solvabiliteir en Eigen vermogen
Ondanks dalende beurskoersen zorgde de fraaie technische winst voor een lichte stijging van het eigen vermogen en daarmee de solvabiliteit. De aanwezige groepssolvabiliteit bedraagt € 156,4 miljoen (was € 151,2 miljoen) terwijl € 27,1 miljoen wettelijk vereist is. Deze comfortabele solvabiliteit is ten opzichte van de markt zeer ruim te noemen. Vertrouwenwekkend gelet op de onzekere economische situatie.
Ontwikkeling beleggingen
Het totaal aan beleggingen nam in het verslagjaar met € 7,0 miljoen licht toe tot € 237,4 miljoen (was € 230,4 miljoen). De Noordhollandsche voert al jaren een consistent beleggingsbeleid in de vorm van ’buy and hold’. Het afgelopen jaar zijn de directe beleggingsopbrengsten toegenomen met € 1,1 miljoen tot € 9,9 miljoen, echter door de dalende beurskoersen is het totaalrendement op beleggingen negatief. De Code Duurzaam Beleggen past prima binnen de kernwaarden die wij als maatschappij belangrijk vinden.
Intermediair
2011 was een overgangsjaar. De intermediaire markt bereidt zich voor op de aanstaande nieuwe wetgeving die voor de complexe producten ingrijpend is. Ons genuanceerde, en van het Verbond van Verzekeraars afwijkende, standpunt zorgde opnieuw voor aandacht. Vooral richt onze zorg zich op het ontbreken van een gelijk speelveld voor de verschillende partijen; het intermediair lijkt hierbij op achterstand gezet te worden. Dit is voor de Noordhollandsche onaanvaardbaar. De Noordhollandsche heeft in dit veelbesproken dossier opnieuw duidelijk gemaakt dat zij onvoorwaardelijk voor de intermediaire markt kiest. Deze opstelling van onze maatschappij wordt daardoor door steeds meer assurantietussenpersonen (h)erkend en gewaardeerd. Steeds meer wordt de Noordhollandsche gezien als marktleider in performance. Bij veel kantoren nemen wij een primaire positie in op het gebied van particuliere schadeverzekeringen. Hierdoor slagen wij er steeds beter in om bij deze kantoren een hogere omzet te realiseren.
Vooruitzichten
Noordhollandsche blikt met meer vertrouwen dan ooit naar de toekomst. Haar marktpositie in het particuliere intermediaire segment is inmiddels, mede door de hernieuwde verkiezing tot beste schadeverzekeringsmaatschappij, zo sterk dat zij, ondanks de onzekere tijden ten gevolge van de economische crises, verwacht de geplande autonome groei van zo’n 10-15% de komende jaren te kunnen realiseren. De Noordhollandsche verwacht wel dat onder invloed van veranderde wet- en regelgeving nog steeds veel intermediaire bedrijven zullen verdwijnen, omdat zij onvoldoende in staat zijn hun verdienmodel aan de nieuwe economische realiteit aan te passen. De afgelopen periode is echter ook gebleken dat zich er een geheel nieuwe generatie assurantieondernemers aandient die wel professioneel en flexibel inspeelt op de kansen die het hernieuwde speelveld biedt.
12
Voor deze ondernemers is de Noordhollandsche de business partner bij uitstek. Door haar innovatieve wijze van werken en stabiele premie- en bedrijfsbeleid staat de Noordhollandsche naast de assurantieondernemer. Samen met deze ondernemer zijn wij in staat kwalitatieve en concurrerende simple risk producten aan de consument aan te bieden. Onze gezamenlijke performance richting eindklant is hierbij de onderscheidende succesfactor. De Noordhollandsche wordt als financiële instelling geconfronteerd met een intensiever toezicht door DNB en AFM en de daarmee gepaard gaande rapportageplicht en regelgeving. Wij hebben onze organisatie inmiddels aangepast aan de nieuwe corporate governance vereisten en zullen waar nodig voortvarend de vereiste maatregelen nemen en organisatorische aanpassingen implementeren. Veel energie zal worden gestoken in de verdere ontwikkeling van een eigentijds risicomanagement terwijl ook de overige pillar functies van Solvency II professioneel zullen worden ingevuld. Ons beloningsbeleid zal verder verfijnd worden om compliant te zijn aan de huidige wetgeving. Strategisch kiest de Noordhollandsche voor de toekomst voor het coöperatieve model, de huidige structuur is om corperate governance redenen niet passend meer. De zorgvuldige transitie van Onderlinge naar Coöperatie zal naar verwachting in de loop van 2012 worden afgerond, zodat dit in 2013 kan worden ingevoerd. Het zijn uitdagende tijden met veel veranderingen; de Noordhollandsche is als geen ander in staat hier, gelet op haar DNA-profiel (niet groot en log maar slank met korte lijnen), adequaat op in te spelen en de kansen te grijpen waar zich die voordoen. Uitgangspunt hierbij blijft: ’exclusief via en voor het intermediair’ Het zijn de mensen die het doen; Wij zijn ons personeel veel dank verschuldigd voor haar inzet en loyaliteit. Zij maken de Noordhollandsche tot wat het is; een moderne toegankelijke verzekeringsmaatschappij met een duidelijke visie. Wij willen onze relaties danken voor de goede samenwerking en het vertrouwen dat zij in de Noordhollandsche hebben.
Oudkarspel, 8 maart 2012
De directie, mr. A.G. Verëll C. Verhage
13
14
Risicomanagement
De Noordhollandsche heeft in het verslagjaar verdere stappen gemaakt met het opzetten en invoeren van een risicoregister gebaseerd op de meest bedrijfskritische processen van de organisatie. Onder bedrijfskritische processen wordt verstaan die processen die onmisbaar zijn voor het behalen van de ondernemingsdoelstellingen. Op basis van de bedrijfskritische processen in het risicoregister zijn de gedefinieerde risico’s gekoppeld aan het door De Nederlandsche Bank opgestelde FIRM-model. Onderstaand volgt een beschrijving van de belangrijkste risico’s op basis van het FIRM-model van De Nederlandsche Bank.
Matching-/renterisico
Het matching-/renterisico is het risico als gevolg van het niet gematcht zijn van de activa en passiva dan wel inkomsten en uitgaven. Het matchingsrisico op de lange termijn wordt beheerst door het voeren van een prudent beleggingsbeleid aangevuld met een buy and hold strategie. Dit beleggingsbeleid is de afgelopen jaren niet veranderd. Het matchingsrisico op de korte termijn, het liquiditeitsrisico, wordt beheerst door hoofdzakelijk te beleggen in courante effecten en het aanhouden van voldoende liquide middelen. Door de Noordhollandsche wordt geen gebruik gemaakt van afgeleide producten zoals opties, derivaten ter beperking van het risico. Daarnaast wordt niet belegd in complexe beleggingsproducten.
Marktrisico
Onder het marktrisico wordt verstaan het risico als gevolg van het blootstaan aan wijzigingen in marktprijzen van verhandelbare financiële instrumenten, gebrek aan marktliquiditeit en onvoldoende diversificatie van de beleggingsportefeuille. Het beleid omtrent de beleggingen in aandelen en vastrentende waarden is vastgelegd in het beleggingsbeleid. In het beleggingsbeleid zijn bandbreedtes afgesproken. De beleggingen zijn voor het merendeel in euro’s genoteerd. De Noordhollandsche heeft de beleggingen in aandelen in 2011 verhoogd als gevolg van de lage rendementen op vastrentende waarden, maar blijft hiermee binnen de afgesproken bandbreedtes.
Kredietrisico
Het kredietrisico is het risico dat een tegenpartij contractuele of andere overeengekomen verplichtingen waaronder verstrekte kredieten, leningen, vorderingen, ontvangen garanties niet nakomt. De Noordhollandsche heeft als beleid om alleen te beleggen in vastrentende waarden uitgegeven door instellingen met een hoge kredietwaardigheid. Daarnaast loopt de Noordhollandsche kredietrisico op verstrekte leningen, herverzekeraars, vorderingen op verzekeringsnemers en tussenpersonen. Voor verstrekte leningen zijn toereikende zekerheden gesteld. De herverzekeraars hebben allen een rating in de A categorie. Voor vorderingen op tussenpersonen en verzekeringsnemers zijn adequate incassoprocedures opgesteld. Het kredietrisico is door de kredietcrisis toegenomen en heeft in 2011 geleid tot een aantal herfinancieringen waarbij de aflossingsdruk is verminderd.
Verzekeringtechnische risico
Dit betreft het risico dat uitkeringen nu en in de toekomst niet gefinancierd kunnen worden vanuit de premie- en/of beleggingsinkomsten. De Noordhollandsche beheerst deze verzekeringstechnische risico’s door een adequate systematiek van schadereservering en een op haar omvang afgestemd herverzekeringsbeleid, waarbij rekening wordt gehouden met de aanwezige solvabiliteit van de Noordhollandsche. De door herverzekeringscontracten gedekte risico’s zijn door een externe deskundige getoetst op basis van modellen.
Het omgevingsrisico is het risico als gevolg van buiten de Noordhollandsche komende veranderingen op het gebied van concurrentieverhoudingen, belanghebbenden, reputatie en ondernemingsklimaat. Ondanks de grote concurrentie op prijs in de verzekeringsbranche en specifiek in de branche motorrijtuigen is het beleid van de Noordhollandsche nog steeds effectief. Ontwikkelingen op het gebied van premiestelling worden nauwgezet gevolgd. De reputatie van de Noordhollandsche is uitstekend.
Omgevingsrisico
Het operationeel risico is het risico dat verliezen ontstaan als gevolg van ontoereikende of ontbrekende interne processen, medewerkers, systemen of door externe gebeurtenissen. De producten en distributiekanaal van de Noordhollandsche zijn relatief eenvoudig van aard. Ter beperking van het operationele risico hanteert de Noordhollandsche een stelsel van interne regels, functiescheidingen en controles. De auditmanager heeft een belangrijke rol waar het gaat om het toetsen van de werkzaamheden van onze intermediairs. De Noordhollandsche monitort haar distributiemogelijkheden voor nu en in de toekomst.
Operationeel risico
Onder het uitbestedingsrisico wordt verstaan het risico dat de continuïteit, integriteit en/of kwaliteit van de aan derden uitbestede werkzaamheden worden geschaad. Met belangrijke partijen aan wie activiteiten zijn uitbesteed heeft de Noordhollandsche contractuele afspraken gemaakt ter beheersing van dit risico.
Uitbestedingsrisico
Het IT-risico is het risico dat bedrijfsprocessen en informatievoorziening onvoldoende integer, niet continu of onvoldoende beveiligd zijn. De Noordhollandsche heeft technische en beheersmatige maatregelen getroffen om deze risico’s te beperken. In 2011 heeft de Noordhollandsche voornamelijk haar speerpunten gericht op de beschikbaarheid van informatie door onder andere haar exchange servers, Forefront servers, domain controllers, hoofdservers en datawarehouse omgeving te upgraden naar de nieuwste beschikbare versies (zowel software als hardware) en ook redundant in te richten in haar uitwijklocatie. Door deze upgrade is de continuïteit en beschikbaarheid van de ICT-infrastructuur voor de komende jaren weer gewaarborgd. In 2012 wordt informatiebeveiliging verder geoptimaliseerd binnen de organisatie. Het gaat dan om de integriteit, continuïteit en betrouwbaarheid van informatie. Ook zullen de maatregelen in 2012 weer getoetst worden door een EDP audit.
IT-risico
Het integriteitsrisico betreft het risico dat de integriteit van de Noordhollandsche wordt beïnvloed als gevolg van niet integere, onethische gedragingen. Binnen de Noordhollandsche is aandacht voor de beheersing van risico’s op het gebied van fraude en integriteit. Het beheersen van het integriteitsrisico wordt primair gerealiseerd door een bedrijfscultuur waarin integriteit vanzelfsprekend is. De compliance officer houdt toezicht op de naleving van de procedures, wetgeving en gedragscodes.
Integriteitsrisico
Het juridisch risico is het risico dat samenhang met veranderingen in en naleving van wet- en regelgeving en het mogelijk bedreigd worden van de rechtspositie van de Noordhollandsche, met inbegrip van de mogelijkheid dat contractuele bepalingen niet afdwingbaar of niet correct gedocumenteerd zijn. De Noordhollandsche beschikt over juridische expertise die bij standaard transacties wordt betrokken. Voor complexe zaken wordt advies ingewonnen bij gespecialiseerde externe juristen.
Juridisch risico
15
Solvabiliteitsrisico
De solvabiliteitspositie van de Noordhollandsche heeft zich als volgt ontwikkeld ten opzichte van 2010 (bedragen x € 1.000): Leven Wettelijke solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Leven in procenten
2011 2010 3.500 3.500 5.655 5.677 162% 162%
Schade Wettelijke solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Schade in procenten
23.420 23.082 131.519 117.372 562% 509%
Groep Wettelijke solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Groep in procenten
27.125 26.787 156.381 151.174 577% 564%
Het beleid van de Noordhollandsche is om op groepsniveau minimaal een aanwezige solvabiliteit aan te houden gelijk of groter dan de wettelijk vereiste solvabiliteit en de technische voorzieningen tezamen. Deze interne solvabiliteit bedraagt € 105 miljoen per jaareinde. De aanwezige solvabiliteit van € 156 miljoen overtreft de interne solvabiliteitseis van € 105 miljoen ruimschoots.
16
De Governance principes zoals deze met ingang van 2011 gelden, worden door de maatschappij op een proportionele wijze en naar de geest ingevuld waarbij rekening is gehouden met aard, omvang en complexiteit. De Noordhollandsche past deze code grotendeels toe en op de punten waarvan wordt afgeweken is onderstaand een toelichting gegeven.
Governance principes
De risicomanagementfunctie is thans nog bij meerdere lijnfunctionarissen ondergebracht maar zal zo spoedig mogelijk onafhankelijk van de business worden ingericht en mogelijk gecombineerd worden met andere taken, waaronder compliance. De Noordhollandsche heeft een aanvang gemaakt met de inrichting van de interne audit functie. Deze functie zal gezien de omvang van de maatschappij extern worden ingehuurd, waarbij het uitgangspunt is om doublures met de controlerend accountant in het auditproces te voorkomen. De directie rekent het goedkeuren van het beloningsbeleid van het senior management en goedkeuring van de beginselen van het beloningsbeleid voor overige werknemers tot haar taak en verantwoordelijkheid. De variabele beloningen binnen het bedrijf voldoen met ingang van 2012 aan de Regeling Beheerst Beloningsbeleid. Tevens zal een claw back regeling voor variabele beloningen voor de directie worden ingevoerd. De onderneming bevindt zich thans in een transitiefase waarbij de directie zich committeert om vanaf 2012 compliant te zijn. Bestaande regelingen zullen zo spoedig mogelijk in overeenstemming worden gebracht met de regeling beheerst beloningsbeleid.
17
Verslag van de Raad van Commissarissen Algemeen
De Noordhollandsche heeft in 2011, in een moeilijke markt, prima gepresteerd. Een toename van de bruto premies met ruim 12%, een technisch resultaat van € 15,3 miljoen is zeer goed te noemen. Als gevolg van de eurocrisis en dalende beurskoersen is een totaalresultaat van € 5,2 miljoen gerealiseerd. De als maar toenemende regelgeving als reactie op de kredietcrisis wordt door de Noordhollandsche voortvarend opgepakt. Door een pragmatische invulling, door de directie, van deze regelgeving verwachten ook de commissarissen dat dit voor de organisatie als geheel op termijn zijn vruchten zal afwerpen. De bevindingen van de accountant en het daaruit voortvloeiende accountantsverslag zijn door de Raad van Commissarissen met de accountant en de directie besproken. De Raad van Commissarissen heeft tevens kennis genomen van het verslag van de directie over het verslagjaar 2011 en adviseert de algemene vergadering van de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. de jaarrekening 2011 ongewijzigd vast te stellen.
Vergaderingen
De Noordhollandsche heeft drie commissarissen, ieder met een eigen achtergrond en expertise. Alle commissarissen en directieleden volgen een persoonlijk educatieprogramma aan de universiteit van Nyenrode ter bevordering van en up to date houden van hun individuele deskundigheid. De Raad van Commissarissen is in 2011 zes keer bijeen geweest met de directie, waarvan twee keer met de Ledenraad en directie. Ook heeft de Raad van Commissarissen twee keer onderling vergaderd. Onder andere is daarbij gesproken over het onderling functioneren. Daarnaast heeft de voorzitter regelmatig contact met de directie over actuele onderwerpen. De vergaderingen verliepen constructief, zakelijk en in een goede sfeer. In het verslagjaar is de heer Slingerland als commissaris herbenoemd voor een periode van drie jaar. Naast het overleg met de directie heeft overleg met de externe accountant plaatsgevonden, alsmede overleg met leden van het managementteam. Voorts nam de Raad van Commissarissen aan verschillende door de Noordhollandsche georganiseerde personeelsevenementen deel. Naast de gebruikelijke onderwerpen als het jaarverslag, kwartaalrapportages, accountantsverslag, risicomanagement, vermogensbeheer, personeel en organisatie, werd dit jaar ook met een externe adviseur gesproken over de juridische structuur en de toekomst van de maatschappij. Door het opnieuw inrichten van onze governance op een moderne en eigentijdse wijze is de Noordhollandsche ook voor de toekomst in control. Ook is gesproken met de beleggingsadviseur over de ontwikkeling van de beleggingsportefeuille en het beleggingsbeleid. De herverzekeringsmakelaar heeft in een vergadering haar visie gegeven over de herverzekeringsmarkt. In de vergadering van september is uitgebreid gesproken over strategie, trends en marktontwikkelingen. Daarnaast is het bedrijfsplan 2012 besproken.
Audit- en riskcommissie
18
De audit- en riskcommissie is twee keer bijeen geweest, waar zowel de directie als de externe accountant bij aanwezig waren. Tijdens deze bijeenkomsten zijn onder meer besproken het auditplan en risicoanalyse, administratieve organisatie, accountantsverslag, compliance en Solvency II en de effecten voor de maatschappij op haar beleggings- en herverzekeringsbeleid. Daarnaast is gesproken over de voorgenomen benoeming van de externe accountant op basis van een profiel dat in overleg met de directie is opgesteld. De commissie bestaat uit twee leden: de heren drs. L. Slingerland RA (voorzitter) en H.K.H. Aanstoot.
De remuneratiecommissie is in het verslagjaar tweemaal bijeengeweest en adviseert de Raad van Commissarissen over de beloning, selectie en benoeming van directieleden. In één vergadering is het functioneren van de directie besproken. De variabele beloning van de directie is getoetst door de commissie naar de geest van de Regeling Beheerst Beloningsbeleid. In 2012 zal geheel worden voldaan aan de Regeling Beheerst Beloningsbeleid. Per 1 januari 2012 is de heer R.M. Chattellon RA toegetreden tot de directie in de functie van adjunctdirecteur. De commissie bestaat uit twee leden: de heren H.J. Voskuijl (voorzitter) en H.K.H. Aanstoot.
Remuneratiecommissie
Wij complimenteren de directie met het gevoerde beleid en daarmee de gehele organisatie, hetgeen mede heeft geleid tot de goede resultaten over 2011 in een nog immer moeilijke markt. De Raad van Commissarissen heeft er vertrouwen in dat in 2012 de groei en goede resultaten zullen worden gecontinueerd.
Tot slot
Oudkarspel, 8 maart 2012
De Raad van Commissarissen H.K.H. Aanstoot, president commissaris H.J. Voskuijl drs. L. Slingerland RA
19
GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING
ALGEMEEN
Activiteiten
De Noordhollandsche van 1816 oefent het schadeverzekeringsbedrijf uit in de branches brand, ziekte en ongevallen, motorrijtuigen, transport en varia. De branches ziekte en ongevallen, varia, rechtsbijstand en transport zijn samengevoegd tot de branche overige. De vermelde grondslagen hebben zowel betrekking op de vennootschappelijke jaarrekening als op de geconsolideerde jaarrekening.
Verslaggevingsgrondslagen De jaarrekening is opgesteld conform het jaarrekeningregime als bedoeld in BW 2 titel 9, waarbij rekening is gehouden met Richtlijn 605 (verzekeringsmaatschappijen) van de Raad voor de Jaarverslaggeving.
Consolidatie
Geconsolideerd worden die ondernemingen, waarin de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. rechtstreeks of middellijk voor meer dan 50% deelneemt in het geplaatste kapitaal. De financiële gegevens van de deelnemingen worden voor 100% opgenomen. In de geconsolideerde jaarrekening zijn betrokken de jaarrekeningen van de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A., alsmede die van de volgende deelnemingen: Naam
Statutaire zetel
Deelname in %
N.V. Noordhollandsche van 1816, Schadeverzekeringsmaatschappij Oudkarspel 100 N.V. Noordhollandsche van 1816, Levensverzekeringsmaatschappij Oudkarspel 100 N.V. Beleggingsmaatschappij van de Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij van 1816 Oudkarspel 100 Toepassing artikel 402 BW 2 titel 9 Bij de opstelling van de enkelvoudige winst- en verliesrekening is gebruik gemaakt van artikel 402 BW 2 titel 9, hetgeen betekent dat deze in beknopte vorm is weergegeven.
Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen en banktegoeden. Deposito’s bij kredietinstellingen zijn opgenomen onder overige beleggingen. Investeringen en desinvesteringen in terreinen en gebouwen, aandelen alsmede overige beleggingen worden verantwoord onder de investerings- en beleggingsactiviteiten; de afschrijvingen worden gerekend tot de operationele activiteiten. Ontvangen dividend, rente en huren zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.
20
Stelselwijziging
In 2011 heeft een stelselwijziging plaatsgevonden. Deze wijziging heeft betrekking op de pensioenvoorziening volgens RJ 271. De verplichting om op basis van een actuariele waarde de pensioenvoorziening te berekenen is vervallen. De Noordhollandsche heeft ervoor gekozen de pensioenvoorziening niet meer op te nemen in de balans. 2010 voor Effect 2010 na stelselwijziging wijziging stelselwijziging Eigen vermogen 150.780 150.780 Vrijval pensioenvoorziening per 1 januari 2010 1.535 1.535 Latente belastingen -384 -384 Netto resultaat aanpassing 2010 -757 -757 Totaal eigen vermogen 150.780 394 151.174 Winst- en verliesrekening 10.495 10.495 Mutatie pensioen voorziening -1.010 -1.010 Belasting 253 253 10.495 -757 9.738 Schattingswijziging Met ingang van 2011 is de bepaling van de vorderingen uit regres gewijzigd. Voorheen werd dit op kasbasis geregistreerd. Omdat deze methodiek niet het juiste inzicht geeft in het jaarresultaat is besloten om op basis van een schatting een vordering uit hoofde van reges op te nemen in het verslagjaar. De invloed van deze aanpassing is verwerkt in het resultaat en bedraagt positief € 989. Vergelijkende cijfers De cijfers voor 2010 zijn waar nodig geherrubriceerd teneinde vergelijkbaarheid met 2011 mogelijk te maken. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Waardering Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde. Na eerste verwerking worden de activa en passiva gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde. Vreemde valuta Indien activa en passiva luiden in vreemde valuta’s, heeft omrekening plaatsgevonden tegen de officiële koersen per balansdatum. De daarbij optredende koersverschillen worden in het resultaat verwerkt.
Beleggingen Terreinen en gebouwen Terreinen en gebouwen worden gewaardeerd op getaxeerde opbrengst bij onderhandse verkoop in verhuurde staat. Eens in de vijf jaar vindt taxatie plaats door deskundigen. Gerealiseerde en ongerealiseerde waardeverschillen worden, rekening houdend met belastingen, rechtstreeks in het resultaat verantwoord. Op terreinen en gebouwen wordt niet afgeschreven.
21
Obligaties en andere vastrentende waarden Beleggingen in vastrentende waarden worden gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van nodig geachte voorzieningen. De aflossingswaarde is veelal gelijk aan de nominale waarde. Het verschil tussen de aankoopprijs en de aflossingswaarde wordt over de resterende looptijd van de vastrentende waarden aan het resultaat toegerekend. Aandelen De waardering van de aandelen geschiedt tegen marktwaarde. Voor genoteerde fondsen is dit de beurswaarde ultimo boekjaar. Niet ter beurze genoteerde aandelen worden tegen kostprijs gewaardeerd. Niet gerealiseerde resultaten worden onder aftrek van de latentie toegevoegd aan de herwaarderingsreserve. Niet gerealiseerde verliezen worden onder aftrek van de latentie onttrokken aan de herwaarderingsreserves tot het bedrag waarvoor ze in het verleden in de herwaarderingsreserves zijn opgenomen. Het restant verlies wordt direct in de winst- en verliesrekening verantwoord. Waardestijgingen tot de verkrijgingsprijs worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. Gerealiseerde resultaten worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. Vorderingen uit directe verzekeringen De vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid.
Overige activa Hieronder zijn gerubriceerd de materiële vaste activa, liquide middelen, andere activa en overlopende activa. Materiële vaste activa Kantoorinventaris en auto’s worden gewaardeerd tegen historische kosten verminderd met lineair berekende afschrijvingen gebaseerd op de geschatte economische levensduur van maximaal 5 jaar waarbij rekening is gehouden met een restwaarde voor auto’s. Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de vennootschap.
Technische voorzieningen De voorziening voor niet verdiende premies is berekend volgens de dagelijkse methode van de geboekte premie eigen behoud, onder aftrek van de daarover verschuldigde provisie. De voorziening voor te betalen schaden omvat een post voor post schatting en deels op basis van gemiddelde bedragen per schade van de ultimo verslagjaar nog niet geregelde schaden, welke ten laste komen van de maatschappij, verhoogd met een opslag voor de geschatte kosten voor afwikkeling van deze schaden. De overige technische voorzieningen betreft de voorziening schaden voor de branche Luchtvaart in de sector Beurszaken. De voorziening levensverzekering wordt vastgesteld op basis van dezelfde uitgangspunten en grondslagen waarmee ook de brutopremie wordt vastgesteld.
22
Voorzieningen
De overige voorzieningen zijn gevormd voor de huidige verplichtingen aan oud werknemers van onze maatschappij, voortvloeiende uit de in het verleden toegezegde aanvullingsverplichting en toekomstige jubileumverplichtingen. Belastingen De voorziening voor latente belastingen is berekend tegen het belastingtarief van 25% (2010: 25%), toegepast op alle bestaande verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van activa en passiva, alsmede op de fiscale egalisatie- en calamiteitenreserve.
Grondslagen voor resultaatbepaling Brutopremies De brutopremies zijn bepaald op basis van de geldende tarieven aan polishouders in rekening gebrachte bedragen, onder aftrek van verleende kortingen. Toegerekende opbrengst uit beleggingen De aan de technische rekening toegerekende opbrengst is berekend over de gemiddelde technische voorzieningen en is gerelateerd aan het rendement op bedrijfsobligaties. Opbrengsten uit beleggingen Hieronder worden begrepen alle aan het verslagjaar toe te rekenen dividend en interest van beleggingen, de gerealiseerde resultaten op beleggingen, de afschrijvingen op agio/disagio obligaties alsmede het exploitatiesaldo van de terreinen en gebouwen. In de opbrengsten is tevens begrepen de huur, die voor het kantoorgebouw aan een derde in rekening zou zijn gebracht. Bedrijfskosten De betaalde provisies zijn als acquisitiekosten verantwoord. De beheerskosten zijn alle aan het verslagjaar toe te rekenen uitgaven verband houdende met de bedrijfsuitoefening. De ontvangen administratieve vergoeding wordt hierop in mindering gebracht. Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Als belastingen over het resultaat wordt verantwoord de over het resultaat voor belastingen berekende belastinglast overeenkomstig het geldende belastingtarief, rekening houdend met kostenaftrek en vrijgestelde winstbestanddelen bestaande uit fiscale investeringsfaciliteiten, het aandeel in resultaat van deelnemingen en toegestane fiscale egalisatiereserve. Het verschil met de belasting over het fiscaal resultaat wordt toegevoegd c.q. ontrokken aan de voorziening voor latente belastingverplichtingen.
23
GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2011 (na resultaatbestemming)
(bedragen x E 1.000)
ACTIVA 2011 2010 P Beleggingen Terreinen en gebouwen [1] In eigen gebruik 3.000 3.123 Overige terreinen en gebouwen 711 720 3.711 3.843 Overige financiële beleggingen [2] Aandelen 122.613 126.006 H Obligaties 68.615 64.415 Vorderingen uit Hypothecaire leningen 10.482 10.339 Vorderingen uit andere leningen 12.407 11.779 Deposito's bij kredietinstellingen 19.538 14.036 H 233.655 226.575 237.366 230.418 Vorderingen H Vorderingen uit directe verzekeringen Verzekeringnemers 615 678 Tussenpersonen 4.905 4.293 H 5.520 4.971 Vorderingen uit herverzekering 463 594 Overige vorderingen H Belastingen 1.976 483 Overige activa Materiële vaste activa [3] Kantoorinventaris 855 767 Vervoermiddelen 244 255 1.099 1.022 Liquide middelen 7.898 5.650 Overlopende activa Lopende rente 2.411 2.463 Overige overlopende activa 55 251 2.466 2.714 256.788 245.852 24
PASSIVA 2011 2010 Eigen vermogen [4] 156.381 151.174 Technische voorzieningen [5] Voor niet verdiende premies en lopende risico's Bruto 13.199 13.020 Herverzekeringsdeel 0 0 13.199 13.020 Voor levensverzekering Bruto 21 14 Herverzekeringsdeel 0 0 21 14 Voor te betalen schaden/uitkeringen Bruto 66.266 59.985 Herverzekeringsdeel -2.482 -2.554 63.784 57.431 Voor levensverzekering Bruto 927 407 Herverzekeringsdeel 0 0 927 407 Overige technische voorzieningen Bruto 365 365 Herverzekeringsdeel 0 0 365 365 78.296 71.237 Voorzieningen [7] Voor pensioenen 129 186 Voor belastingen 7.953 8.933 Overige 46 45 8.128 9.164 Schulden Schulden uit directe verzekeringen [8] Verzekeringnemers 1.030 3.322 Tussenpersonen 4.403 3.685 5.433 7.007 Schulden uit herverzekering 3.242 2.846 Overige schulden Belastingen en sociale lasten 1.384 1.031 Overlopende passiva Agio/disagio 116 38 Overige overlopende passiva 3.808 3.355 3.924 3.393 256.788 245.852 25
GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2011
(bedragen x E 1.000) TECHNISCHE REKENING 2011 2010 Verdiende premies eigen rekening [10] Brutopremies 151.134 134.881 Uitgaande herverzekeringspremies [11] -18.932 -16.885 Wijziging technische voorzieningen niet verdiende premies en lopende risico's Bruto -186 -20 Aandeel herverzekeraars 0 0 132.016 117.976 Toegerekende opbrengst uit beleggingen 4.112 4.144 Totaal baten 136.128 122.120 Schaden eigen rekening Bruto 79.849 77.850 Aandeel herverzekeraars -7.309 -7.047 72.540 70.803 Wijziging voorziening voor te betalen schade Bruto 6.801 3.534 Aandeel herverzekeraars 72 149 6.873 3.683 Bedrijfskosten Acquisitiekosten 36.240 32.915 Provisie en winstdeling ontvangen van herverzekeraars -3.842 -4.221 Beheerskosten [15] 9.031 9.585 41.429 38.279 Totaal lasten 120.842 112.765 Resultaat technische rekening 15.286 9.355 NIET TECHNISCHE REKENING Opbrengsten uit beleggingen [16] 9.923 8.879 Toegerekende opbrengst uit beleggingen overgeboekt naar technische rekening -4.112 -4.144 5.811 4.735
Niet-gerealiseerde winst op beleggingen 520 2.820 Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen -13.119 -1.519 Resultaat uit gewone bedrijfs- uitoefening voor belastingen 8.498 15.391 Schenking [17] -1.200 -1.250 Resultaat voor belastingen 7.298 14.141 Belastingen [20] -1.733 -4.403 Resultaat na belastingen 5.565 9.738 Herwaardering beleggingen -477 7.075 Belastingen 119 -747 -358 6.328 Totaalresultaat 5.207 16.066 26
Resultaten per branche (bedragen x E 1.000) brand motorrijtuigen motorrijtuigen overige leven Totaal w.a. overig 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010
41.927 37.056 40.527 37.733 -3.481 -3.523 -1.330 -1.399
39.912 35.716 28.310 24.091 -485 -456 -13.636 -11.507
458 285 151.134 134.881 0 0 -18.932 -16.885
0 0 -193 53 128 292 -34 -303 -80 -57 -7 -5 -186 -20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 38.253 33.586 39.325 36.626 39.393 34.957 14.594 12.527 451 280 132.016 117.976 659 683 2.354 2.332 638 666 423 446 38 17 4.112 4.144 38.912 34.269 41.679 38.958 40.031 35.623 15.017 12.973 489 297 136.128 122.120 23.754 22.516 18.904 19.456 24.174 24.503 12.987 11.369 -415 -373 4 -371 0 0 -6.898 -6.303 23.339 22.143 18.908 19.085 24.174 24.503 6.089 5.066
-20 1.533 6.207 1.298 -36 -463 -163 590 -56 1.070 6.044 1.888 12.678 11.403
8.639 8.141
30 6 79.849 77.850 0 0 -7.309 -7.047 30 6 72.540 70.803
-129 548 223 -120 520 275 6.801 3.534 0 0 271 22 0 0 72 149 -129 548 494 -98 520 275 6.873 3.683 8.361 7.624
6.485 5.700
-337 -325 -136 -102 0 0 -3.369 -3.794 2.925 2.868 2.828 2.983 2.785 2.875 432 788 15.266 13.946 11.331 11.022 11.146 10.499 3.548 2.694 38.549 37.159 36.283 31.995 35.191 35.550 10.131 7.662
77 47 36.240 32.915 0 0 -3.842 -4.221 61 71 9.031 9.585 138 118 41.429 38.279 688 399 120.842 112.765
363 -2.890 5.396 6.963 4.840 73 4.886 5.311 -199 -102 15.286 9.355
27
GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT OVER 2011 Het overzicht is opgesteld volgens de indirecte methode (bedragen x E 1.000) 2011 2010 Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen 5.565 9.738 Vermeerdering technische voorziening eigen rekening 7.059 3.705 Mutatie voorzieningen in resultaat -1.036 1.475 Afschrijving bedrijfsmiddelen 314 231 Mutatie schulden -294 2.219 Mutatie vorderingen -1.663 3.403 Niet gerealiseerde waardeverandering beleggingen 12.967 -1.257 Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 22.912 19.514 Kasstroom uit investeringsen beleggingsactivteiten - Investeringen en aankopen Beleggingen in terreinen, gebouwen en in aandelen -9.786 -26.628 Overige beleggingen -28.286 -33.253 Materiële vaste activa -483 -493 -38.555 -60.374 - Desinvesteringen, aflossingen en verkopen Beleggingen in terreinen en gebouwen en in aandelen -14 2.440 Overige beleggingen 17.813 30.370 Materiële vaste activa 92 12 17.891 32.822 Totaal kasstroom uit investeringsen beleggingsactiviteiten -20.664 -27.552 Mutatie liquide middelen 2.248 -8.038
Liquide middelen 31 december 7.898 5.650 Liquide middelen 1 januari 5.650 13.688 2.248 -8.038
28
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMER 2011 (bedragen x E 1.000) Beleggingen
[1] Terreinen en gebouwen Kantoorgebouw Overige Totaal voor eigen gebruik terreinen en gebouwen Balans per 1 januari: Aanschafwaarde 2.689 66 2.755 Cumulatieve herwaardering 434 654 1.088 3.123 720 3.843 Mutaties 2011: Herwaardering -123 -9 -132 Balans per 31 december: Aanschafwaarde 2.689 66 2.755 Cumulatieve herwaardering 311 645 956 3.000 711 3.711 [2] Overige financiële beleggingen Aandelen Obligaties Vorderingen uit Vorderingen uit Deposito's hypothecaire andere bij krediet leningen leningen instellingen Balans per 1 januari 126.006 64.415 10.339 11.779 14.036 Verstrekkingen en aankopen 9.786 5.000 511 3.837 18.938 Aflossingen en verkopen -99 -800 -368 -3.209 -13.436 Herwaardering -13.193 Gerealiseerd koersresultaat 113 Balans per 31 december 122.613 68.615 10.482 12.407 19.538 Verdeling marktwaarde overige financiele beleggingen naar valuta 2011 2010 Euro 201.659 84% 202.759 88% Amerikaanse dollar 16.541 7% 8.923 4% Zwitserse frank 12.720 5% 12.213 5% Engelse pond 6.678 3% 5.159 2% Japanse yen 1.203 1% 1.284 1% 238.801 100% 230.338 100% Verdeling marktwaarde obligaties naar rating 2011 2010 AAA 36.718 52% 35.899 54% AA 6.961 10% 4.844 7% A 12.093 17% 8.121 12% BBB 13.077 18% 11.123 17% < BB 1.801 3% 6.213 10% 70.650 100% 66.200 100% 29
Verdeling resterende looptijd obligaties 0 - 3 jaar 28% 3 - 5 jaar 12% 5 - 10 jaar 35% > 10 jaar 25% 100% De verkrijgingsprijs van de aandelen bedraagt: € 127.811 (2010: € 118.124) De verkrijgingsprijs van de obligaties bedraagt: € 68.466 (2010: € 64.344) De marktwaarde van de obligaties bedraagt: € 70.650 (2010: € 66.200) De boekwaarde van de obligaties inclusief lopende rente bedraagt: € 70.625 (2010: € 66.461) Hoewel de marktwaarde van de obligaties lager ligt dan de balanswaarde is er geen aanleiding tot aanpassing van de waardering, aangezien deze obligaties worden aangehouden tot het einde van de looptijd en geen voorziening benodigd is. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de aflossingswaarde van de obligaties bedraagt positief € 149. De martkwaarde van de obligaties is inclusief lopende rente. De kosten van beheer van de portefeuille bedraagt € 118 (2010: € 118). De vorderingen uit andere leningen hebben betrekking op leningen met een looptijd langer dan 1 jaar, en zijn grotendeels verleend aan zakelijke relaties, waarbij pandrecht op portefeuilles verkregen is. Op deze leningen is een voorziening opgenomen van € 1.000.
De deposito's bij kredietinstellingen zijn direct opeisbaar. [3] Overige activa Materiële vaste activa Kantoor- Vervoer- Totaal inventaris middelen Balans per 1 januari: Aanschafwaarde 1.982 417 2.399 Cumulatieve afschrijvingen -1.215 -162 -1.377 767 255 1.022 Mutaties 2011: Investeringen 364 119 483 Desinvesteringen -23 -69 -92 Afschrijvingen -253 -61 -314 88 -11 77 Balans per 31 december: Aanschafwaarde 2.346 322 2.668 Cumulatieve afschrijvingen -1.491 -78 -1.569 855 244 1.099
30
[4] Eigen vermogen In onderstand overzicht is een specificatie opgenomen 2011 2010 van het geconsolideerd eigen vermogen. Aandelenkapitaal 904 904 Agioreserve 15.558 5.000 Herwaarderingsreserve 19.886 20.344 Overige reserves 120.033 124.926 156.381 151.174 De aanwezige groepssolvabiliteit bedraagt circa € 156,4 miljoen (2010: € 151,2 miljoen). De vereiste solvabiliteit van de Noordhollandsche van 1816 bedraagt per 31 december 2011 € 27,1 miljoen (2010: € 26,8 miljoen). Het directie streeft naar een aanwezige solvabiliteit van minimaal de wettelijk vereiste solvabiliteit en de technische voorzieningen tezamen. Voor 2011 is dit € 105,0 miljoen (2010: € 98,0 miljoen), ofwel 387% (2010: 366%). [5] Technische voorzieningen Op voorziening voor niet verdiende premies is een bedrag van € 3,8 miljoen (2010: € 4,1 miljoen) als acquisitiekosten in mindering gebracht.
[6] Toereikendheidstoets Op grond van het Besluit prudentiële regels Wft dient jaarlijks een toets te worden uitgevoerd naar de toereikendheid van de balanswaarde van de voorzieningen. Voor de schadeverzekeringen heeft de Noordhollandsche de toereikendheidstoets kwalitatief uitgevoerd op basis van schade-uitloop. Op basis van de uitkomsten van de toets concludeert de Noordhollandsche dat de voorzieningen ruimschoots toereikend zijn. Ten aanzien van de levensverzekeringen is de toetsvoorziening bepaald als een benadering van de marktwaarde van de verplichting. Het totaal van de technische voorzieningen van het levenbedrijf laat bij de toereikendheidstoets een negatieve marge van € 332 zien. Dit bedrag is aan de balansvoorziening toegevoegd. Het toetssaldo ultimo 2010 bedroeg negatief € 88. Voorzieningen [7] Voor pensioenen De pensioenverplichting voor het personeel is ondergebracht bij een levensverzekeringsmaatschappij. De resterende voorziening pensioenen is gevormd voor de lasten die voortvloeien uit de diverse overgangsregelingen verbonden aan de nieuwe pensioenregeling. De pensioenregeling is ondergebracht bij ASR Verzekeringen en is naar zijn aard een toegezegde pensioenregeling. De onderneming heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan, eventueel, hogere toekomstige premies. Schulden
[8] Schulden uit directe verzekeringen De schuld aan verzekeringnemers heeft betrekking op nog uit te betalen schaden en vooruitontvangen premies, welke per balansdatum reeds zijn geboekt. [9] Niet in de balans opgenomen informatie Gestelde zekerheden Verzekeraars in Nederland hebben de Nederlandsche Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschaden N.V. opgericht. Uit hoofde van het deelnemen bestaat een voorwaardelijke verplichting tot het uitkeren van terreurschaden voor een bedrag van maximaal € 1.180 (2010: € 963). In het verslagjaar heeft zich geen terreurschade voorgedaan binnen deze overeenkomst.
31
TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2011 (bedragen x E 1.000) Geografische segmentatie 2011 2010 [10] Verdiende premies eigen rekening Premies Nederland 132.016 117.976 [11] Herverzekering Uitgaande herverzekeringspremie 18.932 16.885 Af: premie 100% herverzekering -15.350 -13.334 3.582 3.551 De Noordhollandsche van 1816 sluit met herverzekeraars excess of loss contracten ter dekking van haar verzekeringstechnische risico's. Het betreft een drietal herverzekeringscontracten voor catastrofe, brand en aansprakelijkheid. De hoogte van het eigen behoud is afgestemd op de omvang en de risico's.
[12] Resultaten uit herverzekering 2011 Motorrijtuigen Brand Overige Totaal Premie uitgaande herverzekering -1.252 -2.330 0 -3.582 Ontvangen recouvrementen -4 0 41 37 Mutatie recouvrementreserve 163 36 -271 -72 Provisie herverzekering 0 0 0 0 Resultaat -1.093 -2.294 -230 -3.617 [13] Resultaten uit herverzekering 2010 Motorrijtuigen Brand Overige Totaal Premie uitgaande herverzekering -1.334 -2.217 0 -3.551 Ontvangen recouvrementen 371 25 160 556 Mutatie recouvrementreserve -590 463 -22 -149 Provisie herverzekering 0 0 0 0 Resultaat -1.553 -1.729 138 -3.144 In de resultatenrekening verantwoorde resultaten uit herverzekering zijn inclusief de in volmacht gevoerde herverzekering. De resultaten uit herverzekering zijn exclusief de cijfers van de in volmacht gevoerde herverzekeringen. [14] Bruto uitloopresultaten 2010 2009 2008 Oude jaren Totaal 2011 Totaal 2010 Motorrijtuigen 891 -737 -318 1.352 1.188 3.704 Brand 517 140 576 37 1.270 1.045 Overige 440 19 271 337 1.067 345 1.848 -578 529 1.726 3.525 5.094 De uitloopverliezen in de branche Motorrijtuigen over 2009 en 2008 worden veroorzaakt doordat een klein aantal dossiers op basis van worst case scenario zijn ingeschat. 32
[15] Beheerskosten 2011 2010 Salariskosten 5.310 4.924 Sociale lasten 643 619 Pensioenpremies 952 1.671 Overige personeelskosten 329 266 Afschrijvingen 314 231 Overige kosten 3.027 3.193 10.575 10.904 Af: administratieve vergoedingen 1.544 1.319 9.031 9.585 [16] Opbrengsten uit beleggingen 2011 2010 Terreinen en gebouwen 232 230 Aandelen 5.093 3.328 Obligaties 3.454 4.016 Hypothecaire leningen 389 420 Andere leningen 724 737 Deposito's en depots 153 186 Liquide middelen en overige interest 50 319 Dotatie voorziening leningen -169 -50 Koersverschillen vreemde valuta 14 1 Mutatie agio/disagio 2 102 Gerealiseerd koersresultaat 113 -366 Ongerealiseerde resultaten terreinen en gebouwen -132 -44 9.923 8.879 Af: toegerekende opbrengst uit beleggingen aan technische rekening 4.112 4.144
5.811 4.735 De opbrengst uit terreinen en gebouwen zijn na aftrek van exploitatiekosten. Deze kosten bedragen voor de het kantoorpand in eigen gebruik en voor de overige terreinen en gebouwen € 74 (2010: € 72). [17] Schenking Dit betreft een schenking aan de goede doelen stichting, Stichting Noordhollandsche van 1816.
33
Specificatie opbrengsten Aandelen en Terreinen en gebouwen [18] Aandelen 2011 2010 2009 2008 2007 Directe beleggingsopbrengsten 5.093 3.328 2.883 3.850 3.456 Niet-gerealiseerde resultaten -13.193 8.376 15.776 -47.360 5.534 Gerealiseerde resultaten 113 -366 394 125 7.907 -7.987 11.338 19.053 -43.385 16.897 [19] Terreinen en gebouwen Directe beleggingsopbrengsten 232 230 225 221 216 Niet-gerealiseerde resultaten -132 -44 815 508 0 Gerealiseerde resultaten 0 0 0 0 0 100 186 1.040 729 216 [20] Belastingen 2011 2010 Resultaat voor belastingen 7.298 14.141 Belastingen 1.733 4.403 Effectief belastingtarief 23,7% 31,1% Toepasselijk belastingtarief 25,0% 25,5% Als gevolg van een belastingteruggaaf over oudere jaren ligt de effectieve belastingdruk in het verslagjaar lager dan het toepasselijk tarief.
[21] Overige informatie Honoraria accountant 2011 2010 Onderzoek van de jaarrekening 77 73 Andere controleopdrachten 1 1 Overige diensten 4 16 82 90 Aantal medewerkers Ultimo 2011 waren, herrekend op fulltime basis, 98 medewerkers in dienst (2010: 95). Ultimo 2011 waren 116 medewerkers in dienst tegen ultimo 2010: 117. Bezoldiging bestuurders en commissarissen Onder de personeelskosten zijn begrepen de bezoldigingen, inclusief pensioenpremies, van de bestuurders ad € 925 (2010: € 1.141, waarbij inbegrepen een eenmalige pensioenstorting over voorgaande jaren). De in artikel 383.2 BW 2 titel 9 bedoelde hypothecaire leningen aan bestuurders en gewezen bestuurders bedragen € 950. De rente op deze leningen bedraagt 2,50% (2010: € 950 tegen 2,75%). Daarnaast fungeerde in 2011 3 commissarissen bij de Noordhollandsche van 1816, aan wie in het verslagjaar gezamenlijk € 100 is uitbetaald (2010: € 100). 34
VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 2011 (na resultaatbestemming)
(bedragen x E 1.000) ACTIVA 2011 2010 Beleggingen Terreinen en gebouwen [1] Kantoorgebouw voor eigen gebruik 3.000 3.123 Overige terreinen en gebouwen 711 720 3.711 3.843 Deelnemingen in groepsmaatschappijen [22] 137.855 123.729 Overige financiële beleggingen Aandelen 16.243 15.266 Obligaties 4.239 4.239 Hypothecaire leningen 0 10.338 20.482 29.843 162.048 157.415 Vorderingen Belastingen 1.976 483 Lopende rente 137 269 Agio/disagio 35 47 2.148 799 Liquide middelen 559 6 2.707 805 164.755 158.220 PASSIVA
Eigen vermogen Overige reserves [23] 136.493 130.830 Herwaarderingsreserve [24] 19.888 20.344 156.381 151.174 Technische voorzieningen Voor niet verdiende premies en lopende risico’s 28 30 Voor te betalen schaden/uitkeringen 0 5 28 35
Voorzieningen Voor belastingen 3.360 2.998
Overige schulden Rekeningen courant groepsmaatschappijen [25] 4.978 4.013 Overige overlopende passiva 8 0 4.986 4.013 164.755 158.220
35
VENNOOTSCHAPPELIJKE WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2011
(bedragen x E 1.000) 2011 2010 Resultaat deelnemingen na belastingen 4.955 8.509 Overige resultaten na belastingen 610 1.229 Resultaat na belastingen 5.565 9.738
36
TOELICHTING OP DE VENNOOTSCHAPPELIJKE BALANS PER 31 DECEMBER 2011
(bedragen x E 1.000)
Grondslagen van waardering en bepaling van het resultaat De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De grondslagen van waardering van activa en passiva en van resultaatbepaling van de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk als vermeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening van de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. [22] Deelnemingen in groepsmaatschappijen De deelnemingen zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, bepaald conform de waarderingsregels zoals deze in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening zijn vermeld. 2011 2010 Balans per 1 januari 123.729 109.422 Resultaat 4.955 8.509 Agiostorting 10.558 0 Aankoop deelneming 0 680 Vermogensmutatie deelnemingen -1.387 5.118
Balans per 31 december 137.855 123.729 Eigen vermogen [23] Overige reserve Balans per 1 januari 130.830 121.059 Toevoeging uit resultaat 5.565 9.738 Mutatie aan Herwaarderingsreserve 98 33
Balans per 31 december 136.493 130.830 [24] Herwaarderingsreserve Deze reserve heeft betrekking op de herwaardering van de onroerende zaken, beleggingen en deelnemingen. Balans per 1 januari 20.344 14.049 Vermogensmutaties deelnemingen -1.387 5.118 Ongerealiseerde koersresultaten 1.029 1.210 Mutatie aan Overige reserves -98 -33
Balans per 31 december 19.888 20.344
37
[25] Rekeningen courant groepsmaatschappijen In 2011 is over de rekeningen courant een rente berekend van 5%. [26] Niet in de balans opgenomen informatie Gestelde zekerheden Verzekeraars in Nederland hebben de Nederlandsche Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschaden N.V. opgericht. Uit hoofde van het deelnemen bestaat een voorwaardelijke verplichting tot het uitkeren van terreurschaden voor een bedrag van maximaal € 1 (2010: € 1). In het verslagjaar heeft zich geen terreurschade voorgedaan binnen deze overeenkomst. Fiscale eenheid De Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. vormt met haar 100% deelnemingen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting. Op grond daarvan is de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden van de fiscale eenheid. Oudkarspel, 8 maart 2012 Raad van Commissarissen DirectieNoordhollandsche van 1816, Schadeverzekeringsmaatschappij voor deze: H.J. Voskuijl mr. A.G. Verëll H.K.H. Aanstoot C. Verhage drs. L. Slingerland RA
38
OVERIGE GEGEVENS Resultaatbestemming Statutair zijn geen bepalingen opgenomen ten aanzien van de resultaatbestemming. De directie stelt, voor vooruitlopend op de goedkeuring van de Ledenraad, het resultaat ad € 5.565 toe te voegen aan de Overige reserves.
39
Aan de ledenraad van de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 20 tot en met 38 opgenomen jaarrekening 2011 van de Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. te Oudkarspel gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de onderneming is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het directieverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de onderneming. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de onderneming gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Onderlinge Noordhollandsche Brandwaarborg Maatschappij U.A. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Amsterdam, 8 maart 2012
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door A.H. Zoon RA
40
