Grontmij is een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau voor duurzame planning & ontwerp, infrastructuur & mobiliteit en water, energie & industrie. Wij leveren meerwaarde in het hele proces van advies, ontwerp, engineering, management en realisatie van projecten. Hierbij streven we sinds jaar en dag naar de meest globale duurzame oplossing. Grontmij heeft een brede ervaring met een zorgzame aanpak van openbare ruimte in België. Onze stedenbouwkundigen, verkeersdeskundigen en landschapsarchitecten werken samen aan kwalitatieve oplossingen.
@ Grontmij
DORPSKERNVERNIEUWING
PORTFOLIO
@ Grontmij
PLANNING CONNECTING RESPECTING THE FUTURE
Grontmij is een multidisciplinair adviesen ingenieursbureau voor duurzame planning & ontwerp, infrastructuur & mobiliteit en water, energie & industrie. Vanuit een toekomstgerichte visie geven wij kwalitatief advies en realiseren we creatieve ontwerpen en projecten. Wij dragen zo bij tot een betere woon-, werk- en leefomgeving. Het is onze missie om het beste duurzame advies- en ingenieursbureau te zijn en meerwaarde te bieden, van A tot Z, in het hele proces van advies, studie, ontwerp, engineering, uitvoering en managment van projecten.
DORPSKERNVERNIEUWING Kernversterking van dorpen is van vitaal belang om de leefbaarheid in die dorpen te verhogen. Dorpskernvernieuwing maakt het wonen aantrekkelijk en de lokale economie kan een impuls krijgen. De herinrichting van dorpskernen is een strategische keuze om de aantrekkelijkheid te vergroten en om ontmoetingsplaatsen te creëren. Grontmij heeft een brede ervaring met een zorgzame aanpak van dorpskernen in Vlaanderen. Onze stedenbouwkundigen, verkeersdeskundigen en landschapsarchitecten werken er samen aan kwalitatieve oplossingen. Grontmij vat een dorpskernvernieuwing op als een integrale aanpak. Vanuit een stedenbouwkundig onderzoek wordt meestal een masterplan opgemaakt. Binnen dit kader worden specifieke aandachtspunten mee onderzocht: verkeer, parkeren, groenstructuren, bouwmogelijkheden, … Hierbij hechten we veel belang aan de aanpak van de publieke ruimte, het domein bij uitstek waar de lokale overheid sturend kan optreden. De opzet is om een ontwerp op te maken voor de herinrichting van het openbaar domein die de aanwezige kwaliteiten en identiteit versterkt. Wanneer hierbij ook de inwoners betrokken worden, kunnen zij zich in de toekomst beter identificeren met de nieuwe dorpskern en voelen ze zich meer betrokken bij hun lokale gemeenschap.
DRIESPLEIN (Vermelding in praktijkboek Publieke Ruimte 2011) AFFLIGEM 2008 - 2010
In Teralfene, een deelgemeente van Affligem, wordt in het kader van de herinrichting van het centrum het Driesplein heraangelegd. Het Driesplein, vroeger een grasveld, werd begin jaren zeventig een troosteloze geasfalteerde parking. In de loop der jaren werden op een eerder chaotische wijze een telefooncel, een aanplakzuil, een verzamelpunt voor gebruikte kleding en een bushokje hieraan toegevoegd. De parking werd gebruikt door pendelaars die de betalende parking aan het station van Liedekerke wensen te vermijden. Bij de heraanleg werd een meer leesbare verkeersafwisseling vooropgesteld. De drie kruispunten op en rond het Driesplein worden samengebracht tot één punt. Het plein is verschoven naar de kant van de woningen. Dit geeft een grote meerwaarde inzake verblijfskwaliteit. Het plein kan fungeren als een ontmoetingsruimte en is voldoende gedimensioneerd om kleine evenementen te laten plaatsvinden. Op het plein worden langs de Driesstraat bomen ingeplant zodat de natuurlijke zichtas wordt versterkt. Daarnaast worden eveneens solitaire bomen ingeplant om het plein te begrenzen ten opzichte van de omliggende straten. Een kunstwerk verwijst naar de hopcultuur in de streek. Verder werden ook enkele, voor de bewoners, functionele elementen zorgvuldig en discreet toegevoegd: een ondergrondse glascontainer, zitbanken, een affichezuil, afvalhouders en een fietsenstalling.
BROWNFIELD ‘DE SLEUTEL’ BETEKOM - BEGIJNENDIJK 2007 - 2009 De site van de voormalige brouwerij ‘De Sleutel’ is een typische brownfield. Het terrein is grotendeels braakliggend en de ontwikkeling ervan wordt gehypothekeerd door de aanwezigheid van een bodemverontreiniging. Ook wordt het terrein nog gedeeltelijk gebruikt als bedrijventerrein. De ligging van de site nabij de dorpskern van Betekom maakt dat dit gebied uitermate grote potenties heeft voor een dorpskernversterkende ontwikkeling, zowel voor woonfuncties als commerciële en dienstverlenende functies. Omdat de moeilijkheden om het terrein te ontwikkelen het particuliere initiatief afschrikt, heeft het gemeentebestuur zelf een initiatief genomen in het kader van een brownfieldmanagement. Libost-Groep begeleide de gemeente in het ruimtelijke en functionele onderzoek naar de mogelijkheden van de site. In dit kader werden een aantal scenario’s uitgewerkt voor vernieuwende, kernondersteunende woonprojecten.
LOONS- EN STATIONSPLEIN (vermelding in het praktijkboek openbare ruimte 2010)
BORGLOON 2007 - 2009
“Was u nog nooit in Borgloon? Dan wordt het nu hoog tijd, want het stadsbestuur koos resoluut om de oude stroopstokerij te restaureren en open te stellen voor het publiek. En daar bleef het niet bij, ook het plein veranderde van een verwaarloosde toegangsruimte naar een nieuw minimalistisch evenementenplein. Het ontwerp van Grontmij versterkt het industriële karakter van de site en is in zijn eenvoud van een gedrufde originaliteit.” (In Lokaal, april 2012, tijdschrift van de VVSG)
De vroegere stroopstokerij Wijnants in Borgloon verdiende beter dan een verwaarloosde en ongedefinieerde toegangsruimte. Een nieuw, minimalistisch evenementenplein benadrukt het industriële en historische karakter van dit monument. In 2007 won de voormalige stroopstokerij Wijnants de monumentenstrijd. Dit was voor de gemeente Borgloon de directe aanleiding om de verwaarloosde en ongedefinieerde ruimte voor deze historische site om te vormen tot een nieuw evenementenplein. De herinrichting gebeurde met respect voor het industriële karakter van het monument en versterkt de ontwikkeling van het ‘Fruit Experience Center’ in de gebouwen van de voormalige stroopstokerij. De infrastructuurwerken aan het Loonsplein maken deel uit van een groter project waarin ook het nabijgelegen stationsplein zal worden aangepakt, net als de groenvoorzieningen en de riolering.
HERINRICHTING KERKPLEIN EN CENTRUMSTRATEN BORNEM 2006 - 2007
Het centrum van Bornem kent de laatste jaren een bloeiende heropleving als gevolg van de aantrekkingskracht van het nabijgelegen ‘Klein Brabant’. Dit unieke oude Scheldelandschap heeft een toestroom aan dagjestoeristen teweeggebracht naar het centrum van Bornem. De heraanleg van het centrum vormt een bijzondere ontwerpopgave omdat een subtiel evenwicht moest worden gezocht tussen het behoud van het typische dorpse karakter enerzijds en de noden van de tijd anderzijds (parkings, busstopplaatsen, terrassen, enz.). Het ontwerp van het centrum wordt gekenmerkt door een ruimtelijke integratie van de straat, het plein en het voetpad in eenzelfde vlak. Hierdoor ontstaat één doorlopende pleinruimte van gevel tot gevel en worden de aangrenzende gebouwen sterker betrokken bij het plein. In deze doorlopende pleinruimte zocht Grontmij een subtiel onderscheid in vier verschillende gebruikszones: •
een activiteitenzone rondom het landhuis (met zitbanken, bushalte, fietsenstalling),
•
een parkeerzone dat tevens ruimte biedt aan evenementen (kermis, dodentocht, markt)
•
een brede terraszone aan de zuidzijde.
De kerk krijgt een centrale plaats op het plein. De kerk wordt op een groene sokkel gezet zodat er een gepaste afstand ontstaat tussen kerk en plein. Tevens wordt de ingang van de kerk ruimtelijk versterkt door het introduceren van een ‘Kerkdreef’ in het verlengde van de huidige Kasteeldreef. Een waterlijn vormt de overgang tussen de activiteitenzone rondom het landhuis en de parking. Het geheel is uitgevoerd in kasseien. Het onderscheid tussen de diverse gebruikszones wordt aangebracht door subtiele verschillen in de legpatronen.
HERINRICHTING MARKTPLEIN DIEPENBEEK 2003 - 2005
Om het centrum van Diepenbeek verder ruimtelijke gestalte te geven, dient het Marktplein opnieuw te fungeren als een ruimtelijk plein in relatie tot het Kerkplein. De herinrichting is een impuls voor nieuwe handelsfuncties en een versterking van bestaande handelszaken. Met de herinrichting wordt een verhoging van de verkeersleefbaarheid en het woon- en leefklimaat beoogd. Het gemotoriseerd verkeer wordt ondergeschikt aan de ruimtelijke beleving van het plein. Bij de herinrichting werd een waterelement dat de verwijzing maakt naar de Paenhuisbeek, geïntegreerd in het pleinontwerp.
INRICHTINGSCONCEPT RIVIERGEHUCHT ( Open oproep 15 )
FINTELE (LO-RENINGE) 2008 Fintele is een pittoresk riviergehucht in de IJzervlakte met een zeer grote recreatieve aantrekkingskracht op weekendtoeristen. De opdracht bestaat uit het opmaken van een globaal inrichtingsconcept waarbij de verschillende recreatieve activiteiten (kajak- en kanovoorzieningen, fietsknooppunten, hengelplaatsen, verblijfsrecreatie, parkings, etc.) op een evenwichtige manier worden ingepland zonder de karakteristieke identiteit van het gehucht verder aan te tasten. Het gehucht (6) dankt haar recreatieve aantrekkingskracht aan haar unieke geografische situering op het knooppunt van drie verschillende landschappelijke entiteiten: de polders (1), de IJzerbroeken (2) en het plateau van Izenberge (3). De drie landschappelijke entiteiten worden aan elkaar geregen door twee lineaire landschappelijke structuren: de Veurne-Ambachtse dijk (4) en de Lovaart (5). Het versterken van de identiteit en de omgevingskwaliteit van Fintele hangt nauw samen met het herwaarderen en versterken van de historische landschappelijke entiteiten en structuren. Hiervoor worden drie structurele ingrepen voorgesteld. Ten eerste wordt de relatie tussen Fintele en de IJzervallei versterkt door de voormalige IJzerbroeken opnieuw als natuurlijk overstromingsgebied te herstellen. Ten tweede wordt de Veurne-Ambachtse dijk ontwikkeld als een landschappelijke ‘drager’ voor het gevraagde recreatieve programma. Ten derde wordt de relatie tussen Fintele en het achterliggende polderlandschap hersteld door de achterkant van Fintele te ontwikkelen tot een kwalitatief en integraal onderdeel van de publieke ruimte.
CENTRUMONTWIKKELING HAMME 2009 -
Grontmij begeleidt de gemeente Hamme in de marktconsultatie voor het hefboomproject Nieuwstraat te Hamme. Dit project is een onderdeel van de gebiedsontwikkeling in het centrum van de gemeente Hamme. Deze uitwerking kadert ook in het citymarketingplan voor de gemeente. Dit plan vertaalt Grontmij in ruimtelijke ingrepen die waar nodig verankerd worden in een ruimtelijk uitvoeringsplan. Het ruimtelijk uitvoeringsplan geeft een concrete ruimtelijk kwalitatieve invulling aan de krachtlijnen van het citymarketingplan. De afbakening van het kernwinkelgebied is een prioriteit bij de ontwikkeling van het centrum. Vandaag is het handelsapparaat relatief verspreid en weinig overzichtelijkheid. Met de versterking van de ruimtelijke visuele structuur en het geconcentreerd inzetten van incentives en subsidies kan het kernwinkelgebied een sterk profiel en een opwaardering toegekend worden. Markt- en Kaaiplein worden heringericht als twee volwaardige en kwaliteitsvolle pleinruimten binnen de kern van Hamme. De langgerekte onbegrensde vorm van het Marktplein wordt daarbij verlaten. Er wordt geopteerd om een nieuw plein in te richten ter hoogte van het park langsheen de Jagerstraat. Het Kaaiplein wordt ingericht als rustpunt voor de recreatieve routes langsheen de Durme, waarbij het contact met het water zo optimaal mogelijk wordt versterkt. Voor het Marktplein en de belangrijkste winkelstraat werd ook een hefboomproject naar voor geschoven om het winkelen in het centrum te stimuleren. De Nieuwstraat wordt omgevormd tot een groene boulevard met een unieke uitstraling. Het ontwikkelen van handels, kantoor- en/ of dienstenruimte op het gelijkvloers en het wonen op de verdiepingen wordt gestimuleerd.
DOORTOCHT EN KERKPLEIN LOKER 2002 - 2005
In Loker heeft Grontmij de inrichting van de kerkomgeving als centraal element gekozen om het verblijf- en woonkarakter te versterken en het rechtlijnige beeld van de doortocht te breken. De kerkomgeving is op een eenduidige manier ingericht en aangelegd. Ter hoogte van de kerk wijzigen de bestratingsmaterialen, de verlichtingselementen en het niveau van de weg. Het dominante beeld van het dorp als ruimte voor doorgaand verkeer is hiermee definitief doorbroken. De straat is nu meer dan een weg van A naar B. De herinrichting heeft de verkeerscirculatie rond de kerk grondig aangepakt. De kerk is terug herkenbaar als de kern van het dorp en de band met de, aan de overzijde gelegen, dorpszaal is in ere hersteld. Grontmij heeft het bestaande speelpleintje omgevormd tot een ontmoetingsplaats voor dorpbewoners en passanten, met ruimte voor sport & spel en een ontspannende picknick. Op het pleintje staat er ook een informatiepunt voor recreatieve wandel- en fietsroutes in het Heuvelland. Aan een andere zijde van de kerkomgang, aan de Kemmelbergweg, ligt het voetpad hoger en tegen de kerkmuur aan. Het bestaande oorlogsmonument is met historisch respect in het geheel geïntegreerd. De afdalende trapjes vormen een natuurlijke tribune. Deze tribune kan voor evenementen ingeschakeld worden want de Kemmelbergweg is breed genoeg voor een podium of tent.
22
HERTOG-JAN SITE LOMMEL 2003 - 2005 De Hertog-Jan site is een strategisch project om het centrum van Lommel te versterken. De site wordt ontwikkeld in functie van een nieuw administratief centrum, ‘Het Huis van de Stad’ en verschillende wooneenheden. Op dit plein krijgen handelszaken geen plaats. Zo wordt vermeden dat het huidige, wat verder gelegen, compacte winkelcentrum aan belang zou inboeten. De opdracht bestond erin om in een nauwe samenwerking en overleg met alle partners en ontwerpers de collectieve ruimte van de site vorm te geven. De eenheid en de soberheid van de architecturale omgeving wordt geaccentueerd. De inrichting wordt wel zo opgevat dat het plein multifunctioneel kan gebruikt worden.
HERWAARDERING DORPSKERN MEEUWEN - GRUITRODE 2007
Libost-Groep heeft de ontwikkeling van het centrum van Meeuwen - Gruitrode gekaderd in een overkoepelende structuurschets voor het openbaar domein. Elke invulling van het openbaar domein vraagt om een specifieke aanpak. De openbare ruimte, die het negatief is van bebouwde omgeving, vraagt om een analyse van de stedenbouwkundige karakteristieken en structureren. Dit leidt uiteindelijk tot het ontwerp dat de kwaliteiten van het projectgebied en de omgeving versterkt en er nieuwe capaciteiten aan toevoegt. Vanuit dit kader is, op basis van het mobiliteitsplan, het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan en het BPA een totaalvisie geformuleerd omtrent de volledige kern van Meeuwen.
DORPSKERNVERNIEUWING CENTRUM SCHORE MIDDELKERKE 2011 De dorpskern van Schore is gelegen in het polderlandschap. Het dorsplein zelf heeft een fragiele relatie met dit open gebied. Daar waar het plein, een grasvlakte met enkele bepalende hoogstammen, overgaat in het landschap is de ‘horizontale’ polder zelf sterk beeldbepalend. Kenmerkend voor de beeldwaarde is het contrasterend ‘verticaal’ element van de toren en spits van de kerk. Maar deze poëtische constellatie wordt op vandaag sterk doorbroken door de ruimte die is overgebleven na het rechtrekken van de gewestweg N 302. Het dorp eindigt nogal abrupt op deze weg. Het zoeken naar een meer intieme inrichting van het dorpsplein, zonder de relatie met de polder te negeren, vormt de ontwerpopgave. De structuur van de ingrepen wordt gevormd door het articuleren van het plein door middel van vernauwde toegangen en het accentueren van het microreliëf. De Schorestraat, de kerkomgeving en het Büchenbeurenplein worden ontwikkeld als één plein. De inrichting van de publieke ruimte ondersteunt het autoluwe karakter van de dorpskern van Schore. Kaderend binnen een volledig circulatiesysteem voor de dorpskern, wordt de inrichting van de straten in de eerste plaats afgestemd op de voetganger, fietser en bestemmingsverkeer.
HERINRICHTING EN LICHTPLAN MOORSEL DORP MOORSEL - AALST 2010
Bij het herinrichten van de gewestweg van Moorsel Dorp, tussen de Baron De Meerstraat en de Waverstraat, werd gekozen om te werken met een kwalitatieve, uniforme verharding. Er wordt structuur en duidelijkheid geschapen waarbij de inrichting sterk gericht is op sfeer en uitstraling, zowel overdag als ’s nachts. Aan het inrichtingsplan werd ook een lichtplan toegevoegd. Voor de doortocht zelf werd een nieuw profiel voorgesteld: gemengd verkeer (fietsers mee op de rijbaan) met een wegbreedte van 6 meter (exclusief weggoten). De nieuwe weg wordt aangelegd in uitgewassen betonverharding. De voetpaden worden aangelegd in natuursteen. De aansluiting van de aansluitende zijstraten wordt zo haaks mogelijk ingericht. Dit om de verkeersveiligheid en de conflictpresentatie te vergroten. Langsheen de handelszaken en ter hoogte van de kerk worden parkeerplaatsen voorzien. Naast de kapel wordt een groenzone met muurelement aangebracht dat als rustpunt binnen de dorpskern fungeert. De boordstenen komen te vervallen en de weg wordt met behulp van enkele maatregelen aangegeven. Alle verharding (buiten de gewestweg) zal uit natuursteen bestaan. Een natuursteen die qua kleur aanleunt bij het kleurpalet van de kapel en de kerk. Op deze wijze worden de bestaande historische elementen met de nodige aandacht geaccentueerd en geïntegreerd binnen de opdracht.Er wordt ook voorzien in de restauratie van de bestaande kerkhofmuur in natuursteen en van de traptreden in natuursteen aan de ingang van de kerk. De bestaande groenelementen worden behouden en versterkt.
DORPSKERNVERNIEUWING MARKT MOORSLEDE MOORSLEDE 2010 De studie omvat de volledige dorpskernvernieuwing van Moorslede van gebied met een banale doortocht en parking tot een (be)leefbaar verblijfsgebied. Zo wordt de kerkomgeving bevrijd van alle onnodige ballast en komt in de plaats daarvan een horizontaal grasvlak rondom de kerk. Dit laat toe om ook het reliëf rondom de kerk duidelijk accentueren. Het parkeerprobleem en de doorgang van verkeer wordt herschikt in het ruimere verband van het dorpscentrum. Twee plateaus, gedragen door de topografie, bepalen het ontwerp: •
Het groene plateau rond de kerk dat inspeelt op het grootste hoogteverschil. Het is deel opgehoogd aan de inkom en deels uitgegraven
•
Het minerale plateau van de Marktplaats waar aan de noordzijde (zonzijde) een grote verblijfsruimte wordt voorzien, afgezoomd met
aan het koor. De groene grasvlakte contrasteert met de baksteenkleur van de kerk en versterkt het serene karakter. een bomenrij. Deze centrale groenstructuur verbindt de bepalende elementen: kerk, standbeeld van pater Lievens en het gemeentehuis. Om het structurerend vermogen van deze plateaus, die reliëf, patrimonium en creatie van sterke ruimtes in één ingreep verweven, maximaal te behouden, wordt de aanpalende publieke ruimte als een sober vlak gematerialiseerd.
GROEN LINT (vermelding in het praktijkboek openbare ruimte 2012)
MOORSELE (WEVELGEM) 2009 - 2011 Het Groen Lint is een langgerekte, 4,5 hectare grote groenzone langs de slingerende Heulebeek, gelegen in het centrum van Moorsele. Het gebied was jarenlang weggestopt, als een achterkant in het dorp. De vroegere Heulebeek met de stankhinder en het overstromingsgevaar was in het verleden vooral een bron van ergernis voor de bevolking. Deze negatieve connotaties lagen ook aan de oorsprong van de eerder onhandige maskeeracties in het verleden. Diverse boomplantacties in de jaren tachtig en hoge groene gordels stopten de boosdoener vakkundig weg.
De collectorwerken van Aquafin in het gebied waren de onmiddellijke aanleiding voor het project Groen Lint. Een propere Heulebeek gelegen in het centrum biedt immers nieuwe kansen. Het vroegere groene keurslijf is weer opengemaakt met verrassende zichtassen en een intiemer contact met het water als resultaat. Vlonders, de flauwe oevers, een wadi, een poel en het eilandje versterken dit gevoel. Het park biedt ruimte voor fietsen, wandelen en spelen.Drie nieuwe bruggen en een paden aan weerszijden van de beek maken het park tot een nieuwe ruggengraat. Het Groen Lint verbindt het de woonwijken met de kern van Moorsele en de landelijke omgeving. Er is ook resoluut gegaan voor meer ruimte voor het water zelf waardoor de natuurlijke bergingscapaciteit is verbeterd. Bestaande knelpunten van overstroomde tuinen en wateroverlast zijn lokaal aangepakt door de aanleg van kleine dijklichamen of plaatsing van houten damwanden. Er is extra aandacht voor natuurvriendelijke oevers, voor beekmeanders en voor een ruime overstromingszone bij het eilandje.
HERAANLEG VAN DE DORPSKERN (vermelding in het praktijkboek openbare ruimte 2010)
SINT-KWINTENS-LENNIK 2006 - 2008
Sint-Kwintens-Lennik, van oudsher een belangrijk handelscentrum in het Pajottenland, bezit een ruim marktplein en een markant gemeentehuis. Aanliggend aan de Markt zorgde de zeer drukke gewestweg N282 voor een sterke barrièrewerking en een geringe verkeersleefbaarheid. De congestie leidde ook tot sluipverkeer in de omliggende woonstraten en het marktplein zelf. Grontmij nam de uitdaging aan om te zorgen voor een aangenaam en een ruimer verblijfsgebied in het centrum van de gemeente, met veilige en leefbare dorpsstraten.
Op de Markt is gekozen voor een open plein, aangelegd met mozaïekkasseien in waaierverband. Een oude grote linde en het Brabants trekpaard werden behouden. Boordstenen in blauw hardsteen bakenen de ruimte af. De parkeerplaatsen zijn in een ander legverband uitgevoerd en worden slechts afgeboord met koperen nagels. Zo blijft het gebruik van het marktplein flexibel en kan hier de wekelijkse markt plaatsvinden. Het plein biedt veel kansen tot ontmoetingen. De uitwerking van gevel tot gevel biedt op een discrete wijze de routes voor het gemotoriseerde verkeer in. Aan de kant van het gemeentehuis en de groene kerkomgeving is er een ruim verblijfsgebied. Een rij van zeven fonteinen omringd door arduinblokken zorgt voor een rustgevend en speels element. De structuur van de zeven fonteinen en zitblokken is goed doorwaadbaar voor voetgangers, maar verhindert dat auto’s dwars over het marktplein rijden.
HERINRICHTING MARKTPLEIN SINT-LIEVENS-HOUTEM 2006 -
Grontmij werkt aan een gebiedsgerichte strategie voor de herwaardering van de dorpskern van Sint-Lievens-Houtem. Het dorp Sint-Lievens-Houtem is ontstaan op een smalle langwerpige kouter tussen de Molenbeek – Kottembeek en de Kousmakersbeek. Deze situatie heeft het dorp een uniek groots marktplein bezorgd. Het oost-west georiënteerde plein is 359m lang en tot 80m breed. Rond dit Marktplein is de centrumbebouwing gelegen. Verder heeft het straatdorp zich ontwikkeld langs de radiale toegangswegen en de verbindingsweg van Wetteren naar Herzele, de huidge N462, die de westelijke rand van het dorpsplein raakt. De versterking en vernieuwing van de dorpskern is gericht op een aantal cruciale bouwstenen: •
het verdichten van de kern door een compacte ontwikkeling van de bebouwing;
•
het herwaarderen van het bouwkundig erfgoed en de woonfunctie op het Marktplein;
•
de herinrichting van het Marktplein;
•
het vastleggen van het gebouwengabariet;
•
maatregelen om de verkeersveiligheid en de verkeersleefbaarheid in de voornaamste straten en een aangepaste verkeerscirculatie;
•
herwaardering van de beekvalleien.
De bereikbaarheid van het centrumgebied vanuit de verschillende wijken en de omliggende open ruimte is een van de uitgangspunten van de fiets- en wandelpadenstructuur. Het netwerk wordt opgebouwd vanuit de bestaande wegels en paden en aangevuld met enkele nieuwe verbindingen. Hierdoor wordt de bereikbaarheid verzekerd naar de nieuwe woningbouwprojecten.
Het project was aanvankelijk een ‘kleinschalige waterzuivering voor landelijke kernen’. Maar door de specifieke problematiek van plattelandskernen in de Westhoek groeide dit al snel uit tot een breder project van dorpskernvernieuwing. Dorpen zoals Stavele, met minder dan 700 inwoners, staan sterk onder druk door de vergrijzing van de bevolking, het verdwijnen van essentiële functies en vervoersarmoede. De dorpskernherinrichting van Stavele ondersteunt de infrastructuur en leefbaarheid van het dorp. Met de herinrichting van het openbaar domein wenst het gemeentebestuur van Alveringem het dorp aantrekkelijker te maken voor bewoners en passanten. Het ontwerp van Grontmij vernieuwt de volledige bovenbouw van straten en pleintjes. De drie dorpstraten, drie pleintjes en de volledige kerkomgeving met pastorie worden als één geheel aangepakt. Belangrijke functies zoals de gemeenschapszaal, de kerk en het bestaande speelpleintje worden zo in het geheel geïntegreerd. Fiets- en wandelroutes worden uitgewerkt en beter aangesloten op het dorp. De ligging van de kerk, aan de rand van het kleine dorp, is zeer markant. De kerkomgeving vormt immers de overgang tussen de bebouwde kern en het open landschap van de Ijzervallei. Het pad omheen de kerk wordt heraangelegd als een oorspronkelijk, maar nu beter begaanbaar, ‘karrenspoor’. Het pad nodigt uit tot een zicht op de vallei en achteraan de kerkomgeving is ook een rust- en picknickplaats voorzien. Samen met de aanpak van het openbaar domein wordt een gescheiden rioleringsstelsel uitgewerkt en een kleinschalige waterzuivering.
DORPSKERNVERNIEUWING STAVELE 2009 -
HERWAARDERING DORPSKERN WESTVLETEREN 2004 - 2007
De heraanleg van de doortocht van de N321 in Westvleteren vormde de aanzet tot een strategisch project voor de vernieuwing van het dorp. De bestaande weg gaf aan het dorp slechts een schraal beeld. De weg en kruispunten waren op veel plaatsen overgedimensioneerd waardoor het verblijfsgebied zeer sterk was ingeperkt. Het belang van deze weg als ‘dorpsruimte’ is niet te onderschatten. Westvleteren is immers in hoofdzaak een straatdorp waar woningen en functies langsheen de weg zijn uitgespreid. De kerkingang staat haast pal op de verkeersweg. Westvleteren is heringericht vanuit het idee van een ‘parkdorp’. Om de beleving en uitstraling van het dorp te vergroten, werd niet enkel het publieke domein opgewaardeerd, maar ook de overgangen en contactpunten met het landschap werden aangepakt. Zo werd de beleving van de waterstructuur versterkt: elke toegangsweg naar het dorp kruist namelijk een beekvallei. Centraal in de herinrichting stond het kerkplein. Hier werd gekozen voor een volledige heraanleg van gevel tot gevel in een kleinschalig bestratingsmateriaal. Rond de kerk werd een erfachtige aanleg met een hoge sokkel afgeboord met een brede boordsteen. Een dergelijke uitvoering verhoogt niet alleen de verblijfskwaliteit maar het maakt ook het (wild)parkeren beheersbaar. Op het plein is verder een zone voorzien voor dwarsparkeren, afgebakend met klinknagels, en wat verder op een zone voor langparkeerders. Voor de kern werden verder een verlichtingsconcept en groenconcept uitgewerkt.
HERINRICHTING DORP MACHELEN AAN DE LEIE (Winnaar prijs Publieke Ruimte 2009) ZULTE 2007 - 2009 Machelen is ontstaan aan de oevers van de Leie. De ligging aan de Leiearm is nog altijd heel bijzonder, je kunt er picknicken, hengelen of wandelen. Achter het plein ligt Raveels ‘Muur van Verbeelding’ en wat verder het Roger Raveelmuseum. Voor de herinrichting van het dorpsplein en de centrumstraten zocht Grontmij naar een subtiel evenwicht tussen het behoud van het typische karakter en de leefbaarheid van het dorp, en de toeristische behoeften: bereikbaarheid en parkeergelegenheid. De centrale publieke ruimten zijn een vormend bestanddeel voor de ruimtelijke samenhang, de belevingswaarde en de sociale cohesie, zowel voor bewoners als voor bezoekers. Een aangepaste materiaalkeuze en het herprofileren van de openbare ruimte, aansluitend bij het lagesnelheidsprofiel, versterken het verblijfskarakter van het dorp. De materialisatie in een uniforme verharding – natuursteen van gevel tot gevel – zorgt voor een eenduidig leesbaar centrumgebied. Het openbaar domein is als een gedeelde ruimte opgevat. Hier is gekozen voor eenzelfde uniforme verharding in natuursteen. De autovrije ruimte geeft mogelijkheden voor ontmoetingen en ontdekkingen. Er is plaats voor een terrasje en enkele speelse elementen zoals een fontein.
“Het ontwerp is niet modisch. Het wil goede publieke ruimte maken: een degelijke bestrating, mensen tot aan het water brengen en een zitplaats aan de waterkant maken” (Christian Rapp - in nominatie voor de Belgische Prijs Openbare Ruimte)
^ Waar nodig wordt in enkele smalle straten, d.m.v. een boordsteen, de ruimte voor het plaatselijk wegverkeer aangegeven. Een centrale goot vangt er het water op. Dit lineaire element is ook toegepast op het Dorpsplein, het hart van het sociaal leven.
< Het Leieplein was tot voor kort een povere asfaltvlakte. Door de reorganisatie van de parkeerplaatsen ontstond ruimte voor een kwaliteitsvolle en representatieve heraanleg van het plein. Het legt nu opnieuw contact met de Leiearm. Deze continuïteit krijgt vorm door middel van een terrasvormige afzink van het plein naar het watervlak. Deze nieuwe oever is evenwichtig ingebracht naast de groene oevers in het dorp. Op die manier versterkt het groene kader de belevingswaarde van dit herstelde, authentieke plein.
CONTACT MAATSCHAPPELIJKE ZETEL
Groot-Bijgaarden
Louvain-la-Neuve
Gossetlaan 28-28A
Avenue Athéna 6
Brussel
1702 Groot-Bijgaarden
1348 Louvain-la-Neuve
Kunstlaan 3/4/5
T +32 2 383 06 40
T +32 10 24 19 03
B-1210 Brussel
F +32 2 380 36 08
F +32 10 24 20 70
T +32 2 209 07 76
[email protected]
[email protected]
Hasselt
Mechelen
Herckenrodesingel 101
Stationsstraat 51
3500 Hasselt
2800 Mechelen
T +32 11 26 08 70
T +32 15 45 13 00
F +32 11 26 08 80
F +32 15 45 13 10
LOCATIES
[email protected]
[email protected]
Antwerpen
Herentals
Zelzate
Nieuwe Weg 1
Herenthoutseweg 236 M
Michel Gillemanstraat 5
2070 Zwijndrecht
2200 Herentals
9060 Zelzate
T +32 3 560 11 90
T +32 14 28 27 20
T +32 9 345 70 67
F +32 3 560 11 99
F +32 14 28 27 29
F +32 9 345 53 67
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Brugge
Kapellen
Oostendse Steenweg 146
Starrenhoflaan 44-19
8000 Brugge
2950 Kapellen
T +32 50 45 79 80
T +32 3 664 21 71
F +32 50 45 79 90
F +32 3 664 00 39
[email protected]
[email protected]
Gent
Leuven
Meersstraat 138A
Diestsesteenweg 52, bus 0101
9000 Gent
3010 Kessel-Lo
T +32 9 241 59 20
T +32 16 89 34 40
F +32 9 241 59 30
F +32 16 89 57 83
[email protected]
[email protected]
F +32 2 209 07 71
[email protected]
www.grontmij.be april 2012
