Doorgaan met anw. Optimisme bij anw-conferentie, 28 maart 2014

Doorgaan met anw Optimisme bij anw-conferentie, 28 maart 2014 Anw is vanaf 2015 niet meer verplicht, maar zeker niet afgeschaft. Winst van de afgelopen periode is dat er veel meer aandacht kwam voor de anw-doelen. Scientific Literacy is van groot belang in een wereld waarin wetenschap en techniek een steeds belangrijker rol spelen. Hoe organiseren we dat op school, samen met collega’s en schoolleiding? Ruim vijftig docenten lieten zich op deze gevarieerde conferentie inspireren o.a. door geslaagde voorbeelden en debat. Arnoud Pollmann, redactie NVOX Voorzitter van de bestuurscommissie anw van de nvon, Sybren Welbedacht, startte met een overzicht van de vele activiteiten sinds de vorige bijeenkomst van anw docenten in Museum Boerhaave op 5 oktober 2012. De internetconsultatie van het ministerie werd door vele collega’s gebruikt voor uitstekend beargumenteerde reacties. Er werden talloze pogingen gedaan instellingen, wetenschappers en politici aan onze zijde te krijgen door onze petitie te tekenen voor het behoud van de verplichting anw aan te bieden op school. Ruim 400 mensen ondertekenden. Er was een gesprek met de staatssecretaris, waarin deze liet weten de anw doelen wel heel belangrijk te vinden. Bijna alle leden van de vaste onderwijs-kamercommissie kregen de nvon op bezoek. Toch werd het wetsontwerp uiteindelijk aangenomen, maar anw blijft tot 2015 verplicht. De politiek wil dat de scholen meer ruimte krijgen voor eigen invulling. Aan ons de uitdaging om die ruimte te gebruiken voor goed en effectief onderwijs. Mooi onderwijs, waardoor leerlingen uitgerust worden voor de toekomst. Onderwijs waarin de anw-vragen centraal staan: ‘hoe weet je of iets waar is’ is daarvan een van de belangrijkste. De maakbare mens Onder de titel ‘Mensverbetering’ praatte Mirjam Schuijff, medewerker van het Rathenau Instituut in Den Haag, ons vlot bij over de nieuwste biomedische technologieën die niet alleen ziektes kunnen behandelen, maar ook gezonde, normaal functionerende mensen beloven te verbeteren. Mensverbetering heet haar onderzoek. Voor een mooier uiterlijk, beter concentratievermogen, invloed op de genetische eigenschappen van hun kinderen etc.. Welke gevolgen heeft dit allemaal voor de samenleving? En passant zagen we nog een paar discussiefilmpjes voor inleiding in dit thema in de klas, zoals: Reinventing the dodo, en baby te koop. Zie www.rathenau.nl

Pitch and rebound De deelnemers volgden daarna drie van de acht korte presentaties van een kwartier: Zes scholen die doorgaan met anw, soms als apart vak met een zelf gekozen inhoud, soms door integratie met monovakken. 1. Roland Holst College in Hilversum gaat door met het vak ‘Big History’. Over 13,7 miljard jaar geschiedenis, van de oerknal tot aan nu. Op deze manier komen vrijwel alle vakken aan bod, maar dan in één groot verhaal in plaats van afzonderlijk. Constance van Hall en Joris Burmeister vertelden met passie over deze cursus die inmiddels tot veel samenwerking binnen de school heeft geleid, en aardig wat persaandacht had. Zie nvox(6), juni 2013 2. Augustinianum in Eindhoven, heeft onder leiding van Wilma Paulij gekozen door te gaan op hun ingeslagen weg. In het vorig nummer van nvox (4) (april 2014) beschrijft zij het programma in detail. Hun aanpak heeft inmiddels geleid tot veel media-aandacht, en dus positieve PR voor de school. Onder de titel ‘Het Beste Idee van..’ wordt onderzoek van leerlingen gekoppeld aan een maatschappelijk doel, op verzoek van bv de brandwondenstichting of de diabetesvereniging. Een realistische doel, en een competitie-element gecombineerd, leveren een recept voor uitstekend motiverend onderwijs.

3. Rembrandt College, Barneveld. Ida van Genderen vertelt: “Anw mag bij ons op school blijven omdat het goed past binnen het beleid voor versterking van het vwo. Dat beleid is erop gericht vwo leerlingen een bredere kijk te geven dan het perspectief van de gewone mono-vakken mogelijk maken. Er wordt erkend dat anw bij uitstek voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, is. Een paar van onze opdrachten: Ethiek, enkele dilema’s rond wetenschap en techniek. Een mini-PWS met de moeilijke opdracht om twijfel te zaaien bij je publiek. De therapeutenmarkt. Dit is een manier om niet mijn (afwijzende) houding over alternatieve geneeswijzen te prediken. Leerlingen moeten in deze opdracht strijden om het geld van de klant”.

4. CSG Bogerman , Sneek. Francine Behnen en Zwanneke v. Meekeren: “We willen de doelen van anw in ieder geval borgen op een manier die bijdraagt aan de doelstellingen van de school.. Eén ding is duidelijk: er komt een doorlopende leerlijn van 1 vwo tot en met het profielwerkstuk in 6 vwo. Hier gaan we de anw-doelen ook aan hangen, vervlochten met bestaande vakken en projecten. De N van anw krijgt voor de M-leerlingen meer een cultureeleconomisch perspectief. We gaan ons dit jaar rustig hierop voorbereiden”.

Leerlingen moeten op Bogerman een zg klimaatspel ontwerpen. Daarna volgt een inspirerende speldag, met ouders erbij en soms ook de plaatselijke pers. Zie hun verhaal in Nvox(6), Juni 2013

5. St. Bonifatiuscollege, Utrecht. Kees Hooyman: “Indaling in welk vak dan ook kan geen succes worden zonder goed voorbeeldmateriaal. Een paar regeltjes in een examenprogramma of in de kennisbasis onderbouw zijn volstrekt ontoereikend. En het kan alleen uitgevoerd worden als docenten en scholen hiervoor tijd krijgen. Tijd dus voor een stevig eisenpakket aan de politiek”. 6. Peellandcollege, Deurne. Ton van Berkel: “Vanwege de overlap tussen met name scheikunde en anw besloten we al snel na invoering van de tweede fase om in het begin van het vierde leerjaar de lessen scheikunde en anw te integreren. Ook nu zien we mogelijkheden om anw op vwo toch weer gedeeltelijk te laten indalen in het monovak scheikunde. De schoolleiding moet dan wel de anw- uren (studielast) mee laten indalen”. Naast deze zes schoolverhalen waren er nog twee andersoortige bijdragen: - Kennisbasis Science onderbouw. Maarten Pieters (SLO) In april 2014 is door SLO de Kennisbasis natuurwetenschappen en technologie voor de onderbouw gepubliceerd. Deze biedt veel aanknopingspunten voor de anw-doelstellingen, niet alleen in onderbouw, maar ook in de tweede fase. Met name rond de vraag: hoe werkt wetenschap is veel overlap.

- Het belang van PISA. Prof. Dr. Harrie Eijkelhof wees op het belang van het grote PISA-onderzoek naar de prestaties van leerlingen over de hele wereld. Om de vier jaar, en in 2016 staat science weer centraal. De trend binnen de opgaven voor het vak science is duidelijk in de richting van de anw-doelen. Een voorbeeldopgave staat in het kader hierna.

Voorbeeldopgave PISA 2012: Het broeikaseffect, feit of fictie? De leerlingen krijgen deze twee grafieken onder ogen Vraag: blijkt hieruit dat de uitstoot van CO2 de oorzaak is van het opwarmen van de aarde? Is het verband causaal of niet? De redeneringen van twee fictieve leerlingen worden in de opgave tegenover elkaar gezet, en de argumenten van beiden moeten worden vergeleken. En: welke aanvullende gegevens zijn dan erbij nodig om echte conclusies te kunnen trekken? Kortom, de leerlingen moeten goed kunnen nadenken over de vraag ‘hoe weet je of iets waar is’. De doelen van PISA sporen hier naadloos met die van anw. (rapport downloaden via: cito_pisa_2012.pdf)

Forumdebat Olv Henry van Bergen (NVON, rechts op de foto), met vlnr Jan Wagemakers (ex-rector en mede-initiator Tweede Fase), Sybren Welbedacht (voorzitter BC ANW) en Maarten Pieters (SLO). Deze plenaire discussie spitste zich toe op de vraag: welke mogelijkheden zijn er op mijn school, en wat kan ik doen om mijn schoolleiding te overtuigen om ANW-doelen op een of andere manier te handhaven. Jan Wagemakers gaf de tip vooral aansluiting te zoeken bij de visie van je school. De schoolleiding zal dat waarderen en vaak zijn er directe aangrijpingspunten met de centrale anw-vragen. Dat jonge mensen leren onafhankelijk te denken, ook over wetenschap en techniek, dat is toch ons gezamelijk doel, nietwaar? Andere tips: zoek ouders (ouderraad) als medestanders. Laat hen bv meedraaien bij anw-lessen. Ga ook het gesprek met de MR aan. Leg hen uit wat de anw-doelstellingen zijn, er blijkt vaak veel steun voor. Tijdens dit levendige debat kwam er nog een bijdrage vanuit het Christelijk Lyceum Delft. Docente Suzanne van der Waal: ‘We hebben overlegd met de schoolleiding, en we gaan in ieder geval door met anw in de M-stroom, en de natuurprofielen krijgen bij ons de vrijgekomen uren om in te dalen, en anw-doelen te integreren’(*). Ook vanuit Het Rotterdams Montessori Lyceum kwamen soortgelijke geluiden. Tijdens het debat deed het SLO een beroep op de deelnemers om mee te denken over de borging

van de anw-doelen in de scholen. Dit was immers de opdracht van de staatssecretaris aan de SLO, en in het najaar zal er een voortgangsrapport moeten liggen aan de Tweede Kamer. Meld je bij: [email protected]

De conferentie eindigde met een voor de gelegenheid sterk verkorte voorstelling van theatergroep Pandemonia. Het stuk ‘Radiumliefde’ is het verhaal van ‘the first lady of science’ Marie Curie. Deze in onderwijsland bekende theatergroep brengt op deze manier boeiende wetenschapshistorie in de klas, vaak met een ethisch dilemma erin verwerkt. Zie www.pandemonia.nl (*) Vanuit het Christelijk Lyceum Delft ontvingen wij nog deze tekst: Op de website van het CLD staat, “vertrouwen in jongeren, dus in de toekomst.” Bij het vak ANW geven we leerlingen de bagage om in die toekomst op maatschappelijke posities te kunnen functioneren, waarbij gefundeerde beslissingen moeten worden genomen waarin natuurwetenschappelijk kennis een belangrijke rol speelt. Voor leerlingen met een N-profiel wordt ANW geïntegreerd in scheikunde en biologie, die meer uren op de tabel krijgen; er blijft voor de N-leerlingen wel een PTA voor ANW. Voor de leerlingen met een Mprofiel blijft het vak ANW in zijn huidige vorm.

Rapportage in nvox. Speciaal voor deze conferentie is een bundel samengesteld van 30 Good-Practice verhalen, zoals die recent zijn gepubliceerd in nvox. De anw-redactie en de nvon doen een beroep op anw-docenten om door te gaan met publiceren van de beste voorbeelden. Neem contact op via [email protected] Deze bundel is te downloaden via de nvon site, met zoektermen: good practice anw - nvon of via de ledenservice