DONADARIAnieuws. Emanciperen in Gezondheid GOED GEVOEL VERSCHILLEN ERKENNEN PREVENTIEVE AANPAK

DONADARIAnieuws THEMANIEUWSBRIEF VAN KENNISCENTRUM EMANCIPATIE ROTTERDAM JAARGANG 8, NUMMER 44, DECEMBER 2013

Emanciperen in Gezondheid VERSCHILLEN ERKENNEN

GOED GEVOEL

PREVENTIEVE AANPAK

OP ONS BORDJE

Gezondheid en Participatie

Gerda Nijssen

Voor Kenniscentrum Dona Daria is het agenderen van emancipatie een on-going proces. Anno 2013 is het nog steeds nodig dat er gepleit wordt voor bijvoorbeeld evenveel keuzevrijheid en gelijke mogelijkheden voor ontplooiing van mannen en vrouwen. Uiteraard zetten we dit in 2014 voort. Eind 2014 verschijnt ook de nieuwe landelijke Emancipatiemonitor. Vooruitlopend op de publicatie spreken we hierover met Ans Merens, wetenschappelijk onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. De Emancipatiemonitor laat zien hoe het bijvoorbeeld gaat met de positie van vrouwen en mannen op de arbeidsmarkt, de combinatie van arbeid en zorg en veiligheid. Wij zijn nu vooral benieuwd naar de gezondheid van vrouwen en mannen en hoe deze zich verhoudt tot hun participatie en emancipatie in de samenleving. Waar richten de onderzoekers zich op? Is er een verschuiving in accent waarneembaar en waar liggen de kansen en uitdagingen?

Belangrijke thema’s in de Emancipatiemonitor 2014

Zelf mag ik me gelukkig prijzen met een doorgaans goed functionerend lijf. Deze maand had ik wat klachten en kwam ik na ettelijke (plusminus 10) jaren weer eens bij de huisarts. Het bleek een vrouw te zijn. Ik had haar nooit ontmoet, maar voelde me gelijk bij haar op mijn gemak. Ik vertelde dat ik eigenlijk van de homeopathie ben, maar geen homeopathische huisarts in de omgeving vinden kon. Ze zei er niet veel over, maar bij het aanraden van geneesmiddelen hield ze er wel degelijk rekening mee. “Ja, daar heeft dr. Vogel ook iets voor”, zei ze met een aller-charmantste glimlach. Volgens mijn collega’s kan ik streng kijken, als iemand op het werk met vette happen luncht of grote klonten suiker in de koffie laat plonsen. Verder is bewegen regelmatig onderwerp van gesprek tijdens onze sociale babbels. “Doe vooral iets waar je lol in hebt”, is mijn credo. Vind je zwemmen vreselijk, ga dan liever wandelen of fietsen of ….. En mijn collega’s vragen allang niet meer of ik een weekendje op stap ga als ik ’s ochtends aankom met die grote sporttas op mijn rug. Maar soms worden we weer ingehaald door zorgmakende nieuwsberichten. Er is heel wat op het gebied van gezondheid om beducht voor te zijn. Ik blijf me verbazen over wat de dames en heren medici nu weer ontdekt hebben. Vrouwen lijken grotere verantwoordelijkheden daaromtrent te dragen. We dragen immers ook de zorg voor het ongeboren vrucht. En daarna moet er gezoogd worden en is het veelal moeders die thuis voor de kleinen zorgt; later ook als mantelzorger voor (schoon)ouders. En ons lijf lijkt zoveel meer aandacht te behoeven. Vrouwen met siliconen borstimplantaten oppassen! Griezelig idee dat je iets in je lichaam hebt zitten, waarvan je niet goed weet of het wel veilig is. Bepaalde anticonceptie pillen hebben ziekmakende bijwerkingen. Roken is voor vrouwen risicovoller dan voor mannen. En hartfalen geeft andere signalen af bij vrouwen dan bij mannen.

“Gezondheid is geen gebruikelijk thema in de Emancipatie­monitor. De Emancipatiemonitor bestaat sinds 2000 en voor het laatst kwam het ter sprake in 2008. In de komende Emancipatiemonitor is er weer aandacht aan besteed omdat het een expliciet thema is van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Dit omdat het steeds meer duidelijk wordt dat er grote verschillen in gezondheid zijn tussen mannen en vrouwen. Bijvoorbeeld: we hebben nu het inzicht dat hormonen bij vrouwen niet alleen van belang zijn voor de voortplanting, geslachtsorganen en borsten. Ze spelen ook een belangrijke rol bij het functioneren van allerlei andere delen van het lichaam. Het feit dat het oestrogeengehalte in de overgang daalt, heeft allerlei gevolgen. Het betekent o.a. dat vrouwen na de overgang een grotere kans hebben op een hartinfarct. Vóór de overgang is die kans heel erg klein. Dat soort dingen zijn meer bekend geworden de afgelopen jaren. Daar komt bij dat een hartinfarct bij vrouwen veel minder duidelijk te herkennen is. Bij mannen is er doorgaans sprake van pijn op de borst en pijn in de linkerschouder. Bij vrouwen ziet het er soms ook zo uit, maar vaak zijn symptomen veel vager. Ze voelen zich vooral erg moe en kunnen griepverschijnselen hebben. Deze zaken worden niet altijd onderkend. Het gevolg is dat het dan verkeerd kan aflopen en achteraf blijkt het dan een hartinfarct te zijn geweest. Een ander punt van zorg is dat medicijnen voornamelijk op mannen getest worden. De achtergrond van sekseverschillen spelen vrijwel geen rol. Dit terwijl vrouwen anders reageren op medicijnen, dus wordt er ook steeds

Onlangs is het “Handboek vrouwspecifieke geneeskunde verschenen”. “Om gelijke kansen op gezondheid te realiseren, is het maken van verschil noodzakelijk”, stellen Ineke Klinge, associate professor of Gender Medicine aan de Universiteit Maastricht, en Toine Lagro-Janssen, huisarts en hoogleraar Vrouwenstudies Medische Wetenschappen aan het UMC St Radboud Nijmegen. Het nagelnieuwe in december uitgekomen handboek behandelt in 27 hoofdstukken een breed scala aan zorg speciaal gericht op vrouwen. Doordat het toegankelijk is geschreven hopen de auteurs een brede doelgroep aan te spreken, waaronder ook zorgmanagers, zorgverzekeraars en beleidsmakers. We schijnen in Nederland achter te lopen op het gebied van gender specifieke zorg. “Artsen moeten zich realiseren dat er genderverschillen zijn, dat we het nu niet goed doen”, aldus Fauser (hoofd van de Divisie Vrouw en Baby aan het UMC Utrecht en hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde aan de Universiteit Utrecht). We gaan er maar eens induiken. Maar ik moet er ook een beetje van zuchten. “Komt weer op ons bordje, ladies.”

2

Migrantenvrouwen en Gezondheidsbeleving “Migranten hebben over het algemeen een minder goede gezondheid dan autochtone Nederlanders. De man-vrouw verschillen zijn vooral bij mensen met een Turkse afkomst erg groot. Als je naar de percentages kijkt, kun je stellen dat 38% van de vrouwen met een Turkse afkomst zichzelf ongezond of minder gezond voelen. Bij de mannen is dit slechts 20%. Bij mensen van Marokkaanse afkomst is er ook een verschil maar niet zo groot: 25% van de vrouwen en 19% van de mannen voelt zich niet gezond. Ter vergelijking, bij autochtone Nederlanders is het verschil nog iets kleiner: 22% van de vrouwen en 18% van de mannen. Er is dus ook een enorm verschil tussen Turkse en andere vrouwen”, aldus Ans Merens.

meer gepleit voor een verandering in de wijze van testen”, aldus Ans Merens. In de Hoofdlijnenbrief – Emancipatiebeleid 2013-2016 van Jet Bussemaker wordt er ook gesproken over het streven naar een genderbewuste gezondheidszorg, met een gelijkwaardige behandeling. Op welke wijze wordt er in de emancipatiemonitor gekeken naar gezondheid? Ans Merens: “ We proberen eerst een algemeen beeld te schetsen. Welke ziektes komen er voor bij mannen en welke bij vrouwen? De meeste ziektes komen trouwens het meeste voor bij vrouwen. Daarnaast kijken we naar de psychische gezondheid, de levensverwachting en de doodsoorzaken. In hoeverre vrouwen gebruik maken van de gezondheidzorg, hoe vaak ze een huisarts of medisch specialist bezoeken. Een ander onderdeel is het onderzoek naar hoe het staat met hun leefstijl. Hoe staat het bijvoorbeeld met roken, drinken en bewegen. Daarna gaan we in op de relatie tussen deze zaken en de participatie van vrouwen en mannen in de maatschappij. Wat het betekent op het gebied van arbeid, op het gebied van onderwijs en vrijwilligerswerk. Participatie is immers een belangrijke doelstelling in het emancipatiebeleid en dan gaat het niet alleen om arbeidsparticipatie. Ik ben ook lid van de Alliantie Gender en Gezondheid, een landelijke werkgroep die de genderbewuste gezondheidszorg hoger op de agenda probeert te krijgen. Er is daarbij behoefte aan cijfers, bijvoorbeeld over doodsoorzaken. De Alliantie is gevormd vanuit het ministerie van OCW en bestaat uit verschillende voortrekkers, zoals onderzoekers en andere professionals uit het veld”.

Minder gezond of ongezond. Om welke ziektes of klachten gaat het dan? En welk effect heeft dit op de arbeidsparticipatie? “Vooral gewrichtsklachten en rugklachten komen veel voor. Dit zijn aandoeningen die kunnen leiden tot een beperking en een beperkte mobiliteit. En dat kan dan gevolgen hebben voor de arbeidsparticipatie. Een huidprobleem, bijvoorbeeld, kan heel vervelend zijn, maar hoeft niet te leiden tot een beperking. Pas als er sprake is van een beperking, kan een ziekte een belemmering vormen voor de arbeidsparticipatie. Ziektes hebben bij migrantenvrouwen wel een meer remmend effect op de arbeidsparticipatie dan bij autochtone vrouwen. Zij ervaren ziektes anders. Daarnaast speelt het opleidingsniveau van de vrouwen ook een belangrijke rol. Mensen met een hoger opleidingsniveau hebben over het

Gezondheid Mannen en Vrouwen

vrouwen hoger is, ligt de gezonde levensverwachting lager dan bij mannen. Deze was in 2012 voor vrouwen 62,6 jaar en voor mannen 64,7 jaar (CBS StatLine).

Lichamelijke aandoeningen Vrouwen hebben vaker dan mannen meerdere aandoeningen tegelijk (Multi-morbiditeit) Het aandeel bij 3 of meer langdurige aandoeningen = vrouwen :16,3 % / Mannen: 9,3 %

Doodsoorzaken Voor vrouwen zijn hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer 1, direct gevolgd door kanker op nummer 2. De verschillen in sterfte van vrouwen aan deze ziekten zijn echter vrij klein. Bij mannen vormt kanker veruit de belangrijkste doodsoorzaak en hart- en vaatziekten de tweede doodsoorzaak Sinds de jaren tachtig is de sterfte van vrouwen en mannen aan hart- en vaatziekten flink afgenomen als gevolg van betere behandeling en meer preventie. De sterfte aan kanker is iets toegenomen. Weliswaar is het risico om aan kanker te overlijden gedaald, maar het aantal mensen dat kanker krijgt, stijgt door de vergrijzing. Bij vrouwen is de sterfte aan borstkanker gedaald, maar aan longkanker toegenomen doordat vrouwen 20-30 jaar geleden veel meer zijn gaan roken.

Psychische Problemen Vrouwen rapporteren meer psychische problemen dan mannen: 12,9% resp. 8,9% heeft een score van minder dan 60 op de zgn. Mental Health Inventory (MHI), een meetinstrument met vragen over nervositeit. Levensverwachting en ziektelast Vrouwen hebben al tientallen jaren bij geboorte een hogere levensverwachting dan mannen. In 2012 was dit 82,8 jaar bij vrouwen en 79,1 jaar bij mannen. Het verschil in levensverwachting is sinds midden jaren 1980 echter steeds kleiner geworden, van toen ruim 6 jaar tot nu ongeveer 3,7 jaar (CBS StatLine). Ook de levensverwachting op 65 jarige leeftijd is bij vrouwen hoger (21,2 jaar) dan bij mannen (18,3 jaar), maar het verschil wordt ook daar kleiner. Hoewel de levensverwachting bij

De volledige factsheet over Gezondheid van vrouwen en mannen is beschikbaar op www.scp.nl/publicaties Samengesteld door Ans Merens, Sociaal en Cultureel Planbureau

3

algemeen een betere gezondheid. Tal van factoren spelen een rol en dat maakt het ook gecompliceerd. Een belangrijke speler is ook de bedrijfsarts. Bij langdurig ziekteverzuim stimuleren zij mannen, meer dan vrouwen, om weer te gaan werken. Dit heeft soms te maken met vooroordelen ten opzichte van (migranten)vrouwen. Ze hebben het idee dat ze minder te stimuleren zijn. Daar komt bij dat door cultuurverschillen en taalproblemen er tal van misverstanden kunnen ontstaan”, stelt Ans Merens.

beroep doen op mantelzorg van naasten. Echter, er is steeds minder tijd beschikbaar voor mantelzorg. Er wordt veel van de burgers verwacht, maar de burger moet daar wel toe in staat zijn. Burgers die al gezondheidsproblemen hebben, zullen het zwaarder krijgen. Ten slotte zie ik een uitdaging als het gaat om delen van kennis over de verschillen tussen mannen en vrouwen. Er valt nog heel veel te winnen. Als de symptomen van hartfalen bij vrouwen beter worden onderkend en de richtlijnen daarvoor worden aangepast voor huisartsen en medewerkers van de spoedeisende hulp, kan het sterftecijfer voor vrouwen aanzienlijk lager worden. Natuurlijk wordt er al veel gedaan, maar het kan allemaal nog beter”, aldus Ans Merens.

In een tijd waarin participatie in de samenleving, op allerlei fronten, een belangrijk speerpunt is, waar zijn er dan nog meer knelpunten of uitdagingen als het gaat om de gezondheid? “Mensen die gezondheidsproblemen hebben kunnen minder makkelijk zorg krijgen van professionals en moeten meer een

persoonlijk Naam: Dr. Sylvie Lo Fo Wong Functie: Huisarts in deelgemeente Charlois & Senior Onderzoeker Radboudumc afdeling Gender & Women’s health

kelijkheid is dan belangrijk. Op het moment dat je meer controle hebt over je eigen leven en eigen keuzes kunt maken, ben je ook beter in staat tot goede zelfzorg. Dit speelt ook een rol als het gaat om huiselijk geweld. Als je voldoende zelfbeschikking hebt, kun je je beter onttrekken uit een spiraal van huiselijk geweld. Belangrijk omdat partnergeweld ernstige gevolgen heeft voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Het is belangrijk dat jonge meiden en vrouwen zich bewust worden van het belang van zelfstandigheid en economische onafhankelijkheid. Ik zie nog steeds teveel vrouwen stoppen met werken als ze kinderen krijgen, het maakt je kwetsbaar en dat is ook niet goed voor jezelf zorgen”.

Als het gaat om de gezondheid van vrouwen, waar ligt dan het grootste knelpunt? “Vrouwen zijn doorgaans niet goed in zelfzorg. De eigen gezondheid is vaak geen prioriteit. Ze hebben de neiging om eerst voor hun gezin te zorgen. Zij moeten op tijd eten en ook het huishouden moet aan kant. Vooral vrouwen die een chronische ziekte hebben, zoals diabetes, nemen het dan niet zo nauw met medicatie en juiste voeding. Een ander voorbeeld, een man met baan die ziek wordt, gaat de ziektewet in. Bij een huismoeder gaat alles door, ook als ze ziek is. Hierdoor lopen ze grote risico’s. “

Waar moeten vrouwen verder alert op zijn als het om hun gezondheid gaat? “Momenteel zijn hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen. De symptomen zijn anders dan bij mannen. In plaats van de bekende pijn op de borst, kunnen misselijkheid, vermoeidheid en overmatig zweten wijzen op een hartinfarct. Verder is preventief onderzoek, zoals baarmoeder of borstonderzoek belangrijk. Echter, jonge vrouwen zijn hier nog niet echt mee bezig, ze zijn wat lakser omdat ze nog weinig met bepaalde ziekten geconfronteerd worden. Pas als vrouwen in de overgang komen gaat dit meer een rol spelen. Daarnaast zijn vrouwen veel gevoeliger voor de schadelijke gevolgen van roken en overmatig alcohol drinken. Zo krijgen vrouwen die roken veel eerder longkanker dan mannen”.

In hoeverre speelt emancipatie van vrouwen een rol? “Veel vrouwen moet leren dat ook zij belangrijk zijn. Ze moeten hun waarde niet alleen ontlenen aan hun partner en/ of gezin. Een hoge mate van zelfstandigheid en onafhan-

4

Samen

STAAN WE STERK

Goed gevoel en Nederlands Dat Nederlands spreken belangrijk is om contact te kunnen leggen en uit te kunnen leggen hoe je je voelt is geen nieuws. Toch maakt niet iedereen zich het Nederlands gemakkelijk eigen. De reden is vaak een hoofd vol zorgen. Allerhande dagelijkse problemen en een gebrek aan kennis en vaardigheden om daarmee te dealen, maken dat het Nederlands niet voldoende blijft hangen. Vanuit die constatering startten LOV en Context het project ‘Goed gevoel en Nederlands’. We spraken met Nazha Chafia, praktijkcoach bij LOV en Jelske van der Veen, preventiemedewerker bij Context. van een kind, een wandeling in het bos of de stralende zon”, aldus Van der Veen.

LOV heeft ruim 16 jaar ervaring met taal- en participatieprojecten voor migranten door vrijwilligers. Chafia vertelt: “De Nederlandse taal is voor LOV een middel om achter de voordeur te komen. De taaltrajecten die onze vrijwilligers aangaan zijn intensief. Zij komen een half jaar wekelijks bij een gezin over de vloer. Zo ontstaat een vertrouwensband. Zij krijgen een goed beeld van wat in een gezin speelt. Bij eventuele problemen verwijzen zij door naar professionele hulpverlenende instanties.

Van der Veen en Chafia komen beiden tot de conclusie dat de vrouwen bij aanvang van het project als toeschouwer keken naar hun eigen leven. Beter gezegd, zij lieten zich leven door hun omgeving. Het idee tijd voor jezelf te gunnen bestond niet, laat staan het idee assertief te zijn en grenzen te stellen aan de mensen in je omgeving. Resultaten van het project zijn dat vrouwen zich beter kunnen uiten in het Nederlands, positiever in het leven staan, op een gezonde manier ‘nee’ durven zeggen en vaker dan voorheen tijd maken voor ontspanning. “De vrouwen hebben herkenning en steun bij elkaar weten te vinden. Sommigen ondernemen nu, na afloop , gezamenlijk activiteiten buitenshuis als sporten of naailes. Het is heel fijn om te zien dat zij zich vitaler voelen dankzij ‘Goed gevoel en Nederlands’. Daar zijn we trots op, ” zegt Chafia. Van der Veen vult aan: “De dames zelf glunderden vooral tijdens de certificaatuitreiking in het Huys te Crooswijck. Ze waren trots op hun prestatie en voelden zich in het zonnetje gezet door prominente personen van onder andere de deelgemeente Kralingen-Crooswijk, LOV en Context.”

De problematiek van de cliënten van LOV is legio. De gezondheidsbeleving is vaak slecht, evenals de beleving van kwaliteit van leven. Vaak gaat het om vrouwen uit ‘wij-culturen’. Vrouwen die denken dat zij voor iedereen klaar moeten staan en geen ‘Nee’ kunnen zeggen. Zij hollen zichzelf voorbij en gunnen zich geen moment voor ontspanning. In de hectiek van alledag slagen zij er niet in het Nederlands onder de knie te krijgen. Zo ontstond het idee voor een combinatie van vrijwillig taalonderwijs en preventieve geestelijke gezondheidszorg. De link met Context, het onderdeel van de Parnassia-groep dat zich bezighoudt met preventie van psychische problemen, was dan ook gauw gelegd. ‘Goed gevoel en Nederlands’ startte april 2013 als pilot in KralingenCrooswijk. “

De resultaten uit de pilot zijn dermate goed dat Context en LOV momenteel werken aan een stedelijke uitrol van ‘Goed gevoel en Nederlands’. “De kennis en ervaring uit de pilot nemen we mee in de uitvoering van de trajecten die op de planning staan voor 2014. Zo hebben we bijvoorbeeld geleerd dat een werkboek en een deelnemersmap vrijwilligers een goede leidraad biedt voor de begeleiding van de vrouwen. De tip die Van der Veen en Chafia organisaties die een vergelijkbaar samenwerkingsverband op willen zetten meegeven luidt: Creëer in je planning voldoende ruimte voor intervisie met elkaar, dan vul je elkaar aan, leer je van elkaar en kun je het aanbod nóg beter op je doelgroep afstemmen!”

De vrijwilligers van het LOV kregen eerst deskundigheidsbevordering van Context op het gebied van preventie van psychische problemen. De twintig weken daarna volgden de cliënten afwisselend een training van Context en een sessie voor herhaling en verdieping onder begeleiding van de vrijwilligers. “De vrouwen in de pilot ervoeren veel lichamelijke klachten. Daarbij hebben ze het gevoel dat het hen allemaal overkomt. Ze wezen naar de ander en namen geen verantwoordelijkheid voor hun eigen welzijn. Ik heb bijvoorbeeld met hen gewerkt aan bewustwording van het feit dat hoe je ergens tegenaan kijkt invloed heeft op hoe je je erbij voelt. Een glas is halfvol of halfleeg. Vragen als ‘Waar werd je vandaag blij van? Wat heb je voor jezelf gedaan?’ bleken in de eerste weken moeilijk te beantwoorden. Gaandeweg leerden ze genieten van kleine dingen als een kop koffie, de glimlach

Meer informatie over het project of aanmelden als cliënt of vrijwilliger? Check www.stichtinglov.nl of www.context.nl.

5

EEN STERK NETWERK VOOR EEN GEZONDE LEEFSTIJL EN OPVOEDING

JANUARI T/M JUNI 2014 Wat: Training VROUW & ZAAK Door: Dona Daria en Guide 2 Gifts Voor: Alle vrouwen met belangstelling voor het zelfstandig ondernemerschap Info: De training kost 150,- euro. Aanmelden via [email protected], of bellen naar Erica van Engel, 06 - 149 361 91. Aanmelden voor 1 januari 2014.

HET NETWERK

Dona Daria bevordert door middel van het project Ambassadrices – Gezonde leefstijl & Opvoeding een gezonde leefomgeving voor kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. We werken in dit project met vrouwen in de deelgemeenten Feijenoord en Delfshaven. We richten ons op preventie door bewustwording over de gevolgen van kindermishandeling, attitudeverandering ten aanzien van hulpverlening en het bieden van laagdrempelige opvoedondersteuning.

15 JANUARI 2014, 09.00 - 12.00 UUR Wat: Voorlichting voor moeders van de basisschool Sonnevanck over huiselijk geweld Door: Dona Daria en Sonnevanck Voor: Moeders Waar: Basisschool Sonnevanck Zwartewaalstraat 38 3081 HZ Rotterdam Info: Munnever Yalniz, [email protected] / 010 – 465 92 96

Veel ouders worstelen met de opvoeding van hun kinderen en kennen de weg naar laagdrempelige opvoedingsondersteuning onvoldoende. Voor ons reden om een project te ontwikkelen waarbij een pool van ambassadrices wordt ontwikkeld die zelf aan de slag kunnen met het stimuleren van een gezonde leefstijl, laagdrempelige opvoedingsondersteuning kunnen bieden en een zachte overdracht kunnen realiseren naar o.a. de Centra voor Jeugd en Gezin. De Centra voor Jeugd en Gezin zijn hierbij belangrijke partners. Maar ook scholen en andere plekken waar kinderen en ouders zich bevinden. Op deze manier ontstaat er een significant netwerk dat gezamenlijk bijdraagt aan een gezonde leefomgeving voor kinderen.

23 JANUARI 2014, 15.30 - 18.00 UUR Wat: Lancering ‘De Ijzeren Vogel’ Door: Stichting Laurens en IDTV Docs Voor: Iedereen die werkt of gaat werken met migrantenouderen Waar: In het restaurant van Laurens Antonius Binnenweg, te Rotterdam. Info: Tamarinde Weekers; [email protected]

28 JANUARI 2014, 19.00 UUR - 21.30 UUR Wat: Symposium: 'Nieuwe rollen, nieuwe kansen' Door: Stichting KSA/GCW ( Samen010) Voor: Iedereen Waar: Pelgrimvaderskerk Delfshaven (Aelbrechtskolk 20, Rotterdam) Info: De inzet van kerken en vrijwilligers voor de stad Gastsprekers: André Rouvoet en een panel bestaande uit woordvoerders van de acht fracties van de Rotterdamse gemeenteraad. Aanmelden: www.samen010.nl Kosten: geen

Ambassadrices, wie zijn ze? Wat kunnen ze? En wat doen ze? - De ambassadrices zijn vrouwen met diverse culturele achtergronden, tussen 30 en 55 jaar oud. - Het zijn sleutelfiguren, die goede ingangen hebben binnen diverse gemeenschappen - Het zijn gemotiveerde vrouwen woonachtig in de deelgemeenten Feijenoord en Delfshaven, die hun tijd vrijmaken om het ambassadeurschap gedurende een jaar te dragen. - Het zijn vrouwen die over voldoende Nederlandse taalvaardigheid beschikken om contacten met professionele (hulpverlenende) instanties te onderhouden - Hebben kennis over wat een gezonde leefstijl is en weten dit over te dragen - Zijn betrokken bij hun wijk en gemotiveerd om opvoedingsondersteuning te bieden - Kunnen de dilemma’s in het opvoeden van kinderen bespreekbaar maken - Hebben kennis van de signalen van kindermishandeling - Kunnen groepsvoorlichtingen geven, maar ook één-op-één gesprekken voeren - Kunnen kindermishandeling bespreekbaar maken binnen gemeenschappen, waar er een taboe op ligt en er een grote afstand is tot de reguliere hulpverleningsketen

27-29 JANUARI 2014 Wat: Women’s Health Door: Erasmus University Medical Center Rotterdam Voor: Huisartsen, Gynaecologen, Cardiologen, Neurologen, Psychologen, Verpleegkundigen, Internisten, Oncologen, Epidemiologisten & Public Health Scientists Waar: Erasmus University MC Dr. Molewaterplein 50 3015 GE Rotterdam Info: www.nihes.nl/courses/womens-health email: [email protected] tel: 010-7038450 13 FEBRUARI 2014, 13.30 UUR - 17.00 UUR Wat: "De staat van emanipatie Rotterdam" Door: Dona Daria, MO cluster Voor: Belangstellenden Waar: DonaDaria, kenniscemtrum Emancipatie Gerard Scholtestraat 129 3035 SL Rotterdam Info: [email protected]

Wilt u in contact komen met de Ambassadrices – Gezonde leefstijl & Opvoeding? Neem contact met ons op via [email protected] , 010 - 465 92 96 of check www.donadaria.nl. Project Ambassadrices - Gezonde leefstijl & Opvoeding! Een project mogelijk gemaakt door GGD Rotterdam, deelgemeente Feijenoord, het Oranje fonds en Stichting kinderpostzegels. 6

EXPERTMEETING DONA DARIA GEZIN, GEZONDHEID EN GENETICA

G3

Deze expertmeeting van 11 december 2013, stond in teken van gevoelige onderwerpen zoals neef-nichthuwelijken en het bespreekbaar maken van genetische risico’s. Hoe kan er bijgedragen worden aan betere voorlichting en zorg?

Er zijn verschillende fases van jeugd tot en met de periode van ouderschap dat er voorlichting plaats kan vinden. Voorlichting over deze onderwerpen zou via scholen kunnen plaatsvinden, waarin ook de verpleegkundigen van de Centra Jeugd & Gezin een rol kunnen spelen.

G3 bouwt voort op een onderzoeksproject van VU/VUmc waar Dona Daria nauw bij betrokken was over neef-nichthuwelijken, genetische risico’s en dragerschap van recessieve ziekten, en reproductieve opties. Er bleek grote interesse in het onderwerp bij vrouwen uit groepen waar neef-nichthuwelijken vaak voorkomen. Zorgprofessionals zoals huisartsen en verloskundigen voelen vaak schroom om het onderwerp te bespreken in de spreekkamer, en de vrouwen zelf willen wel meer informatie maar hebben het idee dat de dokter hen veroordeelt.

Een diverse groep van professionals & vrijwilligers was bij deze bijeenkomst aanwezig. Waaronder: VU afd. Sociale en Culturele Antropologie, huisarts deelgemeente Charlois, onderzoeker Radboudumc, verloskundige praktijk Bergweg Rotterdam, Kraamzorg Anne, Centrum voor Jeugd en Gezin Delfshaven, Erasmus MC afd. Klinische genetica, VUmc afd. Community Genetics, Sociaal-cultureel werkers, vrijwilligers, wijkverpleegkundigen Zichtbare Schakels.

Om het onderwerp neef-nichthuwelijken, genetische risico’s en reproductieve opties bespreekbaar te maken is een laagdrempelig project bedacht, G3. Vrouwen uit de doelgroepen zelf zijn getraind als cursusleider om ingewikkelde kennis over genetica te vertalen naar vrouwen uit hun eigen achterban. Bovendien kunnen de cursusleiders bijdragen aan culturele sensitiviteit bij zorgprofessionals, door in het vervolg weer betrokken te zijn bij training/scholing van huisartsen, verloskundigen, en doktersassistenten. Uiteindelijk willen we cursussen organiseren voor vrouwen uit de doelgroep, gegeven door de cursusleiders, en met betrokkenheid van de huisartsen en verloskundigen uit de eigen wijk. Op die manier wordt kennis bij de vrouwen vergroot en verspreid via vrouwennetwerken, wordt culturele sensitiviteit in de eerste lijn vergroot, en worden verbindingen tussen vrouwen en lokale zorgprofessionals versterkt

Meer weten? Het volledige verslag en het handboek kan vanaf januari 2014 opgevraagd worden bij Saadia Daouairi via [email protected]

De training van de cursusleiders, het handboek en de expertmeeting zijn mogelijk gemaakt dankzij de bijdrage van het CSG Centre for Society and the Life Sciences.

COLOFON Ook zo genoten van de Straatpraat in de vorige editie van de nieuwsbrief? Franklina Konu en Jurhaily Sling hebben daar hard aan gewerkt!

kenniscentrum emancipatie Gerard Scholtenstraat 129 3035 SJ Rotterdam telefoon 010 - 465 92 96 fax 010 - 465 87 37 www.donadaria.nl [email protected]

Uitgave van: Dona Daria, December 2013

Ontwerp: Pressure Line, Rotterdam

Redactie: Gerda Nijssen, Ireny Pinto, Aisha de Jong

Druk: Grafisch Kralingen

Aan dit nummer werkten mee: Carola Dogan, Franklina Konu, Enisa Ramadanovic en Nabila el Makhloufi

Deze nieuwsbrief wordt mogelijk gemaakt door Gemeente Rotterdam.

Foto omslag: Vincent Dekkers.

7

DE STELLING: GEZIN, SCHOONMOEDER, HUISHOUDEN EERST. JE EIGEN GEZONDHEID KOMT OP DE TWEEDE PLAATS.

ONEENS / EENS

COCKY RUITENBERG GGD LZN- COÖRDINATOR DEELGEMEENTE FEIJENOORD Ondanks dat ik geen gezin heb en het me daarom moeilijk kan voorstellen, ben ik het niet eens met deze stelling. Eigen gezondheid gaat altijd voor. Mijn vriendin zei altijd: ‘’Als iedereen voor zichzelf zou zorgen op de manier waarop ik voor mezelf zorg, zou de wereld een stuk mooier zijn.’’ Dit is natuurlijk een beetje overdreven, maar ik kan mij er in zekere zin in vinden. Als het goed met jezelf gaat heb je energie om dit over te dragen naar anderen en dus ook naar je gezin. Dit is echter wel makkelijker gezegd dan gedaan, in de praktijk gebeurt dit niet vanzelfsprekend. Zelf heb ik twee katten die heel belangrijk voor mij zijn en die ik ook als mijn naasten zie. Als ik griep heb en mijn kat is ziek, ga ik toch naar de dierenarts. Het is een moeilijke keuze, maar als het erop neer komt kies ik toch voor mijn katten.

Wil je reageren op een artikel of je mening met ons delen? Tweet, Post of mail ons dan een berichtje! [email protected] Facebook/DonaDariaRdam @DonaDariaRdam Dona Daria, Kenniscentrum emancipatie Je kunt ook op de poll reageren op donadaria.nl

ONEENS SHARIF ABDOELHAK ACTEUR

Hoewel ik ben opgegroeid in een gezin waarin familie een grote rol speelt bij het structureren van het dagelijkse leven, ben ik van mening dat de persoonlijke gezondheid altijd boven familie banden en/of verplichtingen gaat. Een ziek persoon is erg kwetsbaar en juist voor die persoon moet er dan gezorgd worden, niet andersom.

ONEENS

IMEN EL MAKHLOUFI STUDENT EUROPEAN STUDIES Ik vind dat je eigen gezondheid en de gezondheid van je kind op nummer 1 moet staan. Het is nooit verkeerd om er voor je familie te zijn. Maar bij moeders, die vaak ook de ruggengraat zijn van een gezin, kan het gevoel van verantwoordelijkheid zo groot zijn, dat ze zichzelf wegcijferen en dat gaat dan ten koste van haar gezondheid.