Docentenhandleiding
Inge Breedveld Sary Bogerd Floor Vlasblom Projectleider Martijn Hermsen
Juni 2010
Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding
3
2. Doel
3
3. Doelgroep
4
4. Inhoud
4
5. Website
5
6. Werkwijze
6
7. Samenwerking
9
8. Lesbeschrijving straat
10
9. Lesbeschrijving wijk
14
10. Lesbeschrijving binnenstad
17
11. Instructie docenten: Handleiding ‘Deel je werk’
20
2
Docentenhandleiding
I.
Handleiding
1.
Inleiding
In het eerste deel van deze handleiding voor www.buitenshuis.eu staat algemene informatie en is de mogelijke werkwijze beschreven. Het tweede deel bestaat uit de opzet van de lessen. In het derde deel vindt u instructie over het laden van het schrijf-, foto- en beeldmateriaal van de leerlingen. ‘Buitenshuis’ is geschikt voor leerlingen van groep 5 tot en met 8. ‘Buitenshuis’ informeert de leerlingen over de achtergrond van straatnamen, opvallende plekken en het gezamenlijke gebied en het verleden van de wijk. Door het werken met dit project worden leerlingen aangezet tot leren en beleven in de eigen omgeving. ‘Buitenhuis’ is interactief. Ook de leerlingen dragen bij aan de ontwikkeling van de site. Op een kaart op de site worden locaties getoond die door de leerlingen in woord en beeld belicht zijn. ‘Buitenshuis’ is ontwikkeld in het kader van Erfgoed à la Carte in opdracht van Bureau Kunsteducatie Amersfoort.
2.
Doel
Het doel van het project is om de leerlingen verbonden te laten voelen met hun wijk en hun stad. Door het kennen van de achtergrond van (plekken) in de eigen wijk worden leerlingen zich meer bewust van hun omgeving. Door de multidisciplinaire benadering van plekken in de wijk leren de kinderen over een breed aantal onderwerpen. Het project Buitenshuis stimuleert de leerlingen om met aandacht naar de omgeving kijken. Het project beoogt de leerlingen bewust te maken van de gevoelswaarde die bepaalde plekken in hun wijk kunnen hebben. De leerlingen ervaren de binnenstad als gezamenlijk gebied voor iedereen en worden gestimuleerd om onderzoek te doen naar hun eigen omgeving. De educatieve doelen die voor het project Buitenshuis opgesteld zijn: -
De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.1 (Dit is kerndoel 56 van de kerndoelen voor het basisonderwijs.)
“Door middel van een kunstzinnige oriëntatie maken kinderen kennis met kunstzinnige en culturele aspecten in hun leefwereld. Het gaat bij dit domein om kennismaking met dié aspecten van cultureel erfgoed waarmee mensen in de loop van de tijd vorm en betekenis hebben gegeven aan hun bestaan.”2 Kennis wordt overgebracht door middel van informatie en opdrachten en gemeten door middel van de antwoorden van de leerlingen op de opdrachten.
1 2
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Herziene Kerndoelen Basisonderwijs, 2005. Ibidem 1.
3
Waardering voor cultureel erfgoed wordt bijgebracht door middel van beleven en ervaren, dit wordt gemeten door observatie van gedrag, uitspraken en emoties. -
Bevorderen van betrokkenheid bij3, en grotere bewustwording van4 de eigen cultuurhistorische woonomgeving van de leerlingen.
Door leerlingen kennis te laten maken met hun eigen cultuurhistorische woonomgeving, wordt betrokkenheid bij, en bewustwording van de eigen cultuurhistorische woonomgeving gestimuleerd. Bewustwording en betrokkenheid worden bevorderd door middel van beleven en ervaren van cultureel erfgoed in de woonomgeving. Informatie en opdrachten hierover dragen bij aan bewustwording en betrokkenheid. Deze worden gemeten door observatie van gedrag, uitspraken en emoties van de leerlingen. Tevens zijn de producten die de leerlingen maken geschikt voor metingen. -
Leerlingen ondersteunen bij de opbouw van hun beeld van de hedendaagse werkelijkheid (het heden) en de historische werkelijkheid (het verleden) en te prikkelen om na te denken over de toekomstige werkelijkheid (de toekomst).5
Kinderen laten ontdekken, dat er uiteenlopende beelden van de hedendaagse en historische werkelijkheid naast elkaar bestaan: enerzijds persoons- en cultuurgebonden, anderzijds tijdgebonden.6 De opbouw van het beeld wordt gestimuleerd doordat de leerlingen zich verdiepen in de wereld die hen omgeeft. Dit kun je meten door middel van een opdracht waarin de leerlingen het heden met het verleden vergelijken.7
3.
Doelgroep
Het project is geschikt voor groep vijf tot en met acht. Voor leerlingen van acht jaar en ouder. De site staat online. Buiten schoolverband kunnen de leerlingen de site ook vanuit huis bezoeken. Mogelijk is de site interessant voor individueel publiek. 4.
Inhoud
De website bestaat uit drie delen: de straat, de wijk en de binnenstad. Iedere wijk heeft een aantal thema’s zoals ‘straatnamen’, ‘opvallend’, ‘gezamenlijk gebied’ en ‘geschiedenis’. Ieder thema bestaat uit ongeveer 10 onderwerpen. De binnenstad is de bron voor de groei naar de wijken en een gezamenlijk gebied voor iedereen. Alle wijkbewoners komen wel eens in de binnenstad. Dit deel van de site is voor alle leerlingen hetzelfde en gaat over de geschiedenis van en de bezienswaardigheden in de binnenstad van Amersfoort.
3
Hommerig, J. van, Het verleden ontdekken in de eigen stad, in: Bulletin Cultuur&School 13, juni 2000. Harland, J., Hetland, L., Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie, Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht, 2008. 5 Kooij van der, C., Verleden, heden, toekomst didactiekboek, Wolters-Noordhoff bv, Groningen/Houten, 2006. 6 Ibidem 5. 7 Hermans, D. Lessen Wereldoriëntatie. Omgevingsonderwijs. www.jufdebbie.nl > Lessen> Wereldoriëntatie, laatst geraadpleegd op 15-03-2010. 4
4
-
Dit project in ontwikkeld in het kader van omgevingseducatie. De onderwerpen over de straat en de wijk hebben prioriteit. Het deel binnenstad is aanvullend. Het project is multidisciplinair. Het sluit aan op het leergebied ‘omgevingseducatie’ en op de schoolvakken geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, taal, handvaardigheid en tekenen (…).
-
Er is telkens een combinatie tussen tekst en beeld. Soms sluit dat goed op elkaar aan, soms staan beeld en tekst meer los van elkaar. In het beeldvak worden hedendaagse foto’s, archieffoto’s, stadsplattegronden, prenten en schilderijen getoond.
-
Onder de iconen is een deel met links naar filmpjes en een deel met links naar (stille) lees- en kijksites. Deze zijn ook bruikbaar bij lessen met behulp van een digitaal schoolbord.
-
Bij de icoon met [camera en oor] vindt u filmpjes en een audio-gedeelte met een verhaal van Arend van Dam. Het verhaal ‘Dwars’ is op alle momenten tijdens de projectwerktijd te beluisteren. De tekst is in pdf formaat opgenomen onder [I]
-
Bij de meeste onderwerpen is een opdracht opgenomen. Dat wordt aangegeven het icoon [blad]. Het zijn vooralsnog vooral wat algemene, open vragen. De opdrachten kunnen ook als onderwerp voor een kort groepsgesprek dienen. De opdrachten zijn printbaar.
-
De opdrachten kunnen in de loop der tijd nog aangevuld worden met opdrachten die door ‘het veld’ gemaakt zijn. Ook de leerlingen kunnen voor elkaar opdrachten bedenken. We zien aanvullingen vanuit het onderwijs graag tegemoet.
-
Home zit onder het logo. Mogelijk willen leerlingen ook de site van andere wijken bekijken.
-
Beeldend kunstenaar Leintje Hoogenkamp heeft met leerlingen van basisscholen uit de wijken collages van het gezamenlijk gebied gemaakt. Van hun werk is ook een clip gemaakt.
-
Moeilijke woorden worden verklaard.
-
De site is nog in ontwikkeling. Belangrijk is dat de situatie in de wijk aan de actualiteit wordt aangepast. Mogelijk geeft het kinderpersbureau in de wijk updates. Ook leerkrachten zijn een welkome bron.
5.
De website
De site is als volgt ingedeeld: Straat:
gedicht voordeur straatnamen uitzicht
Wijk:
opvallend 5
mijn plek gezamenlijk van toen tot nu
Binnenstad:
er naar toe een oud schilderij of prent van de stad (bv. Matthias Withoos voor Amersfoort) een gebouw met rijke historie (bv. Onze Lieve Vrouwe toren voor Amersfoort) opvallende plekken (icoon: zien) vanuit de lucht (van boven)
Iconen: [?]
achtergrondinformatie
[camera]
filmpjes
[symbool internet]
kijk en leessites
[oor]
verhaal ‘Dwars’
[schrijfblad]
opdrachten
[?] De achtergrondinformatie bestaat uit: 6.
Introductietekst op het project voor de leerlingen Tekst verhaal ‘Dwars’ Arend van Dam Handleiding (inclusief lesbeschrijving en instructie laden leerlingenmateriaal) Informatie over de bijbehorende opdrachten voor gedichten, voordeur, uitzicht en mijn plek Tentoonstelling (inclusief drie facultatieve lessen) Werkwijze
Er zijn verschillende werkwijzen mogelijk. U kunt zowel klassikaal, individueel als in groepsverband werken. Binnen de onderdelen straat en wijk en dan met name bij de thema’s straatnamen, opvallend, gezamenlijk en van toen tot nu, maken de leerlingen de keuze welke teksten ze gaan lezen. Dat zal mede bepaald worden door het deel van de wijk waar de leerling woont en welke straten of opvallende plekken ‘dicht bij huis’ zijn. Afhankelijk van de tijd die u aan het project wilt besteden, kunt u het bij één of twee teksten laten, het lezen van meer teksten is natuurlijk ook goed. Iedere wijk en ieder onderdeel van de site heeft zowel wat makkelijker als wat moeilijker teksten. Er zijn bij ieder thema (straatnamen, opvallende plekken, gezamenlijk gebied) ongeveer 10 onderwerpen waaruit gekozen kan worden. De leerlingen kiezen de tekst die bij hun niveau past. Sommige teksten zijn kort en andere wat langer. De leerlingen kiezen of ze liever één uitvoerige tekst of meerdere korte tekstjes lezen. Hierin kunt u zelf in meer of mindere mate sturend zijn. Groepswerk is ook mogelijk. De tekst wordt dan gesplitst en iedere leerling leest een deel van de gehele tekst. De leerlingen informeren elkaar over de tekstgedeelten. Ze kunnen de tekst vervolgens 6
samenvatten in eigen woorden en daar in de klas verslag van doen. De docent kan de teksten en beelden en clips met behulp van een digitaal schoolbord samen met de klas bekijken. Op de site staan verwijzingen naar educatief materiaal van andere instellingen. Er zijn veel links opgenomen naar bijvoorbeeld SchoolTV. Indien u liever alleen met de ‘zichtbare’ omgeving aan de slag gaat, kunt u het deel straatnamen overslaan. De teksten hebben diverse niveaus, een variërende moeilijkheidgraad. U zou de thema’s op volgende wijze kunnen verdelen. Groep 5/6 Voor de leerlingen in de groepen vijf en zes is het thema ‘gezamenlijk gebied’ het meest geschikt en dan vooral de onderwerpen over de dieren, planten en bomen, de natuurspeelplaatsen en sport. De opdrachten bij het deel ‘straat’ (gedicht, voordeur, uitzicht) voldoen ook voor deze leerlingengroep. In groep zes komt daar het thema ‘opvallende plekken’ bij. Iets verder van huis. Deze leerlingen hebben mogelijk al een beter zicht op de wijk in zijn algemeen. De opdracht ‘mijn plek’ past bij dit thema. Groep 7/8 In groep zeven en acht kunnen de thema’s ‘straatnamen’ en ‘geschiedenis’ behandeld worden. De informatie over de straatnamen is soms wat abstract. Het is goed mogelijk om van deze volgorde af te wijken. U kunt zelf ook een rangschikking maken van leerstof en bijvoorbeeld door groep zes met alle thema’s gaan werken. Tekst en opdracht kunnen ook per leerling(of per groepje) worden toebedeeld. In de wat hogere leerjaren kan ook door de leerlingen zelf onderzoek worden verricht via sites als Amersfoort op de Kaart, Archief Eemland, Flehite, Collectie Utrecht, Tijdlijn Amersfoort , sites als www.vantoennu.nl. en door middel van bijvoorbeeld bibliotheek- en museabezoek. Per leerjaar ongeveer 10 uur projecttijd. In eerste plaats keuze voor straat en wijk. Het deel Binnenstad is een facultatief onderdeel. In het geval van individueel werk kunnen leerlingen de begintekst lezen en vervolgens kiezen voor verdieping op het onderwerp of voor een nieuwe tekst. Bepaalde onderwerpen (bijvoorbeeld de tekst van enkele straatnamen) lenen zich er goed voor om door de leerlingen thuis met ouders, broer of zus te lezen en gezamenlijk de filmpjes te bekijken. Het deel ‘geschiedenis’ sluit (enigszins) aan bij de canon van de Nederlandse geschiedenis: polders, buitenshuizen, de eerste spoorlijn, veelkleurig Nederland. In toekomstige teksten kan er meer op de canon worden aangesloten. Tentoonstelling U kunt het project besluiten door met de leerlingen een tentoonstelling over de wijk te organiseren. De leerlingen presenteren de gemaakte of verzamelde materialen. U kunt overwegen de leerlingen een projectmap aan te laten leggen. Hierin komen gemaakte materialen en de antwoorden op de vragen die gesteld worden onder. Beelden en teksten van de tentoonstellingen van scholen in de
7
stad kunnen mogelijk in de toekomst op de site gezet worden. Voor een uitgebreide beschrijving voor het opzetten van de tentoonstelling verwijzen we naar het ontwerp tentoonstelling. Kern en keuzeteksten Het is zeker niet de bedoeling het hele project uit te voeren. Als de leerlingen het boeiend vinden, kunnen ze er thuis altijd zelfstandig mee aan de slag. Om het project kortdurend te houden kunt u zich beperken tot de kernstof. De teksten op de site zijn onder te verdelen in kernteksten en keuzeteksten. Dit wordt aangegeven met de symbolen I (kerntekst) en O (keuzetekst/opdracht). Een aantal keuzeopdrachten is geschikt om als huiswerk op te geven. I.
De straat 1. gedicht: mijn straat 2. straatnamen 3. voordeur 4. uitzicht
II. 1.
-
De wijk Opvallend
2. Mijn plek 3. Gezamenlijk (gebied) 4. Van Toen naar Nu III. 1. 2. 3. 4. 5.
De stad Er naar toe Matthias Withoos Onze-Lieve-Vrouwetoren Zien Van Boven
Mogelijke slotactiviteit: Tentoonstelling
-
Spel (theater)
-
Aansluitende lessen: 1. opgegraven 2. gevonden voorwerpen 3. ‘er wonen mensen uit veel landen’
schrijven lezen en schrijven buitenopdracht, fotografie, huiswerk buitenopdracht, tekenen, huiswerk
I I O O
- schrijven, fotografie,buitenopdracht
I
- lezen, schrijven - lezen, schrijven, creatief - lezen, schrijven
O I I
- buitenopdracht, filmen, fotograferen - onderzoek, lezen en schrijven - lezen, schrijven - lezen, schrijven - opzoeken
O O O O O
verzamelen, schrijven, creatieve verwerking, presenteren schrijven, spel
-
lezen, schrijven buitenopdracht, schrijven buitenopdracht, over bewoners van de de wijk
O O
O O O
Tijdinvestering per leerjaar De tijdsduur van het project is minimaal 10 uur. Vanaf groep vijf kan er ieder leerjaar enkele uren aan het project besteed worden. In de opzet van de lessen (het tweede deel van deze handleiding) wordt uitgegaan van een gemiddelde tijd die de leerlingen van groep 5 t/m 8 aan een les besteden. Per leerjaar alleen de kern: 10 uur 8
met andere onderdelen erbij: maximaal 16 uur (acht dagdelen) Tijdsduur Project Kern en voorleesverhaal (I): 10 uur Keuzeteksten (O): 6 uur __________________________________________________________________________________ Totaal: 16 uur Keuzeonderdeel Tentoonstelling Tentoonstelling inrichten 4 uur Teksten over voorwerpen 1 uur Voorbereiding theaterstukjes 2 uur Gesprek met wijkbewoner 1 uur (inclusief huiswerk) __________________________________________________________________________________ Totale tijdsduur: 8 uur 7.
Samenwerking
Feedback van wijkbewoners, wijkcentra, scholen, archief, musea en andere betrokkenen is welkom. Wij zien suggesties, aanvullingen en verbeteringen ten aanzien van de inhoud graag tegemoet. Wilt u dat per email doen, naar:
[email protected] Graag vernemen we uw tips ten aanzien van de didactische structuur van het project. Eens in de twee maanden voert een moderator correcties, aanvullingen en werk van de leerlingen in. Indien u wenst, willen we betrokken zijn bij het tot stand komen van de tentoonstelling(en). Neemt u contact met ons op als u ondersteuning wilt. We willen graag op de hoogte blijven van activiteiten uit het veld. Ook zijn we geïnteresseerd in beeldmateriaal van ontwikkelde projecten. Samenwerking met musea, archief, bibliotheek, archeologische diensten wordt ook nagestreefd tijdens het werken met het project. Mogelijk kan de archeologische dienst op school uitgenodigd worden om objecten, die in de wijk zijn opgegraven, te tonen. Met Buitenhuis Amersfoort is er een goede samenwerking geweest met Archief Eemland, Bibliotheken Eemland en het CNME. Een schriftelijke evaluatie volgt als de eerste scholen in Amersfoort met het project gewerkt hebben.
9
II. Lesbeschrijving Voorleesverhaal Dwars Verhaal over het opgroeien in een wijk van Arend van Dam. Alle thema’s komen aan de orde. Doel
De leerlingen maken kennis met een meisje en een jongen in een van de wijken van Amersfoort.
Benodigdheden
Op site: verhaal in audio onder [oor] en tekst onder [I] ± 30 minuten
Tijd Inhoud
Inleiding
Kern Slot
Het voorleesverhaal brengt de leerlingen in een bepaalde sfeer en kan motiveren tijdens het werken aan dit project. In een boeiend verhaal komen alle thema’s aan de orde. De leerlingen lezen bepaalde fragmenten mee. Over de thema’s van de site. Opgroeien in de wijk. Leerlingen luisteren met de koptelefoon (en kunnen het verhaal meelezen). Verhaal meelezen. U kunt het ook zelf voorlezen Nagesprek. Wat vonden de leerlingen van het verhaal.
I. Straat 1. Gedicht
I
Doel
De leerlingen maken een gedicht over hun straat. De leerlingen worden zich meer bewust van de gevoelswaarde van de straat.
Vorm
Schrijven, lezen, luisteren.
Benodigdheden Voorbereiding
Papier. Handleiding en extra instructie over uitleg over gedichten. ± 45 minuten.
Tijd Inhoud
Inleiding
De leerlingen lezen een van de bijbehorende gedichten om in de sfeer te komen. De leerlingen associëren op het thema: ‘mijn straat’, selecteren daar (elf) woorden uit en maken met die woorden een gedicht. Het gedicht kan op de site gezet worden. Over poëzie: wat zijn gedichten.
Kern
Gedichten schrijven.
Slot
Gedichten aan elkaar voorlezen. Gedicht op site plaatsen. 10
Zie apart item in deel [I] 2. Straatnamen
I
Doel Vorm
Leerlingen leren over de straatnamen als informatiedragers. Achtergrond van de straatnaam opzoeken.
Benodigdheden
www.buitenshuis.eu
Voorbereiding
Materialen verzamelen en klaarleggen voor straatnaambordjes. 60 minuten.
Tijd Inhoud
De achtergrond van straatnamen. Informatie over de straatnamen in de wijk. U kunt vertellen hoe straatnamen tot stand komen. De leerlingen lezen de teksten op de site en zoeken informatie over de naam van de straten in hun wijk op. De leerlingen beantwoorden de vragen en maken een nieuw straatnaambordje. De antwoorden bespreken. De leerlingen laten anderen raden welke straatnaam zij hebben weergegeven.
Inleiding Kern
Slot
Lessuggestie bij straatnamen Een straatnaambordje ontwerpen Voorbereiding: Benodigdheden:
Lezen over achtergrond van de straatnamen. Blauw of wit papier op formaat 15x40 cm, blauwe of witte stiften.
Indien de tijd het toelaat kunt u de leerlingen zelf een nieuw straatnaambordje voor hun straat laten ontwerpen. Bedenk een nieuwe naam voor jouw straat en maak een nieuw straatnaambordje Wat betekent de straat voor je? Kun je dat in één woord samenvatten? Wil je jouw straat naar een persoon of een ding noemen? Maak je straatnaambord door middel van een tekening, een pictogram of een rebus. Doe het wel in dezelfde vorm (rechthoekig) en met dezelfde kleur (blauw met wit) als alle andere straatnaambordjes in de stad. Waarom heb je jouw straat zo genoemd? Laat je straatnamenbordje aan de andere leerlingen zien en vraag of ze weten wat de nieuwe naam van je straat is.
11
3. Voordeur Doel Vorm
Benodigdheden
Voorbereiding Tijd Inhoud Inleiding
Kern
Slot
O Leerlingen worden gestimuleerd gericht naar details in hun directe woonomgeving te kijken. Groepsgesprek, fotografie, verwerking van de foto’s. Deze opdracht kan op een zelfgekozen moment tijdens het uitvoeren van dit project worden uitgevoerd. Mogelijk met eigen camera’s, met mobiele telefoons. In geval u een tentoonstelling maakt: foto’s uitprinten, voorbeeldfoto’s, lijm, vellen papier om de zes foto’s op te plakken. Fotografie organiseren. Met een mobiel, met eigen camera. Handleiding en extra instructie. 45 minuten. De leerlingen fotograferen de voordeuren in hun straat. Nabespreking. U kunt duidelijk maken dat achter iedere voordeur mensen wonen met ieder een eigen verhaal. De kinderen maken (buiten lestijd) een fotoserie van ‘voordeuren’. Ze doen dat indien nodig onder begeleiding van een familielid of een andere oudere. De fotoserie kan op de site gezet worden. Op site plaatsen. De leerlingen bedenken wie er achter de voordeuren kunnen wonen.
4. Uitzicht Doel
O
Benodigdheden
Leerlingen worden gestimuleerd om met aandacht naar hun directe woonomgeving (de straat voor de deur) te kijken. Groepsgesprek, tekening maken, verwerking. Deze opdracht kan door de leerling op een zelfgekozen moment worden uitgevoerd. Tekenvel, tekenmaterialen.
Voorbereiding
Handleiding en extra instructie
Tijd Inhoud
60 minuten ‘Uitzicht uit huis’ bekijken op de site. De leerlingen maken zelf een tekening van hun uitzicht uit huis. U kunt aangeven dat door het tekenen van het uitzicht met een andere concentratie naar de straat gekeken wordt. De kinderen maken een tekening (vanuit de woonkamer of vanuit hun eigen kamer) van het uitzicht op straat. De leerlingen maken een tekening van hun
Vorm
Inleiding
Kern
Slot
12
uitzicht. De tekening kan gescannend of gefotografeerd worden en op de site gezet worden. De leerlingen tonen elkaar de resultaten. U kunt de leerlingen ook een keuze laten maken tussen 3. de voordeur en 4. het uitzicht. Bij het maken van een tentoonstelling: Maak een print van je foto’s en plak ze - zonder tussenruimte en tegen elkaar aan - op een vel papier. Zorg voor afwisseling in kleur en in vorm. Schrijf bij de foto’s een kort ´beeldverhaal´. Vertel daarin iets over de mensen in je straat. Wat vertelt de voordeur over de mensen die erachter wonen?
13
II Wijk 1. Opvallend Doel
O
Benodigdheden
De leerlingen informeren zich over opvallende plekken in de wijk en worden zich bewust van hun relatie tot die plek. De leerlingen gaan na welke plekken zij zelf opvallend vinden. De leerlingen lezen, maken een keuze uit de teksten, kiezen er één of meer. Site Buitenshuis, onderdeel opvallend.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
60 minuten.
Inhoud
Informatie over bepaalde plekken in de wijk
Inleiding
De teksten op de site worden (mogelijk per groepje) verdeeld. De leerlingen maken een keuze voor een van de opvallende plekken in de wijk en bestuderen de teksten en de bijbehorende foto’s op de site. Ze maken vragen bij de teksten. De leerlingen die een, niet op de site beschreven plek hebben uitgekozen, zoeken in andere bronnen naar informatie over de plek van hun keuze. De leerlingen beantwoorden de vragen en vertellen in de klas over de door hen bestudeerde plekken.
Vorm
Kern
Slot
Voor leerlingen en voor de tentoonstelling: Kies één plek. Heb je een andere plek, gebouw of kunstwerk gekozen? Probeer daarover informatie te vinden via internet, de bibliotheek of het wijkcentrum. Je kunt de plek ook bezoeken en vragen stellen aan de mensen die er dan aanwezig zijn. Schrijf daarover een korte tekst. Kun je ook een foto van de plek maken? Je kunt ook een tekst schrijven over een plek die hier niet beschreven wordt, maar die je wel opvallend vindt. 2. Mijn plek Doel Vorm Benodigdheden Voorbereiding
Tijd Inhoud
O De leerlingen zijn zich bewust van de gevoelswaarde van bepaalde plekken. Foto-opdracht. Mobiel, camera’s Indien onder schooltijd: leerkrachten benaderen (en eventueel ouders vragen) die met de leerlingen op stap gaan. 60 minuten. De leerlingen maken foto’s van hun meeste bijzondere plek in de wijk en schrijven daar een 14
Inleiding
Kern
Slot
tekst bij. U kunt de leerlingen uitleg geven over de werking van de camera en een aantal ‘bijzondere plekken’ bespreken in de klas. De leerlingen maken een keuze voor een van de opvallende plekken in de wijk en bestuderen de teksten en de bijbehorende foto’s op de site. Ze maken vragen bij de teksten. De leerlingen die een, niet op de site beschreven plek hebben uitgekozen, zoeken in andere bronnen naar informatie over de plek van hun keuze. De foto’s op de site plaatsen? Leerlingen tonen en bespreken hun foto’s.
Voor de tentoonstelling Schrijf over ‘mijn plek’ een korte tekst. Neem van huis ook een foto mee waarop je nog een kleuter was en op straat speelde. Wat is er sindsdien op de plek veranderd? Wat is er toegevoegd, vernieuwd, versleten of gegroeid? Schrijf dat in een paar zinnen op. Zijn er ook leerlingen in de klas die uit een andere wijk komen? Welke foto’s van vroeger zijn in een andere wijk genomen? Wat zijn de verschillen met de wijk waarin je nu woont? 3. Gezamenlijk Doel
I
Vorm
De leerlingen krijgen inzicht in en kennis over een plek in de wijk die een gemeenschappelijke functie heeft. Luisteren, lezen, opzoeken, tekenen.
Benodigdheden
Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
60 minuten.
Inhoud
Door middel van teksten en filmpjes krijgen de leerlingen informatie over een plek in de wijk die een gemeenschappelijke functie heeft. Groepsgesprek: wie komt er wel eens op die plek? Vragen beantwoorden. Collage Leintje Hoogenkamp bekijken. Collage bekijken op internet. Teksten lezen, beelden en filmpjes op de site bekijken. Zelf een collage maken. De vragen beantwoorden.
Inleiding Kern
Slot
15
Voor leerlingen, voor de tentoonstelling. Zelf een collage maken met uw klas. In iedere wijk is wel een gebied waar de bewoners, jong en oud, samenkomen. Het zijn de ‘pareltjes’ in de stad. In een park, bos of gebouw. Op een terrein, sportveld of een plein met bankjes. Bij een vijver. Samen liggen, zitten, staan, praten, luisteren, lezen, zingen, luieren, hangen, klimmen, spelen, sporten, zwemmen, dansen, gamen, lopen, rennen, skaten, eten, drinken ... nog meer? Leerlingen tekenen een aspect van het gezamenlijke gebied en die worden tot een collage gemaakt. Misschien wilt - in het kader van dit project - met de klas een maquette van dit gebied te maken. U verdeelt de klas in groepjes. Ieder groepje neemt één aspect van het gebied, zoekt er informatie over op en maakt één deel van de maquette. De collage op de site is gemaakt door kinderen in de wijk samen met kunstenares Leintje Hoogenkamp. 4. De stad van toen naar nu, de wijk van toen naar nu Doel
I
Benodigdheden
De leerlingen krijgen enige kennis van het verleden en de ontwikkeling van de stad en de wijk De site heeft twee verwijzingen: informatie over de geschiedenis van de binnenstad (Amersfoort) en een beschrijving van de geschiedenis van de wijk. Mogelijk wilt u er voor kiezen de leerlingen een deel van de teksten te laten lezen. Een deel van de klas leest de teksten over de geschiedenis van Amersfoort. Een ander deel van de klas leest de geschiedenis over de wijk. De leerlingen informeren elkaar over de inhoud van de teksten. Lezen, vragen beantwoorden, nabespreken. Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
60 minuten.
Inhoud
De leerlingen lezen ongeveer acht korte teksten over de geschiedenis van de stad of hun wijk. Instructie over teksten, teksten lezen, filmpjes bekijken. Teksten lezen, beelden en filmpjes op de site bekijken. Vragen beantwoorden of bedenken.
Vorm
Inleiding Kern Slot
16
III Binnenstad 1. Er naar toe Doel
O
Benodigdheden
De leerlingen worden zich bewust van hun ‘band’ met het centrum van Amersfoort. De leerlingen beantwoorden individueel een aantal vragen. Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
90 minuten.
Inhoud
Het uitbeelden van een tocht naar de binnenstad. Groepsgesprek over de band tussen de buitenwijken en het centrum van de stad. De leerlingen beantwoorden de vragen in een klassengesprek en op de site (of schriftelijk). Filmpje, fotoserie maken over tocht naar binnenstad. Dat tonen op tentoonstelling. Nabespreking.
Vorm
Inleiding Kern
Slot 2.
Matthias Withoos
Doel
O
Benodigdheden
De leerlingen doen informatie op over de beroemde Amersfoortse kunstschilder. Afbeelding ‘Gezicht op Ámersfoort’ bekijken en bespreken. Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
45 minuten.
Inhoud
Een 17de eeuws schilderij van Matthias Withoos ‘Gezicht op Amersfoort’ bekijken (via site Archief Eemland) en bespreken. Gesprek over schilderijen als informatiedragers van historische gegevens. Schilderij als kijkplezier. Vragen beantwoorden. Antwoorden nabespreken.
Vorm
Inleiding
Kern Slot Vragen: 1. Hoeveel mensen zie je op het schilderij? 2. Waarom was er een muur om de stad? 3. Herken je op het schilderij gebouwen die er nu nog zijn? 4. Hoe heet het water links op het schilderij? 5. Welke dieren zie je? 6. Kun je de zwanen ontdekken? 7. Kun je op het schilderij vinden waar jouw buurt nu ligt?
17
3.
De Onze-Lieve-Vrouwetoren
Doel
O
Vorm Benodigdheden
De leerlingen leren over de Onze-LieveVrouwetoren en worden misschien gemotiveerd de toren een keer te gaan bekijken. Lezen, prenten bekijken, vragen beantwoorden. Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
45 minuten.
Inhoud
Onderdeel site over de Onze-Lieve-Vrouwetoren. Zie ook de links. Gesprekje over de toren: wie heeft de toren wel eens van dichtbij gezien en mogelijk andere onderwerpen die met de OLVtoren te maken hebben. De leerlingen lezen de tekst en beantwoorden de vragen. Nabespreking antwoorden.
Inleiding
Kern Slot
Opdrachten: 1. Maak een onderschrift bij de prenten - over de ontploffing 2. Heb je de klokken van de Onze-Lieve-Vrouwetoren wel eens horen luiden? 3. De toren nabouwen (zie foto op site). Of de leerlingen zelf een toren te laten maken. 4.
Zien
Doel
O
Benodigdheden
De leerlingen worden geïnformeerd over een aantal opvallende plekken in het centrum van Amersfoort en worden gestimuleerd om die (mogelijk samen met ouders) te bezoeken. Lezen, illustraties bekijken, vragen beantwoorden. De leerlingen kiezen een tekst uit en beantwoorden de vragen. U kunt er ook voor kiezen de leerlingen meerdere teksten laten lezen of om groepjes te werken - per groepje wordt één tekst behandeld en daar wordt in de klas verslag van gedaan. Site Buitenshuis.
Voorbereiding
Handleiding.
Tijd
60 minuten.
Inhoud
Site: onderdelen over vijf plekken in de binnenstad. Inleidend gesprek. Wie komt er wel eens in de
Vorm
Inleiding
18
Kern Slot
5.
Van Boven
Doel
Vorm Benodigdheden Voorbereiding Tijd Inhoud Inleiding Kern Slot
binnenstad? Wie kent een van de plekken? Teksten lezen, beelden en filmpjes bekijken. Vragen beantwoorden.
O De leerlingen zien hun wijk in breder perspectief en krijgen inzicht in de stad en hun wijk vanuit de ruimte. Werken met Google Earth of streetview (een van de straten bekijken). Site Buitenshuis. Handleiding en Google earth instaleren. Street vieuw via Googe maps. 45 minuten. Via Google Earth en streetview inzoomen op de binnenstad en op de eigen wijk. Over Google Earth en streetview: over fotografie vanuit de ruimte. De leerlingen bekijken straten, de wijk en de stad op Google Earth en streetview. Leerlingen schrijven op wat ze herkennen op de beelden van Google Eath en Street vieuw.
19
III
Instructie voor docenten: Handleiding ‘Deel je werk’
1.
Ga naar de website van Buitenshuis: www.buitenshuis.eu.
2.
Vraag een gebruikersnaam en wachtoord aan via
[email protected].
3.
Ga naar de cms (content management system) van Buitenshuis: www.buitenshuis.eu/cms/login
4.
Log in met gebruikersnaam en wachtwoord.
5.
Klik in het menu links op ‘klassen’.
6.
Klik op ‘klas toevoegen’
20
7.
Vul de naam van de klas in en klik op ‘opslaan’.
8.
Er staat nu: Naam: naam van de klas Leerlingen: 0 Inzendingen: 0.
9.
Nu is het tijd om de producten van de leerlingen toe te voegen. Hiervoor moet eerst een leerling ingevoerd worden. Klik hiervoor op het groene plusje aan het eind van de regel. Nu verschijnt het volgende venster:
10.
Klik op ‘Leerling toevoegen’. Dan verschijnt het volgende venster:
21
11.
Vul naam, achternaam, klas en adres (‘straat nr., plaatsnaam’) van de leerling in. Hierdoor kunnen andere kinderen uit de wijk en de stad zien op welke plek het product gemaakt is en door welk kind. Zet eventueel puntjes in plaats van de achternaam van de leerling. Vul eventueel het adres van de school in plaats van het adres van de leerling in. Onder het adres verschijnt nu een kaart waarop het adres aangegeven wordt.
12.
Klik op opslaan. De leerling is nu toegevoegd. En de lijst met leerlingen verschijnt.
13.
Nu moet het product van de leerling nog toegevoegd worden. Klik hiervoor op het groene plusje achter de naam van de leerling. Nu verschijnt het volgende scherm:
14.
Klik nu op ‘inzending toevoegen’. Geef door middel van het pijltje aan welk type product het is; een gedicht (of een andere tekst), een foto of een tekening.
22
14a.
Gedicht: In het geval van een gedicht of andere tekst verschijnt er een tekstveld waarin het gedicht getypt of geplakt kan worden. Het makkelijkst is om dit te doen met de optie kopieren-plakken vanuit bijvoorbeeld Word.
14b.
Foto, tekening of ander bestand: Een tekening moet eerst gedigitaliseerd worden door deze in te scannen of er een foto van te maken. (Let op: het bestand mag niet groter zijn dan 400x600 pixels (dat is 14x21 cm bij 72 dpi). Dit kan aangepast worden met behulp van een bewerkingsprogramma zoals Photoshop.) Sla het bestand vervolgens op op de computer. In het geval van een foto of tekening verschijnt er een veld met daarachter ‘Bladeren’:
Klik op ‘Bladeren’ en zoek in de computer het juiste bestand. Selecteer het bestand en klik op ‘openen’. Het juiste bestand staat nu in het vak. 15.
Klik vervolgens op ‘opslaan’. Afhankelijk van het formaat van de foto of tekening (de grootte van het bestand) kan het even duren tot het bestand is ‘geupload’ (toegevoegd aan de website).
Het product is nu ‘geupload’ en kan door iedereen bekeken worden via de pagina ‘Deel je werk’. 23
16.
Een product of leerling kan verwijderd worden door te klikken op het rode plusje aan het eind van de regel.
17.
Met behulp van het potloodje aan het eind van de regel kan de titel (de naam van de leerling of het product) aan gepast worden.
18.
Via de knop ‘Deel je werk’ op de website www.buitenshuis.eu kunnen de producten van de leerlingen bekeken worden met behulp van de kaart:
24
