Docentenhandleiding bij het lespakket. DWDD Pop-Up Museum 2. Ontwerp je eigen tentoonstelling!

Docentenhand­leiding bij het lespakket

DWDD Pop-Up Museum 2 Ontwerp je eigen tentoonstelling!

_

Ontwerp je eigen tentoonstelling! Bedankt voor uw boeking van de museumles en het lespakket DWDD Pop-Up Museum 2 ‘Ontwerp je eigen tentoonstelling!’ bij het Allard Pierson Museum. Deze docentenhandleiding maakt u wegwijs in de lessen en het lesmateriaal dat bij het pakket hoort. Voor vragen kunt u altijd contact met ons opnemen. Wij wensen u veel plezier met het project! DWDD Pop-Up Museum 2 Allard Pierson Museum Oude Turfmarkt 127 Amsterdam T 020-525 2556 Marjolein Woltering T 020 525 25 55 E [email protected]

2

Inhoud Doelstelling en doelgroep 4 Opbouw van de lessen 4 Tijdsinvestering 5 Aansluiting onderwijs 5 Leerdoelen 5

De voorbereidingsles 6 Inleiding op DWDD Pop-Up Museum 2 7 Het verdelen van de gastconservatoren 9 Het maken van de opdrachten 9

De Museumles 10 Opzet van de les (volgens fictief tijdschema) 10 Praktische zaken 10

De verwerkingsles 11

3

Doelstelling en doelgroep Het lespakket is bestemd voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, in het bijzonder HAVO en VWO. In het lespakket staat creativiteit, persoonlijke ontwikkeling en het doen van onderzoek centraal. Het DWDD Pop-Up Museum 2 is een unieke kans om twaalf musea met diverse collecties in één keer te bezoeken. Negen gastconservatoren hebben een eigen zaal mogen inrichten. Elk van hen heeft een andere achtergrond op het gebied van studie en werk. Door deze unieke combinatie worden alle leerlingen aangesproken, welk vakkenpakket of profiel ze ook hebben.

Opbouw van de lessen Het lespakket ‘Ontwerp je eigen tentoonstelling!’ bestaat uit drie lessen: een voorbereidingsles in de klas, een museumles in het Allard Pierson Museum en een verwerkingsles in de klas. U kunt er voor kiezen om de voorbereidingsles te vervangen door een rondleiding op de tentoonstelling voordat de leerlingen aan de museumles beginnen. Zonder voorbereiding is het niet mogelijk om de museumles te doen, omdat de leerlingen enige kennis van de gastconservator en het museum nodig hebben om de opdrachten te kunnen maken. De verwerkingsles is een mooie afronding van het pakket in de vorm van een creatieve opdracht. 4

Tijdsinvestering Voor het complete lespakket kunt u rekenen op een tijdsinvestering van circa een uur per onderdeel. Uiteraard bent u vrij om de voorbereidings- en verwerkingsles naar eigen inzicht uit te breiden of aan te passen om deze bijvoorbeeld beter te laten aansluiten op een onderwerp of project dat u in de klas behandelt.

Aansluiting onderwijs Dit lespakket sluit aan bij de eindtermen van het vak CKV en bij de persoonlijke profielen van de leerlingen.

Leerdoelen Na afloop van het project hebben leerlingen: • inzicht in de verscheidenheid aan collecties en culturele instellingen. • geleerd hoe je ze met behulp van een tentoonstelling een verhaal vertelt en hoe je daarbij je eigen kennis en talenten kunt inzetten. • geleerd om door middel van vergelijkend onderzoek te reflecteren op de keuzes van de gastconservatoren en zo een eigen mening te vormen.

5

De voor­bereidingsles De voorbereidingsles geeft u zelf in de klas. Hiervoor zijn de volgende dingen nodig: • Digitaal schoolbord met internetverbinding • Indien mogelijk laptops met internetverbinding voor de leerlingen om zelfstandig op te werken • Het pdf bestand van de voorbereidingsles met daarop de opdrachten De les bestaat uit de volgende onderdelen: • Inleiding op DWDD Pop-Up Museum 2 (ca. 5 à 10 min) • Het verdelen van de gastconservatoren over de leerlingen (5 à 10 min) • Het maken van de opdrachten (ca. 45 min)

Tijdens de voorbereidingsles maken de leerlingen kennis met het concept van DWDD Pop-Up Museum 2. Ze verdiepen zich in één gastconservator en het bijbehorende museum. Deze voorkennis hebben de leerlingen nodig voor het maken van de museumles op de tentoonstelling. Ze beginnen namelijk op de zaal van de gastconservator van hun keuze. U kunt er voor kiezen om de complete voorbereidingsles in de klas te geven, maar het is ook mogelijk de opdrachten als huiswerk op te geven. Bij de voorbereidingsles zijn geen antwoorden toegevoegd. De opdrachten zijn niet bedoeld om het juiste antwoord te vinden. Ze hebben

6

enerzijds als doel om leerlingen te laten nadenken over het inzetten van eigen talenten en kennis. Anderzijds hebben ze als doel om de leerlingen inzicht te geven in de collecties van musea en de bijbehorende onlinedatabanken.

Inleiding op DWDD Pop-Up Museum 2 De Wereld Draait Door is een Nederlands televisie­ programma van de VARA, dat op werkdagen live wordt uitgezonden vanuit studio Zuiveringshal Oost op het Cultuurpark Westergasfabriek in Amsterdam. Het programma wordt gepresenteerd door Matthijs van Nieuwkerk en is een mengeling van nieuws, informatie en amusement. Voor DWDD Pop-Up Museum 2 heeft het programma met een aantal van haar vaste gasten negen zalen ingericht met werk uit de depots van twaalf Nederlandse musea. Het thema is ook dit keer: verborgen kunstwerken. De negen gastconservatoren hebben één of twee musea uitgekozen om in de kelders op zoek te gaan naar verborgen kunstwerken. Elke gastconservator heeft samen met het museum/de musea één zaal in het Allard Pierson Museum gekregen om geheel naar eigen idee en smaak in te richten.



De gastconservatoren en hun musea: Sywert van Lienden  Beatrice de Graaf  Paul de Leeuw   Sander van de Pavert Carice van Houten Robbert Dijkgraaf Daan Roosegaarde Wim T. Schippers Paulien Cornelisse

Bonnefantenmuseum Nationaal Militair Museum, Nationaal Archief Museum Boijmans van Beuningen Mauritshuis Kröller-Müller Museum Teylers Museum en Museum Boerhaave Het Scheepvaartmuseum Universiteitsmuseum Groningen Museum Volkenkunde en het Tropenmuseum 7

Suggesties voor filmfragmenten DWDD uitzendingen: Overzicht Pop-Up Museum 29-01-2016 (1,01min) www.dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/352690

Fragment Aankondiging tweede Pop-Up Museum, 20-05-2015 (12,31min) www.dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/340286

Fragment Opening DWDD Pop-Up Museum 2, 28-01-2016 (15,59min) www.dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/352683

Website suggesties:

Suggestie Artikel: Voorwoord Jet Bussemaker, Minister OCW over DWDD Pop-Up Museum 2 in ‘DWDD Pop-Up Boek’ ‘Kunst stuurt mij de meest onverwachte kanten op’, schreef Nico Dijkshoorn bij ‘zijn’ tentoonstelling. En dat geldt ook voor dit project zelf. Jasper Krabbé sprak tijdens een aflevering van DWDD zijn verwondering uit over de erfgoedschatten in de kelders van het Tropenmuseum. En het idee van het Pop-Up Museum werd geboren. Een vrolijk en sprankelend koekoeksjong, dat tijdelijk gevoed zou worden uit de depotcollecties van tien Nederlandse musea. Getoond in het Allard Pierson Museum. Een droom die voortvarend werd omgezet in daad.

DWDD Magazine DWDD Pop-Up Museum 2 www.dwddmagazine.vara.nl/dwdd-pop-up-museum-2

Bekende mensen zochten onbekende werken uit de depots van tien verschillende musea, onder begeleiding van ervaren conservatoren en directeuren. Met persoonlijke verhalen gepresenteerd in tien afwisselend vormgegeven zalen. Ik herinner me nog goed dat ik tijdens de opening door die zalen liep. Cécile Narinx, met haar mooie boeket van avant-gardistische modeobjecten. Joost Zwagerman, toen nog levend en stralend, die bijzonder trots was op het schilderij van een dode haas in zíjn tentoonstelling: een vroeg en onbekend werk van Mondriaan uit de depots van het Gemeentemuseum Den Haag. En de vele andere sidekicks van Matthijs die als gepassioneerde ambassadeurs, onverwachte schatten hadden gedolven uit ons slapende erfgoed. Sprankelend, vrolijk, inspirerend, avontuurlijk.

8

Onze nationale erfgoedcollectie telt naar schatting 65 mil­ joen objecten. En het meeste daarvan ligt in depots. DWDD maakte van dat slapende vermogen een hit. Het tijdelijke museum kreeg binnen twee weken al zo’n 10.000 ­bezoekers uit heel Nederland. En trok daarmee nieuw publiek massaal over de drempel. Dat verdient niet alleen alle lof. Het verleidt musea ook om met nieuwe ogen naar hun depotbeleid te kijken: hoe ga ik met mijn slapende collecties om, hoe kan ik via andere media de mensen bereiken die normaliter denken dat het museum niet voor hen is? En vooral ook: hoe werk ik daarbij samen? Natuurlijk doen musea veel moeite om hun vaste collecties in the picture te houden. Maar dit keer kwam het initia­ tief van een televisieprogramma dat zich verantwoordelijk voelt om kunst en erfgoed op allerlei manieren dichter bij het grote publiek te brengen. En dat daarbij nog een flinke stap verder durfde te gaan. Onder meer door tien musea op een onverwachte manier te laten samenwerken en hun collecties uit te wisselen. Ik ben blij dat ik er met de samen­werkingsregeling via het Mondriaan Fonds, een bijdrage aan heb geleverd. Mooi dat dit programma een sequel wil maken, met andere werken uit andere Nederlandse musea: ik kijk ernaar uit. En – daar ben ik van overtuigd – vele anderen met mij!

Het verdelen van de Het maken van de gastconservatoren opdrachten In de voorbereidingsles is een overzicht van de gastconservatoren en musea te vinden, met daarbij een korte introductie die de leerlingen kan helpen om een keuze te maken voor een gastconservator. De gastconservatoren zijn op basis van hun achtergrond verdeeld over een aantal vakgebieden. Dit om de leerlingen te helpen een keuze te maken die bij hun vakkenpakket past. Binnen het vakgebied kunnen de leerlingen vervolgens een keuze maken op basis van hun interesse voor een bepaald persoon. Dit is slechts een hulpmiddel, aangezien veel gastconservatoren een brede achtergrond hebben. Het staat u vrij om de leerlingen op een andere manier te laten kiezen voor een gastconservator of om zelf de onderverdeling te maken.

Om de opdrachten van de voorbereidingsles te kunnen maken, zullen de leerlingen het internet moeten gebruiken. Het gaat om verschillende soorten bronnen, namelijk tekstuele bronnen, online databanken en filmfragmenten. Bij de opdrachten hebben we aangegeven welke websites in ieder geval bezocht moeten worden. We verwachten dat de leerlingen zelf binnen de websites de benodigde informatie kunnen vinden en dat ze zelf naar aanvullend materiaal zoeken.

We willen u vragen om te zorgen voor een goede verdeling over de gastconservatoren. Dit voorkomt problemen in het museum. Er zullen veel reguliere bezoekers de tentoonstelling bezoeken en niet alle zalen zijn even ruim. We willen er voor zorgen dat iedereen een goede ervaring heeft op de tentoonstelling.

9

Benodigde websites • www.dewerelddraaitdoor.vara.nl/gasten • www.dwddmagazine.vara.nl/dwdd-pop-up-museum-2#!/in-het-depot • Website museum • Persoonlijke website gastconservator • Google en wikipedia Als de leerlingen de opdrachten hebben gemaakt, kunnen ze vertellen wat de achtergrond is van hun gastconservator, wat voor werk hij/zij doet en welke bijdrage hij/zij daarmee levert aan het televisieprogramma DWDD. De leerlingen weten ook wat voor soort collectie het bijbehorende museum heeft. Deze basis is van belang voor hun vervolgonderzoek in het Allard Pierson Museum.

De museumles

Praktische zaken

Tijdens de museumles in het Allard Pierson Museum bezoekt u met de klas de tentoonstelling van DWDD Pop-Up Museum 2, die zich op de tweede verdieping bevindt. Hier gaan de leerlingen zelf aan de slag met de opdrachten. Ze beginnen op de zaal van de gastconservator van hun keuze.

Parkeren

Let op: Zorg ervoor dat u zelf de opdrachten­ bladen meeneemt: in het museum zijn ze niet verkrijgbaar. Opzet van de les (volgens fictief tijdschema): 10.00 uur: De klas komt aan in het museum en wordt ontvangen door een publieksbegeleider. Deze heet de groep welkom, legt de opzet van de tentoonstelling uit en de huisregels van het museum. Vervolgens deelt hij/zij plankjes uit waarop de leerlingen opdrachten kunnen maken. 10.10 uur: De leerlingen gaan naar de zaal van hun gastconservator en maken daar deel 1 van de opdrachten. 10.35 uur: De leerlingen bekijken de rest van de tentoonstelling en maken deel 2 van de opdrachten.

Het verdient aanbeveling het museum per openbaar vervoer of lopend te bezoeken. In de omgeving van het museum is weinig parkeergelegenheid. Wel is het mogelijk om gebruik te maken van de laad en los plaats naast het museum. Bussen moeten daarna echter naar een aparte busparkeerplaats. Kijk hiervoor op de site van de gemeente Amsterdam. Het museum heeft geen aparte fietsenstalling. Fietsen kunnen geparkeerd worden op de Oude Turfmarkt.

De leerlingen bergen hun jassen en tassen op in de kluisjes, bij binnenkomst rechts. Jassen en tassen zijn niet toegestaan in de tentoonstellingszalen. Voor de kluisjes is €1,00 borg nodig. Zorg dat de leerlingen dit bij zich hebben. Per 10 leerlingen is minimaal één begeleider nodig vanuit school. Dat kunnen docenten zijn of ouders/verzorgers. De begeleiders van uw school zijn te allen tijde verantwoordelijk voor de leerlingen en worden geacht het gehele programma aanwezig te zijn op de tentoonstelling. Het is handig als de begeleiders al enigszins de weg weten in het museum. Mocht u in de gelegenheid zijn om van tevoren een bezoek te brengen aan het museum, dan is dat zeker aan te bevelen. Onze publieksbegeleiders zullen u uiteraard wegwijs maken tijdens de museumles.

Betalen

Scholen kunnen contant bij de kassa afrekenen. Er wordt dan geen factuur gegenereerd. Indien een factuur gewenst is moet er op rekening worden betaald. Ook kan de school gebruik maken van de Cultuurkaart om het bezoek te betalen. In alle gevallen is het belangrijk om van te voren aan te geven op welke manier de school wil Verboden te fotograferen betalen. Op de tentoonstelling van DWDD Pop-Up Museum 2 is het verboden te fotograferen. Bezoek Dit geldt ook voor mobiele telefoons. Wilt u Kom op tijd, liefst een kwartier voordat het de leerlingen hier van te voren op attenderen? programma begint, zodat de leerlingen voldoende De museumles is hier op aangepast. tijd hebben om hun jassen en tassen op te bergen.

11.00 uur: Einde van het programma. De leer­ lingen leveren hun plankjes in op de plek waar ze zijn uitgedeeld. 10

De verwerkingsles De verwerkingsles is een praktische en creatieve opdracht, waarbij de museumles als handvat en ter inspiratie kan worden gebruikt. U kunt er voor kiezen om de verwerkingsles op school te laten uitvoeren of als huiswerk mee te geven. U kunt de leerlingen zelfstandig laten werken of in groepjes. De leerlingen kunnen het resultaat in de klas presenteren. De verwerkingsles kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Zo kan er volledig op de computer worden gewerkt, of juist volledig op papier. Een andere optie is om alle ideeën te laten uitschrijven met enkele voorbeelden in de vorm van plaatjes of schetsen.

11