Dobro došli

Welkom / Dobro došli 1. Nederland & Eerste Wereldoorlog 2. Aankomst van de Servische krijgsgevangenen in Nederland 3. Overlijden van 92 Servische WOI soldaten 4. Opgraving en transport naar Jindřichovice (CZ) 5. Individuele verhalen

6. Monument in Garderen 7. Onderzoeksmethoden en bronnen

сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

1. Nederland & Eerste Wereldoorlog • Nederland was neutraal gedurende de Eerste Wereldoorlog • Neutraliteitspolitiek was moeilijk , maar hield stand. • Nederland had desondanks wel te maken met: -algehele mobilisatie; -voedselschaarste; -elektrisch hek aan de Belgische grens door de Duitsers gebouwd; -Vluchtelingen: In 1914 ging het om 1 miljoen (vooral Belgische) burgervluchtelingen op een bevolking van 6 miljoen; -opvang van krijgsgevangenen van alle strijdende partijen. -Op 2 juli 1917 was er een akkoord tussen Duitsland en Engeland om 17.000 krijgsgevangenen in Nederland op te nemen. Zodoende waren er al tijdens de oorlog duizenden vluchtelingen en krijgsgevangenen op Nederlands grondgebied.

сећање | servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

“De dodendraad”, elektrisch hek op de grens met België


2. Aankomst van de Servische krijgsgevangenen in Nederland • Van 1914 tot 11-11-1918: alle krijgsgevangenen die Nederlands “neutraal” gebied bereikten, werden niet teruggestuurd volgens de Conventies van Den Haag van 1907 - deze gevangenen (buiten de genoemde Belgen), vooral Russen, maar ook Serviërs, kwamen op eigen gelegenheid de grens over, meestal lopend, soms zwemmend; •

Na 11-11-1918 werden Nederlandse havens gebruikt voor repatriëring: krantenartikelen uit januari 1919 hadden het over 222.347 (entente) krijgsgevangenen, die uit Duitse krijgsgevangenkampen waren bevrijd en die via Nederland werden gerepatrieerd na afloop van de vijandelijkheden;

• Onder bovengenoemd aantal waren er 4316 Serviërs, 1160 kwamen via Enschede Nederland binnen. сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

Enschede


Enschede


Rijks-quarantainekamp, Enschede


Hulpziekenhuis Rotterdam 5 februari 1919






Achterkant van foto van het Hulpziekenhuis Rotterdam 1919


3. Overlijden van 92 Servische WOI soldaten • Krijgsgevangenen overleden aan verschillende oorzaken; • Spaanse griep veroorzaakte begin 1919 vele doden; • Tussen 11 januari en 7 februari 1919, dus in vier weken tijd, overleden 87 Servische soldaten in Nederland - niet door oorlog maar door de Spaanse griep. De 5 andere Serviërs overleden al vóór Januari 1919 door verschillende oorzaken; • Alle Servische soldaten werden in Nederland begraven, namelijk in Barneveld (Garderen 29*), Nijmegen (21), Lonneker (Enschede: 17), Dordrecht (15), Hengelo (3), Rotterdam (2), Borger (2), Amersfoort (1) en Nieuw-Beerta (1).


Plaatsen waar de Servische WOI soldaten zijn overleden


4. Opgraving en transport naar Jindřichovice (CZ) • Vanaf de jaren ‘20 begon het (toenmalige) “Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen” zijn oorlogsgraven te concentreren op plaatsen waar veel Serviërs overleden, zoals bijvoorbeeld Zeitenlik en Vido in Griekenland of Olomouc en Jindřichovice in de republiek Tsjechoslowakije. • Er waren ook plannen voorzien voor de overblijfselen van de Serviërs die in Nederland overleden waren en actie was vereist omdat volgens de Nederlandse wet een graf mag worden geruimd als er binnen de wettelijke termijn van 10 jaar zich niemand meldt om het graf te claimen. • Contact tussen Consulaat-Generaal van het Joegoslavisch Koninkrijk te Rotterdam en de Nederlandse autoriteiten in de jaren 30 om de graven op te graven en te transporteren naar het Servische Ereveld in Thiais bij Parijs. сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

• In november 1937 werd duidelijk dat er in Thiais onvoldoende ruimte was, waarop werd besloten de overblijfselen over te brengen naar het Servische mausoleum in Jindřichovice, in Tsjechoslowakije. • Begin mei 1938 werden 88 lichamen opgegraven en naar Nijmegen getransporteerd, waar ze werden herkist in loden knekelkisten. • In de morgen van 18 mei 1938 vertrok het transport naar Duitsland. Op de Nederlands-Duitse grens bij Wyler/Kraneburg werden de 88 kisten overgedragen aan de Duitsers, die ze met militaire eer ontvingen. • Vandaar uit ging het transport verder naar het mausoleum, waar 88 van de 92 in Nederland overleden Servische soldaten hun laatste rustplaats vonden. • Van de 4 graven die niet in 1938 zijn geruimd is alleen bekend dat het graf in Nieuw-Beerta nog moet bestaan. Eén graf in Rotterdam is waarschijnlijk voor 1938 geruimd en zoiets dergelijks lijkt ook gebeurd te zijn in Borger. сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

Het Mausoleum in Jindřichovice (CZ), 28/06/2014


In het Mausoleum te Jindřichovice (CZ), 28/06/2014


In het Mausoleum in Jindřichovice (CZ), 28/06/2014


5. Individuele verhalen • Miloš Gavrović; -Werd in 1896 geboren in Miločaj (bij Kraljevo); -Overleed op 23 januari 1919 in Usselo ( bij Enschede); -opgegraven op 14-05-1938 en naar Nijmegen getransporteerd; -via grensovergang Wyler (bij Nijmegen) naar Jindřichovice (nu CZ) getransporteerd op 18-05-1938; -Familie (een neef ) op de hoogte gesteld in november 2012 over het lot van zijn oom Miloš: overleden in Nederland en niet in Duitsland.

• Miloš zijn laatste rustplaats is in Jindřichovice, maar zijn naam staat ook op; -een monument in Garderen (NL); -een monument in Miločaj (SRB); -een herdenkingsplaquette in Miločaj voor alle slachtoffers uit WOI en WOII.


Monumenten voor Miloš: Links in Garderen (NL) en rechts in Miločaj (SRB).


Herdenkingsplaat in Miločaj (SRB) voor WOI en WOII slachtoffers: ook Miloš Gavrović staat hierop vermeld.


Laatste rustplaats van Miloš Gavrović in Jindřichovice (CZ): kist 36.


• Đorđe Vukosavljević -werd in geboren in Kragujevac (datum onbekend); - onderofficier van de 3e compagnie, 1ste bataljon in het 12e infanterie regiment; -overleed op 22 januari 1919 in Nieuw-Milligen (gemeente Apeldoorn); -opgegraven op 13-05-1938 en naar Nijmegen getransporteerd; -via grensovergang Wyler (bij Nijmegen) naar Jindřichovice (nu CZ) getransporteerd op 18-05-1938.

•

Contact gehad met de achterkleindochter van Đorđe en foto’s en brieven mogen inzien.


Foto van Đorđe Vukosavljević genomen op 15 of 22 juli 1917, in een krijgsgevangenenkamp in Duitsland, waarschijnlijk Soltau.


Fragment uit een brief van Đorđe, Soltau (D) 30/06/1918


Brief aan de echtgenote van Đorđe, G.Milanovac 09/08/1919


6. Monument in Garderen • In een hoek van de Begraafplaats te Garderen staat een monument ter herinnering aan 30 Serviërs die in 1919 overleden aan de Spaanse griep. • Monument was al voor WOII geplaatst, alleen onbekend door wie en wanneer. • Er staat een Franse tekst op “les soldats serbes décédés au camp de Millingen 1919” met 29 namen in Franse transcriptie, en op de achterkant in het Servisch en Nederlands “Умрли за Србију” / “Gestorven voor Serbie”, “Благодарна Отаџбина Србија” / “Het Dankbaar Serbische Vaderland”). • Begin 21e eeuw was de tekst bijna verweerd en moeilijk leesbaar. Een enthousiast team van vrijwilligers (Nederlanders en Serviërs) heeft het monument gered van de ondergang. • Iedere eerste zaterdag van Oktober herdenkingsplechtigheid.


Monument in Garderen (NL)


Monument in Garderen (NL)


Herdenkingsplechtigheid bij het monument in Garderen, 05/10/2013


Herdenkingskruizen voor de 29 Servische soldaten die in Garderen overleden. De kruizen zijn neergezet op 05/10/2013


7. Onderzoeksmethoden en bronnen • artikel van Dick Veldhuizen uit 2001 + artikel van Nel van As uit 2011; • op basis van die artikelen: onderzoek in (online) Nederlandse kranten 19171919 en 1938 : toen wisten we ongeveer aantal en welke steden; • onderzoek in (online) registers burgerlijke stand in de steden waar slachtoffers waren (1917-1919) => 92 mogelijke slachtoffers; • op basis van contact met Dick Veldhuizen nader onderzoek in Nationaal Archief (archief NL binnenlandse zaken, archief NL ambassade in Belgrado) en in het archief van de kerk in Nijmegen (die de opgravingen hadden verzorgd) => nauwelijks resultaat; • onderzoek in Arhiv Jugoslavije in april 2012 met als resultaat dat er zekerheid kwam over de plaats van het herbegraven;

• vondst door Tanja in Arhiv Srbije van de opgravingsrapporten. сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

Nederlandse overlijdensakte (Gemeente Lonneker, 1919 No. 37) Naam: Milosch Gavrowits Leeftijd: 23 Plaats: Milotschaila (Oprotsatsinski) Datum van overlijden: 23.01.1919 Plaats van overlijden: Usselo Familie informatie: Vader: Leka сећање | Servische krijgsgevangenen | www.secanje.nl

Servisch opgravingsrapport Naam: Gavrović Miloš Geboortedatum: 23.I 1890 Geboorteplaats: Miločaj Datum van overlijden: 23.I 1919. Begraven te: Loneker, Enšede, Holandija Datum van opgraving: 14.V 1938. Stoffelijke resten geplaatst in loden kist nr.: No. 36 Overgebracht naar een mausoleum in: Tsjechoslowakije (Jindřichovice)


Dank u wel! Meer informatie op onze site: www.secanje.nl


Dobro došli

Recommend Documents