Het gebed als ontdekkingsreis
proefpakket
Dit is een proefpakket van
50 dagen op weg met God Pasen tot Pinksteren 31 maart - 19 mei 2013
Een project van de Werkgroep Gebed van het Evangelisch Werkverband, in samenwerking met onder meer de Internationale Bijbelbond en Evangelische Alliantie.
Woord vooraf Wilt u de rijkdom van het gebed ontdekken? Verlang jij er ook naar om God dieper te leren kennen? Tussen Pasen en Pinksteren 2013 wordt 50 dagen lang (extra) aandacht gegeven aan gebed. Met verschillende materialen voor gezin, jongeren, gesprek- en gebedsgroepen worden middelen aangereikt om individueel, als gezin, gebed- of groeigroep, kerkenraad of gemeente bezig te zijn met en over gebed. Het initiatief voor project ’50 dagen op weg met God’ werd genomen door de werkgroep Gebed van het Evangelisch Werkverband. In het project wordt samengewerkt met onder meer: de Evangelische Alliantie, de Internationale Bijbelbond. Vertel Het Maar en Kind op Zondag sluiten met hun rooster voor zondagsschool en kindernevendienst bij dit project aan. Het doel van het project is dat we meer en beter leren bidden en ontdekken hoe we door gebed kunnen groeien in het leven met God. Op dit moment heeft u een Proefpakket in handen waarin delen van de verschillende materialen zijn samengebracht om u een goede indruk te geven van de verschillende uitgaven en materialen van het project. De volgende materialen zijn beschikbaar in het project ‘50 dagen op weg met God’: 1. Dagboek te gebruiken in het gezin of individueel, met per dag een pagina voor kinderen en voor volwassenen. In dit proefpakket vindt u week 3 uit dit Dagboek ................................................................ 4 2. Handleiding voor Gespreks- en Gebedsbijeenkomsten Thema’s en suggesties voor gesprek en werkvormen over gebed incl. een achttal gebedsvormen voor de afsluitende Week van Gebed. In dit proefpakket vindt u Gespreksbijeenkomst 3: ‘De rijkdom van het gebed’.................18 In dit proefpakket vindt u een aantal voorbeelden van Gebedsvormen..............................36 3. Preekschetsen voor de diensten op de zondagen In dit proefpakket vindt u een Preekschets over Psalm 63 en Joh 17:1-5..........................24 2
4. Jongeren Boekje voor het gebed als ontdekkingsreis voor jongeren. In dit proefpakket vindt u het eerste hoofdstuk ‘Wat is bidden?’........................................30 5. Diverse folders ’50 dagen op weg met God’ (bijgesloten bij dit proefpakket), ‘Vasten is feesten’, ‘Starten van een Gebedsgroep’, ‘Gebedstrio’s’. 6. Leidraad gebed voor de stille tijd 7. Zeven kamers van gebed Mapje met 7 kaarten over gebed (in een volwassenen- en een kinderuitvoering) 8. Kwartetspel Ook vindt u in dit Proefpakket nog een overzicht van websites (met informatie) over gebed ...................................................................................................39 Wij hopen dat dit Proefpakket u stimuleert en enthousiasmeert samen met uw kerk of gemeente mee te doen met het project ‘50 dagen op weg met God’ tussen Pasen (31 maart) en Pinksteren (19 mei ) 2013. In dit pakket vindt u ook een Bestelkaart voor de diverse materialen. Stuur deze – zonder postzegel – vóór 1 december 2012 op naar het Evangelisch Werkverband en u ontvangt uw bestelling in februari 2013. U kunt ook bestellen via de site www.ewv.nl/producten. Het materiaal is samengesteld door Henk van Blitterswijk, Adri Bloemendal, Annette Doggen en Jan Minderhoud. Meer informatie vindt u op www.50dagenopwegmetgod.nl Voor vragen kunt u contact opnemen met het Evangelisch Werkverband E
[email protected], T 0342-460010
Namens de Werkgroep Gebed van Stichting Evangelisch Werkverband Henk van Blitterswijk, Adri Bloemendal, Jan Minderhoud 3
Week 3 uit het Dagboek ‘Het gebed als ontdekkingsreis
WEEK 3 zoNDAG In deze derde week laten we ons verrassen door de vreugde die het gebed ons schenkt. Zeker, er is ook een andere kant; die komt later aan de orde. Maar nu verwonderen we ons over de rijkdom die God ons in het bidden heeft gegeven.
Filippenzen 4:4-9
Bidden als bron van blijdschap Wees altijd verheugd. (Filippenzen 4:4)
Als een kind moet huilen omdat hij met de fiets is gevallen, kunnen een paar woorden en een kusje van mama wonderen doen. ‘Stil maar, de pijn is snel voorbij en je fiets is niet eens kapot.’ En even later is je kind weer blij. Zo kun je iemand troosten en oproepen om blij te zijn. Maar om je nu altijd te verheugen? Is dat niet overdreven? Heeft Paulus wel oog voor de moeiten van het leven? Nou, dit laatste heeft hij zeker wel; hij schrijft deze brief nota bene vanuit de gevangenis. Hoe kan Paulus dan zo vol vreugde zijn? En hoe komt het dat je als kind vaak blij en onbezorgd kunt spelen en je bij het ouder worden daar steeds meer moeite mee hebt? Misschien is het dit: als kind heb je, als het goed is, een onbeperkt vertrouwen in mama en papa. Wat het leven ook brengt, een val met de fiets of ruzie met een buurjongetje, altijd is er iemand bij wie je terecht kunt. Zo hebben wij een onbeperkt vertrouwen nodig in de hemelse Papa. Vraag Hem wat je nodig hebt, zegt Paulus, en dank Hem in al je gebeden. Je weet toch dat je alle dingen van het leven met Hem kunt delen. Hij zal voor je zorgen. Paulus zegt dus niet van de problemen dat ze wel meevallen. Maar hij wijst naar de Here Jezus: laat Hem je vreugde zijn. Want Hij is er altijd, ook voor jou. Dan is de blijdschap als een bron die blijft stromen.
4
Hemelse Vader, laat mij elke dag de vreugde vinden in U. Dank U dat ik altijd bij U mag komen. En dat U zo stil en rustig en begrijpend bent.
voor iedere dag’
EEN PRACHTIGE WEG Verschillende mensen uit de Bijbel laten iets zien over hun manier van bidden. Lees Filippenzen hoofdstuk 4, vers 4 tot 7
Wees altijd verheugd (vers 4) Paulus schreef een brief aan de christenen in de stad Filippi (Griekenland). Hij schreef: wees altijd blij. Hij bedoelde niet dat je nooit bang, boos of verdrietig mag zijn. Hij bedoelde dat je blij mag zijn omdat je weet dat God je altijd zal geven wat je nodig hebt. Daar hoef je je geen zorgen om te maken. Als je bang bent, geeft God je moed. Ben je boos? Hij geeft je vrede. Als je verdriet hebt, troost Hij je. Dat is een reden om altijd blij te zijn als je bidt!
Woordzoeker Streep de woorden weg: bezorgd | dank gebed | hart | nodig | verheugd | vraag vrede | vreugde | vriendelijk K
IJ
L
E
D
N
E
I
R
V
D
H
G
I
D
O
N
A
R
N
G
A
A
R
V
K
H
E
E
K
M
V
E
R
H
E
U
G
D
N
I
N
E
U
T
G
W
G
E
A
B
D
E
D
D
E
B
E
G
D
E
E
B
E
Z
O
R
G
D
N
De overgebleven letters vormen een zin:
Lieve Heer Jez us, ik ben blij da t ik U ken. Ik ben blij om dat U mij wilt geven wa t ik nodig heb. Dank U wel daarvoor. Am en.
WEEK 3 maaNDAG Het gebed heeft verschillende aspecten. Allereerst richten we onze blik op het danken. En misschien is het wel een goed idee om ook je gebed daarmee te beginnen.
Psalm 30
Een danklied Heer, mijn God, ik riep tot u om hulp en u hebt mij genezen. (Psalm 30:3)
De dichter van deze psalm heeft een fantastische redding van God meegemaakt. Blijkbaar was hij ziek en zaten de vijanden achter hem aan. Hoe dan ook, hij was de dood nabij en zag zichzelf al in het graf afdalen. Toen heeft God hem gered. En nu kan hij nauwelijks woorden vinden om uitdrukking te geven aan zijn dankbaarheid. Het kan zijn dat je bij jezelf denkt: dat is niet zo moeilijk. Als je zoiets geweldigs meemaakt, word je vanzelf blij en kun je wel dagen zingen voor God. Maar als je nu midden in de narigheid zit, wat dan? Ooit las ik een boek van een vrouw die op jonge leeftijd een dwarslaesie kreeg en daardoor in de rolstoel terecht kwam. In het boek beschrijft ze onder andere haar worsteling met God. Op een gegeven moment wilde ze niet langer in de negatieve sfeer blijven hangen en wilde ze God weer gaan danken. Bewust noemde ze voor God wat ze nog wel had en wat ze wel kon. Ik zal nooit vergeten wat ze daarna schreef: ‘Na verloop van tijd begon ik dankbaar te worden…’ God danken is dus ook een beslissing die je neemt, een daad van je wil. Ga er maar eens voor zitten. Wat heb je allemaal van Hem gekregen? Kijk eens naar de mensen om je heen en de mogelijkheden die je hebt om te leven. Kijk vooral naar wat Jezus deed om jou en ons allemaal te redden uit de macht van het kwaad. En dank God ervoor. Vertel het Hem, heel bewust, en hou dat vol. Wie weet loopt straks je hart van dankbaarheid over…
Here God, ik dank U voor het onuitsprekelijke wonder van uw liefde: U hebt mij gemaakt en uw Zoon gegeven om ook mij te redden. 6
EEN PRACHTIGE WEG Bidden tot God is niet alleen om dingen vragen. Heb jij Hem wel eens verteld hoe geweldig Hij is? Of waar je dankbaar voor bent? Lees Psalm 30, vers 1 tot 5
HEER, mijn God, ik riep tot u om hulp en u hebt mij genezen. (vers 2) David schreef over een wonder dat God voor hem gedaan had. Hij was dankbaar en liet dat duidelijk merken. Hij begon God te prijzen. En hij wilde dat iedereen met hem meedeed! Je hebt vast geleerd om ‘dankjewel’ te zeggen als iemand iets voor je doet. Het is een mooie manier om te laten merken dat je ergens blij mee bent. Hoe laat jij aan God merken waar je blij mee bent?
iefje Schrijf een br Hem te aan God om r r je dankbaa vertellen waa om Hem te voor bent. En geweldig je vertellen hoe Hem vindt.
WEEK 3 dinsDAG Een belangrijk onderdeel van het gebed is de schuldbelijdenis: voor God uitspreken waarin je gezondigd hebt en om vergeving vragen. De dichter van Psalm 32 heeft ervaren hoezeer dat kan opluchten.
Psalm 32
Schuldbelijdenis Toen beleed ik u mijn zonde, ik dekte mijn schuld niet toe. (Psalm 32:5)
Heb jij een vriend die op je vertrouwde, wel eens in de steek gelaten? Of verzwijg je wel eens iets voor je man of vrouw? Wellicht ga je daaronder gebukt; je merkt dat het tussen jullie in staat en de relatie vertroebelt. Of is er wel zoiets in je leven, maar heb je er geen last van? Misschien is dat nog erger; het zou kunnen betekenen dat je je geweten het zwijgen hebt opgelegd… Hoe is dat in jouw relatie met God? Merk je hierin wel eens een belemmering? Dan wordt het tijd om er werk van te maken. Ik ken een voorbeeld van een man die lange tijd worstelde met een pornoverslaving. Toen hij op een dag aan het bidden was, overweldigde de heilige Geest hem zo dat hij wist: ik moet dit aan God én aan mijn vrouw opbiechten. Toen hij dat deed, was het een geweldige opluchting en een begin van bevrijding. Deze man wist wat er in de weg stond. Nog lastiger is als je niets in de gaten hebt. Je bidden verflauwt en geeft geen vreugde meer. Als dat het geval is, is het goed om jezelf voor Gods aangezicht af te vragen: is een onbeleden zonde hier misschien de oorzaak van? Zonde doen is erg, zonde verbergen nog erger. David werd er zelfs ziek van dat hij verstoppertje bleef spelen. Maar als je oprecht je falen voor Hem uitspreekt, zal Hij je vergeven. Daarvoor is Jezus aan het kruis gestorven. Dan is de lucht geklaard. Je mag opnieuw beginnen en je kunt wel zingen van geluk.
8
Vader in de hemel, ik wil helemaal eerlijk zijn voor U. Wilt U me laten zien of iets de relatie met U in de weg staat en help mij door uw Geest om dat op te ruimen.
EEN PRACHTIGE WEG Bidden tot God is ook de verkeerde dingen die je doet aan Hem vertellen. Je hoeft niets voor Hem te verstoppen. Lees Psalm 32, vers 1 tot 6
Toen beleed ik u mijn zonde, ik dekte mijn schuld niet toe. (vers 5) David had iets slechts gedaan en vertelde het niet aan God. Hij voelde zich steeds schuldiger en vervelender. Totdat hij het toch aan God vertelde en om vergeving vroeg. Dat maakte hem blij. Misschien ken je dat nare gevoel wel. Je hebt iets kapot gemaakt en durft het papa of mama niet te vertellen. Pas als je ‘sorry’ hebt gezegd en het hebt goed gemaakt, verdwijnt dat nare gevoel.
G
G
Blokpuzzel Leg de letterblokjes op de goede plaats, dan lees je iets uit Psalm 32, vers 1 (GNB).
A
G
E
L
O
K
I
G
E
N
E E
Goede God, ik kan alles tegen U zeggen, ook d e slechte en verk eerde dingen die ik wel een s doe me dat ik ... (v . Het spijt ul maar iets in) Dank U w el, dat mij wilt vergev U en. Amen.
K
G
J V
U
J S
K
L
B
D
E
V
E
R
E
F
T
J
WEEK 3 WOENSDAG Over het algemeen bestaat ons gebed voor een groot deel uit vragen. Misschien wel eens een te groot deel. En God heeft nooit beloofd dat Hij al onze wensen zal vervullen. Tegelijkertijd mag je toch vrijmoedig al je nood aan God voorleggen.
1 Samuël 1:9-18
Je leven uitgieten Nee, ik ga gebukt onder een zwaar verdriet en stort mijn hart uit bij de Heer. (1 Samuël 1:15)
Hanna weet het niet meer. Ze wil zo graag een zoon, want dat is een teken van de genade van God. Ze lijdt eronder. En haar rivaal Peninna schrikt er niet voor terug om haar flink te pesten met haar kinderloosheid. Ze gaat naar het heiligdom van God en vertelt Hem alles. Tegen Eli zegt ze letterlijk: ‘Ik heb mijn leven voor de Here uitgegoten.’ Wat mooi als je zo kunt bidden. Je mag bij God komen hoe je situatie ook is en hoe je je ook voelt. Je hoeft jezelf niet groter en sterker voor te doen dan je bent. Wees maar jezelf en vertel Hem alles. Je mag klagen, bidden, vragen en alle dingen van het leven aan Hem toevertrouwen. Hanna doet het en haar gezicht klaart zienderogen op. Is dit nu de opluchting van alles eruit gooien? Heeft bidden vooral een psychologisch effect? Dat zal er zeker bijkomen, maar hier is duidelijk meer aan de hand. Want de priester Eli, in veel opzichten ver van God afgeweken, staat nog steeds in dienst van God en als zodanig geeft hij Hanna een belofte van God mee. Haar gebed zal worden verhoord. De komende weken zullen we nog regelmatig stil staan bij verhoorde en onverhoorde gebeden. Dit mag nu al duidelijk zijn: vrijmoedig mag je alles bij God brengen. Hij zal niet altijd alles doen wat wij Hem vragen. Maar soms laat Hij ons ook versteld staan door wonder boven wonder precies te doen wat wij graag willen.
Dank U, Here God, dat U nooit genoeg krijgt van ons klagen en vragen. Help mij om alle dingen van het leven bij U te brengen. 10
EEN PRACHTIGE WEG Misschien denk je wel eens: dat ga ik echt niet zeggen! Je durft iemand niet te vertellen wat je werkelijk denkt of voelt.
Lees 1 Samuel hoofdstuk 1, vers 12 tot 15
Nee, ik ga gebukt onder een zwaar verdriet en stort mijn hart uit bij de HEER. (vers 15) Hanna had een groot verdriet. Ze kon geen kinderen krijgen en daar werd ze om gepest. Haar verdriet was zo groot dat ze soms geen hap meer door haar keel kon krijgen. Gelukkig durfde ze het aan God te vertellen. Ze stortte haar hele hart voor Hem uit. En de Heer gaf haar een geweldig antwoord. Hij beloofde haar een zoon.
aan Wat durf jij et en? Schrijf h God te vertell r leg dat achte en je ef ri b n op ee n Kijk er over ee in dit boekje. og eens naar. paar weken n nderd? Zou Is er iets vera oord van dat een antw zijn? God kunnen
Miniquiz 1. Wie treiterde Hanna? | A Elkana | B Eli | C Peninna 2. Hoe heette de zoon van Hanna? | A Jona | B Daniël | C Samuël 3. Hij werd een ... van God. | A rechter | B profeet | C koning 4. Hanna ‘stortte haar hart uit’ bij God, wat betekent dat? | A Ze vertelde God alles wat ze verdrietig vond. | B Ze dacht dat ze hartproblemen had. | C Ze was bang dat ze haar hart kwijt zou raken.
WEEK 3 DONDERDAG In het gebed brengen we niet alleen ons eigen leven voor Gods aangezicht, maar ook dat van onze medemensen. De dank én de nood van allen die ons lief zijn, leggen we in Gods hand.
1 Timoteüs 2:1-7
Voorbede Allereerst vraag ik dat er voor alle mensen gebeden wordt. (1 Timoteüs 2:1)
Paulus roept ertoe op en zijn opdracht gaat heel ver: bidden voor alle mensen! Dat betekent niet dat je de nood van de hele wereld op je nek kunt nemen. Trouwens, hoe moet je je dit precies voorstellen? Zeven miljard mensen met naam en toenaam bij God brengen is onmogelijk. Even in je gebed aan God vragen: ‘Wilt U zorgen voor de hele wereld’, is niet zo moeilijk, maar is dat wat Paulus hier bedoelt? Nee, het gaat erom dat onze voorbede zich uitstrekt over allerlei mensen, van hoog tot laag. Van koningen en mensen met veel verantwoordelijkheid tot de gewone man en vrouw in de straat. Iedereen die op je weg wordt geplaatst, mag je in het gebed aan God opdragen. En waar is ons gebed voor de ander op gericht? Daarop geeft vers 4 het antwoord: God wil dat alle mensen gered worden. Natuurlijk, we kunnen allerlei dingen aan God vragen: genezing voor iemand die ziek is, bewaring voor iemand die op reis gaat, succes voor een jongere die examen doet, enz. Als we het belangrijkste maar niet vergeten: dat de ander God mag kennen en leert leven in de liefde van Jezus Christus, de enige middelaar tussen God en mensen. Hij heeft zijn leven gegeven als losgeld om ons vrij te kopen uit de macht van de zonde. Het belangrijkste en mooiste dat je voor een ander kunt doen, is het evangelie van de Here Jezus doorgeven en voor hem of haar bidden.
12
Trouwe God, laat mij oprecht ernaar verlangen dat mijn medemensen U leren kennen. Help mij om van daaruit te leven en zo voor hen te bidden.
EEN PRACHTIGE WEG Zegt je moeder, of iemand anders, wel eens tegen je: “Je moet niet alleen aan jezelf denken. Denk ook eens aan een ander”?
Lees 1 Timoteüs hoofdstuk 2, vers 1 tot 4
Allereerst vraag ik dat er voor alle mensen gebeden wordt. (vers 1) Paulus schreef in zijn brief aan Timoteüs dat christenen in hun gebed niet alleen aan zichzelf moeten denken. Denk juist aan mensen die Jezus (nog) niet kennen. Bid voor hen dat ze gaan begrijpen hoe veel God van hen houdt. Want God wil dat iedereen de waarheid uit de Bijbel leert kennen. Denk aan de mensen die de hulp van God nodig hebben en bid voor hen.
Lieve Heer Jez us, soms weet ik niet voor wie ik moet b idden. Wilt U mij helpen om aan mensen te den ken die uw hulp nod ig hebben? Amen.
Vragen Jezus heeft ook gebeden. Voor wie? (Lees Johannes 17:9 en 20)
Wat bad Jezus voor hen? (vers 15 en 21)
WEEK 3 VRIJDAG God loven – misschien kennen we dat vooral van het zingen in de kerk. Maar het is goed om dat ook in je persoonlijk gebed een plek te geven. Paulus en Silas gaan God loven, als ze in Filippi in de gevangenis zitten.
Handelingen 16:16-25
God loven in de nacht Om middernacht waren Paulus en Silas aan het bidden en zongen ze lofliederen voor God. (Handelingen 16:25)
Het is een misverstand om te denken dat je voor het loven van God blij moet zijn. Sommige mensen zien vanwege dit misverstand ervan af: ‘Hoe kan ik nu lofzingen als ik in de put zit?’ Anderen toveren bij voorbaat een grote glimlach op hun gezicht, want als je gaat prijzen moet je wel vreugde uitstralen. Kijk liever naar Paulus en Silas. Ze zijn gemarteld omwille van het evangelie en vervolgens in de gevangenis gesmeten. Het ziet er niet best voor hen uit. Reden genoeg om de moed in je schoenen te laten zinken. Wat zullen ze zich beroerd gevoeld hebben. Maar in de nacht, letterlijk en figuurlijk, gaan ze God prijzen. Daardoor worden ze boven de omstandigheden uitgetild. Bij hen leidt dit zelfs tot bevrijding uit de gevangenis. Maar ook als dat niet het geval is, geeft het loven van je God je uitzicht. Je hoeft er dus niet blij voor te zijn, maar de kans is wel groot dat je er blij van wordt! Als dit maar niet leidt tot een ander misverstand: dat het om óns zou gaan. Want God loven wil zeggen: uitroepen, voor Hem en voor je naaste, welke grote dingen God heeft gedaan. Daarbij ben je niet afhankelijk van de omstandigheden. Want altijd en overal kun je Hem prijzen omdat Hij zijn liefde heeft bekendgemaakt: Jezus, zijn Zoon, stierf voor ons aan het kruis en stond op uit de dood.
14
U bent een God die wonderen doet. Geweldig zoals U redding brengt door Jezus en in Hem uw liefde laat zien. Help mij om ook in moeilijke omstandigheden U te loven en te prijzen.
EEN PRACHTIGE WEG Welke liedjes zing jij graag? Zing je als je blij bent, of ook als je verdrietig bent? Lees Handelingen hoofdstuk16, vers 23 tot 25
Om middernacht waren Paulus en Silas aan het bidden en zongen ze lofliederen voor God. (vers 25) Paulus en Silas moeten zich ellendig hebben gevoeld. Ze hadden pijn door de stokslagen. En ze zaten in de boeien in de cel. Toch kozen ze ervoor om niet te gaan klagen of jammeren. Ze gingen bidden en God prijzen. Wat een mooi voorbeeld geven zij! Voel jij je wel eens vervelend? Kies je er dan voor om chagrijnig te worden? Je kunt er ook voor kiezen om te gaan bidden en God te Bedenk een li ed prijzen. Hij wil je helpen, waar je ook bent, en hoe jij dat je voor G od wilt zingen. Heb je ook maar voelt. je
Een lied van David Psalm 150:1-6
het op een cd? Of kun je het vinden op internet? Z ing het mee uit volle borst.
Halleluja. Looft God in zijn heiligdom, looft Hem in zijn machtig uitspansel; looft Hem om zijn machtige daden, looft Hem naar zijn geweldige grootheid. Alles wat adem heeft, love de HERE. Halleluja. (2x) Looft Hem met bazuingeschal, looft Hem looft Hem met harp en citer, looft Hem met tamboerijn en reidans, looft Hem met snarenspel en fluit. Looft Hem met klinkende cimbalen, looft Hem met schallende cimbalen... Looft Hem met klinkende cimbalen, looft Hem met schallende cimbalen.
WEEK 3 ZATERDAG Loven en aanbidden liggen dichtbij elkaar en vloeien regelmatig in elkaar over. Zo ook in Psalm 86.
Psalm 86
Aanbidding U, Heer, bent een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig. (Psalm 86:15)
Als je zoon een schitterende partij voetbal heeft gespeeld, kun je hem toeroepen: ‘Je hebt een prachtige wedstrijd gespeeld!’ Als hij dit week aan week doet, komt het wellicht zo ver dat je tegen hem zegt: ‘Jongen, je bent de beste voetballer van de hele club!’ Dit is een mooi voorbeeld van het verschil tussen loven en aanbidden. God loven betekent Hem een compliment geven om iets wat Hij gedaan heeft. Aanbidding gaat verder; nu draait het om wie Hij is. Anders gezegd: lofprijzing richt zich op Gods handen, aanbidding op zijn hart. Daarbij komt dat je een lofprijzing nog kunt doen in de derde persoon: ‘God heeft me zo goed geholpen.’ Maar in de aanbidding kom je rechtstreeks voor zijn aangezicht en spreek je voor Hem uit hoe goed je Hem vindt: ‘U, Heer, bent een God die liefdevol is en genadig.’ Ook hier geldt: voor aanbidding hoef je niet in de stemming te zijn. Zijn liefde en trouw gelden immers alle dagen. Je kunt jezelf ertoe zetten. En als je dat doet, zul je steeds meer onder de indruk komen van zijn grootheid en van zijn nabijheid. Dat maakt vervolgens nederig. In het licht van zijn grootheid zien we onze eigen kleinheid. In de glans van zijn liefde valt onze liefdeloosheid des temeer op. Zo leidt aanbidding tot een dieper kennen van Hem en van jezelf. En vervolgens tot een nog dieper aanbidden. Vandaar dat straks de eeuwigheid te kort zal zijn. En de vreugde zonder maat.
Vader, Zoon en heilige Geest, U bent een geweldige God. Uw liefde is onuitputtelijk, uw trouw tot in eeuwigheid. 16
EEN PRACHTIGE WEG Bidden is praten met God en luisteren naar God. Aanbidden is zeggen hoe geweldig jij God vindt. Lees Psalm 86 vers 5, 8-10, 12 en 15
U, Heer, bent een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig. (vers 15) In deze psalm stelt David vragen aan God en hij vertelt God dingen die hij moeilijk vindt. Maar op heel veel plekken zegt hij hoe geweldig hij God vindt. Hij heeft het over de goede dingen die God voor de mensen doet. Misschien krijg je wel eens een pluim van de meester omdat jij je werk goed gedaan hebt. Of je moeder geeft je knuffel en zegt dat jij haar lieveling bent. Hoe fijn is dat? God vindt het fijn als jij Hem prijst en aanbidt.
t , U ben d o G e vol Goed e liefde i d d , o een G duldig e g , g i enad tig. is en g aarach w n e trouw van U. d u o h Ik Amen.
Letterslang Streep elke A, W en U door. (Psalm 147:1)
NGAENU WEZWIU T T W E H WEGAOWEUDIUSA VOWOU DA,HOWEUHEWERALIJAK RAONUZEWGOU UH E BURENAGWENU. WMOUNAZEWLOUFATE H UO
Gespreksbijeenkomst week 3 ‘De rijkdom van het gebed’
Gespreksbijeenkomst week 3: De rijkdom van het gebed Weekthema: Een prachtige weg Woord van God ‘Allereerst vraag ik dat er voor alle mensen gebeden wordt, dat er smeekbeden, voorbeden en dankgebeden voor hen worden uitgesproken’ (1 Tim. 2:1).
Aanleiding en opzet Het bidden kan in een aparte hoek van ons leven terecht gekomen zijn: tijdens de kerkdienst voordat de preek begint, thuis voor het eten of aan het begin van een kerkelijke bijeenkomst. Als je te laat in zo’n vergadering komt, kan er gezegd worden: ‘Je hebt nog niks gemist …’, terwijl er nota bene net uit de bijbel gelezen is en gebeden. De bedoeling van deze bijeenkomst is om de rijkdom van het gebed te ontdekken. We gaan het bidden direct in de praktijk brengen door het een plek te geven in de loop van de hele bijeenkomst. Om zo het gebed een deel van ieder onderdeel van de samenkomst te laten zijn. En om zo al doende te leren op die prachtige weg. De uitleg van de rijkdom van het gebed gaat in twee richtingen: de breedte en de diepte. Eerst over de mogelijke vormen van gebed, de breedte, daarna om dichtbij God te komen, de diepte. 18
Bouwstenen voor de inleiding Opening Welke plaats heeft gebed in ons dagelijks leven eigenlijk? Misschien kun je op een bord of flip-over inventariseren. Wie bidt er dagelijks en heeft dus dagelijks contact met God? Wie doet er dagelijks voorbede? Wie dankt God dagelijks? Aan de hand van het aantal vingers dat de lucht ingaat kun je percentages inschatten en die in de tabel invullen. Dagelijks Wekelijks Soms Contact met God Voorbede Danken
Je kunt nu ook al melden dat er meer vormen van gebed zijn. Men heeft die wel eens vergeleken met de vingers van één hand. 1. Verootmoediging en schuldbelijdenis (de pink)
’ uit het boekje ‘Handleiding voor gebed en gesprek’ Allereerst is er het gebed om de barrière tussen God en een ieder van ons te slechten: ‘Heer, vergeef me dat ik tot nu toe mijn eigen leven heb geleid, terwijl U me heeft geschapen om samen met U te leven’. Dat is de schuldbelijdenis. Dit gebed is de pink: klein zijn voor God; dat maakt de weg vrij voor de genade van God. Het hoort erbij om die genade ook in je hart te ontvangen. In ieder gebed komt dit weer terug: klein voor God worden.
2. God dingen vragen voor onszelf (de ringvinger) Het vraaggebed is de vorm die het meest dichtbij de mensen staat. Het is het ’geef ons heden ons dagelijks brood’ uit het Onze Vader. Vragen aan God om dingen die we nodig hebben. Dit is wat me meestal bidden noemen. Dit is voor ons leven belangrijk en het telt ook voor God. Hij wil ons voorzien, Hij wil voor ons zorgen. Dit is de ringvinger van de hand, die wijst op de trouw van God aan jou. Hij geeft je wat je nodig hebt.
3. De voorbede (de middelvinger) Dan is er de voorbede, zoals in veel kerken in de kerkdienst op zondag. Zullen we voor onze broeder die-en-die bidden die met een nare ziekte in het ziekenhuis ligt? En ook voor dat meisje dat op werkvakantie naar een ver en vreemd land gaat? In het Engelse taalgebied wordt deze vorm van gebed ‘interces-
sion’ genoemd. Tussenbeide komen. Tussen wie? Tussen de persoon waar het om gaat en tussen God. Net als Abraham die tussenbeide komt voor Sodom en Gomorra (Gen. 18). Zo hebben ook wij als christenen de roeping om met onze voorbede tussenbeide te treden. Als een soort bemiddelaar. Zoals de priester in het Oude Testament. Dat is dus de (be)middelvinger. Die vinger verheft zich in de hand. Dit is niet om voor jezelf te pleiten, maar voor een ander te pleiten tegenover God. Wij zijn een koninklijk priesterschap, schrijft Petrus (1 Petr. 2:9). Het is ook zo dat God mensen zoekt die deze rol willen uitvoeren. Wie wil er voor mijn volk op de bres gaan staan? (Ez. 22:30)
4. Lofprijzing en aanbidding (de wijsvinger) Dat is het gebed waardoor we het meest in Gods sprankelende nabijheid komen en waardoor we zelf ook het meest veranderen: de lofprijzing en de aanbidding. Je kunt dat doen door woorden uit te spreken of te zingen. ‘Zingen is tweemaal bidden’ zei kerkvader Augustinus. Loven en prijzen is goedspreken, goede dingen zeggen over wat iemand heeft gedaan. Bij aanbidding bewonder je de ander, in dit geval God. ‘Heer wat bent U prachtig, wat bent U geweldig, wat bent U liefde, wat bent U een goede Vader’. Bij aanbidding gaat het om wie God is, want Hij is altijd dezelfde. Lofprijzing kan ook als het tegenzit, zoals Paulus en Silas lofliederen zingen terwijl ze met hun voeten geketend in het blok zitten. Psalmen in de nacht! (Hand. 16:25). 19
Door lofprijzen en aanbidden komt er kracht van de hemel vrij. Hoe dieper, des te meer kracht. Dat was in het verre verleden diverse keren de aanleiding voor de overwinning in een strijd (lees bijvoorbeeld het verhaal van koning Josafat in 2 Kron. 20). De wijsvinger van het gebed wijst omhoog, naar de Heer.
5. Danken (de duim) Ten slotte het dankgebed. Een dankbaar hart is de basis van alle vormen van gebed die hierboven staan. Zonder een dankbaar hart kun je niet loven, prijzen en aanbidden. Zonder een dankbaar hart kun je geen voorbede doen. Zonder een dankbaar hart kun je niet goed om dingen vragen en zonder dankbaar hart kun je niet klein worden voor God. Dit is de duim van de gebedshand. Als je een vuist wilt maken in de geestelijke wereld, dan zie je dat de duim onder de andere vingers ligt. Het is goed om vanuit dat dankbare hart ook de dank aan God uit te spreken. Er kan in het leven van mensen veel moeite zijn. Is het erg als je wel eens ontevreden of teleurgesteld bent, ook in God? Nee, het is goed om je nood te uiten. Klagen bij God mag ook. David, één van de beste bidders in de Bijbel, deed dat ook. Maar het is niet goed om in de klacht te blijven. Vraagt u het zich eens af: Is het in mijn leven een gewoonte geworden om te klagen? Dan heb je geen dankbaar hart meer. Dat belemmert je gebed en daarmee raak je afgesneden van de bron van Leven.
20
Verdieping Bij bidden kun je aan praten denken: wij zeggen dingen tegen God. Goede communicatie gaat in beide richtingen, dus ook van God uit naar ons toe. Meer nog: begint het juist niet bij Hem? Gaan we niet bidden omdat Hij ons daartoe aanspoort? Gaan we niet danken omdat Hij ons laat zien wat Hij voor ons doet? Gaan we niet bidden voor iemand omdat Hij ons de nood laat zien? God spreekt vaak eerst tot ons. Dat doet Hij meestal door zijn Woord. Bij bidden denken we aan praten, maar we kunnen ook zingen. En wat daar ook nog bij kan aansluiten is onze lichaamshouding. Je kunt staan, knielen of op de grond liggen. Ook kun je tijdens je gebed dansen en zo je lichaam gebruiken. Je kunt uitbundig zijn voor God, maar je kunt ook heel stil voor God zijn. Je kunt met je verstand bidden en zingen, ook met hart en ziel, maar ook met je geest. Iemand die de voorbede voor een avond voorbereidt, zal dat vooral doen met zijn verstand. Die maakt een opsomming van punten die op die avond aan de orde zijn. Tijdens de voorbede brengen we als het ware deze lijst bij God. Het is goed om zo met ons verstand te bidden. Als je op straat een arme sloeber ziet of je bent op een begrafenis en je ziet het verdriet, dan bid je met je hart. En als je in gebed gaat en je richt je eerst op God, je denkt en bidt ‘Heer wat moet ik bidden?’, dan kan er wel eens een gebed komen wat jezelf verrast. Dat is bidden in de Geest of bidden met je geest. God kan tot ons spreken door woorden van de Bijbel of met nieuwe woorden. Hij
kan je ook indrukken, beelden, gevoelens en emoties, geuren en smaken geven en soms ontstaat al biddend een kracht om iets te doen. Of misschien wellen er vreemde woorden in je op die je ook uitspreekt. Bidden in klanktaal (tongentaal). Wie zei ooit dat bidden saai is? Voor deze dingen hoef je echt geen cursussen te volgen. Het belangrijkste is dat je vrij bent tegenover God. Dat er niets meer in de weg zit tussen jou en God. Dat je niet meer denkt wat je nog moet doen, maar dat er een verlangen is naar God. Denk aan de bruid en de bruidegom in het Hooglied. Zo kan het gebed worden als een voorafschaduwing van wat eens zal zijn. Dichtbij God in ons nieuwe Leven.
Daarna komt het onderwijs waarbij je bij het onderdeel schuldbelijdenis en vraaggebed kunt verwijzen naar het begin van de bijeenkomst. Het onderwijs is van de pink naar de duim gegaan. De pink en de ringvinger hebben we aan het begin van de bijeenkomst gehad. De rest van de bijeenkomst oefenen we in omgekeerde richting. Eerst danken, dan lofprijzing en aanbidding en dan de voorbede. Kies of dit deel van de bijeenkomst ‘gestructureerd/strak’ of ‘losjes’ gaat verlopen. Jij als inleider kent de groep die komt. Beide vormen kunnen mooi zijn. Je kunt ook voor een tussenweg kiezen.
De hele dag door bidden Natuurlijk moet je dikwijls je gedachten bij je werk houden. Maar er zijn veel momenten tussendoor. Waarom niet even praten met God? ‘Dank U wel Heer, dat dit goed is afgelopen.’ ‘Vader, help deze vrouw.’ ‘Trouwe God, wat moet ik kiezen?’ ‘Heer, wat bent u goed.’ ‘Vader, dat was niet verstandig van me.’
Gestructureerde/Strakke vorm: Bereid de dankpunten voor en kies één of twee dankliederen uit de liedbundel die gebruikt wordt. De dankpunten kunnen een half A4-tje zijn met dingen waar we als gemeente blij mee zijn. Dit kun je als gebed uitspreken. Voordat je het gebed uitspreekt kun je aan de aanwezigen vragen of er nog meer punten zijn. Dat kan ook een gedicht zijn waarin de dank algemener is verwoord.
Werkvorm Het idee is om het thema van de bijeenkomst ook in de bijeenkomst zelf onder te brengen. Daarom is het goed om de schuldbelijdenis en het vraaggebed gelijk bij de opening van de bijeenkomst te (laten) doen. De schuldbelijdenis kan in de vorm van de erkenning dat God groot is en dat wij kleine mensen zijn die het van God de Vader moeten hebben.
Op dezelfde manier kun je ook de lofprijzing en de aanbidding inbrengen. De deelnemers kunnen er moeite hebben om zelf punten toe te voegen. Vraag daarom eerst wie God voor hen is en hoe ze God zou willen aanspreken. Misschien komen mensen met een opmerking zoals ‘Hij is mijn Herder’. ‘Ik wil Hem aanspreken als Barmhartige God.’
21
Op dezelfde manier kun je ook de voorbede doen: zelf punten voorbereiden op papier en laten aanvullen. Misschien kan een ander de voorbede doen. Je kunt ook meer mensen inschakelen. De ene broeder of zuster bidt voor de zieken, een ander voor de leiding van de gemeente en weer een ander voor de ouderen, de jongeren, het evangelisatiewerk en de zending. De bijeenkomst kun je afsluiten door een lied te zingen. Kies een lied dat de verbondenheid van God met ons aangeeft. Losse vorm: Verdeel de groep in kleinere groepjes van vijf of zes mensen. Misschien zijn er voor de groepen verschillende ruimten te gebruiken. Alle groepen in één ruimte kan ook. Het is dan zaak om niet te letten op de ander. Het geroezemoes klinkt best gezellig. Het wordt dan een beetje als een ‘jodenkerk’. Maar dat is niet erg, dat is God van oudsher gewend (j). Bij een minder ervaren groep kun je de opdracht geven eerst de punten te inventariseren en dan uit te spreken. Bij een ervaren groep kun je zeggen: ‘Besteed tien minuten om God te danken. Ga je gang’. Ben je met elkaar in één zaal, dan kun je ieder onderdeel afsluiten met het samen zingen van één of twee liederen. Eerst de dankliederen en dan de liederen voor lofprijzing en aanbidding. Ten slotte de voorbede. Neem hier meer tijd voor het bidden en laat het zingen achterwege. 22
De bijeenkomst kun je afsluiten door een of meer liederen te laten zingen die de verbondenheid van God met ons aangeeft.
Om in de gaten te houden Je zult merken dat bij het danken het moeilijk is om de tijd vol te krijgen, dat bij lofprijzing en aanbidding mensen vaak gaan danken en dat er overgeschakeld wordt op het vraaggebed of de schuldbelijdenis. Bij voorbede kom je meestal tijd tekort. Probeer als inleider dit een beetje in de goede richting te sturen. Je bent deze bijeenkomst meer procesbegeleider dan inleider.
Afsluiting Aan het eind van de avond is het goed om te evalueren. Hebben jullie een nieuwe vorm van gebed beoefend deze bijeenkomst? Wat vonden jullie ervan om het gebed te betrekken op de onderdelen van de avond?
Eigen voorbereiding Zijn er onderdelen die hiervoor aan de orde waren en die voor jou zelf minder bekend zijn? Verdiep je daar extra in en probeer ook zelf dit soort bidden te praktiseren. Zoek voor ieder soort gebed een lied wat je mooi vindt en luister ernaar. Doe dat juist nog voordat de bijeenkomst begint. Bedenk dat de eerste zegen voor de leider of inleider zelf is.
Doel Het doel is dat de gemeente nog meer de rijkdom van het gebed gaat ontdekken door andere vormen te gebruiken dan voor hen gebruikelijk was en door het gebed te betrekken op meer onderdelen in het leven. Voor de langere termijn: Dat alle vingers van de gebedshand aan de orde blijven komen in de gemeente. Ook dat er een meer natuurlijke en soepele overgang is tussen de communicatie onderling tussen mensen en de communicatie met God.
Suggesties voor het zingen van liederen - Psalm 95-100, 103 en 145-150 zijn bekende lofpsalmen. - Psalm 65: 1, 3 en 6 benoemt stilte, lofprijzing en schuldbelijdenis - Psalm 86: 1, 2 en 5 benoemen de klacht, de schuldvergeving en de lofzegging - Psalm 107 Gods goedheid houdt ons staande … Houdt dan de lofzang gaande … - Gezang 44 Dankt, dankt nu allen God - Gezang 317: 1 en 2 (vers 2: ‘Leer ons strijden, leer ons bidden!’) - Gezang 323: 7 en 8 Maak mij recht eenvoudig, stil in den gebede - Gezang 324 Wij zoeken in uw huis uw aangezicht, o Here’ - Gezang 463 O Heer die onze Vader zijt, vergeef ons onze schuld - ELB 212 Heer, wat een voorrecht - ELB 218 Samen in de naam van Jezus (‘samen bidden, samen zoeken’) - Opwekking 404 Wij gaan op weg met brandend hart
23
Preekschets 3 ‘Een prachtige Overige Preekschetsen verschijnen niet in gedrukte vorm maar zijn te downloaden van de website www.50dagensamenmetgod.nl Inleiding op het thema Bidden is prachtig! Het is heerlijk om te zitten aan de voeten van Jezus, om dichtbij Hem te zijn en te luisteren naar zijn stem. Het is schitterend dat je de dingen van het leven mag delen met Hem en alles aan Hem kunt toevertrouwen. In de aanbidding van Hem stijg je uit boven je zelf en boven het leven van alledag. En je hoeft er niets voor mee te brengen, alleen jezelf. Bij Hem mag je en kun je jezelf zijn, gewoon en oprecht. Leven met God is het mooiste wat er is, omdat in het gebed je liefde voor Hem mag blijken. Een relatie die vol is van liefde, is sprankelend en fris. Al het stof gaat eraf. Je lééft! Voor de dienst op zondag is gekozen voor Psalm 63 als hoofdlezing, met als kerntekst vers 4a: ‘Uw liefde is meer dan het leven’. Bij de uitleg zal blijken dat het Hebreeuwse chesed, dat hier met ‘liefde’ is vertaald, alles te maken heeft met gebed. Schriftlezingen Psalm 63 (hoofdlezing) Johannes 17:1-5 Uitleg bij de tekst Psalm 63 Opmerkingen vooraf: Wie is de auteur van de psalm en wat is zijn situatie? Erboven staat: ‘Een psalm van David, toen hij in de woestijn van Juda was.’ Vaak wordt aangenomen dat opschriften van psalmen later zijn toegevoegd. Probleem is dat niemand zeker weet of en wanneer dat gebeurd zou zijn. Bovendien is de psalm ons in de huidige vorm overgeleverd. Mijn uitgangspunt is daarom dat ik uitga van de juistheid van een bovenschrift, tenzij uit de inhoud van de psalm duidelijk iets anders blijkt. Ik zie in de tekst geen reden waarom David niet de dichter van Psalm 63 kan zijn. Soms wordt gesteld dat qodesj in vers 3 verwijst naar de tempel, en die was er in de tijd van David nog niet. Dat lijkt me niet juist; een blik in de concordantie leert dat qodesj veel breder wordt gebruikt, zelfs al voor de tabernakel uit de tijd van Mozes. Als David de dichter is, ligt het voor de hand om aan te nemen dat hij in vers 12 spreekt over zichzelf in de derde persoon. Hij moet de psalm dan gemaakt hebben in de tijd dat hij koning was, bijvoorbeeld toen hij op de vlucht was voor zijn zoon Absalom (2 Sam. 15-17). In ieder 24
weg’ geval ga ik uit van de ‘woestijnsituatie’: de dichter is verwijderd van het heiligdom, denkt terug aan wat hij daar vroeger heeft meegemaakt, en verlangt intens naar de nabijheid van God. Een punt van discussie blijft de vertaling van de Hebreeuwse werkwoordsvormen. Moeten pf. en ipf. vertaald worden als onze tijden (pf. als verleden tijd – ipf. als tegenwoordige of toekomende tijd) of geven ze het moment en de duur van een handeling weer (pf. moment – ipf. voortgaand)? De wisseling van pf. en ipf. in deze psalm is werkwaardig. Ik moet zeggen dat we hier ver komen met de tweede opvatting (moment-voortgaand), zoals Goldingay in zijn commentaar laat zien (J. Goldingay: Baker Commentary on the Old Testament Wisdom and Psalms – Psalms volume 2; Grand Rapids 2006). Wellicht hebben beide opvattingen een kern van waarheid en lopen de betekenisaspecten door elkaar heen. Taal is levend en laat zich nu eenmaal niet in schema’s dwingen. De psalm is goed in drie strofen te verdelen: vers 2-5: verlangen naar God (2), ervaring van God (3-4a) en lofprijzing van God (4b-5). vers 6-9: vertrouwen in God (6a,9), ervaring van God in het verleden (7-8a) en antwoord door lofprijzing (6b,8b). vers 10-12: dreiging van de vijanden (10a), vertrouwen dat de vijanden ten onder gaan (10b,11), en vertrouwen dat de waarheid zegeviert over de leugen (12). Vers 2-5 Let op het ipf. van het eerste werkwoord: ik zoek U. Terwijl ‘smachten’ en ‘hunkeren’ (beide pf.) verwijzen naar dit moment hier in de woestijn, gaat het zoeken hier bovenuit. Dit zoeken is blijkbaar een houding van de dichter; zo is zijn leven. Altijd is hij op zoek naar God. Sjachar is ook het woord voor dageraad; het werkwoord verwijst naar vroeg zoeken, ermee beginnen, andere dingen ervoor aan de kant zetten. Ziel en lichaam kunnen beide duiden op de hele persoon: met je hele wezen naar God verlangen. Ze kunnen ook een onderscheid aangeven: nefesj - zielsverlangen, menselijke behoeftigheid; basar - lijfelijke kwetsbaarheid, het ontoereikende. In vers 3 wordt herinnerd aan een concrete situatie in het heiligdom; daar heeft de dichter Gods macht en majesteit aanschouwd. Heeft hij een bijzondere openbaring gehad, zoals Jesaja (Jes. 6)? Of is dit gebeurd in de ‘gewone’ cultus en de dienst aan God? Hoe dan ook, hij is onder de indruk geraakt van wie God is. En dat brengt hem tot de bijzondere uitspraak van vers 4:‘Uw liefde is meer dan het leven.’ 25
Chesed is moeilijk te vertalen. De oudere vertalingen hebben ‘goedertierenheid’, maar dat is geen gangbaar woord meer. De NBV vertaalt afwisselend met ‘liefde’ en ‘trouw’; beide aspecten zitten er in. Je zou dan uitkomen bij zoiets als ‘standvastige liefde’. Chesed heeft een sterk relationeel aspect dat in alle opzichten essentieel is, zowel tussen mensen onderling, als tussen God en mensen (verbond). Chesed veronderstelt reciprociteit, wederkerigheid. Chesed van God vraagt van de mens om dienst, vrees, en eveneens een houding van chesed. NIDOTTE (Willem A. VanGemeren ed.: New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis; Grand Rapids 1997) geeft de volgende kenmerken: 1. Chesed van God redt van ramp en onderdrukking (bijv. in de Psalmen). 2. Chesed van God houdt het leven in stand, zowel van de enkeling als door de geslachten heen. 3. Chesed van God is sterker dan zijn toorn. Gods reactie op de zonde is tweeledig: Hij toornt en houdt vast aan zijn liefde. De laatste blijkt sterker (Jes. 54:8; Mich. 7:18; Klgl. 3:31-32). Chesed heeft het laatste woord. 4. Chesed van God is blijvend, zelfs eeuwig. (Jes. 54:10; Hos. 6:4 tegenover de chesed van het volk die is als morgendauw; Jer. 31:3; en vele psalmen: zijn chesed duurt tot in eeuwigheid). 5. God kan soms zijn chesed verliezen, hypothetisch of (meer) reëel. Daarom ook gebed dat God zijn chesed zal bewaren (Psalmen). Dit staat op gespannen voet met punt 4. Daaraan zie je het relationele karakter van dit begrip. ‘God’s steadfast love, the biblical theologian might conclude, is not een mechanical tool to be used in a crisis, nor a philosophical absolute to be taken for granted. Rather, it is a quality of relationship that is to be sought again, appropriated, and treasured in the covenantal partner’s every needy moment.’ (Volume 2, p. 216) Daarom is chesed als het goed is, wederkerig (1 Kon. 3:6; 2 Sam. 22:26, parallel met Ps. 18:25,26; e.a.). 6. Chesed van God is de grond of het motief voor een gebed. Zondaren zoeken vergeving op grond van zijn chesed (Ps. 25:7; e.a.). 7. Chesed van God speelt een belangrijke rol in het persoonlijk leven en het gemeenschapsleven van Gods volk. Chesed leidt tot God en bepaalt het onderwijs van Hem, geeft hoop in moeilijkheden, en is na redding reden tot dank en lof. En pedagogisch: om te herinneren en erover te mediteren. 8. Chesed van God is overvloedig (vult de aarde, hoog als de hemel; groot, machtig). Dit hoort zelfs bij zijn karakter (rav chesed - Ex. 34:6 en parallellen). 9. Chesed van God karakteriseert zijn koningschap (Ps. 89:14,15; e.a.). Hiermee is de chesed van God beter dan het leven zelf, zo mooi en zo bijzonder. Het brengt de dichter tot lofprijzing. En dat niet slechts voor een moment; zijn leven is een leven van God zegenen (ipf). Vers 6-9 Vers 6 geeft keerzijde van het verlangen uit vers 1 aan: God komt het verlangen van de dichter 26
tegemoet met zijn liefde. Daarbij wordt het beeld gebruikt van een feestelijke maaltijd. De eerste werkwoorden in de verzen 7-9 zijn steeds een pf.; zij verwijzen naar iets in het verleden, wat door de herinnering vandaag opnieuw betekenis krijgt. In de NBV komt de wisseling van pf. en ipf. niet goed uit, hoewel ik me eigenlijk ook afvraag of dat eigenlijk wel mogelijk is. Met name vers 7 vind ik wel heel mooi vertaald: ‘Liggend op mijn bed denk ik aan u, wakend in de nacht prevel ik uw naam.’ Prevelen (hgh) – over God nadenken, zijn woord tot je nemen, je eigen maken (vgl. Ps. 1:2). Dit ’s nachts over God nadenken correspondeert met het zien van zijn majesteit uit vers 3. Er is opnieuw de herinnering aan wat Hij vroeger heeft gedaan. ‘Onder uw vleugels’ verwijst misschien naar de ark in het heiligdom; daar verbleef de dichter, bijna letterlijk onder schaduw van de vleugels van de cherubim, en daar hoopt hij blijvend te jubelen voor God. Let ook op de wisseling van ipf. en pf. in vers 9: Ik ben aan U gehecht (pf.), dat doe ik op dit moment. Terwijl ik weet dat uw rechterhand mij altijd vasthoudt (ipf). Oftewel: Uw hand blijft altijd uitgestoken, nu leg ik mijn hand weer in de uwe. Vers 10-12 De derde strofe is verrassend direct en concreet. Vijanden staan de dichter naar het leven, maar zij zullen ten onder gaan. In de NBV is vers 10 onnauwkeurig vertaald: ‘Laat verzinken in de diepten der aarde wie mij naar het leven staan.’ In het Hebreeuws worden eerst de vijanden ten tonele gevoerd (10a); vervolgens wordt hun ondergang gemeld (10b). Het suffix (enkelvoud) bij ngr in vers 11 zorgt voor verwarring: slaat dit op de vijand (maar die worden in vers 10 met een meervoudsvorm aangeduid) of op de dichter? De NBV gaat van het tweede uit. Voor de hoofdlijn van de tekst maakt het geen verschil. Belangrijker is de vraag: moeten de werkwoordsvormen in vers 10b-11 gelezen worden als ipf. of als iussivus? In het eerste geval spreekt de dichter vol vertrouwen (zij zullen komen in de diepten van de aarde), in het tweede geval is het een gebed/wens (laten zij komen in de diepten van de aarde). Taalkundig zijn beide mogelijk. In ieder geval blijkt hier dat God niet alleen geïnteresseerd is in innerlijk, geestelijk leven. Hij redt van vijanden. De koning zal zich in God verheugen; zijn mond is open voor lofprijzing, terwijl de mond van de leugensprekers wordt gestopt. Johannes 17:1-5 Als tweede lezing is gekozen voor het eerste gedeelte van het afscheidsgebed van Jezus. Nu Jezus bijna aan het einde van zijn opdracht is gekomen, kijkt Hij terug naar zijn zending. Hij heeft van de Vader macht ontvangen om eeuwig leven aan de mensen te geven. En dit eeuwige leven wordt gevuld met het kennen van de enige, ware God en van Jezus Christus die door de Vader naar de wereld is gezonden.
27
Wat is de lijn van Ps. 63 naar Joh. 17? Met het ‘leven’ wordt in Ps. 63 ons leven hier op aarde bedoeld. Daarbij kun je denken zowel aan persoonlijk, individueel leven (‘mijn’ leven) als aan het bestaan als zodanig op onze wereld. Eeuwig leven zoals Johannes daarover schrijft, geeft hieraan invulling én gaat hier bovenuit, zowel kwalitatief als kwantitatief. Met andere woorden: eeuwig leven is pas echt leven, én het blijft tot in eeuwigheid. God kennen in zijn liefde is meer dan het leven hier en nu. Suggesties voor de preek Er is een uitspraak van Martin Luther King: ‘Een mens die niet in staat is voor iets te sterven, is ook niet in staat voor iets te leven.’ (Het groot citatenboek over God, geloof en kerk) In combinatie hiermee kun je de vraag stellen: Wie of wat is voor jou zo belangrijk dat je ervoor zou willen sterven? Deze vraag bepaalt ons bij de kern van het leven. Waar draait het nu eigenlijk om? Tegelijkertijd zie je om je heen dat er soms op een dubieuze manier antwoord op deze vraag wordt gegeven. De terroristen van 11 september 2001 gaven hun leven voor een (in hun eigen ogen) goede zaak. In onze ogen zijn dat fanatieke extremisten. Tegelijkertijd eren we de mensen die in het verzet in de Tweede Wereldoorlog hun leven hebben gegeven voor de vrijheid. Wanneer is opoffering goed en wanneer gaat zij over de schreef? ‘Uw liefde is meer dan het leven’. Het gaat dus niet om een ideaal, hoe mooi en hoogverheven ook. Het gaat om God zelf. Hij is de schepper van het leven. En het geschenk kan toch niet meer zijn dan de Gever? Hijzelf en de rijkdom van zijn liefde gaan het leven met al zijn facetten te boven. Het is niet de bedoeling om hier een dualisme tussen God en de wereld in te lezen. God is geen concurrent van het leven. Is de dichter levensmoe? Hij verblijft nu wel in de woestijn, maar het zoeken uit vers 2 gaat hier bovenuit: heel zijn leven is zoeken naar God. Want Hij is de gever ervan en alleen door Hem kan het leven de juiste inhoud krijgen. Elke zingeving in de dingen van het leven is voorlopig en wordt door het leven zelf weer uit handen geslagen. Alleen Hij, in zijn liefde voor mensen, is de grond en de dragende kracht van ons bestaan. Daarom verlangt de dichter naar God. Zo kunnen wij verlangen naar God zelf, en naar het werk van zijn Geest in ons leven en in onze gemeente (lijn naar Pinksteren). Je eigen geloof schiet zo vaak tekort. Je wilt misschien wel graag enthousiaster zijn en met blijdschap getuigen van het evangelie. Maar als je nu jezelf leeg voelt, hoe kun je dan met vreugde vertellen van de volheid van God? Tegelijkertijd is hier nog meer aan de hand. Je kunt verlangen vanuit het gemis (de woestijn) en daarbij bestaat het gevaar dat je egoïstisch wordt. Je kunt ook verlangen vanuit de rijkdom van de ervaring, en dat is in Psalm 63 ook het geval. Juist omdat David de 28
majesteit en de luister van God heeft gezien, verlangt hij naar meer. Geloof in God is in deze psalm vooral verlangen naar God. Het is mogelijk hier aan de mensen de vraag te stellen: Verlangt u, verlang jij naar God? Ga dan niet meteen uit van een negatief scenario, maar probeer het positieve te versterken. Naar God verlangen is niets minder dan in Hem geloven en op Hem vertrouwen! Het is prachtig te bidden en daarin een stuk rust en vreugde te vinden. Tegelijkertijd komt de vraag op: hoe kun je dit verlangen wekken en sterker maken? Dit kan door te zien op God zelf en zijn liefde tot je door te laten dringen. Hier kan een samenvatting gegeven worden van de liefde/goedertierenheid van God. Mooi is om hierbij uit te laten komen dat liefde te maken heeft met relatie en wederkerigheid, en met het feit dat de liefde van God de grond is van ons gebed. De chesed van God hoort zelfs bij de geloofsbelijdenis van wie God is (Ex. 34:6 en parallelle teksten), en we zien deze belichaamd worden in Jezus’ komst naar de aarde. Eeuwig leven is God kennen en Jezus Christus die Hij gezonden heeft. Dit leven is met Pasen aan het licht gekomen. Hierin krijgt het gebed een eigen plaats, en dat maakt het bidden tot iets geweldigs moois: de meest directe manier om Gods liefde te aanvaarden en met Hem in relatie te leven. En dit loopt uit op de lofprijzing van zijn naam. Wellicht is het mogelijk om af te sluiten met een paar concrete opmerkingen. Wat kun je doen om het verlangen naar God sterker te maken? - Let op het zoeken uit vers 2; het is een houding. Je moet er iets voor aan de kant zetten. Het vraagt een keus. - Vers 7: zelfs in de nacht denk ik aan God. Het gaat dus niet alleen om ‘stille tijd’ nemen; geloof doordringt je hele leven in alle facetten. Als je ’s nachts niet kunt slapen, waarom zou je dan niet gaan bidden? En als je onderweg met je auto in de file staat, waarom zou je niet luisteren naar een psalm, gezang of opwekkingslied? - Daarbij is het de Geest die hiervan gebruik maakt. Door het zingen van deze psalm en andere liederen wil Hij het verlangen in ons wekken en versterken. Laten we bidden om zijn kracht in ons leven. Deze voorbeelden zijn niet bedoeld als een regel (zo moet het), maar als een mogelijkheid (zo kan het). Want het gaat uiteindelijk in alles om God en om zijn liefde. Aanwijzing voor de liturgie Psalm: Liedboek: Hervormde Bundel 1938: ELB: Opwekking:
42; 63; 103:1,4; 136. Gz. 75; 78; 91; 323:6,7,8; 324; 428:1,3; 443. Gz. 189; 221; 229; 265:3,4,5. Lied 13; 14; 315; 359; 364. Lied 616, 707. 29
‘Wat is bidden?’ uit het boekje ‘Het gebed als een ontde
1. Wat is bidden? Denkduwtjes - Bid jij wel eens? - Bedank jij God wel eens? - Zo ja, op welke momenten doe je dat? - Doe je dat als alles voor de wind gaat of doe je dat vooral als dingen tegen zitten en verkeerd gaan?
Starters voor het werken met groepen 1. Rug tegen rug Verdeel de groep in tweetallen. Laat ze met hun rug tegen elkaar gaan staan of zitten. Geef iedereen een tekening of foto. Om de beurt gaat ieder aan zijn partner beschrijven wat hij/zij op de tekening of foto ziet. Daarna laat je de tekening zien en kijk je of de voorstelling die de ander ervan gemaakt heeft, klopt met de werkelijkheid. Een variant: Geef de foto of tekening aan één persoon. De rest krijgt papier en stiften. De ene persoon beschrijft wat hij/zij ziet. De anderen proberen dit na te tekenen. Vergelijk daarna de tekeningen met de originele foto of tekening. Bedoeling van dit spel: het is moeilijk communiceren met iemand die je niet kunt zien. Maar het kan wel en het kan ook iets moois opleveren. Je zou ook Johannes 20:24-29 en 2 Petrus 1:3-8 (vooral vers 8!) kunnen lezen. 30
Om met God te praten , heb je geen b eltegoed nodig
2. Blinddoekspel Blinddoek één persoon en leid hem of haar met mondelinge aanwijzingen door het huis.Zorg ervoor dat jouw aanwijzingen zodanig zijn dat er geen mensen of spullen worden aangeraakt of beschadigd. Bedoeling van dit spel: voor een christen is het belangrijk om af te stemmen op Gods stem. Lees nu samen Johannes 10:1-11 en let er op wat hier staat over het luisteren naar Jezus’ stem. Bidden is vriendschap hebben met God Zo staat dat in Exodus 33:11: ‘De HEER sprak met Mozes van aangezicht tot aangezicht, zoals een man spreekt met zijn vriend.’ Met God spreken als met een vriend! Het gebeurt in de ontmoetingstent die op ruime afstand van het kamp is opgeslagen. Hier oefent Mozes in vriendschap met God, intimiteit met God. Blijkbaar heeft de jonge Jozua al vroeg iets van dit geheim opgepikt. Want in het vervolg van vers 11 staat dat Jozua de tent niet verlaat, terwijl Mozes al lang is teruggekeerd naar het kamp waar de Israëlieten verblijven.
kkingsreis voor jongeren’ God beantwoordt ook knie-mail!
In het leven van de Here Hoe zou jij je voelen Jezus zien we dat ook als je beste vriend of terug. Hij bracht uren door vriendin alleen bij je in gebed, soms ook in langskomt als hij/zij jou de nachten. Dan praatte ergens voor nodig heeft? Hij met zijn Vader in de hemel. Hij noemde hem ‘Abba Vader’, gewoon papa. Als je al die hebben aangedaan (Mat. 6:12, 6:14-15 gebedsmomenten van Jezus na wilt lezen, en 18:21-35). Bidden is dus niet bepaald zoek dan Marcus 1:35 en 6:46 op, en uit passief, maar kan concrete actie van je het evangelie naar Lucas 3:21, 5:16, 6:12, vragen! Als je God iets vraagt, dan kan het een vraaggebed voor jezelf zijn, maar ook 9:10, 9:18, 9:28-29 en 22:39-42. voor anderen of voor een noodsituatie. In het laatste geval, als je bidt voor anderen, Bidden is praten met God Bidden is praten met God. Bidden veron- noemen we dat een voorbede. Bidden kan derstelt een relatie. Je kunt bidden met je ook te maken hebben met stil zijn, luisteogen dicht en je handen gevouwen, maar ren naar het Woord van God en daarop het kan ook terwijl je uit het raam kijkt, zelf antwoord geven. Deze hele rijkdom, deze breedte van het gebedsleven is ook zomaar een eind wandelt of op de fiets zit. Bidden veronderstelt ook dat God geen in de Psalmen te vinden. Er zijn lofpsalmen (95 - 100, 103, 145 - 150), boetepsalmen ‘iets’ is, maar een ‘Iemand’, een persoon. Het gebed heeft veel verschillende aspec- (32, 51, 130), dankpsalmen (30, 65 - 67), ten. Bidden is meer dan vragen of het psalmen van voorbede (61, 72, 80, 122), opsturen van verlanglijstjes. Bidden is ook vraagpsalmen (6, 12, 25, 70) en klaagpsaldanken, loven, prijzen, klagen, schuld belij- men (13, 74, 77, 88, 102, 142). den, smeken. Bidden kan ook betekenen dat je je hart uitstort voor God (Psalm 62: 9) Danken – loven/prijzen – aanbidden of dat je je wensen bij God bekend maakt, Loven en prijzen is niet hetzelfde als danzoals Paulus dat zegt (Filippenzen 4: 6). ken. Het is ook weer wat anders dan aanJe mag tegen God alles zeggen wat er in bidden. Het ligt dicht bij elkaar, maar het is je omgaat. En voor de dingen die je fout niet hetzelfde. Wat is het verschil? gedaan hebt mag je om vergeving vragen. Je kunt het beste keukentaal gebruiken om Dat heet schuld belijden. Niet om er mak- het verschil uit te leggen. Iemand heeft lekkelijker van af te komen, maar om opnieuw ker gekookt en je wilt haar of hem bedante kunnen beginnen en het de volgende ken. ‘Bedankt voor het lekkere eten’, zeg keer beter te doen. Jezus leert ons zelfs je dan. Je bedankt iemand voor wat je om ook anderen te vergeven wat ze ons hebt gekregen. Maar misschien was het 31
zo lekker - lekkerder dan anders - dat je graag een compliment wilt geven. Je wilt die ander prijzen. Je zegt: ‘Je hebt lekker gekookt’. Dat is loven, een compliment geven. Maar misschien was het wel zo bijzonder, zo overheerlijk, dat er duizenden engeltjes over je tong gefietst hebben. Je weet eigenlijk niet wat je moet zeggen en je roept uit: ‘Je bent de beste kok van de wereld’. Dat is aanbidden. En aanbidding is de hoogste vorm van lofprijzing. Je kunt ook zeggen: lofprijzing ziet Gods handen, aanbidding ziet Gods hart.
Smeken Lang niet iedereen realiseert zich dat je bij God mag komen met alles wat je bent, met alles wat je bezighoudt, met alles wat je hoog, diep en dwars zit. Je mag dus je hart uitstorten bij God. In 1 Samuël 1: 9 - 16 lezen we hoe de kinderloze Hanna langdurig in het huis van de HEER in Silo is om haar hart voor God uit te storten. Je mag je eigen noden, de noden van anderen en van de wereld bij God neerleggen; je mag God smeken of Hij er iets aan doet, of Hij verandering in de situatie brengt. Ook het protest hoort daar bij. ‘Waarom, HEER, bent u zo ver en verbergt u zich in tijden van nood?’ (Psalm 10: 1). ‘Hoe lang nog, HEER, zult u mij vergeten, hoe lang nog verbergt u voor mij uw gelaat?’ (Psalm 13: 2). Hier klinkt iets door van de wanhoop, de onmacht, de ontreddering. Juist in het gebed mag je dit allemaal verwoorden en bij God neerleggen.
God loven en prijzen doe je niet alleen als het je voor de wind gaat en je in de stemming bent om Hem te prijzen. Dan zou lofprijzing afhangen van onze gevoelens, van onze stemmingen. Nee, ook als we ons ellendig voelen kan het goed zijn om de naam van God aan te roepen en Hem te loven, te prijzen, te aanbidden. Juist Psalm 22 is een psalm vanuit de diepte, vanuit de godverlatenheid. Was dat niet mede het Kun je dan alles aan God vragen? geheim van David, van koning Josafat (2 Kun je overal om bidden? Ook om goed weer Kron. 20), van Paulus en Silas (Hand. 16: 16 als je op vakantie gaat en een voldoende - 34)? Ze hadden ontdekt wat voor kracht voor je proefwerk? Jakobus zegt dat je ook er zit in het loven en prijzen van Gods heilige verkeerd kunt bidden, bijvoorbeeld omdat je naam. Juist in de meest moeilijke omstan- alleen maar je eigen hartstochten wilt bevredigheden kozen zij ervoor om God de eer digen (Jak. 4:3). Als je bidt uit egoïstische te geven. Ook Luther kende iets van dat motieven of uit luiheid omdat je niet aan je geheim. Van hem is de uitspraak, dat ‘loven proefwerk hebt geleerd, kun je natuurlijk niet verwachten dat God je en danken de duivel verdrijft’. Bidden is niet alleen gebed serieus neemt. Hij is Voor het volk Israël en voor praten, het is ook stil geen tovenaar die met z’n de gemeente van Christus is worden, luisteren, stokje zwaait om al onze fouhet dan ook een voorschrift ruimte creëren. ten recht te breien. Daarom is om de naam van de Here te het goed om te bidden zoals loven (Psalm 122: 4). God troont op de lofzangen van God luistert ook naar Jezus dat bedoeld heeft: bidden om Jezus’ wil. Dat is het zijn volk Israël (Psalm 22: 4). stilte! 32
‘laat uw wil gedaan worden’ van het Onze Vader. Dat is leren vragen om iets wat God ook graag wil. Gebedsverhoring God hoort naar onze gebeden, dat lees je door de hele Bijbel heen. Hij is een hoorder en verhoorder van gebeden. Dat is lang niet altijd zoals wij dat voor onszelf bedacht hebben. Gods weg is vaak anders dan wij dat in gedachten hebben. Maar God doet iets met onze gebeden, Hij neemt ze serieus en past ze in Zijn plan met ons leven in. Door te bidden zijn we medewerkers van God in het uitvoeren van Zijn plannen met deze wereld. Zoals iemand dat ooit zei: ‘Door te bidden roeren we mee in de pap van Gods wereldbestuur.’ Je ziet dat terug in het leven van Abraham. Als God van plan is om de steden Sodom en Gomorra te verwoesten, dan smeekt Abraham aan God: ‘Heer, doe dat alstublieft niet!’ Al wandelend met God zie je Abraham bidden. En onderhandelen. Hij smeekt om genade, hij bedelt als het ware om de redding van Sodom en Gomorra. Ook dat is bidden. Het opnemen voor iemand anders in nood. Echt voorbede! Vele mensen kunnen vertellen hoe God heeft geantwoord op gebeden. Wie bijvoorbeeld het werk van Youth for Christ volgt, onder andere in de grote steden, ontdekt dat er veel mooie dingen gebeuren. Die dingen zijn mede het resultaat van gevouwen handen en gebogen knieën. Zoals Retilio die zijn leven na een heel moeilijke periode weer op de rit heeft. Hij heeft weer werk, woont nu zelfstandig en heeft het gevoel grip op z’n leven te heb-
Denkduwtjes God kan jouw gebeden verhoren door: - ‘Ja’ - ‘Nee’ - ‘Wacht even’ - ‘Ga zelf aan de slag’ tegen je te zeggen.
Denkduwtjes God kan je ook duidelijk maken dat je verkeerd bidt, bijvoorbeeld: - Als je God ongehoorzaam bent. - Als je verkeerde dingen vraagt, die (nog) niet goed voor ons zijn. - Als je met verkeerde dingen bezig bent en verstoppertje voor God speelt, dus je zonden niet belijdt. - Als je iemand niet wilt vergeven wat hij jou heeft aangedaan. Maar soms geeft God je daarvoor ook de tijd, omdat Hij veel geduld met je heeft en omdat je eerst mag voelen hoe boos je op iemand bent!
ben. ‘Er is veel voor mij gebeden’, zegt hij achteraf. ‘Wat bijzonder dat er een God is die naar ons luistert’. Wat verandert er nou door te bidden? Allereerst verandert er iets in jezelf, want je 33
Als je bidt e roer je mee in d ie n r pap van de ma waarop God de ven wereld en ons le bestuurt.
komt dichter bij God. Je groeit in vriendschap en intimiteit met God. Je kunt je zorgen loslaten, omdat je ze bij God neerlegt. Je leert vertrouwen en je toekomst in zijn handen leggen. Je leert ook je verleden aan Hem toe te vertrouwen. Je handelen verandert ook, want bij bidden hoort doen. Je gaat anderen vergeven wat ze jou hebben aangedaan. Je laat jezelf inschakelen in Gods plannen met deze wereld en je vraagt Gods hulp daarbij. Soms verandert er ook iets bij God zelf: Hij verandert zijn plannen omdat Hij jouw gebeden zo serieus neemt! Vaste gebeden en eigen gebeden Soms heeft iemand anders veel beter voor jou verwoord wat je tegen God zou willen zeggen, dan je dat zelf kunt verzinnen. Daarom kunnen vaste gebeden zo waardevol zijn. Zo’n gebed kun je zelf nabidden. Denk ook aan de Psalmen. Of aan het Onze Vader. Jezus heeft het ons zelf geleerd. Het mooie van dat gebed is dat iedereen over de hele wereld dit kan bidden. Als je in het buitenland komt en van een kerkdienst niets begrijpt, dan kun je wel altijd het Onze Vader samen bidden! Je kunt het Onze Vader ook zin voor zin bidden. Tussen de zinnen door kun je eigen woorden toevoegen zoals ‘Heer, ik prijs uw grote naam’ of ‘Vader, vergeef me dat ik …’. Je kunt je gebed afsluiten met de woorden ‘in Jezus’ naam’ of ‘door Jezus Christus onze Heer’. Want het is door Jezus dat we toegang hebben tot God de 34
Vader. We proberen de gebeden te bidden die horen bij de gezindheid van Jezus en de weg die Hij ons wijst. Bidden met vijf vingers De vijf vingers van de hand kun je ook zien als een verwijzing naar de verschillende aspecten van het gebed. Wijsvinger: wijst omhoog naar God lofprijzing / aanbidding Middelvinger: wijst vooruit, met het oog gericht op het komende Koninkrijk van God voorbede Ringvinger: wijst naar de intimiteit van de relatie met God je hart uitstorten, het smeekgebed, de klacht Pink: vertelt je dat je nog groeien kunt en houdt je nederig schuldbelijdenis Duim: deze is onmisbaar om de overige vingers goed te laten functioneren dankzegging Om over door te praten: - Wat spreekt je aan in bovenstaande onderwijs over gebed? - Bij welke aspecten van gebed heb je vooral vragen? Creatieve ideeën voor gebed in de groep 1. Geef het gebed door Iemand neemt een voorwerp in handen, bijvoorbeeld een bal, en bidt terwijl hij (zij) die bal vasthoudt. Daarna geeft hij de bal door aan de volgende persoon. Die persoon kan een kort gebed zeggen, maar als
hij liever niet hardop bidt, kan hij de bal ook gewoon doorgeven aan de persoon naast hem. De bal gaat rond tot iedereen aan de beurt is geweest.
- knielen - liggen (plat op je gezicht) - zitten, handen vouwen, ogen dicht - in kleermakerszit met open handen.
(Je zou vooraf ook vaste gebeden kunnen geven, omdat niet iedereen het gewend is om met eigen woorden hardop te bidden)
Tips voor thuis 1. Schietgebed Benut de dagelijkse dingen om met God te praten. Als je eet, kun je God danken dat Hij elke dag weer voor je zorgt en kracht en gezondheid geeft. Als je een prachtige zonsondergang ziet, kun je God danken voor zijn eindeloze creativiteit. Als je vrienden ontmoet, dank je God voor vriendschap of bid je voor die persoon. Schietgebedjes zijn heel korte gebeden: ‘Dank U, Heer, voor die prachtige bloem’ ‘Heer ontferm U (over mijn vriend)’ - ‘Heer, vergeef mij’.
2. Draaigebed Vraag aan de groep onderwerpen om voor te danken en bidden. Schrijf deze op papiertjes en leg deze in een cirkel. Leg een fles of een pen in het midden en draai deze rond. Vraag de groep te bidden voor het onderwerp waar de fles of de pen naar toe wijst. 3.Gebedshouding Laat de deelnemers steeds een andere gebedshouding aannemen en hier een poosje in blijven zitten/staan/liggen. Vertel na elke gebedshouding hoe je die houding ervaren hebt. Voorbeelden: - rechtop staan met de handen omhoog geheven
Wanneer kun je het beste bidden?
2. Douchegebed Als je onder de douche staat, denk je dan in dat Jezus jouw leven schoon wil wassen, je zonden wegspoelt en je helemaal schoon wil maken. Net zoals het water langs je lichaam stroomt! ’Dank U, Heer Jezus, U wast mij helemaal schoon, van top tot teen. Bij U mag ik elke keer weer opnieuw beginnen!’
- J e kunt het beste iedere dag een vast moment nemen om alleen te bidden. - Je kunt daarnaast de hele dag door bidden, tussen de bedrijven door! - Je kunt af en toe ook samen met anderen bidden (gebedsgroep, Taizé-groep)
3. Ademgebed Zoek een rustig plekje om te zitten. - Haal 10 seconden diep adem. Als je inademt, denk je aan Gods goedheid en genade. - Als je uitademt, geef je al je zorgen, zonden en mislukkingen aan God. - Dank God voor zijn grote trouw en liefde voor ons!
35
Week van Gebed: Een drietal vormen voor het avondgeb
7. Gebedsmuren Tijdsduur: ca. 60 minuten Je kunt ook kiezen voor een vorm waarin iedereen een gebedsvorm uitkiest die bij hem of haar past. Vooral als de groep heel groot is, is dit een werkbare en creatieve vorm. Zo zou je in de ruimte(s) waarin je samenkomt verschillende mogelijkheden tot gebed kunnen aanbieden en verschillende bidplekken kunnen creëren. Enkele voorbeelden: - Muur van aanbidding (met muziek en zang). - Muur van belofte (met beloften uit de bijbel op de muur geprikt). - Muur van vragen (waar papier en pen is zodat mensen gebedspunten aan de muur kunnen plakken). - Muur van antwoorden (waar mensen antwoorden en verhoringen op gebed kunnen ophangen).
- Creatieve muur (ruimte waar mensen hun tekeningen, gedichten, etc. die ze tijdens hun gebedstijd maken kunnen ophangen). - Stiltehoek (plek waar mensen rustig alleen kunnen zijn). - Klaagmuur (voor de namen van individuele mensen voor wie deelnemers bidden, zoals zieken, familieleden en kennissen die nog niet geloven, etc.). Praktisch 1. Open de gebedsbijeenkomst gemeenschappelijk (lied, gebed, lezing). 2. Iedere deelnemer zoekt zijn weg langs één of meerdere muren. 3. Zorg voor een gezamenlijke afsluiting, bijvoorbeeld door één of meerdere lofliederen te zingen. (Bron: Jan Minderhoud, Bidden is een weg – Praktische gebedsvormen voor de binnenkamer en voor groepen, Merweboek Sliedrecht 2007, hoofdstuk 27)
3. Bidden vanuit de stilte Tijdsduur: ca. 60 minuten Vanaf 2006 is er in de Protestantse Gemeente te Ternaard (Friesland) enkele jaren eenmaal in de twee weken een gebedsuur geweest. Daarbij werkten stilte, 36
stil gebed en vrij gebed in de kerk zelf en in de gebedskring op een creatieve manier samen. De opzet was als volgt: - De kerk is open, sober verlicht, geen verwarming aan, de paaskaars brandt. - Iedereen is vrij om in en uit te lopen, een
ed uit het boekje ‘Handleiding voor gebed en gesprek’ plekje in de kerk op te zoeken en in stilte te bidden, bijbel te lezen of te mediteren. - Na een half uur is er voor wie mee wil bidden gezamenlijk gebed in de consistorie. - Willen mensen liever in de stilte blijven zitten, dan is dat ook mogelijk. - Het gezamenlijk gebed is een kringgebed. Na inventarisatie van gebedspunten kan een ieder in zijn / haar eigen worden hardop bidden. Als de één stopt, neemt een ander het over. Samen met anderen bidden - conversatiegebed Lang niet iedereen is gewend om hardop te bidden, laat staan om dat samen met anderen te doen, bijvoorbeeld in een gebedsgroep. Het conversatiegebed blijkt in de praktijk een vorm te zijn die helpt om de drempel over te gaan. Kort gezegd gaat het om: kort bidden, goed naar elkaar luisteren, één onderwerp tegelijk, elkaar daarbij aanvullen en niet tijdens andermans gebed al met de voorbereiding van je eigen gebed bezig zijn. In de praktijk Hoe werkt het praktisch? Het conversatiegebed betekent dat je niet om de beurt een lange monoloog houdt, maar dat iedereen om beurten in één of enkele zinnen tegen God zegt wat hij/zij zeggen wil. In dat korte gebed noem je niet een heleboel gebedspunten tegelijk, zoals sommigen gewend zijn, maar per keer slechts één onderwerp. Daarbij is het niet nodig om elk gebed met ‘amen’ te besluiten. De anderen luisteren en vullen eventueel aan. Zij zien andere aspec-
ten aan dat ene onderwerp en kunnen daar in hun gebed bij aansluiten en aanvullen. Er is een ezelsbruggetje om het conversatiegebed te onthouden, het woord LAKE: L = luisteren naar de ander A = aansluiten op de ander K = kort bidden E = één onderwerp tegelijk Voordelen Wat zijn de voordelen van deze vorm van bidden? - Elk onderwerp komt veel beter aan de orde. Er wordt rijker gebeden, want je vult elkaar aan. - Iedereen kan meerdere keren een gebed uitspreken. Want als het ene gebedspunt is uitgediept, kan de groepsleider aangeven om naar het volgende gebedspunt te gaan of de groep doet dit spontaan uit zichzelf. Het volgende onderwerp wordt op dezelfde wijze ‘doorgebeden’. - De drempel om in te stappen is veel lager. Er is meer ontspannenheid tijdens het bidden en daardoor ook meer ruimte voor de leiding van Gods Geest. - De aandacht verslapt minder snel, bijvoorbeeld doordat een langbidder alle gras voor andermans voeten weg bidt. Vooral geroutineerde bidders lopen het risico beginnelingen plat te bidden. - De gebedsgroep wordt meer een eenheid, een orkest dat hetzelfde stuk speelt. De deelnemers springen niet van de hak op de tak, maar blijven gedurende meerdere gebeden bij hetzelfde onderwerp. Het gezamenlijk gebed zal dieper gaan omdat je elkaar aanvult en stimuleert. 37
6. Avondgebeden in de stijl van de Iona community Sinds haar ontstaan in 1938 kent de Iona Community een Morning Service en een Evening Service. De Morning Service heeft een vaste orde en wordt gebruikt op alle dagen van de week behalve zondag. Dan is er een complete dienst met avondmaal. De Evening Service heeft een wisselend karakter dat aansluit bij verschillende aandachtsvelden van de Community. Zo is er op zondag een Stilteviering, op maandag een Avondgebed voor vrede en gerechtigheid, op dinsdag een viering van gebed om
38
heelheid en het opleggen van handen, op woensdag een viering om betrokkenheid te vernieuwen en op donderdag een viering met Heilig Avondmaal. Zowel de Morning Service als de verschillende vormen van de Evening Service zijn bedoeld om in groepsverband te vieren. Dit blijkt onder andere uit het responsorische karakter. Hieronder volgen twee orden die ook bruikbaar zijn in kleine kring of individueel. Tijdsduur van beide vieringen, mede afhankelijk van hoeveelheid liederen: 30 tot 40 minuten.
Enkele websites over gebed - www.creatiefgebed.nl (creatief bidden - 101 creatieve ideeën voor 24/7 gebed, aanbidding en kinderwerk) - www.gebeds.net (over bidden met bouwstenen, gebedswandelingen en bidden voor de stad) - www.joelnews.nl (bemoedigende ontwikkelingen in Nederland en wereldwijd) - www.24-7gebed.nl (de Nederlandse website van het 24-7-gebed) - www.keltischegebeden.nl (kennismaking met de rijkdom van de Keltische traditie) - www.ionagroep.nl (Nederlandse Ionagroep) - www.bedrijfsgebed.nl (info rondom ‘christen zijn op je werk’ en specifiek over ‘bidden op je werk’) - www.degebedswinkel.nl (een winkel om gebedsverzoeken in te dienen, ook anoniem) - www.gebedsbroeders.nl (een website van drie jonge christenen) - www.biddenvoordebuurt.nl (stadsgebed in Haarlem, met liefst in elke buurt een interkerkelijke gebedscel die bidt voor de eigen buurt) - www.stadsgebed.nl (website van het Stads-/Regiogebed Nederland, met ontwikkelingen en artikelen) - www.jouwspiritualiteit.nl (website van EO bij boek van Gary Thomas, met SpiritualiteitWijzer) - www.werkindekerk.nl (toerustingsite van EO, EA en CHE) - www.biddeniseenweg.nl (site van Jan Minderhoud en Robbert-Jan Perk)
39
Notities
