DISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN
• Beheersing van emoties en gedrag
• Rechten van anderen • Conflict met maatschappelijke normen en waarden
Indeling • • • •
Gedragsstoornissen in DSM 5 Oppositioneel-Opstandige Stoornis Normoverschrijdend-Gedragsstoornis Kritische beschouwing DSM 5
Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen • Periodiek explosieve stoornis • Pyromanie
• Kleptomanie
Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen • Oppositioneel-opstandige stoornis • Normoverschrijdend-gedragsstoornis • Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis
• Anders gespecificeerd / ongespecificeerd
Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen • Oppositioneel-opstandige stoornis ODD • Normoverschrijdend-gedragsstoornis
CD
ODD • Boze en prikkelbare stemming • Brutaal en ongehoorzaam gedrag • Wraakzuchtig
ODD • Film ODD
ODD • Boze en prikkelbare stemming verlies van kalmte licht geraakt of snel geïrriteerd vaak boos of ontevreden
ODD • Brutaal en ongehoorzaam gedrag ruzie met gezagsfiguren/volwassenen actief verzet of weigering te voldoen aan regels anderen met opzet ergeren anderen de schuld geven van eigen gedrag of fout
ODD • Wraakzuchtig hatelijk of wraakzuchtig in afgelopen 6 maanden
Clustering van symptomen • Boze en prikkelbare stemming • Brutaal en ongehoorzaam gedrag • Ontevredenheid en wraakzuchtig
Frequentie criterium • Opstandigheid • Ruzie maken • Vernielen van spullen • Weglopen
• • • •
Agressie Driftbuien Criminaliteit Egocentrisme
Ernst criterium Licht
beperkt tot 1 setting
Matig
sommige symptomen in minstens 2 settings
Ernstig
sommige symptomen in drie of meer settings
ODD in de DSM 5 • Clustering van symptomen • Frequentie criterium aangepast aan leeftijd • Ernst criterium toegevoegd • Comorbiditeit met CD mogelijk
Normoverschrijdend-gedragsstoornis • Film CD
Normoverschrijdend-gedragsstoornis • • • •
agressie gericht op mensen en dieren vernielen van eigendom leugenachtigheid of diefstal ernstige schending van regels
Normoverschrijdend-gedragsstoornis • agressie gericht op mensen en dieren pesten, bedreigen intimideren
vechten een wapen gebruiken mensen mishandelen dieren mishandelen iemand dwingen tot seksuele handelingen
stelen in confrontatie met slachtoffer
Normoverschrijdend-gedragsstoornis • vernielen van eigendom brand stichten met schade als doel eigendommen van anderen vernielen
Normoverschrijdend-gedragsstoornis
• leugenachtigheid of diefstal inbreken in huis, gebouw of auto liegen om er zelf beter van te worden stelen zonder directe contact met slachtoffer
Normoverschrijdend-gedragsstoornis
• ernstige schending van regels niet op tijd thuis komen, start voor 13e jaar 2 of meer keer weggelopen of weggebleven vaak spijbelen van school, start voor 13e jaar
Specifier en ernst criterium • Specifier leeftijd start gedragsproblemen Licht Matig Ernstig
weinig kenmerken en weinig schade voor anderen midden tussen licht en ernstig veel kenmerken en aanzienlijke schade voor anderen
CD in de DSM 5 • Naamsverandering
• Met beperkte prosociale emoties Specifier toegevoegd om subtypering te verbeteren (LPE specifier)
Reductionisme van de DSM
Reductionisme van de DSM
• Grote diversiteit binnen zelfde diagnose
Reductionisme van de DSM
• Grote diversiteit binnen zelfde diagnose • Wisselend beloop in de tijd
Reductionisme van de DSM
• Grote diversiteit binnen zelfde diagnose • Wisselend beloop in de tijd
• Behandeling niet altijd effectief
Indelingen te over…
DSM III socialized unsocialized DSM III-R groepsgebonden / individueel agressief DSM IV childhood onset/adolescent onset DSM 5 childhood onset/adolescent onset Limited Prosocial Emotions
Paden van antisociaal gedrag
Specificeer begin gedragsproblemen Begin in kindertijd ernstige variant, met meer agressie, slechtere prognose en verminderde reactie op behandeling Criminogene omgeving en kindfactoren
Begin in adolescentie extreme variant van normaal regelovertredend gedrag in de puberteit, self limiting, grote invloed peers, maturity gap
Film Kevin symptomen
Nieuw inzichten Begin in kindertijd Bij 50 tot 70 % verdwijnen de CD symptomen in de
adolescentie
Begin in adolescentie Groot deel persisteert in antisociaal gedrag tot in volwassenheid
Nieuw inzichten • • • •
Genetische Neurobiologische parameters Neuropsychologisch functioneren Structurele en functionele imaging studies
Heeft de DSM 5 het antwoord?
Specifier: beperkte prosociale emoties •
Gebaseerd op onderzoek kille en emotieloze trekken: Callous-Unemotional traits
Callous-Unemotional traits • Empathie • Weinig schuld en berouw • Verminderd gevoelsleven
Callous-Unemotional traits • • • • •
Ernstiger agressief Persistentie van agressie en delinquentie Meer negatieve levenservaringen Minder angst (fearlessness) Neurobiologische verschillen (HPA-as, ANS, Imaging)
• Verminderde reactie op behandeling
Specifier: beperkte prosociale emoties • • • •
Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig – gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect
Subtypes van CD in DSM 5 • Begin in kindertijd
met LPE zonder LPE
• Begin in adolescentie
met LPE
zonder LPE
Subtypes van CD in DSM 5 • Begin in kindertijd
met LPE zonder LPE
• Begin in adolescentie
met LPE
zonder LPE
Subtypes van CD in DSM 5 • Begin in kindertijd
met LPE zonder LPE
• Begin in adolescentie
met LPE
zonder LPE
Subtypes van CD in DSM 5 • Begin in kindertijd
met LPE zonder LPE
• Begin in adolescentie
met LPE
zonder LPE
Kanttekening
Kanttekening • • • •
Met name gebaseerd op bevolkingsonderzoek Met name in kinderen Nauwelijks informatie over meisjes Gebruik van 1 vragenlijst
• Werkgroep DSM 5: voorstel tot nieuwe specifier 24 specialisten, 11 antwoorden
Nauwelijks onderzoek naar LPE specifier
Comorbiditeit en ontwikkeling
Film Kevin diagnoses
Comorbiditeit en ontwikkeling
ADHD
Comorbiditeit en ontwikkeling
ADHD
ODD
Comorbiditeit en ontwikkeling
ADHD
ODD
CD
Comorbiditeit en ontwikkeling
ADHD
ODD
CD
ASP
Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE
ADHD
ODD
CD
ASP
Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE
ADHD
ODD
CD
MIDDELENGEBRUIK
ASP
Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE
ADHD
ODD
CD
MIDDELENGEBRUIK
ASP
Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE
ADHD
ODD
CD
MIDDELENGEBRUIK
ASP
Specifier: beperkte prosociale emoties • • • •
Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig – gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect
Specifier: beperkte prosociale emoties • • • •
Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig – gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect
Film Kevin geweten
Specifier: beperkte prosociale emoties • • • •
Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig – gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect
Normale ontwikkeling
Beloning beloning beloning Nu nu nu Ik ik ik Het komt wel goed Ik kan alles
Film Kevin Perspectief
Hoe nu verder?
LPE specifier heeft potentie
Terughoudendheid is gepast
Onderzoek is noodzakelijk
[email protected]
