VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS
Provincie West-Vlaanderen
Arrondissement Tielt
Administratieve entiteit TIELT
Stad TIELT Parochiekerk Sint-Jozef Werkman
(Mgr. Van Hovestraat)
KERK In 1955 nam deken Brys het initiatief om een hulpkerk en school op te richten in het westelijk deel van Tielt. In 1957 werd de hulpparochie "Sint-Jozef-Werkman" zelfstandig; officiëel bekrachtigd bij K.B. van 25 december 1959. Na het optrekken van de H. Hartschool in 1955 werd de bouw van de kerk aangevat. Oorspronkelijk bedoeld als noodkerk die naderhand zou kunnen gebruikt worden als patronagezaal, kwam het evenwel nooit tot de bouw van een definitieve kerk. In de periode 1958-1967 werden nog een aantal herstel- en verfraaiingswerken uitgevoerd.
ORGEL Auteur oorspronkelijk orgel : J. Anneessens (Menen) Bouwjaar : 1928 Dit orgel werd oorspronkelijk gebouwd voor de kerk van de Sint-Sixtusabdij in Westvleteren; in 1966 verhuisde het naar de Sint-Jozefskerk in Tielt. Het huidige instrument in Tielt is samengesteld met onderdelen afkomstig uit voormeld orgel; de ombouw en aanpassing aan het doksaal in Tielt geschiedden door G. Delmotte (Doornik).
INSTRUMENT Dispositie (registerschakelaars op één horizontale rij) 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 01 02 03 04 05 06 07 08
Ped + I Ped + II Ped + II 4' I + I 4' I + II 16' I + II 8' I + II 4' II + II 4'
17 Tutti
(P) 09 Subbas
(I) 10 Prestant 8 11 Gedekt 8 12 Principal 4
13 14 15 16
(II) Open fluit 8 Wilgenpijp Fluit 4 Octaaf 2
manuaalomvang : C - g3 pedaalomvang : C - f1 - vrijstaande speeltafel, van het Anneessens-orgel (naamplaatje van Anneessens nog aanwezig op de rugzijde); de registerbediening is nieuw, van Delmotte; witte schakelaars met opschriften in gekleurde letter, koppelingen = groen, Pedaal = blauw, I = zwart, II = rood; de zweltrede is geblokkeerd (er is thans geen zwelkas meer) - pijpwerk nagenoeg integraal van het Anneessens-orgel uit 1928 (Anneessens kocht zijn pijpwerk voornamelijk in de ateliers van resp. Laukhuff (D - Weikersheim) en Delfosse (B Saint-Léger)); het superoctaaf is reëel uitgebouwd (deze uitbreiding wijziging geschiedde in 1936 door Anneessens zelf); in 1942 werd ook nog een kleine dispositiewijziging doorgevoerd; centraal in de doksaalbalustrade opgesteld op een dubbellade; de houten pijpen van de Subbas (witgeverfd) staan op een aparte pijpenbank achter de rug van de organist - oorspronkelijk pneumatische tractuur, nu electrisch (1967) HUIDIGE TOESTAND - bespeelbaar datum onderzoek : 2 sept. 2011
ARCHIVALIA Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens (°1876 - †1956), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) In de map Abbaye West-Vleteren zijn volgende documenten aanwezig : [zie voor een volledige weergave van de archiefmap onder Vleteren, WESTVLETEREN, abdij Sint-Sixtus] document nr. 4 [briefpapier firma Anneessens] Meenen, den 5-11-28 Bestek met beschrijving voor het leveren en plaatsen ven een nieuw orgel in de kerk der Abdij St Sixtus te WESTVLETEREN. ---------------1/ Een nieuw orgel zal gemaakt worden en geplaatst in de kerk-
2/ In den prijs in dit bestek opgegeven is er geen buffet inbegrepen3/ Het orgel zal bestaan uit 7 spelen, 2 handklavieren van 56 noten, 1 voetklavier 30 noten en 9 pedalen van combinaties4/ Al de spelen zullen volledig zijn; het pedaalspel met transmissie op groot orgel5/ De houten pijpen zullen gemaakt worden uit schoon droog hout zonder gebreken; de stoffen pijpen zullen bestaan uit 40% tin en lood; eenige bassen in gebronzeerden zink.6/ De stellingen der pijpen zullen sterk gemaakt worden om het omvallen te beletten7/ Het harmoniseeren der spelen zal door den orgelmaker zelf gedaan worden; ieder spel zal zijn eigen, Echt karakter hebben8/ Het orgel zal volgens pneumatiek stelsel gemaakt worden(Sommiers à piston) 9/ De speelkas gemaakt in eik en acajou zal inhouden: de 2 handklavieren, de registers en de combinaties. (basculeerende registers) Zij zal sluiten met een roldeksel10/ De sekreten zullen gemaakt worden uit eik en schoonen deen11/ De blaasbalg zal groot genoeg zijn om het orgel in volle spel te spijzen; hij zal gemaakt worden uit schoon droog hout zonder gebreken; hij zal bestaan uit eene in- en eene uitgaande plooi; hij zal met dubbel leder vergaard worden en in beweging gebracht worden A/ met de voeten bij middel van 2 pompen, B/ door een geruchtloozen electrieken ventilator, merk Meidinger, Bâle, welke door de zorgen van den orgelmaker zal geleverd en geplaatst worden12/ De expressiekas voorzien van deurkens zal goed werken, zij zal in beweging gebracht worden door een pedaal in de speelkas13/ Al de materialen zullen van eerste hoedanigheid zijn14/ Het orgel is gewaarborgd gedurende VIJF jaar tegen alle gebreken van constructie15/ Al de onkosten zijn ten laste van den orgelmaker, uitgenomen; het licht en een blazer of gebruik van ventilator gedurende het harmoniseeren; de electrieke leiding voor ventilator, het verschil van prijs van een motor triphasé en een motor continu en de logements kosten, die ten laste zijn van het klooster16/ Prijs voor het hierboven beschreven orgel VIJF EN VEERTIG DUIZEND frankGedaan in dubbel te Meenen den 5 November 1928. Voor de Abdy. De orgelmaker. Pater Louis De Cleyne. Jules Anneessens orgelist M Bonaventura De Groote Abt.
[op verso:] Samenstelling van het orgel. --------------Groot orgelPedaalKlein orgel1/ Bourdon 164/ Sousbasse 165/ Cor de nuit 8-(***) 2/ Flûte Harmonique 8-(*) 6/ Salicional 87/ Flûte 43/ Viola 8-(**) (*) doorstreept (**) " (***) "
en bijgeschreven : M. 8 " : c.d.n. 8 " : fl. H. 8 COMBINATIES. 1/ Groot orgel op Pedaal2/ Klein " " " 3/ " " " G.O. 4/ Octave aiguë G.O. 5/ " grave G.O. 6/ " " Kl.O. 7/ " aiguë " " op G.O. 8/ " grave " " op G.O. 9/ Expression op Kl.O. op gansch 't orgel ========================================
[door Anneessens met pen twee notities bijgeschreven:] Réel oct aigue van 12 noten bijgevoegd in 1936. prix 4.050 f Commencement octobre 1942 - Voyez reçu à la place du C. de n. 8. placé un nouveau Prest. 4 avec super octave ajouté un sommier avec super octave et un nouveau jeu de super octave de V.c. 8, mais ce nouveau jeu on l'a placé sur le salicional 8 excepte les 12 basses de 8 p. et le salicional existant on l'a placé sur le nouveau sommier.
ICONOGRAFIE 1) K.I.K. (Brussel), afd. Fototheek : geen afb. beschikbaar 2) foto's Onroerend Erfgoed, orgelinventarisatie, sept. 2011
