Direct beschikbare uitgetypeerde eenheden: voordelen voor de patiënt en het laboratorium
Masja de Haas Immunohematologische Diagnostiek
Direct beschikbare uitgetypeerde eenheden
Foto’s van Judith van IJken, “De een en de ander” Bloedbeeld 2012
Inhoud presentatie: 1. Eisen aan productselectie in Richtlijn Bloedtransfusie 2011 2. Wie, wat en hoe wordt nu getypeerd? 3. Vragen voor typeren van de toekomst….
In ‘nieuwe’ CBO richtlijn bloedtransfusie 2011 “preventief matchen” uitgebreid • Bij vrouwen < 45 jaar • Bij patiënten met alloantistoffen • Bij patiënten met autoantistoffen • Bij sikkelcelanemie en thalassemie • Myelodysplastisch syndroom (MDS)
Vrouwen < 45 jaar
Oud:
Nieuw:
• K negatief
• K, c en E compatibel indien K antigeen niet bekend is mag ook K negatief getransfundeerd worden
4
Vrouwen < 45 jaar en Rh c, D, E en K beleid 100% van de donors getypeerd voor C c D E e en K
Vrouwen < 45 jaar (90% is K negatief): 15% D negatief
ccdee (Ccdee, ccdEe, CCdee, ccdEE)
19% D positief en c, E negatief
CCDee
38% D en c positief, E negatief
CcDee, ccDee
28% D, c en E positief
ccDEE, CcDEe, ccDEe
Alloantistoffen
20-25% van de patiënten met alloantistoffen maken snel extra antistoffen Anti-K en anti-c worden na anti-D het gemakkelijkst gevormd
Alloantistoffen
Oud: Geen advies
Nieuw: Het verdient aanbeveling aan ontvangers met klinisch belangrijke allo-antistoffen preventief Rh fenotype en K compatibele erytrocyten toe te dienen om verdere antistofvorming te voorkomen. 7
Antistoffen tegen M, N, P1, Le(a) niet in de categorie “klinisch belangrijk” bestel
doen
Selectie getypeerde eenheden bij aanwezigheid erytrocyten alloantistoffen Klinisch belangrijke alloantistoffen
Klinisch onbelangrijke alloantistoffen
Ag-negatief product Rh en K compatibel
X-proef in de IAT Moet negatief zijn
Anti-M bij 37°C reactief
X-proef negatief in IAT volstaat Anti-M niet bij 37°C reactief Anti-Lea bij 37°C reactief
Registratie in TRIX zorgt soms voor te uitgebreide typeringsaanvraag
Transfusie register Irregulaire erytrocytenantistoffen en X-proefproblemen Belangrijke database ter voorkoming van uitgestelde transfusiereacties Ook hulpmiddel bij het serologisch onderzoek
Autoantistoffen
Oud: Rh / K compatibel
Nieuw: Rh / K compatibel Bij voorkeur is matchen voor Kidd, Duffy en Ss antigenen ook aangewezen (dit in volgorde van belangrijkheid) als de aanwezigheid van alloantistoffen niet kan worden uitgesloten. NB: Niet wachten op serologisch onderzoek indien er klinische klachten zijn 11
Patiënt met autoimmuun hemolytische anemie •
Uitsluiten van de aanwezigheid van alloantistoffen na adsorptie van de autoantistoffen: 3 tot 8 uur vertraging transfusie • Geeft inzicht in aanwezigheid antistoffen met specificiteit
•
Typeren patiënten erytrocyten voor CcDEe, K, Jk(a), Jk(b), S, s met monoklonale reagentia (pas op voor fout-positieve reacties!)
•
Typeren kan ook (bijv Fy(a), Fy(b)) na ‘verwijderen’ van de gebonden autoantistoffen met een zuur
•
DNA typering voor CcDEe, K, Fy(a), Fy(b), Jk(a), Jk(b), S, s
Patiënt met autoimmuun hemolytische anemie •
Typeren in overleg: noodadvies • Bijv: A, CcDee, K-, Fya- , Fyb+, Jka- Jkb+, S+ s+ • Selectie: E-, K-, Fya-, Jka-, (Cw-, Kpa-, Wra- ) • Van A en O donors: 0,66 x 0,90 x 0,12 x 0,11 = 1% • Zo mogelijk: ParvoB19 veilig
• •
Uitsluiten alloantistoffen na adsorptie van autoantistoffen: Indien geen alloantistoffen/geen spec autoantistoffen: • Van A en O donors: 0,66 x 0,90 = 60% • EN behoud van uitgetypeerde eenheden voor patiënten MET antistoffen
Communicatie is belangrijk over afwijkende bevindingen bij serologisch onderzoek ziekenhuis lab
Behandelend arts
Sanquin lab en UTG-tf arts
Transfusie noodzaak? Warmte autoantistoffen / Koude agglutininen Onderliggend lijden?
Hoe is getypeerde bestand ontwikkeld?
2x antigeen-negatief getypeerd geprint op etiket Alle geprinte typeringen ook in de18-digit barcode
Targets getypeerde donorbestand 2004 geformuleerd - in overleg met Landelijke Gebruikers Raad - gebaseerd op expert opinions
Marijke Overbeeke Bioloog
Targets getypeerde donorbestand 2004 geformuleerd: -in overleg met Landelijke Gebruikers Raad -“Expert Opinions” Immunogeniciteit van bloed groep antigeen D 50-80% K 5% c 2% E 1,7% e 0,5% Fya 0,2% others <0,1% frequenties typeringen in NL donor populatie historische data aanvragen uitgetypeerde eenheden
Serologisch typeren van donors Gebruik van PK7300 “Olympus” en Sanquin Magister
Referentielab: typeren in het klein….
Fotograaf Reinier Gerritsen “Bloed”; Bloedbeeld 2009
Serologisch testen donors met de PK7300 High-througput routine test
Voorbeeld typeren met PK7300 panel voor uitgebreide typering
Elke donor: ABO CcDEe en K 6 antigenen
12 antigenen Volbloed en trombocyten donor
Nieuwe donor
Plasma
Eerste donatie
Anti-Jka Anti-Jkb Anti-Fya Anti-M Anti-N Anti-S Anti-s Anti-k Anti-Lea Anti-Leb Anti-P1 Anti-Lub
Serologisch testen donors met de PK7300 Test resultaat
Volle plaat: 10 donors 12 antigenen Vol continue proces
+
-
Automatische typering en dataverwerking En zomaar vind je iets unieks!
Donor typeringen Betreft alle donors November 2012 Verwachte percentages Facts book, Reid
antigeen
target % 2x –
target % 2x -
Kaukasiers % neg
Zwarte populatie % neg
C
27
33
32
73
c
14
16
20
4
E
56
66
71
78
e
1
2
2
2
K
73
82
91
98
k
0,15
0,09
0,2
<0,01 24
Donortyperingen betreft Donor met bloedgroep O en A November 2012 ag
target % 2x – target % 2x -
Kaukasiers % neg
Zwarte pop % neg
Fya
12
12
34
90
Fyb
6
7
17
77
Jka
8
11
23
8
Jkb
9
13
26
51
S
17
22
48
69
s
3
3
11
6
M
7
7
22
26
N
10
5
30
25
Lea
8
7
78
77
Leb
2
2
28
45
P1
2
5
21
6
1 % U-
25
Donortyperingen betreft Extended phenotyping key data O bloedgroep and A WB-donors November 20122012 Donor met O en A November antigen
target % 2x –
% 2x -
Cw
2
13
Kpa
2
7
Lua
2
5
Wra
2
10
Cob
2
3
26
Sikkelcelanemie en thalassemie
50% van de patiënten vormt antistoffen. Voorkomen antistoffen d.m.v. selectie antigenen in volgorde van klinische relevantie Rh, K, Fya, (Jkb, S/s)
Direct beschikbare uitgetypeerde eenheden
Foto’s van Judith van IJken, “De een en de ander” Bloedbeeld 2012
Inhoud presentatie: 1. Eisen aan productselectie in Richtlijn Bloedtransfusie 2011 2. Wie, wat en hoe wordt nu getypeerd? 3. Vragen voor typeren van de toekomst….
Typeren voor hoog-frequente antigenen: insluiten donors met niet-Kaukasische etnische achtergrond: meer ‘vers bloed’ en minder ‘bevroren opslag’
Wat is meest optimale wijze van typeren van donorbestand? • •
Serologie niet altijd mogelijk (Do, Yta, Vel: 2 a 3 keer/jr ‘probleem in NL’) Steeds meer DNA testen mogelijk
M
RhD K
Toekomst?????
Fya Jkb
Rhc
Toekomst?????
Kweken vanaf kernhoudende cel: dus waarom niet expressie van al die lastige antigeen-houdende structuren blokkeren?
M
RhD K
Fya Jkb
Rhc
“ietsjes fragieler, net zo functioneel?”
Conclusies(1) Zorgvuldig omgaan met getypeerde bestand • Niet alle antigeen combinaties zijn direct voorradig! • Let op of M-, N-, P1-, Le(a)- wel ECHT nodig is!
Conclusies (2) Voordelen van het getypeerde bestand Welk effect heeft preventief matchen? • Minder tranfusie reacties? • al iets zichtbaar in TRIP rapport? • Minder zwangere vrouwen met antistoffen? • Minder antistofvorming: minder vertraging start transfusie? •
Wat is optimaal uitgetypeerd bestand? • Alle donors ‘voor alles’? • Insluiten donors met niet-Kaukasische etniciteit?
•
Wat is optimaal preventief matchingsbeleid? • Altijd matchen voor klinisch relevante antigenen?
Met dank aan: John Jongerius Mohamed Boujnan
“Eigen Kunst” Joris Somers
Nationaal Screeningslaboratorium Sanquin Nationaal Screeningslaboratorium Sanquin
