C.M.B. Kamp
[email protected]
>
Wat is water? Deel 1: Wonderlijk Water
Water is de bekendste vloeistof, maar waarschijnlijk nog het minst begrepen.
C.M.B. Kamp
Inleiding
het gedrag van water rond de 4°C en het vriespunt
Dit eerste artikel onder de titel Wonderlijk Water
(Kamp, 2002).
geeft een overzicht van onderzoek naar de onbegre-
Hoewel de natuurkunde de raadselen rond water al
pen aspecten van water. In een tweede, later te
jarenlang bestudeert lijkt het mysterie de laatste
publiceren, artikel wordt een vergelijking gemaakt
jaren alleen maar groter te worden. Het werk van de
D
met traditioneel wetenschappelijk onderzoek.
Japanner Masaru Emoto (1999, 2001) is daarvan
Tevens zal dan worden ingegaan op theoretische
een voorbeeld. Emoto laat zien dat water andere ijs-
achtergronden en mogelijke verklaringen.
kristallen – zeg maar ‘sneeuwvlokken’ – maakt,
Wij mensen bestaan voor ongeveer 70% uit water.
afhankelijk van de ‘ervaring’ die het gehad heeft.
De aarde is een water planeet, ongeveer 70% van
De vorm van de ijskristallen verandert zelfs onder
het oppervlak is water. Meer dan 97% van het water
invloed van muziek en tekst. Emoto is niet de enige
op aarde bevindt zich in de zeeën. De lucht bevat
die dit soort verschijnselen waarneemt: de Duitser
veel waterdamp. Water is eigenlijk overal in en om
Franz Lutz voegt speciale zouten toe aan water en
ons heen, maar wat is water eigenlijk?
ziet ook verschillen in de vorm van kristallisatie
In de natuurkunde is water een grote uitzondering
nadat het water opdroogt. De Engelsman David
in haar modellen. Water wijkt op 38 punten af van
Schweitzer fotografeert waterdruppels onder een
‘normaal’ gedrag van materialen. Normaliter zinkt
microscoop vlak voordat ze verdampt zijn. Uit we-
een vaste stof in de eigen vloeistof, maar ijs drijft
tenschappelijke hoek komt het onderzoek van de
op water. Verder is water het zwaarst bij 4°C en niet
Duitsers Kübler en Kröplin (2000), die laten zien dat
bij het vriespunt zoals een ‘normale’ vloeistof.
de structuur van de opgedroogde waterdruppels
Bovendien kan water per liter veel meer warmte dan
zelfs afhangt van de persoon die de druppels
andere vloeistoffen opnemen. Dat laatste zorgt er
opbrengt onder de microscoop.
bijvoorbeeld voor dat de temperatuur van ons
Al deze onderzoekers zien verbanden tussen de
lichaam niet te veel fluctueert. Deze 38 vormen van
behandeling van het water voorafgaand aan het
afwijkend gedrag van water als vloeistof noemt men
experiment en de waargenomen beelden.
‘anomalieën’. Een aantal van die anomaliën van
Ditzelfde fenomeen was op een andere, meer tradi-
water zijn tegenwoordig verklaard
tionele, manier ook al bekend uit het werk van
[www.sbu.ac.uk/water], maar het is bijvoorbeeld
Jacques Benveniste, een gerenommeerd bioloog.
pas sinds kort dat er een model is ontwikkeld voor
Hij experimenteerde medio jaren tachtig met een
143
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
144
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
zogenaamd Langendorff apparaat (Dicke, 2002a).
water (1999, 2001). In die boeken staan foto’s van
Met dit apparaat is het mogelijk de activiteit van
ijskristallen, die zijn gemaakt van water van ver-
een levend hart te meten. In deze experimenten
schillende herkomst. Emoto fotografeerde onder
werd water, dat blootgesteld was aan biochemische
meer kristallen van verscheidene bronwaters en van
stoffen (maar zover verdund dat die stoffen er niet
leidingwater uit verschillende wereldsteden. Verder
meer in waren te vinden) geïnjecteerd in het hart.
maakte hij plaatjes van ijskristallen uit diverse glet-
De activiteit van het hart veranderde daardoor alsof
sjers en onderzocht hij de invloed van muziek – en
de stof waarmee het water was behandeld zelf was
zelfs woorden – op de vorming van de kristallen uit
gebruikt. Dit onderzoek en de publicaties erover
water.
kregen de bijnaam ‘Het geheugen van water’. Het
Emoto is arts en werkte voordien al jarenlang met
kostte Benveniste destijds bijna zijn wetenschappe-
water als geneesmiddel. De therapeutische werking
lijke carrière (Dicke, 2002b).
van water is natuurlijk al lang bekend. In sommige
Dit principe, dat water verandert door de manier
culturen kent men het rituele bad voor genezing. In
waarop het is behandeld, wordt al lang toegepast in
andere landen zijn er kuuroorden en heilige bron-
de homeopathie. Dit principe is nog steeds omstre-
nen voor gezondheid. In Nederland zijn er metho-
den doordat het niet kan niet worden verklaard in
den voor ontspanning en heling onder namen als
termen van bestaande wetenschappelijke model-
aqua-balancing en aqua-wellness. Minder bekend
len. Het is waarschijnlijk verstandiger om te stellen
zijn echter diverse apparaten, waarmee water op
dat dit een probleem is met de modellen en het-
verschillende manieren kan worden behandeld.
geen de modellen kunnen verklaren, want het is
Sommige mensen noemen dat het ‘informeren’ van
minder problematisch om aan te tonen dat die
water. Masaru Emoto gebruikte een dergelijk appa-
effecten er zijn. Meerdere natuurkundig wiskundi-
raat in zijn praktijk. Hij behandelde of informeerde
gen zijn al jarenlang bezig om op verschillende
het water met een zogenaamde MRA (magnetic
manieren te verkennen hoe water informatie intern
resonance analyzer), ontwikkeld door Richard J.
zou kunnen opslaan, maar men komt er nog niet
Weinstock in de Verenigde Staten. Hij gaf het
echt uit. Waarschijnlijk is het zelfs beter om te zeg-
behandelde water aan zijn patiënten, die daar beter
gen, dat water zélf nog steeds niet voldoende wordt
van werden. Echter, Emoto bleef nieuwsgierig naar
begrepen…
het verschil tussen het ene en het andere water. Hij
Dit artikel laat zien hoe een verandering van water
stelde zich de vraag: is het verschil tussen onbe-
zichtbaar wordt in het werk van Masaru Emoto. Het
handeld en behandeld water op andere wijze te
werk van Emoto wordt vergeleken met dat van de
zien dan door het therapeutische effect? Zou er in
Duitsers Kübler en Kröplin. Tevens gaat het in op
het water zelf iets waar te nemen zijn…? Op een dag
een praktische toepassing van de bevinding van
las hij de vraag: “bestaan er twee sneeuwvlokken
Emoto, Kübler en Kröplin: een Duitse firma gebruikt
die hetzelfde zijn?” en het bijbehorende ontken-
de structuur van opgedroogde waterdruppels om de
nende antwoord (Leigh, 1989). Dit bracht Emoto op
kwaliteit van water te beoordelen. De uitdrukking
een nieuw idee: als sneeuwvlokken zo verschilden,
‘ik voel het aan mijn water’ bevat dus misschien
dan gold datzelfde wellicht ook voor ijskristallen
meer waarheid dan op het eerste gezicht wordt ver-
van verschillende soorten water? Zou het verschil in
moedt…
behandeling, of de ‘informatie in het water’, wellicht terug te vinden zijn in ijskristallen? Met andere
Messages from water
woorden zou andere informatie ook andere kristal-
De Japanner Masaru Emoto is onlangs wereldbe-
len geven, of de vorm en de structuur van de kristal-
roemd geworden met zijn boeken Messages from
len veranderen?
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
Zo begon Emoto met het ontwikkelen van een
De eerste foto’s die hij nam waren van ijskristallen
methode voor het fotograferen van ijskristallen. Op
van leidingwater uit diverse steden en bronwater
die manier hoopte hij iets te weten te komen over
van verschillende herkomst. Hieronder (fig. 1-3)
veranderingen in het water zelf. Dit was het begin
staan plaatjes van leidingwater uit Tokyo, van water
van een fascinerende ontdekkingsreis die hier kort
uit de Saijo bron in Japan en van water uit Lourdes.
zal worden beschreven.
(De Saijo bron in Japan staat bekend vanwege haar goede waterkwaliteit; het water wordt ondermeer
Waterkristallisatie
gebruikt om sake te maken.) Duidelijk is hoezeer de
De methode van Emoto werkt als volgt. Van het
kristallen verschillen.
water, dat hij wilde onderzoeken, nam hij honderd
Een algemene conclusie uit de foto’s van Emoto is
maal een druppel en deed die elk in een petri-
dat water afkomstig uit bronnen, meer kristalvor-
schaal. De 100 schaaltjes werden in een vrieskast
ming geeft en dat de kristalvormen van bronwaters
geplaatst. Vervolgens werd onder een microscoop
veel regelmatiger van structuur zijn.
van elke bevroren druppel een foto gemaakt. Het
Leidingwater geeft, hoewel schoon en goed van
bleek dat de kristallen allemaal verschilden; er
kwaliteit, in het algemeen weinig kristalvorming.
waren geen identieke kristallen. Toch waren er ook
Leidingwater uit Londen en Parijs liet zelfs helemaal
globale overeenkomsten: tussen de 100 kristallen
geen kristallen zien. Ook water dat vervuild is geeft
van een bepaald water bestond (ook) een bepaalde
geen kristallen. Er bleek dus dat er een verschil is
gelijkenis. Elke groep van 100 kristallen van drup-
tussen kristallen uit leidingwater en die uit bronwa-
pels van één soort water liet bepaalde patronen
ter. Dit is geen nieuwe constatering: de Oostenrijker
zien. Per groep van 100 was meestal een tendens
Viktor Schauberger (Coats, 1998) beweerde al dat
zichtbaar, en die tendens was bij ieder soort water
water dat vrij kan meanderen een hogere vitaliteit
anders. Dit is wat de foto’s van Emoto laten zien.
en interne organisatie heeft dan water dat recht
Uit de 100 beelden van één monster koos Emoto
moet stromen en door leidingen geperst wordt. Het
het beeld dat hij het meest karakteristiek achtte
werk van Emoto lijkt wat betreft de organisatie van
voor het betreffende water. Wanneer de 100 beel-
water in eenzelfde richting te wijzen. Water van ver-
den teveel van elkaar afweken en er geen tendens
schillende oorsprong zal in het algemeen ook van
zichtbaar was, beschouwde hij die ‘meting’ als mis-
samenstelling verschillen. Het is opvallend dat de
lukt. Het duurde ongeveer twee maanden en vele
kristallen van bronwater stelselmatig meer structuur
rollen film voor Emoto met deze methode in staat
(organisatie) vertonen dan die van leidingwater. Is
was bruikbare foto’s te maken. Hij heeft op deze
dit dan een antwoord op de vraag die Emoto zich
manier veel soorten water bekeken.
stelde: of de verschillen in geneeskrachtige eigen-
Figuur 1 — leidingwater uit Tokyo
Figuur 2 — water uit de Saijo bron
145
Figuur 3 — water uit Lourdes
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
schappen van water waar te nemen zijn? Het moge-
kristallen, met samenhang (zoals een zeshoekige
lijke antwoord op deze vraag is: er een verschil in
structuur). Na een dosis heavy metal music kan
het water waar te nemen in de vorm die in de ijskri-
water kennelijk niet goed kristalliseren en ontstaat
stallen naar voren komt…?
een amorf patroon.
Het was de intentie van Emoto om op zoek te gaan naar die eigenschappen van water waardoor zijn patiënten beter werden, ‘de informatie’ in water. Met het fotograferen van water van verschillende herkomst was hij nog niet in staat iets over het gehalte aan informatie (of de geneeskracht) te zeggen. Dus ging hij verder, en keek naar effecten van
Figuur 5 — Bach
de omgeving op water.
Muziek Het is bekend dat mensen in extase of ontroerd kunnen raken van muziek. Sinds publicatie van het boek The secret life of plants (Tompkins,1989), is
Figuur 6 — Heavy metal
bekend dat ook planten reageren op muziek, en zelfs op de woorden die tegen ze worden gesproken. In Japan is er een bedrijf dat experimenteert met het afspelen van muziek bij fermentatieprocessen van voeding om de smaak van hun product te verbeteren. Trillingen als die van muziek hebben
Figuur 7 — Mozart
onmiskenbaar invloed op levende organismen. Mogelijkerwijs loopt die invloed via de 70% water waar die levende organismen uit bestaan. Trilling heeft effect op materie; heeft het ook effect op water? Emoto was benieuwd: zou de invloed die
146
Figuur 4 — ijskristal van gedistilleerd water
muziek op planten en mensen kan hebben zichtbaar te maken zijn in de vorm van de ijskristallen? Om de invloed van muziek te kunnen onderzoeken
Muziek bleek dus van invloed op de vorm van de
ging Emoto uit van gedistilleerd water. Het ijskristal
ijskristallen. Zou hetzelfde opgaan voor tekst? Om
daarvan is hiernaast te zien (fig. 4). Duidelijk is dat
dat te onderzoeken plakte Emoto eenvoudigweg
het kristal weinig vorm heeft. De flesjes met ge-
een stukje geschreven tekst op een flesje gedistil-
distilleerd water plaatste hij tussen twee luidspre-
leerd water. Hij liet dit een nacht staan, bevroor het
kers en vervolgens speelde hij muziek af. Hieronder
en bekeek het resultaat. Tot ieders verbazing bleken
(fig. 5-7) staan plaatjes van ijskristallen ontstaan na
zelfs geschreven of gedrukte woorden invloed te
het spelen van de Goldberg variaties van Bach,
hebben op de ijskristallen (fig. 8-13). Om mense-
Mozart’s symfonie No 40 in G-mineur en heavy
lijke invloed zoveel mogelijk uit te sluiten werden
metal music. Uit de plaatjes blijkt dat de kristal-
de experimenten door verschillende onderzoekers
vorm anders is naargelang het type muziek dat
herhaald en wist bijvoorbeeld ook de fotograaf niet
afgespeeld wordt. Globaal kan worden gesteld dat
welke tekst op de flesjes bevestigd was. De resulta-
klassieke muziek ordening laat zien in de water-
ten bleven hetzelfde.
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
Ook hier was er weer een verschil tussen geordend
Fysica of informatie?
en onsamenhangend te zien. Interne ordening was
Er zijn dus opmerkelijke verschillen in de kristalvor-
te zien bij woorden met een ‘prettige strekking’,
men. Voor water van verschillende herkomst zou
zoals ‘liefde’, ‘dankbaarheid’ en ‘mooi’. Dit soort
het verschil in kristallisatie mogelijk kunnen worden
woorden geven kristallen met meestal een zeshoe-
verklaard uit het verschil in chemische samenstel-
kige vorm, die mensen in het algemeen als mooi
ling. Zouten, in lage concentraties en sporenele-
ervaren. Bij woorden met een ‘onprettige klank’,
menten, kunnen de kristalvorm doen veranderen. In
zoals scheldwoorden, verdwijnt de schoonheid en
die zin is het ook te verwachten dat vervuild water
de gekristalliseerde vorm, en is de bevroren drup-
minder kristalvorming te zien geeft dan schoon
pel vaak ruw, en weer amorf.
water. De verschillen in kristallisatie zijn dan te ver-
Opvallend is het verschil in onderstaande figuren
klaren door fysieke verschillen.
tussen het gebiedende ‘do it’ (fig. 12) en het aan-
Echter dat verklaart niet de verschillen in kristallisa-
sporende ‘let’s do it’ (fig. 13). Kent water of ijs het
tie van gedistilleerd water ten gevolge van muziek
verschil tussen aansporing en gebod? Zo te zien is
en verschillende woorden.Die verschillen zijn moei-
er een verband tussen de mate waarin men zichzelf
lijk verklaarbaar. Het gebruikte water is immers
openstelt of afsluit, en de vorm van de kristallen.
altijd hetzelfde: gedistilleerd water. Het enige verschil is de manier waarop het water werd behan-
Uit later onderzoek bleek zelfs dat de gebruikte
deld. De vraag is: hoe is dat te verklaren? Er is
landstaal invloed heeft op de vorm van de kristal-
momenteel nog te weinig van water bekend om te
len. Het Engelse ‘Thank you’ geeft bijvoorbeeld een
kunnen zeggen hoe verschillen in soorten muziek of
ander kristal dan het Duitse ‘Danke’ of het Japanse
geschreven teksten de verschillen in samenhang en
‘Harigato’.
organisatie van water(kristallen) kunnen bepalen. Het onderzoek van Emoto is nieuw en onalledaags. Sommigen gebruiken de originaliteit van het onderzoek als excuus om bezwaren aan te voeren. Een gehoorde tegenwerping is bijvoorbeeld dat het werk ‘subjectief’ is, omdat Emoto zelf de beelden kiest en hij slechte experimenten weggooit. Daarmee is echter niet verklaard dat er per 100 druppels veel overeenkomsten te zien zijn. Het verklaart ook niet
Figuur 8 — Beautiful
Figuur 9 — You make me sick, I will kill you
147
hoe de tendens van de beelden duidelijk anders wordt als het water anders behandeld is. Maar er is ook een andere visie te bieden op ‘subjectiviteit’. De mens heeft een groter vermogen tot patroonherkenning, De meeste apparaten kunnen daar (nog) niet aan tippen. De verschillen in patronen nemen
Figuur 10 — Liefde
Figuur 11 — Dank je
we meestal niet erg bewust waar. Het is meer een gevoel, noem het intuïtie of een andere vorm van waarneming. Intuïtief stemmen degenen die deze kristalvormen zien er bijna als vanzelf mee in dat water ‘iets lijkt te onthouden’. Het lijkt alsof water informatie de vorm van tekst of muziek als kristallen laat zien.
Figuur 12 — Do it
Figuur 13 — Let’s do it
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
Overigens zijn mensen vaak onder de indruk van de
afdeling lucht- en ruimtevaart van de universiteit
schoonheid van de kristallen en zijn verwonderd
van Stuttgart [www.isd.uni-stuttgart.de]. Het boek
over de verschillen tussen de kristallen onderling.
Welt im Tropfen (2001) behoort bij een reizende ten-
Ook die schoonheid lijkt vaak de waarneming op
toonstelling en geeft een gedeelte van hun werk
een minder bewust niveau aan te spreken. Vanuit
weer. Onder leiding van Kröplin is het werk ver-
die meer onbewuste waarneming is er een verschil
gaand gesystematiseerd, waardoor het wetenschap-
in beleving van kristallen van water dat op verschil-
pelijk geaccepteerde waarde heeft gekregen. Door
lende manieren is behandeld.
die samenwerking is de werkwijze van Kübler syste-
De vraag blijft natuurlijk bestaan of dit subjectief is,
matisch onderzocht en gestandaardiseerd. Zo bleek
dus gebonden aan één persoon? Of gaat het om
bijvoorbeeld het type objectglas invloed te hebben
een algemeen principe, dat ook anderen kunnen
op de resultaten. Bij sommige glaasjes vervloeiden
waarnemen? Dan rijst vanzelf de vraag, is Emoto de
de druppels, bij andere typen werden de randen
enige die dit soort verschijnselen waarneemt? Of is
van de druppels rafelig. Derhalve is gekozen voor
water werkelijk gevoelig voor dit soort invloeden?
een objectglas dat een stabiele en stevige druppel-
Zijn er meer van dit soort waarnemingen gedaan?
vorm geeft (Kröplin, 2000).
Zoals in de inleiding reeds werd beschreven is het
Figuur 14 toont resultaten van latere experimenten.
antwoord op deze vraag: ja. Door de Engelsman
Daarin bleek dat magnetisme effect heeft op de
Schweitzer en de Duitsers Lutz en Kübler en Kröplin
druppelstructuur. Op het plaatje links zijn drie
worden vergelijkbare waarnemingen gedaan. De
druppels bronwater uit Bern te zien, rechts staan
volgende paragraaf beschrijft het werk van een kun-
drie druppels van hetzelfde bronwater, nadat het
stenares die samen met een hoogleraar liet zien
een half uur op een permanente magneet heeft
hoe invloeden op water zichtbaar worden nadat
gestaan. De structuur van de druppels verandert
waterdruppels zijn opgedroogd.
zichtbaar. Zij verkruimelt als het ware. Mogelijkerwijs heeft dus het aardmagnetisch veld
148
Kristallisatiebeelden
ook invloed op de kwaliteit van water. Om de
De Duitse kunstenares Ruth Kübler begon eind
invloed van aardmagnetisme zo constant mogelijk
jaren 80 met haar studie ‘beeldspraak van de
te houden, worden de objectglaasjes tijdens het
natuur’. Zij nam kleine waterdruppels en liet deze
opbrengen van de druppels altijd in noord-zuid
opdrogen op een objectglas. Onder een microscoop
richting gelegd.
maakte zij vervolgens foto’s van de druppels. Later maakte zij ook fotoseries van onder meer bloed en plantenextracten. Haar foto’s gaven prachtige beelden te zien, die op diverse plaatsen in Duitsland tentoongesteld werden. Naarmate haar werk vorderde werd steeds duidelijker dat er een verband bestond tussen de herkomst van de druppels, en de structuren die onder de microscoop zichtbaar werden. Ook de ‘inhoud’ van de druppels bleek van invloed, zo gaf bronwater een heel ander beeld te zien dan leidingwater. Sinds 1999 wordt Küblers werk wetenschappelijk begeleid door Bernd Kröplin en andere medewerkers van het Institut für Statik und Dynamik, van de
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
Figuur 14 — het effect van magnetisme op de druppelstructuur
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
Net als was te zien in het werk van Emoto, is ook in
De plaatjes zijn gemaakt na een behandeling vol-
het werk van Kröplin en Kübler de structuur van
gens een methode ontwikkeld door Minnie Hein,
opgedroogde druppels bronwater vaak veel regel-
één van de Duitse onderzoekers (Kröplin, 2000). In
matiger dan van leidingwater. Tevens geeft bronwa-
figuur 15 is het speeksel te zien van een proefper-
ter een ander druppelbeeld dan leidingwater: bij
soon vóór een behandeling, in figuur 16 het speek-
bronwater is er een duidelijke centrum in het
sel van dezelfde persoon ná de behandeling, en in
midden van de druppels, bij leidingwater is dat cen-
figuur 17 het speeksel ná de behandeling, dat ech-
trum veel minder duidelijk of ligt niet in het
ter door een andere persoon op het objectglas is
midden.
gebracht. Steeds blijkt dat degene die het experi-
Opmerkelijk is het volgende: de personen die de
ment uitvoert invloed heeft op de resulterende
experimenten uitvoeren hebben invloed op de
structuren. Ook de gevoelstoestand bij het opdrup-
structuren die in de druppel ontstaan. De kristal-
pelen heeft invloed. Bij personen die zich niet in
vorm hangt af van de persoon die met het water
orde voelen schuift het centrum van het druppel-
omging. Dat blijkt ook op te gaan voor het speeksel
beeld op naar de rand van de druppel. De aanname
van proefpersonen. Hieronder is een voorbeeld van
in de klassieke wetenschap, dat het experiment
het effect van een therapeutische behandeling
wordt geacht onafhankelijk te zijn van de waarne-
zoals die te zien is in een speekselmonster.
mer, lijkt hier niet op te gaan.
Zichtbare kwaliteit Uit zowel het Japanse als het Duitse onderzoek Figuur 15 — speekselmonster voor behandeling
blijkt dat de kristallisatiestruktuur van bronwaters meer regelmaat laat zien dan van leidingwater. Dit laatste gegeven wordt door een Duitse firma gebruikt bij het beoordelen van de kwaliteit van water. Hierbij wordt gewerkt met zogenaamde ‘kristalbeelden’ als analysetechniek. Deze methode is vergelijkbaar met de bovenstaande waterdruppelmethode, en kan ook voor bijvoorbeeld bloedkristallisatie
Figuur 16 — speekselmonster na behandeling
gebruikt worden. Bij bloedonderzoek geven de kristalvormen een indicatie van de gezondheid van
149
de onderzochte persoon. De werkwijze is als volgt. Onder verlaagde druk wordt het te onderzoeken monster gedistilleerd. Wanneer alle vloeistof – bijvoorbeeld water – verdampt is, blijft er een klein beetje vaste stof over. Dit heet de droogrest, een gebruikelijke term die
Figuur 17 — als fig. 16 echter opgedruppeld door een andere persoon
ook vermeld staat op bijvoorbeeld de verpakking van bronwater. Deze droogrest wordt verhit, zodat de organische bestanddelen verbranden. De overgebleven anorganische componenten, bijvoorbeeld natrium, kalium en sulfaat worden weer gemengd met een gedeelte van het gedistilleerde water. Van dit mengsel, dat dus geen organische bestanddelen
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
150
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
meer bevat, worden druppels op een objectglaasje
‘energetisch’ is behandeld.
gebracht, net als in de methode van Ruth Kübler.
Bij energetische behandelingen vinden er chemi-
Deze druppels drogen op onder gecontroleerde
sche noch fysische veranderingen plaats. Men
omstandigheden, de temperatuur en luchtvochtig-
plaatst bijvoorbeeld een speciale ring om de water-
heid worden constant gehouden. Vervolgens wor-
leiding. Deze ring verhoogt dan de vitaliteit van het
den deze preparaten onder een microscoop beke-
water of brengt er samenhang in. Er is geen direct
ken en gefotografeerd. Deze zogenaamde kristal-
contact met het water. Dit soort methoden zijn voor-
beelden zijn mooi om te zien, en worden door deze
al bekend door hun effecten. In de praktijk vermin-
firma gebruikt als maat voor de kwaliteit van het
dert bijvoorbeeld kalkaanslag in de leidingen of
onderzochte water [www.hagalis.de]. In kristalbeel-
gaat men zich beter voelen door zulk water. Men
den van water worden haakse structuren geïnter-
noemt dat ook wel het verschil in vitaliteit. Wij kun-
preteerd als teken van minder goede kwaliteit. In
nen dat vaak direct zelf proeven of ervaren; verge-
bloedkristallisatie worden haakse structuren vaak
lijk bijvoorbeeld de smaak van water hoog in de
gevonden bij mensen die kanker hebben. In dezelf-
bergen met die van water uit de kraan. Het water in
de interpretatie duiden structuren die bladvormig
de bergen ervaart men vaak als verfrissend en meer
zijn met hoeken van 60° op kwalitatief goed water.
dorstlessend. Dit verschijnsel zou je vitaliteit van
Vergelijk dit met de zeshoekige vorm van ijskristal-
water kunnen noemen.
len die worden gezien in het werk van Emoto.
Het is (nog) moeilijk om iets over de kwaliteit van
Kennelijk is het effect van een behandeling van
energetisch behandeld water te zeggen, aangezien
water dat het van de ene vorm overgaat in de ande-
nog niet echt begrepen wordt wat er met het water
re vorm, zoals het volgende voorbeeld laat zien.
gebeurt en er nog geen objectieve meetmethoden
Figuur 18 en 19 laten twee kristalbeelden van het-
voor zijn. Met traditionele fysische meetmethoden
zelfde water zien. Links normaal leidingwater uit
is alleen in enkele gevallen een verandering in
Stuttgart. Rechts hetzelfde water, nadat het een
oppervlaktespanning waar te nemen. Zo’n meting
tijdje (op biodynamische wijze) geroerd is. Er is een
levert een getal; een kristalbeeld geeft een patroon.
duidelijke verschuiving te zien van haakse structu-
Aan de hand van zo’n kristalbeeld is daardoor meer
ren naar meer ‘organische’ vormen. Wellicht zou dit
inzicht te krijgen in de kwaliteit van water (na een
verschil nog zijn te verklaren door chemische veran-
voorbehandeling). Doordat het kristalbeeld visueel
deringen, zoals zuurstofopname en oxidatie.
en beeld complex is nemen we meer ‘analoog’
Bij figuur 20 en 21 die kristalbeelden van leidingwa-
waar. Het is opvallend dat veel mensen geneigd zijn
ter uit Zürich laten zien, wordt dat echter minder
de beelden op overeenkomstige manier te interpre-
waarschijnlijk. Links is het water zoals dat uit de
teren. In het vergelijken van de fysische meting met
kraan komt. Rechts zien we een beeld van water dat
de subjectieve beeld-interpretatie is er een verschil:
Figuur 18 — leidingwater uit Stuttgart
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
Figuur 19 — geroerd leidingwater uit Stuttgart
Figuur 20 — leidingwater uit Zürich
Figuur 21 — leidingwater uit Zürich, energetisch behandeld
C.M.B. Kamp
mechanisme van de homeopathie – Deel 3: de
hoewel in traditioneel wetenschappelijke zin het
duivelskring, TIG 18(6), pp. 356-358
water niet is veranderd, is het kristalbeeld toch anders. Er is een verschil in samenhang te zien.
Emoto, M. (2001) Messages from water, Vol. 2, Hado Publishing Co
onderzoeken via kristalbeelden blijkt wederom dat bronwater veel regelmatiger kristalbeelden geeft
Emoto, M. (1999) Messages from water, Hado Publishing Co, www.hado.net
Ook hier is het beeld van het energetisch behandelde water meer organisch van structuur. Uit de
>
Wat is water? [1]
Kamp, C.M.B. (2002) Wat is water? Prana, Nr. 131,
Kröplin, B.H. (2000) Berichte über mikro-optische
p. 33
dan leidingwater.
Conclusie
Untersuchungen von Wasser und wässrigen
Het is niet eenvoudig uit bovenstaande bevindin-
Lösungen, Projekt Apollo IV, Verlag des ISD der
gen eensluidende conclusies te trekken. Emoto toont dat de beelden van ijskristallen veranderen
Luft- und Raumfahrtkonstruktionen
Kröplin, B.H. (2000) Mikro-optische
onder invloed van muziek en tekst. Kübler en
Untersuchungen zum Einfluss van elekrtomagne-
Kröplin tonen dat het druppelbeeld verandert met
tischen Feldern, Magneten und Handys auf
de persoon die het water opbrengt. Uit alle onder-
Wasser, Projekt Apollo V, Verlag des ISD der Luftund Raumfahrtkonstruktionen
zoeken blijkt dat de beelden van bronwater rijker aan vorm en ordening zijn dan de beelden van lei-
Ed., New York
Dit lijkt te betekenen dat water (en ijs) enkele onvermoede eigenschappen hebben, zoals een
Tompkins, P. (1989) The secret life of plants, Harper Collins
geheugen. De vraag blijft of hiermee iets over water zelf gezegd wordt of dat er ander fenomeen is. In
Leigh, J. and Savold, D. (1989) The day that lightning chased the housewife, 1st Perennial Library
dingwater.
Welt im Tropfen (2001), Buch Zur Ausstellung
het tweede deel van dit artikel wordt aan de hand
‘Gedächtnis- und Gedankenformen im Wasser’,
van traditioneel onderzoek dieper ingegaan op de
Gutesbuchverlag ISD Universität Stuttgart
waarnemingen en de consequenties van de hier genoemde ontdekkingen.
Literatuur
Coats, C. (1998) The Water Wizard, Gateway
Dicke, M. (2002a) Op zoek naar het werkings-
Books, Bath, UK
151 ___________________________________________
mechanisme van de homeopathie – Deel 2:
De auteur en uitgever danken Masuru Emoto, Bernd
het onderzoek van Benveniste, TIG 18(5),
Kröplin en de firma Hagalis [www.hagalis.de] voor
pp. 295-298
de toestemming om hun illustraties hier over te
Dicke, M. (2002b) Op zoek naar het werkings-
nemen.
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
>
C.M.B. Kamp
Wat is water? [1]
Samenvatting Wat is water? [1] In de natuurkunde is water met 38 anomalieën
opbrengt deze structuren beïnvloedt. In beide
een grote uitzondering. Recent onderzoek van de
onderzoeken wordt getoond dat water dat fysisch
Japanner Masaru Emoto maakt van water een
gezien hetzelfde is toch verschilt in de ontstane
mysterie. Water lijkt een geheugen te hebben.
kristallen of structuren. Muziek verandert fysisch
Emoto toont dat ijskristallen van bronwater meer
gezien het water immers niet. De waargenomen ver-
ordening vertonen dan ijskristallen van leidingwa-
schillen kunnen niet verklaard worden met bestaan-
ter. Verder laat hij zien dat de vorm van ijskristallen
de theoretische modellen.
beïnvloed wordt door muziek en zelfs door tekst.
In alle onderzoeken geeft bronwater meer ordening
Verwant onderzoek is gedaan door de Duitsers
en structuur te zien dan leidingwater.
Kübler en Kröplin. Zij laten zien dat de structuren in
Een Duitse firma gebruikt dit gegeven om de kwa-
opgedroogde waterdruppels verband houden met
liteit van water te beoordelen middels zogenaamde
de kwaliteit van het onderzochte water. Hun onder-
kristalbeelden. Hoe meer ordening en structuur in
zoek toont tevens dat de persoon die de druppels
het kristalbeeld, hoe beter de waterkwaliteit.
Summary What is water? [1]
152
In physics, water shows exceptional behaviour:
ment.
it has 38 anomalous traits. Recent research by
The researchers show that water that has the same
Masaru Emoto from Japan turns water into a myste-
physical composition can yield differences in ice
ry, it appears that water has some kind of memory.
crystals or the dried structures. E.g. music does not
Emoto showed that ice crystals of spring water are
change the physical composition. The observed dif-
much more structured and organised than those of
ferences can not be explained by existing physical
tap water. Emoto also showed that music and text
models.
influence the shape of ice crystals. Similar research
It seems a consistent finding that crystals from
has been carried out in Germany by Kübler and
spring water are more organised than those of tap
Kröplin. They show that the drying up of small
water. A German company uses this in ‘crystalliza-
drops of water leaves structures that depend on the
tion analysis’, in which a higher degree of order in
quality of the water being examined. Moreover they
the crystal is interpreted to reflect a better quality of
show that the shape of these structures differ,
the water.
depending on the person carrying out the experi-
Key words Water Emoto
properties Kröplin
Auteur
memory
ice crystals
Ir. Cees Kamp is chemisch technoloog. Hij doet onderzoek naar de onbegrepen eigenschappen van water. Tevens adviseert hij op het gebied van waterverbetering. adres Maasstraat 94-I, 1078 HM Amsterdam e
[email protected]
TIG jaargang 19 | nr. 3 | 2003
