Digitale Deltanetwerken
Digitale Deltanetwerken Fundament voor de digitale economie Nederland als Digitale Delta, met het slimste digitale grid ter wereld. Fundament voor de toekomstige digitale economie. Gebouwd door cyberingenieurs van de 21e eeuw, waarin alle vitale infrastructuren voor een leefbare en duurzame omgeving gekoppeld zijn. Dat is de visie voor de Digitale Deltanetwerken – de inzending van Alliander, DHPA, ENCS, Fox-IT, cluster mainport Rotterdam (Deltalinqs, Gemeente Rotterdam en Port of Rotterdam), NLnet Labs, Siemens, TNO en de TU Delft voor de verkiezing tot Nationaal Icoon 2014. Een nationaal icoon is een innovatief project met grootse maatschappelijke en economische impact. Denk aan de oorspronkelijke Deltawerken, de kunstnier of de compact disk. Met het oog op de toekomst is het kabinet op zoek gegaan naar nieuwe nationale iconen die een ambitieuze stip op de horizon zetten, maatschappelijke vraagstukken oplossen, een groot economisch perspectief hebben én technologisch grensverleggend zijn met uitstraling op wereldschaal. NIEUWE KANSEN De Digitale Delta voorziet in een connectiviteit waarbij vitale infrastructuren robuust, veilig en voor iedereen beschikbaar zijn op een kwaliteitsniveau waarvan we nooit eerder durfden dromen. Betrouwbare digitale connectiviteit is essentieel voor de fundamenten van de Nederlandse economie, inclusief het management daarvan, denk aan: • Elektriciteit, gas, water • Financiële dienstverlening & betalingsverkeer • Internet & telecommunicatie • Transport & logistiek De beoogde digitalisering leidt tot state-of-the-art infrastructuren die op dit moment nog op technologie uit de twintigste eeuw zijn gebaseerd. De Digitale Delta creëert nieuwe kansen voor onze economie. De huidige koploperspositie van Nederland wordt zo behouden én versterkt. Voordelen zijn er voor alle partijen: bedrijfsleven, overheid en consument. ICOONPROJECT ALS KATALYSATOR Een combinatie van zware stormvloed en springtij leidde tot de watersnoodramp van 1953. Hoe afschuwelijk deze overstroming ook was – zij kwam niet als absolute verrassing. Al in de jaren veertig smeedden ingenieurs plannen om de Nederlandse kustlijn te versterken. De watersnoodramp fungeerde destijds als iconische katalysator. Het drama gaf de urgentie en omvang van de plannen een weergaloze boost. Dit maakte ons land tot een van de meeste veilige landen om in te wonen en werken. Ook zijn we meesters geworden in het ontwerpen en bouwen van megainfrastructuren. Denk aan de gasrotonde, de Rotterdamse haven, Amsterdam Internet Exchange en diverse internationale landwinningsprojecten. Nederlanders worden wereldwijd ingevlogen om complexe vraagstukken te helpen oplossen. Internationaal staan de Deltawerken op de lijst van moderne wereldwonderen: “A tribute to modern society’s ability to achieve the unachievable.”
Digitale Deltanetwerken
De Deltawerken draaiden eveneens om bescherming van vitale belangen. Een operatie van die omvang had alleen kans van slagen als alle partijen zich rekenschap gaven van de gevolgen voor de lokale economie, ecologie, enzovoorts. Basaltblokken storten en het achterland afsluiten zou de balans verstoren tussen zoetwater en zoutwater, kansen voor visserij en handel beïnvloeden en de bereikbaarheid van havens beperken. De problematiek vroeg om slimme, veilige en innovatieve oplossingen. Zo ontstond een volledig nieuwe sector, die zorgde voor een economische impuls met export van betekenis. Net als toen, is samenwerking in het digitale tijdperk noodzakelijk. Het is niet van deze tijd dat elke individuele dienstverlener zijn eigen digitale netwerk bouwt om zijn kernactiviteiten mogelijk te maken. Als kennisland bij uitstek, zijn wij in staat om de uitdagingen rond de digitale connectiviteit van de toekomst te adresseren. Het perspectief om samen aan het economisch fundament voor Nederland te werken verenigt ons. Onze ambitie is daarbij geen ‘digitale watersnoodramp’ meer nodig te hebben als katalysator voor de realisatie van de Digitale Delta. De digitale Deltanetwerken garanderen de positie van Nederland als vooraanstaande economie in de wereld 35.000 GRAAFINCIDENTEN voor de komende eeuw. In mei 2014 zaten 1.200 huishoudens in DIGITALE STORMVLOED Er komt een digitale stormvloed op ons af. Nederland is een open economie in een delta die ons verbindt met het achterland en de rest van de wereld. Dit brengt zowel kansen als bedreigingen. In toenemende mate zijn we ook een netwerkeconomie, we zijn afhankelijk van netwerken voor gas, water, elektra, telefonie, internet en wegtransport. De fysieke dragers van die netwerken ontwikkelden zich na de Tweede Wereldoorlog in hoog tempo in omvang en dichtheid. Op meerdere vlakken zijn ze onderling verbonden. Tegelijk zijn ze toe aan onderhoud en vervanging, dit is een kwestie van miljardeninvesteringen.
Apeldoorn een week zonder gas omdat bij graafwerkzaamheden water en zand in de gasleidingen terechtkwamen. Bij gebrek aan digitale informatie over de locatie van de vervuiling, werden meer dan 150 afsluiters handmatig blootgelegd en gecontroleerd. Door de omvang van de overlast haalde Apeldoorn het NOS Journaal, meestal horen we er echter niets over. Een maand later gebeurde in Enschede haast exact hetzelfde. Weinigen realiseren zich, dat volgens opgave van de Rijksoverheid jaarlijks in Nederland 35.000 graafincidenten plaatsvinden.
Op het gebied van verglazing, uitrol van glasvezelnetwerken, bezetten we samen met Korea een toppositie. Deze positie is niet vanzelfsprekend blijvend. Continue aandacht voor oplossingen voor de honger naar capaciteit, bandbreedte, nieuwe diensten en betrouwbaarheid is vereist. Ook hier is Moore’s Law van toepassing. De Digitale Deltanetwerken helpen onze positie van internetmetropool – als deel van het grotere geheel met energie, financiële dienstverlening, telecom en wegtransport – uit te bouwen en dragen sterk bij aan het concurrerend vermogen van Nederland, aldus wordt er aangesloten op de hoofddoelstellingen van Horizon 2020. Door haar strategische ligging, haven en verbinding met een efficiënt multimodaal logistiek distributienetwerk, staat Rotterdam wereldwijd bekend als Gateway to Europe. Om die logistieke koppositie niet in gevaar te brengen, is het nodig de invloed van verstoringen in digitale connectiviteit te minimaliseren. Bewustzijn van digitale risico’s en daarnaar handelen is noodzakelijk. Het handvest ‘Rotterdams actieplan voor Cyber Resilience’ geeft invulling aan de ambitie om een voortrekkersrol in Nederland, Europa en de rest van de wereld te vervullen rond Cyber Resilience. De Digitale Deltanetwerken versterken dit actieplan door in te zetten op het benutten en ontwikkelen van technologieën, diensten en processen die optimale operationele samenwerking mogelijk maken. Nederland mag dan zijn rol van gidsland verloren hebben: zijn positie als experimenteerland voor het implementeren van innovaties, is vooraanstaand en groeiende.
Digitale Deltanetwerken
DRIETRAPSRAKET De Digitale Deltanetwerken starten als een drietrapsraket. De eerste stap is gezet: genoemde partners vonden elkaar om samen de visie werkelijkheid te laten worden. Trap 2 vindt de komende anderhalf jaar plaats. De initiatiefnemers ontwikkelen samen met partners een alomvattend programma bestaande uit vier programmalijnen: 1. Regie & operatie 2. Onderzoek & innovatie 3. Human capital 4. Publiek-private afstemming De eerste concrete mijlpalen zijn een uitgewerkt programmaplan en een krachtig team dat namens de partijen in staat is om hieraan uitvoering te geven. Uiteraard wordt het programma ingebed in beloftevolle publiek-private samenwerkingsclusters als The Hague Security Delta alsook het Nationaal Cyber Security Centrum. Door intensief overleg zijn de topsectorteams in staat hun roadmaps af te stemmen op de Digitale Delta-ambitie. Trap 2 maakt het voor Nederland mogelijk om op aansprekende wijze agendasettend te zijn bij de Global Conference on Cyberspace (2015) en het Nederlandse EU-voorzitterschap in 2016. Dankzij de icoonstatus wordt in trap 3 met het gemobiliseerde potentieel versneld aan de realisatie van de Digitale Delta gewerkt. Dit gebeurt door open innovatie in laboratoria en testbeds, maar ook door experimenten in de praktijk op kleine en grote schaal. In parallel ontwikkelde diensten wordt geanticipeerd op een veranderende economie in een veranderde wereld. Nergens ter wereld bestaat een zo grote organisatiegraad van partijen in de digitale economie als in Nederland. De investeringen in digitale transformatie van infrastructuur zijn al substantieel, maar tot nu toe niet integraal benaderd. Indicatief zijn onderhouds- en vervangingsinvesteringen van Nederlandse START WITH THE NETWORKS energiedistributiebedrijven: circa 2 miljard “No fragmented platforms. No divergent rules that don't talk to euro per jaar. Kentallen die we op each other. No countries that go their own way”, besluit EUvergelijkbare wijze ook in de andere commissaris Neelie Kroes haar speech ‘Why the digital economy sectoren van de Digitale Delta zien. matters’. “No networks that only support their own systems, their Universiteiten en GTI’s besteden naar own services, their own clouds, but cannot relate to each other. schatting 100 miljoen per jaar aan gerelateerd onderwijs en onderzoek. No. We have the tools in our own hands. We must start with the Gegeven bovenstaande hebben de networks. With the safeguards that keep them secure. With the partijen de intentie om hun activiteiten in model that governs the whole system. We have to build the world het licht van de Digitale Deltanetwerken of tomorrow, not cling to the past. The internet demands gezamenlijk af te stemmen. borderless thinking, it demands a single market. If you remember one thing from today – remember this: the biggest border is in our TEXEL Iconen leveren een krachtige bijdrage minds.” aan het gevoel van nationale eenheid en kunnen activiteiten nationaal verbinden. Maar geen grote stappen zonder experimenteeromgeving. Texel, een geïsoleerde omgeving met een overzichtelijk aantal inwoners, is een mogelijkheid voor zo`n experimenteeromgeving. In 2011 werd het eiland als eerste gemeente in Nederland geheel voorzien van slimme energiemeters. Het Waddeneiland beoogt in 2020 zelfvoorzienend te zijn op het gebied van energie en water.
Digitale Deltanetwerken
Experimenteeromgevingen leiden ertoe dat de Digitale Deltanetwerkers inzicht verwerven in de wijze waarop de toekomstige digitale connectiviteit wordt bestuurd en beheerst. Dit levert zicht op de mogelijkheden voor institutionele arrangementen, conform de manier waarop waterschappen, polderbesturen, en Rijkswaterstaat samenwerken. De Digitale Deltanetwerken hebben het karakter van samenwerkings- en regieplatform, denktank, kennisplatform en experimenteeromgeving. Een ontmoetingsplek die ook in synergie opereert met de overheid, met als vooruitzicht dat ze als partners stappen zetten, geld besparen, nieuwe producten en diensten ontwikkelen en vormen van digitale connectiviteit mogelijk maken die anders te duur of niet haalbaar zijn. Gezamenlijk denken de partners na over een faire verdeling van de kosten en de scheiding én samenhang tussen publiek en privaat, met aandacht voor duurzaamheid en banen voor de toekomst. INTERDISCIPLINAIRE UITDAGINGEN De uniciteit van de Digitale Deltanetwerken ligt niet zozeer in het diep-technologische domein, als wel in de multidisciplinaire verbinding tussen maatschappelijke ontwikkelingen en vernieuwend onderzoek. De voor iedereen beschikbare, veilige en robuuste digitale infrastructuur legt interdisciplinaire uitdagingen neer op vijf terreinen: 1. Next Generation Infrastructures 2. Identity, Privacy & Trust Management 3. Cyber-Physical Systems 4. Future Digital Services 5. Riskmanagement, Economics & Regulation Bijvoorbeeld; vanaf 2004 is met het onderzoeksprogramma NGInfra een kennisbasis ontwikkeld om netwerkgebonden infrastructuren in Nederland te verbeteren. Tot op heden resulteerde dat in enkele honderden wetenschappelijke publicaties, 80 proefschriften en 176 onderzoeksprojecten van 13 verschillende kennisinstellingen in samenwerking met 14 landen. Hoewel nog diverse harde wetenschappelijke noten zijn te kraken, is de tijd aangebroken om deze kennisbasis te verzilveren in concrete innovaties. Concrete methoden en tools om grid-infrastructuren by design veilig te ontwerpen en te bouwen. Gestandaardiseerde koppelingen voor apparatuur, zodat op een veilige en natuurlijke wijze het Internet of Things 2.0 kan worden gecreëerd. Zulke voorbeelden zorgen dat de Digitale Delta uiteindelijk één systeem wordt van cyber-physical systemen, een complexe mengeling van grote aantallen sensoren en actuatoren. Concrete methoden en technieken zijn nodig om deze sensoren en actuatoren op flexibele wijze in het grid te integreren en tegelijkertijd stabiliteit te waarborgen. Innovatieve monitoring, detectie, en analysetools maken het mogelijk om het digitale grid effectief te besturen. De Digitale Deltanetwerken geven bijzondere aandacht aan innovatieve oplossingen voor Identity, Privacy & Trust Management. Naast tools en technieken die geconditioneerde toegang tot informatie op het grid kunnen reguleren, betekent dit ook veel aandacht voor de human factor. De groeiende digitalisering in mobiliteit, met zelfsturende voertuigen en intelligente wegen, wordt naadloos op deze ontwikkelingen aangesloten.
Digitale Deltanetwerken
Ook innovatieve diensten die de Digitale Delta als economie ontwikkelen staan centraal. Vragen rond digital rights management, het handhaven van netneutraliteit en economische mededinging worden geadresseerd. AANGESLOTEN BLIJVEN Regelmatig verschijnen publicaties over volume en inhoud van onze digitale economie. Alle kentallen maken duidelijk dat de digitale economie wereldwijd razendsnel beweegt, met ongedachte ontwikkelingen als gevolg. Om aangesloten te blijven op deze mondiale trend, zijn investeringen in digitale infrastructuren essentieel. De online-economie zal tegen 2016 ruim 41 miljard euro bedragen; een verdubbeling ten opzichte van 2012. Deze is grotendeels gebaseerd op B2C. Voorbeelden van fundamentele verschuivingen zijn consumenten die zelf gaan produceren en het ontstaan van een nieuwe deel- en ruileconomie. Ook nieuwe diensten als AirBnB en Uber veranderen sectoren razendsnel. Diensten als deze zorgen dat de maatschappelijke meerwaarde groter is dan groei van de economie in absolute getallen en traditionele indicatoren. Behalve dat zij een stimulans is voor de economie, draagt de Digitale Delta bij aan verduurzaming van de samenleving. De Digitale Delta faciliteert open markten, met actieve participatie van consumenten. Transparantie in vraag en aanbod maakt verbeterde prijsvorming en verrekening mogelijk, waardoor economische sectoren fundamenteel veranderen. Momenteel groeit de B2B-ketenintegratie via internettechnologie fors. Het absolute percentage digitalisering is echter laag: slechts 15%. De resterende 85% transformeren is de opgave voor de Digitale Delta. Door de inspanningen rondom digitalisering te bundelen, ontstaat groei voor export van nieuwe (digitale) diensten en producten op het gebied van handel, transport en industrie. Nederland vervult daar reeds een koploperspositie (AMS-IX, Equens, Rotterdamse haven) – de Digitale Delta bouwt deze positie verder uit. Gerichte gezamenlijke planning levert de Digitale Deltanetwerken jaarlijks een rendement van tenminste 15% van 4,5 miljard euro aan extra investeringsmogelijkheden. Voorkomen wordt dat partijen onafhankelijk van elkaar digitalisering doorvoeren om op afstand te monitoren en besturen. Infrastructuur is daardoor niet alleen een kostenpost, maar ook katalysator voor directe investeringen in de economie en additionele spillover-effecten. De opkomst van méér innovatieve start-ups en de ontwikkeling van nieuwe diensten en producten wordt hierdoor enorm gestimuleerd. URGENT, AMBITIEUS EN BELANGRIJK We kunnen onze Digitale Delta niet afgrendelen met een digitale firewall. Echter, wat we in de toekomst nodig hebben, is niet wat we vandaag al bedacht hebben. Het is zaak om krachten van organisaties te bundelen en samen te experimenteren en innoveren. Zo grijpen we de kans om, net als voor de e e Deltawerken van de 20 eeuw, wéér een nieuwe sector te creëren in de 21 eeuw. De Digitale Deltanetwerken realiseren een veilige Digitale Delta en promoten en benutten onze internationale positie als digital mainport. De vorming van de Digitale Delta is urgent, het plan is ambitieus en bij de uitvoering hebben alle Nederlanders belang: investeerders, werkzoekenden, overheid, bedrijfsleven, consumenten en providers.
