preek Lucas 02,09, voor 25 december 2015, kerst, nr 501, JWB. dienst voor iedereen: kinderen, jongeren, ouderen, twee gemeente. Daarom liederen en stijl en elementen proberen goed te verdelen. Welkom Zingen Votum en zegen Zingen
Gebed Zingen Lezen Kindermoment Zingen Lezen Zingen
Tekst Preek Zingen
Filmpje Luisteren / zingen Gebed Collecte / luister
Zingen Zingen Zegen Boekjes
‘vrolijk kerstfeest iedereen’
kind
piano
LB 478 (LvK 139):1,2,3 'Komt verwondert u hier mensen' LB 498 'Bethlehem, o uitverkoren stad' vs 1 en 2 koor Vs 3,4,5 gemeente + koor
gemeente
Orgel
Koor
piano
Ps 98:1,2 Lucas 2:1-8 waarin geschiedenis van de herders JWB leest Lucas 2:10-11 ‘Ga je op zoek’ Er is een tijd (wijs GK 176B) Lucas 2:15-20 LB 475 (LvK 141): 'Ik mag hier aan uw kribbe staan' Vs 1 koor Vs 2 solo Mariye Vs 3 gemeente + koor Lucas 2:9 LB 496 (2013): 'Een ster ging op uit Israël' Vs 1en 2 koor Vs 3 gemeente + koor Care Foundation ‘Mary, did you know’ Wonderbare Raadsman; Wij trekken in een lange stoet, Er is een kindeke en Luid klokjes, klingelingeling! luid klokjes klingelingeling (instrumenten; niet podium) GK 50 'Ere zij God'
orgel Sonja
kinderen 2 groepen
Piano orgel piano
+ koor
piano
1 MT
MT
stilte vragen
kind
piano orgel
geen koffie
Gemeente van Christus, gasten, (klik) Is schrikken wel eens leuk of fijn, positief? Ik heb het me af zitten vragen. Wilt u eens even met me meedenken. De laatste keer dat u geschrokken bent; dat was natuurlijk net met het licht en het geluid. Maar neem even in gedachten, de keer daarvoor, probeer te bedenken. De laatste keer dat u schrok: waar schrok u van? …. Van de week een keer misschien, thuis, op straat, werk. …. Ik heb het een aantal mensen gevraagd, de laatste keer dat je geschrokken bent…. Deze dingen hoorde ik: negatieve berichten; mensen plotseling overleden of ernstig ziek.
laat je verrassen
Een ongeluk zien gebeuren of zelf bijna een ongeluk krijgen. Er achter komen, dat je iets doms gedaan hebt of dat iemand je totaal verkeerd begrijpt. Allemaal voorbeelden van dingen waar je liever niet van schrikt. Negatieve dingen. Je kunt wel iets leuk bedenken om van te schrikken, het kindermoment of een surpriseparty of iets dergelijks. Maar dan nog, je eerste reactie bij schrik is negatief: je bent bang dat er iets gebeurt wat je niet wil. Later kan het dan meevallen en zelfs erg leuk worden. Maar schrikken is een vorm van terugdeinzen, vluchten, verhoogd alert zijn, want er dreigt gevaar. Schrikken is je eerste reactie op iets onverwachts. En toch bijzonder; onze eerste reactie op iets onverwachts is eigenlijk altijd iets van angst. Dat is schrikken; een vorm van angst. Onzekerheid, niet weten wat er gebeurt; blijkbaar niet prettig. Ergens komt dan boven, dat angst een basisgevoel is. Alsof er altijd iets ergs boven je hoofd hang. Soms heb je het alleen al als de telefoon gaan: je eerste reactie kan zijn: slecht nieuws. Schrik kan in je gaan zitten. Wie echt iets ergs meegemaakt heeft, blijft daar vaak lang en soms zelfs blijvend last van hebben. Je vertrouwen dat de wereld goed is, dat het goed met je gaat, is geknakt. Bij een onverwacht overlijden is er niet alleen het verdriet van het gemis en het feit dat je geen afscheid kon nemen. Maar daar komt bij, je wereldbeeld is beschadigd. Er kan blijkbaar zomaar onverwacht iets in je leven gebeuren. Zomaar kunnen dingen kapot gaan. Je wereld kan zo maar instorten. Onverwachte dingen zijn in de regel negatief. Dat is toch triest?! Wat zou het mooi zijn, dat onverwachte dingen altijd mooi en geweldig waren. Onverwacht, schikken: altijd leuk en fijn was. Want alles wat er komt, dat is alleen maar goed, dat is alleen maar mooi. Dat is het evangelie van kerst. Als God ons doet schrikken, is dat een positieve verrassing. (klik) Schrikken wordt verrassen. De herders horen als eerste de geboorte van de Heer Jezus. Stel het je voor; we hebben het net voor net met de kinderen zitten stellen. De herders zijn wakker, passen op de kudde. Het is donker; de tijd ver voor elektrisch licht. Het is rustig; de wereld slaapt, behalve de weinige mensen die moeten werken, zoals deze herders. Zij schrikken hevig, lezen we, een engel, het stralende licht van de Heer. laat je verrassen
2
En het eerste wat ze horen is: ‘wees niet bang’. Je kunt er haast een algemene goddelijke afkondiging in lezen: ‘wees niet bang. Vanaf heden gaat de angst verdwijnen. Ik verdrijf alle schrik en angst’. Schrikken wordt verrassen. Dat moet ik uitleggen. Daarom begon ik over schrikken; we zijn er aan gewend, de wereld is onveilig. Er is overal ellende en het kan ons dus ook treffen. En zo is het: onverwachte dingen zijn vaak negatief. Zo is de wereld niet bedoeld. Wat we hier lezen is wel heel schrijnend. Wat een moment in de geschiedenis. Hier bij de herders: het stralende licht van de Heer was plotseling aanwezig. Dat is God zelf. Hoe dat geweest is, wat je je precies voor moet stellen, lastig te zeggen. Het is iets wat Mozes gezien heeft toen hij op de berg was en Gods luister wilde zien. Hetzelfde als bij Elia die Gods luister zag. Oogverblindend, indrukwekkend, overweldigend. Herders zagen God zelf. Dat is wat geweest. Wat moet dat mooi geweest zijn1. Zo duidelijk, dat God degene is die van de aarde houdt, die alle macht heeft, die buitengewoon is. En schrijnend, dat als zo God in zijn luister op aarde komt, Zichzelf laat zien, dat je dan schrikt. Zo is de wereld niet bedoeld. Nee, als je God ontmoet, dan moet het je verrassen, blij maken, enthousiast. Zo horen God en mens met elkaar om te gaan. Als geliefde die elkaar zien. Geen schrik of angst. De angst op aarde is gekomen door het kwaad. We voelen ons onveilig omdat de aarde onveilig geworden is. Niet door God, maar juist door van God weg te lopen. De mens bracht het kwaad in de wereld en sindsdien zijn we voor van alles bang. Terecht, er is veel mis. We schrikken van slechte berichten, plotselinge ellende, kwaad wat anderen of jezelf treft. Soms is het ons geweten. Je schrikt van je eigen domme dingen. Herders schrikken vreselijk van Gods aanwezigheid, terwijl de Heer met goed nieuws komt. 1
Mooi, liefdevol en indrukwekkend, ik haal het uit wat juist bij de verschijning van God gezegd wordt: barmhartig en genadig is de Heer. Dat moet op één of andere manier ook te zijn zien geweest (Exodus 33:18-23; 1 Koningen 19:12).
laat je verrassen
3
En zo is het geweest al vanaf de eerste zonde. Als de Heer God aanwezig is op aarde, dat geeft altijd botsingen. Die grootheid en liefde en indrukwekkendheid kunnen wij niet meer aan. Maar dat gaat veranderen. Dat is de boodschap van kerst: wees niet bang. Schrikken wordt verrassen. Angst en schrik verdwijnt. Dat is wat God komt geven. De tijd is gekomen, dat God en mens weer makkelijk en ontspannen met elkaar om kunnen gaan. Er komt een tijd, dat het slechte nieuws weg blijft. Een tijd, dat je niet meer schrikt van domme dingen van jezelf. Een tijd dat niemand zomaar ziek kan worden. Een tijd dat je geen telefoontje kan krijgen dat een geliefde overleden is of een ongeluk heeft gehad. God zelf komt op aarde en Hij maakt alles goed. Schrikken wordt verrassen: onverwachte dingen zijn dan altijd goed nieuws. Mag ik u vragen om daar de komende tijd eens aan te denken. De eerstvolgende keer dat je schrikt, al is het maar van een spin of een muis. Of als je schrikt van te vroeg afgestoken vuurwerk. Bedenk: negatief schrikken gaat verdwijnen. Schrikken wordt verrassen. God is op aarde, Hij werkt aan wegdoen van alle kwaad, alle ongeluk, alle onzekerheid. Zover is het nog niet, maar zo gaat het worden: wees niet bang. Schrikken wordt alleen nog maar verrassen. De herders worden door Gods aanwezigheid verrast, plotseling licht. Laten we nu kijken naar, de focus verschuift… niet ver daar vandaan, het nachtverblijf. (klik) De Heer Jezus, geboren… in het donker. Herders in het licht, zien Gods luister. Wat was er te zien bij de geboorte? Ik heb me dat wat voor zitten stellen. In die tijd, als je ’s nachts een kind kreeg, dat was nogal anders dan nu. Natuurlijk, ook toen waren er lampen, kunstlicht; olielampjes; kaarsen. Maar voor ons nauwelijks voor te stellen; de tijd voor elektrisch licht. We hebben geen van allen meegemaakt. Ik denk dat niemand hier in de kerk bij kaarslicht is geboren. Of het moet zijn, dat net een keer de stroom uitgevallen was. Wij leven in een wereld van kunstlicht. Dat dag en nacht echt je leven bepaalt, dat kennen we niet meer. Als het donker wordt, doen we het licht aan. Er is een enorme ontwikkeling geweest als het gaat licht. Eerst de gloeilamp, dat was – denk ik – de meest ingrijpende. Maar de laatste jaren gaan de ontwikkeling opnieuw snel. Spaarlamp, halogeenlamp, xenonlicht en ledlampen. laat je verrassen
4
We kunnen heel precies dingen verlichten en je hoeft je leven niet aan te passen aan het donker. Er zijn weinig dingen die we niet ook kunnen doen als het donker is. Reizen, dingen repareren, lezen, voetbalwedstrijden, de avond is geen beperking. Ons leven wordt meer bepaald door de klok dan door het ritme van dag en nacht. Tegelijk blijft daglicht belangrijk. Hoe belangrijk merk je als je foto’s maakt. Zomers meer licht, makkelijker mooie foto’s. Of dat als je ouder wordt, bij minder licht kun je minder makkelijk lezen of puzzelen. En wat ik veel hoor de laatste dagen: fijn dat de koste dag voorbij is. Iedere dag meer licht. We leven op van licht. Waarom vertel ik dit? Het gaat in de bijbel ook vaak over licht. Licht maakt leven mogelijk. Licht doet leven. Licht staat voor opbloeien, duidelijkheid, vrolijkheid, de mooie kant van het leven. Ik denk dat mensen dat toen nog meer aanvoelden dan wij nu. Stel je de nachten van toen voor. Je kunt niet zomaar even het licht aanknippen. Een bevalling in het donker. Het ging allemaal wel, maar toch echt anders dan bij ons. Herders in het stralende licht van de Heer. En God laat bij zijn Zoon het licht uit. De Heer Jezus wordt geboren in het donker. Daar zit ook iets van symboliek in. Daar voelen wij ook wel iets van aan. Donker staat ook bij ons voor geheimzinnig; onbekend, gevaarlijk. In films wordt het veel gebruikt. Door de lichtval, schimmige beelden van donkere parkeergarages of verlaten fabrieken roepen een sfeer van gevaar op. We kennen het ook in het dagelijks leven. Sommige dingen – zeggen we – ‘kunnen het daglicht niet kunnen verdragen’. Dan gaat het over oneerlijke dingen, dingen die verborgen moeten blijven. Of we zeggen, dat de politie ‘in het duister tast’. Donker, het staat voor onopgehelderde zaken. Licht en donker, dit beeld gaat door heel de bijbel heen. De belofte is: het gaat licht worden op aarde. Dat is dat alle onopgehelderde zaken aan het licht komen. We zullen eindelijk weten wat de precies de Tevendeal was. Alle misdaden zullen opgelost zijn. Alle verdwenen mensen, God spoort ze op. laat je verrassen
5
God gaat duidelijkheid brengen. Alles zal aan het licht komen. Alle vragen, waar we mee zitten – ook over hoe je leven gelopen is en waarom de dingen gebeuren – alles zal in aan het licht komen. Dat is het evangelie. Dat kan maar op één manier: aanpak van het donker. De Heer Jezus wordt in het donker geboren. Daar was niets van Gods aanwezigheid te zien. Wie er bij was, Jozef, een vroedvrouw, de moeder van Maria misschien, we weten het niet…. Zij schrokken niet bij de geboorte van de Heer Jezus. Zij zagen God, Jezus, Gods Zoon, werd op Maria’s buik gelegd, maar niemand schrok daarvan. Dat was juist heel gewoon, een baby als alle anderen. Een rustig tafereel, niemand wordt daar bang van. Juist dat laat iets van God zien. Zo ver past God zich aan. Zo ver verbergt God zich als het ware. God zelf zien en niet schrikken. Dat is nieuw. Tot dan toe, overal in de bijbel schrikken mensen als ze God zien. Adam en Eva in het paradijs na hun zonde. Ze verbergen zich voor God. Ze willen Hem niet onder ogen komen. Als later mensen een engel zien, een boodschapper van God: schrikken. Nog meer als mensen iets van God zelf zien. Mensen als Mozes of Elia, God moet hen beschermen. Je kunt niet zomaar bij God komen. Maar de boodschap van kerst is: (klik) Schrikken wordt verrassen. Jezus in het donker; wij in het licht. De Heer Jezus wordt in het donker geboren – niets bijzonders te zien, je kunt gewoon dichtbij komt, Hem aanraken, Hem in je armen houden… Jezus wordt in het donker geboren om ons in het licht te brengen. Om ons weer in Gods wereld te brengen. Wij kunnen straks Gods stralende luister zien, zonder te schrikken en zonder bang te worden. Daarom kwam Jezus op aarde. De Heer Jezus dompelt zichzelf helemaal in de donkere wereld van slecht nieuws, dood, ziekte en afval. En Hij maakt het allemaal mee. Een leven van tegenwerking, gehaat worden, alle lijden op aarde ondergaan. Hij leeft daar doorheen en overwint het. Om Hem heen wordt het steeds donker, steeds slecht niets. Tot Hij zelfs gedood wordt. Dan is het totaal donker om Hem heen.
laat je verrassen
6
Dit was nodig om ons in het licht te zetten. Jezus overwon het. Hij stond op uit de dood. Het beste nieuws dat je kan bedenken. Een einde aan alle kwaad, alle dood, alle verdriet. Alle zaken opgehelderd, alle komt aan het licht. En wat het daglicht niet kon verdragen – misschien ook in uw eigen leven – daar kwam Jezus voor. Hij wil het wegdoen. Hij biedt het aan. Laat je met God verzoenen, breng al je donkere kanten bij Hem. Hij doet het licht aan. God doet als het ware het licht weer aan. De wereld is begonnen met licht. De eerste scheppingsdaad was licht. Zo bloeide het leven op. Net als bij de schepping doet God het licht weer aan op aarde. Dat is de boodschap van kerst. Schrikken wordt verrassen; de Heer zet ons in Zijn licht. Amen. 25 december 2015 Jaap Boerma GKv Rotterdam-Oost. 7
laat je verrassen
