Beleidsplan Stadstheater voor kinderen, jongeren en kunstenaars

B e l e idsp l a n 2 006 -20 09 Stadstheater voor kinderen, jongeren en kunstenaars

seizoen 2001-2002 · de telduivel van herwig de weerdt · de tooverfluit van alessandro libertini · roodkapje van jan maillard · ongelikt/king lear van jo roets · weg en weer van dirk opstaele · de blijde intrede van dimitri leue · de winter onder de tafel van peter de graef · het appartement van stijn cole · niet alle marokkanen zijn dieven van arne sierens · de drie badhuisjes van greet vissers · de baron in de bomen van jos verbist · azen van dimitri leue · romeo en julia van piet arfeuille · freaks van marc maillard · marcelleke flanelleke van marc maillard · seizoen 2002·2003 · de baron in de bomen van jos verbist · er was eens... en het bleef komen van judith de rijke · koffers op reis van pauline mol · weg en weer van dirk opstaele · fink of het uniform van de liefde van dimitri leue · wortel van glas van josse de pauw · oerd van an de donder · achilleus van jakob schokking · waarom is het verschil van dat van lotte van den berg · de alchemist van lotte van den berg · martino van arne sierens · matchboks van stijn cole · kale koppen van judith de rijke · besmeurde witte laarsjes van pascale platel · freaks van marc maillard · eet mij van jan maillard · tchiek van marc maillard · seizoen 2003-2004 · wei! van johan buytaert - de winter onder de tafel van peter de graef - hard hart van stefan perceval · de wereld volgens lang, dik en dom van joost vandecasteele - lodewijk, de koningspinguïn van dimitri leue · vhs van cole en co · da’isss...! van peter de graef · frustration island/de ingebeelde grieken van de kakkewieten · wortel van glas van josse de pauw · fink of het uniform van de liefde van dimitri leue · besmeurde witte laarsjes van pascale platel · achilleus van jakob schokking · gekelderd van an de donder · love in babylon van marc maillard · de vinger en de mond van marc maillard · de verbazing van het masker wouse van jan maillard · eet mij van jan maillard · seizoen 2004-2005 · besmeurde witte laarsjes van pascale platel · de winter onder de tafel van peter de graef · geest van stefan perceval · in de naam van sebastiaan van dimitri leue · de fijnste dagen van het jaar van jenny · mijn avonturen door v. swchwrm van guy cassiers · lodewijk, de koningspinguïn van dimitri leue · water, lucht, aarde en vuur van sam vloemans · 7 van an de donder · hamlet van piet arfeuille · trilogie voor moeder de vrouw van stefan perceval · soepkinders van jo roets · matchboks, the prequel van cole en co · venetië van hans van den boom · pubermensch van stef de paepe · slot van bart van den eynde · love in babylon van marc maillard · dido van wouter van looy · eet mij van jan maillard · nino van gert dupont · kille kille kisvis van marc maillard · orfee van marc maillard

Antwerpen, 30 oktober 2004

Administratie Cultuur Vlaamse Gemeenschap Directoraat-Generaal Parochiaanstraat 15 1000 Brussel

Betreffende:

AANVRAAG tot ERKENNING en SUBSIDIËRING van HETPALEIS als professionele organisatie voor PODIUMKUNSTEN 2006-2009

Geachte Heer Minister Anciaux, Geachte Leden van de Raad voor Advies, Geachte Lezer, “Oom Bram was een hartstochtelijke fietser en maakte eens per jaar een busreis met de senioren van het waterleidingbedrijf, dus je kon onmogelijk beweren dat zijn blikveld beperkt was.” Deze zin gaat in Nederland de geschiedenis in als de beste zin van 2003. Het Nederlandse literaire tijdschrift Tzum reikt jaarlijks een prijs uit voor de beste zin en onderscheidde deze regel. Schrijver Stijn Aerden ontvangt één euro per woord en zodoende levert dit fragment uit zijn roman ‘Met de hele familie en Koen’ hem welgeteld 29 euro op. Hoeveel woorden moet dit dossier bevatten om de beoogde subsidies te ontvangen? Hoe kan een beknopt dossier de lezer overtuigen van wat HETPALEIS is? Wil worden? Wil betekenen? Wil maken? Wil doen? En vooral: hoe zal HETPALEIS deze intenties waarmaken? Hoe kan u antwoorden krijgen op vragen die straks misschien nog niet beantwoord zijn of niet juist of niet volledig? Doorgaans beantwoordt HETPALEIS niet graag aan verwachtingen of vastgeroeste regelgevingen. Op beleidsvlak vaart het een eigen koers. Toch wil HETPALEIS u helpen in uw adviesopdracht. Het huis kent de (voor)oordelen die leven binnen en buiten zijn muren, het kent als geen ander de eigen zwaktes en sterktes en weet wat het heeft bereikt en wat niet. Leidraad voor dit dossier zijn de vragen die leven. Soms moeilijke vragen waarop de antwoorden ook niet gemakkelijk zijn. Soms eenvoudige vragen waarop de antwoorden wel gemakkelijk zijn. En vooral heel veel variaties daartussen. Bondigheid staat voorop. Bovendien hebben we ons de opdracht gesteld u als lezer te blijven boeien. Het lezen gebeurt tenslotte in de vrije tijd. We hopen dat u dit dossier zult lezen met de openheid en het enthousiasme als waarmee het is geschreven,

Barbara Wyckmans directeur HETPALEIS

INHOUDSTAFEL SAMENVATTING · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 6 DEEL 1: HETPALEISBELEID · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 7 HETPALEIS, een stadstheater voor kinderen, jongeren en kunstenaars · · · · · · · · · p 9 HETPALEIS, een flexibel genootschap van uiteenlopende kunstenaars of: de dans tussen vrijheid en verbondenheid · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 12 HETPALEIS, de kunst van het opvoeden in kunst · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 16 DEEL 2: UITVOERING VAN HET BELEID · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 19 HETPALEIS en zijn vaste bewoners · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 19 HETPALEIS en het juiste publiek op de juiste zetel · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 19 HETPALEIS en het scheppen van orde en voorwaarden · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 21 DEEL 3: DE ARTISTIEKE CONCRETISERING · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 23 DEEL 4: HETPALEIS, EEN PASSIE · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 29 DEEL 5: BEGROTING 2006-2009 · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 31 DEEL 6: BIJLAGEN · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · · p 34 BIJLAGE 1: begroting 2007 - 2009 BIJLAGE 2: permanente artistieke allianties BIJLAGE 3: organigram BIJLAGE 4: HETPALEISmanifest BIJLAGE 5: sponsors van HETPALEIS BIJLAGE 6: samenstelling Raad van Bestuur en staf BIJLAGE 7: balans en resultatenrekening 2003 - 2004 BIJLAGE 8: activiteiten afgelopen jaren BIJLAGE 9: statuten HET VOORLAATSTE WOORD

SAMENVATTING HETPALEIS heeft de opdracht kwaliteitsvol theater te creëren en te

de eigen schouwburg en telde 49.894 bezoekers (waarvan 24,85% in

brengen voor kinderen en jongeren. Het huis is het jongste stadsge-

schoolverband), bracht daarbovenop 181 voorstellingen op verplaat-

zelschap van het land en uniek in zijn specifieke publieksgroep. Ook in

sing voor 27.175 toeschouwers. Daarnaast bracht Theater Froe Froe 123

zijn verbinding met de kunstenaars is het uniek. Ze zijn meer of minder

voorstellingen voor 26.950 toeschouwers.

intensief met het huis verbonden en keren doorgaans regelmatig terug, maar steeds in projecten en contracten van tijdelijke aard.

HETPALEIS streeft naar de uitbouw van de foyerwerking om de pu-

Als stadstheater fungeert het podiumkunstenhuis als brug tussen de

blieksbetrokkenheid te vergemakkelijken en te verbreden. Centraal

maker en het publiek: het maakt het voor de kunstenaar mogelijk

gelegen in de stad, wil het een dynamische plek zijn waar jong en

oorspronkelijke creaties te maken en te brengen voor een geïnteres-

oud dagelijks kunnen binnenstromen en ook doorstromen naar de

seerd publiek, zoals het voor de toeschouwer de deuren opent om een

theaterzalen en De Tuin. De uitgebreide foyerwerking brengt de stad

breed en divers palet aan theaterprojecten te zien of er zelfs aan deel

naar HETPALEIS en HETPALEIS naar de stad en vormt een aangename

te nemen.

doorgang tussen beide.

HETPALEIS brengt avontuurlijk theater, dat vanuit een open en re-

HETPALEIS treedt naar buiten met een jaarwerking in plaats van een

spectvolle geest gemaakt wordt met een zorgvuldige en daadwerke-

seizoenswerking. Door zich los te maken van het schoolritme maakt

lijke kennis van het ambacht. Het wil voortdurend grenzen verleggen

het huis ruimte voor een bredere spreiding van de projecten, een

en nieuwe gebieden verkennen, in de wereld die het bespeelt op zijn

verbreding van de publiekswerking en een betere verdeling van de

podia, onder de makers met wie het samenwerkt, bij het publiek dat

interne werkinvestering. Het creëert de mogelijkheid om in te spelen

zoveel ervaringen, tradities en voorkeuren meebrengt.

op de noden van een divers publiek, dat op het ritme van de wisselende jaargetijden wisselende verwachtingen koestert.

HETPALEIS beschouwt de stad als levensader, als inspiratiebron en platform. Jaarlijks ontwikkelt het een waaier aan producties, projec-

HETPALEIS beoogt de komende jaren verschillende verscherpingen,

ten, presentaties en randactiviteiten in huis, op locatie, in culturele

toevoegingen en wijzigingen van zijn huidige beleid.

centra in de stad én buiten de stad. Het huis kiest voor de diversiteit,

Kort samengevat streeft het huis naar

de complexiteit en de actualiteit van de stedelijke omgeving als pij-

… een hechtere verbinding met de stedelijke optiek,

lers in de dialoog met maker en publiek.

… een bewuster omgaan met de aan- of afwezigheid van een gemeenschappelijk cultureel erfgoed voor de jeugd in een multiculturele samenleving,

HETPALEIS werkt aan een versterking van de wisselwerking tussen de

… een intensivering van de artistieke dialoog met de makers om tot

producties en de educatieve werking door de uitbouw van De Tuin. Zijn

(nog) betere producties te komen, waarvoor versterking van de dra-

dienst publieksbegeleiding zet zich in voor een inspirerende omka-

maturgische dienst vereist is,

dering, die de ontmoeting tussen kunstenaar en publiek kan verdiepen.

… een grotere aandacht in de repertoirekeuze voor (de diversiteit van)

De school is hiertoe zijn belangrijkste partner en bondgenoot.

de stad, voor bestaande jeugdtheaterteksten en voor feuilletons, … een herziening en vernieuwing van de relaties met culturele partners

HETPALEIS wil de betrokkenheid van het publiek bij het theater en

als Laika, DASTHEATER en Roma,

bij kunst en cultuur in zijn algemeenheid vergroten. Deelnemen aan

… een uitbreiding van het receptief aanbod door een gastenhuis te zijn

kunst is in zijn visie een levensnoodzaak en zou voor ieder kind een

voor langere of kortere logeerpartijen,

vanzelfsprekendheid moeten zijn. Boven alles streeft het huis een

… een sterkere samenwerking met andere culturele producenten en

grote toegankelijkheid na, niet door het verlagen van een eventuele

culturele instellingen in de stad op het terrein van de externe com-

artistieke drempel, maar door het zoveel mogelijk wegnemen van alle

municatie,

andere belemmeringen. Het huis wil interesse laten ontkiemen en ie-

… de optimalisering van de gebruiksmogelijkheden, de technische

dere kiem voeden om tot bloei te komen. (Gast)vrijheid en vertrouwen,

staat en de veiligheid van het gebouw.

vriendelijkheid en verleidelijkheid zijn belangrijke middelen. HETPALEIS vraagt voor 2006, het eerste jaar van de nieuwe vierjaarlijkHETPALEIS berekende voor het seizoen 2003-2004 volgende cijfers.

se periode, een structurele subsidie van 1 450 000 euro. Dit bedrag

Het huis telde 52 vaste werknemers, tekende voor 313 losse contracten

is realistisch om de ambities waar te kunnen maken en is tegenover

(waarvan 53% stadsgenoten), bracht 10 eigen producties (waarvan 3

2001 enkel een verhoging met 10% om de verplichte indexaanpassin-

wederopvoeringen), 3 coproducties (waarvan 1 creatie), was gastheer

gen en anciënniteitsverhogingen te kunnen betalen. HETPALEIS vraagt

voor 10 gezelschappen en 6 projecten, speelde 368 voorstellingen in

dus niet meer subsidies dan in 2001.

6

DEEL 1: HETPALEISBELEID Dit fragment uit een dramatisch gedicht van toneelschrijver/dichter/

Speel het spel. Breng je werk in gevaar. Wees niet de hoofdpersoon. Zoek de confrontatie, maar doe het onopzettelijk. Vermijd bijbedoelingen. Verzwijg niets. Wees week en sterk. Wees slim, steek je nek uit en veracht de overwinning. Kijk niet toe, bewijs niets, maar blijf in alle tegenwoordigheid van geest open voor tekens. Laat je van je stuk brengen. Laat je ogen zien, laat anderen erin kijken, zorg voor ruimte en beschouw ieder in zijn eigen perspectief. Beslis alleen met hartstocht. Misluk rustig. Neem vooral de tijd en bewandel zijpaden. Laat je afleiden. Neem om zo te zeggen vakantie. Houd je niet doof voor geen boom, voor geen water. Trek je terug in jezelf als je daar zin in hebt en gun je de zon. Vergeet de mensen in je naaste omgeving, verstevig je banden met onbekenden, buig je over bijzaken, wijk uit naar de verlatenheid, vermoord het noodlotsdrama, veracht het ongeluk, lach het conflict kapot. Neem je eigen kleur aan, tot je in je gelijk staat en het ruisen van de bladeren zoet wordt.

essayist Peter Handke is nieuw noch oud. Het vond zijn vorm in 1981 en zocht contact met het publiek van die jaren. Maar de reis vanuit de kleine nauwe dorpsstraten in het hoofd van onze jeugd naar de schreeuwende wereld van de grootstedelijke dromen en toekomst, zij is tijdloos. Het terugvinden van deze tekst, het opnieuw ontvangen van zijn inspiratie, is evenmin nieuw. Maar wel waarachtig. En alleen dat is van belang. Als er woorden bestaan die op hun plaats zijn in alle kamers van HETPALEIS, ergens aan de muur geprikt, in het tafelblad gekrast, op de ruit gespoten, gekrabbeld op de prop papier in de prullenbak of steeds weer op het scherm van een onaangeroerde pc, dan kunnen het deze woorden zijn. Geen tekst verbeeldt zo treffend en prachtig de intentie waarmee dit theaterhuis zich inzet om bij te dragen aan een levendige en bewogen jeugdcultuur. Het omschrijft de bezorgdheid om zijn publiek en de betrokkenheid van zijn personeel. Maar het verwoordt ook de inspiratie waarmee het theaterhuis de kunstenaar aanspreekt in zijn gastvrije uitnodiging om binnen zijn muren vorm te geven aan wat hem beroert. Eén van de vele theatermakers die HETPALEIS aangetrokken heeft in dat veelzijdig en kleurig web van kunstenaars en die dus een bijdrage levert aan de artistieke productie binnen het huis, is Pauline Mol. En zij is het, die zich hier tot u richt. Directeur Barbara Wyckmans heeft mij gevraagd als bijdrage aan het meerjarendossier 2006-2009 haar beleid voor de komende jaren te verwoorden. Juist omdat wij als makers het werk van HETPALEIS daadwerkelijk tekst en geluid, vorm en licht geven, het podium vullen met onze aspiraties, onze bekwaamheden en onze smaak, was haar vraag een gepaste vraag. Als lotgenoot en betrokken buitenstaander, zonder vaste woonplaats in huis, heeft ze mij tot een bevoorrechte getuige gemaakt van de gedachten en plannen voor de toekomst; een toekomst die iedere dag weer begint. In deze hoedanigheid werd ik niet geprikkeld tot een oordeel over het theaterhuis, noch voelde ik me geroepen om het beleid te verdedigen. Ik zie het als mijn taak om u een zo helder en waarachtig mogelijk beeld te geven van het inzicht dat ik als onafhankelijk theatermaker - want

Uit: ‘Over de dorpen’, Peter Handke

dat is en blijft mijn status - in HETPALEIS heb gekregen. Al doende is mij meer en meer duidelijk geworden dat een omschrijving van de werking van HETPALEIS veel minder vanzelfsprekend is dan het lijkt. Zij omvat veel, zo veel dat het niet gemakkelijk is daar een helder overzicht van te krijgen. Zij is bovendien zo divers en zo beweeglijk dat ze zich steeds weer onttrekt aan een controleerbare grip, aan een zekere rust die een duidelijke en hechte eenheid met zich meebrengt. Maar het belangrijkste is dat het huis iets wil zijn en iets aan het worden is dat zich onderscheidt van de meeste bestaande theaterhuizen.

7

Keer op keer vindt het zichzelf opnieuw uit en moet het zichzelf op-

HETPALEIS wil als een inktvlek zijn die kunstenaars en kinderen

nieuw definiëren.

aantrekt en bevlekt. Inktvlekken vloeien onbeheersbaar uit tot in de diepste vezel en gaan er daarna nooit meer helemaal uit.

HETPALEIS is geen theatergezelschap, productiehuis, schouw-

Met opzet deze keer.

burg of kunsteducatief centrum als de vergelijkbare instellingen. Wie het huis dus uit onwetendheid, routine of een ander gemak

Bij dit alles is het essentieel te beseffen dat HETPALEIS niet geleid

toch beschouwt als een theatergezelschap zoals we dat kennen uit

wordt door een kunstenaar, maar door Barbara Wyckmans als alge-

het landschap of als zo’n andere vertrouwde kunstinstelling, kan

meen en artistiek directeur. Haar grenzeloze passie voor een kunstbe-

zich ongemakkelijk voelen en ontevreden zijn. In het slechtste ge-

leving door de jeugd, in een wereld en een tijd waarin de commerciële

val zou hij zich zelfs kunnen afkeren. Alleen al daarom is het voor

cultuur wilder dan ooit om zich heen slaat, wordt gedreven door een

HETPALEIS van levensbelang om zich met grote helderheid te presen-

oprechte bezorgdheid om kunstparticipatie evidenter te maken voor

teren, hier en nu in dit dossier, maar ook vandaag en morgen naar

elk kind, voor iedere familie.

zijn omgeving van podiumkunstenaars, (potentieel) publiek, pers en

Voor haar is HETPALEIS vóór alles een zorgzaam en gastvrij huis dat de

politiek.

kunstenaar die werkt vanuit het hart, even hoog waardeert als het kind

Het kan zich enkel gelukkig prijzen, dat het moet omschrijven wat het

dat gebaat is bij een nieuwe en verrassende blik op zijn wereld, of het

wil zijn. Een innerlijke dialoog over de identiteit en het eigen streven

zich daarvan bewust is of niet. Er is een grote aspiratie om HETPALEIS

kan alleen maar bijdragen aan een gezonder en levenslustiger be-

verder uit te bouwen tot een bruisend theaterhuis, dat geworteld is in

staan.

een respectvolle openheid vol vragen en confrontaties, waarin verscheidenheid voorop staat en verschillen samengaan en dat boven

HETPALEIS wil een dwarsverbinding en een samensmelting zijn van

alles lage drempels inbouwt.

de verschillende hierboven genoemde functies en misschien nog wel

Kortom, een huis in de breedte, waar van alles te doen is en van alles

meer. Het wil alsmaar deuren opengooien en kamers en gangen met el-

te krijgen.

kaar verbinden als draden in een weefsel. Maar het schroomt evenmin

Maar altijd met kwaliteit.

om deuren tijdelijk of voorgoed weer te sluiten, als de ruimte erachter

Dat is een keuze.

voldoende is verkend. Het huis beschouwt zijn opdracht als een culturele en kunstzinnige

(…) Neem je eigen kleur aan, tot je in je gelijk staat en het ruisen van de bladeren zoet wordt.

opdracht, maar evengoed als een maatschappelijke en sociale. Het wil bewust geen aparte sociaal-artistieke werking opzetten omdat het huis ervan overtuigd is dat sociale betrokkenheid in zijn totale werking verweven zit. HETPALEIS spreekt intern primair over projecten die het voor ogen heeft, projecten die het van de grond tilt en realiseert, die

HETPALEIS heeft nog een hele weg te gaan.

het in huis opneemt of mogelijk maakt, die het de tijd geeft of verbindt

Dat het huis de tijd en de gelegenheid mag krijgen.

met andere. De term heeft hier niets te maken met eenmaligheid of met activiteiten die op zichzelf staan. Alles wat wordt ondernomen, is op een of andere manier met elkaar verbonden. Projecten impliceren een bredere aanpak en inbedding in het geheel, ook als het gaat om theaterproducties. Uiteraard zijn het vaak producties. Zij vormen dan het begin en de kern. Maar een project is niet per definitie een voorstelling. Een project kan ook opgebouwd zijn rond een educatieve activiteit, het kan zich buiten het podium afspelen, het kan voor een belangrijk deel via de t.v. of video het publiek bereiken of ‘gewoon’ op scholen in de stad, maar evenzeer kan het een bloeiende website zijn, bemoeienis met activiteiten op het Theaterplein, tekstuitgaven, radiodocumentaires of dvd’s en wie weet wordt er straks werkelijk een experimentele en speelse stad voor en door kinderen en jongeren op het dak van de schouwburg gebouwd, met workshops, kleine voorstellingen en spannende, dwaze of diepzinnige bijeenkomsten...! De creatieve geest is niet voor één gat te vangen.

8

HETPALEIS, EEN STADSTHEATER VOOR KINDEREN, JONGEREN EN KUNSTENAARS Het KJT, Koninklijk Jeugd Theater en moeder van HETPALEIS, aanvan-

langs alle bekende en onbekende wegen gaan, als die wortels maar

kelijk gepensioneerd en intussen gestorven, had zijn hele leven lang de

gevoeld blijven. En dan gaat het niet om Antwerpen in enge zin, maar

opdracht een stadsgezelschap te zijn en dat was het ook.

om een stedelijke optiek, om het perspectief van een stad, van een

In zijn beginjaren heeft HETPALEIS zich duchtig verzet tegen die identi-

samenleving. HETPALEIS is erop uit om middels alle activiteiten die het

teit, zoals het krachtige en eigenzinnige dochters betaamt. Het begrip

onderneemt, dat perspectief te versterken: niet alleen door de theater-

stadsgezelschap was voor het jonge huis onlosmakelijk verbonden met

producties, maar juist ook door bijvoorbeeld de educatieve werkplaats

een behoudend artistiek beleid en een even traditionele artistieke

De Tuin, de band met het onderwijs, een bredere foyerwerking.

praktijk, in stand gehouden door een conservatieve stadspolitiek. Het nieuwe huis dat geboren was en op eigen frisse benen zou gaan staan,

De gedachtegang is zowel helder als eenvoudig: HETPALEIS verbindt

zou zich losmaken van die te strakke banden en moest vrij kunnen

maker en publiek via de wereld van de stad. Het stedelijke inspireert

gaan vliegen. Het trad een nieuw tijdperk binnen en begon zijn weg te

de kunstenaar, het huis organiseert, structureert en begeleidt het

plaveien als een open huis dat zijn publiek weliswaar in de stad vond

vormgeven van die inspiratie en biedt de creatie aan het stadspubliek

zoals ook een deel van zijn makers, maar dat zeker geen ‘stadstheater’

aan, zodat de impuls weer wordt teruggegeven. Zo krijgt de kunstenaar

was: de stad was geen levend begrip meer in het denken en opereren

weer reactie op zijn werk terug van de stad. HETPALEIS is dus het ka-

van het huis. Het eerste waar het aan werkte met de deuren naar alle

naal, de brug en de wisselwerking tussen de ene stadsbewoner en de

windrichtingen open, was een nieuw artistiek elan en een verbinding

andere, tussen de maker en de toeschouwer of deelnemer.

met nieuwe theatermakers die hem een kleurrijk gezicht zouden geven in zijn nieuwe onafhankelijke identiteit als HETPALEIS.

Het multiculturele karakter van Antwerpen heeft voor een kunstinstelling die een solidariteitsverklaring tekent ten aanzien van die stad,

Maar nu, zeven jaren later en zoveel werken verder, vindt het huis zich

vergaande implicaties: 58% van de kinderen van de basisscholen in

opnieuw terug in het hart van Antwerpen. Tot zijn verwondering is het

Antwerpen-Centrum spreekt thuis geen Nederlands en beleeft daar-

tot het besef gekomen dat juist de stad hem een identiteit ontlokt die

door thuis een andere cultuur. Dat deel van hun leven is dus bezield

het graag heeft. Het realiseert zich dat de stad zijn levensader is, dat

door andere waarden dan het leven dat ze leiden op school en op

deze de energie genereert waarmee het zich voedt en waaraan het zijn

andere plaatsen of in andere geledingen in de stad. Dit betekent dat

impulsen teruggeeft. Anno 2004 wil het juist de stedelijkheid erkennen

het beoogde publiek van HETPALEIS geen gemeenschappelijk cultu-

als zijn inspiratiebron. Omdat het voelt hoe de stad aan hem trekt, hoe

reel erfgoed meer heeft. De taal, de woorden, maar ook de tekentaal,

het door haar gezien wil worden, gekend, gevonden en hoe zij hem

de kunstzinnige taal die in het theater gesproken wordt, kan dus niet

gebruiken kan, hem nodig heeft.

zomaar volmondig gevormd zijn door het Nederlands/Vlaams en haar

Meer dan in het verleden zal in de totale werking de stedelijke omge-

intrinsieke cultuur.

ving als kader en krachtbron terug te vinden zijn.

Bovendien is er niet alleen sprake van cultuurverschillen, waar het gaat om verschillende thuislanden. Binnen de zogeheten Vlaamse ge-

Antwerpen is groot, complex en vol kleuren en culturen. Met en

meenschap van de grootstad bestaan evengoed reusachtige cultuur-

zonder elkaar zoeken de mensen er hun weg om hun talenten bot te

verschillen tussen het ene gezin en het andere. Ook deze diversiteit

vieren en er thuis te komen, in hun huizen en in hun ziel. HETPALEIS

mag niet over het hoofd gezien worden.

is gefascineerd door het publiek en zijn behoeftes, zijn zorgen, zijn ideeën, zijn plezier. Al beseft het huis wel degelijk dat het ‘de stad

Een kras voorbeeld.

niet redden kan’, het wil op een kunstzinnige en verrijkende wijze het

Toen HETPALEIS in coproductie met Theater Froe Froe in 2001 Rood-

stedelijk leven door laten spelen op zijn podium, zodat de toeschouwer

kapje muzikaal op de scène zette als testamentaire ode aan een eeu-

zijn beeld van de wereld waarin hij leeft, aangeraakt en in beweging

wenoud sprookje, dacht HETPALEIS een toegankelijke productie voor

ziet gebracht.

een breed publiek te brengen. Ieder kind kent immers Roodkapje. De

HETPALEIS wil dat meer en meer jonge stadsgenoten het huis als ‘hún

educatieve dienst werd ontheven van zijn opdracht het publiek uitvoe-

theater’ ervaren.

rig ‘te klimatiseren’ en boog zich al vol overgave over de omkadering van een minder vanzelfsprekend theaterstuk.

Op diezelfde manier is HETPALEIS er alert op om de ambities te ken-

Wat bleek echter na een paar try-outs? Zes- en zevenjarigen en zelfs

nen van de mensen die deel uitmaken van de kunstenaarswereld

sommige oudere kinderen hadden totaal geen weet van dit verhaal.

van de stad, van de studenten aan de opleidingen tot de ervaren en

Ze konden het merkwaardige personage met pelskraagje en hemds-

gearriveerde kunstenaar, om dan het optimale klimaat te scheppen om

manchetten in bont, nauwelijks plaatsen naast het meisje met dat rode

die artistieke ambitie onder zijn dak vorm te laten krijgen. Dat mag

mutsje… De educatieve medewerkers werden van achter de werktafel

9

gehaald om in nauwe samenwerking met de betrokken scholen het pu-

standen, problemen, geheimen, dromen en geschiedenissen die leven

bliek af te stemmen op het sprookje dat ze zouden komen zien.

in de stad worden onderwerp van nieuw repertoire. De coproductie

Sinds deze ervaring is het voor HETPALEIS meer dan duidelijk dat het

met DASTHEATER, Niet alle Marokkanen zijn dieven (2001), heeft

collectieve culturele erfgoed steeds zal afnemen omdat de diversi-

een nooit voorspelbaar gevolg gehad op een attitude en het wer-

teit in onze gemeenschap voortdurend toeneemt. Een sprookje als

kingsbeleid van het huis. Nieuwe producties over plekken in de stad,

‘Roodkapje’ kan dus enkel gebracht worden in de wetenschap dat dit

over gebeurtenissen in de stad, over specifieke bewoners van de stad

sprookje géén gemeenschappelijk erfgoed meer is.

liggen op de ontwerptafel, al is het nadrukkelijk niet de bedoeling dat het hele repertoire door het stedelijke kader wordt opgeslokt.

Aan de andere kant beseft het huis dat wat het aanbrengt in de cultuur

In deel 3 van dit dossier zult u in concrete projecten deze optiek

voor deze opgroeiende generatie, deel kan uitmaken van een nieuw

terugvinden: Van Hot naar Her, Lof der Zotheid, Het toeval wil

gemeenschappelijk cultureel erfgoed.

dat Emma in 2007 (precies zeven jaar werd), Trouwfeesten

De Kakkewietenpoducties van HETPALEIS hebben zo’n grote impact op

en Processen, Heimwee, Het Theaterplein, Martje.

de huidige pubergenoten dat een uitgesproken generatie jongeren dit nieuwe theatergoed deelt. De Kakkewieten worden gemeenschappe-

Veel creaties worden gedragen door de inspiratie en het werk van de

lijke culturele jeugdherinneringen.

kunstenaars die met de stad vergroeid zijn, maar niet altijd. 53% van de makers binnen HETPALEIS zijn stadsgenoten. Antwerpen is een

Waar het verschil het begin kan zijn, kan de vraag ook worden omge-

sterke artistieke voedingsbodem met veel instellingen op het terrein

keerd: ‘wat is nu wél de gemeenschappelijke ervaring van kinderen

van de kunsten. En de omgeving waar we wonen, nestelt zich in ons

van vandaag?’ Op het huidige moment van dossierschrijven is een

bloed en in onze besognes. Maar uitsluitend makers uit Antwerpen zou

project in ontwikkeling over de vier elementen water, lucht, aarde en

een te grote en kunstmatige beperking zijn.

vuur, voor de allerjongsten onder het publiek. Het idee is juist uit deze

Behalve met individuele zelfstandige kunstenaars van de stad, ont-

vraag geboren en het plan voor een vervolg in een stuk over de vier

plooit het huis ook veelvuldig activiteiten met andere culturele

seizoenen staat al op de rol.

partners als theatergezelschappen, manifestaties en festivals alsook

Dit zijn voorbeelden voor de inspanning die wordt gedaan om theater-

met initiatieven op het terrein van andere kunstdisciplines als litera-

ervaringen te creëren die juist ingebed zijn in de gemeenschappelijke

tuur, muziek of audiovisuele media. Zo heeft HETPALEIS al drie jaar lang

referentie, om deze te verrijken.

manifestaties in huis verzorgd in het kader van Het Andere Boek, de gerenommeerde boekenbeurs bij de buren van de Plantijn Hogeschool

Wat dit bewustzijn en deze taakopvatting tenslotte concreet met zich

en werden de glazen wortels van Maria Roosen tentoongesteld in het

meebrengen, kan vandaag niet worden omvat. Het huis wil de verant-

Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen (MuHKA). HETPALEIS

woordelijkheid voor het ontwikkelen van gemeenschappelijk erfgoed

koestert grote sympathie voor het Romaproject in Borgerhout en heeft

in die multiculturele wereld bewuster dan totnogtoe vertalen in de

intussen de eerste afspraken gemaakt om te komen tot een vruchtbare

daadwerkelijke artistieke productie. Dat deze aspiratie niet binnen

samenwerking (zie Trouwfeesten en Processen, een coproductie

een paar jaar in een direct resultaat kan worden vertaald, spreekt

van DASTHEATER en HETPALEIS in De Roma). Maar ook bij de heraanleg

voor zich.

en de ontwikkeling van een hoogwaardiger bestemming van het Theaterplein voor zijn deuren ziet het voor zichzelf een taak weggelegd.

Het begrip ‘stadstheater’ betekent voor HETPALEIS veel, maar zeker

Kortom, waar terreinen elkaar raken of overlappen, waar inspiratie

niet dat het huis zich in zijn stad wil opsluiten. Uitgenodigd aan de tafel,

wordt gedeeld en het de wederzijdse organisaties past, wordt graag en

neemt de stad als een onzichtbare maar aanwezige spreker deel aan

enthousiast samengewerkt.

de totale onderneming. Ze wil graag haar verhaal kwijt en heeft overal iets over te zeggen. En het huis luistert. Omdat de stad geen vastom-

Als het gaat om de betrokkenheid van het publiek in de stad, zeggen

lijnd gegeven is maar een proces, een uiterst beweeglijk geheel van

cijfers genoeg: 44,6 % van de gezinnen die reserveren in HETPALEIS

mensen, mentaliteiten en meningen, leidt haar invloed op HETPALEIS

komt uit de stad Antwerpen. Bij de reserverende scholen komt 54,7%

dan ook niet tot een vast en dwingend plan. Wat in het samenspel tot

uit de stad Antwerpen. 39,2 % van de gezinnen en 30,6% van de scho-

ontwikkeling komt, draagt hoe dan ook de adem van de stad.

len die reserveren, komen uit andere steden en gemeenten van de provincie Antwerpen.

Stedelijke thematieken zullen herkend worden in de producties, waar de verhalen van de mensen in de stad, de verhalen die zij zijn

Daarnaast wil HETPALEIS (mede)militant zijn van initiatieven die

en de verhalen die ze zoeken, bespeeld worden. Ook botsingen, weer-

een gezamenlijk kinderkunstbeleven bewerkstelligen. Zes jaar lang

10

is het huis naast partner ook gastenhuis geweest voor de festivals

Een bredere en dus betere spreiding van projecten door het jaar heen,

Driemast en Tweetakt. Momenteel wordt er een nieuw meerjarenplan

geeft de medewerkers meer tijd om intensiever te werken en meer

voor Festivalitis vzw geschreven. De optiek is verder te reiken dan de

diepgang te creëren en het biedt een goede kans om tot een rustiger

huidige samenwerking tussen de drie partners HETPALEIS, Villanella

en evenwichtiger werkritme te komen. Er hoeft minder overdonderend

en Theater Froe Froe. HETPALEIS kiest voor een nieuwe invulling van

over elkaar heen promotie gevoerd te worden, want er is meer tijd voor

haar receptieve werking (waarover later meer). Het huis hecht echter

eenzelfde aanbod. Zo ontstaan ook meer mogelijkheden voor onver-

nog steeds belang aan een kunstenfestival voor de jeugd, niet alleen

wachte ingevingen in de loop van het jaar, waarvoor ademruimte wordt

voor Antwerpen maar voor heel Vlaanderen. Nieuwe initiatieven,

gehouden in de schouwburgagenda.

geboren uit dezelfde bezorgdheid, vinden in HETPALEIS zeker een

Door ook in de zomer te programmeren, zal er een breder en diverser

partner.

publiek aangetrokken worden, want het zijn weer andere kinderen en jongeren die gevoelig zijn voor een zomers evenement, voor straat-

HETPALEIS wil zich ook blijven inspannen om de spreidingsgedachte

theater, voor zonnige ‘potsenmakerij’ of zinnenprikkelende muziek,

waar te maken. Naast het spelen in eigen huis en op locatie in de stad

uitbundige dans of nachtelijk ritueel. Dat is een publiek met enorme

wordt als groot theaterhuis de verantwoordelijkheid genomen om een

goesting om erbij te zijn en het heeft vaak vrije tijd te over.

brede uitstraling te verwezenlijken naar regio en land. Een concentra-

Hiermee krijgt ook de artistieke diversiteit een impuls.

tie van kunstinstellingen in de grote steden mag het aanbod niet onbereikbaar maken voor de rest van het land. 44% van zijn voorstellingen

Misschien nog meer dan met de keuze voor een jaarwerking, zal

brengt het huis dan ook in schouwburgen en culturele centra buiten

HETPALEIS zich in de komende jaren naar de stad profileren door het

het centrum van de stad en 72,1% van de reisvoorstellingen gaan

beeld dat het zich gevormd heeft over de werking van de foyer. Het

door buiten de provincie Antwerpen.

huis staat midden in het hart van Antwerpen, het culturele én het com-

Sommige projecten mogen uitgesproken door het Antwerpse zijn geïn-

merciële hart nog wel, met een hogeschool naast de deur, tweemaal

spireerd, de geur van de thuishaven zal nooit zo doordringend zijn dat

per week een markt voor de deur en is gemakkelijk te bereiken met alle

het publiek elders zich niet aangesproken voelt.

soorten vervoer. De inkomhal is zo royaal, dat er bij festivals nu al met

HETPALEIS reist graag en veel, maar beperkt zich toch tot de Vlaamse

gemak aan meterslange tafels honderd makers en liefhebbers tegelijk

en Nederlandse contreien. Hoewel de verleiding groot is en het bui-

kunnen eten, een leger kinderwagens niemand voor de voeten ‘loopt’

tenland af en toe lonkt en lokt, kiest het huis er uitdrukkelijk voor om

en honderden jongeren er hun dansvloer vinden. Er is de mogelijkheid

zijn energie en middelen te investeren ten gunste van de educatieve

voor een terras en vele deuren en trappen naar alles wat er wezenlijk

werking. Af en toe zullen producties van HETPALEIS wel een interna-

in het gebouw gebeurt. Kortom, alles om een aangename levendige

tionaal platform krijgen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat

plaats te zijn met een zeer lage drempel naar de zalen en naar De Tuin

het hier dan dikwijls zal gaan om gerichte uitnodigingen. Zo spelen

(waarover later meer).

straks Pascale Platel en Michaël Pas Besmeurde witte laarsjes in

In januari 2006 wordt in de voormalige ABC-kinderkeuken een restau-

La Friche te Marseille.

rantje geopend, waarvoor de huidige kok van de personeelskantine de verantwoordelijkheid op zich neemt. De eerste uitdaging is ‘the signa-

In het verlengde van de stedelijke betrokkenheid heeft het huis twee

ture dish’ te lanceren, waarvoor een kind zijn ouder meesleurt: gezond,

ingrijpende maar haast logische plannen voor ogen die de laagdrem-

niet duur en tóch aantrekkelijk voor zowel de kleinsten als de jongeren.

peligheid voor het publiek van de stad zullen vergroten: de seizoens-

In de tweede fase zal een terras aangelegd worden. In fase drie wordt

werking doorbreken in een jaarwerking en een ruimere opzet voor de

dit terras overkoepeld tot een veranda, dat uitziet op het nieuw aange-

foyer.

legde Theaterplein, gepland eind 2006/begin 2007. Het spreekt voor zich dat de publieksfoyer meer en meer ook een

Een jaarwerking betekent simpelweg het hele jaar door naar buiten

gelegenheidspodium biedt voor presentaties van workshops, tekstle-

treden – met uitzondering van de gemeenschappelijke vakantiemaand

zingen, optredens van jonge musici of installaties van aankomende

juli – in plaats van zeven à acht maanden tussen september/oktober

beeldende kunstenaars en natuurlijk ook de fuiven gekoppeld aan de

(première van de eerste voorstelling) en april/mei (laatste voor-

premières.

stelling). Het betekent zich losmaken van de dominantie van een

Dit meest kindvriendelijke café van de grootstad is dagelijks open ‘van

schoolseizoen en haar ritme, haar examenperiodes en haar vakanties.

elf tot elf’.

HETPALEIS verkiest een evenwaardig programma-aanbod voor schoolen vakantieperiodes, zoals het ook klasactiviteiten onderscheidt van

Met de keuze voor een jaarwerking in plaats van een seizoenwerking

de weekendwerking.

en een brede, inspirerende inzet voor de foyer, maakt HETPALEIS zich

11

HETPALEIS, EEN FLEXIBEL GENOOTSCHAP VAN UITEENLOPENDE KUNSTENAARS of: DE DANS TUSSEN VRIJHEID EN VERBONDENHEID

op organisatorisch vlak nog meer los van de klassieke gezelschapsstructuur. De voltallige personeelsploeg zal routines moeten loslaten en de beschikbare tijd en energie grondig herschikken en hernieuwd

In een stad met de grootst mogelijke verscheidenheid aan mensen en

inzetten. Dat betekent vanzelfsprekendheden onder de loep nemen

gebeurtenissen en dus met een divers theaterpubliek, kiest HETPALEIS

en de bereidheid hebben om te ontdekken hoe nieuwe mogelijkheden

voor een even divers en beweeglijk gezelschap van makers, die de

en effectueringen gevonden kunnen worden, waar op het eerste zicht

uiteenlopende projecten creëren.

misschien onmogelijke problemen rijzen. Het huis vertrouwt erop dat

Zij vormen het artistiek kapitaal van HETPALEIS, zij bevolken en bewol-

die noodzakelijke creativiteit uiteindelijk een artistieke meerwaarde

ken uiteindelijk de podia en voor even - maar liever nog voor langer

en een hechtere binding met de stadsgemeenschap zal opleveren.

- het hoofd en hart van het publiek. Deze makers worden gekozen met een scherpe intuïtie, een open hart en groot respect. Ze worden onthaald met tijd en middelen, beheerd door de zakelijk leider en zijn administratieve dienst en verwelkomd door een productioneel en technisch team, dat het hen daadwerkelijk en concreet mogelijk maakt om te realiseren wat ze in zich hebben. Ze worden gestimuleerd en gesteund door een dramaturgische dienst die zich in de dromen en daden van de maker verdiept en hen helpt het werk rijp te maken voor het jonge publiek, waarvoor ook een educatieve dienst zich mee verantwoordelijk voelt. Deze omkadert bovendien, waar mogelijk en nodig, iedere productie voor de toeschouwers. En op dezelfde manier krijgen ze alle ondersteuning van een promotioneel team dat het geïnteresseerde publiek voor hen zoekt en opwarmt voor een optimale theaterontmoeting. De uiteindelijke keuze voor de makers, de projecten en het repertoire dat gemaakt en gespeeld wordt, ligt in handen van artistiek directeur Barbara Wyckmans. De vrijheid van de kunstenaar is voor haar een even groot goed als het noodzakelijk vermoeden van en vertrouwen in een kwalitatief hoogstaand resultaat. Ze weet hoezeer de maker gesteld is op zijn autonomie en eerder een samenzwering zal aangaan met andere kunstenaars – regisseurs met acteurs en ontwerpers, componisten met auteurs of regisseurs, schrijvers met gezelschappen of ensembles, acteurs met elkaar – dan met een directeur die zelf niet creëert. Een bondgenootschap is in dit geval geëigend en voedend voor beide partners. In vrijheid zal de maker zich moeten verbinden met de geest van HETPALEIS: het huis ambieert avontuurlijk theater dat risico’s neemt, wat betekent dat het zowel voor de kunstenaar als voor het publiek niet iedere drempel uit de weg gaat. De werking houdt van het overschrijden van grenzen: tussen disciplines, tussen leeftijden, tussen tradities en stijlen, tussen instellingen. Het huis weet dat geloven, (ver)wachten en vertrouwen vele malen stimulerender is voor de kunstenaar dan het geven van regels en het uit zijn op succes. HETPALEIS voelt zich zowel verantwoordelijk voor de zeer jonge kunstenaar (in opleiding) alsook voor de oude(re) acteur, zoals het altijd zorg zal dragen voor een aanbod voor de allerjongste toeschouwer tot

12

tot de oudsten onder de jeugd. Het draagt de overtuiging dat zowel de

Voor zover deze mensen niet zelf ook acteur zijn, werkten de regis-

maker als het kinderpubliek baat heeft bij een diepgaande ontmoeting,

seurs onder hen vaak met dezelfde spelers, zodat ook op de scène

zodat het zich steeds weer geroepen voelt om kunstenaars door wie

vertrouwde acteurs en actrices herkenbaar zijn geworden.

het wordt aangesproken, te verleiden om te werken voor juist dat publiek. Het uitgangspunt blijft dat zijn kunst gevoed zal worden wanneer

De volgende projectenmakers beschouwt het huis als zijn vaste

de artiest ontvankelijk durft te zijn voor kinderen, alsook wanneer hij

gasten, omdat ze ook bereid zijn om buiten hun eigen productiemuren

ernaar streeft in zijn werk toegankelijk voor hen te zijn. Zoals het huis

mee te werken aan een boeiender HETPALEIS. Een aantal van hen zijn

de makers graag met de neus op het kind drukt, zo gaat het ook met

ook regelmatig terug te vinden in de werking van De Tuin.

hen in dialoog over de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de

Met Stefan Perceval zijn afspraken gemaakt voor een langere en in-

kunstenaar in een grootstad.

tensievere samenwerking. Na Wortel van Glas en Hard Hart in de

HETPALEIS haalt díe mensen op dát moment naar binnen, omdat juist

afgelopen seizoenen en twee projecten in het lopende seizoen (Geest

dán met hen het meest energieke, brutale of ontroerende theater mo-

en Trilogie voor Moeder de Vrouw), is hij als schrijver, regisseur

gelijk gemaakt wordt. Want alles beweegt.

én acteur nauw betrokken geraakt bij de werking van HETPALEIS. Hij is begaan met het huis en met zijn publiek in het bijzonder. Uit een

Steeds weer wordt er gebalanceerd op de snede tussen het verwennen

voortdurende en inspirerende uitwisseling hebben zich de contouren

van de kunstenaar en het hem lastig maken, omdat de overtuiging

van twee nieuwe projecten gevormd: Lof der Zotheid en De Pop-

leeft dat in dat bewegend midden het meest bewogen theater kan ont-

cornfamilie.

staan. Aan de kunstenaar wordt op zijn beurt gevraagd hetzelfde met

An De Donder heeft in de afgelopen jaren een aantal projecten ge-

het publiek te doen: vertroetelen en tegelijkertijd op de hielen zitten.

realiseerd binnen HETPALEIS (Oerd, Gekelderd en 7) en zij was als

HETPALEIS maakt deze keuze in het volle besef dat vrijheid geven in

actrice ook betrokken bij Ongelikt-King Lear. HETPALEIS ziet in An

het kwetsbare proces ook betekent dat de grip verloren kan raken en

De Donder een interessante theatermaakster, die in de toekomst op

een project vast kan lopen. Het neemt die ongewilde kans voor lief.

regelmatige basis in HETPALEIS zal terugkeren. Al eerder sprak An

Omdat aan banden leggen gemakkelijk tamme en laffe kunst oplevert.

De Donder haar belangstelling uit voor een kleuterproductie. In Erik

De kunstenaar gaat zonder leiband het bos in en hoewel het huis hem

Pinksterblom zou zij willen verder werken aan een aanzet die ze ooit

een landkaart meegeeft, vindt hij toch soms geen uitgang. Dat maakt

heeft gegeven tot een bewerking van ‘Erik of het klein insectenboek’

onlosmakelijk deel uit van de kunstcreatie.

(1941) van Godfried Bomans. Arne Sierens behoeft geen introductie. In coproductie met HETPALEIS

Het huis brengt een caleidoscoop van kunst voor kinderen, met zijn

wil Sierens zijn beproefde werkwijze verder uitdiepen. Deze keer laat

eigen gevoel voor kwaliteit als basis. Het relatief grote huis heeft ook

hij zich inspireren door uitersten in de mens in Trouwfeesten en

de ruimte om dat te doen: vele en diverse makers zijn al voor kortere

Processen. In Vlaanderen bestaat immers het gezegde dat er op

of langere tijd kind aan huis in HETPALEIS en velen zullen dat zijn in de

trouwfeesten gevochten wordt en op begrafenissen gedanst…

toekomst. “De stad en haar wereld, zij zijn zo groot, we moeten met

Jo Roets vindt het grote podium van HETPALEIS de uitgelezen plek om

velen zijn om het allemaal te vertellen,” stelt Barbara Wyckmans. Het

zijn aspiraties uit te bouwen. Jaarlijks zal hij, in een coproductie tussen

creëren van een breed spectrum aan projecten verkiest het huis boven

zijn Laika en HETPALEIS, een project realiseren. Op stapel staat een

een smallere aanpak, omdat het in de volle breedte aanspreekbaar wil

toneelbewerking van ‘De Idioot’ van Fjodor Dostojevski.

blijven. Door leeftijd, klasse, cultuur en smaak heen.

Peter De Graef was als schrijver en regisseur verantwoordelijk voor

En voor alle duidelijkheid: het huis beschouwt zich niet als een super-

De winter onder de tafel en Da’isss…!. Toen HETPALEIS met hem

markt, maar als een winkel voor ‘algemene voedingswaar’ van goede

in gesprek ging over nieuw werk, legde hij de wens op tafel om Vaders

kwaliteit, waar het zo goedkoop is als in de supermarkt.

en eieren te regisseren, een tekst van de Nederlandse toneelschrijfster Heleen Verburg en oorspronkelijk geschreven om ín het klaslokaal

Tot op heden zijn langs meerdere projecten banden gesmeed met:

gespeeld te worden. Dit plan is voor het huis meer dan welkom, nu het

Stefan Perceval, Dimitri Leue en Pieter Embrechts, An De Donder, Arne

dit lopend seizoen begonnen is met een eerste klasproject (Geest).

Sierens, Jo Roets, Piet Arfeuille, Peter De Graef, Stijn Cole, Herwig De

Herwig De Weerdt toonde eerder zijn geestverwantschap met het

Weerdt, Gerda Dendooven en Suzanne van Lohuizen. Met velen van

huis in onder andere De Telduivel. Ter vervanging van het geplande

hen zal de samenwerking voortgezet worden. Een eerdere productie

Klaprozen (2003/2004) zette hij eerste stappen met de daartoe bij-

met Sam Vloemans en Esmé Bos, met Pascale Platel en met Joost

eengebrachte cast. Door ziekte mocht de productie-in-wording toen

Vandecasteele zal met ieder van hen ook een vervolg vinden in nieuwe

het licht niet zien, maar Roza en Louise zullen in 2006 dan toch het

plannen.

publiek ontmoeten. Daarna zal De Weerdt zich in het project Heimwee

13

buigen over een stukje geschiedenis van Antwerpen, als eerste ‘Am-

Laika, onder de bezielende leiding van Jo Roets, Peter De Bie en Bart

bassadeur van de Heimwee’.

Van den Eynde, een interessant gezelschap en inspirerende gespreks-

Suzanne van Lohuizen was in het verleden de inspirator van diverse

partner met wie op verschillende manieren nauw samengewerkt gaat

workshops Stukschrijven en daarmee werkzaam als dramaturge achter

worden. Naast een perfect geoutilleerde speelplek biedt HETPALEIS

meerdere teksten. In de komende jaren zal zij zelf schrijven voor het

een goede logistieke, promotionele, educatieve en dramaturgische

project De toren van Babel.

omkadering. Daarnaast wil HETPALEIS met Laika een artistiek-inhoude-

Tenslotte gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat ook ondergetekende

lijk parcours afleggen in de vorm van coproducties, logistieke onder-

in een andere hoedanigheid mogelijk opnieuw betrokken zal zijn, als

steuning, individuele engagementen en wederzijds advies.

dramaturge en auteur of om nieuwe schrijvers te inspireren en te

Met DASTHEATER heeft zich op organische wijze een doorlopend artis-

ondersteunen.

tiek debat ontwikkeld dat voedend blijft voor beide kanten. HETPALEIS en DASTHEATER tekenen samen voor twee coproducties, één in 2006

Naast deze projectenmakers en hun grensoverschrijdende creaties

en één in 2008. Arne Sierens geeft uiting aan zijn stadsziel in al zijn

heeft HETPALEIS ook andere engagementen lopen met getalenteerde

stukken. Mijn Blackie, Niet alle Marokkanen zijn dieven en

productiemakers om tot interessante voorstellingen te komen.

Martino zijn voorbeelden van producties die ook tekenend zijn voor de volgende creaties.

Dimitri Leue en Pieter Embrechts stonden al vaak op HETPALEISpodium (tweemaal met hun Kakkewieten en Leue onder andere in Lode-

Nieuwe bondgenoten vindt het huis in Monty, Het Toneelhuis en De

wijk, de koningspinguïn en In de naam van Sebastiaan). Leue

Tijd. Deze laatste twee vriendschappen zijn nauw verbonden met de

schreef al meer dan deze twee teksten voor het jonge HETPALEISpu-

inzet om tot gezamenlijke producties te komen met de regisseurs Guy

bliek. Voor najaar/winter 2006/2007 staat een grootschalig multime-

Cassiers, Lotte van den Berg en Lucas Vandervost. Na Besmeurde

diaal project met hen op stapel, onder de titel W@=D@. Langs het

witte laarsjes wordt met Monty voor de tweede maal onder de ge-

theater, de televisie en het web zullen de twee een reis maken door

dreven stimulans van Denis Van Laeken een coproductie ondertekend.

vier verschillende landen en culturen, wat uit zal monden in vier uit-

Samen met Moussem vzw wordt een langdurig project voorbereid met

eenlopende producties.

Marokkaanse jongeren onder de werktitel Van Hot naar Her.

Stijn Cole startte in HETPALEIS toen hij net was afgestudeerd. Vier Serreproducties zouden er volgen: Het appartement, Matchboks,

Doorlopend worden mogelijkheden onderzocht om jonge, veelbeloven-

VHS en Matchboks the Prequel, alle in nauwe samenwerking met

de en gretige makers te steunen. De ontwikkelingen binnen de theater-

zijn lotgenoten Roy Aernouts en Bert Haelvoet.

opleidingen worden nauwlettend gevolgd en HETPALEIS blijft kansen

Ter afsluiting van de cyclus zal een derde deel aan de Matchboksserie

bieden aan pas afgestudeerden, soms zelfs aan studenten die voor het

worden toegevoegd en samen met de eerste twee in trilogie worden

jonge publiek iets willen maken. Met Sam Bogaerts is overeengeko-

gepresenteerd.

men dat hij pas afgestudeerden zowel van de acteursopleiding, van de

Sam Vloemans en Esmé Bos werkten al samen in de ploeg van Lode-

regieafdeling alsook bijvoorbeeld van de theaterkostuumopleiding zal

wijk, de koningspinguïn en op moment van schrijven creëert Sam

begeleiden. Vanaf 2006 zijn er jaarlijks één of meerdere zelfstandige

Vloemans Water, lucht, aarde en vuur. In de toekomst zullen zij

creaties te verwachten, gemaakt door jonge professionelen die samen

beiden hun muzikale lijnen verder uittekenen in Vier seizoenen.

de HETPALEISdebutanten uitmaken. Wellicht zullen deze HETPALEIS-

Pascale Platel stond al herhaaldelijk met Besmeurde witte laars-

debutanten op hun beurt weer HETPALEISgetrouwen worden. In 2001

jes op de HETPALEISscène. Nieuwe plannen liggen klaar op de overleg-

waren er ook ‘naamloze’ artiesten die ondertussen bekendheid in het

tafel, maar zijn nog te weinig concreet om hier toegelicht te worden.

huis hebben verworven, zoals Bert Haelvoet, Stijn Cole, Roy Aernouts,

De jonge acteur en kersverse auteur Joost Vandecasteele gaat na

Sam Vloemans, Brechtje Louwaard, Tristan Versteven, Jeroen Perceval,

De wereld volgens Lang, Dik en Dom aan het roer staan van een

Ruth Becquart en Joost Vandecasteele.

nieuwe, virtuele productie. Waar tot op heden binnen een vaste samenwerkingsovereenkomst Deze doelgerichte samenvatting van verbindingen met boeiende ma-

gewerkt werd met Theater Froe Froe, is HETPALEIS van mening dat dit

kers wordt in het derde deel van dit dossier op een wat rustiger manier

gezelschap zo’n sterke eigen artistieke identiteit heeft ontwikkeld met

voorgesteld.

een eigen breed en trouw publiek, dat een werking onder de zakelijke vleugels van het huis niet meer passend en nodig is. Theater Froe Froe

De samenwerking met Laika en DASTHEATER beschouwt het huis als

is volwassen op alle fronten en verdient autonoom bestaansrecht met

een permanente artistieke alliantie (zie bijlage 2). HETPALEIS vindt

de middelen die daartoe vereist zijn. Het desbetreffende budget op de

14

HETPALEISbegroting wordt verder geïnvesteerd in de totale artistieke

Hanneke Reiziger zal met de nog onlangs aangetrokken tweede drama-

werking, HETPALEIS sluit samenwerking met het beeldend gezelschap

turg – en in de toekomst een derde vaste collega - de dienst langzaam

zeker niet uit, maar dan op ad-hocbasis, als artistiek autonome en ge-

maar gedegen uitbouwen tot een plaats van sterke en brede reflectie

lijkwaardige partners. Aliceke, dat januari 2006 op het grote podium

op het werk van de makers om steeds meer te inspireren tot kwalitatief

zal staan, sluit een periode af en luidt een nieuwe in.

bijzondere producties. Ook wil zij initiatiefrijker zijn in de ontwikkeling van een groeiend repertoire en in het deelnemen aan en aansturen

Als laatste moeten hier een paar jonge gezelschappen genoemd wor-

van het bredere debat over de verantwoordelijkheden en ontwikke-

den, die van harte en ten volle ondersteuning verdienen van HETPA-

lingen in het jeugdtheatervak. Een frisse ongeschonden kijk op het

LEIS, omdat ze een eigenzinnige potentie hebben en een uitgesproken

specialisme vanuit een ruime ervaring als dramaturge in het reguliere

liefde voor het kinderpubliek: De Krijtkring (Luk Mishalle), Jenny (Gerda

‘volwassenentheater’, is haar voordeel.

Dendooven, Nathalie Roymans en Mieke Versyp) en Blauwe Engel (Noël Fischer en Marianne Burgers). Coproduceren is tot hier toe de meest

Omdat iedere samenwerking met al die uiteenlopende kunstenaars

effectieve weg gebleken, maar de bemoeienis met het artistieke werk

binnen het huis altijd weer, al dan niet voor tijdelijk, wordt afgerond,

mag nooit groter zijn dan wat deze makers nodig hebben.

is de artistieke ontwikkeling van HETPALEIS zelf als geheel trager en taaier verlopen dan het soms graag had gezien. De makers wordt de

Naast deze verschillende vormen van gezamenlijk creëren en produce-

ruimte gegeven om organisch hun gedachtegoed en ervaring in het ge-

ren, zal HETPALEIS ook optreden als gastenhuis voor verwante gezel-

heel binnen te laten sijpelen om een levend deel van het geheel te wor-

schappen en deze uitnodigen voor ‘langere logeerpartijen’. Voortaan

den. Dat kost tijd. Nu steeds meer mensen terugkeren en hun verhaal

zullen jaarlijks vijf tot zes ‘blokken’ in de schouwburgagenda voorbe-

voor kinderen of jongeren en hun artistieke groei voortzetten binnen

houden worden om andere kindertheatergezelschappen de kans te

het huis, groeit de hechtheid van het artistieke profiel. Met de vertrou-

geven zich uitgebreid te presenteren aan het Antwerpse publiek.

welingen is er een artistieke dialoog die steeds weer wordt opgepakt.

In 2006 klapt HETPALEIS het logeerbed uit voor onder meer Kopergie-

Meer en meer bezoeken de diverse makers elkaars werk, waaien bij

tery, BRONKS, luxemburg en Oorsmeer van Muziektheater Transparant.

elkaar binnen, wisselen ervaringen uit. Toch realiseert het huis zich

De gastentafel wordt gedekt voor Stella Den Haag.

dat die organische werking haar grenzen bereikt en de artistieke dia-

Producties van buiten naar binnen halen geeft een artistieke meer-

loog en continuïteit verhakkeld blijft en tegen een plafond drukt. Alles

waarde aan het geheel. Het is een impuls geven aan de dialoog tussen

beweegt zo snel en er zijn zoveel persoonlijke talen en temperamenten

zowel vaste als losse medewerkers en een verrijking voor het publiek,

in het spel. Daarom bezint het zich op wegen om die voedzame, verdie-

dat in ‘zijn’ theater en zijn stad meer kan beleven dan wat HETPALEIS

pende dialoog bewuster en gerichter in huis te halen.

creëert.

Niet alleen een regelmatige evaluatie van de individuele werkstukken met de makers is belangrijk, ook een ‘goed gesprek’ over de totale wer-

Ja, het is veel.

king van het huis kan de betrokkenheid versterken. De dramaturgische

Maar er is veel te vertellen.

kamer is de beschutte plek, waar voortdurend een alerte en schaamte-

Veel talent ook.

loze dialoog mogelijk is. Tenslotte draait het voor alle betrokkenen om

En waar veel hartstocht is, is veel mogelijk.

niets anders dan die gouden momenten waarop de vogels hun hoogste lied zingen zonder uit de bomen te vallen…

Zoals gezegd, de artistieke vrijheid van al deze makers staat voor HETPALEIS voorop. Maar binnen die vrijheid dragen zij ook verantwoor-

HETPALEIS denkt en bouwt zijn programmering rond projecten.

delijkheid voor een verbinding met de mensen, processen en regels

Daarbinnen hecht het zeer aan repertoire, wanneer het om concrete

van het huis.

theaterproducties gaat.

De dramaturgische dienst is veruit de belangrijkste partner, zowel

Vóór alles neemt het veel initiatief om tot nieuw oorspronkelijk re-

artistiek als inhoudelijk. Het is op de eerste plaats aan hem om wat de

pertoire te komen, geschreven door vertrouwde schrijvers (we noem-

maker voor ogen heeft met wijsheid en beleid te stimuleren en te struc-

den Herwig De Weerdt, Stefan Perceval, Peter De Graef, Jo Roets, Dimi-

tureren volgens de overtuigingen en de werkwijze van HETPALEIS.

tri Leue, Arne Sierens, Gerda Dendooven, Johanna en An De Donder,

Zijn belangrijkste instrument is de klassieke dienstbare functie van

Pascale Platel, Suzanne van Lohuizen) of voor het huis nieuwe auteurs

kritische productiedramaturg, in de persoon van één van de vaste

(bijvoorbeeld Filip Vanluchene, Noël Fischer). Ook zullen opnieuw jonge

dramaturgen of van een ad-hocvakgenoot. In die dialoog wisselt de

mensen geëngageerd worden om te experimenteren en onder ervaren

maker van buiten met een inwoner van binnen het huis zijn gedachten

begeleiding de dialoog voor de jonge toneelliefhebber te beproeven.

met betrekking tot het werk-in-wording. Nieuwe hoofddramaturge

Meer dan in het verleden liggen plannen op tafel voor feuilletons

15

HETPALEIS, DE KUNST VAN HET OPVOEDEN IN KUNST (W@=D@, Matchboks, de trilogie, Emma). De behoefte aan

HETPALEIS wil, het mag overduidelijk zijn, de deelname aan kunst onder

samenhang tussen verschillende teksten en voorstellingen, aan con-

kinderen en jongeren stimuleren en vergroten. De expliciete taak om

tinuïteit met bepaalde makers en voor het publiek, drukt zich hier heel

inhoudelijk de drempel bij het jonge publiek te slechten waar het maar

concreet uit. Ze biedt een tegenwicht tegen de brede waaier van op

kan, ligt bij de dienst publieksbegeleiding, geleid door Anja Geuns.

zichzelf staande creaties en er ontstaan vanzelf lijnen door de jaarprogrammeringen heen.

Het huis vertrouwt bij zijn publiek op het positieve effect van een

Verder blijft het huis open voor het bewerken van bestaande litera-

aangename ervaring in de wereld van de kunst, al is die nog zo kort

tuur, zowel van toneelrepertoire (‘Eindspel’ als inspiratiebron) als van

of klein. Het gelooft dat het zich (her)kennen en zich uiten in kunst

proza voor jeugd en volwassenen, als juist van het ‘cross-over genre’

en cultuur een levensbehoefte is, die tot bloei kan komen als ze wordt

(‘De Idioot’, ‘Erik of het klein insectenboek’).

aangeraakt. En het is ervan overtuigd dat een samenleving geestelijk en emotioneel evenwichtiger en volwaardiger is wanneer haar leden

Naast nieuwe stukken ziet HETPALEIS het bovendien als zijn verant-

deelnemen aan het kunst- en cultuurleven. En omdat de intentie krach-

woordelijkheid om ruimte te maken voor het bestaand jeugdthea-

tig is, zal ze uiteindelijk ook haar uitwerking hebben. Al is die maar

terrepertoire: potentiële klassiekers die daadwerkelijk klassiekers

kort of klein.

kunnen worden, wanneer ze worden gespeeld. Na jarenlang alsmaar nieuw repertoire te hebben ontwikkeld uit hartstocht en uit gebrek

Het werk van de educatieve afdeling kan niet los gezien worden van

aan kwaliteitsvol repertoire dat immers niet bestond, heeft het

de projecten, producties en voorstellingen. Ze heeft een eigen relatie

jeugdtheater een goede boekenkast gevuld. Daarin staan stukken die

met de kinderen, de jongeren en de scholen, ze heeft een eigen ritme

het verdienen gespeeld te worden, teksten waar het publiek recht op

in haar werkzaamheden, maar ze is geen apart verhaal. Ze is een on-

heeft en waar jonge makers zich aan kunnen scherpen. HETPALEIS zal

losmakelijk onderdeel van het geheel. Kortom, ze is geen bijlage, die je

erover waken dat deze waardevolle dramatische literatuur niet in de

naar believen kunt meepakken of niet. Ze is deel van de kerntaak.

vergetelheid raakt. Een groot theaterhuis is de uitgelezen plaats voor het ontsluiten en levend houden van dit oorspronkelijke dramatische

De educatieve dienst wil niet alleen kinderen naar de kunst brengen,

reservoir. Jaarlijks wordt een bijzondere tekst uit de afgelopen twee

maar ook de kunstenaar meer in contact met kinderen. Het is niet

decennia op het repertoire genomen (bijvoorbeeld Dag monster en

vanzelfsprekend dat deze in zijn werkproces verbinding zoekt met de

Vaders en eieren).

wereld van de kinderen. En om verstaan te worden, moet er contact zijn. De educatieve medewerkers schrikken er niet voor terug om af

En dan, tot slot van dit hoofdstuk, heeft HETPALEIS als een artistiek

en toe als een lastige luis in de pels van de kunstenaar te kruipen. De

open huis het voornemen om het receptief aanbod anders in te

medewerkers willen de wensen en weerstanden van kinderen onder de

richten dan voorheen. Hierboven is al gesproken over de functie als

aandacht brengen, maar willen ook de vragen van leerkrachten en hun

gastenhuis voor een vijftal verwante huizen, wat eerder een project-

mogelijkheden en beperkingen vertolken.

matige benadering is dan enkel een programmering van voorstellingen

Net als de dramaturgen de doelstelling van HETPALEIS moeten zien

van derden.

samen te smelten met de vrijheid van de maker, ontwikkelt de dienst

Daarnaast worden voorstellingen getoond – en dit is een voortzetting

publieksbegeleiding op haar wijze de kunst van het creatief koord-

van het beleid - van makers, die met het huis verbonden zijn, maar ook

dansen tussen kind en kunstenaar.

elders werk maken. Wanneer Nicole Petit en Eva Bal hun internationaal festival realiseren, wil HETPALEIS die buitenlandse voorstellingen ook

Alle voorstellingen en activiteiten zijn vrij beschikbaar voor wie wil,

tonen. Tenslotte hoopt het leeftijdloze voorstellingen uit het buiten-

maar HETPALEIS kiest voor het onderwijs als partner van levensbe-

land die in het volwassencircuit (bijvoorbeeld in deSingel) getoond

lang. Door consequent kinderen te benaderen via de school rekent het

worden, in zijn kader en op zijn podium te brengen, zodat HETPALEIS-

huis op een steviger bedding voor de ontmoeting met theater, zeker

publiek daar in ‘zijn huis’ mee kan kennismaken.

in combinatie met het materiaal dat de dienst ontwikkelt en aanbiedt. Nog makkelijker wordt de drempel gesloopt als een medewerker in de klas komt en door met de kinderen te werken de leerkracht daadwerkelijk in zijn eigen praktijk handreikingen geeft om een voorstelling niet bij een geïsoleerd gebeuren te houden. In het volledige traject van de educatieve medewerker heeft deze met de makers in de repetitieperiode zoveel contact als mogelijk, bezoekt de scholen vooraf, werkt een voorbeeldles uit met één klas per school, overlegt met alle betrokken

16

leerkrachten, ontwikkelt in nauwe samenwerking met de makers het

zich vanuit de kern van haar opdracht op het vlak van het onderwijs.

begeleidend materiaal (op papier, op de website, op video of cd-rom),

Dagelijks en daadwerkelijk. Het huis pleit daarom voor een politieke en

bezorgt dit vooraf aan de school, zodat de kinderen zijn voorbereid

financiële vertaling van die situatie. Even daadwerkelijk. Een charter

op het theaterbezoek, organiseert try-outs, nodigt de leerkrachten uit

tussen cultuur en onderwijs, zowel op schepen- als op ministerieel

voor avant-premières en spreekt uitgebreid met hen, ontvangt hen dan

niveau, krijgt in HETPALEIS een ovationeel applaus.

met de kinderen in HETPALEIS en woont met hen de voorstelling bij, bezoekt achteraf nogmaals de klas en neemt de tijd om de reacties van

Hoe onafscheidelijk kunst en educatie binnen HETPALEIS met elkaar

kinderen en leerkrachten te beluisteren, die zij weer terugspeelt naar

verbonden zijn, bewijst de dienst publieksbegeleiding in eigen huis

de theatermakers.

met De Tuin.

In een latere fase worden workshops ingericht waarin de verzamelde

In aangename en verleidelijke ruimtes op de drie verdiepingen in

knowhow over een bepaald project en over kunsteducatie in het al-

de voorbouw, wordt het publiek uitgenodigd om zelf een ganse dag

gemeen, wordt gedeeld met (aankomende) leerkrachten. Aan het eind

(inter)actief in een artistiek proces te stappen en een proeve te

van elk seizoen evalueren de betrokken leerkrachten kritisch de voor-

doen van al wat bij een creatie komt kijken.

stellingen en het aangereikte materiaal van dat schooljaar.

De Tuin is een vervolg op de activiteiten van de ABC-studio van Gerhard Jäger, die twee jaar lang een bezielende en stimulerende gast was in

De dialoog tussen kunstenaar en school via de educatieve medewerker

HETPALEIS.

heeft soms ingrijpende gevolgen. In het lopend seizoen is gestart met

Onder begeleiding van ervaren gidsen, docenten in drama, dans,

het ontwikkelen van klasprojecten: acteurs komen de school in om

muziek of beeldende kunst, worden deelnemers uitgenodigd om vorm

daar hun stuk te spelen in plaats van dat kinderen naar het theater ko-

te geven aan een eigen idee of gevoel. Daarin ontdekken ze hoe ze

men (Geest van Stefan Perceval in 2004, Vaders en eieren van Peter

gewend zijn om zichzelf en de ander te zien. Ze krijgen de gelegenheid

De Graef in 2006). De omgeving van de school als speelplek vraagt een

om vertrouwd te raken met de essentie van het maken van kunst. In de

totaal andere artistieke benadering en houding van speler en publiek.

kern ervaren ze de prikkeling, de weerstand en de voldoening van het

En van de publieksbegeleiding.

creëren op geen andere manier dan iedere (andere) kunstenaar.

Uit het dagelijks werken met kinderen en de vele gesprekken met

Na een jaar proefdraaien in een ‘ruwbouwversie’ staan er als vertrek-

leerkrachten en leerkrachten in opleiding groeit de noodzaak voor een

punt vanaf december 2004 praktische en sfeervolle werkruimtes ter

hedendaags vervolg op de succesvolle theaterkoffer. Een aanzet voor

beschikking. Om deze ruimtes mee te laten ademen op het ritme van

dit nieuwe educatieve materiaal wordt gegeven in 2006. De uitwerking

HETPALEIS worden beeldende kunstenaars, scenografen en vormge-

en ontwikkeling gebeurt in nauw overleg met leerkrachten en docen-

vers uitgenodigd, om deze steeds voor een aantal maanden een invul-

ten lerarenopleiding.

ling te geven. Waar mogelijk sluit deze nauw aan bij een productie en is daarmee wezenlijk onderdeel van een project. Zo wordt in het kader

Zo honoreert en helpt HETPALEIS de school, opdat de school het kind

van W@=D@ een zintuiglijk interactief parcours gebouwd, waarin

helpt en honoreert.

cultuur en cultuurverschillen lijfelijk ervaren worden in plaats van ra-

De betrokkenheid van zowel basis- als middelbaar onderwijs wordt

tioneel begrepen. Hiervoor wordt onderhandeld met het Etnografisch

met de jaren intenser en groeit ook in de breedte. De educatieve dienst

museum van Antwerpen en Leiden. Een ander voorbeeld is gegroeid

moet in de nabije toekomst uitgroeien om de gemotiveerde scholen

uit de ervaring dat anderstalige nieuwkomers vaak vanuit een vertel-

tegemoet te kunnen blijven komen. Ze opteert voor een aparte werking

traditie naar theater kijken. Vanuit een hecht samenwerkingsverband

voor het basis- en het middelbaar onderwijs, wat de gerichtheid en dus

met Laika en een aantal culturele centra is de Spaanse onderwijzer en

de kwaliteit van de begeleiding zeker ten goede zal komen.

beeldend kunstenaar José Portillio uitgenodigd om ‘zijn Tuin’ in HETPA-

Daarnaast vindt de dienst publieksbegeleiding het noodzakelijk de

LEIS te installeren: een bibliotheek van onuitgegeven boeken inclusief

omkadering van de reisvoorstellingen, via verschillende program-

een eigenzinnige methodiek om kinderen en jongeren te stimuleren

matoren in culturele centra buiten de stad Antwerpen, te intensiveren.

hun eigen verhaal vorm te geven. Wanneer HETPALEIS de seizoenen

Op dit moment ontbreekt de tijd en mankracht om zicht te krijgen en te

doorbreekt en het jaar rond werkt, nodigt dit uit om tijdens de zomer-

houden op wat daar daadwerkelijk gebeurt.

maanden van 2006 het dak op te trekken om er een site aan tuinhuizen en boomhutten (in het Engels de zo tot de verbeelding sprekende ‘Hi-

Het is al eerder opgemerkt: HETPALEIS houdt ervan grenzen ter discus-

deaway homes’) te bouwen met kinderen en jeugdverenigingen onder

sie te stellen, muren te doorbreken. Het huis mag primair een kunstin-

leiding van beeldend kunstenaar Luc De Backer.

stelling zijn die theater brengt voor kinderen en jongeren, het beweegt

Saskia Louwaard bijt in december 2004 als scenografe de spits af. Zij

17

observeerde de kunstdocenten tijdens hun werk, sprak met hen en met

doorgeknipt, worden daar weer touwtjes aaneengeknoopt. Het is de

de deelnemende kinderen, ging op zoek naar inspirerende materialen

liefde voor de chaos waaruit alles ontstaat en de wetenschap dat zon-

en ontwierp een tiental installaties. Deze zullen op hun beurt diezelfde

der structuur in geen enkele samenwerking dromen tastbaar gemaakt

gidsen uitdagen om grenzen te verleggen in hun werk met de kinde-

kunnen worden.

ren. HETPALEIS ziet niets in breed publiek omwille van de breedte, omwille Klassen zijn elke dinsdag, donderdag en vrijdag in De Tuin te gast

van de cijfers, omwille van het ego van de kunstenaar misschien. Kunst

gedurende het hele schooljaar. Op woensdag- en zondagmiddagen en

is een kans. Om behaagd en geplaagd te worden. Heel het werk dat

op vakantiedagen kan iedereen vanaf vier jaar meewerken en -spelen,

de educatieve dienst onderneemt is een poging om de ogenschijnlijk

begeleid door dezelfde kunstdocenten die met de schoolkinderen

enorme drempel voor veel kinderen om ‘iets met kunst te hebben’, te

werken. Het bereikte publiek van deze workshops zijn, naast de trouwe

zien als een trapje met een aantal zeer kleine treetjes die een stuk

cultuurparticipanten, ook jeugdverenigingen, eenmalige bezoekers en

gemakkelijker te nemen zijn.

anderstalige nieuwkomers.

Daarom gaat ze vooral voorzichtig, vriendelijk en verleidelijk te werk.

Voor deze laatste groep wordt nauw samengewerkt met Meters & Peters, een vrijwilligersorganisatie die in oorsprong lessen Nederlands organiseert voor nieuwe anderstalige kinderen. Maandelijks werken nu zo’n 60 kinderen één middag in HETPALEIS. Het huis hecht veel belang aan deze samenwerking en wil groeien naar een wekelijkse actie met deze kinderen. Tenslotte is De Tuin ook een laboratorium voor kunstdocenten om nieuwe methodieken te ontwikkelen en de discipline ‘kunsteducatie’ blijvend te vernieuwen en te verdiepen. Er worden ieder seizoen meerdere dagen voorzien waarin theatermakers - die in dat seizoen gast in huis zijn – samenwerken met de gidsen om hen krachtige impulsen te geven vanuit hun werk en hun visie. In het seizoen 2004-2005 zal gewerkt worden met Jo Roets en Marianne Burgers. Omgekeerd is de kans groot dat de samenwerking zich op langere termijn ook in het artistieke werk van de betrokken makers vertaalt. En dan is er nog De Stal. De Stal is een uitbreiding van De Tuin voor hen die hun honger in een eendagsbezoek nog niet gestild kregen of welke juist opgewekt werd. Hier worden workshops gegeven in de wetenschap dat wie zelf speelt (of schrijft of eróver schrijft), een theatervoorstelling intenser beleeft. Steeds staat er een aspect van het theatermaken centraal. De resultaten worden soms ook aan publiek getoond. Per leeftijdscategorie worden jaarlijks twee cursusreeksen aangeboden. Daarnaast dient zich voor elke leeftijdsgroep een zomerwerking aan. Een continuïteit in het aanbod, een lagere deelnemingsprijs en het afschaffen van ‘selectieweekends’ (noodgedwongen bij ‘te’ grote belangstelling) worden al vanaf het najaar 2005 doorgevoerd om een breder publiek te bereiken. Een organische verbinding tussen De Tuin en De Stal moet straks ook veel meer diversiteit brengen in De Stal. Zo spinnen zich de draden in het web dat HETPALEIS vormt. Uit iedere hoek kunnen draden naar een andere worden gespannen, uit iedere kamer lijntjes uitgegooid naar een andere en als hier touwtjes worden

18

DEEL 2: UITVOERING VAN HET BELEID HETPALEIS EN ZIJN VASTE BEWONERS

waarvan de meesten op die manier van een beperkte inkomstenbron genieten als student. Echt durven rekenen op vrijwilligerswerk is op dit

De vaste personeelsploeg vormt de bedding waarin de projecten en

ogenblik vrij uitzonderlijk. En toch, heel wat mensen van diverse leeftij-

producties van HETPALEIS gecreëerd worden. Zij kan de ‘gemiddelde’

den bieden meer en meer spontaan hun diensten aan. Zinvol en zuinig

theaterproductie dragen en laten draaien. Er functioneren vijf afde-

omspringen met deze vrijgekomen energie biedt perspectieven.

lingen, waarvan de betrokken stafmedewerker de hoofdverantwoorde-

Andere mogelijkheden komen vanuit de stagewerking, maar de struc-

lijke is. HETPALEIS onderscheidt de dramaturgische cel, de educatieve

turele werking mag hier niet fundamenteel op steunen. Stagiair(e)s de

groep, de externe communicatiedienst, de administratieve ploeg en de

kans bieden om ervaring op te doen en in HETPALEIS de theorie aan

technische dienst (zie bijlage 3: organigram). Deze technische ploeg

de praktijk te toetsen, verdient aandacht. De ervaring heeft inmiddels

- onder leiding van Frits Maris - is verreweg de grootste. Toch worden

geleerd dat de talrijke stagekansen (gemiddeld 15 stagiair(e)s per sei-

ook daar regelmatig toegevoegde krachten aangewend omwille van

zoen) vruchten afwerpen in een later stadium. Als bij een stage zowel

specifieke kwaliteiten die voor een bepaald project vereist zijn.

het huis als de student er beter van worden, dan kruisen de wegen

De vaste personeelsploeg varieert tussen de 50 en 60 personeelsleden

elkaar als vanzelf weer.

die elk hun werkritme hebben en waarvan ook een groot aantal krachVanuit eenzelfde bezorgdheid is er ook aandacht voor vakverdieping

ten buitenshuis werkt in functie van de talrijke reisproducties.

en -verbreding van het personeel. Er worden cursussen aangeboden Zonder overdrijving mag worden gesteld dat het steeds geactuali-

en opdrachten gegeven die in het verlengde liggen van een job of die

seerde arbeidsreglement met ‘huishoudelijke afspraken’ inspirerend

prikkelen tot meer werkvreugde en fierheid. Bovendien resulteert dit

werkt voor andere huizen, aangezien deze tekst net als de bundel

al gauw in werkverbetering en die is altijd welkom.

‘functieomschrijvingen’ al heel wat keren op het kopieerapparaat heeft gelegen op vraag van andere huizen.

HETPALEIS EN HET JUISTE PUBLIEK OP DE JUISTE ZETEL

Naast tal van informele momenten, premières, feesten en fuiven, zijn gestructureerde overlegmomenten van belang voor het maken van gezamenlijke afspraken, het uitpraten van discussieonderwerpen en de uitwisseling van informatiegegevens. Wekelijks komt de staf bijeen en

In de geschiedenis van het Koninklijk Jeugd Theater zijn er vele jaren

jaarlijks worden zes algemene personeelsvergaderingen gepland. In

geweest dat ouders in groten getale met hun kinderen traditiegetrouw

het midden van het werkjaar zijn er functioneringsgesprekken waar

regelmatig de schouwburg binnenwandelden, wat de aard en de kwa-

per functioneringsgroep de werking geëvalueerd wordt en op het einde

liteit van het gebodene ook was. Natuurlijk ziet HETPALEIS vandaag de

van het werkjaar wordt elk personeelslid individueel geëvalueerd. Deze

dag het liefst zijn publiek met diezelfde vanzelfsprekendheid binnenko-

evaluatie wordt in een schriftelijk rapport bekrachtigd.

men, maar de geest van de tijd is veranderd.

Overleg en evaluatie staan hoog in het vaandel van HETPALEIS. Dit heeft als gevolg dat de vergaderfrequentie van zowel de Raad van

De belangrijkste doelgroep van HETPALEIS ligt tussen 4 en 18 jaar. Deels

Bestuur als van de staf hoger ligt vrij hoog.

wordt dit publiek betrokken via de scholen. De brede waaier van de bevolking van de stad – of daar waar in de regio of het land gespeeld

Naar aanleiding van overlegmomenten in de afgelopen twee jaren over

wordt – zit georganiseerd in de zalen en de dienst publieksbegeleiding

‘diversiteit’ in alle geledingen, is het tenslotte de personeelsploeg

zorgt samen met de leerkrachten voor de noodzakelijke omkadering.

geweest die de sleutels aanreikte voor een klimaat van openheid voor

Maar voor de vrije voorstellingen liggen de kaarten anders. De moge-

alle diversiteitvariaties met voldoende aandacht voor betrokkenheid,

lijkheden om de vrije tijd door te brengen zijn zo overweldigend dat de

communicatie en werkdruk. Samen met een vrijwillige groep perso-

keuze voor theaterbezoek gericht gestimuleerd moet worden. HETPA-

neelsleden is HETPALEISmanifest opgesteld, waarin deze drie punten

LEIS is er niet op uit om per se zoveel mogelijk mensen bij zijn werking

concreet zijn geformuleerd in een houding die mag verwacht worden

te betrekken. Het huis vindt het essentiëler om de geïnteresseerde be-

van alle personeelsleden (zie bijlage 4).

zoeker en de juiste voorstelling bij elkaar te brengen. Daarmee gevulde

De leiding van het huis draagt de verantwoordelijkheid voor een gede-

zalen creëren, is optimaal. Om die reden is er geen dienst ‘publiekswer-

gen sociaal beleid dat eerlijk en (gezins)vriendelijk is en zorg draagt

ving ’of ‘promotie’ in huis. HETPALEIS wil zich immers niet gedragen

voor democratische en veilige werkomstandigheden.

als ‘verkoper’. Het kiest voor de benaming externe communicatie en onthaal, want het gaat vóór alles om contacten leggen en mensen in-

HETPALEIS wil meer werken met vrijwilligers. Op dit ogenblik kan het

formeren die ontvankelijk zijn, en ervoor zorgen dat zij de weg naar het

huis rekenen op een suppoostenploeg van een dertigtal jonge mensen

theaterhuis en zijn activiteiten gemakkelijk vinden. Het opzet staat in

19

het teken van netwerken uitbouwen en bruggen slaan. Bruggen tussen

HETPALEISelijk beschilderde bouwplaatsschuttingen… liggen geduldig

HETPALEIS en de artiest, tussen de artiest en het publiek, tussen het

op de plank te wachten om te worden ingezet op een juist moment.

publiek en het huis, tussen het huis en zijn partners, tussen de diverse gemeenschappen in de stad, tussen Antwerpen en Vlaanderen.

Naast de laagdrempelige activiteiten voor de specifieke doelgroep, neemt de dienst ook initiatieven om de maatschappelijke integratie

Onder leiding van Annik Klaes is de afgelopen periode een helder be-

en betrokkenheid in de breedte te versterken, zoals het actief aan-

leid ontwikkeld dat door alles heen poogt intensief bij te dragen aan

spreken van de omwonende buren of informatieve ontvangsten voor

een positief imago van de kunst in het algemeen en van de podium-

studenten.

kunsten in het bijzonder. HETPALEIS gelooft in collectieve marketing met verwante instellingen

Om het brede palet aan producties en activiteiten een handvat te

en wil graag in overleg met andere netten initiatieven nemen tot ge-

geven voor het publiek, kiest het huis voor een promotioneel thema

meenschappelijke acties waar ‘goesting in theater’ gepromoot worden.

(bijvoorbeeld ‘de stad en haar bewoners’), maar daarbinnen werkt

Het zet gemeenschappelijke projecten met andere culturele instellin-

externe communicatie uiteraard aan productiebekendheid. Ieder

gen in de stad op het spoor. De kindercultuurkrant en de culturele

project – met zijn beoogde leeftijdsgroep - heeft zijn specifieke ingang

tijdbonnen zijn hier voorbeelden van. De toekomst sluit niet uit dat ook

om bij het publiek een kiem van interesse te wekken. Daarna is het de

gemeenschappelijke affiches uitgetekend kunnen worden.

kunst om de vlam te doen ontbranden en nog liever: het vuur aan te houden. Een bundeling van producties voor eenzelfde leeftijdsgroep

Daarbinnen wil het huis uiteraard een uitgesproken sympathie voor het

op een aantrekkelijke flyer, in een handig kinderzakboekje, op een

kinder- en jeugdtheater bewerkstelligen.

uitnodigende website, helpt de aandacht voor het aanbod vast te

De verscheidenheid van leeftijdsgroepen verplicht tot het maken

houden.

van een onderscheid tussen ‘de specifieke doelgroep’ (tussen 4 en

Voor de reisvoorstellingen worden de programmatoren bondgenoten.

18 jaar) en ‘de verleidingsgroep’ (tussen 13 en 45 jaar). Om de jongste

Het noodzakelijke promotiemateriaal wordt hen ter beschikking ge-

doelgroep te bereiken dient een oudere doelgroep ‘verleid’ te worden,

steld. Zij zorgen voor de verdere aanpak en verspreiding.

want hij beslist uiteindelijk of de kleuter of het kind zal komen. Zelfs als de tiener zelfstandig en autonoom een keuze kan maken uit het

Het internetgebruik is bij jongeren zeer populair. HETPALEIS inves-

aanbod, zal het meestal toch de volwassene zijn die het laatste woord

teert in de uitbouw van de site die nu reeds een voorbeeldfunctie

heeft (inzake ticketgeld of vervoer). De publiciteit moet dus evenzeer

veroverde in het culturele veld. In het seizoen 2003-2004 werd de web-

de verleidingsgroep warm maken, zijn vertrouwen winnen en stimule-

site van HETPALEIS genomineerd voor World Summit Award en aan de

ren tot een blijvende participatie dan dat het de kinderen en jongeren

Verenigde Naties voorgedragen als het beste Belgische voorbeeld van

nieuwsgierig moet maken.

e-content en creativiteit in de categorie van e-culture. Wat de selectie wil aantonen, is hoe nieuwe technologische trends kunnen bijdragen

HETPALEIS mag dan nog steeds genieten van de KJT-bekendheid bij

tot een vlotte inhoudelijk sterke communicatie.

een oudere generatie, er is nog veel inspanning en inventiviteit nodig

De website neemt het publiek mee in een steeds evoluerende kijk op

om de naamsbekendheid van HETPALEIS te bewerkstelligen. Los van

de podiumkunsten. De nieuwsflash informeert snel, kort en efficiënt

de gerichte publiciteit per project, werkt de algemene communicatie

over de lopende activiteiten en wordt op regelmatige tijdstippen ver-

langs verschillende instrumenten: de seizoensbrochure, de maande-

stuurd. De onderwerpen zijn uiteenlopend: promotionele acties voor

lijkse HETPALEISindruk, de populaire HETPALEISwebsite en speciale

de voorstellingen, promotie voor het forum en de website, werving

acties die de drempels actief omlaag halen, zoals jongerenfuiven of

voor previews, aankondiging van chatsessies, bekendmaking van

een ‘Laat je inpakken’-middag voor kinderen die hun boeken kunnen

premièrefeesten. Abonnees ontvangen op hun verzoek een sms-tekst-

laten kaften met speciaal HETPALEISkaftpapier.

berichtje op hun mobiele telefoon over het last-minute aanbod van

Aangezien na meting blijkt dat 50% van de kaartverkoop gebeurt op

HETPALEIS. De mogelijkheden van de interactieve communicatie lijken

basis van het raadplegen van de seizoensbrochure blijft de publicatie

onbegrensd: HETPALEIS biedt een forum waar bezoekers in dialoog

van een algemene infobundel een verantwoorde investering. Onder-

gaan met elkaar of met de betrokken medewerkers van het huis. Voor

zoek heeft ook uitgewezen dat initiatieven als affiches in de stad niet

de toekomst zijn nieuwe uitgesproken websiteprojecten in de maak en

direct een vermeerdering van het aantal toeschouwers betekenen.

dit in nauwe samenwerking met de nieuwe vzw C.H.I.P.S.

Toch meent HETPALEIS dat de aanwezigheid in de straten van de stad

Alhoewel de werking van het wijde web onmisbaar is geworden, worden

belangrijk blijft voor juist die naamsbekendheid. Andere ideeën als

ook de vertrouwde media als krant en radio blijvend betrokken bij de

brutaal bedrukte broodzakken, ongewoon schone vuilniszakken of

externe communicatie.

20

Zonder overdrijven mag gezegd worden dat een goede communicatie

Zelf voorziet het huis een ondersteuning door een aantal sponsoren

en een dagelijkse aandacht voor HETPALEIS als gastvrij, dynamisch en

voor specifieke beleidspunten (zie bijlage 5). Verder zijn er natuurlijk

eigentijds theaterhuis hun vruchten afwerpen. Dat imago wil HETPA-

de inkomsten uit ticketverkoop, uitkoopsommen, foyerwerking, enzo-

LEIS al laten voelen van aan de inkom.

voort.

Het hierboven uitgeschreven voornemen om de foyerwerking stap voor stap uit te bouwen, wordt in zijn uitwerking voor een belangrijk

Het voorwaardenscheppend werk impliceert ook orde en structuur

deel door externe communicatie gestuurd. Onthaal is immers zijn

aanbrengen in de chaos, waarmee artistiek creëren onvermijdelijk

tweede opdracht, want communicatie begint bij contact en ontmoe-

gepaard gaat. De zakelijke leiding is voortdurend bezig om verbin-

ting. Een gastvrije inkomhal, een gratis vestiaire, een sympathieke

dingen te ontdekken en lijnen te trekken in de grillige processen vol

baliebediende, een prettige kinderopvang, een goede signalisatie,

wijzigingen en wisselingen. Van het meest grootscheepse plan tot

een vriendelijke suppoost, een democratisch prijzenbeleid…, het zijn

de kleinste kwinkslag moet een vertaling gevonden worden in een

bezorgdheden waar blijvend aan gewerkt wordt. Een gunstig klimaat

organisatiestructuur en in begrotingen. Voor de deadline van iedere

helpt de bezoeker een stap verder te zetten in de richting van de

dossierindiening wordt door de zakelijke cel de alarmklok geluid. Want

schouwburg.

zakelijk betekent ook planning en vooral veel inspanning om eenieder aan die planning en afspraken te houden.

HETPALEIS hecht belang aan publieksonderzoek. In de periode van dit meerjarenplan wil het huis een aantal aspecten verder onderzoeken.

Hoewel er een permanente aandacht en bijsturing vereist is voor het

Vijf jaar na de eerste publieksenquête is het tijd om een vergelijkende

vaste personeel, worden de freelancers niet uit het oog verloren. HET-

studie te maken en evoluties in kaart te brengen. Uiteraard wil het huis

PALEIS draagt maatwerk hoog in het vaandel als het om contracten

weten of de virtuele bezoeker ook werkelijk theaterbezoeker wordt.

gaat. Zowel de CAO Podiumkunsten als het arbeidsreglement zijn rich-

Bovendien wil HETPALEIS van start gaan met een zeer gericht meerja-

tinggevend, maar elk nieuw engagement wordt op zijn eigenheid be-

rig onderzoek. Een diverse groep kinderen zal gedurende een tiental

sproken. Omvang, verantwoordelijkheid, duurtijd, moeilijkheidsgraad

jaren gevolgd worden in de evolutie van zijn culturele interesse. Een

en solidariteit zijn sleutelelementen in elk gesprek. Geen exuberante

samenwerking met de afdeling cultuurmanagement van de UA, onder

lonen, geen nepstatuten, geen lege contracten. Hoewel soms nog de

leiding van professor De Brabander, zit in de lift.

idee leeft dat men in een groot huis groot geld kan verdienen, heeft HETPALEIS de afgelopen jaren in Vlaanderen een duidelijke bijdrage

Behalve de voortdurende aandacht voor en versterking van de keur

geleverd aan een gezondere en transparantere relatie in het landschap

aan activiteiten en daarbij het realiseren van de nieuwe foyerwerking,

tussen een vaste structuur en freelancers. Misschien is dit een verdien-

bereidt de externe communicatie zich voor op de operatie van seizoen-

ste van het ganse huis, maar zeker van het zakelijk beleid.

werking naar jaarwerking. De dienst zal tijd en energie nodig hebben

Vanzelfsprekend vraagt het budgetbeheer, alsook de verwerking van

om deze omschakeling zo soepel mogelijk te laten verlopen.

zo’n 300 externe contracten per jaar (boven op de vaste overeenkomsten), een grote investering van de administratieve ploeg.

HETPALEIS EN HET SCHEPPEN VAN ORDE EN VOORWAARDEN

HETPALEIS heeft als stadstheater, naast zijn creatieopdracht ook een beheersopdracht. De accommodatie dient goed benut, zinvol gebruikt, onderhouden en geoptimaliseerd te worden. Een goed

Alvorens over te gaan tot het leger getallen, waarin het tot dusver

functioneren van de portierdienst alsook van de ontvangstbalie is

omschreven beleid geconcretiseerd wordt, nog een paar woorden.

hier een onderdeel van. Bovendien krijgt ook de veiligheid van het

De zakelijke en administratieve afdeling, waarvoor zakelijk leider Dirk

gebouw, zowel voor de ‘bewoners’ als voor de gebruikers van buiten

Vanhaute de verantwoordelijkheid draagt, schept traditiegetrouw de

steeds meer aandacht. De zakelijke leiding is verantwoordelijk voor de

noodzakelijke condities voor de werking. Natuurlijk betekent dat op

uitvoering van deze opdracht, al is het vooral de technische dienst die

de eerste en/of de laatste plaats de financiële middelen verwerven,

deze taak in de dagelijkse werking voor zijn rekening neemt, al of niet

beheren, behouden en verruimen om de altijd groeiende dromen te

met externe ondersteuning.

realiseren en de altijd groeiende kosten te dekken.

Op het vlak van de infrastructuur moet ook de komende jaren activiteit

HETPALEIS wordt structureel gesteund door drie overheden: de

ondernomen worden.

Vlaamse overheid, de provinciale overheid en de stad Antwerpen. Beheersovereenkomsten worden opgesteld, op tijd geëvalueerd en

Wat betreft de jaarlijkse verkoop van rond de 200 reisvoorstellingen,

dienen soms geactualiseerd.

koestert het huis de wens om de rechtstreekse band met de program-

21

matoren nauwer aan te halen. Hiermee verkort het de lijnen en vergroot het de greep op de werking van de reisvoorstellingen, zowel voor de betrokken artiesten alsook voor het publiek. De cijfers zullen u verderop het concrete verhaal vertellen, maar niet vóór de artistieke plannen voor het jaar 2006 en ook al deels voor daarna, uw aandacht hebben gevraagd.

22

DEEL 3: DE ARTISTIEKE CONCRETISERING 2006

zijn repertoire blijven en volle zalen trekken. Zo’n tien seizoenen later speelt Bram Kwekkeboom hetzelfde stuk bij jeugdtheatergezelschap

Op het brede terrein dat HETPALEIS in zijn artistieke werking bestrijkt,

Wederzijds. Sien Eggers brengt de monoloog – als moeder en dochter

zijn uiteenlopende plannen en projecten in voorbereiding, maar de

– bij HETPALEIS terug op het podium.

theaterproducties blijven de belangrijkste pijler vormen. Hieronder volgt een nadere uitwerking van de titels en namen die u al eerder

Erik Pinksterblom

onder HETPALEISbeleid aantrof. In ieder aankomend activiteitenplan zullen uiteraard alle noodzakelijke

PREMIÈRE: januari 2006 - Serre

details gegeven worden.

TEKST: Godfried Bomans

(WERKTITEL)

TEKSTBEWERKING: Johanna De Donder CONCEPT: An De Donder

Aliceke

MET: An De Donder en een jonge acteur/accordeonist

COPRODUCTIE met Theater Froe Froe

VOOR +5 JAAR ( DE OUDSTE KLEUTERS EN 1 STE LEERJAAR)

PREMIÈRE: december 2005 - Grote zaal TEKST:

Er is momenteel een zichtbaar gebrek aan sterke producties voor

naar Lewis Caroll

BEWERKING: Jan Maillard en de cast

kleuters in het landschap. HETPALEIS trekt er hard aan om die tendens

REGIE: Jan Maillard

te keren. An De Donder heeft al eerder haar interesse uitgesproken

MET: Maarten Bosmans, Nele Goossens, Stany Crets,

voor een kleuterproductie. Ze wil graag verder werken aan een aanzet

Jan Van Looveren, Tine Bertels, Britt Vanderborght

die ze ooit heeft gegeven aan een bewerking van ‘Erik of het klein

en poppenspelers Gert Dupont en Bruno Smeyers

insectenboek’ (1941) van Godfried Bomans. Het verhaal van Erik heeft

MUZIEK, LIVE: Bo SpaenC en Cesar Janssens

Johanna De Donder tot een rijmend gedicht herschreven en ze heeft

VOOR +6 JAAR

daar ook accordeonmuziek bij gecomponeerd. Voor de rol van Erik en de accordeon zoekt An De Donder naar een jonge acteur. Zelf neemt ze alle insectenrollen voor haar rekening.

In Bosman en de vijand en Eet mij liet Jan Maillard zich al eerder inspireren door ‘Alice in Wonderland’. En hij is er nog niet klaar mee. Ditmaal zal hij dichter dan voordien bij de oorspronkelijke schriftuur

Roza en Louise

en de authentieke personages blijven. De rode draad is de kat, die Alice telkens een nieuwe en verkeerde weg doet inslaan. Aliceke zal een

PREMIÈRE: januari 2006 - Grote zaal

‘mooie nachtmerrie’ zijn, waarin het publiek wordt meegenomen op

TEKST EN REGIE: Herwig De Weerdt

een associatieve reis door het onbeschrijfelijke Wonderland, dat door

MET: Peter Reijn, Patricia Goemaere, Lorenza Goos en

de musici in een slagwerkfeest zal worden vertaald.

Hans Wellens VOOR +14 JAAR EN ‘SENIOREN’

U bent mijn moeder

Herwig De Weerdt is gevraagd om samen met dezelfde acteursgroep

PREMIÈRE: december 2005 – Serre

met wie hij in december 2003 al aan Roza had gewerkt, de draad weer

TEKST: Joop Admiraal

op te pakken en verder te werken aan dit veelbelovende project. De

REGIE: Stefan Perceval

Weerdt staat in voor de tekst en de regie.

MET: Sien Eggers

Elk leven beweegt zich tussen liefde en dood. Zowel van de grootouder

VOOR GROTE ZONEN EN DOCHTERS

als van het kleinkind. Welke leeftijd je ook hebt, de verlangens en de

EN HUN (KLEIN)KINDEREN VANAF 9 JAAR.

angsten, ze gaan nooit over. De Weerdt onderzoekt hoe hij het onderwerp ontroerend, humoristisch en wrang naar voren kan brengen. Nadrukkelijk voor jong én oud.

In november 1981 speelde acteur Joop Admiraal voor het eerst zijn uit improvisatie ontwikkelde theaterstuk U bent mijn moeder. Publiek en pers waren onder de indruk. Admiraal geeft een persoonlijk en

De idioot

eerlijk beeld van het leven van zijn 80-jarige demente moeder die hij iedere zondag in een tehuis bezoekt. Het stuk geeft ook een gevoelig

COPRODUCTIE met Laika

beeld van de moeder-zoon relatie. Zowel de rol van de zoon als die van

PREMIÈRE: maart 2006 - Grote zaal

de moeder speelde Admiraal zelf. De voorstelling zou seizoenenlang op

TEKST: Fjodor Dostojevski

23

BEWERKING EN REGIE: Jo Roets en Jur van der Lecq

en de makers de balans opmaakten, keken ze terug op een meer dan

MET: Frank Dierens, Elke Dom, Gert Jochems, Mark Kraan,

geslaagde afloop. Wat bedoeld was als een eenmalig project, groeide

Simone Milsdochter, Jochum ten Haaft, Jur van der Lecq,

uit tot een epos.

Kristine Van Pellicom, en andere

In Matchboks the prequel (2005) wordt er getoond wat er aan

VOOR +15 JAAR

Matchboks voorafging en hoe het allemaal begon. Ter afsluiting van de vierjarige samenwerking wordt er een derde deel toegevoegd aan

Als eerste op de rol van coproducties met Laika staat De Idioot van

de Matchbokscyclus. Het laatste deel wordt in juni 2006, samen met de

Fjodor Dostojevski. Jo Roets en Jur van der Lecq bewerkten in 1999 de

eerste twee delen, in zijn geheel getoond in HETPALEIS en reist voor

monumentale roman ‘De gebroeders Karamazov’ van Dostojevski tot

een korte periode door Vlaanderen.

De Karamazovs. De productie kende veel bijval bij pers en publiek en werd geselecteerd voor Het Theaterfestival 2001. Nu waagt hetzelfde

Eindspel

tweetal zich aan een toneelbewerking van ‘De idioot’.

(WERKTITEL)

Na jaren afwezigheid keert de aan epilepsie lijdende Prins Myshkin

PREMIÈRE: mei 2006 - Serre

terug in Sint-Petersburg. Al snel komt hij terecht in een wirwar van

TEKST EN REGIE: Noël Fischer

gebeurtenissen die allemaal draaien rond de liefde voor een vrouw:

VORMGEVING: Marianne Burgers

Nastasya Filipovna. Prins Myshkin kan geen onrecht verdragen. Hij wil

MET: Gert Jochems, Bart Slegers, Esther de Koning

het beste voor iedereen en met zijn kwetsbare eerlijkheid brengt hij

en Joost Howard

mensen en systemen aan het wankelen. Zijn angst om niemand teleur

VOOR +8 JAAR

te stellen of pijn te doen, leidt uiteindelijk tot ingewikkelde intriges waarin hij zijn geluk opoffert.

Typerend aan de voorstellingen die Blauwe Engel van Noël Fischer en

De typische Dostojevski-ingrediënten zijn ook in dit boek aanwezig:

Marianne Burgers maakt, is de eenvoud in vormgeving en de uitver-

mensen op het topje van hun zenuwen zoekend naar een levensdoel,

grote fysieke bewegings- en lichaamstaal, waarmee ze al enkele suc-

liefdesgeluk dat te koop lijkt, de familie als broeihaard van intriges. De

cesvolle creaties maakten (Peer en Villa Fink).

fascinerende karakters en rijke dialogen nodigen uit tot een theatrale

Na overleg met HETPALEIS wil het jonge gezelschap zich laten inspire-

vertaling.

ren door ‘Eindspel’ van Samuel Beckett en van daaruit een theaterstuk voor kinderen vanaf 8 jaar ontwikkelen. Dit stuk snijdt verschillende thema’s aan waarin kinderen zich zeker kunnen herkennen. Vooral de

Matchboks, de trilogie

ouder-kind relatie, de vriendschap maar ook de spanning, waar deze

PREMIÈRE: april 2006 - Serre

een machtsverhouding wordt. Maar die strijd kan onderuitgehaald…

TEKST, REGIE EN SPEL: Roy Aernouts, Ruth Becquart,

Het materiaal biedt verschillende sp(e)elelementen die zich prachtig

Stijn Cole, Bert Haelvoet en Mark Verstraete en Marij De Nys

lenen om vanuit de taal van de beweging benaderd te worden.

VOOR +14 JAAR

Van hot naar her

Op onnavolgbare manier heeft Stijn Cole met zijn collega’s Roy Aer-

(WERKTITEL)

nouts en Bert Haelvoet de kans die HETPALEIS hem na zijn opleiding

COPRODUCTIE met Monty en Moussem vzw

bood, aangenomen en een serie producties voor jongeren gemaakt,

PREMIÈRE: mei 2006 - Grote zaal

waarin een eigen stijl en een binding met dit publiek gevonden is. Ge-

WORKSHOPS onder leiding van Clara van den Broek

baseerd op improvisaties schreven ze collectief de teksten.

en Dahlia Pessemiers

In Matchboks (2003) is te zien hoe een malafide vierkoppige or-

MET: Marokkaanse jongeren

ganisatie zich, onder het mom van een entertainmentbureau voor

EEN MULTICULTUREEL PROJECT VOOR +15 JAAR

artiesten, bezighoudt met kleine criminaliteit. Maar door onderlinge spanningen, crisissen en hoogoplopende ruzies werken ze zich steeds

Het is bekend: in een stad als Antwerpen groeien de verschillende ge-

verder in de nesten, wat soms tot komische situaties leidt waarbij de

meenschappen steeds verder uit elkaar. HETPALEIS wil in coproductie

grens tussen realiteit en fictie zeer dun is. De aard van de mens om

met Monty en Moussem vzw, vanuit een maatschappelijke bezorgdheid

ondanks zichzelf over lijken te gaan, blijkt van alle tijden. Vooral de we-

en een artistieke nieuwsgierigheid, een project opstarten met Marok-

reld van de entertainment blijkt een zoo zonder kooien met hier en daar

kaanse jongeren.

wachters die tevergeefs trachten de zaak in de hand te houden. Toen

Van hot naar her is een theaterproject dat beoogt Antwerpse jonge-

de laatste voorstelling van Matchboks gespeeld was en HETPALEIS

ren van Marokkaanse origine op een theatrale manier hun verhaal te

24

laten doen over wie zij zijn. Aan actrices en theatermaaksters Dahlia

delijk als een opwekkend wezen beschouwd kan worden, mag humor

Pessemiers (die in Niet alle Marokkanen zijn dieven van Arne Sie-

niet ontbreken. De monoloog wordt gebracht door Stefan Perceval.

rens meespeelde) en Clara van den Broek, allebei van semi-allochtone

Als locatie wordt gedacht aan zowel het nieuwe als het oude gerechts-

origine, is gevraagd om via een tweetal workshops - die in maart 2005

gebouw te Antwerpen. Nadien kan de monoloog ook op verschillende

beginnen - tot een aantal toonmomenten te komen die op langere ter-

kansels van kerken, kapellen en moskeeën gespeeld worden. Advocaat

mijn (in mei 2006) in een voorstelling kunnen uitmonden. Doel van het

Jef Vermassen is gepolst en hij wil adviseren bij het schrijven van een

project is om zoveel mogelijk verhalen los te weken en een theatrale

overtuigend pleidooi.

expressiemogelijkheid te geven aan een groep Marokkaanse jongeren met een interesse in theater. Mohamed Ikoubaân van Moussem vzw

HETPALEISdebutanten

is gevraagd als “go-between” naar de Marokkaanse gemeenschap in Antwerpen en hij helpt mee met het zoeken naar jongeren via verschil-

PREMIÈRE: september 2006

lende organisaties.

COACH: Sam Bogaerts

Van hot naar her wil een start zijn voor een langere termijnwerking. Het wil een enthousiasme losmaken dat een voedingsbodem is voor

In opdracht van HETPALEIS scout Sam Bogaerts vanaf december 2005

een volgend project.

laatstejaars die ergens (Gent, Brussel, Antwerpen, Arnhem, Maastricht) schoollopen en die hopen dat schooljaar af te studeren. Bogaerts beperkt zich niet enkel tot de regie- of acteursopleiding, ook studenten

Trouwfeesten en processen

aan kostuum- en decoropleidingen komen in aanmerking.

COPRODUCTIE met DASTHEATER en De Roma

In mei 2006 worden de geselecteerden gecontacteerd en samen met

PREMIÈRE: mei 2006

een aantal collega’s wordt van hen verwacht één of meerdere presen-

CONCEPT EN REGIE: Arne Sierens

taties te verzorgen tijdens de septembermaand.

MET: Titus De Voogdt, Marijke Pinoy, Johan Heldenbergh,

HETPALEIS kan een zevental jonge professionelen een eerste contract

en andere

aanbieden.

VOOR +15 JARIGEN

(Zonder titel)

In de bijzondere locatie die de Borgerhoutse Roma ontegenzeglijk is, zal Arne Sierens zich verdiepen in internationale rechtsprocessen

COPRODUCTIE met De Tijd

die aan het gerechtshof van Den Haag worden gevoerd, terwijl hij zich

PREMIÈRE: september 2006 - Serre

onderdompelt in de sfeer van trouwfeesten, zoals zigeuners die vieren.

TEKST: Filip Vanluchene

In een entourage van chaos en armoe in een leven buiten de wereld

REGIE: Lucas Vandervost

en de wet, op de noten van vitaliteit en melancholie, komt niet mis te

VOOR +8 JAAR

verstaan menselijk leed voor het voetlicht. Na een eerdere productie met De Tijd (De telduivel) is HETPALEIS

Lof der zotheid

opnieuw naar artistiek leider en regisseur Lucas Vandervost gestapt (WERKTITEL)

met de vraag of hij een bewerking van een sprookje zou willen regis-

PREMIÈRE: augustus 2006

seren. Er ging niet veel water door de zee om tot de afspraak te komen

EEN LOCATIEPROJECT in het nieuwe en oude

dat Vandervost een eerste regie voor kinderpubliek op zich zal nemen.

gerechtsgebouw te Antwerpen

Maar of dat een sprookje wordt? Hij opteerde direct voor een schrijf-

Paul Mennes

opdracht aan auteur Filip Vanluchene. Zij beiden werkten al vaker

Stefan Perceval

vruchtbaar samen en Vanluchene schreef de laatste jaren al meerdere

TEKST: MET:

keren voor het jeugdtheater, in opdracht van Laika en Kopergietery. De Een idee dat voortvloeide uit de gesprekken met Stefan Perceval, is

regisseur vermoedt dat kinderen gemakkelijker dan volwassenen kun-

een eigentijdse versie van ‘Lof der zotheid’ te brengen. Geïnspireerd

nen meegaan in de typische schrijfstijl van deze schrijver en gevoelig

door het meesterwerk van Erasmus en de eigenzinnige interpretatie

zullen zijn voor de manier waarop hij van vertelperspectief wisselt.

van Arnon Grunberg ‘De mensheid zij geprezen’ zal HETPALEIS aan de vooravond van de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen een opdracht geven aan Paul Mennes die zijn pleidooi gaat schrijven voor de mensheid met al haar gebreken. Hoewel de mens niet onvoorwaar-

25

Vaders en eieren

worden als koevoet aangewend om verschillen open te breken en het

PREMIÈRE: oktober 2006

“beschouwen en beoordelen” om te buigen in een “mee-beleven”.

TEKST: Heleen Verburg

In dezelfde periode wordt er, onder aanvoering van Dimitri Leue en

REGIE: Peter De Graef

Pieter Embrechts, vier maal een productie gecreëerd, die steeds in

EEN KLASPROJECT VOOR HET 5E EN 6E LEERJAAR

HETPALEIS in première gaat en enkel daar vervolgens een serie van een maand speelt. De voorstellingen variëren in benadering en om-

Theatermaker Peter De Graef kwam er zelf mee: geschreven voor

vang. In de eerste voorstelling staat India centraal. Dimitri Leue zal een

Theatergroep De Citadel (Groningen, 1996) en al door uiteenlopende

tekst schrijven gebaseerd op de ‘Mahabharata’. Componist Benjamin

gezelschappen in verschillende landen op het repertoire genomen, is

Boutreur, die bij Lodewijk, de koningspinguïn al met Dimitri Leue

Vaders en eieren oorspronkelijk gemaakt voor het klaslokaal en daar

heeft samengewerkt, zal hierbij muziek componeren voor een tiental

al veelvuldig gespeeld.

strijkers. De beoogde doelgroep is acht jaar en ouder. De tweede voor-

Een aanstaande pinguïnmoeder en de vader van de kleine, die geacht

stelling staat in het teken van Mexico en wordt in samenwerking met de

wordt het ei uit te broeden (!), hebben heel wat te beredderen. Want:

veelgeprezen groep Think of One gemaakt. Ook aan deze voorstelling

waar ben je eigenlijk voordat je wordt geboren? En ben je voorbestemd

zal een tekst ten grondslag liggen en wel uit ‘De Kroniek van het vuur’

aan een bepaald soort ouders? De tekst is poëtisch en tegelijkertijd

van Eduardo Galeano, in een toneelbewerking van Pieter Embrechts.

humoristisch, op het absurdistische af, met dialogen vol onverwachte

Deze voorstelling gaat in de feestmaand december in première en is

wendingen. De Graefs keuze voor dit pareltje van Heleen Verburg ver-

gericht op een familiepubliek (vanaf zes jaar). In het derde deel rond

baast totaal niet.

China/Tibet wordt er uitgegaan van een Tibetaans sprookje en spelen,

En daarmee is als vanzelf de opvolger van het klasproject Geest

naast Dimitri Leue en Pieter Embrechts, nog een viertal acteurs mee,

geboren.

waaronder Robby Cleiren, Frank Focketyn en Warre Borgmans, en één drummer. De doelgroep is acht jaar en ouder. Het laatste deel draait om Mali en is gericht op een doelgroep vanaf 14 jaar. Dimitri Leue en

W@=D@

Pieter Embrechts worden in deze voorstelling, in zowel spel als muziek,

EEN MULTIMEDIAAL CULTUURPROJECT

bijgestaan door de voltallige groep van de Kakkewieten. De basistekst

PREMIÈRE: november/december 2006

van waaruit wordt vertrokken is ‘Sunjata’, een stichtend epos over het

en januari/februari 2007

ontstaan van West-Afrika.

VASTE W@=D@-KERNGROEP: Dimitri Leue, Pieter Em-

brechts, Kristoff Leue en Hanneke Reiziger VOOR +6 JAAR, +8 JAAR EN +14 JAAR

Tijdens de periode november 2006 tot en met februari 2007 gaat er een grootschalig project van start in samenwerking met Ketnet, Sancta Media en HETPALEIS. W@=D@ wil de grote tradities uit Azië, West-Afrika en Zuid-Amerika ontsluiten voor jongeren, zowel op televisie (wekelijkse avontuurlijke reportages), op het web (digitaal platform) als op het podium (theatervoorstellingen). Met gebundelde krachten en verenigde media wil het W@=D@-project een wig drijven in het vastlopende beeld van onwrikbare culturele diversiteit en jongeren inspireren door cultuurverschillen vanuit een niet-levensbeschouwelijk en niet-moralistisch, maar vanuit een open en vergelijkend perspectief ter sprake te brengen. Centrale medewerkers aan dit project zijn acteurs Dimitri Leue, Pieter Embrechts en cultuurantropoloog Kristoff Leue. Voor het theaterluik wordt dit team versterkt door huisdramaturge Hanneke Reiziger. Wekelijks zendt Ketnet vanaf november 2006 een reeks speelse reportages uit van ongeveer dertig minuten waarin Dimitri Leue en Pieter Embrechts worden gevolgd op hun maandelijkse cultuurexploratie. Hun ervaringen en ontmoetingen in India, Mexico, China/Tibet en Mali

26

EN DAARNA ...

Heimwee

Als dromen in diepvriespakketten heeft HETPALEIS meerdere ideeën ter ontdooiing liggen. Voor elke productie is al een aanzet gegeven,

GROTE ZAAL

maar het is wachten op het juiste moment, het juiste kader, de juiste

+8 JAAR

mensen. Er zijn geen andere zekerheden over hun toekomst dan deze: de goesting om ze allemaal ook werkelijk te maken.

Antwerpen is als haven altijd al een scharnierpunt geweest. Begin vorige eeuw zijn talrijke Vlamingen vertrokken om in Canada en de Verenigde Staten een nieuwe start te maken. Red Star heeft duizenden jonge mannen

Het toeval wil dat Emma in 2007 (precies zeven jaar werd)

en vrouwen verplaatst naar een nieuwe heimat. Heeft het hen het geluk gebracht dat ze zochten? Uit verhalen blijkt dat de kinderen van de tweede en

SERRE

derde generatie van uitgeweken families dikwijls hun weg wel vinden, maar

+7 JAAR

getuigen zijn van de grote heimwee van hun ouders en grootouders. Naar aanleiding van het nieuwe Museum Aan de Stroom (MAS) en de

Met de eeuwwisseling en de millenniumwending waren tal van ouders

plannen om ook Red Star een museumplek te geven, wil HETPALEIS een

er op uit om een kind net tijdens die jaarwending op de wereld te zet-

productie over vertrekken en aankomen, over emigreren en immigreren,

ten. Dit jaar bereiken deze millenniumkinderen de leeftijd om theater

over heimwee hebben naar het vaderland of gewoon het verlangen naar

te beleven.

thuis. Heimwee is een theaterstuk voor kinderen die zelf verdriet heb-

Elk jaar tussen 2007 en 2010 wil HETPALEIS Emma op de bühne bren-

ben bij een logeerpartij, maar ook voor hen die hun mama vol weemoed

gen, steeds weer een jaar ouder geworden. Hoewel: niet Emma zal op

aantreffen aan de keukentafel. De tekst zal gebaseerd worden op veel

de scène staan, maar eerder allerlei mensen die zeggen haar beter

interviews en researchwerk.

te kennen dan wie ook: haar ouders, familie, buren, klasgenootjes enzovoort.

Vier seizoenen

Het toeval wil dat Emma... gaat over wie je bent en wie anderen denken dat je bent. Of moet zijn. Of bent geweest. Of zult worden.

GROTE ZAAL, SCÈNE-SUR-SCÈNE

Emma is een stadsgenootje van het publiek en de kinderen in de zaal

+ 4 JAAR

groeien met haar mee. Het project is een vierjarenproject van een collectief van schrijvers,

In 2004 gaat een productie in première die vertrokken is vanuit de

regisseurs en acteurs die in het verleden ook reeds in HETPALEIS heb-

gemeenschappelijke ervaring van de multiculturele kleutergroep: Wa-

ben gewerkt.

ter, lucht, aarde en vuur. Sam Vloemans tekende voor de muziek.

Het opzet is om duidelijk de actualiteit te laten indringen in de stukken

Drie jaar later zal Vier Seizoenen volgen, dat hierop voortbouwt.

en de producties echt in de gekozen jaren te duiden.

Vloemans componeert en Esmé Bos schrijft en zingt.

Dag monster

De popcornfamilie

SERRE

SERRE

+8 JAAR

TEKST: MET:

Drie vrouwen van drie verschillende nationaliteiten brengen deze

Stefan Perceval

vier acteurs

+ 12 JAAR

‘klassieker’ voor een nieuw publiek. Bijna 20 jaar geleden verraste Pauline Mol de kindertheaterwereld met een sterke en opmerkelijke

Met dit kleinmenselijk drama zet Stefan Perceval zijn zoektocht voort

theatrale bewerking van ‘La Belle et la Bête’. Het was de eerste keer dat

naar een eigen theatertaal voor kinderen en jongeren; een taal als geen

een kindertheatertekst zoveel aandacht kreeg van de volwassenthea-

andere, maar wel een bruikbare taal, om over dingen te kunnen spreken

terwereld. Plots ontdekte de culturele wereld dat tekstkwaliteit in het

waarover het normaal gezien zo lastig praten is. Het stuk vertelt het

theater leeftijdloos kan zijn.

verhaal van een doordeweekse familie die zichzelf in stand houdt in zijn kleine wereld van huishoudelijke zorgen, liefdesperikelen, televisiepulp, veel gebabbel en een voorraad popcorn. Een schoon beeld is het niet. Eerder een oproep tot het gebruiken van de zintuigen en de verbeelding, daar waar deze meer en meer worden dichtgepropt en afgestopt, op zoek naar een andere kijk op de wereld dan die via de popcorn…

27

Het Theaterplein

afgelopen jaren, onder haar begeesterende leiding, interessante stuk-

GROTE ZAAL

ken afgeleverd van onder andere Gerda Dendooven, Geert Hautekiet en

+14 JAAR

Geert Genbrugge. In opdracht van HETPALEIS en een jeugdtheater in Hannover schrijft zij nu zelf aan een nieuwe tekst voor een gemengde

Als alles uitgevoerd wordt als gepland, mag de theaterwijk van Ant-

cast, waarin verschillende religies en culturen elkaar ontmoeten.

werpen zich binnen afzienbare tijd verheugen op een nieuw aangelegd

Met de bijbel, de koran en de thora als uitgangspunt wil van Lohuizen

plein. De beste architecten, ook uit het buitenland, buigen zich over de

in De toren van Babel op zoek gaan naar de gemeenschappelijke

beste mogelijkheden.

ideeën over goed en kwaad. Met het materiaal dat ze inmiddels over

HETPALEIS wil deze gelegenheid te baat nemen om een dansvoorstel-

de drie monotheïstische godsdiensten - christendom, islam en joden-

ling te creëren, geïnspireerd op de ‘bewegingen op het plein’: wande-

dom - heeft verzameld, wil ze op een onbevangen manier opnieuw het

len, flaneren, skaten, luieren, fietsen, shoppen, … In juni 1999 bezetten

scheppingsverhaal vertellen.

Skaters onder leiding van Abdelaziz Sarrokh de Grote zaal. De tijd is daar voor nieuwe dansante pleinkrakers.

Sneeuwballen

(WERKTITEL)

COPRODUCTIE MET LAIKA

De slag bij Dobor

SERRE

ZEELAND NAZOMER FESTIVAL/HETPALEIS

+ 4 JAAR

FAMILIE VOORSTELLING OP LOCATIE

U kent ze wel: de souvenirballen die na even schudden een sneeuw-

SEPTEMBER 2007

storm veroorzaken. Een kleine handeling laat het sneeuwen over de Sinds augustus 2001 is Nederland een festival rijker: het Zeeland Na-

Brusselse Grote Markt, geeft het Vrijheidsbeeld van New York een wit

zomer Festival. Dit bijzondere festival wordt artistiek geleid door de

dekbed en maakt van het zonnige San Marcoplein een winterland-

Vlaming Alex Mallems. Het ZNF brengt een gevarieerd aanbod van the-

schap.

ater, dans, muziek en opera op typische locaties in dorpen en steden

Een privé-verzameling van deze souvenirballen inspireert Laika en

van Zeeland. Omdat het aanbod grotendeels gericht is op een publiek

HETPALEIS tot het maken van een sneeuwproductie voor kleuters

van volwassenen, toonde Alex Mallems bijzondere interesse om met

zonder jas, muts of sjaal.

HETPALEIS een familievoorstelling te realiseren. In 2007 hoopt HETPALEIS in dit kader de productie De slag bij Dobor van Rian Koopman te

Martje

presenteren, in een regie van Stefan Perceval. Het is winter, koud en mistig. Oorlog. Alles staat stil. Op een onbestem-

SERRE

de plek probeert een circusfamilie het hoofd boven water te houden.

+6 JAAR

(WERKTITEL)

De bazin, een verbitterde oude vrouw, wacht op de thuiskomst van haar jongste zoon uit het leger. De andere zoon wacht op een tijger. De

Op 5 februari 2008 wordt Martje 65 jaar en dat betekent zoveel als

buitenechtelijke dochter wacht op geld om de boel te kunnen redden.

afscheid nemen en loslaten. Martje is vandaag de kleedster van HETPA-

Haar sterke man, Males, een gevluchte emigrant, wacht met heimwee

LEIS, vroeger van het KJT. Toen zij zestien was (1959) werd zij gevraagd

op het einde van de oorlog en de acrobates, Laura en Lidewij, wachten

door het KJT voor een kleine dringende retouche. Zij is sindsdien niet

op betere kostuums. Alleen de clown verwacht niets. Terwijl hij alles

meer weggegaan. De acteurs en actrices die zij heeft zien passeren

en iedereen becommentarieert of ligt te slapen, schenkt een cor-

zijn ontelbaar. Martje heeft een aparte hobby: ze verzamelt pins! En ze

rupte ambtenaar, als enige toeschouwer, champagne en valse hoop…

heeft er nu meer dan 9.000 maar in 2008 zal de kaap van 10.000 wel

Bestaan de spreekwoordelijke betere tijden?

gehaald zijn… Hoe bijzonder Martjes verzameling ook mag zijn, ieder mens verzamelt wel iets: postkaarten, vriendjes of gewoontes. Martje beweegt zich in

De toren van Babel

vrees en vertrouwen tussen vasthouden en loslaten. Pauline Mol is gevraagd dit project onder haar hoede te nemen.

GROTE ZAAL + 8 JAAR

De Nederlandse jeugdtheaterschrijfster Suzanne van Lohuizen is geen onbekende binnen het huis. HETPALEISatelier Stukschrijven heeft in de

28

DEEL 4: HETPALEIS, EEN PASSIE Rest tot slot van dit dossier nog één wezenlijke vraag, die moeilijk maar

Omdat het publiek in de eerste plaats bestaat uit kinderen en jongeren,

toch noodzakelijk beantwoord moet worden: wat is dan die hoogwaar-

vraagt hun perspectief naar de wereld bewuste aandacht van bij het

dige kwaliteit die HETPALEIS in zijn vaandel draagt? Wat hoopt het

begin van een creatieproces. Iedere creatie geeft op de een of andere

gerealiseerd te zien, als een project het licht en het publiek ziet?

manier uitdrukking aan zijn solidariteit met kinderen die op hun manier de ongerijmdheden van het leven al hebben leren kennen. Ieder

Er is schroom om woorden te geven aan de waardes die HETPALEIS

jongerenproject wil een opwekkende spiegel zijn voor die mensen voor

beoogt in de creaties die het brengt. Zeker als het zwart op wit is. Wat

wie de wereld te groot en te gecompliceerd is en die zich neigen terug

je ook zegt, het blijft precair en onvolkomen. Bovendien weet je nooit

te trekken in het eigen voorgekookt vermaak en het eigen gelijk. In

bij aanvang of een creatie tenslotte een toets aan dergelijke criteria

HETPALEIS moeten zij zich tegelijk thuis en op reis voelen, zij moeten

doorstaat. Je kunt dat niet weten. Sterker nog: wanneer je dat wilt, zit

zichzelf en hun leven kunnen herkennen en tevens geraakt kunnen

je de creatieve stroom van bij het begin al tegen en je kunt er donder

worden door het onbekende.

op zeggen dat je het verliest als je het werk uiteindelijk afzet tegen

Een productie kan zich op alle mogelijke manieren tot de leeftijd van

de intentie en verwachting waarmee het allemaal begon. Intuïtie en

het publiek verhouden, maar zij moet dat weloverwogen doen en ook

vertrouwen blijven onvermijdelijke instrumenten. Toch is het goed om

erkennen dat ze ernaast kan zitten. In dat geval moet de leeftijdgrens

de grondintenties van het artistieke beleid als huis uit te spreken. Op

(de ondergrens, de ‘vanaf-leeftijd’) in een later stadium gewijzigd wor-

het gevaar af naïef en idealistisch te klinken of theoretisch en hoogdra-

den. Want leeftijden zijn alleen ogenschijnlijk onwrikbare gegevens.

vend. Vroeg of laat zal het zich toch laten kennen. Zo nu en dan openlijk

Wat vroeger geen kind wilde weten, weten ze nu al voor dat je het weet.

en bewust bezig zijn met de zeggingskracht die het nastreeft, kan de

Het blijft kortom een tasten in de schemer.

onderlinge verbondenheid binnen het huis versterken. Daarin ligt dan de deugd van een beleidsplan te moeten formuleren.

Kwaliteit houdt ook in dat elke productie weer een grens verlegt en daarin zijn unieke en noodzakelijke karakter neerzet. Dat kan van al-

Kwaliteit in een creatie betekent voor HETPALEIS dat de wereld en het

les zijn en dat kan overal in zitten: in de tekst, de bewegingstaal, de

leven niet als eenduidig worden bespeeld en beschouwd, maar als

combinatie van acteurs, de benadering van licht, de aanspreekvorm

een kleurrijk en geheimzinnig geheel van krachten. Er bestaan veel

van het publiek…

waarheden, minstens zoveel als er mensen zijn die zich er eentje willen toe-eigenen. Alles, werkelijk alles en iedereen is gelaagd en heeft

Kwaliteit vraagt van iedere voorstelling dat ze op het topje van de

meerdere kanten.

tijd zit en niet van gisteren is. Dat wil niet zeggen dat ze altijd modern

Een confrontatie mag onthutsen maar liefst ook ontroeren, bewogen-

en vernieuwend moet zijn, maar haar zeggingskracht moet actueel zijn

heid moet samen kunnen gaan met levenslust, speelsheid en brutali-

en haar presentatie fris. Ze moet altijd in het bewustzijn van het hier

teit. De teneur van een stuk of de toon van een creatie mag zelfs hard

en nu gemaakt en gespeeld worden, al was het maar in het besef dat

of verdrietig zijn en hoeft nadrukkelijk niet altijd vrolijk en hoopvol te

ze voor een belangrijk deel van het jonge publiek altijd een première

zijn, maar er moet wel altijd ruimte zijn. Kwaliteit betekent hoe dan ook

is, een eerste ontmoeting met theater. Dat is een grote verantwoor-

liefde en mededogen met de personages, ook al tonen ze met overtui-

delijkheid. Dit impliceert dat een productie niet eindeloos kan blijven

ging hun zwartste kanten, plegen ze de gevaarlijkste daden of blijven

draaien, maar dat het midden tussen rijping en houdbaarheidsdatum

ze misschien totaal onbegrijpelijk. Juist dan.

in het oog moet blijven.

Daarom moet ieder werk bij HETPALEIS open zijn en wakker houden. De maker moet zich overgeven aan de verbeelding en nooit op

Tot slot is het evident dat de bekwaamheid in het vak een wezenlijke

zeker spelen. Hij moet bereid zijn in zijn ziel te roeren en daarvan de

voorwaarde is. Kwaliteit wordt pas mogelijk als het ambacht wordt

consequenties nemen. Zo wordt de verbeelding van de kijker nooit

beheerst. En een ambacht is alleen een levend ambacht als het altijd

uitgevlakt of dichtgedrukt en kan deze in zijn ziel geraakt worden.

in de groei is. Dat vraagt om bewust blijven zoeken naar de optimale

Daarvoor moet de toeschouwer wel meewerken, interpreteren, vragen

balans tussen betekenis en techniek, in iedere repetitie of voorstelling

stellen, nadenken. Hij moet op zoek gaan naar zijn eigen werkelijkheid

opnieuw, altijd weer blijven experimenteren en ontwikkelen.

en waarheid. Hij moet een deelnemer worden. Of zich op de planken

HETPALEIS wil blijven geloven dat kunst de overtreffende trap van

nu een tragedie of een komedie ontrolt, hij wordt uitgedaagd tot een

‘kunnen’ is.

dialoog, maar zal altijd de vrijheid ervaren zijn eigen weg te gaan met

Moge de woorden van de schrijver Godfried Bomans in herinnering

wat hij heeft beleefd.

blijven, de man die zulke mooie sprookjes schreef voor leeftijdloos publiek: “literatuur voor kinderen moet net zo geschreven worden als literatuur voor volwassenen, maar dan beter.”

29

Zo toetst het huis zijn eigen werk. Natuurlijk valt niet de ene na de andere productie ronduit en volmondig samen met de overtuigingen waarmee ze wordt gemaakt, maar een gemeenschappelijk bewustzijn en doorlopende dialoog over wat onder kwaliteit wordt verstaan is ontzettend belangrijk. Alleen dan kan er gericht gewerkt worden aan een verhoging van die kwaliteit. En dat wil het huis. Niet omdat het ontevreden is over wat het tot hier toe aan het publiek presenteert, maar omdat het onderkent dat het beter kan. Het huis weet dat het bovenal gewaardeerd wordt om zijn hartstochtelijke bevlogenheid, zijn open en brede uitstraling, zijn grote gastvrijheid naar kunstenaar en publiek, en niet in de laatste plaats om zijn hechte, professionele interne en externe organisatie. En daar is het trots op. In de komende jaren hoeft HETPALEIS niet méér te maken, niet jonger te zijn, niet ouder, niet nieuwer, niet bijzonderder, het wil eenvoudigweg beter en consistenter worden in de kwaliteit van zijn projecten. Dat betekent zeker (nog) (meer) betere producties maken. Want wat op het podium gebeurt, dat is de basis van de hele werking van het huis. Pauline Mol Antwerpen, 26 oktober 2004

30

DEEL 5: BEGROTING 2006-2009 DETAILTOELICHTING BEGROTING 2006

bij, in samenspraak met het stadsbestuur, verenigingen en instellingen gratis kunnen gebruik maken van de theaterzalen.

De begroting van 2006 borduurt voor een groot deel voort op de

De inkomsten uit huisvesting zijn dus beperkt.

begrotingen en afrekeningen van de voorbije seizoenen. HETPALEIS bouwt verder op zijn fundamenten. Deze zijn zo stevig dat de nieuwe

93 fondsenwerving

impulsen die in dit beleidsplan gedragen worden, geen volledige

In bijlage 5 worden de sponsors geschetst die een goede aanvulling

ommezwaai in structuur en kostenbeheersing veroorzaken. In onder-

zijn op structurele inkomsten, zonder een noodzakelijkheid te worden.

staande toelichting worden de consequenties van bevestigingen en

De verhouding tot de andere inkomsten is gezond.

nieuwe keuzes zichtbaar gemaakt. 94 subsidies

Inkomsten

HETPALEIS vraagt voor het eerste jaar van de nieuwe vierjaarlijkse periode een structurele subsidie van 1.450.000 euro.

91 inhoudelijke werking

Dit bedrag is realistisch om de ambities waar te kunnen maken. Ten

De toegangsprijzen in het jeugdtheater zijn, in vergelijking met onze

opzichte van 2001 is dit enkel een verhoging met 10% om de verplichte

collega’s van het volwassenencircuit, nog steeds lager en de uitkoop-

indexaanpassingen en anciënniteitsverhogingen te kunnen betalen.

sommen kleiner. Schoolkinderen betalen drie à vier euro, het vrije

HETPALEIS vraagt dus niet meer subsidie dan in 2001 en blijft daarmee

publiek betaalt zes euro (reductie: vijf euro) voor hun kind en negen

met het laagste budget werken van de vier stadstheaters in Vlaande-

euro (reductie: zes euro) als volwassene.

ren.

De inkomsten uit de kaartverkoop worden berekend op een bescheiden

De subsidie van de provincie is de verplichte 25% van de gemeen-

gemiddelde zaalbezetting van 60% betalenden voor de Grote zaalpro-

schapssubsidie geweest. HETPALEIS zal na de bekendmaking van de

ducties, 75% voor de Serreproducties en 90% voor de schoolvoorstel-

financiële ondersteuning door de Vlaamse Gemeenschap spoedig met

lingen. In de eigen zalen wordt voor bijna 350.000 euro aan kaarten

de provincie overleg plegen en indien gewenst een overeenkomst ma-

verkocht.

ken met betrekking tot de aanwending van deze middelen.

De Vrienden van HETPALEIS zorgen voor een inbreng van 7.500 euro,

Met de stad Antwerpen is er een heldere beheersovereenkomst

waarmee 1.500 tickets worden gekocht voor minder begoede toe-

waarbij de middelen worden vastgelegd. De timing van deze beheers-

schouwers.

overeenkomst is recent gewijzigd zodat ze nu parallel loopt met het

Uitkoopsommen voor kleine producties schommelen rond de 800 euro,

ritme van het Kunstendecreet. Na bekendmaking van de beslissing

voor de grotere met acht à tien acteurs/muzikanten en vijf technici

van de Vlaamse Gemeenschap wordt een aansluitende overeenkomst

wordt rond de 3.000 euro gerekend.

gemaakt met de stad.

Toch haalt HETPALEIS al vele jaren een behoorlijk bedrag aan eigen inkomsten.

95 infrastructuursubsidies

De reisvoorstellingen in 2006 zijn beperkt, maar dit is een periodiek

Het betreft hier de toelagen van de stad met betrekking tot de exploita-

verschijnsel. Gemiddeld haalt HETPALEIS jaarlijks 250.000 à 350.000

tie en de investeringen, het ondersteunend personeel en de spreiding

euro inkomsten door een 250-tal reisvoorstellingen te spelen. De pro-

van de toelage voor een eenmalige verfraaiing van het gebouw.

grammering helt het ene jaar wat meer over naar projecten/producties die niet op reis gaan, het andere jaar zijn er daarentegen vaak veel

97 andere opbrengsten

meer reisvoorstellingen. In 2006 wordt gestart met de uitbreiding van

Hierin worden onder andere de inkomsten van de kantine opgenomen.

de foyerwerking. Er moeten slechts beperkte aanpassingen aan het gebouw gebeuren omdat de basisinfrastructuur vroeger reeds voorzien was. Door langere openingsuren en een bescheiden maar prikkelend aanbod mikken we op een nuloperatie. Vandaar het wat opmerkelijke bedrag bij de inkomsten. 92 huisvesting HETPALEIS zet zijn deuren open voor geestesgenoten. Commerciële verhuur is een uitzondering en wordt telkens met een vergrootglas besproken. Jaarlijks worden 20 dagen ingevuld door middel van stadsdagen waar-

31

82 huisvesting en 83 ondersteunende kosten

Kosten

De vergoeding aan de stad voor het gebruik van het gebouw is symbo81 inhoudelijke werking

lisch. In ruil hiervoor coördineert HETPALEIS de werken die vallen onder het eigenaarsonderhoud. Vanuit het gebouwbeheer is dit ongeveer

811 productieve werking

een halftijdse functie.

Hoewel HETPALEIS een groot huis is, worden productiebudgetten opgesteld die vergelijkbaar zijn met die van vele collega’s. De kunstenaars

84 personeelskosten en 85 honorariakosten

zijn het belangrijkste, materialen zijn ondergeschikt en mogen niet

De vaste medewerkers worden verdeeld in vijf hoofdgroepen: artis-

teveel kosten. Ook in dit huis wil men graag putten uit het giganti-

tiek, onderhoud-logistiek, publiekswerking, technisch-artistiek en

sche tweedehandscircuit al kunnen/moeten soms grote en mooie

administratief.

decorstukken professioneel aangemaakt worden in gespecialiseerde

In het organigram worden voor 2006 bij het vaste personeel enkel

ateliers. Tussen 10 en 20% van de totale kost van een nieuwe productie

nieuwe functies voorzien voor de uitbreiding van de foyer. HETPALEIS

wordt besteed aan decor, kostuums, rekwisieten, klank en licht (inclu-

kiest er immers niet voor om die uitbreiding te verzelfstandigen, maar

sief atelierkosten).

wil de uitbating stevig in eigen handen houden.

Er worden belangrijke coproducties opgezet met verschillende ge-

In vergelijking met het seizoen 2004-2005 stijgt de loonkost voor het

zelschappen. Deze vertegenwoordigen één derde van het artistieke

huidige vaste personeel voor 2006 met 8.4%. Een indexsprong in no-

budget.

vember 2004 en waarschijnlijk in april 2006 én anciënniteitsverhogin-

W@=D@ staat niet onder de coproducties omdat het theaterluik 100%

gen in 2005 en 2006 zorgen voor een kost van meer dan 200.000 euro

gedragen wordt door HETPALEIS, maar VRT, Telenet en vele andere

op twee jaar tijd. Op dit moment werken er 53 vaste medewerkers.

partners zullen ook omvangrijke W@=D@ -projecten aanbieden die in

Er wordt slechts op beperkte basis beroep gedaan op externe specia-

het verlengde liggen van hun opdracht.

listen (consulting, advocaat). Voor de verkoop van de producties wordt een bedrag ingeschreven

812 receptieve werking

waarvan ofwel Thassos ofwel een eigen verkoper mee kan betaald

In vergelijking met het verleden wordt dit bedrag opgetrokken om

worden.

aanverwante collega’s en om internationale voorstellingen meer en

Zoals afgesproken met de Vlaamse Directies Podiumkunsten werd in

beter te kunnen ontvangen.

deze begroting geen rekening gehouden met een mogelijke stijging van de kostprijs omwille van een nieuwe CAO.

814 sociale en educatieve werking

Niet nieuw, maar een blijvende kost, zijn de extra lonen die nodig zijn

Hoewel het decreet oplegt om educatie te bestempelen als ‘optioneel’

om voor de doelgroep de juiste omkadering te geven. Er zijn altijd meer

is de verwevenheid in de werking structureel. Personeel, infrastruc-

mensen nodig om de jasjes aan te nemen, om de plaatsen toe te wijzen

tuur, communicatie, administratie, ... verlopen samen. Het werkings-

en om een drankje uit te schenken dan bij een volwassenpubliek.

budget voor educatie is bescheiden, de grootste kosten zijn de lonen. HETPALEIS kiest niet voor een apart budget voor de sociaal-artistieke

89 afschrijvingen

werking omdat deze tot de evidentie van het gehele beleid behoort.

Het afschrijvingsbedrag lijkt hoog te liggen, maar langs de inkomstenzijde staat bij de infrastructuursubsidie van de stad Antwerpen

815 presentatie

een bedrag van meer dan 150.000 euro ingeschreven als recuperatie

De technische infrastructuur van het huis is up-to-date. Jaarlijks

van kosten voor verbouwingswerken uit 1997. De afschrijvingen op het

worden consequent worden jaarlijks budgetten voorzien voor vervan-

eigen budget zijn daarom minder dan 35.000 euro. Afschrijvingen zijn

gingen, renovaties en nieuwe ontwikkelingen.

verlokkelijk maar gevaarlijk, niet alleen voor de cashflow maar ook voor de planning op middellange termijn. Daarom wordt er omzichtig

816 publiekswerving

mee omgesprongen.

Het budget voor de algemene promotie blijft status quo. Sponsorgelden zijn een welkome toevoeging. 818 foyer Zie toelichting bij ’91 Inkomsten inhoudelijke werking’

32

VERGELIJKINGEN – VERHOUDINGEN

BEGROTINGEN 2007 – 2008 – 2009

- In 2006 bedragen de eigen inkomsten 19% van de artistieke uitga-

De begrotingen van de drie jaren na 2006 vertrekken van dezelfde

ven.

bedragen en verhoudingen als die van 2006. De kosten voor de lonen

- 67% van de kosten gaat naar personeelskosten en honoraria.

stijgen wel door indexeringen en anciënniteitsverhogingen, die van de

- De verhouding van de loonkosten voor vaste en losse medewerkers

goederen door een gezondheidsindex toe te passen:

is 2/3en-1/3de.

- loonindex: 2% in 2007, 2008 en 2009

- De overhead (directie, administratie, gebouw en publiekswerving)

- anciënniteitsverhoging (enkel voor het vaste personeel): 2,25% per

vertegenwoordigt 25% van de loonkost. Het overgrote deel van de

jaar

loonkosten zijn dus rechtstreeks verbonden met de concrete reali-

- gezondheidsindex: 1,5% per jaar

saties (producties, projecten en educatie).

- eigen inkomsten: 2% per jaar

- De verhouding tussen vaste en variabele kosten is 60/40. Onder

- subsidies: 2,5% per jaar

variabele kosten wordt verstaan: kosten voor lonen van freelancers, voor producties, voor promotie en voor foyerwerking.

Concreet betekent dit dat aan de Vlaamse Gemeenschap de volgende

- De kost van promotie en onthaal publiek (inclusief suppoosten) be-

toelage gevraagd wordt:

draagt 10% van de totale kosten. Maar de dienst zorgt ook voor een

- voor 2007: 1.486.250 euro

groot deel van de eigen inkomsten.

- voor 2008: 1.523.406 euro

- Kosten voor de huisvesting en administratie/ ondersteuning (exclu-

- voor 2009: 1.561.491 euro

sief de lonen) bedragen 11% van de totale kosten. Dit is beheersbaar. Hiermee wordt immers het personeel volwaardig omkaderd en

De gedetailleerde begrotingen van 2007, 2008 en 2009 zijn te vinden

worden twee theaterzalen, twee repetitiezalen, een ruime foyer en

in bijlage 1.

andere ruimtes efficiënt gebruikt.

33

DEEL 6: BIJLAGEN

34

HET VOORLAATSTE WOORD

Zelden verkeerde de culturele wereld zo in een sfeer van culturele geloftes als vandaag. Wellicht heeft de gemeenschappelijke opdracht die alle huizen nu bezighoudt, namelijk het uitschrijven van een toekomstplan in het kader van het gezamenlijk kunstendecreet, ons in zijn macht. Wat ons nu bindt, zal ons straks scheiden. Want elk subsidiebedrag kan maar één keer worden aangereikt. Zij die nu in hetzelfde schuitje zitten, gaan straks wellicht weer apart aan boord van hun boot of schip. We hopen oprecht dat de adviesraad een stevige culturele vloot mag samenstellen. Uiteraard wil HETPALEIS meevaren en deel uitmaken van die vloot. We hebben tenslotte ervaring als stadsgezelschap aan de stroom. Het huis heeft u de kaarten laten lezen en de plannen ontvouwd. We zijn realistisch gebleven omdat enkel realiseerbare plannen voorkomen dat de betrokkenen zich ongelukkig zouden voelen als zou blijken dat de eigen doelstellingen niet haalbaar zijn. Maar plannen kunnen en mogen wijzigen. Elke actie roept om reactie en aan elke grote gebeurtenis gaat een kleine gebeurtenis vooraf waarvan we op dat ogenblik niet weten hoe groot de impact is. Natuurlijk moet in de kunstenwereld het recht blijven bestaan een andere route te nemen dan vooraf is gepland, waar ontwikkelingen in de praktijk dit afdwingen. Dat is het voordeel van een meerjarig engagement. Juist daarom is het van groot belang dat er werk gemaakt wordt van het inbedden van engagementen in structurele zekerheden. Pas dan kunnen zij uitgroeien tot vanzelfsprekendheden in een culturele context. In functie van die doelstelling is aandacht nodig voor een voortdurende dialoog en moeten partners gezocht en gevonden worden om dit beleid gezamenlijk uit te werken. Ook is er een voortdurende reflectiestrategie noodzakelijk om afspraken en resultaten te toetsen aan de convenanten. Het ontwikkelen van de juiste meetinstrumenten, het duiden van het meetvermogen en het bepalen van de resultaten en afspraken die voorrang krijgen bij beoordelingen, worden een belangrijke bekommernis in het licht van de komende subsidiëring. Het laatste woord is daarover nog niet gevallen. Maar dat verlenen we graag aan de uiteindelijke subsidiebeslisser. Hartelijk, Barbara Wyckmans HETPALEIS

Kom, mijn kind, open de deur, trek de wijde wereld in En speel dan het spel. Blijf niet te braaf en zoek het gevaar op. Zie jezelf nooit als de belangrijkste die bestaat. Zeg niet overal ‘ja’ op, maar zeg ook niet per se ‘neen’. Wees eerlijk. Houd niets voor je. Wees zacht en sterk tegelijk. Wees slim, nieuwsgierig en heb er lak aan of je wint of niet. Blijf nergens buiten staan, doe ook niet of je de waarheid weet, maar let goed op wat er om je heen gebeurt. Wees niet bang om in de war te raken. Gebruik je ogen, kijk goed naar de mensen, laat hen naar jou kijken en bedenk dat een ander niet hetzelfde ziet als jij. Als je moet kiezen, doe dan alleen wat je hart je ingeeft. En als het mislukt, begin niet te schreeuwen of te schreien. Neem vooral de tijd en wandel wat rond. Laat je afleiden. Doe maar of het vakantie is. Houd je niet doof voor wat de bomen zeggen, voor de stem van het water. Trek je terug op je eentje als je daar zin in hebt en ga lekker in de zon zitten. Vergeet de mensen die je achterliet, sluit vriendschap met de onbekenden op je weg, houd je bezig met dingen die geen belang hebben, ga naar de stilste straten en verlaten weilanden, denk nooit meer aan iets waar je bang voor bent, vertrouw op het geluk, lach om alles wat mis gaat. Wees wie je bent in je eigen kleur, tot alles goed is en het ruisen van de bladeren zoet wordt. Pauline Mol, vrij naar ‘Over de dorpen’, Peter Handke

COLOFON Redactie en samenstellers van het meerjarenplan

HETPALEIS

Anja Geuns, Annik Klaes, Pauline Mol,

Meistraat 2

Hanneke Reiziger, Cien Schelkens, Dirk Vanhaute,

2000 Antwerpen

Jelte Van Roy, Kerensa Verhoosel, Bob Verselder,

T. 03/202.83.11

Nelly Wuyts, Barbara Wyckmans

F. 03/202.83.53 Reservering 03/202.83.60

Eindredactie

E-mail [email protected]

Pauline Mol, Cien Schelkens,

http://www.hetpaleis.be

Kerensa Verhoosel Dank Een woord van dank aan alle bestuurraadsleden die de tijd hebben genomen om op meerdere momenten het parcours van het meerjarenplan samen te doorlopen. Een uitgebreid woord van dank gaat naar Pauline Mol voor haar geduld en gepreciseerde literaire werk.

2006 · aliceke van jan maillard · u bent mijn moeder van stefan perceval · roza en louise van herwig de weerdt · erik pinksterblom van an de donder · de idioot van jo roets en jur van der lecq · matchboks, de trilogie van cole en co · trouwfeesten en processen van arne sierens · van hot naar her van clara van den broek en dahlia pessemiers · eindspel van noël fischer - lof der zotheid van stefan perceval · DEPALEISdebutanten van sam bogaerts · ·········································· van lucas vandervost · vaders en eieren van peter de graef · w@=d@ in india van dimitri leue - w@=d@ in mexico van pieter embrechts · 2007 · w@=d@ in china en tibet van dimitri leue · ······················································ · ··························· · w@=d@ in mali van pieter embrechts - het toeval wil dat emma in 2007 (precies zeven jaar werd) van ··························· · ········· · dag monster van pauline mol · ································································· · ······························································· ·· · popcornfamilie van stefan perceval · heimwee van herwig de weerdt · het theaterplein van ···································· · de slag bij dobor van stefan perceval · de toren van babel van suzanne van lohuizen · ···························· ····································· · virtuele theaterproductie van joost vandecasteele · ································································· · vier seizoenen van sam vloemans en esmé bos · 2008 · ································································· · ························· ································································· · martje van pauline mol - heimwee van herwig de weerdt · ······································· van pascale platel · ············· ···················································· · ·········································· · ································· ···································· · het toeval wil dat emma in 2008 (precies acht jaar werd) van ·········································· · ································································· · ··· ·························································································································· 2009 · ································································· · heimwee van herwig de weerdt · ········································································ · ·························································· ······· · het toeval wil dat emma in 2009 (precies negen jaar werd) van ······ ······························ · ······················································································· · ··········· ····································································································································· ····················································· · ············································································· ··················· · ··············································································································· ································································································································· · · ····································································································································· ····································································································································· ····································································································································· ·····································································································································