VOEDING & DIEET
Dieetadvies bij een chyluslekkage het MCT-dieet
ADVIES
Dieetadvies bij een chyluslekkage U hebt het advies gekregen om het MCT-dieet te volgen. Dit dieet is speciaal bedoeld voor mensen met een chyluslekkage. In deze folder leest u wat een chyluslekkage is en wat het dieet inhoudt. als u weinig vet eet, maakt u weinig chylus. Dus mag u bij dit dieet zo min mogelijk vet eten.
Wat is chyluslekkage? Het voedsel dat u eet, wordt verteerd. De voedingsstoffen worden door de darmwand opgenomen en komen in het bloed terecht. Zo worden ze door het hele lichaam vervoerd en komen ze overal terecht waar ze nodig zijn.
Maar dit heeft ook een groot nadeel. Vet is namelijk een belangrijk onderdeel van de voeding en als u er te weinig van binnenkrijgt, krijgt u te weinig energie binnen. U kunt ook een tekort krijgen aan vitamines en mineralen die samen met vet in de voeding voorkomen, zoals de vitamines A, D, E en K.
Bij de vetten gaat de overgang van darm naar bloedbaan via een tussenstap: de chylus. Chylus is een vloeistof (lymfevocht) die in de darmwand wordt gevormd, en die veel vetten bevat. Met de chylus wordt het vet vanuit de darm naar de bloedbaan vervoerd.
Het vet zomaar uit de voeding weglaten, is dus geen goede oplossing. Wat wél werkt, is het gewone vet vervangen door MCTvetten.
Als iemand geopereerd wordt in de buik- of borstholte, kan een gaatje ontstaan in een chylusvat. Door dit gaatje kan chylus weglekken. Hierdoor verliest u veel calorieën (energie) en belangrijke voedingsstoffen.
Wat is MCT-vet? De vetten in onze voeding bestaan voor het grootste deel uit lange ketens van vetzuren, Long Chain Triglyceriden, afgekort tot LCT. Deze LCT’s worden via de lymfe (chylus) in het lichaam opgenomen.
Een lek in een chylusvat geneest vaak vanzelf. Maar het gaat sneller als er zo min mogelijk chylusvocht door het gaatje stroomt.
Er zijn ook kortere ‘vetketens’, de Medium Chain Triglyceriden of MCT’s. Deze worden na de vertering rechtstreeks door de darmwand opgenomen en naar het bloed
Waarom een dieet? Eigenlijk is de oplossing simpel: als u weinig chylus maakt, kan er weinig weglekken. En 1
aliseerde bedrijven. U vindt de gegevens verderop in deze folder.
vervoerd. Een voeding met voornamelijk MCT-vetten zorgt dus dat er weinig chylus aangemaakt wordt.
Hoe ziet het MCT-dieet eruit? Om de darmen aan de MCTvetten te laten wennen, moet de hoeveelheid van dit vet langzaam worden opgebouwd. Begin met 25 gram MCT-margarine per dag en voer deze hoeveelheid op in overleg met uw diëtist.
Bij het MCT-dieet zijn twee zaken heel belangrijk: • U mag maar héél weinig ‘gewone vetten’ (LCT’s) nemen (u gebruikt dus een vetbeperkte voeding). • U moet voldoende MCT-vetten gebruiken.
Het dieet in de praktijk
Chylusvocht bevat veel eiwit. Als u veel chylusvocht verliest, kan het nodig zijn dat u voeding gebruikt met meer eiwit. Uw diëtist zal u hierover informeren.
In het ziekenhuis wordt uw maaltijdkeuzeformulier aangepast aan de richtlijnen. Dat wil zeggen: er wordt alleen gebruik gemaakt van magere producten en de maaltijden worden bereid met MCT-vet. Als u zelf met het dieet aan de slag gaat, is het belangrijk dat u weet welke producten in het dieet passen en welke u moet vermijden. Deze informatie vindt u in de variatielijst verderop in deze folder.
MCT-vetten In plaats van gewone boter, margarine, halvarine, olie en/of producten om in te bakken en te braden moet u MCT-margarine en/of MCT-olie gebruiken. MCT-vetten smaken anders dan gewone vetten. Ook bederven ze sneller, en buiten de koelkast worden ze vloeibaar. MCT-vetten moeten dus altijd in de koelkast worden bewaard.
Waar kunt u MCTproducten kopen? Margarine en olie met MCT-vetten vindt u niet in de gewone supermarkt. U kunt deze producten bestellen bij Kopra Trading en bij Tefa.
U kunt MCT-producten kopen bij gespeci2
Er bestaat geen enkel voedingsmiddel dat alle stoffen precies in de juiste hoeveelheden bevat. Daarom is het belangrijk om gevarieerd te eten.
Kopra Trading Postbus 200 6932 AD Westervoort T 0478 – 53 13 11 I www.kopra-trading.com
Onderstaande tabel kan een hulpmiddel zijn bij het samenstellen van een gezonde voeding. Deze tabel gaat uit van een gemiddelde volwassene onder ‘normale’ omstandigheden en met gemiddelde activiteiten.
Tefa Antwoordnummer 473 3500 SJ Utrecht T 030 – 282 12 22 I www.tefa.nl
Volwassenen (vanaf 20 jaar) Brood 5 - 7 sneetjes Aardappelen 3 - 5 stuks (rijst, pasta, (150-250 peulvruchten) gram) Groente 4 groentelepels (200 gram) Fruit 2 stuks Melk en melkproducten 3 - 4 glazen (450-500 ml) Kaas 1,5 plak Vlees(waren), vis, kip, 100 - 125 gram vegetarische vleesvervanger (rauw gewicht) Halvarine 25 - 35 g (5 g per sneetje) Margarine, olie en bak& 15 g braadproducten (1 eetlepel) Vocht 1,5 - 2 liter
MCT-producten worden niet vergoed door de zorgverzekeraar. U kunt wel een bedrag voor dieetkosten aftrekken van de inkomstenbelasting. Voor exacte gegevens kunt u terecht bij de Belastingdienst.
Wat hebt u dagelijks nodig? Een gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen die uw lichaam dagelijks nodig heeft. Dat wil zeggen: voldoende energie om te kunnen functioneren en voldoende eiwitten om het lichaam te kunnen onderhouden. Ook bevat zo’n voeding voldoende vitamines en mineralen om deze processen te ondersteunen.
3
Let op: De tabel op de vorige bladzijde vertelt u alleen wat u op een dag (ongeveer) nodig hebt. Welke producten u bij een MCT-dieet wel en niet mag gebruiken, vindt u in de variatielijst op de volgende bladzijden! U moet bijvoorbeeld magere vleeswaren en MCT-vetten gebruiken in plaats van vette vleeswaren en gewone bak&braadproducten.
4
Variatielijst voor het MCT-dieet Met behulp van onderstaande lijst kunt u afwisseling aanbrengen in uw eetpatroon en toch verantwoorde keuzes maken.
Past in het MCT-dieet
Past niet in het MCT-dieet
Brood Bruinbrood, volkorenbrood, roggebrood, wit waterbrood, knäckebröd, beschuit, ontbijtkoek, matze, rijstwafel, cornflakes, muesli zonder noten Vetten MCT-margarine MCT-olie Kaas Alle soorten 20+ kaas en 20+ smeerkaas, hüttenkäse, Zwitserse strooikaas Vleeswaren Magere vleeswaren, zoals casselerrib, magere fricandeau, magere ham, magere kalfs- en runderrollade, rookvlees, rosbief, kipfilet/rollade, ongelardeerde lever, gekookte tong, kalkoenham/ filet/rollade Ei Wit van ei, desgewenst gebakken in MCT-margarine of MCT-olie Overig broodbeleg Rauwkost, jam, marmelade, vruchtenhagel, appelstroop, stroop, (basterd)suiker, gestampte muisjes, honing, fruit
5
Melkbrood, luxe broodjes, krentenbrood, rozijnenbrood, suikerbrood, mueslibrood, notenbrood, croissants, cream crackers, brood met spijs, saucijzenbroodje, kaasbroodje, muesli met noten Alle soorten halvarine, margarine, roomboter, olie, bak- en braadvet, frituurvet en frituurolie Alle soorten kaas met een vetgehalte boven 20+, roomkaas (bijvoorbeeld Monchou, Boursin), buitenlandse kaas, schapenkaas, geitenkaas Vettere vleeswaren, zoals alle worstsoorten, schouderham, bacon, spek, paté, corned beef, leverkaas
Eidooier Chocoladehagelslag, -vlokken en –pasta, hazelnootpasta, notenpasta, kokosbrood, pindakaas, sandwichspread
Past in het MCT-dieet
Past niet in het MCT-dieet
Melkproducten Magere melk, karnemelk, magere yoghurt (eventueel met vruchten), magere drinkyoghurt, magere chocolademelk, magere kwark (eventueel met vruchten), magere vla, magere koffiemelk Soep Ontvette bouillon van mager vlees, kip, vis, bouillontabletten, bouillon- korrels, bouillon van groente, heldere soep uit een pakje Vlees Mager rundvlees, zoals bieflappen, biefstuk, ossenhaas, magere runderlappen, tartaar, runderlever Mager varkensvlees, zoals haas- karbonade, fricandeau, hamlap- pen, varkensoester, schnitzel, filetlapjes, varkenslever Mager kalfs- en paardenvlees Wild en gevogelte Kip- en kalkoenfilet, kip- en kalkoenrollade, kippenlevers, magere gedeelten van wilde eend, fazant, haas, wild konijn, ree Vis, schaal- en Magere vissoorten zoals schelvis, schelpdieren kabeljauw, koolvis, wijting, rode poon, schar, tong, schol, tarbot, baars forel, rog, zeelt, tonijn op water, magere vis gebakken in MCT-vet Schaal- en schelpdieren zoals krab, kreeft, mosselen, oesters, garnalen Vegetarische Tahoe, tempeh bereid in MCT-vet vleesvervangers
6
Halfvolle en volle melk, halfvolle en volle chocolademelk, halfvolle en volle yoghurt, koffie room, koffiewitmaker (poeder zoals Completa), halfvolle en volle koffiemelk, slagroom, pudding, bavarois, (chocolade) mousse, zure room/crème fraîche Niet ontvette bouillon van vlees, kip of vis, soep uit glas, blik of diepvries, gebonden soep uit een pakje Vetter rundvlees, zoals hachee- vlees , hamburger, gehakt, riblappen, doorregen lappen, rundervink, runderworst, sukadelappen Vetter varkensvlees, zoals halfom-half- en varkensgehakt, karbonade, saucijzen, krabbe- tjes, rollade, slavink, speklappen Kip en kalkoen met vel, gans, tamme eend, tam konijn, vette delen van de hiernaast genoemde soorten Vettere vissoorten zoals haring, bokking, zalm, makreel, kaviaar, schelvislever, hom, kuit, paling, ansjovis, sardines, visconserven, vis gebakken in gewoon vet
Andere vleesvervangers zoals vegetarische schnitzel, burgers, balletjes, worstjes
Past in het MCT-dieet
Past niet in het MCT-dieet
Jus en sauzen Jus of saus bereid met MCT- Fritessaus, halvanaise, mayo margarine of MCT-olie, sauzen op naise, yoghonaise, jus en saus tomatenbasis (ketchup, curry, bereid met gewone boter, olie barbecuesaus), dressing zonder of margarine olie, piccalilly, jus van juspoeder bereid met water, ketjap Groente Alle soorten naturel, vers, uit Groente à la crème, avocado, pot/blik of diepvries, eventueel (diepvries)groente met krui- afgemaakt met MCT-margarine denboter, kant- en klare salades of MCT-olie met saus Peulvruchten Alle soorten Aardappelen, rijst Gekookte aardappelen, aardappel- Aardappelgerechten, bereid en pasta puree gemaakt met magere melk met gewone vetsoorten, alle en MCT-margarine, in MCT- soorten frites, chips, kant-en margarine of MCT-olie gebakken klaarmaaltijden zoals nasi, bami, aardappelgerechten, rijst, macaroni, stamppot, lasagne spaghetti, vermicelli, mie, mihoen Kruiden, specerijen Alle verse en gedroogde kruiden en en smaakstoffen specerijen, kruidenmengsels, citroensap, gistextract, kappertjes, sambal, ketjap, soeparoma, strooi aroma, tomatenpuree, gember, krenten, rozijnen, zout, mosterd Fruit Alle soorten vers en gedroogd fruit en fruit uit blik of pot IJs Waterijs, sorbetijs Roomijs, yoghurtijs, consump- tieijs gemaakt van halfvolle of volle melk Bindmiddelen All bran, gerst-, gierst- en haver- Kant-en-klare deegmengsels vlokken, Brinta, Bambix, Nutrigran, met boter of margarine, ei, tarwekiemen, zemelen, bloem, chocolade, kokos, cakemix, maïzena, aardappelmeel, gelatine, korstmix, (diepvries)bladerdeeg agar-agar Dranken Koffie, eventueel met magere Koffie en thee met halfvolle/ koffiemelk, thee, (mineraal)water, volle melk of koffiemelk of tomatensap, vruchtensap, limonade koffiecreamer, advocaat van siroop, frisdrank Overige alcoholhoudende dranken in overleg met uw arts
7
Past in het MCT-dieet
Past niet in het MCT-dieet
Zoete Zuurtjes, drop, pepermunt, vruch- versnaperingen tenkoekjes, kauwgom, hopjes, spekkies, winegums, schuimpjes, ontbijtkoek, kaneelbeschuit, lange vinger, taai-taai, eierkoek, vlaai, zelfgebakken koekjes en gebak, bereid met MCT-vet Hartige Soepstengels, zoute stengels, versnaperingen Japanse mix zonder pinda’s, rauwe groente, augurk, zilverui
Tips • Gebruik altijd de met u afgesproken hoeveelheid MCT-vet per dag. • Van MCT-margarine kunt u kruidenboter maken, bijvoorbeeld voor op toost of stokbrood. • Alle soorten kaas en vleeswaren, ook de magere, bevatten vet. Beleg uw brood dus dun. • Als u in een restaurant gaat eten, kies dan vlees of vis van de grill of barbecue. Hierbij is weinig of geen vet nodig.
Vragen? Hebt u vragen over dit dieet? Neem dan gerust contact op met de diëtist. Het telefonisch spreekuur is elke werkdag van 09.00 tot 09.30 uur. U vindt het telefoonnummer in het grijze adreskader achterin deze folder. Telefonisch spreekuur diëtiste 088 - 320 78 05
8
Alle ‘gewone’ koekjes en gebak, toffees, bonbons, alle soorten chocolade, candybars zoals Mars, Nuts en Snickers
Noten, pinda’s, studentenhaver, olijven, chips, zoutjes, snacks als kroket, loempia, bitterbal, frikandel, slaatje
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Voeding & Dieet 088 - 320 78 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
9
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
DIE 33/03-’11
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
