Diakonia. Diaconale betrokkenheid van jongeren. Tijdschrift voor diaconaal werk I 19e jaargang I nummer 4 I augustus geloven-helpen-bouwen

Diakonia

Tijdschrift voor diaconaal werk I 19e jaargang I nummer 4 I augustus 2006

geloven-helpen-bouwen

.nl

www.

Diaconale betrokkenheid van jongeren

Colofon DIAKONIA, 19E JAARGANG, NO. 4, AUGUSTUS 2006 Tijdschrift voor hen die plaatselijk actief zijn op diaconaal gebied. UITGEVER Diakonia verschijnt zesmaal per jaar en is een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland voor het diaconale programma van Kerkinactie. Kerkinactie is het missionaire en diaconale werk in binnen- en buitenland van de Protestantse Kerk in Nederland. Delen van dit werk worden uitgevoerd mede namens tien oecumenisch georiënteerde kerken en organisaties in Nederland. REDACTIERAAD Sjon Donkers, Meta Floor, Jac Franken, Riet van der Kooij, Gerda van Leeuwen, Henny Nagelhout (eindredacteur), Jan Ritman, Corinth van Schaik, Ruud Slabbertje (voorzitter), Irene Stok. OPMAAK EN DRUK Roto Smeets GrafiServices, Utrecht. ADMINISTRATIEADRES Adressen- en periodiekenadministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 17 25, fax (030) 880 15 84, e-mail: [email protected]. REDACTIEADRES Postbus 456, 3500 AL Utrecht, tel. (030) 880 17 90, fax (030) 880 14 57, e-mail: [email protected]. ABONNEMENTEN De abonnementsprijs bedraagt € 12,10 per jaar. Losse nummers € 2,50. GESPROKEN DIAKONIA Diakonia is ten behoeve van visueel gehandicapten ook verkrijgbaar in gesproken vorm op audiocassettes. Voor een abonnement of een proefcassette kunt u terecht bij de CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel. (0341) 56 54 77. Daar kunt u ook informatie krijgen over de uitgave in brailleschrift. WEBSITE www.kerkinactie.nl ISSN 0167 - 1472

2

Inhoud 3

Sleutel Henny Nagelhout

5

“Armoede tast het sociale leven aan” Henk van IJken

6

“Als we ellende zien, krijgen we de kriebels” - Over het werk voor de voedselbank in Gouda Henk van IJken

7

Ruim 2300 diaconale vakanties

8

Rondje WMO – hoe ver zijn diaconieën? Henny Nagelhout

10

Armoede aangepakt – Landelijke Diaconale Dag over armoedebestrijding Henny Nagelhout

11

Oproep van een diaken

11

Dia-koos

12

Vrede stichten - de werken van barmhartigheid Sjon Donkers

14

Kerstpakkettenactie in Cuijk Ellen van der Kemp

16

Diaconaal beleidsplan of niet?

17

De diaconie binnen de kerkenraad Meta Floor

19

Diaconaat opent onze ogen voor God Jac Franken

20

De rol van catechese voor jongeren en diaconaat Henk van IJken

22

Kort

24

Een medemens

BIJ DE VOORPLAAT Hoe kun je jongeren laten kennismaken met diaconaal werk? Maak gebruik van de menselijke betrokkenheid die jongeren van nature hebben! Dat is te lezen op pagina 20 en 21. In dit interview vertelt Friso Mout, medewerker Jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland, dat er heel wat mogelijkheden zijn om jongeren diaconaal bewustzijn aan te leren. Peter Hilz/HH Diakonia I augustus 2006

Van de redactie HELLEN STURM

HENNY NAGELHOUT

Sleutel “Ieder van ons kan in zo’n situatie terechtkomen. Het gaat zeker niet om mensen die erop los leven. Mijn motivatie om me in te zetten voor de voedselbank is dat ik slecht tegen onrecht kan.” Het zijn de woorden van Ada Postma, een van de diakenen die zich in Gouda inzetten voor de plaatselijke voedselbank. Kerken bundelden in Gouda hun krachten voor het opzetten van de voedselbank. (Zie pagina 5 en 6.)

Voedselbank in Gouda Hoe diakenen werken aan ‘meer dan brood alleen’ in Gouda. Zie pagina 4, 5 en 6. KERKINACTIE

Geen kind in de cel Over de handtekeningenactie tegen het opsluiten van vreemdelingenkinderen. Pagina 22. IRENE STOK

Diaconale samenwerking ontstaat er op dit moment in het hele land rond de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Diakonia maakte een rondje langs verschillende diaconieën om te polsen of zij al iets ondernomen hebben ter voorbereiding op deze wet die in 2007 van kracht wordt. Diakenen uit Brandwijk, Vijfhuizen, Bennekom, Winkel en Zeewolde vertellen op pagina 8/9 hoe ze samen met andere diaconieën en kerken hun stem laten klinken bij de voorbereidingen van de wet. Bas van Eerden, met zijn 21 jaar misschien wel de jongste diaken in ons land, verwoordt het zo: “Het werd me duidelijk dat het belangrijk was om contact te leggen met de overheid, dus ben ik naar de gemeente gestapt om te bespreken hoe we als overheid en diaconie kunnen samenwerken.” Bas van Eerden is inmiddels contactpersoon voor de classis Hoofddorp voor de WMO. Hij slaat daarbij twee vliegen in een klap, want deze diakentaak combineert hij met zijn stage voor zijn HBO-opleiding. Krachten bundelen, dat is de sleutel voor diaconaal werk in een tijd waarin diakenen hun handen vol hebben. Diakonia hoopt u behulpzaam te zijn bij het vinden van die sleutel.

Landelijke Diaconale Dag over armoede Minister De Geus neemt tijdens de Landelijke Diaconale Dag op 18 november de resultaten van het nieuwe armoedeonderzoek onder diaconieën in ontvangst. Meer hierover op pagina 10. augustus 2006 I Diakonia

3

KERKINACTIE

Jos (op de voorgrond), Nel Kuiper (links) en Ada Postma.

De verbinding In beeld dit keer een gebruiker van de voedselbank in Gouda (Jos) en twee diakenen die zich met hart en ziel inzetten voor het werk van de Goudse voedselbank, Nel Kuijper en Ada Postma.

Armoede tast het sociale leven aan TEKST HENK VAN IJKEN FOTO HELLEN STURM “Ik heb een tekort aan huishoudgeld”, zegt Jos (49). Hij is noodgedwongen gebruiker van de voedselbank in Gouda. Woonachtig in de omgeving van Gouda, getrouwd en vader van zes kinderen in de leeftijd van 7 tot 17 jaar. Vijftien jaar geleden raakte hij zijn baan kwijt als financieel adviseur in het banken verzekeringswezen. “Mijn gezin is het belangrijkst in mijn leven. De rest is bijzaak”, zegt Jos. “In een week hebben we met z’n achten twintig tot dertig euro om van te eten. Er komt geen vlees op tafel. Ik moet inventief zijn en alle aanbiedingen afgaan bij supermarkten.” Jos raakte zijn baan kwijt door ziekte. Hij begon voor zichzelf, maar zijn zaak werd fail-

doen examen, ze gaan naar sport, ze gaan naar een andere school. Nu ik onder bewind sta van de wettelijke schuldsanering worden gas, water en de huur van ons huis door de gemeente betaald. We hopen dat de buien ooit overwaaien. Ik doe mijn best om te overleven. Maar dit gaat wel ten koste van je gevoel voor eigenwaarde. Je krijgt minder zelfrespect.”

GEEN CONTACTEN Armoede is niet alleen een tekort aan geld, armoede kan ook het sociale leven aantasten. “De verjaardagen van mijn kinderen kan ik niet vieren”, vertelt Jos. “Gelukkig zijn ze met heel weinig tevreden. Als je je baan verliest en door sommige mensen in de steek wordt gelaten, dan heeft dat een weerslag op je gedrag. Je sluit je af. Zodra het kan, ga je verhuizen, zodat

heb. Ik ben hiervóór ook wel eens bij een voedselbank in een andere plaats geweest. Maar dat ging heel anders. Daar mocht je in de rij gaan staan, je kreeg je voedselpakket en kon weer gaan. Hier zijn er mensen die ons op weg helpen. Het voelt hier als een warme deken. De vrijwilligers zijn vriendelijk en er staat altijd koffie en thee klaar. Ik vind het hier goed geregeld. Mede daardoor hebben we het gevoel gekregen dat we iets terug moeten doen voor de samenleving. Mijn vrouw doet vrijwilligerswerk. Ze geeft computerles op een school. We hopen dat we de voedselbank op een gegeven moment niet meer nodig hebben. Als dat eenmaal zover is, dan wil ik er graag vrijwilligerswerk doen.”

“De verjaardagen van mijn kinderen kan ik niet vieren. Gelukkig zijn ze met heel weinig tevreden.” liet verklaard, waarna Jos en zijn gezin aansprakelijk werden gesteld voor de zakelijke schulden. In de afgelopen jaren werd de familie op meer manieren getroffen: Jos liep door een auto-ongeluk een whiplash op, zijn vrouw kwam door ziekte in de WAO en een van hun (eerst zeven) kinderen overleed. “Je moet het eind van de tunnel kunnen zien”, zegt Jos. “Ik hoop dat het nu zover komt. Ook door het dal waarin ik zat, kwam ik niet aan werken toe. Nu ben ik weer aan het solliciteren. En ook het gewone leven neemt z’n beloop: kinderen augustus 2006 I Diakonia

niemand je weet te vinden. Je gaat geen contacten meer aan.”

COMPLEX “Mijn gezin is mijn lot en mijn doel. Het is voor mij als vader van een groot gezin complex omdat ik te weinig geld heb om van te leven. Het mooie van de voedselbank in Gouda is dat ik weer sociale contacten krijg en dat ik ideeën opdoe. Er zijn ook mensen die me op weg helpen bij het invullen van papieren, het zoeken naar een baan en het verkrijgen van bijdragen uit sociale regelingen waarop ik recht

5

Dit portret van twee Goudse diakenen, medewerksters van de voedselbank in Gouda, is een vervolg op pagina 5.

OVER HET WERK VOOR DE VOEDSELBANK IN GOUDA

“Van ellende krijgen we de kriebels” TEKST HENK VAN IJKEN FOTO HELLEN STURM “Bij de oprichting van de voedselbank in Gouda ging het om twee dingen: er iets tegen doen dat anderen niet te eten hebben en het tegengaan van de vernietiging van voedsel”, zegt Nel Kuijper (66). Ze is anderhalf jaar diaken in de protestantse Vredeskerk in Gouda en zet zich in voor de plaatselijke voedselbank. Hun motto is ontleend aan een uitspraak van moeder Theresa: “Wat mij het meest ergert, is niet dat er rijken en armen bestaan, het is de verspilling.” Moeder Theresa werkte tot haar overlijden, in 1997, onder de armen in het Indiase Calcutta en stichtte de orde van de Missionarissen van de Naastenliefde. De voedselbank deelt uit vanuit de Onze Lieve Vrouwe Hemelvaartkerk in Gouda. “Daar ontvangen wij onze cliënten met een kopje koffie of thee in een prettige sfeer. De werkgroep van de voedselbank bestaat uit meer kerken en organisaties: de hervormde, gereformeerde en rooms-katholieke kerken, de Raad van Kerken en een raadslid van de ChristenUnie. Heel even zat er een moslima in de werkgroep. Maar helaas voor de werkgroep - en gelukkig voor haar - kreeg zij een baan. We zoeken nog wel iemand uit de moslimgemeenschap. Dat vinden we belangrijk want er komt hier een groep Marokkanen en vluchtelingen voor een voedselpakket. Bij de start van onze voedselbank in oktober vorig jaar was ons uitgangspunt: we richten iets op dat zo snel mogelijk weer ontmanteld moet worden”, zegt Ada Postma (61). Zij werkt voor de

6

diaconie van de Rooms-Katholieke Kerk in Gouda. “Bij de voedselbank is sprake van echte oecumene. Mijn motivatie om me in te zetten voor de voedselbank is dat ik slecht tegen onrecht kan. Al mijn hobby’s en mijn vrijwilligerswerk zijn gericht op hulpverlening. Ik werkte in de zorg.” “Voor mijn pensionering werkte ik in de administratie”, zegt Nel Kuijper. “Nu ik niet meer werk, breng ik hier iets tot stand. Dat geeft voldoening. Als we ellende zien, krijgen we de kriebels.” De voedselbank wordt onder andere bezocht door mensen die failliet zijn gegaan en die een tijd geen inkomen hebben door de lange wachttijden en de bureaucratie bij de uitkeringsinstanties. Er komen mensen die lang in de bijstand zitten, maar er komen hier ook oudere alleenstaande dames, mensen die chronisch ziek zijn. Een medewerkster van het Steunpunt voor Marokkaanse gezinnen meldt ook mensen aan.

LUISTEREND OOR “Het gaat niet alleen om voedsel, mensen vinden bij ons ook een luisterend oor”, zegt Nel Kuijper. “Soms kun je daardoor iets meer voor hen betekenen. De eerste keer dat Jos en zijn familie hier binnenkwamen,

zagen ze eruit als in elkaar gedoken vogeltjes. De familie werd vastgeprikt in regels die strijdig met elkaar zijn. Ze woonden bijvoorbeeld na zijn ontslag in een duur huis en hadden schulden, maar konden niet meteen naar een andere woning, totdat ze schuldenvrij waren. Nu gaat het beter met hen. Ze lopen weer rechtop en Jos heeft weer de moed om te solliciteren.” Ada Postma: “Ieder van ons kan in zo’n situatie terechtkomen. Het gaat zeker niet om mensen die erop los leven”. “Als je je baan kwijtraakt en je hebt een hoge hypotheek of hoge huur, maar ook bij scheiding of ziekte kan het iedereen overkomen dat hij terecht komt bij een voedselbank”, vertelt Nel Kuijper. “Er komt hier bijvoorbeeld een oudere dame. Haar zoon is een junk. Ze had het goed, maar hij plukt haar helemaal kaal en leeg”, zegt Ada Postma.

VERWIJZEN NAAR MAATSCHAPPELIJK WERK “We helpen mensen ook door hen te verwijzen naar instanties die hen verder kunnen helpen”, zegt Nel Kuijper. Er worden nu vijfenzeventig pakketten per week verstrekt. Gezinnen vanaf zeven personen krijgen twee pakketten. We krijgen de pakketten van de Voedselbank Nederland in Rotterdam, maar ook de plaatselijke middenstand doet mee. We krijgen elke week brood van een supermarkt. Toch is niet het uitdelen van voedsel, maar het sociale aspect voor ons het belangrijkst. De afnemers van de voedselbank zijn hier ook elkaar tot steun. Maar bovendien krijgen ze hier weer het gevoel dat ze er mogen zijn.” Diakonia I augustus 2006

Kleurrijk

Ruim 2300 diaconale vakanties KEES KUIPHOF

DIACONALE VAKANTIEWEKEN Jaarlijks 60 diaconale vakantieweken voor ruim 2300 gasten, met hulp van meer dan 1600 vrijwilligers! Dat is het resultaat van de ondersteuning die u als diaconieën biedt om de diaconale vakantieweken mogelijk te maken. U steunt het werk niet alleen met uw bijdragen aan Kerkinactie voor het diaconaal aandeel, maar vaak ook nog door zo’n week voor mensen uit uw eigen gemeente te bekostigen. En dat is nog niet alles. U helpt ook nogal eens door zelf als vrijwilliger mee te gaan of door vrijwilligers en gasten te helpen zoeken. Het VakantieBureau organiseert deze vakanties met aandacht en zorg in nauw overleg met Kerkinactie. De vakanties zijn bedoeld voor ouderen, voor mensen voor wie het niet (meer) zo eenvoudig is op vakantie te gaan, mensen met een zwakke gezondheid, een lichame-

lijke of visuele beperking en (echt)paren van wie een van de partners thuiswonend en dementerend is. Samen met YMCA Vakanties tekent het VakantieBureau ook voor de organisatie van vakanties voor eenoudergezinnen. De vakantiecentra zijn De Werelt in Lunteren,

het F.D.Roosevelthuis in Doorn en Dennenheul in Ermelo. Sinds een paar jaar staat ook een vaarvakantie de Prins Willem-Alexander op het programma. Niet alleen voor de kwetsbare gasten, maar ook voor de vrijwilligers is een vakantieweek een unieke

GERT JAN KOSTER

GERT JAN KOSTER

augustus 2006 I Diakonia

ervaring, waar ze met plezier op terugkijken. Het is hard werken, maar daar staat veel tegenover. Het diaconale vakantiewerk staat in het projectenboek van Kerkinactie ‘Geloof in uitvoering’, onder projectnummer 730 001 en 730 002.

7

Antenne

Rondje WMO – hoe ver zijn diaconieën? TEKST HENNY NAGELHOUT FOTO’S IRENE STOK De invoeringsdatum van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) nadert. Op 1 januari 2007 moeten de eerste onderdelen van de wet zijn gerealiseerd: het ene zorgloket en de huishoudelijke hulp uit de AWBZ. De cliëntenparticipatie moet zelfs bij voorkeur al op 1 oktober 2006, maar uiterlijk op 1 oktober 2007 zijn vastgelegd in een verordening. In menig stadskantoor wordt hard gewerkt aan de WMO. Diakonia maakte een telefonisch rondje langs diaconieen met de vraag of en hoe zij bezig zijn met de WMO. Anneke Schakel, diaken in Molenaarsgraaf en Brandwijk: “Het Protestants Dienstencentrum in Zuid-Holland organiseerde in januari een avond over de WMO voor alle kerken in de gemeente Graafstroom, in de Alblasserwaard. Daar was ook een wethouder bij aanwezig. Deze wethouder nodigde alle negen kerken in de gemeente uit voor een gemeentelijke klankbordavond over de WMO. Vanuit onze gereformeerde kerk in Brandwijk ben ik daar geweest, samen met nog een diaken. Op die avond werd afgesproken dat er regelmatig klankbordbijeenkomsten komen over de WMO. De gemeente vroeg ook of de kerken een vaste vertegenwoordiger namens alle kerken in de klankbordgroep wilden benoemen. Dat ben ik toen geworden. Intussen komt de groep ongeveer

8

elke maand bijeen. Het is een breed samengestelde groep, met vertegenwoordigers van de plaatselijke patiëntenverenigingen, ouderverenigingen, het bejaardenhuis, de gebruikers van Rivas, onze zorginstelling, vrouwenverenigingen en de vrijwillige hulpdienst. De klankbordgroep heeft een adviserende taak. We krijgen alle stukken over de WMO ter inzage en kunnen daarop commentaar geven. Bijvoorbeeld over het nieuwe zorgloket dat er gaat komen. We konden adviseren over openingstijden, locatie en dat soort kwesties.” Bas van Eerden uit Vijfhuizen, met zijn 21 jaar misschien wel de jongste diaken in Nederland: “In mei 2005 ben ik begonnen met lezen over de WMO, in Diakonia. Het werd me duidelijk dat het belangrijk was om contact te leggen met de overheid, dus ben ik in september naar de gemeente gestapt, om te bespreken hoe we als overheid en diaconie kunnen samenwerken. Nog een maand later ben ik tot projectleider benoemd voor de contacten tussen de protestantse kerken hier in de classis Hoofddorp en de burgerlijke gemeente Haarlemmermeer. Intussen is er goed overleg over de WMO. Er is een platform opgericht waarin zo’n 25 tot 30 ‘partijen’ hun ervaringen uitwisselen. Daarnaast is er een WMO-raad ingesteld als officieel adviesorgaan voor de gemeente. In deze WMO-raad zitten grote zorgaanbieders, vertegenwoordigers van cliëntenraden en van de gemeente. Hierin doe ik ook mee namens de kerken. In september of oktober

valt in de gemeenteraad het definitieve besluit voor de WMO-maatregelen in 2007, het overgangsjaar. Het leuke is dat ik mijn diakenwerk met mijn studie kan combineren. Ik volg een HBO-opleiding Management, Economie en Recht en als stage ga ik nu verder met de WMO in de classis Haarlemmermeer. Het Protestants Dienstencentrum in Noord-Holland organiseert vier avonden over de WMO voor alle diaconieën in de classis en daaraan werk ik mee. De eerste twee avonden zijn achter de rug, daar is vooral informatie gegeven over de WMO. De volgende twee avonden zijn erop gericht om te bespreken wat je als diaconie zelf kunt doen en wat je van de gemeente mag verwachten.” Teus Hubert, diaken in Bennekom: “Al meer dan een jaar geleden hebben we in eerste instantie als Bennekomse PKN-diaconieën een brief aan de wethouder van de gemeente Ede gestuurd, met het aanbod om mee te denken bij de invulling van de WMO. Later is dit initiatief verbreed tot een groot aantal diaconieën in de hele burgerlijke gemeente Ede. Zeker ruim 25 diaconieën doen nu mee in een diaconaal Diakonia I augustus 2006

platform dat voor de wethouder het aanspreekpunt is voor de WMO. Intussen weten de gemeente en de politieke partijen ons ook te vinden over andere diaconale zaken, zoals armoedebeleid, de voedselbank en dat soort zaken. Het diaconale platform is breed interkerkelijk opgezet: protestanten, vrijgemaakten, rooms-katholieken, nederlands gereformeerden, baptisten en hersteld hervormden doen allemaal mee. Samen met vertegenwoordigers van lokale patiënten- en cliëntenorganisaties vormen we samen het WMO-platform Ede. De afspraak is nu dat wij alle stukken die naar de gemeenteraad gaan ook ontvangen, en dat we daarover mogen adviseren. Dat hebben we intussen gedaan over de huishoudelijke hulp en de cliëntenparticipatie. En toevallig juist gisteravond ben ik nog naar de gemeenteraad geweest over het zorgloket.”

welzijn ouderen en mensen met een persoongebonden budget. Om wat meer van elkaars achtergrond te weten te komen hebben twee personen een presentatie gegeven over het persoonsgebonden budget. Uit de adviesraad is een voorzitter aangesteld en een groep gevormd voor de voorbereiding van de agenda, direct overleg met de gemeenteraad en het geven van informatie aan de gemeenteraad. Het is de bedoeling dat de adviesraad elke maand bijeenkomt. Eén van de adviezen die we moeten geven betreft het punt zorgloket. Hoe, wat en waar. Omdat de gemeente Niedorp een plattelandsgemeente is, uit negen dorpen bestaat en het loket goed bereikbaar moet zijn voor iedereen, streven wij naar een loket in ieder dorp. Hierover laten wij onze gedachten gaan en zullen wij adviseren.”

Pietie Voogd, diaken in de protestantse gemeente Winkel en omstreken (i.w.): “Vanuit de burgerlijke gemeente Niedorp kregen wij een uitnodiging voor het bijwonen van een avond voor de oprichting van een WMOadviesraad. Dit bleek al de tweede avond te zijn. We zijn daar met predikant en twee diakenen naartoe gegaan. Ik ben vertegenwoordiger van onze diaconie geworden in de adviesraad. Ook vanuit de katholieke kerk is er een afgevaardigde. Verder hebben zitting vertegenwoordigers van vrijwilligersverenigingen, cliëntenpanel, sport- en dorpsraden,

Hans Lems, diaken in Zeewolde: “Binnen ons college van diaken hebben wij al meerdere keren over de WMO gesproken en geprobeerd een afbakening van onze taak te formuleren. In een gesprek met de burgerlijke gemeente hebben wij uiteengezet wat onze rol en positie binnen de WMO zou kunnen zijn. Daarnaast heeft de gemeente Zeewolde alle kerkelijke gemeenten aangeschreven met het verzoek mee te denken in de totstandkoming van de nieuwe wet. Een eerste bijeenkomst heeft inmiddels plaatsgevonden. Deze maand staat een vervolg

gepland. In eerste instantie beperken wij ons als diaconie tot een beperkt aantal prestatievelden gericht op het ouderenbeleid binnen Zeewolde, met het accent op signaleren, informeren en doorverwijzen. Kortgeleden heeft een eerste contact met diaconieën van alle kerkelijke gemeenten binnen Zeewolde plaatsgevonden. Tijdens deze kennismakingbijeenkomst zijn een aantal punten, waaronder de WMO, genoemd die samen opgepakt zouden kunnen worden. Een gezamenlijke visie vanuit een Interkerkelijk Diaconaal Platform moet nog ontwikkeld worden. We kijken daarbij verder dan alleen de WMO, onder andere ook naar een voedselbank en gezamenlijke, eenmalige projecten. Juist in deze samenwerking zouden meerdere prestatievelden aandacht kunnen krijgen. Bijvoorbeeld dat elke kerk een of twee prestatievelden voor haar rekening neemt. Verder hebben wij ook goede en intensieve contacten met de Arme Kant van Zeewolde. Binnen onze diaconie fungeer ik als contactpersoon voor de WMO. In de voorbereidingen op het nieuwe seizoen zou de WMO een keuze kunnen zijn. Daarbij kijken wij ook naar de ontwikkelingen van het platform om zo ook voor de gemeente Zeewolde een duidelijkheid aanspreekpunt te creëren.” Het is duidelijk. Er gebeurt al heel wat. Het meest opvallende? Dat diaconieën binnen de burgerlijke gemeenten elkaar in allerlei samenwerkingsvormen hebben gevonden, juist door deze WMO. En dat de de diaconieën weer in beeld zijn bij de overheid. Henny Nagelhout is eindredacteur van Diakonia.

MEER WETEN OVER DE WMO? Kerkinactie heeft speciaal voor diaconieën een informatiemap samengesteld. Te bestellen à € 2,50 bij brochureverkoop@pkn. nl of tel. (030) 880 17 24. Elke gemeente moet de cliëntenparticipatie vormgeven. augustus 2006 I Diakonia

9

Actueel

LANDELIJKE DIACONALE DAG 18 NOVEMBER OVER ARMOEDEBESTRIJDING

Armoede aangepakt

SPANNEND Het belooft een spannende dag te worden. De dag start namelijk met de bekendmaking van de onderzoeksresultaten van het nieuwe armoedeonderzoek onder PKN-diaconieën. In 2005 was er veel mediaaandacht voor het eerste onderzoek, en op 18 november zal dat niet minder zijn: vier dagen voor de TweedeKamerverkiezingen op 22 november zal minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Aart Jan de Geus de onderzoeksresultaten op de Diaconale Dag in ontvangst nemen. Hij zal daarop reageren en de diakenen uitleg geven over het armoedebeleid van de overheid. De diakenen krijgen de gelegenheid vragen te stellen aan de minister. De dag staat onder leiding van Elsbeth Gruteke, radiopresentator van De Ochtenden en zelf diaken.

ZINGEN EN LACHEN Na de minister krijgt prof. dr. Jan Latten het woord. Hij is onderzoeker van het Centraal Bureau voor de Statistiek, demograaf en bekend om zijn bijdragen in Trouw. Latten schetst de steeds verder

10

ELSEBET VEENENDAAL/KERKINACTIE

Diakenen breken zich al jaren het hoofd hoe ze kunnen bijdragen aan vermindering van armoede, in Nederland én daarbuiten. De Landelijke Diaconale Dag van 2006 staat daarom in het teken van armoedebestrijding. Op 18 november kunnen diakenen zich in de Jaarbeurs een dag lang, in gezelschap van zo’n duizend diakenen uit heel Nederland, laten sterken en inspireren, ideeën opdoen, meepraten en ervaringen uitwisselen rond het thema ‘Armoede aangepakt’.

groeiende tweedeling in onze maatschappij en legt uit wie nu precies de armen in ons land zijn. Een heel andere vraag is of we hier als kerken iets kunnen doen aan de armoede in ontwikkelingslanden. Bereiken de partners die wij steunen via het werelddiaconaat de allerarmsten in de wereld? Filmbeelden geven antwoorden op deze vraag, en in het middagprogramma wordt daarop doorgegaan, speciaal voor de werelddiakenen onder de deelnemers. Zoals gebruikelijk is er, naast een liturgisch gedeelte met zang en gebed, ruimte voor een lach. Het cabaret van Kees Posthumus staat daarvoor in.

NIEUWE VORM MIDDAGPROGRAMMA Tijdens de middag zijn er rond de vijftien verschillende mogelijkheden voor diakenen om hun licht op te steken. In de Expozaal én in de theaterzaal kunnen diakenen in- en uitlopen, al naar gelang hun wensen. Deze inlooponderdelen zijn ingedeeld naar bekende vragen van diakenen. Om er een paar te noemen: hoe kom je erachter wie financiële hulp nodig heeft? Wat kan een diaconie betekenen voor een voedselbank? Hoe werkt dat, helpen onder protest? Hoe kun je samenwerking in financiële hulpverlening organiseren in je woonplaats? Hoe

blijf je als diaken gemotiveerd?

NIEUWE ENERGIE Met dit gevarieerde programma wil Kerkinactie u als diakenen ondersteunen in uw diakenwerk. Op weg naar de uitgang van de Jaarbeurs zei vorig jaar een diaken nog: “Het is hartstikke fijn om zo’n dag mee te maken. Thuis, als je met een paar diakenen aan het denken bent over hoe je dingen kunt doen, weet je het soms niet meer. Maar hier, als je met zoveel andere diakenen bezig bent, merk je ineens dat je niet alleen bent, dat er in het hele land mensen uit de kerken met dezelfde dingen aan de gang zijn. Dat geeft je nieuwe energie om er weer tegenaan te gaan. Samen vorm je toch een stem die gehoord wordt.” Komt u ook naar de Jaarbeurs? Om nieuwe ideeën op te doen en saamhorigheid onder diakenen te ervaren? En om een gezamenlijke stem te laten klinken dat armoede nu echt aangepakt moet worden? Bij dit nummer van Diakonia vindt u een aanmeldingsfolder waarmee u zich kunt opgeven. En wilt u eens een diaken uit een andere kerk, met wie u samenwerkt, meenemen? U bent allemaal van harte welkom in de Jaarbeurs op 18 november! Henny Nagelhout, eindredacteur Diakonia Diakonia I augustus 2006

Tips en reacties van lezers Lezers van Diakonia worden van harte uitgenodigd om ideeën, tips en reacties aan andere diakenen door te geven. U kunt dit toezenden aan de redactie, Postbus 456, 3500 AL Utrecht, e-mail [email protected].

Oproep van een diaken In juni belde een diaken uit Beetsterzwaag, mevrouw Nieboer, naar de redactie van Diakonia. Of we als kerken niet méér konden doen om een generaal pardon te krijgen voor al die asielzoekers die nu al jaren wachten op een verblijfsvergunning. Op het antwoord dat we daaraan al jarenlang werken, o.a. door gesprekken met het ministerie, antwoordde mevrouw Nieboer: “Blijf alsjeblieft roepen naar de minister dat dit niet kan. Deze mensen hebben zoveel kwaliteiten. Dat gaat allemaal verloren. Hier in Beetsterzwaag zit bijvoorbeeld een Sudanees al 11 jaar op een status te wachten. Mis-

schien kunnen andere diaconieën ook een brief aan de minister schrijven.”

Kerk met politieke partijen en verantwoordelijke politici.

Werken aan een humaan vluchtelingenbeleid is een belangrijk speerpunt voor Kerkinactie. In Diakonia verschijnen daarover regelmatig artikelen. Het juninummer verhaalde bijvoorbeeld over de dagelijkse inzet van Geesje Werkman voor vluchtelingen die in een bijzonder kwetsbare positie zijn geraakt. Zij nam ook het initiatief voor de handtekeningenactie ‘Geen kind in de cel’. (Zie verder pagina 22.) Ook de tv-spots ’26.000 gezichten’ zijn mede mogelijk met financiële steun van Kerkinactie. En hoewel niet altijd zichtbaar, is een ‘humaan vluchtelingenbeleid’ regelmatig onderwerp van gesprek in ontmoetingen tussen vertegenwoordigers van onze Protestantse

Gelukkig wie steun zoekt bij de God van Jakob, alles verwacht van de Heer, zijn God, van hem de hemel en aarde gemaakt heeft, de zee en alles wat erin leeft, van hem die trouw blijft, altijd. Want de Heer is het die recht verschaft aan wie onderdrukt worden, die te eten geeft aan wie honger lijden, die de gevangenen bevrijdt, de blinden ziende maakt, opricht wie gebogen gaan. Wie zijn wil doen, heeft hij lief. De Heer is het die vreemdelingen beschermt, wezen en weduwen tot steun is.

PSALM 146: 5-9

INHOUD SJON DONKERS ILLUSTRATIE LEX DIRKSE

augustus 2006 I Diakonia

11

Bewogen… WERKEN VAN BARMHARTIGH

DE BRON “… want ik leed honger en ge hebt me te eten gegeven, ik leed dorst en ge hebt me laten drinken, ik was een vreemdeling en ge hebt me in uw samenkomst gebracht, naakt en ge hebt me iets omgeworpen, ik werd ziek en ge hebt naar me omgezien, ik was onder bewaking en ge zijt tot me gekomen!” (Mattheüs 25, vertaling Naardense Bijbel)

De zes werken van barmhartigheid zoals genoemd in Mattheüs en het later toegevoegde werk van de doden begraven, worden in de huidige tijdvak aangevuld met vrede stichten. Diaconaat heeft altijd oog voor noden in welke tijd en samenleving dan ook. Omdat vrede voor veel mensen ver weg is, is vredesdiaconaat derhalve van groot belang.

TER INSPIRATIE “Het wezen van barmhartigheid is dat zij niet in een systeem past, niet redelijk te verantwoorden is, geen doel heeft, niet in een programma is op te nemen en dat zij totaal gratuit, geïmproviseerd, dilettantisch en belangeloos wordt beoefend. Er is geen rechte en tot volgen dwingende lijn te trekken tussen welke gedachte dan ook en de werken van barmhartigheid of de goede werken in het algemeen (…) Barmhartigheid kan evenmin worden afgedwongen als liefde…” (Cornelis Verhoeven in de Almanak van barmhartigheid 3).

TER BEZINNING sjaloom Het Hebreeuwse woord voor vrede ‘sjaloom’ betekent meer dan de afwezigheid van oorlog. Sjaloom staat voor heel zijn. Leven in sjaloom betekent leven in goede verhoudingen met God, met de natuur en met elkaar als mensen. Sjaloom wil zeggen dat alles is zoals bedoeld door God: gezond, voorspoedig, goed, gaaf. In het Eerste Testament - waar het woord 250 keer voorkomt - wordt vooral door profeten veel verlangd naar en geschreven over vrede. Jesaja droomt dat het lam bij de wolf kan liggen. In het Tweede

12

Vrede stichte TEKST SJON DONKERS

Testament krijgt de vrede een gezicht in Jezus. Wat opvalt is dat vrede in de Bijbel altijd wordt beschreven als een initiatief van God. Mensen kunnen uit zichzelf en zonder God geen vrede bereiken. Vrede is meetrekken op de weg naar het Koninkrijk van God. De groet aan het begin van de liturgie ‘genade zij u en vrede van God, onze Vader’ laat dan ook doorklinken dat vrede en genade bij elkaar horen. In de zegen aan het eind van de dienst komt ook naar voren dat de vrede van God komt: “… De Here verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede.”

VERZOENING Het Eerste Testament is een doorlopend verhaal over de verbroken relatie tussen de mens en God en de mens en zijn naaste. Waar het mis gaat verbreekt de Eeuwige de stilte en roept tot de mens: waar ben je? Om die kapotte relatie weer ‘heel’ te krijgen is verzoening nodig, als een voorwaarde voor vrede. Verzoening heeft daarom in veel bijbelverhalen dan ook een belangrijke plaats. Zo verzoenen Jacob en Esau zich met elkaar en probeert Mozes God en zijn volk te verzoenen na het bouwen van het gouden kalf. De daarna ingestelde Grote Verzoendag (Jom Kippoer) wordt nog altijd gevierd als de belangrijkste feestdag in Israël. Verzoening is dus altijd meer dan vergeving omdat het gaat over een relatie tussen mensen of groepen mensen. Waar vergeving uitgaat van het slachtoffer, geldt voor verzoening dat beide partijen het ‘goed’ maken. Het is iets dat slachtoffer

en dader samen doen. Hét grote voorbeeld van verzoening is wat er in Zuid-Afrika gebeurde tussen blanken en zwarten na het beëindigen van de apartheid.

VERDIEPING Vrede stichten lijkt een bijna onmogelijk werkwoord als je kijkt naar wat de media ons dagelijks voorschotelen. Ook onze samenleving vertoont veel sporen van zinloos geweld en angst voor geweld. Je schrikt als je cijfers leest over huiselijk geweld, geweld tegen homo’s, pesten op school, zichtbare en onzichtbare discriminatie en spanningen tussen bevolkingsgroepen. In dat geheel lijkt het er soms op dat kerken en kerkelijke gemeenten zich wat afzijdig houden. ‘Vrede’ Diakonia I augustus 2006

…tot beweging

EID

en

open kunnen stellen voor ontmoetingen met moslims in uw buurt. Dit jaar begint voor moslims de Ramadan op 24 september, wellicht een extra aanleiding tot gesprek? De Wereldraad van Kerken heeft het huidige decennium uitgeroepen tot Decennium tegen geweld. Vanuit de Nederlandse Raad van Kerken (www.raadvankerken. nl) worden er in dat kader verschillende activiteiten georganiseerd. De projectgroep Geweld niet gewild (www.geweldnietgewild.nl) brengt mensen en groepen met elkaar in contact om ervaringen uit te wisselen en krachten te bundelen. Informatie bij Kerkinactie, Kees Tinga: [email protected], (030) 880 18 82. Preken voor andermans parochie is een initiatief waarbij uitwisselingen plaatsvinden tussen predikanten, priesters, dominees, imams en rabbijnen. (www.prekenvoorandermansparochie.nl) Op de website www.idee-enkerk.nl staan verschillende ideeën uit gemeenten rondom vredesactiviteiten.

·

ELS SCHOLTEN/KERKINACTIE

·

·

·

TIPS

(van 16 t/m zon·dagDe24Vredesweek september) kan een goede

De Vredeszondag kan een inspirerende impuls geven tot gesprekken. Zie pagina 23. Kerk en Vrede (www.kerkenvrede.nl) geeft twee keer per jaar het werkblad Overcome uit, gericht op plaatselijke initiatieven. U kunt een aantal avonden beleggen rondom de icoon ‘Christus is onze verzoening’, uitgegeven door Pax Christi. Andere websites: Interkerkelijk Vredesberaad, www.ikv.nl, het Nederlands Expertisecentrum Alternatieven voor Geweld: www.neag.nl, Amnesty International: www.amnesty.nl, Vrouwen voor Vrede: www.vrouwenvoorvrede.nl. Het aprilnummer van Toer gaat over hoe je kunt omgaan met Conflicten in de kerk. ([email protected], (030) 880 14 82.)

aanleiding zijn om verschillende activiteiten te organiseren. Zo zou u bijvoorbeeld op 11 september 5 jaar na de aanslagen - uw kerk

Sjon Donkers, diaconaal adviseur en lid van de redactieraad van Diakonia.

· staat niet snel op de agenda van een kerkenraad of diaconie. Het lijkt er soms op dat het vredeswerk wordt overgelaten aan de kerkelijke vredesbewegingen. En als het gaat over verzoening lijkt het eerder te gaan over het bewaren van de lieve vrede, dan dat er recht gedaan wordt aan slachtoffers. Diaconieën zouden daarom kunnen proberen impulsen te geven om thema’s die te maken hebben met vrede stichten aan de orde te stellen.

CONCREET

augustus 2006 I Diakonia

· ·

AFSLUITING God van Vrede, temidden van een wereld vol onrecht en haat aanslagen en oorlogen honger en armoede ziekte en dood dreigen wij uiteen te vallen als U ons niet vasthoudt daarom bidden wij: wees aanwezig ga met ons mee als Reisgenoot beziel ons onderweg waar wij elkaar aanreiken Uw Vrede open ons en laat grenzen vervagen geef zo ruimte voor de ander dat wij met elkaar ruimte maken voor een samenleving die met recht rechtvaardig genoemd kan worden beziel ons tot navolging van Uw Zoon als vredestichters verzoenend aanwezig plaatsen creërend voor hoop en geloof op ontmoeting op vrede en gerechtigheid op menswaardig bestaan voor allen moge het zo zijn (sjd)

·

13

In de praktijk

Kerstpakkettenactie in Cuijk TEKST ELLEN VAN DER KEMP In Cuijk dénken ze met Kerst niet alleen aan de medemens, maar géven ze de medemens ook iets. Twee diakenen vertellen over ‘hun’ kerstpakkettenactie. “Er is hier veel meer armoede dan wij dachten.”

EEN BEETJE FLEXIBEL Niet alleen de diaconie van de protestantse kerk in Cuijk sluit zich aan bij de organisatie van de kerstpakkettenactie. Ook de politiek toont belangstelling. Progressief Leefbaar Cuijk doet al een aantal jaren actief mee aan de actie. Ze levert adressen aan van mensen die wel een kerstpakket kunnen gebruiken en ze zorgt voor extra publiciteit. “Een goede communicatie is heel belangrijk voor zo’n actie”, zegt Daniëlle Koolhaas. Daniëlle is de huidige diaken van

14

SOEP EN SNOEP In de loop van de jaren is de kerstpakkettenactie uitgegroeid tot een totaal van honderd pakketten. Ze worden verdeeld over adressen die Vrouwen in de Bijstand, Progressief Leefbaar Cuijk en de predikant van de protestantse gemeente Cuijk aanleveren. “Onze dominee geeft altijd een uitgebreide lijst aan ons”, vertelt Daniëlle. “Daarop staat bijvoorbeeld aangegeven hoe de gezinssamenstelling is. Soms staat er ook bij wat mensen lekker vinden en wat mensen niet mogen hebben. Bij sommige adressen staat expliciet: geen alcohol. Dat is erg

handig bij de herverdeling. Na de inleverdag gaan we de inhoud van alle binnengekomen kerstpakketten of boodschappen (want mensen mogen ook gewone boodschappen inleveren) herverdelen. We kijken daarbij naar wie we het pakket brengen. Van een marktkoopman uit Cuijk kregen we vorig jaar een aantal zakken snoep. Die zijn naar de kinderen gegaan die we op onze lijst IRENE STOK

In 2001 komt Renata Huisman in het Noord-Brabantse dorp Cuijk wonen. In de plaatselijke krant leest ze een bericht van de Stichting Vrouwen in de Bijstand over het inzamelen van kerstpakketten. Ze belt met de stichting omdat ze haar eigen pakket wil inleveren. In januari 2002 treedt ze in de protestantse kerk van Cuijk aan als diaken en in september belt ze weer met Vrouwen in de Bijstand. Dit keer om de actie samen te doen. Aanvankelijk loopt de actie niet zo goed. Er is zelfs een jaar dat er maar één pakket binnenkomt. Maar Renata weet van aanpakken. Ze zorgt ervoor dat er berichten verschijnen in de regionale kranten en in het kerkblad en ze zorgt voor een vaste inleverplek: de kerk. Vanaf dat moment stromen de pakketten met Kerst binnen.

de protestantse gemeente in Cuijk. Ze trad twee jaar geleden aan als diaken en kreeg daarmee de kerstpakkettenactie automatisch in haar portefeuille. “Renata helpt gelukkig nog steeds bij de actie, want het is best een hele klus. Bovendien is Renata heel nuchter, ze raakt niet zo snel in de stress.” “Het is een kwestie van goed organiseren”, zegt Renata. “In het begin was het zo dat mensen die een kerstpakket wilden inleveren, moesten bellen. Dat bleek niet te werken en daarom heeft de diaconie ervoor gezorgd dat de kerk één avond in de week voor Kerst geopend is. Het is december, er staat een kerstboom, het koor is aan het oefenen. Je hebt dan meteen een leuke sfeer. Bovendien moet je een beetje flexibel zijn. Vorig jaar zou er een week voor de inleveravond een interview met ons in de plaatselijke krant komen te staan. Toen de krant uitkwam, bleken we er niet in te staan. Hadden ze het artikel gepland voor de krant van de week erop. Een dag na de inleveravond! Toen hebben we de kerk gewoon nog een avond extra open gedaan.”

De kerk is de vaste verzamelplek voor de kerstpakketten.

hadden. Sommige mensen geven een gift, waarvoor we boodschappen kunnen kopen. Anderen geven zegels van supermarkten waarmee je voor een doos boodschappen kunt sparen. Eén vrouw kwam zelfs met zelfgemaakte soep. Dat is dan even lastig, want dat kan je niet lang bewaren. Maar we hebben het uiteindelijk toch ook uitgedeeld.”

EENZAAM Renata en Daniëlle brengen nu al een paar jaar achtereen met z’n Diakonia I augustus 2006

van de grote steden. Nu weet ik beter. Onlangs kwamen we erachter dat juist in Cuijk veel mensen onder de armoedegrens leven.” Beide vrouwen gaan door met de actie: “Het is gewoon een hele

Laat de predikant of pastoraal ·werker een lijst met adressen aanleveren. Liefst zo uitgebreid mogelijk, in ieder geval met leeftijden en geloofsovertuiging. Het is bijvoorbeeld handig om te weten of iemand ELLEN VAN DER KEMP/KERKINACTIE

tweeën de pakketten naar de adressen die ze van hun predikant hebben gekregen. “Op het moment zijn dat zo’n veertig adressen”, weet Daniëlle. “Eerst bellen we aan, zonder de doos! We vertellen dat we van de protestantse gemeente in Cuijk zijn en dat we een kerstpakket willen aanbieden. We vragen de mensen of ze het willen aannemen. We willen mensen namelijk niet in verlegenheid brengen. Als ze toestemmen, dan halen we pas de doos uit de auto. Tot nu toe is het nog niet voorgekomen dat mensen het pakket weigeren. Er zijn wel mensen die zich wat bezwaard voelen, maar uiteindelijk nemen ze het toch aan. Je maakt ook wel ontroerende dingen mee. We kwamen een keer bij een oudere vrouw. Ze was erg dankbaar, niet zo zeer voor het pakket, als wel voor ons bezoek. Het bleek dat ze al een jaar haar familie niet gezien had. Veel mensen vragen of we even binnen willen komen om een kopje koffie te drinken. Het zijn vaak eenzame mensen die op dat moment even hun verhaal kwijt kunnen. Meestal doen we even een bakkie, hoewel dat natuurlijk niet bij iedereen kan. We weten nu ongeveer bij wie we even naar binnen gaan en plannen dat in bij het rondbrengen.”

ARMOEDE IN CUIJK De protestante gemeente in Cuijk is een kleine club. Daniëlle is op dit moment zelfs de enige diaken. “Dat is best druk, want je hebt je vergaderingen en je praktische bezigheden, waaronder de kerstpakkettenactie. We zouden op zich wel wat handen erbij kunnen gebruiken, maar het rondbrengen doen we liever zelf. Veel mensen schamen zich ervoor dat ze arm zijn. De meeste mensen waar we een pakket brengen kennen we niet, maar sommigen wel. Ook mensen waarvan je het totaal niet verwacht. Dan blijkt dat alles er aan de buitenkant keurig uitziet, maar dat de mensen binnen heel armoedig leven. Er is veel meer armoede in Cuijk dan wij dachten. Vroeger dacht ik altijd dat armoede iets was augustus 2006 I Diakonia

Daniëlle (links) en Renata in de weer met een pakket.

goede actie en er is behoefte aan”, zegt Renata. Daniëlle: “Er zijn zoveel mensen die het goed hebben, die kunnen makkelijk iets wat ze krijgen delen met anderen. Bij mij is dat er van jongs af aan al ingeprent.”

TIPS Na drie jaar organisatie van de kerstpakkettenactie heeft Renata wel wat tips voor diaconieën die ook een soortgelijke actie willen opzetten:

moslim is en geen varkensvlees eet. Wees praktisch! Het is vrijwilligerswerk en het moet wel leuk blijven. Als mensen die het pakket krijgen niet thuis zijn, kun je hun pakket ook na de Kerst afgeven. Renata en Daniëlle willen desgewenst meer informatie geven. Telefoonnummers en e-mailadressen zijn verkrijgbaar via de Helpdesk van Kerkinactie, (030) 880 13 40.

· ·

Ellen van der Kemp is freelance journaliste.

15

1 vraag 4 deskundigen

Diaconaal beleidsplan of niet? Heeft jouw diaconie een beleidsplan? En wat zijn daarin de belangrijkste onderwerpen? Hoe zorg je ervoor dat het beleidsplan ook wérkt?

Hanneke van der Lugt, diaken in Velp

“Deze vraag brengt mij wat in verlegenheid. Wij hébben geen beleidsplan. Nu is het niet zo, dat wij maar wat aanrommelen. Er bestaat een vast, jaarlijks, programma. Dicht bij mensen zijn, is ons motto. Ons werk concentreert zich rond

ouderenzorg, binnenlands diaconaat, kerk in de samenleving, werelddaconaat, wijkwerk en armoedebestrijding. Dit jaar gaan we werken aan een breed draagvlak in onze kerk voor mensen die aan de rand van de samenleving zitten.”

Daan Schiettekatte, diaken in Zierikzee

“Centraal in de diaconale delen van ons beleidsplan staat de communicatie. Een proces van uitwisseling met verschillende invalshoeken. Het gaat om het informeren van de gemeenteleden over noodsituaties en hulpacties. Zo kan er doelgericht worden bijgedragen in de vorm van materiële hulp en in de vorm van voorbede. De communicatie bestaat voor een deel ook uit het voeden van de bewustwording: helpen helpt; wie gelooft geeft! De effecten daarvan zijn zichtbaar in een goede respons voor het missionair

en diaconaal aandeel en herkenbare reacties na oproepen tot incidentele hulp. In weekbrief en kerkblad worden diaconale projecten zo toegelicht dat men gericht kan geven. Diaconale communicatie krijgt vaak stil en soms luidruchtig gestalte: zorgvuldig spreken met wie om hulp verlegen is, én protesterend omgaan met schrijnende verhoudingen in de lokale samenleving, zoals de sluiting van het AZC, de noodzaak van een voedselbank. Diakenen doen het via via. De diaconie als viaconie...”

Anneke van Mourik, diaken in Gaastmeer

“Een eigen beleidsplan hebben we als diaconie niet, wel als kerkelijke gemeente. Elementen daaruit gebruiken we ook voor onze diaconale activiteiten. Voorbeelden? 1. Reclame maken. Als we een actie organiseren, krijgt iedereen in het dorp een briefje in de bus. In de dorpskrant schrijven we regelmatig over ons werk, tenslotte is de kerk de grootste vereniging in het dorp! 2. Een persoonlijke benadering. Dus geen algemene oproepen, maar mensen in de

ogen kijken. Wilt u ons helpen? Kunnen we jou helpen? Verzoeken om een financiële bijdrage worden niet toegestuurd vanuit Utrecht, maar rondgebracht en weer opgehaald. 3. Samenwerking. Veel van onze acties zetten wij bijvoorbeeld op samen met de school. 4. Bijzondere kerkdiensten. We bedenken van alles: een dienst op het eilandje in het Heegermeer, op de camping, en natuurlijk in de feesttent ter afsluiting van het dorpsfeest! Succes verzekerd.”

Jan Truin, Lelystad

“Het diaconaal werk in onze gemeente is te verdelen in activiteiten rond de kerkdiensten, activiteiten in de kerkelijke gemeente en daarbuiten, en activiteiten voor mensen met problemen zoals armoede. Binnen de eredienst vervult de diaconie diverse taken zoals het verzorgen van het Heilig Avondmaal, de bloemen, maandelijkse voorbeden en de gedachtenisplaats. Het meewerken aan het Avondmaal als sacrament vindt onze diaconie een belangrijke opdracht. Naast de geregelde contacten via diaconaal medewerkers bezoeken we in de hele gemeente met Dankdag en Kerst ouderen, zieken en mensen

die wat extra aandacht nodig hebben. Het diaconaat in de stad komt tot uiting door het periodiek verlenen van noodhulp. Dat doen we in de vorm van eerste levensbehoeften en het groentenproject. Daarnaast levert het IDO, de interkerkelijke stichting voor diaconale hulpverlening, plaatselijk structurele hulp. Zoals de inloophuizen, de schuldhulpverlening en sinds kort ook de voedselbank. In het jaarverslag en de jaarrekening van de diaconie staat jaarlijks een overzicht van alle gerealiseerde activiteiten en de middelen die daarvoor zijn aangewend. Het beleidsplan wordt momenteel geactualiseerd.”

16

Diakonia I augustus 2006

Diaconaat in uitvoering

De diaken binnen de kerkenraad TEKST META FLOOR In de praktijk van het diaconale werk zijn er diakenen die een spanning ervaren tussen hun werk als diaken en hun werk als kerkenraadslid. Hoe functioneer je als diaken binnen de kerkenraad? Hoe betrek je de kerkenraad bij het diaconale werk? Is het mogelijk dat beide ‘takken van sport’ elkaar versterken, in plaats van op gespannen voet met elkaar te staan? Een verzuchting van een diaken: “Ouderlingen zien ons niet direct als collega. Meer zoiets als: het is jullie pakkie an, zoek het maar uit.”

NIET HEERSEN, MAAR DIENEN De kerkenraad geeft leiding aan het leven en werken van de gemeente. De ambten (predikant,

meer dan de ouderling; de ouderling of de ouderling-kerkrentmeester is niet meer dan de diaken. Samen coördineren zij het leven in de gemeente; samen geven zij leiding en zijn zij verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering daarvan. Samen representeren zij Christus in de gemeente en zijn zij geroepen de gemeente toe te rusten tot dienstbetoon. Wie ambtsdrager is, is niet geroepen om te heersen, maar om te dienen. Dienend leidinggeven, in navolging van Jezus, die zijn macht niet gebruikte om te heersen, maar om te dienen. Dit uit zich heel praktisch door als kerkenraad goed te luisteren naar dat wat er leeft binnen de gemeente en dit te vertalen in het beleid. Samen leidinggeven betekent heel concreet dat de diakenen medeverantwoordelijk zijn voor het algemene beleid van de kerkenraad. De kerkenraad als geheel is medever-

in een werkgroep wijkdiaconaat. Het is van belang dat diakenen constructief meedenken met thema’s die in de kerkenraad aan de orde komen, door niet tegenover elkaar, maar naast elkaar te staan. Ieder met een eigen invalshoek, taak en verantwoordelijkheid.

DIACONALE BRIL

IRENE STOK

De diakenen hebben een heel eigen taak en verantwoordelijkheid binnen de kerkenraad: zij zijn vrijgesteld om zich in te zetten voor mensen in nood. Zij hoeven echter niet alles zelf te organiseren en uit te voeren. Juist binnen de bestaande activiteiten is het van belang dat het diaconaat aandacht krijgt: niet alleen binnen catechese, jeugdwerk en kringwerk, maar ook binnen het huisbezoek en de prediking. Het is van belang dat diakenen in de kerkenraad een diaconale inbreng hebben. Alles wat in vergaderingen aan de orde komt kan bekeken worden met ‘de diaconale bril’ op: is dit een goede bijdrage voor die mensen die in de knel, in nood zitten? Worden gemeenteleden hier gestimuleerd tot een diaconale levensstijl? Zaken die diakenen aan de orde kunnen stellen zijn: Kan het nieuwe kerkelijk centrum niet alleen een ontmoetingsplek voor de kerkelijke groepen zijn, maar ook een ontmoetingsplek voor mensen uit de buurt? Wordt door de pastoraal bezoekers binnen het bezoekwerk ook aandacht gegeven aan de sociale en financiële noden die er kunnen zijn? Wordt in het jeugdwerk naast de aandacht voor de kerkelijke jongeren ook omgezien naar jongeren die uit de boot vallen? En hoe wordt gewerkt aan de diaconale vorming van jongeren? Hoe wordt binnen de eredienst de diaconale roeping van de ge-

· · Diakenen zijn vrijgesteld om zich in te zetten voor mensen in nood.

ouderlingen, diakenen) hebben ieder hun eigen accent, maar trekken gezamenlijk op in de kerkenraad. In de Protestantse Kerk staat het ene ambt niet onder of boven het andere ambt. De predikant is niet augustus 2006 I Diakonia

antwoordelijk voor het diaconale beleid. Beide ambten vullen elkaar aan en versterken elkaar. Een diaken kan betrokken worden bij een werkgroep jeugdpastoraat, een ouderling kan een bijdrage leveren

·

·

17

FREEK VISSER/KERKINACTIE

kan worden. Stel voor dat de opening van de kerkenraadsvergadering bij toerbeurt gebeurt, zodat de diakenen iets kunnen uitkiezen wat hen niet alleen zelf persoonlijk raakt, maar tegelijkertijd de kerkenraad stimuleert om na te denken over de dienende taak van de gemeente. In het aandragen van gebedspunten kunnen eveneens diaconale zaken aan de orde komen. Ieder jaar wordt een toerustingsavond voor de kerkenraad verzorgd over het ontwikkelen van de diaconale antenne in het bezoekwerk of een ander diaconaal onderwerp. In de catechisatie is het van belang dat jongeren worden gevormd in hun leven als christen. Juist ook het dienende aspect is hier van belang. Dit kan door de diaken zelf worden opgepakt, maar ook uitbesteed aan anderen. Zie ook pagina 20. Diakenen kunnen inbreng hebben bij het vaststellen van het jaarthema, de inhoud van de gemeenteavonden, de invulling van het aanbod van vorming en toerusting. De diaconie geeft de predikant een abonnement op Diakonia en zorgt ervoor dat Diakonia wordt opgenomen in de leesmap van de kerkenraad. Regelmatig kan ook een artikel of thema uit Diakonia besproken worden binnen de kerkenraad.

·

· · ·

· De kerkenraad geeft leiding aan het leven en werken van de gemeente.

meente zichtbaar en bevorderd? Kunnen mensen met een minimuminkomen of een andere beperking ook meedoen met de activiteiten die georganiseerd worden binnen de gemeente? Wordt in de informatie bij de actie Kerkbalans genoemd dat mensen met een minimuminkomen financieel minder hoeven bij te dragen? Wordt er gewerkt in wijkteams, waarin de inbreng van de ouderlingen, de pastoraal bezoekers en de diakenen elkaar versterken en aanvullen? Juist door op een heel praktische manier met elkaar in gesprek te gaan over dat wat er nodig is in concrete situaties kunnen pastoraat en diaconaat elkaar versterken.

· · ·

DIACONALE ANTENNE De kerkenraad als geheel geeft leiding aan de gemeente. Het is dus van belang dat het diaconale werk door de gehele kerkenraad wordt gedragen. Als er meer ruimte komt voor bezinning over diaconale

18

thema’s, worden predikant en kerkenraad gestimuleerd om diaconaal te denken, te kijken en te handelen. Daarnaast kan het diaconaat zo meer verweven worden binnen het geheel van het kerkenwerk, in plaats van op een eiland te functioneren. Een aantal suggesties vanuit de praktijk: Heb een duidelijke visie als diaconie op (gemeente)diaconaat, zodat hierin ook de kerkenraad betrokken

·

·

Meta Floor is gemeenteadviseur missionair diaconaal werk bij het Protestants Dienstencentrum Gelderland.

VERZUCHTING VAN EEN DIAKEN “Als diaconie hebben we een actie ‘vakantiegeld delen’. We bieden zo de mogelijkheid aan mensen om op vakantie te gaan. Als diaconie hebben wij de ouderlingen gevraagd hierop alert te zijn en mensen aan te dragen. Op de een of andere manier kunnen de ouderlingen ons geen adressen geven. Een diaconale antenne is geen vanzelfsprekendheid. Als diaconie hebben wij niet veel meer gedaan dan hiervoor aandacht te vragen. Dus het ligt aan een goede samenwerking. De agenda van de kerkenraad is over het algemeen vrij vol. Het diaconale werk wordt gemakkelijk overgelaten aan de diaconie. Dit is dus een punt om binnen de diaconie/kerkenraad te bespreken. In het concept beleidsplan hebben wij voorgesteld om een kerkenraadsvergadering te besteden aan diaconale zaken.” Diakonia I augustus 2006

Achtergrond

Diaconaat opent onze ogen voor God De nieuwe paus heeft zich voor het eerst uitgesproken in een encycliek. Interessant genoeg gaat die encycliek vooral over het diaconale wezen van de kerk. Jac Franken vatte de encycliek samen, ter bezinning op een diaconievergadering. Of: bespreek met de Parochiële Caritas Instelling (de roomskatholieke diaconie) in uw woonplaats wat zij van dit document vinden. Een mooie kans om uw vragen en opvattingen over het diaconaat onderling uit te wisselen.

GOD IS LIEFDE De eerste encycliek van paus Benedictus XVI heeft als titel Deus caritas est, God is liefde, en verscheen in december 2005. Hij roept op tot liefde in een wereld waarin soms wraak of zelfs de plicht tot haat en geweld met de naam van God verbonden wordt. Benedictus beschrijft hierin ‘de beoefening van de liefde’ door de kerk. Het document is te vinden op de website www.rkdocumenten.nl.

DIACONAAT EN AVONDMAAL Liefde is de kern van de verzoening van God met mensen. Want zo groot is Gods liefde dat Hij zelfs de eigen goddelijke rechtvaardigheid opzij zet en in het kruis de gerechtigheid met de liefde verzoent. Een verzoening die zich voortzet en manifesteert in de Eucharistie. De mystiek van het sacrament van de eucharistie is sociaal van aard omdat het de mens niet alleen verenigt met God maar ook met de anderen die er deel aan hebben. Liefde gaat immers over menselijke relaties en wie liefde geeft, kan niet leven zonder liefde te ontvangen.

DIACONAAT OPENT ONZE OGEN VOOR GOD De gelijkenis van de Samaritaan laat zien dat naastenliefde niet begrensd is tot eigen volk en eigen land maar dat het deze grenzen doorbreekt. De gelijkenis maakt het begrip ‘naaste’ universeel: iedereen die mij nodig heeft is mijn naaste. Liefde tot God en naastenliefde zijn zo verenigd; de naastenliefde is een manier om God te ontmoeten. ‘Slechts mijn bereidheid naar de naaste toe te gaan en hem liefde te tonen, maakt mij ook gevoelig jegens FREEK VISSER/KERKINACTIE

Iedereen die mij nodig heeft is mijn naaste. augustus 2006 I Diakonia

God. Alleen de dienst aan de naaste opent mijn ogen voor wat God voor mij doet en hoe Hij mij liefheeft.’

DIACONAAT BEHOORT TOT HET WEZEN VAN DE KERK De scheiding van kerk en staat vertaalt Benedictus zo dat het de rechtstreekse opgave voor de politiek - en niet voor de kerk!- is om voor een rechtvaardige samenleving te zorgen. De katholieke sociale leer kan wel ‘ertoe bijdragen dat de heldere kijk op de ware vereisten van de gerechtigheid toeneemt’. De liefde zal echter volgens Benedictus altijd ook in de meest rechtvaardige maatschappij nodig zijn. En deze caritatieve taak is een hoogsteigen kerkelijke opdracht, in onderscheid van de politieke opdracht. Benedictus verwijst voor het programma van het diaconaat naar Handelingen 2:42-44 en voor de instelling van het ambt van diaken en de verankering ervan in de basisstructuur van de kerk naar Handelingen 6.

HET SPECIFIEKE VAN DE CHRISTELIJKE NAASTENLIEFDE Benedictus beschrijft dat de christelijke en kerkelijke naastenliefde zich op een aantal punten onderscheidt van het algemene welzijnswerk: door niet alleen vakkundig en professioneel te zijn, maar bovendien met menselijkheid en liefdevolle toewijding te werken. Hiervoor is ‘de vorming van het hart’ nodig die een verbinding vraagt met het geloof. Een ander onderscheid is dat de naastenliefde in praktijk gebracht wordt ‘om niet’ en zonder andere doelstellingen. Er is dus geen sprake van het opdringen van het geloof van de kerk aan de ander. Maar tegelijk is de liefde in haar zuiverheid en onbaatzuchtigheid het beste getuigenis, want God is immers juist dan aanwezig als liefde in praktijk wordt gebracht. Jac Franken, senior projectmedewerker Kerkinactie/diaconaat.

19

Achtergrond

Catechese en jongerendiaconaat TEKST HENK VAN IJKEN

Hoe kun je jongeren voor het diaconaat interesseren? Door aan te sluiten bij de menselijke betrokkenheid van veel jongeren. Friso Mout, projectmedewerker catechese voor het jeugdwerk van de Protestantse Kerk, geeft uitleg over de verschillende mogelijkheden om jongeren via de catechese bij diaconaal werk te betrekken.

PROVIDER Het meest opvallende aanbod voor catechese over diaconaat is

volgens Friso Mout ‘Provider’, keuzecatechese voor jongeren van 12-16 jaar. Catechesebegeleiders kunnen, als ze abonnee geworden zijn, informatie voor de catechesebijeenkomsten downloaden van internet. Via Provider kunnen jongeren meedoen aan een diaconale stage, zoals een bezoek aan een Exodushuis. Hier worden mensen die in de gevangenis hebben gezeten, begeleid om opnieuw hun weg te vinden in de samenleving. Jongeren die via de catechese meedoen aan Provider krijgen eerst informatie van een vrijwilliger of bewoner van een van de huizen. Daarop volgt een bezoek aan een Exodushuis, waarbij het contact met bewoners centraal staat. Of, zoals een jongere uit Huizen vermeldt: “De bewoners laten ons ook hun eigen kamer zien, hun keuken, en vertellen over hun leven in het Exodushuis. Een oudPROVIDER HUIZEN

“In de catechese ging en gaat het vaak om het verwerken van informatie, om leren, lezen en nadenken”, zegt Friso Mout. “Maar daarmee bereik je een grote groep catechisanten niet: jongeren die praktisch bezig willen zijn. Leren in de praktijk van het diaconale werk kan iets veranderen in de houding en het gedrag van jongeren. Onder jongeren is er een tendens van nieuw engagement. Ze willen graag iets doen voor anderen, dichtbij en wereldwijd. Maar dat mag niet een zware wissel op hun privéleven trekken. Het zou goed zijn als diakenen inspelen op de kortlopende betrokkenheid van jongeren. Daarom is het goed dat zij op de hoogte zijn van de bestaande mogelijkheden die het jeugdwerk van de Protestantse Kerk, vaak in samenwerking met Kerkinactie, biedt om het diaconaal bewustzijn bij jongeren te vergroten.”

de praktijk), het jongerenmateriaal bij de campagnes van Kerkinactie en ‘Factor TIEN’ (korte reis naar een ontwikkelingsland). Een diaconie zou goed kunnen samenwerken met plaatselijke catechesebegeleiders om jongeren voor deze verschillende mogelijkheden te interesseren. “In de catechese kun je diaconale betrokkenheid van jongeren stimuleren door expliciet op zoek te gaan naar leermomenten in de diaconale praktijk, bijvoorbeeld door jongeren te vragen om over hun ervaringen te schrijven of erover te vertellen”, legt Friso Mout uit. “Dat is tegelijkertijd een manier om andere jongeren warm te maken voor diaconaal vrijwilligerswerk.”

MOGELIJKHEDEN Voorbeelden zijn ‘Durf over je Grens’ (een jaar diaconaal vrijwilligerswerk door jongeren), ‘Provider’ (aanbod voor diaconale catechese in

20

Jongeren uit Huizen helpen mee tijdens het bezoek aan een Exodushuis. Diakonia I augustus 2006

DURF OVER JE GRENS “Van Provider zijn honderd plaatselijke kerkelijke gemeenten abonnee”, zegt Friso Mout. “Zij maken actief gebruik van de diaconale stages. Maar er zijn meer plekken waar jongeren bij het diaconaat worden betrokken. ‘Durf over je Grens’ van het jeugdwerk van de Protestantse Kerk en Kerkinactie

·

Het tijdschrift Impuls van december 2005, nr. 121, gaat dieper in op ontwikkelingseducatie als catechesemethode. U kunt dit nummer voor € 2,15 bestellen bij brochureverkoop Protestants Landelijk Dienstencentrum, tel. (030) 880 17 24, e-mail [email protected]. Websites: www.providerhuizen.nl www.pkn.nl/catechese www.providerzeist.nl (klik op ‘in Nederland’ voor een overzicht van andere plaatselijke Providerwebsites).

·

augustus 2006 I Diakonia

DURF OVER JE GRENS

bewoner die verderop in een soort aanleun-Exoduswoning woont, nodigt ons spontaan uit om even langs te komen. Met vier bewoners gaan we in optocht naar zijn stekkie kijken. We zijn ervan onder de indruk, hoe hij zijn leven weer op de rails heeft gekregen.” Op de website van de Providergroep in Huizen (www. providerhuizen.nl, klik op ‘verslagen vorige items’) staat een levendige beschrijving van enkele jongeren over hun diaconale stage. Een andere mogelijkheid voor een diaconale stage via Provider is helpen bij een voedselbank. Jongeren kunnen helpen bij het vullen van de kratten met voedsel en bij het uitdelen ervan. Ook gesprekken met vrijwilligers en een diaken staan hierbij op het programma. Een jongen reageerde: ‘het was leuk om te doen. En nu weet ik dat de kerk altijd al van dit soort dingen doet’. “Jongeren leren door het diaconale werk zelf te ervaren dat dit vrijwilligerswerk met kerk en geloof te maken heeft”, merkt Friso Mout op.

Een jongere op reis met Factor TIEN.

kan ook in de catechese worden gebruikt. Durf over je Grens biedt jongeren de mogelijkheid om een jaar lang diaconaal werk te doen, onder begeleiding. Zo’n jaar heet een ‘Diaconaal Jaar’. Er zijn verschillende plaatsen in de wereld waar dat kan. Tijdens een Diaconaal Jaar in Europa of in de Verenigde Staten woont en werkt een jongere tien maanden bij een hulpverleningsproject. Meer informatie staat op www.durfoverjegrens.nl.

FACTOR TIEN Durf over je Grens is een jaarlijks terugkerend programma, waaraan jongeren in ons land en in het buitenland zich voor langere tijd kunnen verbinden. Factor TIEN is een project waarbij jongeren korter op reis gaan naar een ontwikkelingsland. Vóór vertrek zijn er voorbereidingsweekenden, waarin de jongeren ook op zoek gaan naar hun eigen motivatie en leervragen. Tijdens het verblijf in het buitenland worden Kerkinactie-projecten bezocht waar veel vanuit de praktijk wordt geleerd. De jongeren gaan op zoek naar antwoorden op levensvragen waarover ze van tevoren met elkaar gesproken hebben. Op die manier wordt het leven in een ontwikkelingsland verbonden met hun eigen leven, ervaringen en vragen. Na de reis wordt van hen ook gevraagd om iets te blijven doen met

de ervaringen die ze in het buitenland hebben opgedaan. (Meer informatie staat op website www. factortien.nl). “Kortom, er zijn tal van mogelijkheden om jongeren via de catechese diaconaal bewust te maken: een stage, een Diaconaal Jaar, Factor TIEN, Provider…”, meent Friso Mout. Onlangs is er daarom ook een heel nummer van catecheseblad Impuls gewijd aan het thema ‘ontwikkelingseducatie’ (zie kader). “Ook de plaatselijke situatie biedt vaak aanleiding genoeg om jongeren op het spoor te zetten eens naar een ander om te kijken. Wat te denken van een bezoekje aan een eenzame oudere, een klusje voor een rolstoelgebruiker, een welkomsmaaltijd voor een nieuwingekomen asielzoekersgezin? Al dit soort bezigzijn met hulpverlening of met ontwikkelingssamenwerking kan een manier zijn van ‘leren door te doen’ en kan heel goed worden ingebed in een catecheseprogramma. Hoe dan ook, het is raadzaam dat diakenen de handen ineenslaan met de catecheseleiding, om samen ideeën te verzamelen en uit te voeren. Vanuit de catechese kunnen jongeren worden begeleid, maar de betrokkenheid van de diaconie is onmisbaar.” Henk van IJken is voorlichter voor Kerkinactie/diaconaat.

21

Kort HANNY DE KRUIJF

DOE HET, VOOR UW EIGEN GEWETEN

KERKINACTIE

Ineke Bakker, algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland, overhandigde op woensdag 21 juni onder grote belangstelling van de media ruim 138.000 handtekeningen aan leden van de Tweede Kamer in Den Haag. Doel van de handtekeningenactie was om de aandacht te vestigen op het opsluiten van de kinderen van asielzoekers. Ineke Bakker werd geassisteerd door tientallen kinderen die haar symbolisch sleutels voor de vrijlating van kinderen overhandigden. Ineke Bakker, over de sleutels die werden gemaakt door kinderen, waarmee de cellen van de opsloten kinderen symbolisch werden geopend: “Deze sleutels leggen we nu in handen van leden van de Tweede Kamer. U kunt iets doen, ja, alle mensen achter de handtekeningen vinden dat u iets moet doen. Doe alles wat in uw vermogen ligt om te zorgen dat kinderen die nu opgesloten zitten, vrijgelaten worden en dat er vanaf morgen geen nieuwe kinderen meer in de cel komen. Zoek met al uw creativiteit naar andere oplossingen. In ons laatste manifest staan daar concrete voorbeelden voor. Zo moeilijk en ingewikkeld is het ook allemaal niet. Doe het, voor de kinderen en hun ouders. Doe het, voor al die mensen die zich bij hen betrokken weten. Doe het, voor uw eigen geweten en het welzijn van onze samenleving. Hier zijn de sleutels! Hier zijn de handtekeningen!” Geesje Werkman, Kerkinactie-projectmedewerker vluchtelingen, stond aan de wieg van deze handtekeningenactie. Directe aanleiding daarvoor was haar bezoek aan de jonge moeder Olga, die op Zestienhoven met haar kind vastzat. Een verslag daarvan stond in Diakonia oktober 2004. “Er moet iets gebeuren”, sprak ze na afloop van dat bezoek. Alle telefoontjes van diakenen en vrijwilligers in het jaar daarna gaven voldoende aanleiding om verder te gaan. Uiteindelijk mondde dit uit in de handtekeningenactie. De handtekeningenactie is uiteindelijk ondersteund door Stichting Kinderpostzegels Nederland, Amnesty International, Defence for Children International Nederland, Stichting INLIA, Stichting Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers Humanitas (SAMAH), de Raad van Kerken in Nederland, Unicef Nederland, VluchtelingenWerk Nederland en natuurlijk Kerkinactie. Vele plaatselijke kerken en diaconieën hebben zich voor deze handtekeningen ingezet.

22

WAKES ZESTIENHOVEN Bij het Uitzetcentrum Zestienhoven in Rotterdam worden op de zondagen 6 augustus, 3 september, 1 oktober, 5 november en 3 december van dit jaar van 19.00 tot 20.00 uur wakes gehouden. Hiermee geven de deelnemers uiting aan hun schaamte en onvrede over het vluchtelingenbeleid in ons land. U bent van harte welkom bij deze wakes. De wakes vinden plaats aan de achterzijde van het Uitzetcentrum bij de ‘luchtkooien’ aan de Linatebaan. Bereikbaar via afslag 12 (Rotterdam Airport) of met bus 33. Voor meer informatie: tel. (010) 411 60 85.

joden) en de zondag (door christenen) als uitgangspunt genomen om op een positieve manier de kunst van het leven, ook in relatie met natuur en milieu, vorm te geven. Dit pakket biedt veel mogelijkheden om in uw gemeente, bijvoorbeeld in een themadienst, aandacht te geven aan de schepping. Diverse werkvormen en suggesties voor een (kerk)dienst helpen daarbij. Bij het pakket hoort een CD-rom met een powerpoint-presentatie, waarop onder anderen Ruud Lubbers en bisschop Muskens uitspraken doen over levenskunst. Het pakket is voor € 7,- te bestellen via tel. (0343) 513 693 of via www.ea.nl.

THEMAPAKKET CHRISTELIJK ECOLOGISCH NETWERK Het Christelijk Ecologisch Netwerk, waarbij Kerkinactie via de Raad van Kerken in Nederland betrokken is, brengt een nieuw themapakket uit over levenskunst. Het gaat hierbij over het maken van keuzes in het dagelijks leven die een verantwoorde levensstijl en een duurzame samenleving bevorderen. Daarnaast wordt het vieren van de sabbat (door

KERKINACTIE JAARVERSLAG 2005 Het publieksjaarverslag van Kerkinactie over 2005 is verschenen. Diakonia I augustus 2006

De totale inkomsten van Kerkinactie bedroegen € 68,9 miljoen in 2005 tegenover € 41,3 miljoen in 2004. Deze stijging komt door de enorme extra bijdrage die wij ontvingen voor de slachtoffers van de tsunami (€ 27,3 miljoen). Voor het reguliere werk was er sprake van een lichte daling. De fondsenwervingskosten daalden van 9 procent in 2004 naar 8,5 procent in 2005. In de zomer ontvingen alle diaconieën en zwo-groepen een kort jaarbericht, dat gemaakt is naar aanleiding van dit jaarverslag. Het volledige jaarverslag is gratis verkrijgbaar bij Brochureverkoop, tel. (030) 880 13 37, e-mail brochureverkoop@pkn. nl of via de webwinkel op onze website. Het jaarverslag wordt dit jaar in één kleur gedrukt om kosten te besparen.

meester B. Bruinsma en andere prominente sprekers. Aan het eind van de dag wordt symbolisch de vredesweekfakkel overgegeven aan jongeren die de volgende dag deelnemen aan de stadstour in Rotterdam. Kinderen (10 –14 jaar) kunnen de hele week de Vredesfabriek bezoeken op een locatie in Vlaardingen. Het is een interactieve tentoonstelling over oorlog en vrede, geweld en vrijheid, macht en tolerantie. Op pagina 12 en 13 van dit nummer staat ‘vrede’ als 8e werk van barmhartigheid beschreven. Diakenen die affiniteit hebben met het thema, kunnen de Vredeskrant, de poster en de liturgiekrant bestellen bij het IKV, www.vredesweek.nl, via het bestelformulier of tel. (070) 350 71 00.

AANKONDIGING VREDESWEEK Het motto van de Vredesweek (16-24 september) is ‘de ander, dat ben jíj’. Hiermee wordt bedoeld dat we elkaar niet zo maar moeten beoordelen op het ‘anders’ zijn, het hebben van een ‘andere’ religie, andere gebruiken, maar juist open moeten staan voor elkaar. De kloof tussen wij en zij moet verder gedicht worden om oplopende spanningen in de Nederlandse samenleving te voorkomen. Het IKV organiseert samen met andere organisaties een drietal landelijke bijeenkomsten. Op 16 september vindt in Vlaardingen de opening van de week plaats, met een debat geleid door burgeaugustus 2006 I Diakonia

BRIEF PROTESTANTS DIACONAAL KREDIET Het Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) heeft in een brief aan uw diaconie gevraagd om in te schrijven op de twee eerste projecten die het aanbiedt: stichting Het Passion en De Wijde Mantel van de Rudolphstichting. Het PDKN geeft diaconieën de mogelijkheid om het eigen vermogen te investeren in diaconaal werk dat anders niet van de grond zou kunnen

komen. Aan de andere kant kunnen diaconieën en diaconale vrijwilligers die geld nodig hebben om een project te starten een beroep doen op het PDKN. Zij moeten voor dat werk dan wel een bepaalde juridische vorm, zoals een stichting, opzetten. Het PDKN beoordeelt dan of het initiatief in aanmerking voor financiering. Meer informatie hierover kunt u vinden in Diakonia van juni 2006, pagina’s 8 en 9. Het PDKN is opgericht op verzoek van Kerkinactie.

WERVEN, BEGELEIDEN EN UITZWAAIEN Naar schatting werken er in en vanuit de Protestantse Kerk ongeveer een kwart miljoen vrijwilligers. Catecheten en bezoekmedewerkers, organiseerders van gemeentemaaltijden en vieringvoorbereiders, kerkrentmeesters, denkers en doeners en niet in de laatste plaats: diakenen. Passen we nieuwe, mogelijke vrijwilligers aan bij vacatures of vacatures aan hen? Hoe kunnen we werven op maat? Hoe kunnen al deze vrijwillige medewerkers tot hun recht komen op een manier die bij hen past en waardoor hun inzet floreert? Het losbladige werkboek Werven, begeleiden en uitzwaaien, uitgave Protestantse Kerk in Ne-

derland, gaat in op het benaderen van vrijwilligers, op manieren om hen goed te ondersteunen en na afloop van hun werk goed uitgeleide te doen. Het werkboek telt 170 pagina’s, kost € 15,- en is verkrijgbaar via [email protected], tel. (030) 880 17 24.

VERSLAG CONFERENTIE VOEDSELBANKEN Van de conferentie ‘Meer dan voedsel alleen’, over kerken, armoede en voedselbanken, die op 21 april in Utrecht werd gehouden, is een verslag gemaakt. De conferentie werd georganiseerd door Kerkinactie en de Arme Kant van Nederland. In het verslag staan alle toespraken en bijdragen van de sprekers van de dag en de reacties van het publiek. Hebt u de dag niet bezocht, maar wilt u dit verslag toch ontvangen, dan kunt u het gratis bestellen bij Kerkinactie, Marjo Runia, tel. (030) 880 18 88, e-mail [email protected].

ONDERZOEK ONDER DIACONIEËN Op dit moment wordt hard gewerkt aan het in kaart brengen van de wijze waarop protestantse diaconieën zich inzetten voor armoede. Rond de 700 diaconieën stuurden de ingevulde vragenlijsten deze zomer terug naar Kerkinactie. De resultaten van dit tweede Kerkinactie-onderzoek worden aan minister Aart Jan de Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid aan geboden op de Landelijke Diaconale Dag, 18 november in de Jaarbeurs. Meer daarover op pagina 10.

23

Op zoek ben ik naar een medemens. Een medemens, een deler, een mede-deelmens.

Delen wil ik van mijn leven. Ik wil het laten gebeuren: een nieuwe wonderbare spijziging. Delen met mijn medemens.

Ik deel uit aan jou, jij deelt uit aan mij. We leveren ons uit aan elkaar en we houden ruimschoots over: wel twaalf manden vol.

Genoeg voor jou en mij en meer. Genoeg voor ons allemaal en meer. Genoeg voor iedereen en meer. Genoeg. Met elkaar kunnen wij het wonder opnieuw laten gebeuren. Hilda Luken (Uit Diaconale Nieuwsbrief Gouda)

Freek Visser/Kerkinactie Diakonia I augustus 2006