Deze Subsidiegids is samengesteld door
De inhoud van de Subsidie- en fondsengids voor
Kunstbalie, Erfgoed Brabant en Cubiss
Cultuureducatie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Niettemin kunnen hieraan geen rechten
Met dank aan
worden ontleend en zijn de opdrachtgevers en samenstellers
- Gemeentemuseum Helmond
niet aansprakelijk voor incorrecte vermeldingen.
- Liberty Park - Stichting Dommel in Beeld
Kunstbalie
- Stichting Karavaan der Vertellers
Postbus 606
- Bibliotheek Haarlem en omstreken
5000 AP Tilburg
- VoorleesExpress
013-464 82 80
[email protected]
Tekstredactie
www.kunstbalie.nl
Annet Huyser, Leiden
Grafische vormgeving
Erfgoed Brabant
Cubiss, Tilburg
Postbus 1325 5200 BJ ‘s-Hertogenbosch
Drukwerk
073-615 62 62
Drukkerij Gianotten, Tilburg
[email protected] www.erfgoedbrabant.nl
Cubiss maakt deel uit van de Brabantse Netwerkbibliotheek.
Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt dankzij de Provincie
Cubiss
Noord-Brabant.
Postbus 90114 5000 LA Tilburg 013-465 67 00
[email protected]
De omschrijvingen in de Subsidie- en fondsengids voor
www.cubiss.nl
Cultuureducatie zijn gebaseerd op informatie verkregen
www.BNbibliotheek.nl
van de in de gids genoemde websites of door de organisaties verstrekte documenten.
November 2010
Bij kunstenaars en medewerkers van musea, bibliotheken, centra voor de kunsten, podia, archieven en scholen leven vaak creatieve ideeën op het gebied van cultuureducatie. Een muziekworkshop op school, een digitale speurtocht door een historische stad, een digitale rondleiding door het museum, een cursus voor docenten, een gamefestival in de bibliotheek, … Allemaal goede ideeën, maar vaak ook allemaal te kostbaar voor de eigen begroting. De Subsidieen fondsengids voor Cultuureducatie ten behoeve van Brabantse culturele instellingen is bestemd voor deze professionals in het werkveld van kunst, cultuur en educatie om de ideeën ook te financieren.
Cultuureducatie is leren over, door en met kunst en cultuur. Ook het leren beoordelen, genieten en zelf beoefenen van kunst – binnen- en buitenschools – hoort daarbij. Cultuureducatie is de verzamelnaam voor kunsteducatie, erfgoededucatie en media-educatie.
In kunsteducatie verwonderen leerlingen zich met, door en over kunst. Ze leren over de verschillende disciplines muziek, dans, fotografie, film, video, beeldende kunst en literatuur. De kunsten zijn een bijzondere uiting van een creatief proces. Leerlingen maken kennis met de kunsten door naar voorstellingen en tentoonstellingen te kijken, naar een concert te luisteren, of een literair project mee te maken. Kunsteducatie helpt leerlingen de eerste stappen te zetten en ook op kunst te reflecteren. Leerlingen leren daarnaast ook zelf elementen uit hun leven te verbeelden door middel van een kunstvorm.
1
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Erfgoededucatie helpt leerlingen geschiedenis te beleven. De essentie van erfgoededucatie is: leerlingen laten ervaren dat hun omgeving betekenisvol is en iets met henzelf te maken heeft. Alle sporen uit het verleden die mensen waardevol genoeg vinden om te bewaren, dat is erfgoed. Denk aan een bijzonder gebouw, een landschap of een oude foto. Maar ook een favoriet gerecht, een opvallend stratenpatroon, een archeologische vondst of een familieverhaal.
Bij media-educatie leren leerlingen over media, vaak met gebruikmaking van media. Daarbij gaat het enerzijds om het analyseren van tekst, beeld en geluid, maar ook om het zelf produceren ervan. Leerlingen zijn hierbij mediaconsument en mediaproducent van bijvoorbeeld raps, reclames, films, blogs, websites, et cetera.
De Subsidie- en fondsengids wordt u aangeboden namens Erfgoed Brabant, Kunstbalie en Cubiss gezamenlijk. Wij hopen dat deze gids niet alleen de weg mag wijzen naar de diverse financiële bronnen waarop een beroep kan worden gedaan om een cultuureducatieproject te realiseren, maar tevens dat de gids een handreiking mag zijn voor het ontwikkelen van nieuwe en uitdagende samenwerkingsprojecten tussen partijen die het gehele culturele werkveld vertegenwoordigen.
Jules Verschuuren, directeur Erfgoed Brabant Jan Stoffels, directeur Kunstbalie Henk Snier, directeur Cubiss
2
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
1. Voorwoord
1
2. Inleiding
5
3. Stappenplan voor het werven van financiële middelen
7
4. Plusregeling Cultuurparticipatie
11
5. Beleidsregel Cultuureducatie en Amateurkunst 2009-2012
13
5.1 Kleine Schoolprojecten
13
5.2 Scholing Cultuureducatie
15
5.3 Productontwikkeling Cultuureducatie
17
6. Subsidieregeling Cultureel Erfgoed
19
6.1 Basistaken musea
20
6.2 Verhalen van Brabant
21
6.3 Schatten van Brabant
23
7. Regeling versterking cultuureducatie in het primair onderwijs
25
8. Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten
27
9. Impulsregeling brede scholen, sport en cultuur
29
10. VSBfonds
33
11. SNS REAAL Fonds
37
12. Prins Bernard Cultuurfonds
39
13. Tip: word Cultuurkaart-acceptant
41
14. Contactgegevens Kunstbalie, Erfgoed Brabant en Cubiss
43
3
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
4
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Deze Subsidie- en fondsengids voor Cultuureducatie is bestemd voor medewerkers van alle Brabantse culturele instellingen die actief zijn op het gebied van kunsteducatie, erfgoededucatie en media-educatie. De verzamelnaam voor deze drie vormen van educatie is cultuureducatie. Kunstinstellingen, erfgoedinstellingen, centra voor de kunsten en bibliotheken hebben met deze gids een overzicht in handen van subsidieregelingen en fondsen om cultuureducatieve projecten aanvullend te financieren. De beschreven subsidieregelingen en fondsen zijn ook interessant voor educatieve instellingen die actief zijn op het gebied van cultuureducatie. Deze gids kunt u, als medewerker van een culturele instelling, dan ook goed gebruiken als instrument in uw gesprek met kinderdagverblijven en onderwijsinstellingen over samenwerking op het gebied van cultuureducatie.
Allereerst leest u in hoofdstuk 3 een stappenplan voor het aanvragen van subsidies en fondsen. In de hoofdstukken 4 tot en met 13 vindt u alle praktische informatie over provinciale en landelijke fondsen die een financiële bijdrage kunnen leveren aan uw cultuureducatieve projecten. Tot slot vindt u in hoofdstuk 14 de contactgegevens van de provinciale organisaties Kunstbalie, Erfgoed Brabant en Cubiss.
Wij wensen u veel succes toe bij uw subsidie- en fondsenwerving! En mocht u uw ervaringen willen delen of aanvullende wervingsinformatie hebben of wensen, dan kunt u contact opnemen met Kunstbalie, Erfgoed Brabant of Cubiss (zie hoofdstuk 14). 5
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
6
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Het aanvragen van een subsidie of een bijdrage van een fonds is een van de laatste stappen bij de ontwikkeling van een projectidee binnen uw organisatie. Wanneer duidelijk is dat de financiële middelen van de eigen organisatie niet toereikend zijn voor de realisatie van het beoogde projectidee, heeft de organisatie de mogelijkheid om een subsidie aan te vragen. Het onderstaande stappenplan is daarbij een handig hulpmiddel.
Stap 1 Schrijf een compleet en doordacht projectplan Het schrijven van een projectplan is natuurlijk altijd functioneel voor het realiseren van een project. Een projectplan zorgt ervoor dat u alle consequenties van een project vooraf de revue laat passeren en goed overweegt. Het beste is om dit in samenwerking te doen met betrokkenen binnen uw eigen organisatie en met eventuele samenwerkingspartners. Een compleet en doordacht projectplan bevat alle elementen om een project uiteindelijk een goede kans van slagen te geven. Hierbij denkt u niet alleen aan de korte termijn, waarvoor u incidentele subsidies kunt aanvragen, maar tegelijkertijd aan de langere termijn, waarbij u kijkt naar mogelijkheden om het project structureel te financieren.
Belangrijk is natuurlijk de inhoud van het plan met een beschrijving van de projectdoelstelling(en). Hieronder valt een compacte beschrijving van de beoogde en meetbare eindresultaten. Wat is het uiteindelijke effect van het project op de beoogde eindgebruiker?
7
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Ook valt hieronder een beschrijving van de risico’s,
Veel fondsen en subsidieverstrekkers geven er de voorkeur
de projectorganisatie, de projectaanpak, het
aan om projecten samen met andere organisaties te
communicatieplan, de projectkosten en de projectplanning.
financieren. Ook stellen fondsen en subsidieverstrekkers vaak de eis dat de aanvrager ook eigen middelen aanwendt
Daarbij is dit de fase waarin strategisch handelen van
om een project te financieren. In de meeste gevallen gaat het
groot belang is. U kunt de eindgebruikers vragen naar de
om een eigen bijdrage van de helft van de totale kosten.
wenselijkheid van het project en de mate waarin zij er enthousiast over zijn. Tevens is het belangrijk in deze fase
Doordat u in het projectplan de kosten van die verschillende
uw eigen organisatie bij het project te betrekken. Zowel de
projectonderdelen apart hebt begroot, kunt u goed
manager als de uiteindelijke uitvoerders van het project
beoordelen welke deelaanvragen u bij welke verstrekkers
kunnen juist in deze fase ambassadeurs worden van het
kunt neerleggen. De ene regeling richt zich misschien
project. In deze fase kunt u ook verkennen wie eventuele
meer op ontwikkeling, de andere meer op organisatie,
samenwerkingspartners zijn, u kunt samen met die partners
communicatie, productie of uitvoering.
het project uitvoeren en de subsidieaanvraag indienen. Stap 3 Schrijf het projectidee in de ‘taal’ van de Dit strategisch handelen leidt er uiteindelijk toe dat er
subsidieverstrekker(s)
een projectaanvraag ligt waar om wordt gevraagd. En dat
Wanneer u een of enkele geschikte fondsen/
speelt – naast een goede formele aanvraag – voor fondsen
subsidieverstrekkers hebt geselecteerd, moet u de
en subsidieverstrekkers een belangrijke rol bij het honoreren
aanvraag voorbereiden. Voor sommige fondsen en
van uw aanvraag.
subsidieverstrekkers volstaat het om uw originele projectplan (als bijlage) te verstrekken. Maar in de meeste
Stap 2 Selecteer een of enkele geschikte fondsen of
gevallen moet u een apart aanvraagformulier invullen.
subsidieverstrekkers
Voordat u een aanvraagformulier invult, moet u zich
Pas als u scherp voor ogen staat waar het project toe
eerst verplaatsen in de gedachten van het fonds/de
dient, maakt u een keuze uit de fondsen en subsidies die
subsidieverstrekker. Lees hiervoor de informatie over de
geschikt lijken voor het project. Hiermee voorkomt u dat
betreffende regelingen door met de volgende vragen in uw
u een project opstart dat meer aansluit bij de wensen van
achterhoofd: Met welk doel worden de subsidies verstrekt?
de verstrekkers dan bij de doelstellingen van uw eigen
Welke projecten zijn in het verleden gehonoreerd en waarom?
organisatie.
Wanneer moet de aanvraag worden ingediend? Hoe hoog is de maximale geldverstrekking?
De kans is groot dat geen van de fondsen of
Welke van mijn projectonderdelen komen bij deze regeling
subsidieverstrekkers financiering biedt voor alle
wel in aanmerking en welke absoluut niet? Gebruik ik in mijn
projectonderdelen. Dit lijkt een probleem, maar is in veel
projectplan de terminologie van het fonds/de subsidieverstrekker?
gevallen juist een voordeel.
8
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Met de antwoorden op deze vragen kunt u uw
Vanaf nu zult u de datum moeten afwachten waarop
aanvraag schrijven in de ‘taal’ van de verstrekkende
de verstrekkende organisatie uitspraken doet over de
organisatie. U kunt hierbij volop ‘knippen en plakken’
ingediende aanvraag.
uit uw oorspronkelijke projectplan, maar kies de juiste projectonderdelen en gebruik de terminologie die
Vanaf hoofdstuk 4 treft u een overzicht aan van regelingen
overeenkomt met die van de regeling.
van fondsen/subsidieverstrekkers voor activiteiten op het gebied van cultuureducatie. De informatie die u
Stap 4 Toets het projectidee bij de subsidieverstrekker(s)
hierin aantreft kunt u gebruiken bij het uitvoeren van het
Soms is het mogelijk om een subsidieaanvraag vooraf te
stappenplan vanaf stap 2.
laten toetsen. Dit kan bijvoorbeeld door een digitale toets in te vullen. Het is ook mogelijk een gesprek aan te vragen of telefonisch contact op te nemen met een medewerker van de subsidieverstrekker. Laat deze toetsingskansen niet liggen, want hiermee kunt u uw aanvraag optimaal voorbereiden. Deel de ontwikkelingen rondom de toetsing met uw medewerkers en samenwerkingspartners.
Stap 5 Vul de definitieve subsidieaanvraag in Indien u alle voorgaande stappen hebt gezet, kunt u de definitieve aanvraag invullen. Houd hierbij zorgvuldig rekening met de formele eisen die aan de regeling zijn verbonden. Voorzie de aanvraag bijvoorbeeld van alle gevraagde documenten en zorg dat alle gevraagde contactgegevens duidelijk zijn.
Stap 6 Dien de volledige aanvraag in bij de subsidieverstrekker(s) Lever uw aanvraag ruim voor de sluitingsdatum in. Als u ervan verzekerd wilt zijn dat uw aanvraag goed aankomt, kunt u deze het best persoonlijk afleveren. Deel ook dit moment met de medewerkers van uw organisatie en uw eventuele samenwerkingspartners.
9
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
10
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) stimuleert de actieve deelname aan het culturele leven van de burgers in Nederland. De programmalijnen zijn hierbij: • amateurkunst: het actief beoefenen van kunst, uit passie,
liefhebberij of engagement, zonder daarmee primair in
het levensonderhoud te willen voorzien;
• cultuureducatie: verzamelnaam voor kunsteducatie,
erfgoededucatie en media-educatie;
• volkscultuur: het geheel van cultuuruitingen die als
wezenlijk worden ervaren voor specifieke groepen,
steeds onder verwijzing naar traditie, verleden en
nationale, regionale of lokale identiteiten.
Het FCP heeft met ingang van 1 januari 2010 een nieuwe landelijke regeling, de Plusregeling Cultuurparticipatie. Deze regeling vervangt de Overgangsregeling Cultuureducatie 2009 en de Overgangsregeling Amateurkunst 2009.
Wie kan subsidie aanvragen? De subsidie is beschikbaar voor stichtingen, verenigingen en gemeentelijke diensten (bijv. museum of stadsschouwburg) met een culturele doelstelling zonder winstoogmerk.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? Jaarlijks is er tot en met 2012 € 4.400.000 beschikbaar (onder voorbehoud van verstrekking van deze middelen door het ministerie van OCW). Het fonds ondersteunt hiermee maximaal 50% van de variabele projectkosten met een minimum van € 5.000 en een maximum van € 100.000 (behoudens uitzonderlijke gevallen).
11
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Enkele belangrijke voorwaarden zijn:
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
• het project mag maximaal twee jaar duren;
U kunt een aanvraag indienen met het aanvraagformulier
• de aanvrager moet meerdere financiers zoeken; en
op de website van het FCP1. Dit kunt u met de bijbehorende
• projecten die binnen het reguliere taakstellingsbudget
bijlagen, een inhoudelijk plan en een begroting met
toelichting per post versturen naar het FCP.
vallen, worden niet gesubsidieerd.
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
Het FCP wil de actieve deelname aan cultuur door inwoners
Aanvragen kunnen het gehele jaar door worden ingediend,
van Nederland bevorderen. Het fonds richt zich daarom
maar moeten uiterlijk drie maanden voor aanvang van het
op het ontwikkelen, stimuleren en sociaal en geografisch
project ingediend zijn.
spreiden van kunstzinnige en culturele projecten. Om het
Binnen drie maanden na indiening van de aanvraag stelt het
doel te bereiken subsidieert het fonds projecten op het
bestuur van het FCP de aanvrager schriftelijk in kennis van
gebied van amateurkunst, cultuureducatie en volkscultuur.
zijn besluit. Voor aanvragen die ingediend worden tussen
Het fonds ondersteunt de volgende activiteiten:
15 juni en 15 augustus van het betreffende subsidiejaar
• Projecten die in de vrije tijd en uit liefhebberij worden
geldt een verlenging van de besluittermijn van vijf weken in
uitgevoerd: het gaat om openbaar toegankelijke
verband met de vakantieperiode.
activiteiten in de vrije tijd die bijdragen aan de toename
De aanvragen worden op volgorde van ontvangst beoordeeld.
en ontwikkeling van actieve participatie op het gebied
Daarom is het raadzaam om uw aanvraag zo tijdig mogelijk
van kunst, erfgoed en media.
in te dienen. Projecten die tijdens het indienen of tijdens
• Projecten die een cultuureducatieve doelstelling hebben:
de behandeling van de aanvraag geheel of gedeeltelijk zijn
dat wil zeggen cultuureducatieve projecten die zijn
gerealiseerd, worden niet in behandeling genomen.
gericht op het kennisnemen van en actief deelnemen aan
cultuur.
Contactgegevens:
• Projecten die nieuwe verbindingen leggen met
Organisatie:
Fonds voor Cultuurparticipatie
volkscultuur: hierbij gaat het om openbaar toegankelijke
Postadres:
Postbus 465
projecten waarbij actieve cultuurparticipatie centraal
3500 AL Utrecht
staat en die een bredere bekendheid met en
Telefoon:
030 233 60 30
herwaardering voor volkscultuur bewerkstelligen.
E-mail:
[email protected]
Website:
www.cultuurparticipatie.nl
Belangrijk is dat de projecten die worden ingediend actieve participatie teweegbrengen, van onderscheidend karakter en van bijzondere kwaliteit zijn.
1 - Zie onder Activiteiten/ Plusregeling Cultuurparticipatie/ over deze regeling.
12
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
De provincie Noord-Brabant heeft het Programma Cultuurparticipatie 2009-2012 opgesteld. Voor het uitvoeren van dit programma heeft de provincie financiële middelen beschikbaar gesteld en deze zijn aangevuld (gematcht) door het Fonds voor Cultuurparticipatie via hun regeling Cultuurparticipatie voor provincies en gemeenten. Uit het programma van de provincie komen onder andere de beleidsregel Cultuureducatie en Amateurkunst 2009-2012 en de Subsidieregeling Cultureel Erfgoed voort.
De onderdelen uit de beleidsregel met betrekking tot cultuureducatie zijn: • Kleine Schoolprojecten • Scholing Cultuureducatie en • Productontwikkeling Cultuureducatie
5.1 Kleine Schoolprojecten
De regeling Kleine Schoolprojecten wil ervoor zorgen dat in het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs het regulier onderwijsaanbod op het gebied van cultuureducatie wordt verdiept en aangevuld.
Wie kan subsidie aanvragen? Scholen in het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs die een activiteit willen uitvoeren op het gebied van cultuureducatie kunnen gebruikmaken van deze regeling. De activiteiten worden uitgevoerd onder (bege)leiding van kunstenaars en/of medewerkers van culturele en cultuurhistorische instellingen.
13
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Indirect maken ook zij dus gebruik van deze subsidie en
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
kunnen daarbij initiatiefnemer zijn in de samenwerking.
De subsidieregeling Kleine Schoolprojecten hanteert verschillende sluitingstermijnen voor de resterende jaren.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?
2011:
Het te ontvangen subsidiebedrag is maximaal 75% van de
• 1 mei: uitvoering vindt plaats in de periode augustus tot
kosten voor het project met een maximum van:
• € 1.000 per school per jaar tot 250 deelnemende
• 1 november: uitvoering vindt plaats in de periode januari
leerlingen;
en met december daaropvolgend;
tot en met juli daaropvolgend.
• € 1.500 per school per jaar voor meer dan 250
2012:
• 1 mei: uitvoering vindt plaats in de periode juli tot en met
deelnemende leerlingen;
• € 1.500 per school voor speciaal onderwijs, ongeacht het
december daaropvolgend.
aantal leerlingen.
Dit onderdeel van deze beleidsregel heeft vanaf 2010 tot
Voor advisering en besluitvorming hanteert Kunstbalie een
en met 2012 een bedrag beschikbaar van € 51.150 per
termijn van twee maanden vanaf de sluitingsdatum.
subsidieronde (twee rondes in 2010 en 2011 en één ronde in
De activiteit kan op zijn vroegst plaatsvinden twee maanden
2012).
na de sluitingsdatum. Activiteiten die plaatsvinden binnen twee maanden na de sluitingsdatum worden niet in
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
behandeling genomen.
Bij Kleine Schoolprojecten gaat het om incidentele, kortlopende activiteiten op het gebied van kunst en
Contactgegevens:
cultureel erfgoed. De activiteiten worden georganiseerd
Organisatie:
Kunstbalie
voor leerlingen, onder schooltijd, in of rondom de school.
Contact:
Afdeling Subsidies & Projecten
De activiteiten worden (be)geleid door kunstenaars en/
Postadres:
Postbus 606
of medewerkers van culturele en cultuurhistorische
5000 AP Tilburg
instellingen en vormen een aanvulling op of een verdieping
Telefoon:
013 464 82 80
van het reguliere onderwijsaanbod van cultuureducatie.
E-mail:
[email protected]
Website:
www.kunstbalie.nl
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen? U kunt subsidie aanvragen via het aanvraagformulier subsidieregeling Kleine Schoolprojecten. Dit formulier vindt u op de website2 van Kunstbalie. Het ingevulde formulier verstuurt u naar Kunstbalie; de contactgegevens van Kunstbalie vindt u hierna. 2 - Zie onder Subsidieloket / Cultuureducatie / Kleine Schoolprojecten.
14
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?
5.2 Scholing Cultuureducatie
Het subsidiebedrag dat verkregen kan worden via deze Scholing Cultuureducatie bestaat uit twee delen:
regeling bedraagt maximaal 75% van de totale subsidiabele
• Scholing: bevorderen dat leerkrachten in het primair
kosten. Subsidiabele kosten zijn alleen de werkelijk
en voortgezet onderwijs kennis verwerven van het
gemaakte kosten die direct verband houden met de
cultuureducatie aanbod van het culturele veld en/of zich
scholingsactiviteit:
bekwamen in het verzorgen van onderwijs op het gebied
• scholingskosten (deelnemersbijdrage)
van cultuureducatie. Daaraan kan worden toegevoegd het
• kosten lesmateriaal
bevorderen dat medewerkers van culturele instellingen
• reis- en verblijfskosten deelnemer(s)
zich bezighouden met cultuureducatie en kennis
• eventuele vervangingskosten
verwerven over cultuureducatie in de praktijk in
De maximale subsidiebijdrage voor Scholing bedraagt
het primair en voortgezet onderwijs.
€ 500 per individu en voor Ontwikkeling scholing € 5.000 per aanvraag.
• Ontwikkeling scholing: bevorderen dat culturele
instellingen passende scholingsprogramma’s
ontwikkelen voor medewerkers van instellingen voor
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
primair en voortgezet onderwijs.
• Scholing: u krijgt subsidie voor activiteiten die gericht
zijn op het bevorderen van de deskundigheid van
Wie kan subsidie aanvragen?
de deelnemers, bijvoorbeeld studiedagen, cursussen,
• Scholing: dit onderdeel is bestemd voor leerkrachten
workshops, conferenties et cetera.
in het primair en voortgezet onderwijs die zich willen
• Ontwikkeling scholing: u krijgt subsidie voor het creëren
verdiepen in inhoud en vorm van het cultuureducatief
van een scholingsprogramma voor medewerkers
aanbod. Maar ook voor medewerkers in de culturele
van instellingen voor primair en voortgezet onderwijs.
sector die meer willen weten over de praktijk van
Het scholingsprogramma bevordert de inhoudelijke
cultuureducatie in het primair en/of voortgezet
kennis en de methodische en didactische bekwaamheden
onderwijs. Mogelijkerwijs wordt de doelgroep per januari
van schoolteams. De verankering van cultuureducatie in
2011 verruimd.
de school is het uiteindelijke doel.
• Ontwikkeling scholing: dit onderdeel is bedoeld
voor (samenwerkende) kunsten- en/of cultureel
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
erfgoedinstellingen in de provincie Noord-Brabant, met
U kunt subsidie aanvragen via de aanvraagformulieren
uitzondering van de provinciale steunfunctie-
Scholing Cultuureducatie A1 en A2. Deze formulieren vindt
instellingen. Mogelijkerwijs wordt de doelgroep per
u op de website3 van Kunstbalie. De ingevulde formulieren
januari 2011 verruimd.
verstuurt u naar Kunstbalie; de contactgegevens van Kunstbalie vindt u hierna. 3 - Zie onder Subsidieloket / Cultuureducatie / Scholing Cultuureducatie en Ontwikkeling Scholing.
15
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
Voorbeeld
Subsidieaanvragen kunnen het gehele jaar worden
Bibliotheken ontvangen via de regeling Scholing
ingediend. De aanvrager ontvangt binnen acht weken een
Cultuureducatie subsidie op hun deelnemersbijdrage voor
besluit met betrekking tot de aanvraag.
de scholing rond het project ‘Koning Quast in de bibliotheek’.
Betreft het aanvragen voor scholing, dan mag de aanvrager
De scholing wordt uitgevoerd door Stichting EnterArt.
meerdere aanvragen indienen per jaar, mits het om verschillende scholingscursussen gaat.
‘Koning Quast in de bibliotheek’4 is een cultuureducatieproject voor groep 5 tot en met groep 8
Contactgegevens:
van de basisschool. Bij dit project staat een tentoonstelling
Organisatie:
Kunstbalie
van negen kunstwerken centraal. De kunstwerken worden
Contact:
Afdeling Subsidies & Projecten
gebruikt om aspecten binnen het thema Taal & Teken in
Postadres:
Postbus 606
te leiden, te bespreken en vervolgens te verbinden met de
5000 AP Tilburg
activiteiten die de bibliotheek aan leerlingen biedt. Een
Telefoon:
013 464 82 80
bibliotheekmedewerker leidt de leerlingen rond door de
E-mail:
[email protected]
tentoonstelling en begeleidt de leerlingen bij het maken van
Website:
www.kunstbalie.nl
de opdrachten uit het werkboek.
Stichting EnterArt leert bibliotheekmedewerkers tijdens de scholingsdag hoe zij rondleidingen moeten geven langs de tentoonstelling en hoe zij de leerlingen kunnen begeleiden bij het maken van de opdrachten uit het werkboek.
4 - Dit project is mede dankzij de regeling Productontwikkeling Cultuureducatie tot stand gekomen. Zie paragraaf 5.3.
16
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
5.3 Productontwikkeling Cultuureducatie
Deze regeling subsidieert de ontwikkeling van De regeling Productontwikkeling Cultuureducatie
cultuureducatieve producten. Deze producten bestaan
wil bevorderen dat er passende cultuureducatieve
uit twee componenten: een kunst- of erfgoedcomponent
producten ontwikkeld worden uitgaande van de vraag van
en een educatief deel. Bij een cultuureducatief product
onderwijsinstellingen.
maken leerlingen altijd kennis met een kunstproduct of een erfgoedobject.
Wie kan subsidie aanvragen? Deze regeling is gericht op makers van cultuureducatieve
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
producten in de kunst- en erfgoedsector.
U kunt subsidie aanvragen via het aanvraagformulier Productontwikkeling Cultuureducatie. Dit kunt u
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?
downloaden op de website5 van Kunstbalie. Het formulier
Het subsidiebedrag dat verkregen kan worden via deze
verstuurt u naar Kunstbalie; de contactgegevens van
regeling bedraagt maximaal 75% van de totale subsidiabele
Kunstbalie vindt u hierna.
kosten. De resterende 25% moet aantoonbaar gefinancierd Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
worden uit eigen middelen of andere bronnen.
De subsidieregeling Productontwikkeling Cultuureducatie Subsidiabel zijn de ontwikkelingskosten en
hanteert verschillende sluitingstermijnen voor de resterende
uitvoeringskosten alleen wanneer ze direct verband houden
jaren.
met de cultuureducatieve activiteit. Niet subsidiabele kosten
2011:
zijn:
• 1 februari: uitvoering vindt plaats vanaf 1 april
• kosten voor materiële investeringen;
• kosten voor reguliere activiteiten en reguliere
• 1 juni: uitvoering vindt plaats vanaf 1 augustus
exploitatiekosten;
daaropvolgend;
daaropvolgend;
• activiteiten die reeds hebben plaatsgevonden of in
• 1 november: uitvoering vindt plaats vanaf 1 januari
stadium van afronding zijn;
daaropvolgend.
• activiteiten waarvoor in het dekkingsplan geen eigen
2012:
bijdrage en/of cofinanciering van derden wordt
• 1 februari: uitvoering vindt plaats vanaf 1 april
opgevoerd;
daaropvolgend;
• kosten voor totstandkoming van een kunst-/
• 1 juni: uitvoering vindt plaats vanaf 1 augustus
cultuurproduct.
daaropvolgend.
Het maximale subsidiebedrag via deze regeling bedraagt € 6.000 per aanvraag. 5 - Zie onder Subsidieloket / Cultuureducatie / Productontwikkeling.
17
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Voor advisering en besluitvorming hanteert Kunstbalie
Voorbeeld
een termijn van twee maanden vanaf de sluitingsdatum.
Gemeentemuseum Helmond heeft mede dankzij de
De activiteit kan op zijn vroegst twee maanden na de
regeling Productontwikkeling Cultuureducatie het project
sluitingsdatum plaatsvinden. Activiteiten die plaatsvinden
Elliott Erwitt kunnen uitvoeren. Het project vond plaats in
binnen twee maanden na de sluitingsdatum worden niet in
november 2009, voor het tweede leerjaar van het voortgezet
behandeling genomen.
onderwijs.
Contactgegevens:
Het project was gebaseerd op de foto’s van de
Organisatie:
Kunstbalie
Frans/Amerikaanse fotograaf Elliott Erwitt. Deze foto’s zitten
Contact:
Afdeling Subsidies & Projecten
vaak vol beeldgrappen. De kunstenaar heeft dan ook een
Postadres:
Postbus 606
scherp oog voor komische situaties en weet op precies het
5000 AP Tilburg
juiste moment en vanuit het juiste standpunt de foto te
Telefoon:
013 464 82 80
maken.
E-mail:
[email protected]
Website:
www.kunstbalie.nl
Ongeveer 1.500 leerlingen van het voortgezet onderwijs hebben de tentoonstelling Elliott Erwitt – Retrospective bezocht via het maken van een kijkwijzer, het uitvoeren van een foto-opdracht en het kiezen van een muziekfragment bij de foto’s die de beeldgrap moest versterken. Nadien bedachten de leerlingen hun eigen beeldgrap en hebben deze onder begeleiding van een docente fotografie op foto vastgelegd op het plein voor het museum.
Elliott Erwitt, USSR, Moskou, 1959.
18
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
De provincie Noord-Brabant wil het Brabants erfgoed voor de toekomst bewaren en voor het publiek beleefbaar en bereikbaar maken. De subsidieregeling Cultureel Erfgoed is beschikbaar voor projecten die hieraan bijdragen. De genoemde doelstellingen staan centraal in de volgende regelingen:
Bewaren: • Ruimtelijk erfgoed • Basistaken musea • Eco-archeologisch onderzoek • Instandhouding molens
Beleven: • Verhalen van Brabant • Schatten van Brabant
Bereiken: • Musea in de samenleving • Regionale geschiedbeoefening • Prof. Dr. H.F.J.M. van den Eerenbeemtfonds
In het kader van deze publicatie komen achtereenvolgens de regelingen Basistaken musea, Verhalen van Brabant en Schatten van Brabant aan de orde. Informatie over de andere regelingen vindt u op www.brabant.nl6.
6 - Zie onder Dossiers, Dossiers op thema / Cultuur / Erfgoed / Cultureel Erfgoed
19
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
• Er moet sprake zijn van cofinanciering door een eigen
6.1 Basistaken musea
bijdrage van de aanvrager zelf of door bijdrage(n) van
Het doel van Basistaken musea is het ondersteunen van
derden. Personele inzet mag niet gerekend worden als
activiteiten van musea die gericht zijn op structurele
eigen bijdrage als deze valt binnen de
kwaliteitsverbetering en professionalisering in de uitvoering
reguliere taakstelling en formatie van het museum.
van de basistaken van het museum.
• De omvang van de subsidie is: »» maximaal € 50.000 per kalenderjaar voor de uitvoering
Wie kan subsidie aanvragen?
van basistaken;
Voor een incidentele bijdrage kunnen musea in Noord-
»» maximaal € 25.000 per jaar voor meerjarige
Brabant en Erfgoed Brabant een aanvraag indienen. Alleen
subsidieaanvragen;
kansrijke7 musea in Noord-Brabant kunnen een aanvraag
»» maximaal € 25.000 per jaar voor collectievorming.
indienen voor een meerjarige subsidie. Waarvoor kunt u subsidie aanvragen? Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?
Musea zijn de directe doelgroep van deze subsidieregeling.
Binnen de subsidieregeling zijn activiteiten op de volgende
Zij kunnen voor activiteiten op de hiervoor genoemde
terreinen subsidiabel:
terreinen (zie Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?) een
• behoud
bijdrage vragen. Op het terrein Behoud bijvoorbeeld voor
• beheer
restauratie en conservering, op het terrein Beheer onder
• presentatie
andere voor registratie en documentatie en op het terrein
• publieksbereik
Presentatie onder andere voor verbouwing en herinrichting.
• (wetenschappelijk) onderzoek
Andere instellingen kunnen zichzelf profileren als partner
• bedrijfsvoering
van het museum op het terrein Publieksbereik. Activiteiten
• collectievorming
op dit terrein zijn onder andere educatief materiaal, publieksonderzoek en marketing.
Algemene bepalingen wat betreft de subsidiabele kosten zijn:
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
• Alleen kosten die direct verband hebben met de te
Bij voorkeur worden de aanvragen digitaal ingediend. Het
realiseren activiteit komen in aanmerking voor
digitale aanvraagformulier vindt u op www.brabant.nl8
subsidiëring. Dit kunnen zowel materiële als personele
onder Vraag direct aan. Wilt u uw aanvraag schriftelijk
kosten zijn.
indienen, dan moet u vooraf contact opnemen met Erfgoed Brabant.
7- Dit zijn musea die opgenomen zijn in het Nederlandse Museumregister en voorlopig geregistreerde musea. Ook musea die met de collectie onderdeel uitmaken van de Collectie Brabant (wanneer deze t.z.t. is vastgesteld) behoren tot de kansrijke musea.
8 - Zie onder Dossiers, Dossiers op thema / Cultuur / Erfgoed / Cultureel Erfgoed, en vervolgens onderaan Aanvragen subsidie.
20
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
Het lespakket is ontwikkeld in samenwerking met de auteur,
De subsidieregeling hanteert de volgende indieningsdata:
de illustrator (Walter Donker), de uitgever (Delubas) en de
• 1 oktober: behandeling van aanvragen voor projecten
Cultuurmarktplaats aan de Maas.
die starten in de periode januari tot en met juli van het
volgende jaar;
• 1 maart: behandeling van aanvragen voor projecten die
starten in de periode augustus tot en met december van
het lopende jaar.
Uiterlijk vijftien weken na de indieningsdatum besluit Erfgoed Brabant over de ingediende subsidieaanvragen.
Contactgegevens: Organisatie:
Erfgoed Brabant
Postadres:
Postbus 1325
5200 BJ ’s-Hertogenbosch
Telefoon:
073 615 62 62
E-mail:
[email protected]
Website:
www.erfgoedbrabant.nl
Voorbeeld Liberty Park in Overloon heeft in 2009 via de regeling Basistaken musea subsidie ontvangen voor het ontwikkelen van een educatief product voor het primair onderwijs.
6.2 Verhalen van Brabant
Het product is een lespakket voor basisschoolleerlingen van de groepen 6 tot en met 8 waarin het boek In het hol van de leeuw van Gerard Sonnemans centraal staat. Dit
Let op: deze regeling plaatsen wij onder voorbehoud. Voor
boek gaat in het algemeen over de Tweede Wereldoorlog,
dit onderdeel is het subsidieplafond van 2010 bereikt.
maar specifiek over de jeugd in die tijd in zowel Duitsland
Daarbij is ‘als gevolg van bezuinigingsmaatregelen’ het
als Nederland. De geest van verzoening die uit het boek
budget in het komende jaar naar alle waarschijnlijkheid
spreekt, past uitstekend in de visie van het museum, dat als
beperkter dan in voorgaande jaren. De beschikbaarheid van
standpunt ‘Oorlog hoort thuis in het museum’ huldigt.
middelen is zodoende niet zeker.
21
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Met behulp van Verhalen van Brabant wil de provincie
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
projecten ondersteunen die het vergaren, toegankelijk
Projecten binnen deze regeling stimuleren het verzamelen,
maken en/of overdragen van kennis bevorderen van:
toegankelijk maken en/of overdragen van kennis over
• onroerend erfgoed (historische gebouwen, stads- en
Brabants erfgoed voor een breed of moeilijk bereikbaar
dorpsgezichten, landschappen, groenstructuren en
publiek. Daarbij wordt het verband gelegd tussen erfgoed
archeologische monumenten);
en actuele maatschappelijke thema’s. Een integrale
• roerend erfgoed (museumstukken en dergelijke);
samenwerking met verschillende partners wordt sterk
• informatief erfgoed (archieven, drukwerk, audiovisueel
aanbevolen.
erfgoed en dergelijke);
• immaterieel erfgoed (streektaal, tradities, gebruiken en
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
Bij voorkeur dient u de aanvraag digitaal in. Het digitale
andere vormen van volkscultuur).
aanvraagformulier kunt u vinden op www.brabant.nl9 Wie kan subsidie aanvragen?
onder Vraag direct aan. Wilt u uw aanvraag schriftelijk
Rechtspersonen kunnen een aanvraag indienen.
indienen, neemt u dan eerst contact op met de heer A. (Fred) Wenselaar via 073 681 24 49 of
[email protected].
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? Voor subsidiëring komen enkel kosten in aanmerking
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
die direct verband houden met de realisering van het
Aanvragen kunnen het gehele jaar ingediend worden.
voorgenomen project. De maximale subsidiebijdrage is 50%
Ze worden op volgorde van binnenkomst in behandeling
van de vast te stellen subsidiabele kosten. Deze bijdrage
genomen. Uiterlijk vijftien weken na het indienen van
bedraagt voor digitaliseringprojecten maximaal 25%. Het
de aanvraag beslissen Gedeputeerde Staten over de
maximale subsidiebedrag per aanvraag bedraagt € 50.000.
subsidieaanvraag.
Enkele belangrijke subsidiecriteria zijn:
Contactgegevens:
• Gedurende de periode 2009-2011 kan er slechts eenmaal
Organisatie:
Provincie Noord-Brabant
Postadres:
Postbus 90151
• Een aanvrager kan slechts voor één project per
5200 MC ‘s-Hertogenbosch
Telefoon:
073 681 24 49
subsidie worden aangevraagd voor eenzelfde activiteit.
kalenderjaar in aanmerking komen voor subsidie.
• De activiteit/het project moet uiterlijk 31 december 2011
zijn gerealiseerd.
9 - Zie Dossiers, Dossiers op thema / Cultuur / Erfgoed / Cultureel Erfgoed, en vervolgens onderaan Aanvragen subsidie.
22
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Natuurlijke personen moeten wel aantonen – met een
6.3 Schatten van Brabant
actueel overzicht van relevante verrichte werkzaamheden Let op: deze regeling plaatsen wij onder voorbehoud. Als
– dat zij op een professionele wijze werkzaam zijn in de
gevolg van bezuinigingsmaatregelen is het budget naar
sectoren waarin Schatten van Brabant actief is.
alle waarschijnlijkheid beperkter dan voorgaande jaren en daardoor is het niet zeker of er nog middelen beschikbaar
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen?
zijn.
Voor subsidiëring komen enkel kosten in aanmerking die direct verband houden met de realisering van het
Musea, monumenten, archieven en landschappen herbergen
voorgenomen project. Reguliere exploitatiekosten
schatten uit het verleden. Met verrassende educatieve en
komen niet voor subsidie in aanmerking. Het maximale
culturele activiteiten worden de ‘Schatten van Brabant’ in
subsidiebedrag per aanvraag bedraagt € 10.000.
de spotlights gezet. Schatten van Brabant roept iedereen op
De activiteit/het project dient uiterlijk 31 december 2011 te
terug te kijken met een andere blik.
zijn gerealiseerd.
Het doel van Schatten van Brabant is het ondersteunen van
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
activiteiten die op een originele manier de betekenis van het
Een project binnen Schatten van Brabant speelt zich af in
verleden verbinden aan de actualiteit.
de provincie Noord-Brabant en verbindt op een originele
De programmalijnen die helpen het doel te bereiken zijn:
manier het verleden met de actualiteit.
• Nieuwe rituelen: hoe kunnen mensen nieuwe invulling
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
geven aan rituelen en bijna vergeten tradities;
• Groene kamers: welke verhalen horen bij historische
Bij voorkeur dient u uw aanvraag digitaal in. Het digitale
aanvraagformulier kunt u vinden op de website van
locaties;
• Mensenwerk: hoe geven we op een hedendaagse manier
Schatten van Brabant10. U kunt het formulier ook opvragen
via 073 681 22 01.
invulling aan het arbeidsverleden van Brabant;
• Het collectief geheugen: hoe brengen we mensen in
contact met oude Brabantse verhalen, mythen en
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
legenden;
Aanvragen kunnen het gehele jaar ingediend worden.
• Jouw wereld: hoe kijken jongeren naar het verleden en
Ze worden op volgorde van binnenkomst in behandeling
genomen. Uiterlijk vijftien weken na het indienen van
hoe zien ze hun toekomst.
de aanvraag beslissen Gedeputeerde Staten over de subsidieaanvraag.
Wie kan subsidie aanvragen? Aanvragen kunnen zowel door rechtspersonen als natuurlijke personen ingediend worden.
10 - Zie onder Meedoen / Subsidie.
23
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Contactgegevens:
Het eindresultaat – een kleine expositie, presentatie of film
Organisatie:
Provincie Noord-Brabant /
– is op verschillende openbare locaties in alle woonkernen
Schatten van Brabant
van de gemeente te zien. Naast deze participatieprojecten
Postadres:
Postbus 90151
worden ook activiteiten zoals lezingen, filmavonden,
5200 MC ‘s-Hertogenbosch
workshops en fietstochten georganiseerd.
Telefoon:
073 681 22 01
E-mail:
[email protected]
Meer informatie over dit project vindt u op
Website:
www.schattenvanbrabant.nl
www.elderslandschap.nl.
Voorbeeld Stichting Dommel in Beeld heeft mede11 dankzij de regeling Schatten van Brabant het kunstproject ELDERS, Idylle en frictie in het landschap kunnen uitvoeren. Het project vond plaats in de omgeving van Sint-Michielsgestel van 15 juni tot 5 september 2010.
Dit bijzondere kunstproject geeft in het Brabantse landschap op 23 locaties verrassende fotografische visies op landschappen ergens in de wereld. Negentien nationaal en internationaal bekende fotografen tonen via billboards landschappen – vaak van over de grens – waarin idylle en frictie centraal staan. De billboards prikkelen en nodigen uit met andere ogen te kijken naar de wisselwerking tussen het Brabantse land en het fotografische landschap.
Rondom de thematiek van het billboardproject worden zes participatieprojecten gerealiseerd met verschillende groepen inwoners van de gemeente Sint-Michielsgestel. Deze participatieprojecten gaan over heimwee, asiel, souvenirs, vakantie, herinnering, ontheemding en geboortegrond. Begrippen die te maken hebben met het verlangen ergens anders te zijn, te reizen en verblijven in een ander landschap. 11 - Dit project werd onder andere ook gesteund door SNS REAAL Fonds. Meer informatie over dit fonds leest u in hoofdstuk 11 van deze gids.
24
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
De overheid is ervan overtuigd dat cultuureducatie jongeren in contact brengt met de onderliggende waarden in de samenleving en dat het hen leert om kunst te waarderen en te beoordelen. Het einddoel van de Regeling versterking cultuureducatie in het primair onderwijs is om in een doorlopende leerlijn kinderen kennis te laten maken met cultuur (kunst en erfgoed) en een gevarieerd programma van cultuuractiviteiten aan te kunnen bieden.
Wie kan subsidie aanvragen? Het primair onderwijs ontvangt via deze regeling per schooljaar een bijdrage per leerling.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? Alle scholen in het primair onderwijs ontvangen per leerling € 10,90. Deze subsidie ontvangen zij voor het schooljaar 2010-2011.
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen? Scholen ontvangen deze subsidie om een visie te ontwikkelen op de functie van cultuureducatie in het onderwijsprogramma. Deze visie moet dan in samenwerking met haar culturele omgeving omgezet worden in een samenhangend geheel van cultuureducatieve activiteiten.
25
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Wanneer kunt u subsidie aanvragen? Deze subsidie wordt automatisch toegekend aan alle scholen in het primair onderwijs. De subsidie wordt als volgt betaalbaar gesteld: Schooljaar 2010-2011: • vijftwaalfde in november 2010; • zeventwaalfde in januari 2011.
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen? Scholen hoeven geen aanvraag in te dienen. Deze subsidie wordt automatisch toegekend aan alle scholen in het primair onderwijs.
26
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Het doel van het Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) is het stimuleren van activiteiten op het gebied van kunst en cultuur die van betekenis zijn voor gemeenten en het gemeentelijk beleid.
Het Cultuurfonds BNG realiseert dit voornamelijk door ondersteuning van incidentele aanvragen. Daarnaast neemt het Cultuurfonds zelf initiatieven om in samenwerking met andere partijen jong talent te stimuleren in zijn ontwikkeling.
Wie kan subsidie aanvragen? Zowel rechtspersonen als natuurlijke personen kunnen aanvragen indienen bij het Cultuurfonds BNG. Hierbij is het noodzakelijk dat het project gesteund wordt door minimaal twee gemeenten.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? De bijdrage van het Cultuurfonds BNG wordt per aanvraag bepaald. Kosten die niet gesubsidieerd worden zijn kosten van projecten die gericht zijn op investeringen in materiële en/of personele zaken.
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen? Het Cultuurfonds BNG ondersteunt voornamelijk kunst- en cultuurprojecten. Belangrijk is dat het project uniek, inhoudelijk bijzonder, nieuw, experimenteel of voorbeeldstellend voor andere gemeenten is.
27
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
Contactgegevens:
U kunt subsidie aanvragen door middel van het
Organisatie:
Cultuurfonds BNG
aanvraagformulier op de website van het Cultuurfonds
Postadres:
Postbus 30305
BNG . Hierbij moeten een gespecificeerde opgave van de
2500 GH Den Haag
kostenbegroting en/of offertes worden bijgevoegd. Het
Telefoon:
070 375 08 37
aanvraagformulier kunt u sturen naar Cultuurfonds BNG; de
E-mail:
[email protected]
contactgegevens van Cultuurfonds BNG vindt u hierna.
Website:
www.bng.nl
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
Voorbeeld
De aanvragen voor het Cultuurfonds BNG moeten minimaal
De Stichting Karavaan der Vertellers ontving in 2009 van het
vier maanden voor aanvang van het project – volledig –
Cultuurfonds BNG subsidie voor het project Vertelkunst Oost
ingediend zijn. Het bestuur beoordeelt de aanvragen eens
Overijssel13.
12
per kwartaal. Aanvragen moeten wel minimaal zes weken voor een bestuursvergadering binnen zijn; de uiterlijke
Het project bestaat uit drie delen:
indieningtermijnen zijn: 1 februari, 1 mei, 1 augustus en
• Op de Wereld Verteldag genieten meer dan 1.700
1 november. Binnen twee weken na een bestuursvergadering
geeft het fonds schriftelijk bericht over het wel of niet
• De Karavaan on Tour biedt tijdens het Pinksterweekend
honoreren van uw aanvraag.
op drie locaties in Twente een mooie combinatie
van muziek en verhaal met als thema Middeleeuwse
Als u een subsidieaanvraag wilt indienen bij het
Heldenverhalen.
Cultuurfonds BNG moet u met het volgende rekening
• Bij Mozart Grimm worden de verhalen/sprookjes vertelt
houden:
van de gebroeders Grimm, met muziek van Mozart door
• Het project moet minimaal door twee gemeenten
het gerenommeerde Barokorkest Il Concerto Barocco.
kinderen van topvertelkunst.
financieel gesteund worden. Bij hoge uitzondering
kunnen ook projecten met slechts steun van één
Voor meer informatie over deze stichting en hun activiteiten
gemeente subsidie ontvangen. Deze projecten moeten
kunt u kijken op www.karavaandervertellers.nl.
dan wel een landelijke uitstraling hebben en/of door het
land reizen.
• Als uw instelling reeds overheidssubsidie ontvangt, moet
u goed duidelijk kunnen maken waarom u voor uw
project toch subsidie nodig hebt uit het Cultuurfonds
BNG.
13 - Dit project werd onder andere ook gesteund door het Prins Bernard Cultuur fonds. Meer informatie over dit fonds leest u in hoofdstuk 12 van deze gids.
12 - Zie onder Cultuurfonds BNG / Aanvraagprocedure.
28
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
De ‘Impuls brede scholen, sport en cultuur’ (De Impuls (2007)) steunt gemeenten die een combinatiefunctie willen realiseren. Een combinatiefunctie is een nieuwe functie waarbij de functionaris in dienst is bij één werkgever, maar werkzaam is voor twee of meer sectoren (onderwijs, sport en/of cultuur).
In 2012 zullen er 2.250 fte aan combinatiefunctionarissen werkzaam zijn in de sectoren onderwijs, sport en cultuur. Het uitgangspunt is om de fte’s landelijk als volgt te verdelen: • sportsector: 50% • primair onderwijs (PO): 34% • voortgezet onderwijs (VO): 10% • cultuursector: 6%
De culturele instellingen kunnen zich zowel richten op mogelijkheden in de cultuursector, als op mogelijkheden in PO en VO.
Wie kan subsidie aanvragen? Gemeenten kunnen vrijwillig deelnemen aan De Impuls. De regeling werkt volgens een indeling in vier tranches. In elke tranche krijgt een groep gemeenten de mogelijkheid om deel te nemen aan de Impulsregeling. De gemeente moet een intentieverklaring ondertekenen waarin afgesproken wordt hoeveel nieuwe, structurele combinatiefuncties gerealiseerd worden in de gemeente. De gemeente sluit daarna overeenkomsten met lokale partijen, scholen, sportverenigingen en culturele instellingen.
29
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Bij de totstandkoming van deze intentieverklaring moet
Deze bijdrage mag maximaal een derde van de 60% zijn. De
de culturele instelling al op het netvlies van de gemeente
overige tweederde moet de gemeente uit eigen middelen
staan als potentiële partner voor combinatiefuncties.
betalen. De continuïteit van de middelen blijft wel de
Hiervoor is heel belangrijk dat er al contact gelegd is
verantwoordelijkheid van de gemeente.
met de onderwijsambtenaar. Wanneer de gemeente al samenwerkingsovereenkomsten met andere lokale
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
partners heeft gesloten, blijft het van belang om als
Scholen, culturele en sportorganisaties kunnen via deze
potentiële partner in beeld te zijn. De invoering van het
regeling een gesubsidieerde functie creëren die meerwaarde
aantal combinatiefuncties wordt namelijk tot en met
biedt voor twee sectoren.
2012 opgebouwd naar het maximum aantal functies per Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
gemeente.
De gemeenten kunnen op verschillende manieren met Tevens kunnen culturele instellingen, voordat zij contact
organisaties in contact komen die de combinatiefunctie
opnemen met de gemeente, in overleg treden met scholen
willen invullen.
over de invulling van een combinatiefunctie. Samen staat u
• de gemeente benadert zelf organisaties of
namelijk sterker dan alleen.
• de gemeente wordt benaderd door geïnteresseerde
organisaties.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? De Impuls stelt structureel middelen ter beschikking om de
Voor culturele instellingen is het belangrijk zichzelf te
personele kosten van de combinatiefuncties te financieren.
profileren naar de gemeenten als potentiële partner voor
Het te hanteren normbedrag is eind 2009 verhoogd naar
de invulling van een combinatiefunctie. Het stappenplan in
€ 50.000 per functionaris. Het totaal beschikbare budget
hoofdstuk 3 helpt u bij het profileren van uw instelling als
(gebaseerd op een normbedrag van € 45.000) bij het Rijk
potentiële partner.
en gemeenten blijft gelijk. Hierdoor zullen er in 2012 250 fte minder aan functies gerealiseerd worden dan volgens
Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
de oorspronkelijke doelstelling. Hogere personeelskosten
De Impuls wordt ingevoerd in vier tranches. In elke tranche
en andere kosten dan salaris moeten worden betaald uit
krijgen andere gemeenten de mogelijkheid om deel te
gemeentelijke middelen of door lokale partijen.
nemen aan de Impulsregeling. Wilt u weten of uw gemeente kan deelnemen aan de Impulsregeling, kijkt u dan op www.
In het eerste jaar van deze regeling wordt de functionaris
combinatiefuncties.nl, onder Gemeente. Komt uw gemeente
100% vergoed door de Rijksoverheid. Vanaf het tweede
in aanmerking voor deelname aan de combinatiefunctie,
jaar bedraagt deze bijdrage 40%. De overige 60% komt ten
dan kunt u aangeven dat u interesse hebt in een
laste van de gemeente. Voor het financieren van deze 60%
combinatiefunctie.
kunnen gemeenten een bijdrage vragen van lokale partijen.
30
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Contactgegevens: Organisatie:
Combinatiefuncties,
Onderwijs, Sport en Cultuur
Contactpersoon:
André de Jeu (projectleider)
Postadres:
Postbus 103
6860 AC Oosterbeek
Telefoon:
026 339 64 11
E-mail:
[email protected]
Website:
www.combinatiefuncties.nl
Voorbeeld Sinds mei 2009 worden er twee combinatiefuncties ingevuld bij de Bibliotheek Haarlem en omstreken. Saskia Mastenbroek en Semra Akkes zijn de pioniers die in Haarlem aan de slag zijn gegaan als mediacoaches. Hun activiteiten bevorderen de samenwerking tussen de Brede school Parkrijk en de bibliotheek.
Saskia is zowel docent als adviseur op het gebied van mediawijsheid. Semra’s accent ligt meer op leesbevordering. Zij verzorgt alles met boeken, woordenschatontwikkeling met behulp van verteltafels en andere technieken. In het artikel ‘Mediacoach als vliegende keep, tussen school en bieb’ vertelt Saskia meer over Semra en haar activiteiten.
Het artikel en meer informatie over de combinatiefunctionarissen in de culturele sector vindt u op de website www.cultuurcoach.org14.
14 - Onder Inspiratie vindt u het artikel en andere documenten van Bibliotheek Haarlem en omstreken.
31
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
32
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Het VSBfonds beoogt een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de Nederlandse samenleving (missie). Het fonds richt zich op twee aandachtsgebieden: Mens & Maatschappij en Kunst & Cultuur. De doelstellingen die nagestreefd worden om de missie in de praktijk te brengen zijn: • Ontmoeten: bevorderen dat mensen elkaar ontmoeten,
zodat ze elkaar leren kennen, begrijpen, respecteren en
inspireren;
• Participeren: bevorderen dat iedereen kan deelnemen
aan het sociale en economische leven onder condities
die het welbevinden en individuele potenties stimuleren,
zodat niemand wordt uitgesloten;
• Bewustzijn: bevorderen dat mensen inzicht krijgen in
de cultuurhistorische context van zichzelf en anderen
om daarmee zichzelf en anderen beter te begrijpen en
met anderen samen te leven;
• Inspireren: bevorderen dat het innerlijk leven van een
zo groot mogelijke groep mensen wordt verrijkt en
de verbeeldingskracht gevoed, opdat mensen daarmee
vreugde ervaren en de inspiratie vinden om zichzelf
verder te ontwikkelen en een bijdrage te leveren aan de
samenleving.
Wie kan subsidie aanvragen? Het VSBfonds ondersteunt voornamelijk stichtingen en verenigingen, maar ook andere, private, rechtspersonen.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? Jaarlijks heeft het VSBfonds een subsidieplafond van circa € 16.000.000. Per project wordt bepaald wat de hoogte van de bijdrage is. 33
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Bij hoge uitzondering vergoedt het VSBfonds de volledige
(beoefening en facilitaire ondersteuning)
kosten. Daarom is het belangrijk voor een eigen bijdrage
en professionele, op zichzelf staande (podiumkunst)
of voor cofinanciers te zorgen. Bij het aanvragen van een
producties, bijvoorbeeld voorstellingen en concerten.
bijdrage van het VSBfonds worden de volgende aanvragen uitgesloten:
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
• projecten met een expliciet religieus of politiek doel;
U kunt subsidie aanvragen door middel van de
• organisaties die een aanvraag indienen ter dekking van
aanvraagformulieren op de website van het VSBfonds15.
In de aanvraagformulieren is een onderscheid gemaakt in
hun exploitatietekorten of overheadkosten; en
aanvragen tot en met € 5.000 en aanvragen vanaf € 5.001.
• organisaties die over voldoende eigen vermogen
beschikken om een aanvraag zelf te kunnen financieren. Wanneer kunt u subsidie aanvragen?
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen?
Aanvragen kunnen het hele jaar door worden ingediend.
Binnen het aandachtsgebied Mens & Maatschappij wil het
De aanvraag moet minimaal vier maanden vóór aanvang
fonds investeren in een samenleving waar niemand aan de
van het project bij het VSBfonds binnen zijn. Het VSBfonds
zijlijn staat en iedereen de kans krijgt zich te ontwikkelen
streeft ernaar om binnen drie maanden na het ontvangen
en ontplooien. Het fonds steunt maatschappelijke projecten
van de volledige aanvraag een uitspraak te doen over het al
met bijvoorbeeld het kenmerk ‘ontmoetingen mogelijk
dan niet toekennen van subsidie.
maken’ en ‘meedoen aan het arbeidsproces’. Het VSBfonds verwacht dat de aanvrager zijn aanvraag Met het aandachtsgebied Kunst & Cultuur wil het fonds
zodanig op tijd indient dat er, na het besluit door het fonds,
mensen kennis laten maken met en laten genieten van
nog voldoende tijd is tot het moment van de start van het
allerlei vormen van kunst en cultuur. Daarbij wil het ook
project. Dit om te voorkomen dat de consequenties van een
zorgen voor verdieping, door bijvoorbeeld cultuureducatie of
negatief besluit de aanvrager of het project onevenredig
stimulans van het actief beoefenen van kunst. Dit gebied is
schaden.
opgesplitst in twee werkterreinen: Cultureel erfgoed en De Kunsten.
Contactgegevens:
Activiteiten die binnen Cultureel erfgoed in aanmerking
Organisatie:
Stichting VSBfonds
komen voor ondersteuning zijn onder andere
Postadres:
Postbus 16
cultuureducatie, tentoonstellingen/presentaties,
3500 AA Utrecht
herbestemming monumenten en projecten die gericht zijn
Telefoon:
030 230 33 03
op publieksbegeleiding.
E-mail:
[email protected]
Activiteiten die binnen De Kunsten in aanmerking komen
Website:
www.vsbfonds.nl
voor ondersteuning zijn onder andere cultuureducatie, festivals, amateurkunsten 15 - Zie onder Aanvragen
34
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Voorbeeld
Vrijdag 5 november 2010 won de VoorleesExpress de
De VoorleesExpress is een project waarbij kinderen met een
prestigieuze Europese taalprijs Het Talenlabel 2010, de
taalachterstand wekelijks thuis worden voorgelezen door
prijs voor innovatieve talenprojecten. De jury omschreef
enthousiaste vrijwilligers. Dit stimuleert de taalontwikkeling
de VoorleesExpress als “een mooi, compleet en inspirerend
van kinderen, verrijkt de taalomgeving in huis en brengt
project dat verdient te blijven groeien”.
mensen met elkaar in contact. In 2006 is het project gestart in Utrecht met tien gezinnen. Nu wordt het project landelijk uitgerold en is de VoorleesExpress actief in tien steden met ruim 800 gezinnen (2010).
De voorlezer thuis De voorlezer van de VoorleesExpress gaat twintig weken lang één keer per week ’s avonds bij een gezin thuis voorlezen. Interactief voorlezen prikkelt de taalontwikkeling van kinderen, versterkt hun gevoel voor (boeken)taal en vergroot hun woordenschat. Ervoor zorgen dat kinderen plezier
www.josephinekrikke.nl
krijgen in lezen is een van de belangrijke doelstellingen. De voorlezers introduceren het voorleesritueel bij een gezin en geven de ouders handvatten om het voorlezen zelf voort te zetten na afloop van het project. Daarnaast neemt de voorlezer het gezin mee naar de bibliotheek. Op die manier maakt het gezin kennis met de bibliotheek en zal het in de toekomst minder drempels ervaren om boeken te lenen.
De VoorleesExpress geeft voorlezers én gezinnen de kans elkaar te leren kennen. De ervaring leert dat beide partijen dit contact erg bijzonder en leerzaam vinden.
Meer over het project leest u op www.voorleesexpress.nl.
35
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
36
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
SNS REAAL Fonds maakt ondernemende initiatieven in cultuur, cultuureducatie en wetenschap mogelijk (missie). SNS REAAL Fonds levert een belangrijke – kwalitatieve – bijdrage aan de initiatieven binnen de wereld van kunst en cultuur. Daarbij brengt het fonds jongeren in contact met kunst en cultuur, door educatieve cultuurprojecten mogelijk te maken. Het fonds wordt door wetenschappers gesteund in zijn onderzoek dat gericht is op sociaal-maatschappelijke vraagstukken.
Wie kan subsidie aanvragen? Het fonds heeft bij voorkeur rechtspersonen als aanvrager, bijvoorbeeld stichtingen, verenigingen et cetera.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? Het fonds heeft geen minimum- of maximumbedrag of -percentage vastgesteld voor de subsidies die het verleent. Per aanvraag bepaalt het fonds hoe groot de bijdrage zal zijn.
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen? Het SNS REAAL Fonds heeft als doel projecten te ondersteunen op het gebied van: • cultuur: projecten die het cultuuraanbod stimuleren,
vernieuwen, professionaliseren of uitbreiden;
• cultuureducatie: projecten die met een originele insteek
jongeren warm maken voor kunst en cultuur;
• wetenschap: sociaal-maatschappelijk onderzoek dat op
het snijvlak ligt van wetenschapsgebieden.
Naast deze drie categorieën is het ook mogelijk projecten in te dienen die binnen het domein Cultureel erfgoed vallen.
37
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen? U kunt een aanvraag bij SNS REAAL Fonds indienen via het digitale aanvraagformulier op de website16. Daarnaast moet u binnen tien werkdagen na het versturen van de digitale aanvraag een aanvraagformulier met alle bijlagen per post versturen.
Wanneer kunt u subsidie aanvragen? Aanvragen kunnen het hele jaar door worden ingediend. Wel moet de aanvrager rekening houden met een behandelingstermijn van vier à zes maanden. Wanneer de startdatum van het project binnen vier maanden na het digitaal verzenden van het aanvraagformulier valt, is de kans groot dat de aanvraag niet in behandeling wordt genomen.
Contactgegevens: Organisatie:
SNS REAAL Fonds
O.v.v.:
Projectaanvraag
Postadres:
Postbus 13364
3507 LJ Utrecht
Telefoon:
030 233 76 00
E-mail:
[email protected]
Website:
www.snsreaalfonds.nl
16 - Zie onder Aanvraag indienen/ Aanvraagformulier.
38
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Het doel van het Prins Bernard Cultuurfonds (PBC) is het ondersteunen van projecten, activiteiten en instellingen die cultuur en natuurbehoud in Nederland bevorderen en de Nederlandse cultuur in het buitenland uitdragen.
Het Cultuurfonds onderscheidt vijf werkterreinen: • podiumkunsten (muziek, dans, theater, video en film) • beeldende kunst • monumentenzorg • geschiedenis & letteren • natuurbehoud
Wie kan subsidie aanvragen? Bij het PBC kunnen natuurlijke personen en rechtspersonen aanvrager zijn. Natuurlijke personen kunnen alleen aanvragen indienen als dat specifiek is aangegeven, bijvoorbeeld voor een Cultuurfondsbeurs. Voor rechtspersonen zonder winstoogmerk gelden geen speciale condities voor het indienen van een aanvraag.
Hoeveel subsidie kunt u aanvragen? De bijdragen van het PBC zijn per project verschillend. Meestal dekken zij de kosten van het project gedeeltelijk, ervan uitgaande dat de initiatiefnemers de overige kosten met eigen of andere middelen kunnen financieren.
Waarvoor kunt u subsidie aanvragen? Het PBC ondersteunt de volgende soort projecten: • publicaties, inclusief audiovisuele producties en
39
producties nieuwe media;
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
• onderzoek, ontsluiting archieven, congressen en
Contactgegevens:
Organisatie:
Prins Bernhard Cultuurfonds
• tentoonstellingen en podiumproducties;
Noord-Brabant
• festivals en concoursen;
Postadres:
Postbus 90151
• educatieve projecten;
5200 MC ’s-Hertogenbosch
• investeringen, aankopen en opdrachten; en
Telefoon:
073 681 22 09
• restauraties.
E-mail:
[email protected]
Website:
www.prinsbernhardcultuurfonds.nl
De uitstraling en betekenis van de projecten bepalen of
Organisatie:
Prins Bernhard Cultuurfonds (landelijk)
de aanvraag op landelijk of provinciaal niveau behandeld
Postadres:
Postbus 19750
wordt. Het uitgangspunt van het Cultuurfonds is dat de
1000 GT Amsterdam
aanvragen bij de afdeling van de provincie horen, tenzij het
Telefoon:
020 520 61 30
project van onmiskenbaar landelijk belang is of het project
E-mail:
[email protected]
zich afspeelt in drie of meer provincies. In die gevallen
Website:
www.prinsbernhardcultuurfonds.nl
symposia;
Hoe en waar kunt u subsidie aanvragen?
worden de projecten behandeld door het landelijk fonds. Aanvragen bij het Cultuurfonds in de provincie NoordBrabant kunnen alleen schriftelijk worden ingediend.
Wanneer kunt u subsidie aanvragen? De subsidieaanvragen kunnen het gehele jaar worden ingediend. Hierbij is het wel raadzaam rekening te houden met de vergader- en inleverdata. Deze data verschillen per provinciale afdeling. De inzendtermijnen vindt u op www. cultuurfonds.nl (onder Geld vragen / Inzendtermijnen).
40
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
De Cultuurkaart heeft als doel het bevorderen dat leerlingen en docenten uit het voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs, vmbo, havo en vwo) culturele activiteiten ondernemen.
Scholieren uit het voortgezet onderwijs hebben recht op een Cultuurkaart. Het tegoed van de Cultuurkaart bedraagt per jaar € 15. Het VSBfonds verhoogt dit bedrag met € 10 voor leerlingen die in de derde of vierde klas zitten van het voortgezet onderwijs en het vak Culturele en Kunstzinnige vorming volgen.
Instellingen kunnen Cultuurkaart-acceptant worden. Scholieren besteden dan hun tegoed aan activiteiten die de acceptant aanbiedt. Het belangrijkste criterium om acceptant te worden is het voeren van een educatief jongerenbeleid. Daarnaast moet er aan een van de onderstaande voorwaarden worden voldaan: • de organisatie moet aangesloten zijn bij een culturele
koepelorganisatie;
• de organisatie ontvangt subsidie in de zin van de
Algemene wet Bestuursrecht voor culturele activiteiten;
of
• de organisatie verleent culturele prestaties die vallen
onder het verlaagde btw-tarief.
Meer informatie en het aanmeldingsformulier vindt u op www.cultuurkaart.nl17.
17 - Rechts in het scherm, onder Instellingen / Acceptant worden.
41
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
42
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
Onze gegevens:
43
Organisatie:
Kunstbalie
Contact:
Afdeling Subsidies & Projecten
Postadres:
Postbus 606
5000 AP Tilburg
Telefoon:
013 464 82 80
E-mail:
[email protected]
Website:
www.kunstbalie.nl
Organisatie:
Erfgoed Brabant
Contactpersoon:
Tera Uijtdewilligen
Postadres:
Postbus 1325
5200 BJ ’s-Hertogenbosch
Telefoon:
073 615 62 62
E-mail:
[email protected]
Website
www.erfgoedbrabant.nl
Organisatie:
Cubiss
Contactpersoon:
Jan Plooij
Postadres:
Postbus 90114
5000 LA Tilburg
Telefoon:
013 465 67 00
E-mail:
[email protected]
Website:
www.cubiss.nl of
www.BNbibliotheek.nl
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie
__________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________
44
Subsidie- en fondsengids voor cultuureducatie