Deze Position Paper is samengesteld door Quality4care bvba, a subsidiary of CTG

PatiEntveiligheid

Niet elke patiënt is in het gelukkige bezit van een ‘lifeguard’. Elke zorgverlener kan een stukje van die rol op zich nemen. Al die stukjes emergeren tot iets waardevols voor de patiënt.

‘‘

‘‘

colofon Deze Position Paper is samengesteld door Quality4care bvba, a subsidiary of CTG. Contactgegevens Quality4care, Eigenlosstraat 27B, B-9100 Sint-Niklaas - +32 3 760 04 90 - www.quality4care.be Auteur William Sommer Opmaak Remco Sommer All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the publisher.

2

//

Service and Solutions for Improving Patient Safety

Definitie van patiEntveiligheid Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) aan de patiënt toegebrachte schade (lichamelijk en/ of psychisch), ontstaan door het niet volgens de professionele standaard handelen van hulpverleners en/of door tekortkoming van het zorgsysteem. Uitgangspunt is het streven naar het ontwerpen van veilige systemen, waardoor fouten worden voorkomen of niet meer leiden tot (onherstelbare) schade. Bron: NIVEL 2007

3

4

//


position paper

De Position Paper bouwt voort op patiëntveiligheidsdoelen die geïdentificeerd zijn in strategische plannen van internationale accreditatie instituten, waaronder JCI en NIAZ en nationale kwaliteitseisen, en stelt ziekenhuizen in staat een aantal specifieke en meetbare resultaten te laten behalen van deze doelen. Patiënten zouden er vanuit mogen gaan dat de patiëntveiligheid in het ziekenhuis waar ze behandeld worden in orde is. Onderzoeken tonen echter aan dat er veel tekortkomingen zijn ten opzichte van het wettelijk minimum en internationale standaarden. Helaas worden onvoldoende mogelijkheden benut om deze veiligheid te verhogen. In 2010 leidde een uitbraak met een resistente bacterie in het Maasstad ziekenhuis Rotterdam tot veel onnodige schade en leed bij patiënten en nabestaanden van overleden patiënten. Er is collectief gefaald in de aanpak van de uitbraak en het voorkomen van zorggerelateerde infecties in het ziekenhuis. De financiële schade voor het ziekenhuis bedroeg naar schatting 7 tot 8 miljoen euro. Het blijft dus opmerkelijk dat ziekenhuizen vaak alleen proberen te voldoen aan de wettelijke eisen en zaken organisatorisch willen oplossen.

5

voorwoord

Voor u ligt de Position Paper Patiëntveiligheid van Qualit4care. Het biedt u een visie op een aantal actuele kwaliteitsthema’s en opportuniteiten voor het nemen van lokale initiatieven voor verhoging van patiëntveiligheid. Patiëntveiligheid is een belangrijk, zo niet het belangrijkste, kwaliteitsaspect van de zorg geworden. Kwaliteit begint met patiëntveiligheid, omdat een patiënt in de eerste plaats in een ziekenhuis zich veilig moet kunnen voelen en zijn. Vermijdbare schade dient ten allen tijde te worden voorkomen: ‘primum non nocere’. Dit leidt tot een toename van het belang en de noodzaak van een goede compliance in de Vlaamse zorg. Bestuurders zijn zich ten volle bewust van het bevorderen en waarborgen van kwaliteit, veiligheid en integriteit in hun organisatie. Waar ziekenhuizen voorheen een stilzwijgend vertrouwen genoten, moeten ze tegenwoordig bewijzen dat ze aan eisen voldoen en zichzelf continu verbeteren. Wij hopen dat dit document u kan inspireren en verder helpen in uw besluitvorming om nieuwe initiatieven te nemen die er toe doen. Het document omvat verbeterinitiatieven die beknopt zijn uitgewerkt en als turn-key oplossingen kunnen worden opgeleverd en geïmplementeerd. De motivering voor uw besluit vindt u in de gekleurde kaders. Omdat geen enkel ziekenhuis qua organisatie gelijk is en er een grote variatie bestaat in kwaliteitsresultaten tussen ziekenhuizen, kunnen de gepresenteerde initiatieven als uitgangsideeën dienen voor een op maat gesneden verbeteroplossing. In het document wordt voortdurend gerefereerd naar organisaties en instituten. De gebruikte afkortingen van de genoemde instellingen vindt u terug in het hoofdstuk ‘Referenties’. Met betrekking tot de JCI accreditatienorm wordt gerefereerd naar zowel de nationale als internationale ‘Patient Safety Goals’. Het ziekenhuis kan hierdoor een bredere aansluiting vinden bij het nemen van verbeterinitiatieven op basis van best practices. Er wordt ook gerefereerd naar ACI omdat ten tijde van het opmaken van dit document NIAZ en ACI in mei 2013 een overeenkomst hebben getekend waardoor NIAZ het accreditatieprogramma Qmentum van ACI zorgbreed kan gaan invoeren in Vlaanderen.

6

//


inhoud

voorwoord

6

inhoud

7

Continu verbeteren

8

Compliance in de zorg De weg van continu verbeteren

10

De weg naar resultaat

12

De rol van Quality4care De implementatie van technologische oplossingen Werken aan specifieke thema’s

Chirurgisch zorgtraject

De chirurgische patiënt Risico’s verminderen door standaardisatie Een ‘QuickScan Operatiekwartier’ uitvoeren Voorkomen van postoperatieve infecties Verbeteren van de hygiënediscipline Implementeren van een POWI care bundel Verbeteren van communicatie en overdracht Automatische checklist OK-apparatuur

Infectiepreventie

Ziekenhuishygiëne Infecties registreren en documenteren Bewaken van geïnfecteerde patiënten

HandhygiEne Compliance

Handhygiëne problematiek Handhygiëne programma Beschikbaarheid van handhygiëne Handhygiëne kennis en vaardigheden Proces van sociale ontwikkeling Monitoring van handhygiëne ‘Wij zijn trots op onze goede resultaten’

Referenties

8

12

14 14

16

16 17 17

21 22 26 27 30

32

32

33 34

36

36 37 37

38 41 41 44

46

7

Continu verbeteren Compliance1 in de zorg De meest belangrijke risico’s van ziekenhuizen zijn onder meer patiëntrisico’s (in het bijzonder de patiëntveiligheid), reputatieschade en aansprakelijkheidsrisico’s. Ziekenhuizen die investeren in compliance, d.m.v. bijvoorbeeld frequente audits, het opleiden van personeel en optimaliseren van operationele processen, door het inzetten van innovatieve oplossingen die dit mogelijk maken, minimaliseren wel hun risico’s en realiseren ‘return on investment’ door het voorkomen of terugdringen van non-compliance kosten. Ziekenhuisbestuurders voelen zich al dan niet verplicht of vrijwillig genoodzaakt de kwaliteit van hun zorg te conformeren aan een exuberante hoeveelheid modellen.

Het risico bestaat dat deze modellen wel een duidelijk beeld scheppen van de samenhang en complexiteit van patiëntveiligheid, maar dat deze op de werkvloer als te ingewikkeld worden ervaren. De kans bestaat dat het ziekenhuisbestuur door de hoeveelheid eisen en de hoge druk zijn energie zal richten op het voldoen aan de extern gestelde generieke eisen en weinig energie overhoudt voor lokaal bedachte initiatieven. Hierdoor wordt het beoogde resultaat, een veiliger zorgproces, nauwelijks bereikt. Andere barrières die het nastreven van de ambities om de veiligheid voor de patiënt te verhogen in de weg kunnen staan, zijn verkeerde financiële prikkels en geen duidelijk zicht op de motivatie voor patiëntveiligheid. Patiëntveiligheid is een belangrijk instrument om zowel de kwaliteit van de behandeling alsook de financiële duurzaamheid van de gezondheidszorg te verbeteren. In bepaalde landen worden door de verzekeraars al afspraken gemaakt met de ziekenhuizen over patiëntveiligheid, kwaliteit en doelmatigheid. In Nederland bijvoorbeeld worden met de ziekenhuizen onder meer afspraken gemaakt over het Veiligheidsmanagementsysteem (VMS). Het lijkt onvermijdelijk dat ook in België in de nabije toekomst een “pay for quality” mechanisme in de zorg zijn intrede gaat maken. 1

Onder compliance verstaan we het handhaven en de naleving van zowel de externe weten regelgeving als de interne regels en standaarden, evenals de integriteit van de organisatie en haar medewerkers met als doel risico’s te beheersen en de uit risico’s voortvloeiende schade te voorkomen. 8

//


Clinical governance verhoogt patiëntveiligheid Een positieve wending anno 2013 is de drive die ziekenhuizen hebben opgepakt om op aantoonbare wijze en door innovatie het aanbod van kwaliteitsvolle zorg te verbeteren. De basis voor clinical governance vormt de bewustwording dat kwaliteit niet alleen bestaat uit een juiste diagnose en behandeling, maar mede wordt bepaald door de organisatie van ziekenhuiszorgprocessen. De Vlaamse overheid helpt de ziekenhuizen door op het gebied van clinical governance een drietal wegen te ondersteunen: • toetsing aan een internationale accreditatienorm • van systeem- naar nalevingstoezicht en daarbij conformeren aan (nieuwe) eisenkaders • kwaliteitsindicatoren (“Vlaams Indicatoren Project, voor Patiënten en Professionals”) en de zichtbaarheid van kwaliteit en veiligheid verhogen U heeft zich vast al afgevraagd hoe u tenminste kan voldoen aan de compliance-eisen voortvloeiend uit bovengenoemde manoeuvres terwijl u de kosten laag houdt. Het mislukken van geplande projecten of veranderingen leidt tot onnodige kapitaalvernietiging en vermindering van draagvlak. Door de dagelijkse financiële druk op ziekenhuizen en de noodzaak tot kostenbesparing, verliezen kwaliteit en veiligheid het vaak vanwege het argument “geen geld”. Daar komt vaak nog de gedachte bij dat patiëntveiligheid alleen op andere plekken in de keten revenu opleveren, zoals bij verzekeraars. Niets is echter minder waar! Na analyse kunnen we alleen maar constateren dat gebrekkige patiëntveiligheid een grote bron van geldverspilling is en dat veiligere processen ook kostenbesparing kunnen opleveren! Uit het QUASER-onderzoek “Kwaliteitsverbetering in Europese ziekenhuizen”, dat in juni 2013 is afgerond, blijkt de focus sterk op kwaliteitsbeoordeling te liggen, in plaats van op hoe je kwaliteit daadwerkelijk kunt verbeteren. Een tweede vaststelling is dat het kwaliteitswerk in veel ziekenhuizen nogal eerder pover is en dat er sprake is van zogenaamde “projectificatie”. Ziekenhuizen werken voornamelijk in projecten aan kwaliteitsverbeteringen. Zodra het project is afgelopen, blijkt het lastig om positieve veranderingen vast te houden en verder te verspreiden. Wij vinden dat activiteiten rondom patiëntveiligheid niet ‘extra’ moeten zijn, maar ingebakken zijn in - en logisch voortvloeien uit - de activiteiten om de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg te verbeteren. Deze benadering kan een belangrijke impuls zijn voor een ziekenhuis om aan patiëntveiligheid te werken, want welk ziekenhuis streeft er nu niet naar verbetering van de kwaliteit en doelmatigheid van haar zorg?

9

De weg van continu verbeteren De FOD Volksgezondheid stelt dat alle ziekenhuizen vanaf 2012 moeten beschikken over een VMS. Wanneer de registratie van incidenten goed op de rit staat en retrospectieve risicoanalyses kunnen worden gemaakt, kan er meer nadruk gelegd worden op het verbeteren. Veiligheidscoördinatoren van ziekenhuizen moeten bij regelmaat met elkaar overleggen en kijken wat de grote risico’s en trends zijn. Verbeteractiviteiten of verbeterprojecten moeten gericht zijn op deze onderwerpen. Nieuwe normenkaders van accreditatiestandaarden (JCI, NIAZ), wettelijke eisenkaders en referentiekaders als CDC, WHO, WIP, et cetera zijn uitgangspunten voor te nemen verbeterinitiatieven. Deze nieuwe compliance initiatieven leggen ongetwijfeld een gedegen fundament voor kwaliteitsverbetering, maar ziekenhuizen dienen er op bedacht te zijn dat dit niet vanzelfsprekend zal leiden tot een veiligere zorg. Het ‘echte’ werk is pas daarna als prestatie indicatoren als sturingsinstrument worden ingezet voor de verbeterprocessen. Binnen deze kaders heeft u alle vrijheid om de weg naar uw verbeterdoelen te kiezen. Doelstellingen zijn gemakkelijk gemaakt, maar zijn ze altijd realistisch en haalbaar? Hoe gaat u verbeteringen initialiseren aansluitend op strategische doelen van nieuwe kwaliteitseisen? Hoe gaat u streefwaarden ontwikkelen en implementeren in aansluiting op nationale kwaliteitsindicatoren en uw accreditatiedoestellingen? Kennis van de beste wegen om patiëntveiligheid te verbeteren is steeds aan het evolueren, maar er is altijd maar één weg die voor u het beste is.

Transparantie Transparantie wordt gezien als een kwestie van cultuur, maar dit is slechts een deel van het probleem. Een ander deel is dat de effectiviteit van interventies in kwaliteit en veiligheid vaak nog niet inzichtelijk of meetbaar zijn. Het (deels) automatiseren van monitoren van de processen in een zorginstelling kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Het resultaat van de inzet van technologie en automatisering is dan tweeledig: het ontlast de zorgverlener, terwijl het monitoring en verbetering van het proces mogelijk maakt. Een open cultuur waarbij men van fouten leert is hierbij belangrijk. Maar de processen en technologie zo aanpassen is minstens zo belangrijk voor het draagvlak voor deze transparantie. Om de kwaliteit – en daarmee ook de veiligheid – van de zorg te monitoren en verbeteren moet een instelling antwoord kunnen geven op vragen als: Heb ik mijn werkprocessen en communicatie in kaart? Weet iedereen ten allen tijde waar de patiënt zich in het zorgproces bevindt? Is alle apparatuur op de OK aanwezig en onderhouden? Is de juiste interventie gekozen en op het juiste moment uitgevoerd? Is alle informatie voor zowel de patiënt als de zorgverleners bijgewerkt en overgedragen? Het is dat wat Quality4care beoogt: de kwaliteit en doelmatigheid van uw processen meten en monitoren voor een continue verbetering, waardoor ook de patiëntveiligheid verbeterd wordt. Wij willen de waarde van onze diensten verduidelijken door onze verbeteroplossingen voor u helder te positioneren op de weg naar verbetering.

10

//


11

De weg naar resultaat De rol van Quality4care Quality4care richt zich op het gefocust ondersteunen van gezondheidszorginstellingen in hun streven kwaliteit verbeterende initiatieven sluitend te implementeren. Veilige zorg, als onderdeel van kwaliteitsvolle zorgverlening, maakt hier dan ook een belangrijk deel van uit. Primaire aandachtsgebieden van Quality4care zijn het chirurgisch zorgtraject, infectiepreventie en handhygiëne. Verschillende Vlaamse ziekenhuizen nemen al initiatieven op het gebied van patiëntveiligheid, zoals de implementatie van een Modified Early Warning Score (MEWS) op de verpleegafdelingen en de invoering van een Surgical Safety Check List. We zien ziekenhuizen die vol enthousiasme zijn gestart en problemen ondervinden in het sluitend implementeren van deze verbeterinitiatieven. Bekende problemen liggen hieraan ten grondslag zoals te weinig inzicht in de kwaliteit en veiligheid van de processen, te veel focus op het eindresultaat, onderschatting van de moeilijkheidsgraad van het veranderingsproces, verkeerde technologie toegepast, et cetera. De medische zorg in ziekenhuizen is heel complex geworden, waardoor het optimaliseren van medische kennis en technische vaardigheden alleen niet meer kan volstaan voor een optimale patiëntveilige omgeving. Patiëntveiligheid gaat vooral over mensen, gedrag, leiderschap, begrip en het proces waarin mensen werken. Voor het verbeteren van patiëntveiligheid vinden wij het daarom van belang dat er gewerkt wordt vanuit de systeemgedachte en focus op procesbeheersing. Met systematische vangnetten (teamwork, technologie, organisatie) kan vermijdbare schade door menselijke factoren structureel voorkomen worden. Zonder verandering is geen verbetering realiseerbaar. Veranderingstrajecten in de context van patiëntveiligheid zijn over het algemeen complexe processen. Verandering van non-compliant gedrag is lastig en een langdurig proces. De passie om zorgprocessen te verbeteren zat al in het DNA van de oprichters van Quality4care. Als ‘etrinity consultants’ in de zorg hebben wij veel processen van dichtbij gezien, geanalyseerd en geëvalueerd. Onze bijdrage aan veranderingsprojecten in de ziekenhuizen hebben zich direct vertaald naar vergroting van kwaliteit en doelmatigheid van de zorg. Quality4care zet vooral in op het ondersteunen van zorgprofessionals bij het minimaliseren van veiligheids risico’s en voorkomen van onbedoelde schade aan de patiënt door te helpen in hun besluitvorming en bij de implementatie van verbeterinitiatieven.

a subsidiary of ctg

Om prestaties zichtbaar te maken is de inzet van technologie onvermijdbaar. Technologie is echter niet het doel, maar de weg er naar toe. Wij zien het als een ondersteunend middel bij het realiseren van verbeterdoelen. Daarom maken wij voor elk verbeterinitiatief opnieuw de keuze hoe de technologie het beste aansluit bij de verbeteroplossing. 12

//


Kennispartner in uw besluitvorming Om u te helpen uw kansen om te zetten in innovatieve verbeteringen, vragen wij ons voortdurend af hoe wij u zo goed mogelijk kunnen faciliteren met meet- en verbeterinstrumenten. Wij blijven voortdurend in dialoog met overheidsdiensten, universiteiten, de zorg en de industrie, en identificeren continu nieuwe technologische trends, zodat wij altijd werken met de meest actuele kennis van de problematiek en van de oplossingsmogelijkheden. Wij vormen een brug tussen de gebruikers en producenten van technologische oplossingen voor patiëntveiligheid en onderzoeken de toegankelijkheid en duidelijkheid van de aangeboden informatie en producten en de haalbaarheid voor implementatie. Implementatiepartner voor uw verbeterinitiatieven Er is geen verbetering mogelijk zonder verandering. Verandering kan echter niet gepland worden, het zal emergeren. Wijzigingen in de omgeving en vooral het meewerken aan die wijzigingen is het beste aangrijpingspunt voor verandering. De mensen van Quality4care zijn de begeleiders bij dit proces en maken er deel van uit. Verspilling van tijd en geld kan worden voorkomen door u niet te laten beperken door alleen interventies te implementeren die evidence-based zijn. Wij willen grip krijgen op onveilige situaties door de mogelijkheden en onmogelijkheden op de werkvloer te begrijpen. Als implementatiepartner worden wij in onze aanpak maximaal uitgedaagd te werken vanuit de volgende uitgangspunten: • een oorzaak – gevolg analyse die tot de juiste verbeterinitiatieven leiden • continu verbeteren van het meetbaar resultaat • samen ontwerpen van de verbeteroplossing voor optimale acceptatie • focus op samenhang op de aandachtsgebieden gedrag, proces, besturing, ICT en leiderschap zorgt voor een integrale benadering die maximaal past in de omgeving (belangrijk bij systeembenadering) • ons vakmanschap en onze visie vormen een spiegel voor de klant • denkkracht en realisatiekracht zorgen ervoor dat goede ideeën echt gerealiseerd kunnen worden Wij zijn business & implementatiepartner in België voor technologische oplossingen van:

13

Technologie kan helpen de zorg veiliger te maken

De implementatie van technologische oplossingen Automatiseringsoplossingen zoals het elektronisch voorschrijven van medicijnen door dokters vanuit het elektronisch patiëntendossier (EPD) vergroten de veiligheid en efficiëntie enorm. Dat blijkt uit een systematische literatuurstudie waarin is vastgesteld dat door het elektronisch voorschrift de kans op fouten met 48% is afgenomen2. Er kunnen echter nieuwe soorten fouten ontstaan, zoals een toename van doseringsfouten door het verkeerd aanklikken in een pull-down menu. Bij technologische innovaties moet de organisatie voor de implementatie de juiste keuzes maken die relevant zijn voor verbetering en effect zullen hebben op een erkend probleem. Een concreet voorbeeld van ‘patiëntveiligheid door innovatie’ die Quality4care in een verbeterproject toepast is het monitoren van deurbewegingen van operatiezalen met een sensor gedreven software applicatie, waarbij na data analyse het resultaat real-time en continu op een display gevisualiseerd wordt voor het operatieteam. Het aantal deurbewegingen tijdens een operatie staat in rechtstreeks verband met het ontstaan van postoperatieve wondinfecties (POWI). Het project slaagt en rendeert financieel en in termen van morbiditeit en mortaliteit wanneer met een juiste implementatie de werkprocessen veiliger worden gemaakt. Data verzameld d.m.v. technologie (bijv. real-time monitoren van procesindicatoren) is objectief en kan wetenschappelijk aantonen wat het effect van bepaalde handelingen is op de uitkomst van de patiënt (bijv. effect van handen wassen op infecties of het effect van tijdige antibioticaprofylaxe op wondinfecties na de ingreep). Het ondersteunt het managen van veiligheidsrisico’s en –audits en kan zowel financiële als medische risico’s van non-compliance drastisch terugdringen. Quality4care introduceert innovatieve technologische oplossingen, maar legt de focus op gebruikersbehoefte en het veranderingsproces in plaats van de technologie.

Werken aan specifieke thema’s Wij ondersteunen uw verbeterinitiatieven door ons te richten op een persoonlijke aanpak, want elke zorginstelling heeft zijn eigen problematiek en mogelijkheden. Het kunnen specifieke projecten zijn op het operatiekwartier of intensieve zorgen tot een ziekenhuisbreed veranderingsproces van de veiligheidscultuur. In de tabel wordt een schematisch overzicht gegeven van projectoplossingen die redelijk snel concreet kunnen worden gemaakt. Het gaat om specifieke onderwerpen op thema’s waarbij veel winst te behalen valt door gerichte interventies. 2

Radley DC, Wasserman MR, et al. Reduction in medication errors in hospitals due to adoption of computerized provider order entry systems, J Am Med Inform Assoc doi:10.1136/amiajnl-2012-001241

14

//


“

“

Resultaat gebied

Hand hygiëne

Infectiepreventie

Chirurgisch zorgtraject

Focus

Thema

Projectoplossing

Proces resultaat

Outcome resultaat

OK

Patiëntveiligheidsrisico’s verminderen in het chirurgisch proces

Objectieve inventarisatie van patiëntveiligheidsrisico’s

Optimalisatie en standaardisatie van chirurgisch proces

Incidentie van complicaties

OK

Voorkomen van postoperatieve wondinfecties

Implementatie POWI 3 care bundel colorectale chirurgie

Percentage bundel compliance

Incidentie infecties na colorectale operaties

OK

Verbeteren van hygiëne discipline op orthopedie

Verbeteren logistiek proces mensen en materialen

Percentage compliance deurbewegingen

Incidentie infecties na heup en knie operaties

Ziekenhuis breed

Verbeteren van communicatie en overdracht

Implementatie digitale SSCL

Percentage compliance SSCL

Incidentie van complicaties

OK

Veiligheid en aanwezigheid van medische apparatuur

Automatische checklist OK-apparatuur

Percentage compliance checklist OKapparatuur

Incidentie complicaties

Intensieve zorgen

Voorkomen van VAP

Implementatie digitale VAP care bundel

Percentage bundel compliance

Incidentie van VAP

Ziekenhuis breed

Kwaliteitsverbetering van infectiebeleid en organisatie

Implementatie van een bewaak- en opvolgsysteem voor geïnfecteerde patiënten

Beheersen van zorggerelateerde infecties en voorkomen van oubreaks met BMRO’s

Incidentie zorggerelateerde infecties

Ziekenhuis breed

Voorkomen van zorggerelateerde infecties

Implementeren handhygiëne programma

Percentage handhygiëne compliance

Incidentie zorggerelateerde infecties

Intensieve zorgen

Voorkomen van MRSAsepsis

Handhygiëne compliance verhogen

Percentage handhygiëne compliance Percentage bundel compliance

Incidentie MRSAsepsis

Implementatie Sepsis care bundel

De in het schema genoemde projectoplossingen worden in de volgende hoofdstukken beschreven en kunnen als ziekenhuis specifieke maatwerkoplossing turn key opgeleverd worden.

De in bovenstaande tabel genoemde projectoplossingen worden in de volgende hoofdstukken beschreven en kunnen ziekenhuisspecifieke maatwerkoplossing turn-key en opgeleverd worden. zijn aan het Deals resultaten zijn voorbeelden van prestatieresultaten kunnen gerelateerd project, een specifiek proces of een outcome, en vanzelfsprekend afhankelijk van de keuze

van prestatiedoelstelling van het ziekenhuis. en kunnen gerelateerd zijn aan het project, een De resultaten zijn voorbeelden van prestatieresultaten specifiek proces of een outcome, en vanzelfsprekend afhankelijk van de keuze van prestatiedoelstelling van het ziekenhuis.

3

Een care bundel, ook wel zorg bundel genoemd, zijn groepen van ‘best practices’ met betrekking tot een ziekteproces dat individueel zorg verbetert, maar wanneer samen toegepast leidt tot aanzienlijke verbetering. 3 Bundel componenten zijn wetenschappelijk worden als beschouwd. Een care bundel, ook wel zorgbundel genoemd, zijneffectief groepenbewezen van ‘besten practices’ metstandaard betrekking tot een ziekteproces dat

individueel zorg verbetert, maar wanneer samen toegepast leidt tot aanzienlijke verbetering. Bundelcomponenten zijn wetenschappelijk effectief bewezen en worden als standaard beschouwd. Services en Solutions for Improving Patient Safety

Pagina 11 van 33 15

Chirurgisch zorgtraject De chirurgische patiënt In het operatieproces wordt technologisch hoogwaardige, complexe zorg verleend door veel medisch personeel. Dit brengt de nodige risico’s met zich mee voor de patiënt. Uit de literatuur blijkt dat meer dan de helft van ongewenste gebeurtenissen (adverse events) in ziekenhuizen plaatsvindt op het OK. Deze incidenten kunnen voor de patiënt snel leiden tot (ernstige) schade en/of overlijden. Over het algemeen kan geconstateerd worden dat ongeveer de helft van de incidenten vermijdbaar is. Daarom moeten kwaliteit en patiëntveiligheid centraal staan bij het werken op de operatieafdeling. Het FOD heeft haar ‘strategisch objectief tegen 2017 voor Safe Surgery’ geformuleerd als: ‘‘Safe Surgery’ is een prioritair aandachtspunt in het kwaliteits- en patiëntveiligheidsbeleid van de acute instelling waarbinnen alle betrokken actoren hun verantwoordelijkheid opnemen en waarbij innovatieve instrumenten en methodes worden geïmplementeerd om een ‘Safe Surgery’ te garanderen. Quality4care heeft deze strategie vertaald in het implementeren van patiëntveiligheidsoplossingen om de veiligheidsrisico’s op de werkvloer van het chirurgisch proces te verminderen en de definitie van Safe Surgery uit het contract ‘coördinatie kwaliteit en patiëntveiligheid 2013’ als uitgangspunt meegenomen.

Zorginspectie - Definitie Safe Surgery - ‘Safe Surgery’ kan omschreven worden als het waarborgen van de uitvoering van heelkundige ingrepen en invasieve onderzoeken bij zowel klassieke als daghospitalisaties op de juiste locatie, met de juiste procedure en bij de juiste patiënt door middel van: • • • • • •

het verbeteren van veiligheidscultuur en teamwork het verhogen van patiëntenbetrokkenheid het gebruiken van een checklist het verbeteren van de communicatie tussen zorgverleners het gebruiken van eenduidige standaarden en procedures het voorkomen van postoperatieve zorginfecties

De oplossingen van Quality4care op het focusgebied ‘chirurgisch zorgtraject’ helpen het ziekenhuis tot een betere compliance te komen van het nieuwe eisenkader operatiekwartier van Zorginspectie door te voldoen aan een aantal gestelde eisen.

16

//


Risico’s verminderen door standaardisatie De patiëntveiligheid op de operatieafdeling wordt beïnvloed door de techniek, bouwkunde en het operationeel handelen. Indien de techniek en de bouw door bijvoorbeeld ouderdom beperkingen opleveren, dan moeten deze beperkingen door verbeterde inzichten worden opgevangen met het operationeel handelen. Incidenten kunnen veelal optreden omdat er omstandigheden zijn die dat in de hand werken of die dat niet hebben kunnen voorkomen. Hoe kunt u snel en accuraat de knelpunten in beeld brengen en inzicht verkrijgen in de samenhang van alle variabelen van het operatieproces? En hoe kunt u de verkregen kennis omzetten in verbeterdoelen en actiepunten om verandering te maken in uw operationele processen en het gedrag van de mensen die bijdragen aan de kwaliteit en veiligheid van uw operaties?

Een ‘QuickScan Operatiekwartier’ uitvoeren De QuickScan is een onderzoeksinstrument waarmee op systematische wijze de patiëntveiligheid en kwaliteit van werken in het operatieproces objectief in kaart worden gebracht. De resultaten tonen aan in hoeverre het patiëntveiligheids- en infectiepreventiebeleid overeenkomt met kwaliteitsnormen en professionele standaarden. Het QuickScanrapport wordt zodanig opgesteld dat het de opdrachtgever in staat stelt om richting te geven aan een in te zetten verbeterproces en standaardisatie van het operatieproces, wat zal leiden tot vermindering van de risico’s. De QuickScan methode kan ook een nuttig hulpmiddel zijn in het accreditatietraject van NIAZ en JCI waarvoor u een zelfevaluatie moet gaan uitvoeren. Wij kunnen het zelfevaluatierapport voor u reviewen door het te toetsen aan de praktijk. Het veiligheidsaspect is namelijk altijd een groot punt van aandacht. Tijdens het auditbezoek kunnen onverwacht andere onderdelen van de organisatie worden bezocht en beoordeeld waar u geen rekening mee gehouden heeft.

17

Aandachtsgebieden

Protocollen en procedures Hebt u uw protocollen en schriftelijke procedures goed op orde? In veel ziekenhuizen is de overdracht van de patiënt van verpleegafdeling naar operatieafdeling vaak “alleen afleveren”. Hanteert u een procedure en is dit vastgelegd? Is uw protocol voor antibioticaprofylaxe up-todate? Gebruikt u een protocol voor ontvangst van de patiënt, voor opbouw van een operatietafel, voor speciale ligging van de patiënt, voor medicatiecontrole, voor het tellen van gebruikte materialen, et cetera. Standaardisatie is onmisbaar voor risicovermindering in het operatieproces.

Reiniging en desinfectie Weet uw schoonmaakteam de risico’s van onvoldoende hygiëne en onzorgvuldige schoonmaak van de operatiezalen? Worden de schoonmaakmedewerkers kwalitatief voldoende aangestuurd door de instelling zelf? Worden er regelmatige controles uitgevoerd op de effectiviteit van de uitvoering? Er vindt een analyse plaats van de kwaliteit van uitvoering van het schoonmaaktraject in het OK-complex.

18

//


Medische hulpmiddelen en apparatuur Het gebruik van medische apparatuur kan vaak veiliger. Zo is bijvoorbeeld de uiterste gebruiksdatum van apparatuur vaak onbekend en vertrouwen artsen blind op de instrumentele dienst. In welke mate is de onderhoudsstatus gekend van de anesthesie-units, diathermieapparatuur, afzuigunits, et cetera? Zijn de steriele medische hulpmiddelen verantwoord opgeslagen? Vindt de telling van instrumenten, gazen en naalden nauwkeurig plaats? Uit onderzoek is gebleken dat in 1 op de 8 gevallen van tellen er een afwijking is gevonden die kan duiden op het achterblijven van operatiemateriaal (Alle afwijkingen dienen beschouwd te worden als een achterblijven in de patiënt).

Medicatieveiligheid Rond een operatie zijn er vaak wijzigingen in medicatie. Dit blijkt een risicomoment te zijn. Werken uw OK-teams met vaste afspraken voor medicatiecontroles (dubbelcheck)? Is de verantwoordelijkheid voor het vastleggen en voorschrijven van medicatie in de verschillende fasen van het peroperatieve traject duidelijk vastgelegd? Hoe vindt de controle van het gehele medicatieproces plaats? De manier van bereiden, toedienen en bewaren van medicatie wordt getoetst op veiligheid.

Infectiepreventie In veel ziekenhuizen zijn het gedrag en de cultuur op operatieafdeling en operatiekamers onvoldoende op infectiepreventie gericht. Vaak ontbreekt het op het OK aan discipline op bijvoorbeeld het gebied van handhygiëne en kledingvoorschriften. Worden de hygiënemaatregelen voldoende nageleefd? Het gaat hierbij niet alleen om protocollen, werkafspraken en regels. Het belangrijkst is gedrag en motivatie van het personeel om zo veilig mogelijk te werken. Er wordt onderzocht of het gedrag en de operationele processen rond infectiepreventie in het peroperatieve traject professioneel is. Het aantal deurbewegingen blijkt tijdens veel operaties onnodig groot, met verstoring van de steriele luchtstroom als gevolg. Werkt uw beheersplan om de kwaliteit van de OK-lucht tijdens ingrepen te bewaken? Gebruikt u de juiste procesindicatoren om te sturen op gedrag van de mensen en op verbetering van het operatieve proces? De gehele bouwkundige situatie van het OK wordt voor u beoordeeld op infectierisico’s.

Communicatie en samenwerking In veel ziekenhuizen blijkt communicatie een heikel punt en ontstaat onnodig risico voor de patiënt. Teams communiceren vaak te passief en eenduidige regie en samenwerking ontbreken. Ook is vaak de afstemming tussen het medisch personeel onvoldoende en is veelal op de werkvloer wel een samenzijn, maar geen samenhang tussen de disciplines. Is bij u de communicatie over de patiënt en de overdracht rond de operatie voldoende gestructureerd? Is duidelijk vastgelegd wie de verantwoordelijkheid heeft voor inhoud, organisatie en taken van het gehele peroperatieve traject en komt dit helder tot uiting? Dat veel ziekenhuizen een lage compliance scoren in het naleven van veiligheidsprotocollen rond operaties is onverantwoord. Patiëntveiligheid in de OK is teamwork. Onderwerpen als veiligheidscultuur, teamwork, dossiervoering en uitvoering van een checklist en de time-out procedure worden binnen dit profiel beoordeeld.

19

Het plan van aanpak • • • • • • •

overleg met de opdrachtgever voor het vaststellen van het bereik en de tijdsbesteding van de QuickScan inzien en beoordelen van aanwezigheid en toepassing van relevante protocollen en schriftelijke procedures risico-inventarisatie van de bouwkundige en technische aspecten verificatiegesprekken met medewerkers observering van een aantal operatieve ingrepen registratie en analyse van kritische punten in het operatieve proces de verkregen data, analyse en aanbevelingen vastleggen in een document

Het project heeft een doorlooptijd van 1 maand en kan voor een afgesproken vaste prijs uitgevoerd worden.

Het resultaat Het resultaat van de QuickScan is een objectief waardeoordeel rond de kwaliteit en patiëntveiligheid van het operatieproces. Het rapport levert doorgaans vele aanknopingspunten op voor verbetering. U krijgt hierbij niet alleen inzicht in de knelpunten, maar ook aspecten die veilig, correct en geborgd zijn worden als zodanig opgemerkt. Het QuickScanrapport omvat een managementsamenvatting, een gedetailleerde registratie en analyse van de resultaten en een optimalisatieplan waarin alle aanbevelingen zijn benoemd.

20

//


“ Sturen en verbeteren met procesindicatoren ”

Voorkomen van postoperatieve infecties Ziekenhuizen werken vaak niet volgens het boekje bij de bestrijding van wondinfecties en complicaties in het chirurgisch traject. Hierdoor overlijden patiënten onnodig en worden extra kosten gemaakt. De langere opnameduur en de aanvullende behandeling ten gevolge van een POWI brengen hoge kosten met zich mee, variërend van 1.000 euro bij een oppervlakkige wondinfectie tot meer dan 20.000 euro bij een ernstige, diepe wondinfectie. Verandering van non-compliant gedrag is lastig en een langdurig proces, maar kan succesvol verlopen door een adequate projectmatige aanpak. In dit project ligt de focus op het meten en verbeteren van het dagelijkse werkproces in de operatiekamer: naar een OK-brede verbetercultuur. Het einddoel is een daling van het percentage POWI’s. JCI - National Patient Safety Goal 7 - NPSG.07.05.01 Implement evidence-based practices for preventing surgical site infections Quality4care refereert naar het project van het Amphia ziekenhuis te Breda voor de implementatie van een set van 4 procesindicatoren voor het terugdringen van wondinfecties na een chirurgische ingreep. Het operatieteam was erin geslaagd om in 28 maanden tijd voor colorectale ingrepen de bundel compliance van 10% naar 80% te brengen. Het aantal infecties daalde met 36%. De care bundel bestaat uit interventies waarvan de effectiviteit op het voorkomen van postoperatieve wondinfecties is bewezen: hygiënediscipline, antibioticaprofylaxe, niet preoperatief ontharen en normothermie4. De aanpak is een van de onderdelen van het VMS-programma uit Nederland en wordt door NIAZ ondersteund en gewaardeerd.

NIAZ - Kwaliteitsnorm zorginstelling VMS Veiligheidsthema ‘Voorkomen van ziekenhuisinfecties na een operatie’ De doelstelling in Nederland is terugbrengen van de postoperatieve wondinfecties tot onder de streefwaarde van het 25ste percentiel voor 5 (door het ziekenhuis gekozen) indicatoroperaties. Om deze doelstelling te behalen is het streven dat bij 90% van alle geopereerde patiënten de POWI care bundel geheel wordt nageleefd. Quality4care kan de ziekenhuizen op weg helpen een initiële start te maken om de patiëntveiligheid op het OK te verbeteren door het ontwerpen van een projectoplossing met een gefaseerde implementatie van een care bundel die past binnen de huidige accreditatiekaders. Zo hoeven financiële en budgettaire beperkingen niet langer vertraging op te leveren om toch verantwoord en laagdrempelig te kunnen starten. Het ziekenhuis hoeft niet meteen bij aanvang een grote investering te doen, omdat de hele projectsom niet in één keer hoeft te worden betaald. De projectprijs blijft gedurende een vaste periode gegarandeerd. 4

Crolla RMPH, van der Laan L, Veen EJ, Hendriks Y, van Schendel C, et al. (2012) Reduction of Surgical Site Infections after Implementation of a Bundle of Care. PLoS ONE 7(9): e44599. doi:10.1371/journal.pone.0044599

21

Verbeteren van de hygiënediscipline De luchtkwaliteit bij operatieve ingrepen wordt nadelig beïnvloed door deurbewegingen. Door het openen van de OK-deuren komt de luchtbeheersing in gevaar, met als gevolg verhoogd risico op infecties. Daarnaast leidt in- en uitlopen af van het werk en tot concentratieverlies en een bezwaard gevoel van iemand die er echt in en uit moet. Luchtkwaliteit en daarmee samenhangend het in- en uitloopgedrag van OK-medewerkers zijn daarom belangrijke aandachtspunten van het onderdeel operatiekwartier van het eisenkader voor de chirurgische patiënt. Zorginspectie - Eisenkader operatiekwartier / bijkomende eis • •

automatische deuren van de operatiezalen blijven maximaal 15 seconden openstaan vanaf het ogenblik dat de steriele pakketten geopend zijn blijven de deuren gesloten en wordt het in- en uitlopen van de zaal zoveel mogelijk vermeden

Zorginspectie verwijst voor de uitvoering naar de WIP richtlijn ‘Preventie van postoperatieve wondinfecties’ die nadrukkelijk het volgende aanbeveelt: ‘Het in- en uitlopen tijdens een operatie dient tot een minimum te worden beperkt. Beperking van in- en uitlopen kan o.a. worden bereikt door: het tellen van het aantal malen dat in- en uitgelopen wordt, door middel van een automatische deurbewegingenteller, met terugkoppeling van de resultaten.’ Automatisch rapporteren van uw verplichtingen: Een rapportagetool zorgt voor eenvoudige en adequate verantwoording van de informatie, zowel intern als extern (zorginspectie). Hiermee wordt een oplossing aangeboden om met een minimale investering te voldoen aan de wettelijke norm ‘Reglement Inwendige Orde” zoals vermeld in het eisenkader operatiekwartier. De module deurbewegingen van het OK monitoring systeem vormt de ideale oplossing om aan de minimale eisen te voldoen en de luchtkwaliteit in de operatiezalen en logistiek rondom het operatieproces inzichtelijk te maken. Het aantal deurbewegingen en de luchtkwaliteit parameters worden volautomatisch per ingreep geregistreerd en vergen geen enkele extra belasting van het OK team.

22

//


23

Voldoen aan het nieuwe eisenkader operatiekwartier

Verbeteren van het logistieke proces van mensen en materialen Deurbewegingen worden steeds meer beschouwd als surrogaatindicator omdat terugkoppeling ervan in een breder perspectief helpt bij het verbeteren van de hygiënediscipline op de OK. Terugkoppeling van deurbewegingen bevordert de aanspreekcultuur en zet het operatieteam aan tot kritischer nadenken over het logistieke proces van mensen en materialen. Het leidt dus ook nog eens tot meer efficiëntie van het werk. De meeste ziekenhuizen zijn prima in staat om problemen op te lossen. Maar om tot een gestructureerde probleemoplossende aanpak te komen is vaak veel moeilijker. Door Quality4care wordt de Lean A3 methode aanbevolen: “het vermogen om verbeteringen continu in operationele prestaties door te voeren, in een gestructureerd proces opgenomen”. De methode is bewezen effectief voor het reduceren van deurbewegingen en onder meer in het VU Medisch Centrum succesvol toegepast bij orthopedische ingrepen. Het project rendeert nog eens doordat het uw logistieke proces van mensen en materialen efficiënter maakt. Onnodige verplaatsingen of bewegingen verdwijnen. De implementatie van het beleid wordt ondersteund door de gemeten data real-time terug te koppelen aan het operatieteam doormiddel van een display boven de operatiedeur en een zogenaamde cockpit monitor.

24

//


De OK Cockpit is een realisatie van NewCompliance. Deurbewegingen en luchtkwaliteit worden, evenals andere parameters ten behoeve van de patiëntveiligheid, in één overzicht getoond. De OK Cockpit is qua vorm en inhoud volledig aan te passen aan de wensen van het ziekenhuis. Van deurbewegingen inclusief normering, patiëntgegevens tot de status van medische gassen en drukverschillen. Alles kan binnen één overzicht op elke willekeurige locatie, op of vóór de OK, worden weergegeven dankzij de web-based software. Er kunnen koppelingen worden gemaakt met verschillende bronsystemen, die leiden tot slimme kruisverbanden (bijvoorbeeld het koppelen van de luchtkwaliteit aan het patiëntendossier).

Een display vóór de operatiezaal toont deurbewegingenteller en drukverschil

Voor implementatie van het project ‘verbeteren van de hygiënediscipline’ wordt een technologische oplossing geïntegreerd die bestaat uit een display voor de operatiezaal en een sensor gedreven software applicatie met data analyse tool. Projectresultaten: • reductie van het aantal deurbewegingen • beperking van wisseling en aflossing van leden van het OK-team • optimalisatie directe beschikbaarheid van materialen voor de ingreep • verhoging van de algemene hygiëne discipline • reductie van postoperatieve wondinfecties

Alle parameters ten behoeve van patiëntveiligheid in één overzicht

25

Implementeren van een POWI care bundel Voorkomen van infecties na een operatie kan door middel van het implementeren van een bundel van vier interventies waarvan de effectiviteit is bewezen. Door alle vier de interventies in de dagelijkse praktijk nauwgezet na te leven en te meten blijkt het mogelijk om infectiepercentages aanzienlijk te reduceren5. De bundel van vier interventies:

JCI - National Patient Safety Goal 7 - NSGP.07.05.01 - elements of performance

• • • •

• • • • • •

hygiënediscipline; OK deurbewegingen als indicator antibioticaprofylaxe niet-preoperatief ontharen perioperatieve normothermie

“

“

Tijdige antibioticaregistratie is ook een vereiste best practice van ACI Qmentum.

select surgical site infection measures using best practices or evidence-based guidelines monitor compliance with best practices or evidence-based guidelines evaluate the effectiveness of prevention efforts provide process and outcomes administer antimicrobial agents for prophylaxis when hair removal is necessary, used a method that is cited in scientific literature or endorsed by professional organizations

Voor implementatie van bovengenoemde care bundel wordt een technologische oplossing geïntegreerd die uit verschillende elementen wordt samengesteld: patiënt- en antibioticaregistratie in de voorbereidingsruimte, terugkoppeling van deurbewegingen en luchtkwaliteit, een rapport ‘Patiëntveiligheid’ (implementatiegraad van de bundel) en een applicatie waarmee managementinformatie wordt gegenereerd voor retrospectieve analyse. Het is nuttig om de luchtkwaliteitsparameters te volgen omdat hiermee rekening kan worden gehouden wanneer deze parameters de vereiste grenswaarden overschrijden. Het staat vast dat bij een toename van het aantal personen en bewegingen in de OK het aantal micro-organismen in de lucht stijgt. Dit is te wijten aan verhoogde verspreiding van bacteriën en verhoogde turbulentie van de lucht. Door het verminderen van het aantal deurbewegingen en door het proces te sturen met de overige parameters, kan de luchtkwaliteit in het OK worden verbeterd om zodoende het aantal postoperatieve wondinfecties terug te dringen.

5

De effectiviteit van de care bundel is gebleken uit kwaliteitsverbeterprojecten in de Verenigde Staten (www.ihi.org), Canada (www.saferhealthcarenow.ca) en Nederland (www.snellerbeter.nl)

26

//


Voorbeeld display op de OK

Voorbeeld rapport patiëntveiligheid

Verbeteren van communicatie en overdracht De risico’s voor de chirurgische patiënt zijn verspreid over alle perioden en locaties van het chirurgische traject van (pre-)opname tot ontslag. Controles op risicovolle handelingen vereisen daarom een multidisciplinaire aanpak die het gehele chirurgisch traject beslaat. Het gebruik van een checklist is aangewezen. FOD – Contract coördinatie kwaliteit en patiëntveiligheid - ‘Safe Surgery’ Criterium 5 - Een checklist van het type ‘Safe Surgery’ overnemen in een ziekenhuis-/diensteigen checklist zodanig dat deze toegepast wordt bij elke invasief onderzoek en bij elke geplande ingreep Criterium 7 - In multidisciplinair verband over de resultaten van de steekproeven over het gebruik van de checklist zodanig dat: • bij elk invasief onderzoek en elk geplande ingreep de checklist systematisch wordt gebruikt • de veiligheidscultuur verhoogt Het implementeren van een safe surgery checklist gebaseerd op de definitie van de WHO blijkt in de praktijk niet eenvoudig. Veel ziekenhuizen kampen met de implementatie van een checklist. De Vlaamse overheid heeft voor het toepassen van de checklist een indicator vastgesteld. Quality4care kan een platform beschikbaar stellen onder de naam Patient Safety Check om de implementatie succesvol te maken. Het bestaat uit modulaire applicaties die processen rondom een interventie optimaal inzichtelijk, controleerbaar en beheersbaar maken. Door middel van de applicatie kunnen checkmomenten eenvoudig en gestructureerd plaatsvinden rondom overdrachtsmomenten en rondom interventies, om zo communicatiefouten te voorkomen en patiëntveiligheid te verhogen. Het uitgangspunt voor de ontwikkeling is een checklist die perfect kan aansluiten op het zorgproces van de patiënt. Zorginstellingen kunnen naar eigen wens checklists samenstellen of gebruik maken van bestaande procedures en protocollen. De checklists zijn ingericht op specialisme-, ingreep- of procedureniveau. De methode van werken stelt u in staat het zorgpad te volgen dat de patiënt in het ziekenhuis doorloopt vanaf opname tot en met ontslag en conformeert zich aan de tracer-methodiek die JCI auditoren hanteren. De Patient Safety Check applicatie bestaat uit drie modules: • ontwerpmodule • checklistmodule • analysemodule

27

De ontwerpmodule De ontwerpmodule biedt de gebruiker de mogelijkheid om eenvoudig specifieke checkmomenten samen te stellen. Binnen de applicatie worden een aantal wetenschappelijk bewezen checklists, procedurelijsten en protocollen meegeleverd. Deze kunnen door het ziekenhuis integraal overgenomen of aangepast worden, of als inspiratiebron gebruikt worden voor het ontwerpen van de checklists. Templates van de Time Out Procedures Plus (TOPplus), de WHO Safe Surgery Checklist en het Surgical Patient Safety System (Surpass). Al aanwezige checklists binnen de zorginstelling kunnen binnen de ontwerpmodule ook worden gedigitaliseerd, zonder dat hier enige technische kennis voor vereist is. In de ontwerpmodule staan de interventies, role-players, checkmomenten en verantwoordelijkheden centraal. Over deze punten bestaan in de praktijk verschillen in perceptie en interpretatie, die kunnen leiden tot verlies van controle over het zorgproces. Met behulp van de ontwerpmodule worden essentiële processtappen besproken en vastgelegd, wat zorgt voor optimale beheersing van het zorgproces.

De checklistmodule De checklistmodule is de module waar de zorgprofessionals gedurende het zorgproces mee in aanraking komen. De in de ontwerpmodule gegenereerde checkmomenten worden gedurende het zorgproces op een computer of tablet weergegeven en kunnen zo eenvoudig worden doorlopen. Een checkmoment kost minder dan twee minuten tijd. Uit wetenschappelijke analyses is gebleken dat de versoepeling van het zorgproces als gevolg van een checkmoment, de tijd ruim compenseert. Door deze tijdswinst, in combinatie met een gereduceerd aantal fouten, worden kosten voor het ziekenhuis bespaard. De checklistmodule geeft een grafische weergave van ieder checkmoment binnen een zorgproces of rondom een interventie. De ingevulde checklists worden automatisch opgeslagen. Deze gegevens kunnen aan patiëntgegevens gekoppeld worden.

VAZG - Vlaams Indicator Project • implementatiegraad van de safe surgery checklist

28

//


De analysemodule Doorlopen checklists zijn binnen deze module achteraf analyseerbaar, doordat alle antwoorden geregistreerd worden. De antwoorden die zorgprofessionals hebben gegeven op vragen uit de checklists vormen een basis voor optimalisatie van de checkmomenten. Op basis van beschikbare antwoorden kan men zien of het noodzakelijk is om vragen toe te voegen of te verwijderen. Overbodige vragen en checkmomenten tijdens het zorgproces kunnen door goed gebruik dus worden voorkomen. Ook kan met behulp van de analysemodule het totale zorgproces geanalyseerd worden. Als blijkt dat er bijvoorbeeld regelmatig tussenkomst nodig is gedurende een operatie, procedure of interventie, kan de bron hiervan worden achterhaald en aangepakt. De rapportage uit de Patient Safety Check applicatie kan gebruikt worden voor verslaglegging naar officiële instanties zoals Zorginspectie in België of een accreditatieinstelling. De data analyse tool stelt u automatisch in staat om uw verplichting na te komen in de verantwoording aan het VAZG. Het resultaat van de implemantatie (implementatiegraad) kan zelfs op niveau van ingreep worden gerapporteerd.

29

Automatische checklist OK-apparatuur Veilig gebruik van operatiekamerapparatuur is een topprioriteit voor ziekenhuizen. Een regelmatige controle van de onderhoudsstatus van de apparatuur én goede procedures rondom het signaleren en afhandelen van defecten zijn hierbij cruciaal. Artsen nemen eigen verantwoordelijkheid over de veiligheid rondom onderhoud en beheer van de gebruikte medische apparatuur. Voor elke operatie moeten zij nagaan of alle apparatuur aanwezig is en de onderhoudsstatus controleren. Na de operatie, voor het verlaten van de operatiezaal, gaan zij na of er problemen zijn met de uitrusting die moet worden gecontroleerd. Dit is een arbeidsintensief proces, waarbij eenvoudig fouten kunnen worden gemaakt. In de praktijk is het voor een arts lastig en bijna ondoenlijk om voorafgaand aan iedere operatie te checken of de benodigde apparatuur gebruiksklaar en gekeurd is. Met een specifiek track & trace systeem voor het OK kan dit eenvoudig doordat de arts in één oogopslag kan zien of de benodigde medische apparatuur in het OK aanwezig en veilig inzetbaar is. Dit verhoogt direct de patiëntveiligheid en efficiëntie van werken.

De oplossing: Alle apparatuur in het operatiekwartier is voorzien van een draadloze netwerkaansluiting en wordt door het systeem gevolgd. Op een scherm is voor de arts zichtbaar welke apparatuur in de OK-zaal aanwezig is. Tevens kan hij de onderhoudsstatus zien. Indien alle benodigde apparatuur in orde is, kleurt het scherm groen. In het geval de onderhoudsdatum van een apparaat verlopen is of aan een apparaat een storing is gemeld, die nog niet verholpen is, kleurt het scherm rood. In dat laatste geval is via het scherm eenvoudig informatie op te vragen over het betreffende apparaat en het probleem. Op elk apparaat zit een drukknop waarmee het OK-personeel een storing van het apparaat direct kan melden. De communicatie tussen het OKpersoneel en de biotechnische dienst verbetert hierdoor; zij weten direct over welk apparaat het gaat en waar het apparaat zich bevindt.

30

//


De technologie Als basis van onze oplossing maakt u gebruik van het Logisense Track & Trace systeem dat is gebaseerd op Radio Frequency Identification (RFID) technologie van het Nederlandse bedrijf DoubleSense. Alle apparatuur wordt voorzien van draadloze actieve tags die gevoed worden met een batterij. De tags communiceren met bakens die op vaste punten in de te monitoren omgeving zijn aangebracht. De bakens communiceren met een server, die via een webinterface op een tablet informatie biedt over de apparatuur. De server kan via een interface worden gekoppeld aan een onderhoudsbeheersysteem. Meldingen vanuit de OK komen direct binnen bij de biotechnische dienst. Het systeem is eenvoudig te (her)configureren en is prijstechnisch gunstig in vergelijking met track en trace door middel van WiFi tags.

LogiSense Track & Trace system

Biotechnische dienst

Onderhoudsbeheerssysteem Database

De voordelen in één oogopslag: • beter zicht in de operatiekamer op het onderhouds- en reparatieproces • meer zekerheid over het veilig gebruik van apparatuur • eenvoudig traceren van defecte of te onderhouden apparatuur voor de onderhoudsafdeling (biotechnische dienst) • automatische en betrouwbare registratie van storingsinformatie • actuele informatie over de beschikbaarheid van apparatuur die noodzakelijk is voor een bepaalde operatie • storingsmeldingen herleidbaar naar locatie, datum en tijdstip

31

Infectiepreventie Ziekenhuishygiëne Ziekenhuizen worden in toenemende mate geconfronteerd met bijzonder resistente micro-organismen (BRMO). Omdat behandeling van infecties met deze micro-organismen minder goed mogelijk is, is het van het allergrootste belang binnen een ziekenhuis maatregelen te treffen die gericht zijn op: • het voorkómen van resistentie-ontwikkeling • het voorkómen van verspreiding van resistente micro-organismen Quality4care kan u helpen de juiste richtlijnen te implementeren zoals de WIP richtlijn ‘Maatregelen tegen overdracht van bijzonder resistente micro-organismen’. Bijzonder resistente micro-organismen worden niet gemakkelijk geïdentificeerd met behulp van routine laboratoriumgegevens. De aanpak ervan vraagt een grote inspanning in datacollectie over een complexe klinische dataset. Beschikbaarheid van deze gegevens en zorgvuldige analyse ervan is aantoonbaar effectief in het verminderen van zorggerelateerde infecties en het verbeteren van de zorgkwaliteit. Daarnaast heeft het een gunstig effect op de logistieke en de financiële situatie in het ziekenhuis en op haar reputatie.

JCI - National Patient Safety Goal 7 - Reduce the risk of health care-associated infections - Elements of performance for NSGP.07.03.01 • • •

implement evidence-based practices to prevent health care-associated infections due to multidrug-resistant organisms in acute care hospitals implement a surveillance program for multidrug-resistant organisms based on the risk assessment measure and monitor multidrug-resistant organism prevention processes and outcomes

Vandaag de dag zijn er ziekenhuizen die alle voor ziekenhuishygiëne relevante informatie uit de verschillende diensten (labo, chirurgie, apotheek) manueel of half automatisch verzamelen en invoeren in een database om een correcte status van elke patiënt bij te houden en deze te kunnen opvolgen. De mankracht die de Belgische overheid voorziet om dit soort informatie te consolideren is veel te klein om het effectief te doen. Dit noodzaakt de ziekenhuizen om te automatiseren.

32

//


Infecties registreren en documenteren Infectieregistratie en documentatie dienen te gebeuren op basis van CDC en landelijke infectieregistratie. Belangrijke eisen die aan een registratiemethode kunnen worden gesteld zijn: • snelle registratie • gestandaardiseerde en vergelijkbare gegevens • aan te passen aan de persoonlijke situatie van het ziekenhuis Quality4care kan voor u aan een oplossing werken waardoor uw ziekenhuis aan de eisen van de nationale infectieregistratie kan voldoen. De registratie wordt aangepast aan de Belgische regelgeving zodat u kunt voldoen aan de kwaliteitseis voor de ziekenhuishygiëne ‘registratie van zorggerelateerde infecties/ multiresistente bacteriën’ van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid.

WIV-ISP - Lijst van indicatoren voor de ziekenhuishygiëne in acute ziekenhuizen Lastenboek: definities, instructies voor het invullen en bewijselementen Het ziekenhuis heeft een efficiënt lokaal systeem nodig voor toezicht op • septicemieën (hospital wide) • infecties in eenheden voor intensieve zorgen • postoperatieve wondinfecties • gramnegatieve multiresistente micro-organismen

Het systeem kan verschillende bronnen van informatie combineren, waaronder microbiologische gegevens, operatiedata, klinische parameters van patiënten en verslagen van infecties met het oog op de vroege opsporing van ziekenhuisinfecties. Belangrijk aan een dergelijke systeemoplossing is een krachtige zoekwizard; zoeken naar geïnfecteerde patiënten, een bepaalde opnameperiode of operatie en deze met de bewerkingswizard rapporteren. Zo kan de workflow logisch worden ondersteund en bovendien vergemakkelijkt het de productie van de vereiste documentatie. Interessante aspecten zijn: • het automatisch tonen van CDC-criteria bij een infectie • een overzicht tonen van alle relevante gegevens betreffende microbiologie, infectie en chirurgie • een chronologisch overzicht van alle maatregelen en details van de verschillende acties Online data-uitwisseling met uw microbiologische LIS moet probleemloos mogelijk zijn door de koppeling met alle essentiële laboratoriuminformatiesystemen zoals IMP, iSOFT, MIPS (GLIMS), MOLIS, et cetera.

33

Bewaken van geïnfecteerde patiënten JCI - National Patient Safety Goal 7 - Elements of performance for NSGP.07.03.01 • •

implement policies and practices aimed at reducing the risk of transmitting multi-drug resistant organisms when indicated by the risk assessment, implement an alert system that identifies readmitted or transferred patients who are known to be positive for multidrug-resistant organisms

Er zijn vragen die medewerkers infectiepreventie zich dagelijks stellen en waarop zij graag direct een antwoord krijgen: Welke micro-organismen zijn er op dit moment op mijn afdeling, of in het ziekenhuis aan het toenemen? Waar moet ik voortijdig bijsturen? Een adequaat systeem dient aan een aantal belangrijke voorwaarden te voldoen om snel en effectief micro-organismen en geïnfecteerde patiënten te monitoren. Door het kunnen creëren van een zogenaamde hygiënewerkplek kunnen gegevens onmiddellijk op een werkplek op elke afdeling geregistreerd worden of via een papieren formulier, waarbij registratie in het systeem achteraf plaatsvindt. Het formulier kan worden aangevuld met specifieke lokale parameters van het ziekenhuis. Integratie van het systeem met andere ICT-systemen in huis (m.n. patiëntenregistratie, OK documentatie en laboratoriumsystemen) moeten voor een vlotte toegang zorgen tot de reeds aanwezige gegevens. Hiermee heeft de arts snel toegang tot de eerder opgeslagen gegevens bij de registratie van infecties. Het systeem genereert snel en eenvoudig analyses van infectiegegevens, gerelateerd aan de klinische situatie en de indicatoroperaties. Deze moeten zijn gebaseerd op de geregistreerde infecties en de geïmporteerde gegevens. Hiermee kunnen infectieketens snel getraceerd en op tijd onderbroken worden. Het systeem dient patiënten automatisch te controleren op kritische pathogenen (MRSA, VRE, ESBL, CPE, et cetera) en kan deze informatie direct doorsturen naar de betreffende afdeling.

JCI - National Patient Safety Goal 7 - Elements of performance for NSGP.07.03.01 •

provide multidrug-resistant organism process and outcome data to key stakeholders, including leaders, licensed independent practitioners, nursing staff, and other clinicians

34

//


Met een APP heeft u de mogelijkheid om eenvoudig, effectief en snel, overal en altijd over deze informatie te kunnen beschikken. Zo kunt u realtime data ontvangen van de hygiënesituatie op uw afdeling of in het ziekenhuis, zodat u het overzicht behoudt en in één oogopslag de actuele situatie en de trend kunt zien. Met een APP heeft u de mogelijkheid om altijd en overal over uw kliniekgegevens te beschikken. Het geeft een duidelijk overzicht van de in het laboratorium gevonden, automatisch geïmporteerde, microorganismen net als van de gedocumenteerde infecties, geregistreerd door de afdeling of het hygiëneteam. Zo kan snel worden nagaan of de door het laboratorium geleverde microbiologie uitslagen overeenkomen met de gemelde infecties. De periode, micro-organismen en afdelingen kunnen afzonderlijk vastgelegd worden en naar keuze voor bepaalde sectoren of voor het hele ziekenhuis beschikbaar worden gesteld.

Belangrijke functies: • patiënten met geselecteerde kritische micro-organismen • gekozen infecties onder observatie • actuele gedocumenteerde infecties • actueel overzicht multiresistente patiënten • mail bij multiresistente patiënten

Voorbeeld APP

35

HandhygiEne Compliance Handhygiëne problematiek Zorggerelateerde infecties zijn infecties die patiënten oplopen tijdens het verblijf in een gezondheidszorginstelling en zijn een belangrijke oorzaak bij het ontstaan van ziekte- en zelfs sterftegevallen. In België kampen ongeveer 6 % van alle ziekenhuispatiënten met een zorggerelateerde infectie en sterven elk jaar ruim 2600 patiënten hierdoor voortijdig tijdens het ziekenhuisverblijf. Een dergelijke infectie verlengt het ziekenhuisverblijf voor de patiënt met gemiddeld een week. Dit langere verblijf kost de gemeenschap jaarlijks bijna 400 miljoen euro. Handhygiëne wordt gezien als de belangrijkste maatregel ter voorkoming van zorggerelateerde infecties. Door het onvoldoende toepassen van handhygiëne door artsen en gezondheidswerkers op momenten waar daar wel een indicatie voor is, zijn zorggerelateerde infecties aan de orde van de dag. Betere naleving van de handhygiëne richtlijnen (de compliance verhogen) kan het percentage zorggerelateerde infecties verminderen met maar liefst 40%. Om voor accreditatie van JCI en NIAZ in aanmerking te komen worden de Vlaamse ziekenhuizen op het thema handhygiëne streng getoetst. De Vlaamse overheid ondersteunt de internationale kwaliteitseisen door handhygiëne ook als kwaliteitsindicator (QI project) op te nemen in haar nalevingstoezicht. De gebrekkige implementatie van handhygiënerichtlijnen en daarmee de uitvoering van gedragsveranderende interventies vormen dan ook een grote uitdaging. Dit zal de komende jaren voor de ziekenhuizen goed merkbaar worden. Voor JCI accreditatie kunt u voldoen aan de huidige CDC handhygiënerichtlijnen of de WHO handhygiënerichtlijnen.

JCI - Patient Safety Goal 7- Elements for performance for NPSG.07.01.01 • • •

implement a program (CDC, WHO) set goals for improving compliance with hand hygiene guidelines improve compliance with hand hygiene guidelines based on established goals

Doelstelling van het handhygiëneprogramma is door een systematische aanpak en toepassing van bewezen effectieve interventies het langeretermijnsucces van het naleven van handhygiëne richtlijnen te bewerkstelligen. Het blijkt dat er een mentaliteits- c.q. cultuurverandering moet plaatsvinden voor een blijvende verandering kan worden gerealiseerd.

36

//


Handhygiëne programma Bij het ontwikkelen van een programmastructuur is het verstandig om bij de besluitvorming een aantal belangrijke criteria en facetten in beschouwing te nemen zoals kosten, determinanten van non-compliance en synergie van interventies. Een programmastructuur wordt opgebouwd met de implementatie van minimaal een viertal effectieve interventies waaraan voortdurend gewerkt dient te worden: • bereikbaarheid van handalcohol optimaliseren • proces van sociale ontwikkeling • handhygiëne kennis en vaardigheden leren en feedback geven • compliance meting en feedback geven Elk interventieproject dient met de juiste en volledige aandacht uitgevoerd te worden, waarbij de te leggen focus geheel afhangt van de situatie in het ziekenhuis. Alleen dan kan een succesvolle implementatie bereikt worden. Gedeeltelijke initiatieven geven slechts tijdelijke verbetering en zullen niet leiden tot het beoogde doel: streven naar 100% compliance. Zeer belangrijk hierbij is het bereiken van duurzame verbeteringen door standaardisatie van de processen. Om de gekozen interventies doelgericht in te zetten is een gestructureerde werkwijze nodig. Een goede programmabegeleiding en ondersteuning aan het realiseren van het totaalproject om maximaal en blijvend resultaat te boeken qua outcome is essentieel. Voor veel programma’s in de zorg is gebleken dat het nuttig is om iemand te hebben die vanuit een niet-inhoudelijke betrokkenheid meedenkt en werkt over de opzet en management van het programma. Gezien de complexiteit van het programma is de investering in begeleiding meestal geen luxe. Het accent ligt vooral in de eerste fase (het opzetten van het programma), maar ook in een later stadium kan periodieke begeleiding veel toevoegen.

Beschikbaarheid van handhygiëne Het vergroten van de beschikbaarheid van handalcohol voor gezondheidswerkers draagt bij tot meer compliance. Een meer opvallende plaatsing van handalcoholdispensers, in directe nabijheid van patiënten, resulteerde in studies in significante toenames in het verbruik van handalcohol. Quality4care inventariseert de beschikbaarheid van handalcohol in het ziekenhuis. Vervolgens zullen met de verkregen informatie als uitgangspunt samen met u de mogelijkheden en noden worden geanalyseerd en wordt nagegaan wat voor het ziekenhuis de beste aanpak zal zijn. Quality4care gaat echter verder dan louter inventariseren en faciliteren. Wij onderzoeken ook nieuwe technologieën en bespreken met u wat de beste methode kan zijn voor het ziekenhuis.

37

Handhygiëne kennis en -vaardigheden Het geven van onderwijs in handhygiëne en feedback van resultaten blijkt volgens studies een succesvolle interventie te zijn om de compliance van handhygiëne te verhogen. Feedback van de prestaties aan artsen en verpleegkundigen met betrekking tot leren draagt bij tot toename van de naleving van de handhygiënerichtlijnen. De educatie is gericht op de ontwikkeling van kennis, inzicht, vaardigheden en houdingen (competentiegerichte bijscholing). Om de praktische uitvoering laagdrempelig te maken is gekozen voor een digitale leermethode die aangeboden wordt via een eigen webportaal. De gezondheidswerkers kunnen leren waar en wanneer het ze uitkomt, thuis of op het werk en in hun eigen tempo. Positieve, constructieve controle is essentieel voor succes in het werk! Het geheel wordt ondersteund door een Leer Management Systeem (LMS). Het ziekenhuis hoeft zodoende niet te investeren in een eigen leerplatform. Het LMS stelt quality4care in staat om uitvoerige analyses en rapporten te maken voor het ziekenhuis. De gebruikte leermodule is ontwikkeld en goedgekeurd door medische specialisten, pedagogen en experts op het gebied van e-learning didactiek. De inhoud en kwaliteit van het aangeboden cursusmateriaal is daardoor steeds gegarandeerd. De cursus is in Nederland als nascholingscursus geaccrediteerd door de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden en de beroepsverenigingen van artsen volgens de CanMeds competenties. De leermodule is in een Belgisch ziekenhuis geëvalueerd. Op alle klinische afdelingen werd positieve vooruitgang geboekt. De verpleegkundigen verbeterden hun kennisscore met gemiddeld 15% en een aantal zelfs met scores tot 40% na het uitvoeren van de “theorie”. De gezondheidswerkers blijken bereid te zijn ´s avonds, ´s nachts en in het weekend te leren. De resultaten van de cursist worden door het LMS bijgehouden en kunnen wekelijks of maandelijks worden aangeboden aan de projectverantwoordelijke en teruggekoppeld aan de afdelingshoofden. Zo kan het ziekenhuis continu inzicht krijgen in de vorderingen en resultaten van de cursisten en bijsturen daar waar nodig is.

38

//


Voorbeeld rapportage

Resultaat meten van het effect van opleidingen gebeurt in de praktijk heel weinig. Vaak wordt opleiden een doel op zich en is het effect voor de organisatie van ondergeschikt belang. Als een organisatie voor de gekozen opleiding heldere doelstellingen voor ogen houdt en een verbeterplan hanteert met een projectmatige aanpak, kan opleiden wel degelijk een meetbare bijdrage leveren aan performanceverbetering.

39

40

//


Proces van sociale ontwikkeling Aandacht geven aan het sociale proces met campagnes, rolmodellen en training draagt bij tot verhoging van de compliance. Hierbij mag het creëren van draagvlak met de professionals niet over het oog gezien worden als eerste, maar meest cruciale onderdeel in een kwaliteitsindicatorenimplementatietraject. Rolmodellen afspreken en training voor een verpleegkundig team; als team afspreken wat je wilt bereiken op het gebied van handhygiëne; hoe ga je over dit onderwerp met elkaar in gesprek; hoe ga je collega’s aanspreken op de naleving van regels, et cetera, zijn onderdeel van het sociale proces. De cruciale rol van de leiding (hoofdverpleegkundigen) wordt extra belicht. Er wordt samen met het team ziekenhuishygiëne een inventarisatie uitgevoerd van alle mogelijke initiatieven en er worden voorstellen uitgewerkt over wat het ziekenhuis op dit thema wel en niet doet. Er zal een concreet uitvoeringsplan en kosten-batenanalyse worden gemaakt. Het plan zal op financiële en praktische haalbaarheid worden getoetst.

Monitoring van handhygiëne Compliance meting en feedback geven van de prestaties aan artsen en verpleegkundigen met betrekking tot de compliance draagt bij tot toename van de naleving van de handhygiënerichtlijnen. Een studie heeft aangetoond dat het geven van individuele feedback aan gezondheidswerkers de kans twee keer groter kan maken dat zij de handhygiëne richtlijn naleven. Compliance meting en een adequate analyse maken van de praktijkvoering van de gezondheidswerkers is bij de implementatie van verbeterinitiatieven voor handhygiëne essentieel en moet deel uitmaken van een interventieprogramma.

41

Procesresultaten Om compliance te verbeteren hebben gezondheidswerkers consistente en accurate meetresultaten en tijdige feedback nodig. Tot nu toe is directe observatie de meest gebruikte techniek om handhygiëne compliance te kwantificeren. Er zijn echter zwakke punten die inherent zijn aan deze benadering: ‘Hawthorne’ effect: Het bewustzijn geobserveerd te worden heeft effect op het gedrag van de persoon. Dit kan resulteren in kunstmatig hoge handhygiëneactiviteiten en daarmee onrealistisch hoge compliance rates. ‘Observer bias’ effect: Als insider leg je altijd een zekere mate van selectieve perceptie en interpretatie aan de dag. Dit kan positief of negatief zijn richting de geobserveerde persoon. ‘Steekproefgrootte’: Een grote hoeveelheid kostenintensieve metingen zijn nodig om de bevindingen statistisch valide te maken. Elektronische meting Quality4care heeft een analyse gemaakt van de op de markt beschikbare elektronische monitoring systemen waarbij door gebruik te maken van speciale badges (WiFi, RFID), gedragen door gezondheidswerkers, het persoonlijk gebruik van de handalcoholdispenser en het in- en uitloopgedrag van de gezondheidswerker (Video monitoring systeem) geregistreerd wordt, eventueel met real-time feedback van de data. Er zijn studies die aantonen dat elektronische en video monitoring met feedback resulteren in significante en aanhoudende verbetering en vermindering van zorggerelateerde infecties. Dergelijke systemen hebben echter in de Vlaamse ziekenhuizen nog geen acceptatie gekregen. Een innovatieve en realistische methode is het elektronisch monitoren van het gebruik van handalcoholdispensers. Quality4care wil hiervoor de ‘Hygiene Monitoring System’ van Ophardt integreren in haar project, omdat de geproduceerde data als sturingsinstrument kan worden toegepast om het verbeterproces van de kwaliteit van handhygiëne op te volgen. Met deze oplossing kunnen zwakke plekken in het proces eenvoudig geïdentificeerd worden’.

De voordelen van automatische monitoring in een oogopslag: • het systeem kan de directe observatie effectief complementeren • het biedt continue automatische meting en datatransmissie naar een analyse tool, waarbij gestandaardiseerde analyserapporten direct oproepbaar zijn • de resultaten worden niet beïnvloed door Hawthorne effect, observer bias en steekproefgrootte • continue monitoring van de dispenser functionaliteit, met automatische melding • de energie die nodig is voor gegevensoverdracht wordt gegenereerd door de gebruiker. Geen extra voeding nodig • alarmfunctie met automatische waarschuwing wanneer flacon moet worden vervangen • toepasbaar met de meest gangbare flacons

42

//


Outcome resultaat De incidentie van sepsis met MRSA is een uitstekende prestatie-indicator voor handhygiëne.

Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid Quality indicator project Incidentie van sepsis met MRSA binnen een bepaalde periode Het optreden van MRSA-sepsis is een belangrijke indicator voor problemen in het ziekenhuishygiënebeleid en de kwaliteit van de handhygiëne. Ziekenhuizen met aandacht voor kwaliteit zullen er alles aan doen om MRSA-infecties te vermijden, aangezien ze aanleiding geven tot grote risico’s voor de patiënten, extra zorg impliceren voor de besmette patiënt en bijkomende maatregelen vereisen om transmissie te voorkomen. Sepsis is een objectieve parameter omdat het enkel vastgesteld wordt als er een echt klinisch probleem is en dus onafhankelijk is van de mate van screening van de patiënten. De indicator kan ook niet leiden tot een beleid dat in ongunstige zin op deze indicator stuurt (i.e. het vermijden van risicopatiënten). Quality4care stelt een verbeterinitiatief voor op de afdeling intensieve zorgen, waarbij naast het implementeren van een handhygiëne compliance oplossing eveneens de care bundel ‘voorkomen van sepsis’ wordt geïmplementeerd. Het project wordt stapsgewijs verder uitgerold naar andere afdelingen. Het implementeren van een care bundel voor sepsis is een van de onderdelen van het VMS-programma uit Nederland en wordt door NIAZ ondersteund en gewaardeerd. Een van de doelstellingen in Nederland op dit gebied is het optreden van lijnsepsis te verminderen tot minder dan 3 gevallen van lijnsepsis per 1000 katheterdagen.

JCI - Patient Safety Goal 7 NPSG.07.04.01 Implement evidence based practices to prevent central line associated bloodstream infections

NIAZ - Kwaliteitsnorm zorginstelling VMS Veiligheidsthema ‘Voorkomen van schade bij patiënten door sepsis’

43

‘Wij zijn trots op onze goede resultaten’ Na het vaststellen van de geobjectiveerde situatie kan op basis van de geanalyseerde resultaten en de ambitie van het ziekenhuis een projectplan worden opgesteld met als doel het beschrijven van de essentiële punten die betrekking hebben op de realisatie van het handhygiëne programma. Concrete resultaten die een handhygiëneprogramma kan opleveren: • Maatregelenpakket >

Het management is in staat om gerichte en ‘dwingende’ maatregelen te nemen om de toepassing van handhygiëne- richtlijnen te bewerkstelligen.

• Beleidsdocument >

Er bestaat een structureel beleid voor handhygiëne waarvan de verantwoordelijkheid op bestuursniveau wordt gedragen.

• Consensusdocument >

Er wordt samengewerkt op basis van consensus tussen de verschillende partijen in het ziekenhuis en de inspanningen van het management zijn zichtbaar.

• Auditrapport >

Gezondheidswerkers krijgen inzicht over het eigen handhygiëne- gedrag; zij erkennen de eigen vooruitgang en identificeren patronen in het eigen gedrag.

• Verbeterplan >

Handhygiënemomenten worden tot een minimum beperkt door betere organisatie van de werkvoorbereiding en planning van werkzaamheden volgens werkprocessen en procedures. Een stappenplan voor het ontwikkelen van een ‘handhygiënecultuur’ is onderdeel van het plan.

• Opleidingsplan >

Alle gezondheidswerkers werken voortdurend aan het vergroten van hun bewustzijn, kennis en vaardigheden. De resultaten zijn meetbaar en worden gebruikt voor certificering.

• Communicatieplan >

Resultaten van campagnes, competentieverbetering en compliance metingen worden op een gestructureerde manier met het personeel gecommuniceerd.

• Evaluatierapport >

Het management heeft continu overzicht van de prestaties door middel van een monitoringprogramma dat de handhygiëne- competentie en compliance resultaten zichtbaar maakt.

44

//


45

Referenties

ACI - Accreditation Canada International (Qmentum International Accreditation Program)

CDC – Centers for Disease Control and Prevention FOD – Federale Overheidsdienst ICURO IHI - Institute for Healthcare Improvement

JCI - Joint Commission International (Joint Commission Accreditation Standards for Hospitals, Fourth Edition)

NIAZ - Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (Kwaliteitsnorm zorginstelling VMS) VAZG - Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid VMS – VMS Programma WHO – World Health Organization WIP - Working Group Infection prevention WIV-ISP – Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Zorginspectie

46

//


www.internationalccreditation.ca

www.cdc.gov www.health.belgium.be/eportal www.icuro.be www.ihi.org www.jointcommissioninternational.org

www.niaz.nl

www.zorg-en-gezondheid.be www.vmszorg.nl www.who.int

www.wiv.isp.be www.zorginspectie.be

website

www.wip.nl

47


Deze Position Paper is samengesteld door Quality4care bvba, a subsidiary of CTG

Recommend Documents