DETAILHANDEL KWARTAALBERICHT. Kerncijfers

KWARTAALBERICHT

D E TA I L H A N D E L N U M M E R

In 2006 heeft de detailhandel 5,3% meer omgezet dan in 2005. Daarmee is er na drie jaren op rij met omzetdalingen weer sprake van een omzettoename. > 2-6 Eind december 2006 stonden er 14.000 vacatures open in de detailhandel, 2.000 meer dan een jaar eerder. Ook de groothandel en de horeca telden meer vacatures dan een jaar eerder. > 7 De economie groeide in het vierde kwartaal van 2006 verder. De economische groei kwam uit op 2,7 %. > 8 De kooplust van huishoudens was in 2006 beduidend groter dan in voorgaande jaren. Het volume van de consumptieve bestedingen lag 2,6% boven het niveau van 2005. > 9

totaal detailhandel 7,7 %

0% 2005 2006 IV

I

II

III

De iconen in het kwartaalbericht tonen de omzetontwikkeling ten opzicht van dezelfde periode een jaar eerder. De uitkomsten over het vierde kwartaal 2006 zijn voorlopig.

IV

1

~

A P R I L

KOPEN DE

2 0 0 7

BIJ

BOER

Agrarische ondernemers hebben het in Nederland steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Het aantal landbouwbedrijven daalt jaarlijks met ongeveer 2.000 stuks. Om hun inkomenspositie te verbeteren kiezen steeds meer boeren ervoor hun producten direct vanaf de boerderij aan de man te brengen. Met een bord langs de weg trachten ze voorbijgangers te verleiden hun kaas, eieren of aardappelen te kopen. De meesten kunnen zelfs rekenen op een vaste klantenkring. Maar hoe goed boeren ze precies met die verkoop? > 10

DHZ:

ZOWEL BOUWMARKTEN ALS

>3

SPECIAALZAKEN IN DE LIFT MODEWINKELS: JUWELIERS MAKEN ENORME

>3

SPRONG VOORUIT

Kerncijfers

VOEDINGS- EN GENOTMIDDELEN:

4e kwartaal 2006 t.o.v. 4e kwartaal 2005

>4

VOLUME EN PRIJZEN STIJGEN WEER WOONWINKELS: VERKOPEN IN WOONWINKELS

NEDERLANDSE ECONOMIE

economische groei inflatie werkloosheid

2,7 % 1,0 % -15,6 %

>4

STERK GESTEGEN PERSOONLIJKE VERZORGING: JAAROMZET

3,5%

>5

HOGER

N I E T- I N - W I N K E L : C O N S U M E N T O N T D E K T M A S S A A L

D E TA I L H A N D E L

omzetvolume faillissementen

2,0 % -5,9 %

HET KOPEN VIA INTERNET

>5

V R I J E T I J D E N E D U C AT I E : U I T S T E K E N D J A A R

>6

VOOR RIJWIELHANDEL EN SPEELGOEDZAKEN

bron: CBS

CONSUMENT

Bestedingen consumentenvertrouwen koopbereidheid

1,9% 7* -3*

CONSUMENTENELEKTRONICA: KLIMT UIT DAL

>6

H B D - O N D E R N E M E R S PA N E L : D E TA I L L I S T E N G E M AT I G D P O S I T I E F

> 11

* waarde, geen mutatie

1

IN

CIJFERS

BRANCHES

doe-het-zelf

F o r s h e r s t e l o m ze t d e t a i l h a n d e l In 2006 heeft de detail-

Detailhandel in consumentenartikelen

II

III

IV

De drie grootste productgroepen in de doe-

jaren op rij met omzet-

het-zelfbranche in 2005 waren ‘verf, verfbeno-

dalingen weer sprake

digdheden, lijmen/kitten’, ‘hout- en houtwa-

van een omzettoename.

ren’ en ‘groot- en klein-sanitair’. Aan slechts

Het herstel in de detail-

vier productgroepen werd in 2005 meer

handel werd ingezet in

besteed dan in 2002: de groep ‘overig’ (70%),

het derde kwartaal van

bouwmaterialen (28%), tuinartikelen (1%) en

2005. Doordat de eerste

behang, raambekleding, parket & tapijt (1%).

twee kwartalen van 2005

Bij de rest daalden de bestedingen. Het HBD

nog forse dalingen te

verwacht echter dat in 2006 de bestedingen

8

zien gaven sloot de

flink zijn toegenomen ten opzichte van 2005.

7

detailhandelsomzet toen

Bron: GfK

6

nog af in de min. In 2006

prijs 0,8 1,3 0,4

kwartaal 4 2006

volume 4,5 2,4 5,8

omzet 3,3 1,9 3,7

Omzet detailhandel, totaal

procentuele mutatie t.o.v. zelfde kwartaal een jaar eerder.

jaar 2006

omzetstijgingen geboekt

4

in alle kwartalen. Vooral

3

het tweede kwartaal van

2

2006 was een kwartaal

1

met hoge groeicijfers.

0

Ook in de laatste kwarta-

-1

len van 2006 zat de kleding

omzet van de detailhan-

-2

kwartaal kwam de 1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

prijs 2,6 2,6

kwartaal 4 2006

volume 3,9 3,6

omzet 5,6 5,0

K l e d i n g , m o d e a r t i ke l e n e n t e x t i e l :

del in de lift. In het vierde

-3

winkels in doe-het-zelfartikelen bouwmarkten

omzet 6,6 6,3

De winkels in doe-het-zelfartikelen hebben qua omzet een goed jaar achter de rug. Zij zagen hun omzet met 6,6% toenemen vergeleken met 2005. Het omzetvolume groeide met bijna 3,9%, de prijzen stegen met 2,6%. Vooral het eerste halfjaar van 2006 liet een forse omzettoename zien (+7,7%). Voor de overeenkomstige periode in 2005 was de omzetontwikkeling nog negatief. In het tweede halfjaar van 2006 vlakte de groei af tot rond 5,5%. De bouwmarkten deden in 2006 goede zaken. Hun omzet was 6,3% hoger dan een jaar eerder. De prijzen waren 2,6% hoger bij een volumegroei van 3,6%. Tot de dhz-branche behoren ook de speciaalzaken in ijzerwaren en gereedschappen, verf en verfwaren en hout (breedpakketzaken). Uit het verschil in omzetontwikkeling van de gehele dhz-branche en die van de bouwmarkten valt op te maken dat de speciaalzaken in 2006 kennelijk nog beter hebben gepresteerd dan de bouwmarkten. In het vierde kwartaal 2006 boekten de winkels in doe-het-zelfartikelen 5,6% meer omzet dan in hetzelfde kwartaal in 2005. Daarmee sloten ze 2006 positief af.

werden echter forse

5

Winkels in doe-het-zelfartikelen

procentuele mutatie ten opzichte van zelfde periode een jaar eerder

Daarmee is er na drie

figuur 1

bron: CBS

I

gezet dan in 2005.

jaar 2006

omzet detailhandel in consumentenartikelen 5,3 winkels in voedings- en genotmiddelen 3,7 winkels in non-foodartikelen 6,2

tabel 2

2005 2006 IV

procentuele mutatie t.o.v. zelfde periode een jaar eerder

Zowel bouwmarkten als speciaalzaken in de lift

0%

handel 5,3% meer om-

CIJFERS

D o e - h e t - ze l f :

8,2 %

bron: CBS

tabel 1

IN

K W A R TA A L B E R I C H T D E TA I L H A N D E L april 2007


BRANCHES

Juweliers maken enorme sprong vooruit

10,2 %

omzetgroei uit op 4,5%. 0%

tabel 3

2005 2006 IV

I

II

IIII I

IV

Winkels in kleding, modeartikelen en textiel

procentuele mutatie ten opzichte van zelfde periode een jaar eerder Het jaar 2007 is goed begonnen voor de mode-

Het omzetherstel in 2006 is breed gedragen in de detailhandel. Zowel de winkels in foodartikelen als die in nonfoodartikelen zagen hun omzet toenemen in 2006. Vooral de non-foodwinkels boekten fors meer omzet (+6,2%). De non-foodsector herstelde zich daar2

mee van het omzetverlies van de laatste jaren. In de non-foodwinkels is de omzetstijging vrijwel uitsluitend toe te wijzen aan een toename van het aantal verkochte artikelen. De prijzen bleven nagenoeg gelijk. Ook de winkels in voedings- en genotmiddelen sloten het jaar 2006 af met fors meer omzet dan in 2005 (+3,7%).

en kindermode. Zij behaalden in de eerste maand van dit jaar een omzetstijging van 10%. Dit segment had het ’t zwaarst tijdens de recessie, maar is sinds 2005 bezig met een inhaalslag. De gemengde modezaken en de winkels in bodyfashion plusten ook met respectievelijk 4,2% en 2,4%. De jeanszaken behaalden 2,1% omzetgroei. Vrouwenmode en herenmode noteerden als enige segmenten een

In het laatste kwartaal van 2006 bleef de detailhandel het goed doen. Er verdween 3,3% meer in de kassa’s van de detaillisten dan in dezelfde periode van 2005. Gemiddeld gaven de ruim 7 miljoen huishoudens in Nederland rond de 3.300 euro uit in het laatste kwartaal. De winkels in non-foodartikelen boekten ook in het laatste kwartaal de grootste omzettoename (+3,7).

jaar 2006

detailhandel. Vooral voor de winkels in baby-

bron: CBS

Het forse herstel van de detailhandel in 2006 hangt samen met een fors herstel van het volume van de omzet. Er gingen in 2006 in totaal 4,5% meer artikelen over de toonbank dan een jaar eerder. In 2003 en 2004 nam het omzetvolume nog aanzienlijk af in de detailhandel. Naast de volumegroei droegen de gestegen winkelprijzen in 2006 bij aan de toename in de detailhandelsomzet. In 2004 en 2005 werd de detailhandel nog gekenmerkt door prijsdalingen.

omzet winkels in kleding, mode-artikelen en textiel 7,0 bovenkleding 7,1 damesbovenkleding 7,4 herenbovenkleding . bovenkleding algemeen assortiment 9,1 schoeisel 7,3 textielsupermarkten 3,6 juweliersartikelen en uurwerken 14,0

prijs 1,5 0,2 0,4 . 0,1 1,2 -0,1 12,3

kwartaal 4 2006

volume 5,4 6,8 6,9 . 9,0 6,1 3,6 1,5

omzet 4,8 5,1 4,6 . 6,7 5,9 -0,5 7,0

daling in de omzet van respectievelijk -2,5% en -1,2%. Bron: Mitex Modemonitor

De omzet van de winkels in kleding, modeartikelen, textiel en juweliersartikelen is met 7,0% fors toegenomen in 2006. Deze toename komt vooral doordat het omzetvolume 5,4% groter was. Vooral in het eerste halfjaar van 2006 lag de omzet beduidend hoger dan in diezelfde periode een jaar eerder. De juweliersbranche noteerde binnen de modebranche in het afgelopen jaar de meeste omzetgroei. De groei werd veroorzaakt doordat de prijzen fors zijn gestegen (ruim 12%). De roerige tijden in de edelmetaalmarkt spelen hierbij een belangrijke rol. Het volume steeg daarbij gering met 1,5%. De winkels in bovenkleding en de schoenenwinkels behaalden eveneens een hoge omzetontwikkeling: ruim 7%. De textielsupermarkten noteerden met bijna 4% ook een omzetgroei. In het vierde kwartaal realiseerde deze branche als enige een lichte omzetdaling (-0,5%). 3

voedingsmiddelen

BRANCHES

verzorging

W i n ke l s i n vo e d i n g s - e n g e n o t m i d d e l e n : 0%

tabel 4

IV

I

Winkels in voedings- en genotmiddelen

III

IV

IV


Het is voor het eerst sinds jaren dat groente-

jaar 2006

zaken een hogere omzetgroei (7,6%) behaalden dan supermarkten (4,0%). De totale bestedingen aan aardappelen, groenten en fruit (agf ) waren in 2006 10% groter. Ook in de supermarkten zijn de bestedingen aan agf dus toegenomen. Overigens hebben de Duitse prijsvechters in de supermarktbranche het zwaar volgens onderzoeksbureau AC Nielsen. Het marktaandeel van Lidl en Aldi nam welis-

omzet winkels in voedings- en genotmiddelen 3,7 supermarkten 4,0 speciaalzaken. 2,2 aardappelen, groenten en fruit 7,6 tabaksproducten . vlees en vleeswaren, wild en gevogelte -0,1 dranken -2,6

prijs 1,3 1,5 0,6 6,3 . 0,9 -4,1

kwartaal 4 2006

volume 2,4 2,5 1,5 1,2 . -1,0 1,5

omzet 1,9 2,0 1,5 10,5 . -1,4 -4,2

I

II

IIII I

IV

rijk deel verkocht in filiaalbedrijven van dro-

jaar 2006

gisterijketens. Zij hebben een marktaandeel

winkels in persoonlijke verzorging 1) drogisterijen medische artikelen, parfums, cosmetica optische artikelen

van ruim 47%. Zelfstandige drogisterijen hebben bijna 30% van de markt in handen, gevolgd door apotheken (bijna 15%) en tot slot supermarkten (bijna 9%). De groei van algemene pijnstillers was wel het grootst in supermarkten (26%). Dat komt doordat het

gen. De omzet per winkel daalde namelijk bij Lidl, en nam gering toe bij Aldi.

daling in de verkoop (-1,9%). Bron: IMS Consumer Health

Wo o n w i n ke l s : tabel 5

IV

Consument ontdekt massaal het kopen via internet

tabel 7

IV

2006 ruim 8% hoger dan in 2005, ongeacht of die bestedingen plaatsvonden in woonzaken bron: CBS

of andere winkels. Vooral het tweede kwartaal

4

II

IIII I

IV


omzet woonwinkels 6,0 woningtextielwinkels 10,9 meubels en woninginrichting alg ass 7,5 keukens 5,4 huishoudelijke artikelen alg. ass. .

prijs 0,5 0,2 0,4 2,5 .

volume 5,5 10,7 7,0 2,8 .

jaar 2006 kwartaal 4 2006

Het HBD heeft door I&O Research onderzoek

omzet 1,5 8,5 3,1 -0,2 .

laten onderzoen hoe de mark er over zo’n 10 jaar uit zou kunnen zien. Er zijn 4 basistypen onderscheiden: de grote mark, de kleine markt, de slimme marktplaats en de themawerking tussen kooplieden, formulevorming dan nu. Ook de openingstijden zullen meer

De woonwinkels hebben in 2006 aanzienlijk meer omzet geboekt dan in 2005. De omzet nam toe met 6%. Het volume groeide met 5,5%; de prijzen stegen licht met 0,5%. Vooral in de eerste helft van 2006 werd fors meer verkocht. In alle onderscheiden branches is de omzet toegenomen. Voor het eerst sinds 2002 steeg de omzet van de woningtextielwinkels. Met een groei van ruim 10% had deze branche het hoogste groeicijfer binnen de woonwinkelbranche. Het vierde kwartaal van 2006 werd afgesloten met een omzetgroei van bijna 9%. Ook de omzet van de winkels in meubels en woninginrichting met een algemeen assortiment zit in de lift. In 2005 was de groei nog beperkt maar in 2006 nam de omzet toe met maar liefs 8%. De winkels in keukens hadden binnen de woonwinkels de laagste omzetgroei, maar met een groei van ruim 5% deden zij het niet slecht. De omzet van deze branche neemt al jaren toe.

detailhandel-niet-in-winkel postorderbedrijven / internetverkopers ambulante handel

omzet 7,1 12,8 .

prijs 0,9 -1,5 .

kwartaal 4 2006

volume 6,1 14,5 .

omzet 9,1 17,5 .

markt. Bij alle marktvormen spelen samen(ketens) en private initiatieven een grotere rol

kwartaal van 2006, met een groei van 4%, ietwat tegen.

I

bron: CBS

jaar 2006

detailhandel aan woninginrichting waren in

van 2005. Daarmee vergeleken viel het laatste

Detailhandel niet in winkel


De totale consumentenbestedingen in de

liefst 12% ten opzichte van hetzelfde kwartaal

1) exclusief juweliers; deze zijn opgenomen bij winkels in kleding, modeartikelen, textiel en juweliersartikelen. 2) Publicabele uitkomsten van 2006 niet beschikbaar.

2005 2006

Woonwinkels

2005 2006

was gunstig. De groei bedroeg toen maar

omzet -1,1 -1,7 -0,3 .

Detailhandel niet in winkel: 9,8 %

0% 0% III

volume 3,2 2,3 2,2 .

Verkopen in woonwinkels sterk gestegen

9,6 %

II

prijs 0,3 0,2 0,6 .

De winkels in persoonlijke verzorging realiseerden in 2006 een groei van 3,5% in vergelijking met het jaar ervoor. De omzetstijging komt vooral op rekening van het volume. In de voorgaande twee jaar was er in deze branche nauwelijks tot geen omzetgroei. In de eerste drie kwartalen van 2006 werd fors meer omzet behaald. Het jaar werd afgesloten met een licht omzetverlies in het vierde kwartaal. De drogisterijen hebben het afgelopen jaar een omzetgroei van bijna 3 procent behaald. De drogisterijbranche is redelijk prijsvast. Dit komt mede door de concurrentie van de supermarkten De groei komt dan ook voornamelijk voort uit een toename in het volume. Echter in het laatste kwartaal van 2006 was sprake van een omzetafname in de drogisterijen. De winkels in medische artikelen, parfums en cosmetica noteerden een omzetgroei van bijna 3 procent gedurende het jaar 2006. Ook hier was het vooral het afzetvolume dat toenam.

de zelfstandige drogisterijen noteerden een

niet in de winkel wonen

I

omzet 3,5 2,5 2,8 .

kwartaal 4 2006

markt van pijnstillers groeide met 9%. Alleen

In 2006 hebben de winkels in voedings- en genotmiddelen 3,7% meer omzet behaald dan in 2005. De hoeveelheid verkochte artikelen nam met 2,4% toe. Daarnaast moest er voor hetzelfde boodschappenmandje 1,3% meer betaald worden aan de kassa. De prijzenoorlog van de supermarkten, die in oktober 2003 begon en die in 2004 en 2005 tot prijsdalingen in de foodsector leidde, lijkt daarmee definitief ten einde. Binnen de foodsector behaalde het supermarktsegment de hoogste omzetontwikkeling in 2006. De omzet was 4,0% hoger dan een jaar eerder. Ook de speciaalzaken behaalden meer omzet in 2006 (+2,2%). Het is voor het eerst in jaren dat de speciaalzaken meer omzet realiseerden dan een jaar eerder. Binnen de speciaalzaken waren het vooral de winkels in aardappelen, groenten en fruit die in 2006 meer omzetten. Dit kwam vooral door hogere prijzen voor diverse verse producten. De drankenwinkels sloten het jaar juist af met negatieve groeicijfers (-2,6%).

aan een uitbreiding van het aantal vestigin-

IV

Winkels in artikelen voor persoonlijke verzorging 1)


Algemene pijnstillers worden voor een belang-

aantal supermarkten is gestegen. De totale

waar licht toe, maar dat is geheel te danken

tabel 6

0% -1,1 %

2005 2006 II

Jaaromzet 3,5% hoger

6,2 %

2005 2006

CIJFERS

Pe r s o o n l i j ke ve r zo rg i n g :

Volume en prijzen stijgen weer

5,5 %

IN


CIJFERS

bron: CBS

IN

bron: CBS


BRANCHES

worden afgestemd op de functie van de verschillende soorten markten. Het rapport ‘De markt heeft toekomst! Trends en toekomstbeelden van de warenmarkt in 2015’ is gratis te downloaden via www.hbd.nl. Daarin worden de verschillende marktvormen uitvoerig besproken. Bron: HBD en I&O

De bedrijven in de ‘detailhandel niet in winkel’ hebben in 2006 ruim 7% meer omzet gerealiseerd dan in 2005. De volumegroei bedroeg ruim 6%, de prijsstijging was nog geen 1%. Dit detailhandelssegment bestaat uit de postorderbedrijven/verkopers via internet en de markten straathandel. Het waren de postorderbedrijven/verkopers via internet die een uitbundige omzettoename wisten te behalen. Hun omzet steeg in 2006 met bijna 13%, de prijzen waren 1,5% lager. Het omzetvolume nam dus meer toe dan de omzet zelf. In het bijzonder in de tweede helft van 2006 ontdekte de consument massaal het internet om tot aankopen over te gaan. Tot de verkopers via internet worden gerekend de bedrijven die uitsluitend via internet verkopen. Winkels waarbij ook via internet besteld kan worden, worden niet onder internetverkopers gerangschikt. De ‘booming business’ voor de postorderbedrijven en verkopers via internet blijkt ook uit de cijfers voor het vierde kwartaal. In dat kwartaal realiseerden zij 17,5% meer omzet dan in het vierde kwartaal van 2005. Uit achterliggend materiaal blijkt dat deze stijging geheel kan worden toegeschreven aan volumegroei.

5

Vrije tijd en educatie: Uitstekend jaar voor rijwielhandel en speelgoedzaken

IV

I

tabel 8

0%

2005 2006 II

III

IV

de detailhandel

Winkels in artikelen voor vrije tijd en educatie


Het Instituut voor Tuincentra (IVT) berekende

jaar 2006

voor 2005 nog een daling van 5%. Het jaar

winkels in educatie-artikelen en vrije tijd

2006 betekende echter een kentering. De tuincentra behaalden toen een omzetplus van 7,3%. Deels is dat te verklaren doordat 2005 een relatief matig jaar was voor de tuinbranche (en dan zijn stijgingen in het volgende jaar relatief groot). Tuincentra blijken in 2006 goed geprofiteerd te hebben van de hoogconjunctuur waarin consumenten weer meer geld uitgeven aan luxere, duurzame artikelen. Per slot van rekening zijn die steeds meer te vin-

boeken, tijdschriften en kranten speelgoed bloemen, planten tuincentra kantoor- en schoolbenodigdheden fietsen dier- en hengelsportartikelen sport- en kampeerartikelen

omzet 8,0 2,5 10,4 . . 3,2 15,5 . .

prijs 0,3 0,9 -2,9 . . 0,3 -1,4 . .

Eind december 2006 stonden er 14.000 vacatures open in de detailhandel, 2.000 meer dan kwartaal 4 2006

volume 7,6 1,5 13,7 . . 2,9 17,1 . .

omzet 5,6 -1,5 13,8 . . -2,6 14,9 . .

den in de tuinbranche. Ook gunstig voor de

In 2006 nam de omzet van winkels voor vrije tijd en educatie met 8% toe in vergelijking met 2005. In de drie voorgaande jaren noteerde deze branche omzetdalingen. Winkels in speelgoed boekten ruim 10% meer omzet. Het afgelopen jaar daalden de prijzen van speelgoed met bijna 3%. De prijzen in deze branche dalen al sinds 2003. Het omzetvolume daarentegen groeide met bijna 14% fors. De winkels in kantoor- en schoolbenodigdheden noteerden voor het eerst sinds 2003 een omzettoename. Deze bedroeg bijna 3%. De fietsenwinkels hebben gedurende heel het jaar meer verkocht dan het jaar ervoor. Hun omzet nam met bijna 16% toe. De toename komt hoofdzakelijk doordat er meer en vooral duurdere fietsen verkocht zijn.

tuinbranche was het weer; van een slechte herfst en winter was geen sprake. Bron: IVT

elektronica

C o n s u m e n t e n e l e k t ro n i c a :

11,1 %

Consumentenelektronica klimt uit dal

IV

I

tabel 9

0%

2005 2006 II

III

IV

Winkels in consumentenelektronica


Voorafgaand aan 2006 verkeerden wit- en

jaar 2006

bruingoedzaken in minder gunstige tijden. Het marktaandeel van wit- en bruingoedzaken in de markt voor grote huishoudelijke apparaten (zoals koelkasten) verkleinde aanzienlijk kwam concurrentie op: postorder en internet, niet-detailhandel (voornamelijk tweedehands verkoop tussen particulieren), doe-het-zelfza-

bron: CBS

tussen 2002 en 2005. Vanuit alle hoeken

omzet winkels in consumentenelektronica 7,8 wit-, bruingoed, telecom en computers 8,2 wit- en bruingoed 10,8 telecommunicatieapparaten en overige elektrische huishoudelijke apparaten . fotografische artikelen .

prijs -5,6 -4,7 -4,5 . .

kwartaal 4 2006

volume 14,2 13,6 16,0 . .

omzet 5,9 4,9 6,6 . .

ken en huishoudelijke-artikelenzaken. Ook het marktaandeel in de bestedingen aan audio- en videoapparatuur nam af. Deze trends zijn uiteraard ook herkenbaar in de omzetten van de wit- en bruingoedzaken: in 2005 was het omzetniveau beduidend lager dan in 2002. De verwachting is dat de wit- en bruingoedzaken in 2006 hun marktpositie hebben verbeterd. Hun omzetniveau was immers 11% hoger. Bron: HBD/CBS

6

G ro o t a a n t a l va c a t u re s i n

In 2006 heeft de consumentenelektronica 7,8% meer omzet behaald dan in 2005. De prijzen daalden met 5,6%, het volume was maar liefst 14,2% groter. De grote volumegroei wordt voor een deel veroorzaakt doordat overschakeling op een assortiment van kwalitatief betere producten wordt gemeten als een volumetoename. De omzetgroei van de consumentenelektronica lag in 2006 beduidend boven het gemiddelde van de nonfoodsector. In de periode 2003 tot en met 2005 was de consumentenelektronica nog één van de slechtst presterende branches. De omzet nam in deze periode af met ongeveer 14%. Binnen de consumentenelektronica haalden de bruin- en witgoedzaken de hoogste groeicijfers in 2006 (+10,8). Ook in het laatste kwartaal van 2006 ging de omzetgroei van de consumentenelektronica onverminderd door. De omzet lag 5,9% hoger dan in het laatste kwartaal een jaar eerder.

een jaar eerder. Ook de groothandel en de horeca telden meer vacatures dan een jaar eerder. De cao-loonstijging in de detailhandel nam toe in het laatste kwartaal van 2006. De loonkostenstijging in de handel bleef onveranderd.

del, groothandel en horeca

Eind december 2006 waren er in de detailhandel 14.000 vacatures. Dit zijn er 2.000 meer dan een jaar eerder. De groei is wel minder dan in het derde kwartaal van 2006. Het aantal vacatures kwam toen 4.000 hoger uit dan een jaar eerder. Al tweeënhalf jaar zijn er in de detailhandel elk kwartaal meer vacatures dan een jaar eerder. Het aantal vacatures in de groothandel bedroeg eind december 2006 bijna 16.000. Dit zijn er bijna 25.000 meer dan een jaar eerder. In de horeca deed zich een sterke stijging voor. Daar stonden eind december ruim 11.000 vacatures open, bijna 4.000 meer dan een jaar eerder. Eind december 2006 waren er in geheel Nederland 208.000 vacatures. Dit zijn er 51.000 meer dan een jaar eerder. Al bijna drie jaar telt Nederland elk kwartaal meer vacatures dan een jaar eerder. Het aantal vacatures is dan ook meer dan verdubbeld.

even groot als de stijging in het derde kwartaal en iets meer dan in het tweede kwartaal. In het eerste kwartaal van 2006 was er nog een minimale stijging van 0,1 %. Voor geheel Nederland bleven de loonkosten in het vierde kwartaal van 2006, voor het derde kwartaal op rij, op 1,2 % staan.

contractuele loonkosten omvatten zowel het cao-loon inclusief bijzondere beloningen, als de wettelijke en contractuele werkgeverspremies voor pensioen, werkloosheid, sociale fondsen, ziektekosten en arbeidsongeschiktheid. De loonkostenstijging in de handel kwam in het vierde kwartaal van 2006 uit op 0,8 %. Dit is

Groei vacatures in de detailhan-

figuur 2 Aantal openstaande vacatures x 1000 40

– 250

30

– 200 – 150

20

– 100

10

– 50

0

bron: CBS

11,3 %

I

II III 2001

(linkeras)

IV

I

II III 2002

IV

I

Detailhandel

II III 2003

IV

I

II III 2004

IV

Groothandel

I

II III 2005

Horeca

IV

I

II III 2006

(rechteras)

IV

0

Totaal

figuur 3 cao-loonstijging per kwartaal % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar 5 4 3

Cao-loonstijging neemt toe in de

2

detailhandel

In het vierde kwartaal van 2006 zijn de cao-lonen in de detailhandel met 1,6 % gestegen ten opzichte van een jaar eerder. Hiermee zijn de cao-lonen sterker gestegen dan in de eerste drie kwartalen, toen de stijging opliep van 1,0 naar 1,3 %. De cao-loonstijging in de totale handel was 1,9 % in het vierde kwartaal van 2006. Dit is evenveel als in het derde kwartaal. Het derde kwartaal op rij was de cao-loonstijging voor geheel Nederland 2,2 %.

1 0 I

bron: CBS

vrije tijd en educatie

ARBEIDSMARKT


CIJFERS

II III 2001

IV

I

II III 2002

IV

I

Detailhandel

II III 2003

IV

I

II III 2004

Handel

IV

I

II III 2005

IV

I* II* III* IV* 2006

Totaal

figuur 4 Contractuele loonkostenstijging per kwartaal % verandering ten opzichte van zelfde periode voorgaand jaar 5 4 3 2 1

Loonkostenstijging in de handel blijft gelijk

Naast de lonen zijn er voor werkgevers ook nog andere werknemerskosten. De

0

bron: CBS

IN

bron: CBS


BRANCHES

I

II III 2001

IV

I

Handel

II III 2002

IV

I

II III 2003

IV

I

II III 2004

IV

I

II III 2005

IV

I* II* III* IV* 2006

Totaal

7

CONSUMENT

Conjunctuurbeeld blijft positief

R o b u u s t e g ro e i c o n s u m p t i e ve b e s t e d i n g e n

De economie groeide in het vierde kwartaal van 2006 verder en kwam uit op 2,7 %.

De kooplust van huishoudens was in 2006 beduidend groter dan in voorgaande jaren. Het volume van de consump-

In het vierde kwartaal van 2006 trokken vooral de uitvoer en de investeringen verder

tieve bestedingen lag 2,6% boven het niveau van 2005. Vooral aan duurzame goederen is fors meer besteed dan

aan, de consumptie van huishoudens nam iets langzamer toe dan in de voorgaande

een jaar eerder. De groei nam in de loop van het jaar wel af. Na correctie voor prijsveranderingen werd in 2006

kwartalen. Het aantal vacatures steeg licht in het vierde kwartaal, terwijl de werkloos-

6,4% meer uitgegeven aan duurzame goederen. Het is voor het eerst na de periode van hoogconjunctuur eind jaren

heid verder daalde.

negentig dat hier zulke hoge groeicijfers worden gemeten. Tot de duurzame goederen behoren onder meer kleding, meubels, wasmachines, televisies en auto’s. De aanschaf van deze artikelen is het meest gevoelig voor schommelingen in de conjunctuur.

Economische groei 2,7 %

Iets meer vacatures

Het groeicijfer van het bruto binnenlands product (bbp) geldt als maatstaf voor de economische groei in een land. In het vierde kwartaal van 2006 was het volume van het Nederlandse bruto binnenlands product (bbp) 2,7 % groter dan een jaar eerder. Het vierde kwartaal van 2006 telde een werkdag minder dan het vierde kwartaal van 2005, waardoor de groei nadelig werd beïnvloed. De belangrijkste bijdrage kwam ook in het vierde kwartaal van de uitvoer van goederen en diensten. Huishoudens hebben in het vierde kwartaal 2,0 % meer besteed dan een jaar eerder. De groei van de consumptie bleef achter bij die in de eerste drie kwartalen. Desondanks is de consumptie in 2006 stevig gegroeid. Dit na een zeer bescheiden consumptiegroei in de jaren 2001 tot en met 2005.

Eind december stonden er 6.000 vacatures meer open dan eind september. Totaal stonden er 225.000 vacatures open, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden. De dynamiek op de arbeidsmarkt was in het vierde kwartaal van 2006 groter dan een jaar eerder. Dit blijkt uit de toename van het aantal ontstane en vervulde vacatures. In het vierde kwartaal van 2006 zijn er 34.000 vacatures meer ontstaan dan een jaar eerder. Het aantal vervulde vacatures kwam 30.000 hoger uit dan een jaar eerder. Per duizend banen waren er eind december 30 vacatures, 7 meer dan een jaar eerder. Dit betekent dat de spanning op de arbeidsmarkt is toegenomen.

Vergeleken met het derde kwartaal van 2006 was het volume van het bbp in het vierde kwartaal groter. Na correctie voor werkdagen seizoeneffecten bedroeg de kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 %. Deze stijging is vrijwel gelijk aan het gemiddelde in de eerste drie kwartalen van 2006.

8 7 6 5 4 3 2 1 0

figuur 5 Conjunctuurkompas

-1 -2

Consumentenvertrouwen verder

-3

verbeterd

-4

In het vierde kwartaal nam het vertrouwen van consumenten verder toe. Deze stijging zette door in het eerste kwartaal van 2007. In januari 2007 bereikte het vertrouwen van de consument de hoogste waarde in zes jaar tijd.

-5

bron: CBS

Kwartaal-op-kwartaalgroei 0,6 %

% volumemutatie t.o.v. jaar eerder

Werkloosheid verder gedaald

Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden waren er in het vierde kwartaal 391.000 werklozen. Van de beroepsbevolking was daarmee 5,0 % werkloos. In deze periode kwam de werkloosheid voor het eerst in ruim drie jaar onder de 400.000. In de periode december 2006 – februari 2007 kwam de werkloosheid uit op gemiddeld 380.000 personen.

I

II III 2002

IV

I

II III 2003

IV

Binnenland

I

10

0 CAO-lonen -10

bron: CBS

8

kwartaal III 2006 kwartaal IV 2006

IV

I

II III 2005

IV

I

II 2006

III

IV

Samenvattend: het conjunctuurkompas

Koopbereidheid

inflatie

II III 2004

Duurzame goederen

Consumptie in januari geremd

werkloosheid b.b.s.g.

veranderingen van het bestedingspatroon van consumenten. In het nieuwe pakket zit onder andere meer energie en telefonie en minder kleding en vervoer. Ook is de berekening van de consumentenprijsindex op enkele punten gewijzigd. Premies voor aanvullende ziektekostenverzekering zijn vanaf januari 2007 opgenomen in het pakket en de prijs voor kinderopvang wordt anders gemeten dan vorig jaar. Deze veranderingen hebben een verhogend effect op de inflatie.

figuur 6 Consumptieve bestedingen door huishoudens



CONJUNCTUUR

economische groei

In figuur 5 zijn vijf indicatoren samengevat waarvan de ontwikkeling belangrijk is voor de groeimogelijkheden van de detailhandel. De cijfers zijn uitgedrukt ten opzichte van het gemiddelde van de periode 2004-2005. Het gemiddelde zelf is te zien als de vijfhoek in het midden van de grafiek. De cijfers zijn zó in de grafiek uitgezet, dat een waarde die gunstiger is voor de omzet van de detailhandel dichter bij de buitenrand staat.

door lager gasverbruik

In januari 2007 hebben de huishoudens 0,6% meer besteed, gecorrigeerd voor prijsveranderingen en verschillen in het koopdagpatroon. De bestedingen aan goederen namen af. Dit komt voor een deel doordat huishoudens vanwege het zachte weer minder gas verbruikt hebben. Inflatie zakt onder 1%

De inflatie zakte in het vierde kwartaal van 2006 naar 1,0%. In oktober bedroeg de inflatie 0,9%, het laagste cijfer sinds maart 1989. Na oktober loopt de inflatie gestaag op. In februari 2007 kwam de inflatie uit op 1,5%. In 2006 kwam de inflatie uit op 1,1%. Dit

is een historisch laag jaarcijfer. De lage inflatie in 2006 hangt samen met wijzigingen in een aantal overheidstarieven, waaronder verlaging van de accijns op sterke drank, afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB en lagere ouderbijdragen voor kinderopvang. De inflatie werd vooral veroorzaakt door de stijging van huren en van de prijzen van gas en elektriciteit. Ook voedingsmiddelen en alcoholvrije dranken zijn in 2006 duurder dan een jaar eerder en dragen daarmee bij aan de inflatie. In 2005 en (vooral) 2004 werd de inflatie juist geremd door prijsdalingen bij deze artikelen. Met ingang van 2007 is het pakket goederen en diensten waarop de consumentenprijsindex is gebaseerd, aangepast aan de

Het consumentenvertrouwen wordt samengesteld uit twee deelindicatoren: het economisch klimaat en de koopbereidheid. Consumenten zijn in het vierde kwartaal zeer positief gestemd over het economisch klimaat in Nederland. Het oordeel over het economisch klimaat is in dit kwartaal hoger dan een kwartaal eerder. Bij de koopbereidheid is het beeld anders. In het vierde kwartaal van 2006 zijn er nog iets meer pessimisten dan optimisten onder de consumenten. Een kwartaal later zijn de optimisten echter licht in de meerderheid. De deelindicator koopbereidheid wordt afgeleid uit vragen naar het oordeel over de financiële situatie van het eigen huishouden en de vraag of de tijd gunstig is voor het doen van grote aankopen.

9

DE

HBD ONDERNEMERSPANEL

BOER

Ko p e n b i j d e b o e r

HBD-ondernemerspanel: detaillisten ge matigd positief over omzetontwikkeling

Agrarische ondernemers hebben het in Nederland steeds moeilijker om het hoofd boven water te houden. Het aantal agrarische bedrijven daalt jaarlijks met ongeveer 2.000. Met alleen het uitvoeren van agrarische activiteiten hebben boeren vaak moeite met overleven. Steeds vaker grijpen ze andere middelen aan om hun inkomenspositie te verbeteren. Eén daarvan is het direct verkopen van producten aan de consument. Met een bord langs de weg

Ongeveer de helft van de detaillisten in Nederland verwachtte het eerste kwartaal van 2007 méér omzet te

proberen ze voorbijgangers te verleiden hun kaas, eieren of aardappelen te kopen. De meesten kunnen zelfs

behalen dan hetzelfde kwartaal vorig jaar. 37% verwachtte ongeveer evenveel omzet en 11% ging juist uit van

rekenen op een vaste klantenkring. Maar hoe goed boeren ze nu precies met die verkoop?

een lagere omzet. Dat geldt zowel voor detaillisten in de food- als non-foodbranches. Dit blijkt uit het HBD Ondernemerspanel, een onderzoek dat ieder kwartaal plaatsvindt. In het laatste kwartaal van 2006 was de groep detaillisten die rekende op een hogere omzet nog wel groter (56%). Daarentegen waren er toen minder detaillisten die evenveel omzet verwachtten (27%). De detaillisten

bron: CBS, bewerking HBD

vaakst?

Aardappelen worden verreweg het vaakst te koop aangeboden (34% van de bedrijven met thuisverkoop), gevolgd door groenten (23%), fruit (19%), sierteeltproducten (19%), kaas en andere zuivelproducten (19%). Van alle boerenkaas in Nederland wordt volgens TNO zelfs 24% direct aan de consument verkocht. Opmerkelijk is verder dat 2% wijn blijkt te verkopen. In vrijwel elke provincie zijn aardappelen de meest aangeboden producten. Alleen in Noord-Brabant en Limburg is dat niet zo. Daar staan groenten het vaakst te koop. De provincie Zuid-Holland valt op omdat daar bij relatief veel ‘boerderijwinkels’ kaas op de schappen ligt. De dichtheid van boerderijwinkels is in het zuiden van Nederland groter dan in het noorden. Vooral in Limburg en Zeeland is sprake van een relatief grote groep boerderijen met thuisverkoop (res-

Aantal agrarische bedrijven (totaal en met thuisverkoop), 2003

Limburg Zeeland Noord-Brabant Noord-Holland Utrecht Flevoland Zuid-Holland Gelderland Groningen Drenthe Overijssel Friesland Totaal

Totaal 5.907 3.784 15.136 6.225 3.404 2.188 9.501 14.532 3.768 4.343 10.228 6.485 85.501

Met thuisverkoop 847 431 1.082 440 214 129 554 821 165 174 337 186 5.380

pectievelijk 14 en 11% van het totaal aantal agrarische bedrijven). Ook in NoordBrabant en Noord-Holland is het aanbod groot. In Overijssel en Friesland houdt slechts 3% van de agrarische bedrijven zich bezig met thuisverkoop.

tabel 8 Wat verwachtten detaillisten van hun eigen omzet ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder?

Wat zijn de opbrengsten van verkoop?

Gemiddeld bedragen de inkomsten van agrarische bedrijven uit thuisverkoop € 11.000. De spreiding is echter groot. Voor het overgrote deel van de bedrijven zijn de opbrengsten lager. Er zijn echter ook bedrijven die meer dan € 30.000 aan opbrengsten hebben uit de directe verkoop. Uitgaande van een totaal van 5.400 bedrijven met thuisverkoop, is de jaarlijkse omzet ongeveer € 59 miljoen. De totale bestedingen aan aardappelen, groenten, fruit, sierteeltproducten, kaas en eieren bedroegen in 2003 ongeveer € 5,8 miljard. Een snelle berekening leert dan dat de boerderijwinkels goed waren voor ongeveer 1% daarvan. Wie koopt bij de boer?

% 14,3% 11,4% 7,1% 7,1% 6,3% 5,9% 5,8% 5,6% 4,4% 4,0% 3,3% 2,9% 6,3%

waren het eerste kwartaal van 2007 dus gematigder positief dan eind vorig jaar.

Volgens het LEI zijn er grofweg twee typen klanten te onderscheiden. De eerste zijn loyale klanten. Zij weten welke boerderijen aan verkoop doen en zoeken die actief op. De tweede groep bestaat uit incidentele klanten. Zij komen min of meer toevallig bij de boerderijwinkel, bijvoorbeeld via een fietstochtje, of omdat ze op een bij de boerderij horende camping recreëren. Deze incidentele klanten kopen voornamelijk impulsief. Wanneer hun aankoop bevalt, zijn zij geneigd om vaste klanten te worden. Bronnen: Landbouwtelling, CBS, 2003 / Een verkenning van de boerenkaasketen, TNO, 2006 / Wat je

* Meer recente gegevens zijn helaas niet beschikbaar, maar het bestaande materiaal geeft in ieder geval een

vers haalt is lekker, TNO, 2006 / Verbreding onder

nauwkeurige indruk van de omvang van ‘boerderijverkoop’.

de loep, LEI, 2006

1e kwartaal 2007 totaal

meer 49%

evenveel 37%

minder 11%

weet niet 4%

totaal 100%

food non-food

50% 48%

35% 37%

13% 10%

2% 5%

100% 100%

geen werkzame personen 1-9 10 - 49 50 +

34% 43% 55% 69%

42% 39% 38% 21%

16% 13% 7% 7%

9% 5% 1% 3%

100% 100% 100% 100%

4e kwartaal 2006 totaal

meer 56%

evenveel 27%

minder 13%

weet niet 4%

totaal 100%

food non-food

58% 55%

18% 30%

17% 12%

8% 4%

100% 100%

geen werkzame personen 1-9 10 - 49 50 +

45% 51% 64% 71%

26% 28% 28% 24%

22% 16% 5% 5%

7% 5% 3% 1%

100% 100% 100% 100%

positiever de verwachtingen van de eigen winkelomzet en de totale consumentenbestedingen. Grote detaillisten vaker tevreden over eigen winkelomzet

Over de gerealiseerde eigen omzet waren uiteindelijk toch nog 7 op de 10 detaillisten tevreden. Ook hiervoor geldt: hoe meer werknemers in dienst, hoe positiever men is over de behaalde omzet. Opvallend is dat een kwart van de detaillisten zonder personeel (uitgesproken) ontevreden was over de behaalde winkelomzet. Vacatures en langdurige ziekte van personeel

bron: HBD

Wat verkopen boerderijen het

tabel 9 In hoeverre zijn detailiisten tevreden over de behaalde eigen winkelomzet in het laatste kwartaal van 2006?

bron: HBD

Nederland telde in 2003* volgens het CBS ruim 85.000 agrarische bedrijven. Een groot aantal daarvan, bijna 22.000, ontplooide naast hun agrarische taken andere activiteiten. Daarbij kun je denken aan het bieden van een verblijfsaccommodatie (2.500), de productie van duurzame energie (2.200), het verrichten van loonwerk voor derden (5.000) of het bieden van stallingmogelijkheden voor bijvoorbeeld caravans (3.800). Uiteraard komen ook combinaties voor. De populairste nevenactiviteit is echter het verkopen van landbouwproducten aan de consument, ook wel thuisverkoop genoemd. In 2003 hielden bijna 5.400 boerderijen zich daarmee bezig. Dat komt neer op ruim 6% van alle agrarische bedrijven. In 1999 waren dat er nog slechts 3.200 (oftewel 3%), en dat terwijl het aantal landbouwbedrijven sterk afneemt. Hiermee rekening houdende is de verwachting dat het aantal bedrijven met thuisverkoop inmiddels aanzienlijk groter is dan 5.400.

tabel 7

10

BIJ



KOPEN

geen werkzame personen 1 - 9 werkzame personen 10 - 49 werkzame personen 50 + werkzame personen totaal

tevreden 60,0% 68,4% 72,2% 81,9% 70,7%

neutraal ontevreden geen mening 14,9% 25,2% 0,0% 17,2% 14,4% 0,0% 12,9% 13,8% 1,0% 8,5% 6,7% 3,0% 14,0% 14,5% 0,8%

totaal 100% 100% 100% 100% 100%

Bij ruim 1 op de 3 detaillisten was eind 2006 sprake van minimaal één openstaande vacature. Dat geldt voor zowel de foodbranches als de non-foodbranches. In de meeste gevallen stonden de vacatures niet langer dan 3 maanden open. Bijna een kwart van de detaillisten had eind 2006 te maken met een geval van langdurige ziekte. In de non-foodbranches kwam dat vaker voor (25%) dan in de foodbranches (20%). Opvallend is dat ruim 20% van degenen met een langdurig zieke in hun bedrijf, slechte ervaringen heeft met begeleidende instanties zoals de Arbodienst of het reïntegratiebedrijf. 40% is wel tevreden. Geweld & agressie

Over de totale nationale bestedingen in de detailhandel waren de detaillisten over het algemeen positief. 85% verwachtte dat consumenten in het eerste kwartaal van 2007 minimaal evenveel zouden uit-

geven in de detailhandel als in dezelfde periode vorig jaar. MKB’ers zijn gematigder positief dan de grotere detaillisten. Over het algemeen geldt: hoe meer werkzame personen, hoe

Bijna 14% van de detaillisten geeft aan dat zij en/of hun personeel in 2006 te maken hebben gehad met geweld of agressie in de winkel. Het grootwinkelbedrijf heeft vaker last van geweld en agressie dan de kleinere bedrijven. 11


Colofon

JAARBOEK


2007

In juni 2007 verwacht het HBD het Jaarboek Detailhandel 2007 uit te brengen. Het Jaarboek is een onmisbare vraagbaak voor iedereen die een overzicht wil hebben van de detailhandel, de arbeidsmarkt, omzetten, etc. Daarnaast bevat het Jaarboek een index van alle relevante organisaties in de detailhandel. Ook dit jaar staat de publicatie weer bol van cijfermatige ontwikkelingen in de sector detailhandel, met bijzondere aandacht aan de ambulante handel, webwinkels, de arbeidsmarkt en uiteraard aan de ongeveer 40 afzonderlijke branches. Centraal staat de omzetontwikkeling en het aantal ondernemingen. Daarnaast besteedt de editie van dit jaar uitgebreid aandacht aan de overlevingskansen van nieuw opgerichte winkelbedrijven. Per branchecluster is omschreven welk percentage van de nieuwe bedrijven nog bestaat na 1 jaar, 2 jaar, 3 jaar, etc. Bovendien komt een onderwerp aan de orde waarop tot op heden zeer weinig zicht was: de inkomenspositie van ondernemers in de detailhandel. De gemiddelde inkomensniveaus van alle detaillisten wordt vergeleken met die van het totaal aan huishoudens in Nederland. Niet alleen inhoudelijk zijn er enkele wijzigingen in het Jaarboek ten opzichte van vorig jaar, ook de lay-out is vernieuwd. Het HBD hoopt met het nieuwe jasje een minstens zo duidelijk en informatief Jaarboek uit te brengen.

Het Kwartaalbericht Detailhandel is een uitgave van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het Kwartaalbericht beschrijft ontwikkelingen in de detailhandel, met name gebaseerd op de omzetstatistiek van het CBS. Het CBS draagt uitsluitend verantwoordelijkheid voor de opgenomen cijfers met bronvermeding. Overname van gegevens uit het Kwartaalbericht is toegestaan, mits met de volgende bronvermelding: ‘Bron: Kwartaalbericht Detailhandel HBD/CBS’. ISSN 1570-1719

VIER

SCENARIO’S

KOMST

VA N

DE

VOOR

DE

TOE-


Het HBD heeft samen met ondernemers en deskundigen de belangrijkste trends en ontwikkelingen voor de detailhandel gebundeld. Op basis daarvan zijn vier verschillende toekomstscenario’s uitgewerkt. Dergelijke sectorbrede toekomstscenario’s zijn nooit eerder opgesteld voor de detailhandel en geven een uniek inzicht in een verrassende toekomst, waar ondernemers en betrokkenen bij de detailhandel op voorbereid moeten zijn. Voor het opstellen van de scenario’s is uitgegaan van vier mogelijke uitgangsposities, te weten een strak overheidsbeleid, een vrij overheidsbeleid, een situatie waarin de merkfabrikanten en andere spelers de retailfuncties overnemen en een situatie waarin juist de bestaande detailhandel zijn functies versterkt. U kunt het boek bestellen via www.hbd.nl. Voor vragen over bestellingen kunt u contact opnemen met de infodesk ([email protected]). Het HBD is op werkdagen van 9:00 tot 17:00 uur ook telefonisch bereikbaar op telefoonnummer (070) 33 85 666. Het boek kost € 25. Detaillisten krijgen een korting van 25%.

Redactie: Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) Postbus 90703 2509 LS Den Haag t (070) 338 56 66 f (070) 338 57 11 e [email protected] i www.hbd.nl Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Prinses Beatrixlaan 428 2273 XZ Voorburg Infoservice: t 0900-0227 (€ 0,50 p.min) e [email protected] i www.cbs.nl Abonnementen: t (070) 338 56 00 f (070) 338 57 11 e [email protected]

Recente HBD- en CBS-publicaties - Vier scenario’s voor de toekomst van de detailhandel, HBD - De markt heeft toekomst! Trends en toekomstbeelden van de warenmarkt in 2015, HBD - Nederland tafelt; het tafel-, kook- en koopgedrag van de Nederlandse consument, HBD - Regionale huishoudensprognose 2005 -2025, CBS - Markt personenauto’s trekt aan (webpublicatie), CBS - Meer sigaretten, minder shag (webpublicatie), CBS

12

Vormgeving: Michelangela, Utrecht Drukwerk: Drukkerij Artoos Nederland B.V., Rijswijk

DETAILHANDEL KWARTAALBERICHT. Kerncijfers

Recommend Documents