opMerkelijk nieuws voor merkhouders | juni 2011 | nr. 81
Inhoud
Vormgeving/design
Design: succes of lege huls? 2 | Column 3 | Zó sta je sterker 4 | Het misverstand 6 Zingeving en vormgeving 7 | De oorsprong van een merk 8 | Opmerkelijk merk 8
7 vragen aan een specialist
Design: succes of lege huls? 29 juni 2011, Industrial Design Day. Een dag die onderstreept hoe groot de impact van industrial design op de maatschappij van nu is. Maar hoe kunnen bedrijven hun design (modellen) het beste beschermen? Pieter de Ruijter, partner bij Novagraaf, komt in zijn praktijk regelmatig topmodellen, maar helaas ook flopmodellen tegen. Hij zet de belangrijkste ins en outs van modelbescherming op een rij.
Pieter, is modelrecht eigenlijk een ondergeschoven kindje?
Wat is er zo inspirerend aan modelrechten?
Veel mensen onderschatten nog al eens het belang van de juiste juridische bescherming van een ontwerp. Met name de rol die het modelrecht hierbij kan spelen. Jammer, maar wel verklaarbaar. De materie is complex. Modelrecht hangt soms ook samen met ingewikkelde octrooien. De focus ligt vaak op techniek en daarbij zijn de belangen en de bedragen vaak vele malen groter. In aanvulling daarop moet model-bescherming niet uit het oog worden verloren. Ontwerpers weten niet altijd hoe ze hun waardevolle creaties afdoende kunnen beschermen. Wij zien modelbescherming als uitgelezen mogelijkheid om een product optimaal te beschermen. Wij sparren en adviseren graag met de klant om tot het beste resultaat te komen.
Design heeft te maken met innovatie en met creativiteit. Die combinatie is uniek. Voor ons is het inspirerend om in een vroeg stadium betrokken te zijn bij nieuwe producten. Producten die nog niemand heeft gezien. Ik vind het leuk om samen met de klant te bekijken hoe wij deze innovatie optimaal kunnen beschermen en zorgen dat het product succesvol kan worden gelanceerd.
Zijn er actuele ontwikkelingen in de wereld van modelrechten? Door nieuwe wetgeving en de komst van het ‘niet geregistreerd EU-model’ is het makkelijker geworden om modellen te beschermen. Er is meer bewustwording gekomen en de eis dat een model een gebruiksvoorwerp moet zijn, is vervallen.
2
Dit betekent dat ook niet-gebruiksvoorwerpen – zoals bijvoorbeeld logo’s en lettertypen – beschermd kunnen worden als model.
Hoe onderscheidt een topmodel zich van een flopmodel? Een model moet nieuw zijn en een eigen karakter bezitten. Het gaat nog al eens mis als de ontwerper van een model zonder voorafgaand marktonderzoek denkt iets unieks te hebben gemaakt. De eerste vraag die ik aan de klant stel is hoe uniek zijn creatie nu echt is. Ook wil ik weten wat de exacte plannen zijn en wil ik afbeeldingen van het model van goede kwaliteit hebben. De interactie tussen adviseur en klant is in dit soort zaken cruciaal. Wij zorgen dat de registratie in orde is en achteraf dus geen lege huls blijkt te zijn.
Vormgeving is overal De zomer is in aantocht. Heerlijk, want de
toekomst ziet er zonnig uit. Voor ons start de zomer dit jaar met World Industrial
Design Day op 29 juni 2011. Een dag waarop uitgebreid stil wordt gestaan bij het belang van design en vormgeving.
Vormgeving ligt verborgen in alles wat wij zien. In alles wat wij aanraken.
Kijk maar eens om u heen wat vormgeving voor u betekent! Het is overal. The Brow® Visor
Maakt het uit in welke branche het model opereert?
Heb je voorbeelden van topmodellen uit jouw praktijk?
Nee, modellen komen wij eigenlijk in alle branches tegen. De waarde van een model is voor elke branche belangrijk, van kledingindustrie tot en met elektronica-industrie. Van (tuin-)meubelen, verpakkingsindustrie tot life style industrie.
Er zijn veel voorbeelden. De fietstassen en de uniformen van de postbodes van PostNL (voorheen TNT Post) bijvoorbeeld of de verschillende nieuwe producten als gevolg van de nieuwe huisstijl van Bavaria. Denk hierbij aan bierglazen, bierfles en bierviltjes. Een ander topmodel is ‘The Brow® Visor’. Een revolutionaire nieuwe zonneklep. Kortom, modellen zijn overal in het dagelijkse leven zichtbaar. De juiste juridische bescherming van vormgeving moet dan ook zeer serieus genomen worden. Design is in meer dan één opzicht waardevol!
Hoe zorg je ervoor dat je model aan de top blijft? Ontwikkel een duidelijke strategie bij het vastleggen van de modellen. Kijk naar je eigen plannen. Breng in beeld wat er speelt in de markt en wat de concurrentie doet. Kijk ook naar innovatietrends. Onderzoek bovendien de mogelijkheid van licenties. De royalties die je hiervoor ontvangt kun je zelf weer gebruiken om te innoveren.
Vormgeving is niet alleen ontzettend
mooi, maar heeft ook een functionele rol. Met een unieke vormgeving van uw
product of presentatie bent u anders dan al die anderen.
Voor ons ook een goed moment om eens stil te staan bij vormgeving. Niet alleen
staat deze opMerkelijk in het teken van vormgeving, maar het zal u opgevallen
zijn dat ook de vormgeving van ons blad is veranderd. Een nieuw uiterlijk.
Design dus. Maar ook met nog meer
boeiende onderwerpen. Laat de zomer maar beginnen!
Redactie opMerkelijk
3
Zó sta je sterker Stilstand is achteruitgang. Ook als het om vormgeving gaat. Vandaar dat producten constant onderhevig zijn aan technische en decoratieve innovaties, of het nu om waterkokers, schoenen of auto’s gaat. Investeringen lonen uiteraard optimaal als je een nieuw product of vernieuwde producten exclusief kunt exploiteren en/of in licentie kunt geven. Om te voorkomen dat design-innovaties binnen korte tijd door de concurrentie worden overgenomen, kunnen designers zich beroepen op auteurs- en modelrechten. Daarmee kunnen zij derden verbieden om nabootsingen te verspreiden en kunnen zij de exploitatie van nieuwe designs in eigen hand houden.
4
Houd exploitatie van uw design in eigen hand Verschillen tussen auteurs- en modelrechten
een nieuwe schoen qua uiterlijk slechts op minimale punten verschilt met een ouder model, is er geen sprake van een nieuw design en is een modelrecht niet mogelijk. Men spreekt van een ‘eigen karakter’ als een nieuwe schoen voor de ingewijden in de kledingindustrie een duidelijk andere algemene indruk biedt dan de bij hen reeds bekende schoenen.
Er zijn verschillen tussen auteurs- en modelrechten. Voordat een design optimale modelbescherming kan genieten, moet er een registratie van het model plaatsvinden. Het registratiebewijs geeft de houder ervan vervolgens de mogelijkheid om zijn claim eenvoudig aan te tonen. Een auteursrecht wordt pas toegekend als een designer daadwerkelijk kan bewijzen dat het betreffende design uit zijn geest voortkomt. Men laat echter nog wel eens na om goed te documenteren hoe, wanneer en door wie iets is gecreëerd. Daardoor ontstaat vaak discussie over de vraag of en zo ja, wie nu auteursrechthebbende is.
Doe het allebei De additionele bescherming die modelrechten boven auteursrechten bieden, is een goede reden om – elke keer na ontwikkeling van nieuwe designs – te overwegen om de modellen ook te registreren. Een designer met een registratiebewijs in de hand heeft een duidelijkere en betere positie ten aanzien van concurrenten en potentiële klanten.
Een ander verschil tussen model- en auteursrecht is de beschermingsomvang. Inbreuk op auteursrecht wordt pas aangenomen als het nagemaakte product ontleend lijkt aan het product van een ander. Als bijvoorbeeld een design waterkoker als twee druppels water op het origineel lijkt (zodanig dat van toeval gewoon geen sprake kan zijn), en je in feite niet anders kunt concluderen dan dat het ontwerp lijkt te zijn gestolen, dan pas is een succesvol beroep op auteursrechtinbreuk mogelijk. Een modelrecht biedt een andere bescherming. De verkoop van waterkokers kan op basis van het modelrecht worden verboden als de betreffende waterkoker ‘geen andere algemene indruk wekt’ dan het beschermde origineel. Er hoeft bij modelrecht dus geen sprake te zijn van een ‘niet toevallige, zeker aan het origineel ontleend ontwerp’. Het feit dat een waterkoker gewoon teveel op het origineel lijkt, is al voldoende.
Nieuw en eigen karakter Een ontwerp moet aan een paar eisen voldoen om een geldig modelrecht mogelijk te maken. Het uiterlijk van het voorwerp moet nieuw zijn en een ‘eigen karakter’ hebben. Om dat te beoordelen, wordt het gedeponeerde model vergeleken met designs die eerder aan het publiek beschikbaar zijn gesteld en zo behoren tot het ‘vormgevingserfgoed’. Wanneer bijvoorbeeld
5
het misverstand
‘Als mijn ontwerp op zeven punten afwijkt van het origineel dan maak ik geen inbreuk op het auteursrecht’
Het ene verschil is het andere niet! opMerkelijk – het vertrouwde maar wat verouderde ontwerp en daarnaast het frisse uiterlijk van het nieuwe ontwerp. Twee foto’s van ontwerpen die veel op elkaar lijken, maar die ook op verschillende punten van elkaar afwijken. Een perfecte aanleiding om het kinderspel ‘Zoek de verschillen’ te spelen. Maar hoeveel verschillen zijn het eigenlijk? En hoe belangrijk zijn die dan?
Is die totaalindruk anders, dan is geen sprake van een inbreuk op de auteursrechten van het eerdere ontwerp. Is de totaalindruk niet wezenlijk anders,
Slechts één in het oogspringende afwijking kan voldoende zijn voor het creëren van een andere totaalindruk. Daar tegenover staat dat het evengoed mogelijk is dat een nieuw ontwerp geen andere totaalindruk achterlaat, terwijl het op wel 14 punten afwijkt van het oude ontwerp. Ondanks veel verschillen kan een nieuw ontwerp toch nog inbreuk maken op de auteursrechten.
Niet gezegd kan dus worden dat er bij een bepaalde hoeveelheid afwijkingen geen inbreuk meer wordt gemaakt. De veronderstelling dat afwijken op zeven punten altijd voldoende is en steeds een vrijbrief oplevert, is dan ook niet juist. Dit hardnekkige misverstand hoort in het rijk der fabelen. Het is uiteindelijk de totaalindruk waar het om draait.
Leaders in IP
NR. 80 MaaRt 2011
opMerkelijk nieuws voor merkhouders | juni 2011 | nr. 81
Inhoud
Vormgeving/design
design: succes of lege huls? 2 | Column 3 | Zó sta je sterker 4 | het misverstand 6 Zingeving en vormgeving 7 | de oorsprong van een merk 8 | opmerkelijk merk 8
6
NIEUWS VOOR MERKHOUDERS
Bedenk goed, wat u met uw nieuwe merk doet VERDER IN DIt NUMMER: WILD WILD WESt OP HEt WERELD WIJDE WEB HEt LEUKStE NIEUWE MERK VaN 2010
OPMERKELIJK
‘Zoek de verschillen’ is een spel dat ook de rechter – zij het in een volwassen variant – in stelling brengt bij de beoordeling van de vraag of een nieuw ontwerp inbreuk maakt op de auteursrechten van een ouder ontwerp. De rechter kijkt daarbij niet alleen naar de verschillen, maar vooral ook naar de overeenkomsten tussen de ontwerpen. Juridisch is namelijk het antwoord op de vraag van belang of het nieuwe ontwerp een andere totaalindruk achterlaat dan het eerdere ontwerp.
dan zal veelal sprake zijn van een ongeoorloofde nabootsing en dus van een inbreuk op het auteursrecht.
2011
Zingeving en vormgeving In de praktijk is er veel aandacht voor de creatie van een tekening, ontwerp en/of model (ook wel design genoemd), maar onvoldoende aandacht voor de bescherming van dit design. Dat is bijzonder spijtig omdat juist in het design van nieuwe producten ontzettend veel tijd, geld en energie wordt geïnvesteerd. Met design wilt u niet alleen uw creatieve inspanningen laten zien. U wilt er ook geld aan verdienen. Om te voorkomen dat anderen uw design kopiëren, is het allereerst belangrijk dat u uw design laat registreren.
Misverstanden benoemen In deze opMerkelijk hebben wij u verschillende invalshoeken laten zien ten aanzien van design. We hebben kort stil gestaan bij de wijze waarop u uw design optimaal kunt beschermen en hebben u enkele voorbeelden uit de praktijk gegeven. We zijn ook iets dieper ingegaan op bijvoorbeeld het modelrecht. Rondom design zijn er ook nog wel eens wat misverstanden. Misverstanden die wij graag hebben willen benoemen. Wij hebben laten zien waaraan een ontwerp moet voldoen om optimaal beschermd te kunnen worden.
7
Internet als marktplaats Met de opkomst van internet en het gebruik van social media ontstaat een nieuwe realiteit voor het modelrecht. Met de toenemende populariteit, activiteit en interactie op deze platforms verspreiden nieuws en producten zich met een ongekende snelheid. Is dat voor u belangrijk? Ja, want een groot deel van uw (potentiële) klanten is actief op verschillende forums of koopt producten bij verschillende webshops. Alles is zichtbaar en alles is te koop. Internet is steeds meer een marktplaats waarop zowel echte als namaakproducten worden verhandeld. Als uw design niet is geregistreerd, loopt u het risico dat anderen ermee vandoor gaan. In deze opMerkelijk hebben wij hier aandacht aan besteed.
Meedenken Wilt u echter meer weten over de bescherming van design, neem dan gerust eens contact op met Novagraaf. Wij denken graag met u mee. Of het nu gaat om de registratie van uw design of het in licentie geven van dit design aan derden. Of om inbreuk op uw exclusieve rechten, wij helpen u graag verder.
de oorsprong van een merk
Stegeman
Het vakmanschap van slager Johannes Stegeman die in 1858 in Deventer een slagerij in worst en vleeswaren begon, vormt nog steeds de basis van het bedrijf. 150 jaar later zijn de productietechnieken niet meer te vergelijken met de methode van toen, maar wat gebleven is, is het oog voor detail en de aandacht waarmee Stegeman de producten bereidt.
opmerkelijk merk
Volg ons via Twitter twitter.com/Novagraaf
‘IndiviDuo’
Voor een Relatiebemiddelingspraktijk Bij het zien van sommige merken of bedrijfsnamen verschijnt vanzelf een glimlach op je gezicht, zoals bij deze waarbij iedereen zich natuurlijk afvraagt welke zaken daar besproken worden. In het Benelux Merkenregister worden dagelijks sterke en minder sterke merken vastgelegd. Er zijn verrassende vondsten en alledaagse oplossingen bij. In deze rubriek van opMerkelijk laten wij u een merknaam zien, die ons is opgevallen.
Een tip of vraag voor de redactie? Bel ons op telefoonnummer (020) 564 14 11
Bezoek ook www.novagraaf.nl voor onder andere
Deze brochure is gedrukt op FSC mixed credit
of e-mail naar
[email protected]
het laatste nieuws en het Merk van de Dag.
papier met biologisch afbreekbare inkt.
Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met Novagraaf Nederland BV: Hogehilweg 3, 1101 CA Amsterdam Postbus 22722, 1100 DE Amsterdam | Tel (020) 564 14 11 | Fax (020) 696 23 03 |
[email protected] 8 | www.novagraaf.nl
