Biodynamische kwaliteit
Demeter-info Nieuwsbrief voor Demeter-licentiehouders. Nummer 52 december 2012. Verschijnt 4 x per jaar.
Wat werkt, is waar! Met enorme onderzoeksbudgetten zoeken ze bij het Europese onderzoeksinstituut CERN in Genève met deeltjesversnellers naar de kleinste elementaire deeltjes die we als mens kunnen vinden en onderzoeken om zo meer te begrijpen van de essentie van alle materie en het leven. Fascinerend. Onze zoektocht naar fundamentele kennis heeft ons veel gebracht. Maar tegelijk laat al deze beschikbare kennis ook de beperkingen zien tot welke hoogte we in staat zijn om de essentie van het leven te kunnen doorgronden. De biodynamische landbouw werkt vanuit een symbiose van de kennis en resultaten van de reductionistische wetenschap en de onzichtbare en onmeetbare krachten die het leven op aarde vormen en bepalen. Gebruikmakend van nieuwe technologie waar het passend is in het systeemdenken, maar vooral werkend vanuit intuïtie, ervaringskennis en de inzichten die vanuit de landbouwcursus van Steiner zijn meegegeven. Want hoeveel kennis we in een laboratorium ook kunnen opdoen, planten en dieren in de levende natuur reageren altijd anders in de vrije natuur omdat er eindeloos veel variabele factoren zijn waarop hun groei en bloei is gebaseerd. Daarom is de BD boer een waarnemer. Iemand die geen symptomen bestrijdt, maar zoekt naar balans en evenwicht in het systeem. En daarbij ook zoekt naar de eigen balans van lichaam, ziel en geest om van daaruit te kunnen zorgen voor het leven op en rond het bedrijf.
Eric Goewie, BD landbouw als wetenschappelijk alternatief
Ellen Winkel en Luc Ambagts over het jubileumboek ‘De aarde zal weer vruchtbaar zijn’ Inmiddels al in herdruk!
Het belang van die zoektocht naar balans, kwam in alle toespraken op het jubileumcongres van 8 november jl. terug. Samenvattend kunnen we zeggen ‘wat werkt, is waar’ . Als onze boeren en tuinders zonder allerlei beheersingsmethoden en bestrijdingsmiddelen goed voedsel kunnen produceren, dan is dat ons bewijsmateriaal naar de samenleving. Laten we er aan werken dat steeds meer mensen zich hiervoor gaan openstellen. Als boer, handelaar, winkelier, wetenschapper als burger/consument. De recent verschenen boeken van Ellen Winkel over de geschiedenis van de BD landbouw en het boek van Jan Schrijver over zijn persoonlijke zoektocht naar een ‘fijnzinnige landbouw’ zijn onze ‘deeltjesversnellers’ om meer mensen te kunnen inspireren. Onze aarde kan wel een beetje hulp gebruiken. Bert van Ruitenbeek
Kom 23 januari om 17.00 uur naar onze Nieuwjaarsborrel op de BioVak op het BD/Demeterplein, met het thema ‘Lerend Leven’.
Merle Koomans, Odin/Estafette, Erik Does, Ekoplaza en BD boeren Krispijn van den Dries en Michiel Vos komen tot de conclusie dat het verhaal op de winkelvloer nog beter kan worden verteld.
Jubileumcongres ‘Levende Landbouwcultuur’ in de Rode Hoed Velen van u waren erbij op 8 november in de Rode Hoed. Met bijna 300 deelnemers was het congres - een co-productie van Stichting Demeter met de BD Vereniging ter gelegenheid van 75 jaar BD Vereniging - druk bezocht. Op onze website kunt u een verslag en fotoreportage vinden. Een goede aanleiding om eens op onze nieuwe website te gaan kijken. www.stichtingdemeter.nl Er zijn meerdere verzoeken gekomen om dit soort bijeenkomsten vaker te organiseren. We bezinnen ons nu op een jaarlijkse ‘Demeter’ thema-avond om een maatschappelijk relevant thema vanuit het biodynamisch landbouwperspectief vorm te geven. V.l.n.r. Dagvoorzitter Bert van Ruitenbeek en inleiders Eric Goewie, Machteld Huber en Volkert Engelsman
Jan Diek neemt afscheid als voorzitter van BD grondbeheer.
Kees Zoeteman met een opdracht aan de biodynamische beweging. “ U moet meer aan lobby richting politiek en media doen om uw belangrijke verhaal te vertellen”.
Een deelnemer aan het woord in de grote zaal. Vooral tijdens de workshops en in de pauzes was er ruimte voor uitwisseling en natuurlijk hernieuwde kennismaking met oude bekenden.
BD-boer Jan Schrijver: 'Op weg naar een fijnzinnige landbouw' "Preventief denken door boeren levert uiteindelijk besparingen op in de gezondheidszorg", aldus Jan Schrijver van akker- en tuinbouwbedrijf De Lepelaar uit het Noord-Hollandse Sint Maarten. Jan Schrijver maakte samen met mede-auteur John van der Rest een reis langs deskundigen als Herman Wijffels en anderen op het gebied van bodem, economie en gezondheid. Jan Schrijver: "In mijn visie begint onze gezondheid bij de vruchtbaarheid van de bodem waarop onze groenten en granen groeien. Gezonde, volwaardige voeding kan alleen worden voortgebracht door boeren die samenwerken met de levensprocessen in de natuur”. Het boek is uitgegeven bij AnkhHermes en kost €19,95
Stichting Grondbeheer Kees van Biert wordt de nieuwe voorzitter van Stichting Grondbeheer. Op 5 december namen voorzitter Jan Diek van Mansvelt en vice-voorzitter Jaap van der Haar na een bestuursperiode van vijf jaar afscheid van Stichting Grondbeheer. De nieuwe voorzitter Kees van Biert en bestuurslid Severijn Velmans zullen het stokje overnemen.
Jan Schrijver over zijn persoonlijke zoektocht naar een betere, gezondere en eerlijker vorm van ‘fijnzinnige’ landbouw.
Ellen Winkel: 'De aarde zal weer vruchtbaar zijn' Het boek 'De aarde zal weer vruchtbaar zijn – verhalen van landbouwpioniers' is met enthousiasme ontvangen en zelfs al in herdruk. In dit boek – ook uitgegeven bij AnkhHermes - beschrijft Ellen Winkel de levensverhalen van een tiental gedreven pioniers, die zich sinds 1924 voor de opbouw van de biologisch-dynamische landbouw in Nederland hebben ingezet. Het verhaal leest als een trein en is een echte aanrader. Te koop in de boekwinkel. ISBN: 97890.202.08.382 e-boek: 97890.202.08399
‘Lerend Leven’ op het Demeterplein De BD Vereniging, Stichting Demeter, Warmonderhof en BD Grondbeheer presenteren zich op de BioVak 2013 weer met een gezamenlijk plein. Thema is : ‘Lerend leven’ en sluit aan bij het jubileumcongres ‘Levende landbouwcultuur’ en de slogan: ‘Leven begint met Demeter’. De kracht van biodynamische landbouw zit in het voortdurende ontwikkelingsproces en het versterken van vitaliteit in alle facetten van het landbouwproces, van zorg voor een levende bodem, tot vitaal voedsel. Daarom is opleiding en coaching dit jaar het thema en worden hiervoor naast de dragende partijen ook diverse organisaties uitgenodigd om deel te nemen aan het plein die zich met ontwikkeling van BD landbouw bezig houden. Ook alle workshops staan in het teken van ontwikkeling, zoals ‘Doorschakelen naar Demeter’ voor zich oriënterende boeren, ‘Gewoon praten over bijzondere producten’ voor handel en winkeliers die meer met biodynamische producten willen gaan doen, workshops over Bedrijfsontwikkeling en opvolging en het project ‘Toekomst zaaien’ waar de educatie en betrokkenheid van burgers in de bedrijfsomgeving wordt gevoed. Ook dit jaar wordt op het BD/Demeterplein weer een Nieuwjaarsborrel gehouden en wel op 23 januari om 17.00 uur. Hier wordt de Ekoland special ‘bedrijfsopvolging’ op originele wijze ten doop gehouden. Dit bewaarnummer van Ekoland met verhalen over opvolging, bedrijfsontwikkeling en allerlei handige tips kunnen bezoekers op het BD/Demeterplein ophalen. Verder zult u op het plein worden uitgedaagd op uw eigen ontwikkeling met vragen als ‘Wat bent u de afgelopen jaren anders gaan doen?’ en zijn er letterlijk mogelijkheden voor gesprekken op ‘hoog niveau’ voor mensen zonder hoogte- en ontwikkelingsvrees..
Dornach Landbouw ”Tagung” Ieder jaar vinden in februari de landbouw dagen plaats in het Goetheanum in het Zwitserse Dornach. Het thema is : ‚Allianzen für unsere Erde’ met onderwerpen als:. - Bijen: wat de bijen ons te vertellen hebben. - Landverdeling ipv Landroof, toekomst van het grondrecht - Regionale verbouwing en vermarkting - Zaad teelt, aan wie behoort het zaad? Toekomst Zaaien! - Economische gemeenschappen - Landschaps politiek, verdergaan op de oude voet is geen optie - Jeugd bond, welke landbouwcultuur vraagt de toekomst? Aanmelding? www.sektion-landwirtschaft.org
WORKSHOPS OP DE BIOVAK WOENSDAG 23 JANUARI 2013 Opvolging gezocht: overdracht van bedrijfsvermogen, hoe doe je dat? Starttijd: 14.30 uur zaal 2 Sprekers: Andre Vollenberg, Maatschap Vollenberg en Helmer Wieringa, Land & Co. Opvolging gezocht: crowdfunding, nieuwe financiering Starttijd: 15.30 uur zaal 2 Sprekers: Marjel Neefjes, schapenbedrijf Grebbeveld & Zo Maria van Boxtel, Land & Co Doorschakelen naar Demeter Starttijd: 16.30 uur zaal 2 Sprekers: Leen Janmaat, Louis Bolk Instituut en Michiel Rietveld , Kraaybeekerhof Op zoek naar nieuwe klanten voor Demeter: gewoon praten over bijzondere producten Starttijd: 19.00 uur zaal 2 Sprekers: Rudi Gerding, winkelier en Bert van Ruitenbeek, Stichting Demeter DONDERDAG 24 JANUARI Opvolging gezocht en BD Jong: van droom naar bedrijf Starttijd: 11.00 uur zaal 2 Sprekers: Marijke Preller, BD Jong en Albert de Vries, voorzitter BD vereniging.
Toekomst Zaaien Demeter heeft dit jaar voor het eerst het internationale project “Toekomst Zaaien!” in Nederland georganiseerd. Op 8 biodynamische bedrijven hebben burgers kunnen zaaien. In totaal hebben 500 deelgenomen. De opkomst was sterk wisselend per bedrijf en varieerde van 25 tot 170 deelnemers. Factoren die de opkomst beïnvloedden waren de weersomstandigheden, deelname op zaterdag of zondag (veel gunstiger), de ligging van het bedrijf en de hoeveelheid regionale publiciteit. De reacties van zowel de boeren als de sprekers als de deelnemers zijn zeer enthousiast. “Het was enorm leuk! Er waren heel enthousiaste kinderen bij, zelfs 1 die een zaailied ging zingen…!” – De Beukenhof “Een fantastische dag, veel inspiratie en ik ben er helemaal blij van”- De Eemstuin “Zaaien zelf was belevenis. Een soort boomplantdag voor volwassenen, zei iemand. Op mijn vrouw maakte het een indruk alternatieve dating, zoals die twee rijnen mensen elkaar al zaaiend tegemoet liepen. Kinderen gingen er helemaal in op.” – Doornik Natuurakkers “Ik had gedacht om 1 maal over te steken en daarmee precies 1 pet vol gerst leeg te strooien. Maar de mensen bleven maar door zaaien en hebben het gehele perceel ingezaaid. Het lijkt zo'n simpele handeling, zaaien, maar het maakte absoluut iets los...dit was een heel goede actie.” – Hoeve Kraaiveld “Ik vond de mensen ook opvallend geïnteresseerd in zaden en BD landbouw. Het zonnetje hielp ook mee, kortom een gezellige en leerzame middag”. – De Groenen Hof “Wij hebben nu een hectare rogge bij de boerderij liggen, iets waar we al jaren over praatten of we dat nu wel of niet zouden doen. En nu ligt het er, sterker nog...de rogge komt al op! En er zijn gewoon mensen die tijdens het wandelen dat al gezien hadden, wat een betrokkenheid! – De Stadshoeve
Landelijke en regionale media hebben volop aandacht besteed aan het project Toekomst zaaien! Er waren aankondigingen en reportages in o.a. Trouw, Ode magazine, Smaakmakend, Krant van de Aarde, Lekker Weten en Vroege Vogels.
Onder voorbehoud van financiering en mogelijkheden om het project verder te verbeteren gaan we komend jaar door met de volgende aanpassingen. We gaan voor de zondag (het project is vooral ook leuk en leerzaam voor kinderen, maar die hebben op zaterdag andere activiteiten) We blijven in het najaar en op vier aangesloten zondagen in de maand oktober (het gaat niet om zoveel mogelijk bedrijven, wel echt gemotiveerd) We willen geen groenbemesters, maar graansoorten, daarmee is ons verhaal sterker. We hebben een voorkeur voor gemengde, bedrijven die bij de stad in de buurt liggen. Verder willen we meer betrokkenheid van winkeliers organiseren, vooral uit de omgeving. Voelt u zich aangesproken om volgend jaar deel te nemen. Stuur dan alvast een mail naar
[email protected]
Opvolging gezocht: doorgeven van je bedrijf Starttijd: 12.00 uur zaal 2 Ondernemer met Jaap Vermue plus Joke Bloksma, begeleiders BD beroepsontwikkeling Toekomst Zaaien Starttijd: 13.30 in zaal 2 Sprekers: Isabel Duinisveld, tuinder de Eemstuin en Bert van Ruitenbeek, St. Demeter Opvolging gezocht: grondfondsen vernieuwd Starttijd: 14.30 in zaal 2 Sprekers: Geert Iserbyt, Landwijzer over het Vlaams Biogrondfonds in oprichting en Jaap de Boer, St. BD grondbeheer. Met Maria van Boxtel en Helmer Wieringa, Land & Co. Doorschakelen naar Demeter Starttijd: 15.30 uur zaal 2 Sprekers: Leen Janmaat, Louis Bolk Instituut en Michiel Rietveld , Kraaybeekerhof
Vanuit de DVC Verbod op grupstallen Vanuit de biologische regelgeving zijn grupstallen vanaf 31 december 2013 niet meer toegestaan. Koeien mogen niet meer worden aangebonden op stal. In de biologische regelgeving hebben landen de mogelijkheid een uitzondering te maken voor kleine bedrijven. In Nederland gaat het dan om bedrijven met maximaal 10 koeien. Er wordt vanuit Bionext gekeken of voor Nederland gepleit gaat worden voor een hoger aantal. Dit stuit vanwege dierenwelzijnaspecten echter op veel verzet van politieke partijen en maatschappelijke organisaties. Los van wat er voor de biologische regelgeving eind volgend jaar zal gaan gelden is het dossier in behandeling genomen door de DVC. De DVC heeft besloten dat grupstallen met aangebonden koeien niet bij Demeter passen. “Het is een belangrijk principe in de biodynamische landbouw dat dieren diereigen gedrag kunnen vertonen. Als koeien zijn aangebonden kan dat niet en daarmee is het dierwelzijn niet gewaarborgd. Voor Demeter-bedrijven is het dan ook niet meer mogelijk om na 31 december 2013 nog koeien te houden op een grupstal. Ook niet voor kleine bedrijven met minder dan 10 (of eventueel opgerekt naar een hoger aantal) koeien.” Aldus de DVC. Het dossier is nu doorgeleid naar de DLC die uiteindelijk over certificering en decertificering besluit. De negen boeren met Demeter licentie en grupstallen hebben inmiddels een brief ontvangen dat ze tot eind volgend jaar de tijd hebben om aanpassingen door te voeren als ze hun Demeter certificaat willen behouden.
Aangescherpte normen pluimveehouderij Demeter Internationaal heeft ingestemd met een voorstel vanuit Duitsland om de Demeter-normen voor de pluimveehouderij aan te scherpen. Het gaat om zeer gedetailleerde normen. Het voorstel is besproken met de betrokken pluimveehouders en de meeste punten zijn overgenomen in de Nederlandse Demeter-voorwaarden. Hieronder de belangrijkste punten: - Er wordt een norm opgenomen om overbemesting in de uitloop tegen te gaan. - Het maximale aantal kippen in de stal wordt verlaagd naar 5 per vierkante meter. - Er zijn meer algemene richtlijnen opgenomen over diereigen gedrag en actief gebruik van de uitloop. Er zijn ook enkele punten naar voren gekomen waarover nog overleg wordt gevoerd met Demeter Internationaal. Specifieke details zijn bij Rienk op te vragen.
Melkpoeder De norm op gebruik van verse, bedrijfseigen melk voor kalveren en lammeren is door de DVC aangescherpt. In overleg met vooral de geitenhouders is door de commissie besloten dat ontheffingen voor gebruik van melkpoeder niet meer mogelijk zijn. De norm op gebruik van verse, bedrijfseigen melk geldt voor (geit)lammeren die worden aangehouden voor eigen opfok. Lammeren die naar de mesterij gaan, of op het eigen bedrijf worden afgemest mogen wel worden gevoerd met biologisch melkpoeder. De voorgestelde formulering is als volgt: Kalveren dienen minimaal de eerste 3 maanden verse, bedrijfseigen melk te krijgen. Voor (geit-) lammeren en veulens gelden 45 dagen. Het is toegestaan om lammeren die worden afgevoerd voor gangbare mesterij, maximaal de eerste twee weken te voeren met biologisch melkpoeder. Lammeren die op het bedrijf zelf worden afgemest mogen de hele periode met biologisch melkpoeder worden gevoerd. In totaal dient minmaal 50% van de totale hoeveelheid verstrekte melk bedrijfseigen en vers te zijn.
Reacties kunnen naar Rienk worden gestuurd.
Lijst mestkwaliteit aangepast In de Demeter-voorwaarden hebben we een lijst opgenomen met A, B en C-kwaliteiten mest. De systematiek van verschillende kwaliteiten mest is door Skal overgenomen. Maar net anders ingevuld. Bij Demeter weegt het principe van bodembemesting mee. Biologische drijfmest is om die reden geen A-kwaliteit, maar B-kwaliteit. Eén lijst met verschillende indelingen geeft snel misverstanden. De DVC heeft daarom besloten de mestkwaliteiten anders te noemen. Kwaliteit 1, 2 en 3. Er zijn geen inhoudelijke wijzigingen. De Demetervoorwaarden en controle-documenten zijn hierop aangepast.
Pasteuriseren Bij een Demeter-controle in de melkverwerking is naar voren gekomen dat de huidige Nederlandse Demeter-norm op pasteuriseren in de praktijk niet altijd wordt gehaald. De huidige norm schrijft een maximale pasteurisatie voor van 15 seconden bij een temperatuur van maximaal 72 graden Celsius. In overleg met enkele melkverwerkers stelt de DVC voor om deze Nederlandse aanscherping bij te stellen naar het niveau van de internationale Demeter-norm van maximaal 80 graden Celsius. De commissie doet dit voorstel omdat de verschillen in installaties en doorstroom in de praktijk groot zijn. Melkverwerkers hebben om deze reden ruimere marges nodig om de minimale en maximale temperatuur in te stellen. Bovendien stelt de warenwet vast dat de melk negatief moet reageren op de fosfatasetest en positief op de peroxydasetest. Daarmee is voldoende geborgd dat niet te intensief wordt gepasteuriseerd. De commissie doet het volgende voorstel voor de nieuwe formulering: Pasteurisatie van melk is toegestaan volgens de voor de melk zo min mogelijk belastende methode. De als maximum ingestelde temperatuur is beperkt tot 80 graden Celsius. Vragen en opmerkingen op dit voorstel kunnen aan Rienk worden doorgegeven.
Nieuwe versie Demeter-voorwaarden Jaarlijks worden de Demeter-voorwaarden onderhouden en worden wijzigingen vanuit Demeter Internationaal doorgevoerd. De inhoudelijke aanpassingen zijn al eerder of op andere plaatsen in deze Demeter-info aangekondigd. Verder zijn kleine tekstuele correcties doorgevoerd. Het nieuwe document is vanaf de website te downloaden. Demeter Internationaal heeft een nieuwe norm aangenomen rond biodiversiteit. Elk Demeter-bedrijf dient op minimaal 10% van het areaal bij te dragen aan biodiversiteit. De DVC werkt nog uit hoe we dit in Nederland gaan toepassen. Informatie hierover komt begin volgend jaar. De DLC zal in 2013 bij de Demeter-controle al wel vragen naar biodiversiteit op de Demeter-landbouwbedrijven.
Factureren We willen steeds meer toe naar het versturen van de facturen per e-mail. Het is daarvoor noodzakelijk dat wij de juiste e-mail gegevens hebben. Indien uw e-mail adres veranderd wilt u dit dan aan ons melden.
[email protected] De jaarlijkse bijdrage en omzetbijdrage facturen zullen dus het komende jaar ( in 2013) per e-mail verstuurd worden. Houd u daar rekening mee.
Regiobijeenkomst BD-imkers midden Nederland voordracht over “de Bijen” en het woord. In alle culturen door alle tijden zijn de bijen verbonden geweest met het mysterie van de spraak en het Woord. Te denken valt aan de priesteressen van Efeze die “bijen” (mellifera) werden genoemd of aan de” honingzoete woorden” van H. Ambrosius. Een voordracht door Jos Schuylenburg van imkerij Ella uit Zweden en Frits Burger, oudgermanist. Datum: 12 december 2012 Aanvang: 19.30 uur, Plaats: Kraaybeekerhof / de Wilg Adres: Diederichslaan 25, Driebergen Kosten: €10,00 ter plaatse te betalen Aanmelden Per mail:
[email protected] (06-53378755) Zowel imkers als belangstellenden zijn van harte welkom. Met de bijen op Kraaybeekerhof wordt op maandagavond 24 december de 12 Heilige Dagen en 13 Heilige Nachten ingeluid.
Kerstmarkt op landgoed Kraaybeekerhof zaterdag 15 december van 13.00 uur tot 18.00 uur. vanaf 8 december biedt Kraaybeekerhof biologisch geteelde kerstbomen(met kluit natuurlijk!) ter adoptie aan van klein naar groot, ook tijdens de kerstmarkt. Bestellen kan niet, wie het eerst komt wie het eerst adopteert. Voor meer informatie kijk op onze website www.kraaybeekerhof.nl
Wijzen zijn zij die omwegen maken want wie lijnrecht naar z’n doel wil, doet wereld en mensen geweld aan. De goede weg is gehoorzaam aan de aarde, voegt zich naar haar hoogten en laagten en volgt de kronkellijnen van de rivieren. Wie de wijsheid van de weg heeft geleerd, weet dat wij worden geleid langs vreemde paden. Want niet wij maken de weg, Deweg maakt ons”
Het bestuur en de medewerkers van Stichting Demeter wensen u Prettige feestdagen en een vruchtbaar 2013
(onbekend)
Biodynamische kwaliteit
Leven begint met Demeter
